พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

พฒั นสมากัยารรัตทนาโงกปสรนิ ะทวรัตต ศิ อานสตตนรไ ทย



เหตผุ ลของการตั้งกรงุ รัตนโกสนิ ทรเ ปนราชธานี •ทตี่ งั้ กรุงธนบรุ ีไมเหมาะสม เพราะอยใู นทองคุง นาํ้ เซาะตล่งิ พงั อยูเสมอ •บรเิ วณพระราชวงั เดมิ ของสมเด็จพระเจาตากสนิ มหาราชคับแคบ ไมสะดวกตอ การขยายพระราชวงั ใหก วางออกไป •ฝง กรงุ เทพฯ มีชัยภูมิเหมาะ เพราะมีแมน้าํ เจา พระยาเปน คูเมือง ท้งั ดานตะวนั ตกและดา นใต ประกอบกับพนื้ ทน่ี อกคูเมอื งเดมิ เปน พ้ืนที่ ลุมที่เกิดจากการตน้ื เขินของทะเล ขาศึกจะยกทัพมา ดานน้ี ไดย าก

แผนที่แสดงอาณาเขตของกรงุ รัตนโกสินทร สมัยรชั กาลท่ี 1

ปจจัยทสี่ งผลตอความม่ันคงและความเจรญิ รุงเรอื ง พระปรชี า ศนู ยกลาง การมีลมมรสุม สามารถของ ของอาณาจกั ร พัดผา น ทาํ ให พระมหากษตั ริย มีเสนทางออกสู มีฝนตกชุก การเปนศนู ย การมีแมนํ้า รวมของการ ทะเล หลายสายไหล ขยายตวั ทางดา น ปจจยั ทส่ี ง ผลตอ ผานออกสทู ะเล ความมั่นคงและ บริเวณอาวไทย วฒั นธรรม ความเจริญรงุ เรอื ง ของไทย



พัฒนาการดานการเมอื งการปกครอง • การบรหิ ารราชการแผนดนิ ในสวนกลาง พระมหากษัตริย กรม กรม กรม กรม กรม กรม มหาด กลา เมอื ง วงั ทา นา ไทย โหม

• การบริหารราชการแผน ดินในสว นหวั เมอื ง การบรหิ ารราชการแผน ดนิ ในสวนหวั เมอื ง หัวเมอื งชัน้ ใน หวั เมอื ง หัวเมือง ช้ันนอก ประเทศราช

• การบริหารราชการแผน ดินในสว นทอ งที่ ยงั คงประกอบดว ย หมบู านหรือบา น แตล ะหมบู านจะมีผใู หญบานซง่ึ เจาเมอื งแตงตั้งเปน หัวหนา หลายหมบู า นรวมเปน ตําบล แตล ะตําบล จะมกี าํ นนั ซ่ึงเจา เมืองแตง ตง้ั เปน หวั หนา หลายตาํ บลรวมเปน แขวง มีเจา แขวงเปนหัวหนาหลายแขวงรวมเปน เมอื ง มีเจาเมืองเปนผมู อี าํ นาจ สงู สุดของเมอื งน้ันๆ นอกจากน้ี ในการปกครองบานเมืองยงั มีการใชก ฎหมาย ท่ี เรียกวา กฎหมายตราสามดวง เปนหลกั เพอ่ื ความสงบเรยี บรอ ยดวย ภาพวาดรัชกาลท่ี 1 โปรดเกลา้ ฯ ใหต้ รวจชาํ ระกฎหมายข้ึนใหม่ เรียกวา่ กฎหมายตราสามดวง

พฒั นาการดา นเศรษฐกิจ • การคาภายในประเทศ ลักษณะเศรษฐกจิ เปน แบบยงั ชีพโดยผลิตเพอ่ื บริโภคในครัวเรือน หากเหลอื จงึ นาํ ไปเสียภาษอี ากรใหแกทางราชการและนาํ ไปแลกเปล่ยี นซือ้ ขายกัน • การคา กบั ตางประเทศ อยภู ายใตก ารควบคุมของพระคลังสนิ คา ที่ผกู ขาดการคากบั ตางประเทศ จนกระทัง่ สมัยรชั กาลที่ 3 ไทยทาํ สนธิสญั ญาทางพระราชไมตรีและการ พาณชิ ยก ับองั กฤษ (ท่เี รยี กวา สนธสิ ัญญาเบอรนีย) และกบั สหรฐั อเมรกิ า ทาํ ใหส ินคา ออกของไทย เชน ขาว น้ําตาล พริกไทย เปน ท่ตี อ งการของพอคาตา งชาติจํานวนมาก ภาพวาดรชั กาลท่ี 3 ทรงคาสําเภาหลวง กบั ตางประเทศเพื่อเพิ่มพนู รายได ใหแกประเทศ

พฒั นาการดา นสงั คม • โครงสรา งสงั คมไทยสมัยรัตนโกสนิ ทรตอนตน พระมหากษัตริย พระบรมวงศานุวงศ ขนุ นาง • ทรงเปน พระประมขุ • เปนเครือญาติของ • บคุ คลท่ีรับ ของราชอาณาจักร พระมหากษัตรยิ  ราชการแผน ดนิ ทรงไดรบั การยกยอง มีศักดินาแตกตา ง มีทงั้ ศกั ดินา ยศ ใหเ ปนสมมตเิ ทพ กันไปตามฐานะ ราชทินนาม และทรงเปน และตําแหนง ธรรมราชา

ไพร ทาส พระภกิ ษสุ งฆ • ราษฎรที่ตองถกู • บุคคลทีม่ ไิ ดม ี • บุคคลที่สืบทอด เกณฑแ รงงาน กรรมสทิ ธ์ใิ น พระพทุ ธศาสนา ใหก ับทางราชการ แรงงานและชีวิต ซ่งึ ไดร บั การ ทง้ั ในยามปกติ ของตนเอง ยกยอ งและ และยามสงคราม ตองตกเปน ทาส ศรทั ธาจาก และตองสังกดั ของนายจนกวา บุคคลทกุ ชนชนั้ มูลนาย จะไดไถตัว