นิราศเดือน ชั้นประถมศึกษาปีที่4

นิราศเดอื น ชน้ั ประถมศกึ ษาปี ที่ ๔

ผูแ้ ตง่ นายมี (หมนื่ พรหมสมพตั สร) กวใี นรชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระน่งั เกลา้ เจา้ อยู่หวั (รชั กาลที่ ๓) แหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทร ์

นายมี หรอื –ผหสมูแ้มนื่ ต–พพง่ รดั ห–มสสอมนพ) ตั สร (พรม เกดิ ในสมยั รชั การที่ ๑ เป็ นศษิ ยค์ นหนึ่ง ของสุนทรภู่ทไี่ ดร้ บั การยกยอ่ งวา่ แตง่ กลอนดเี ดน่ ไดใ้ กลเ้ คยี งกบั สนุ ทรภู่มาก ทสี่ ุด ผลงานเรอื่ งอนื่ ๆ ของนายมี เชน่ นิราศถลาง กลอนเพลงยางสรรเสรญิ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระน่งั เกลา้ เจา้ อยู่หวั นิราศพระแทน่ ดงรงั นิราศสพุ รรณ เป็ นตน้

มกั นานมิราาคใศชวแ้าแตมปง่ ลหเรวมอา่ื่ งากรยาารขวจทอามี่ งกกีไ“ปานรกิพราารรศรพณ”รานกาจถางึ กกาซรงึ่ จากถนิ่ ฐานทอี่ ยูไ่ ปยงั ทตี่ า่ ง ๆ มกั มกี ารบรรยายถงึ สงิ่ ทไี่ ดพ้ บเหน็ ตลอดการเดนิ ทาง และราพงึ ถงึ คนที่ รกั หรอื ภรรยา (ถา้ ไม่มกี ต็ อ้ งสมมุตขิ นึ้ เพอื่ ใหถ้ ูกตอ้ ง ตามหลกั การแตง่ นิราศ) ในการบรรยายหรอื พรรณนาตลอดเสน้ ทางการเดนิ ทาง กวมี กั จะ บรรยายถงึ สงิ่ ทพี่ บเหน็ แลว้ นามาเปรยี บเทยี บกบั ความในใจของตน เมอื่ ตอ้ งพลดั พรากจากหญงิ อนั เป็ นทรี่ กั หรอื ผูท้ เี่ ป็ นทรี่ กั ในดา้ นความรกั ความ

ไปยงั ถนนิ่ ิรทาหคี่ ศา่ วเปงไา็ นกมวลรหเรนมณื่อาคงจยดาทีขกกี่ อวงนี ิย“มนแิรตาง่ ขศนึ้ ” เวลาเดนิ ทาง ในนอดตี ตอ้ งใชเ้ วลาในการเดนิ ทางมาก สว่ นใหญเ่ ป็ น การแจวเรอื หรอื พายเรอื ไปตามแมน่ ้า ลาคลอง และใชใ้ บแลน่ ไปในทอ้ งทะเล เพราะสะดวกและ ปลอดภยั กวา่ วธิ อี นื่ ผูเ้ ดนิ ทาง ทมี่ ฝี ี มอื ในการแตง่ กลอนจงึ ใชเ้ วลาวา่ งทใี่ ชใ้ นการ เดนิ ทางแตง่ บทรอ้ ยกรองพรรณนาอารมณค์ วามรูส้ กึ รวมทง้ั สงิ่ ทไี่ ดพ้ บเหน็ ระหวา่ งการเดนิ ทาง ผสมผสานกบั จนิ ตนาการมาถา่ ยทอดไวใ้ นนิราศดว้ ย ดงั นน้ั นิราศจงึ อดุ มดว้ ยรสแห่งวรรณคดี และรอ่ งรอยแหง่ วถิ ชี วี ติ และวฒั นธรรมอนั ทรงคณุ คา่

นิราศเดอื น นิราศเดอื น ของนายมี มคี วามแตกตา่ งจากนิราศเรอื่ ง อนื่ ๆ เพราะผูแ้ ตง่ ไมไ่ ดเ้ ดนิ ทาง ไปไหน แตด่ าเนินเรอื่ งไปตามลาดบั เวลาในแตล่ ะเดอื น โดยเรมิ่ ตง้ั แตเ่ ดอื น ๕ (ประมาณเดอื นเมษายน) ซงึ่ เป็ นเดอื นเรมิ่ ตน้ ปี ใหม่ในสมยั นนั้ เรยี งลาดบั มาจนสนิ้ สุดทเี่ ดอื น ๔ จนครบรอบ ๑๒ เดอื น ดว้ ยเหตนุ ีจ้ งึ ไดช้ อื่ วา่ “นิราศเดอื น”

เนือ้ หาขเนองือ้ นหิราาศขเดอือนงเนรมิ่ิรตาน้ ศดวเ้ ดยกอื ารนบอกเดอื น แลว้ กลา่ วถงึ ประเพณีตา่ ง ๆ ทมี่ ี ในเดอื นนน้ั ๆ ดว้ ยการบรรยายและพรรณนาใหเ้ หน็ ประเพณี และกจิ กรรมทนี่ ่าสนใจ เล่าวา่ คนในสงั คมทาอะไร และกวที าอะไร เชอื่ มโยงไปถงึ การ พรรณนาอารมณค์ วามรูส้ กึ ของกวี ทมี่ คี วามทุกขก์ งั วล เพราะความรกั ยงั ไมส่ มปรารถนา เนือ้ หา คลา้ ยเป็ นการบนั ทกึ สว่ นตวั แตม่ คี ณุ คา่ ในแง่ของการบนั ทกึ เหตกุ ารณท์ างสงั คมและ วฒั นธรรมไทยในอดตี

























เดอื ปนร๕ะเพณีของกเลดา่ วอื ถนงึ ตา่ ง ๆ ในปนระเิรพาณศี สงกรานต ์ เดอื น เดอื น ๖ กลา่ วถงึ ประเพณีแรกนา ขวญั โกนจกุ และการแตง่ งาน เดอื น ๗ กล่าวถงึ ประเพณีสลากภตั เดอื น ๘ กล่าวถงึ ประเพณี เขา้ พรรษา กล่าวถงึ การครา่ ครวญถงึ เดอื น ๙ นางอนั เป็ นทรี่ กั เดอื น ๑๐ กล่าวถงึ ประเพณีสารท เดอื น ๑๑ กลา่ วถงึ ประเพณีออก พรรษาและประเพณีทอดกฐนิ

เดอื นป๑ร๒ะเพณกลีา่ขวถองึ งเดอื นตา่ ปงระๆเพใณนีลนอยิรการะศทง ประเพณีทอดผา้ ป่ า เดแอื ลนะประเพณีการเทศนม์ หาชาติ การครา่ ครวญถงึ เดอื นอา้ ย กลา่ วถงึ นางอนั เป็ นทรี่ กั เดอื นยี่ การครา่ ครวญถงึ นางอนั เป็ นทรี่ กั กล่าวถงึ เดอื น ๓ กลา่ วถงึ การครา่ ครวญถงึ นางอนั เป็ นทรี่ กั เดอื น ๔ กลา่ วถงึ ประเพณีตรุษ ** นิราศเดอื นตอนทนี่ กั เรยี นจะไดเ้ รยี นในชนั้ ประถมศกึ ษาปี ที่ ๔ จะไดเ้ รยี นเกยี่ วกบั ประเพณีในเดอื นที่ ๑๒ ประเพณีลอย

เนือ้ เรอื่ ง

สอ่ งสอดเขา้ ไปในหอ้ งนอนของ ลาเจยี ก เดก็ หญงิ เปิ ดหน้าตา่ งกวา้ ง รบั แสงจนั ทรแ์ ละกลนิ่ หอมละมุนของ ดอกนมแมวจากซมุ้ บนั ได เรอื นไทย หลงั ย่อมปลูกตน้ ไมพ้ นั ธไุ ์ ทยไวร้ าย รอบ มที ง้ั พุม่ แกว้ นมแมว ลาดวน กรรณิการ ์ขา้ งรมิ รว้ั นน้ั มสี ายหยุด ตน้ ใหญ่ ยามเชา้ กลนิ่ สายหยุดจะ หอมอบอวลไปทว่ั บา้ น สายหน่อยน่นั แหละ กลนิ่ จงึ วาย ตน้ ไมเ้ หล่านีพ้ อ่ กบั แม่ เป็ นคนปลูก บางชนิดอตุ สา่ หข์ บั รถ ไปหอบหวิ้ มาจากตลาดนดั สวน จตจุ กั ร

พ่อเคยเล่าวา่ ตอนปลูกบา้ น ใหม่ รอบบา้ น แทบเป็ นลานโล่ง ครนั้ เมอื่ ลาเจยี ก อายยุ า่ งเขา้ ๑๒ ขวบ บา้ นกร็ ม่ ครมึ้ ไปดว้ ยตน้ ไมน้ านาพนั ธุท์ ขี่ าดไมไ่ ดก้ ็ เป็ นลาเจยี กกอใหญ่ พอ่ ปลูกไวต้ รง ชานบนั ไดบา้ น น่นั ละ่ ตน้ ไมป้ ระจาตวั ของเธอ ชอื่ ของเธอเหมอื นชอื่ ตน้ ไม้ นน้ั พอจาความไดเ้ ธอกเ็ หน็ ลาเจยี กแตก กอเขยี วครมึ้ สูง เลยนอกชานขนึ้ มาแลว้

โปรง่ และน่ารกั มเี ตยี งไมส้ กั เตยี้ ๆ ตูไ้ มล้ ายฉลุและโตะ๊ เครอื่ งแป้ งเลก็ ๆ กบั ตง่ั สาหรบั ใหเ้ ธอน่งั ทา การบา้ นอา่ นหนงั สอื แมบ่ อกวา่ หอ้ งนอนของลาเจยี กดูน่ารกั เหมอื นหอ้ งนอนของ นางแกว้ กิรยิ าใน “เสภาขนุ ชา้ งขนุ แผน” วา่ แลว้ แมก่ ท็ ่องกลอนที่ บรรยายภาพของนางแกว้ กิรยิ าใหเ้ ธอฟั ง เจา้ รา่ งน้อยนอนนิ่งบนเตยี งตา่ คมขางามแฉลม้ แจม่ ใส รอยไรเรยี บรบั ควิ้ คางบางงอนออ่ นละไม ระดบั ดี งอนปลายเกศาดู ผมเปลอื ยเลอื้ ยประลงบนบ่า สมศร ี มหี มอนขา้ งคู่ ทนี่ อนน้อยน่านอนออ่ นดี ประคองเคยี ง ้

โผลห่ น้ามาทกั ทายจนั ทรเ์ จา้ เสยี กอ่ น บา้ นของเธอเป็ นบา้ นสวนอยูไ่ กล จากย่านชมุ ชน แสงไฟฟ้ าจงึ บางเบา กวา่ ทอี่ นื่ เวลาจนั ทรเ์ ตม็ ดวงจนั ทร ์ เจา้ จงึ อวดใบหน้าผุดผ่องไดเ้ ตม็ ที่ น่งั ชมจนั ทรไ์ ป ลาเจยี กก็ ปลอ่ ยใจคดิ คานึง ไปเรอื่ ยเปื่ อย เอคดิ ถงึ เพลงจนั ทรเ์ จา้ ทแี่ ม่เคยรอ้ งใหฟ้ ั งตอนยงั เดก็ “จนั ทร ์ เอย๋ จนั ทรเ์ จา้ ขอขา้ วขอแกง ขอ แหวนทองแดง ผูกมอื น้องขา้ ขอชา้ งขขอมา้ ใหน้ ้องขา้ ข.ี่ ..” พระจนั ทรใ์ นบทรอ้ งนีช้ า่ งใจดี

“ขอใหส้ อบไดท้ หี่ นึ่ง” ลาเจยี ก คดิ แตแ่ ลว้ กเ็ ปลยี่ นใจ เพราะนึกถงึ คาพอ่ พอ่ เคย พูดใหฟ้ ั งวา่ “เราไม่จาเป็ นตอ้ งเป็ นทหี่ นึ่งเสมอไป หรอก เป็ นทสี่ องทสี่ ามบา้ งกไ็ ด้ หาก ทุกคนอยากเป็ นทหี่ นึ่งกนั หมด แลว้ ใครละ่ จะเป็ นทสี่ องทสี่ าม “งนั้ ขออะไรดหี นอ” ลาเจยี กยงั นึกไมอ่ อก เดก็ หลบั ปล่อยใหแ้ สงจนั ทรอ์ าบไล้ ใบหนา้ ออ่ นเยาว ์ ยามนีเ้ ธอรูส้ กึ ราวกบั วา่ จนั ทรเ์ จา้ ได้

หลบั ฝั นดกี แ็ ลว้ กนั ” เธอนึกออกแลว้ วา่ จะขออะไร กอ่ นจะหนั กลบั ไปลม้ ตวั ลงนอนบน “ทีน่ อนน้อยน่านอนอ่อน ดี” ของเธอ กลนิ่ ดอกนมแมวยงั นุ่มนวล และออ่ นหวาน ดวงจนั ทรย์ งั ทอแสงอย่างออ่ นโยนและ ใจดี ลาเจยี กหลบั ตาพรมิ้ ยมิ้ น้อย ๆ อย่างมคี วามสุขเพยี งไม่นานกค็ อ่ ย ๆ เคลมิ้ ไป ในหว้ งภวงั คเ์ คลบิ เคลมิ้ นน้ั ลาเจยี กรูส้ กึ เหมอื นเธอกาลงั เลอื่ น ลอยไปยงั ทแี่ หง่ หนึ่ง ในคา่ คนื ที่

พลดั หลงเขา้ ไป ยงั ดนิ แดนแหง่ ความฝั นในหว้ งเวลา ทกี่ าลงั มเี ทศกาล เฉลมิ ฉลองอะไรสกั อยา่ ง ผูค้ นแตง่ กายอยา่ งทเี่ ธอเคยเหน็ ในภาพเขยี น บนฝาผนงั ทง้ั เดก็ ผูใ้ หญ่ หนุ่มสาว ตา่ งกาลงั ถอื กระทงมุ่งตรงไปยงั ทา่ น้า ลาเจยี กปลอ่ ยตวั เลอื่ นไหล ไปกบั ฝู งชน เสยี งพลุ ประทดั ดอกไม้ ไฟ ดงั กกึ กอ้ งทว่ั บรเิ วณลานวดั และ ศาลาทา่ น้า แสงจากโคมไฟทปี่ ัก ประดบั เรยี งรายสองฟากทางกบั แสง จนั ทรค์ นื เพญ็ ส่องแสงสวา่ ง ้่

อยา่ งไมต่ อ้ งสงสยั บนทา่ น้าทที่ อดจากฝ่ั งลงไปในแม่น้า ผูค้ นมายนื เบยี ด ออแน่น รอใหค้ นทลี่ ว่ งหน้าไปกอ่ น น่งั ลง ตงั้ จติ อธษิ ฐาน ขอขมาแม่น้า คงคา ลอยทุกข ์ ลอยโศกใสก่ กรก รทงลงน้าไหลระลอกคลนื่ น้อย ๆ เหนือผวิ น้าพลวิ้ ระยบั ลอ้ แสงจนั ทร ์แสงเทยี นจากกระทง นอ้ ยใหญ่งดงาม เหมอื นภาพเขยี น ถดั ไปจากทา่ น้า เรอื ลาเลก็ ลาน้อย ลอยลาอยูร่ ายเรยี ง เสยี งขบั เพลง เสยี งดนตรขี บั ประโคมตอบโตก้ นั ดง

มาจากแมน่ ้า เสยี งพลุและประทดั ดงั สน่นั หวน่ั ไหว ดอกไมไ้ ฟแตก กระจา่ ยสวา่ งโพลงโชตชิ ว่ งอยู่กลาง ฟ้ า กอ่ นจะวูบดบั หายไปในแสงจนั ทร ์ โคมลอยแสงรบิ หรลี่ อยล่องราว กระทงสวรรคอ์ ยูก่ ลางหาว ชาวบา้ น ชาวเมอื งตา่ งลอยกระทงลงน้าและ ปล่อยโคมลอยขนึ้ บนฟ้ า หนุ่มเคยี ง สาวหนา้ เฉลมิ แชม่ ชอ้ ย ชชี้ วนดูกระทงลอยหลง ทางเขา้ แอบคงุ้ ทนั ใดนน้ั ลาเจยี กแวว่ ยนิ เสยี ง ขบั กลอนเจอื้ ยแจว้ ดงั มาจากทใี่ ดที่ หนึ่ง เสยี งขบั นน้ั ทุม้ เสนาะ ไดจ้ งั หวะ

ชนทง้ั ปวงเลยตามอรา่ มแสง เดอื นสบิ สองเป็ น ประเพณีลอย ดอกไมไ้ ฟโชตชิ ว่ งเป็ นดวงแด ทงั้ พลุแรง กระทง ผูค้ นตา่ ง ออกมาเลน่ พลุ เล่น ตงึ ตงั ดงั สะทา้ น ดอกไมไ้ ฟกนั ถว้ น หนา้ นกกพ็ ากนั เสยี งนกบนิ พราดพรวดกรวดอา้ ยตอื้ บนิ เตม็ ทว่ั ทอ้ งฟ้ า ดวงใจ ผูค้ นมากมายยนื เสยี งหวอหวอื เฮฮาอยูห่ นา้ ฉาน เตม็ ตามสะพาน และในแมน่ ้ากม็ เี รอื ลว้ นผูค้ นลน้ หลามตามสะพาน อลหม่าน ของผูค้ นดูเยอะแยะ อลหม่าน บา้ งกแ็ ห่ เรอื แม่น้ำ ผา้ ป่ าตน้ ไม้ บา้ งก็ บรรเลงดนตรแี ละมี นาวาในสาคร งำมอย่ำงเอวบำงรำ่ งนอ้ ย มี หญงิ สาวฟ้ อนราอยู่ หนา้ เรอื ตน้ ไม้ บา้ งกแ็ หผ่ า้ ป่ าพฤกษาปัก เรอื ชกั เซง็ แซแ่ ลสลอน ขบั ประโคมดนตรมี ลี ะคร

เพราะเสนาะเหลอื บา้ งกพ็ ากนั รอ้ ง สกั วาโตต้ อบกนั ไป ฟั งสาเนียงเสยี งสตรไี ม่มเี ครอื เป็ นใย มาอยา่ งไพเราะ เสยี งหญงิ สาวนนั้ เยอื่ จบั ในน้าใจชาย ชอ่ื กลอนชนิดหนึง่ กระทอ่ มท่ีท้ำเป็นท่ีอยู่ หวานใสจบั ใจชาย หนุ่ม เมอื่ ไดย้ นิ ฟั งสาเนียงเสอยี ำศัยงชัว่ นครำวางทกี่ ลางน้า แลว้ หวน เสยี งทรี่ อ้ งเลน่ กนั ผู้หญงิ ราลกึ นุชทสี่ ุดหมาย นอ้ ง ใช้กบั ผ้หู ญิง ไปมาแลว้ กท็ าให้ หวนคดิ ถงึ ผูเ้ ป็ นที่ กลบั มานอนออ่ นทอดระทวยกาย เฝ้ าฟู ม รกั จงึ ไดก้ ลบั มา นำ้ ตำ นอนทอดกายแลว้ ฟายชลนาทุกนาที รอ้ งไหฟ้ ู มฟาย เมอื่ นอนไม่หลบั จงึ นอนไมห่ ลบั กลบั ลุกเปิ ดหนา้ ตา่ ง จนั ทร ์ ไดม้ าเปิ ดหนา้ ตา่ ง พี่สำว น้องสำว หญงิ งำม ดวงตำ มองไปเหน็ ดวง จนั ทรเ์ หมอื นได้ กระจา่ งแจม่ ฟ้ าในราศี เห็นหน้าของน้อง

สนิ้ ถวลิ หา พนี่ ่งั คอยนอนคอยน้อง มนั ชา่ งป่ันป่ วนหวั ใจนกั เหน็ ราหูจูจ่ บั พระจนั ทรา ชาวพาเมพรอรางาเหะคน็ วราามหคูทดิ กี่ ถางึ ลงั จะ ออื้ องึ คะนึงดงั อมจนั ทร ์กไ็ ดย้ นิ เสยี ง ออื้ องึ ของผูค้ นดงั มา ทง้ั ป่นั ปว่ น คดิ ถงึ หว่ งหำ พลิ กึ ลน่ั ครน่ั ครกึ เสยี งกกึ กอ้ ง ระฆงั ฆอ้ งกลองเสแยี ซงต่ ฆี อ้ ง ตกี ลอง และ ดวงจันทร์ เมือง เสยี งแตรสงั ข ์ ทดี่ งั ราว ทงั้ แตรสงั ข ์ กบั พนื้ ดนิ จะถลม่ ซงึ่ ประดงั เสยี งเพยี งพนื้ พภิ พพงั มที ุกครงั้ ดงั ทุกหากเกดิ เหตกุ ารณแ์ บบ โลก แผน่ ดนิ นีค้ รงั้ ใด กจ็ ะไดย้ นิ เสยี ง คราวฉาวทกุ ที ไม่ผมดื มุดวั ผอ่ งเผอื ดผดนวูีคท้้ งนุกจตคนั กรี ทงล้ั รอพน์ งอนั้ ตมกฆีอช็ งอ้ไา่ งปงแเดศบู รบา้ โอว้ า่ ดวงจนั ทรเ์ จา้ ดูเศรา้ หมอง หมองไมผ่ อ่ งใส เมอื่ ไปอยู่ ยักษ์ อบั พยบั สี ในปากของยกั ษร์ าหู อยูใ่ นปากราหูอสรุ ี มนี าทปี ล่อยปลแะตก่ ย็ งั มชี ว่ งทดี่ วงจนั ทร ์

วโิ ยคดว้ ยโศกศลั ย ์ ถอดความ ครวญคะนึงถงึ มติ รทตี่ ดิ พนั พชี่ มจนั ทรต์ า่ แงตต่ วั พนี่ ีไ้ ม่มนี าทที มี่ ี ความชนื่ บานเลย ทุกวนั เจา้ เยาวมาลย ์ กำรจำกไป ทกุ คนื มแี ตค่ วาม เมอื่ วนั ทเี่ ทศนามหาชาติ หญิงสำวไดเ้ หน็ ถโศงึ คกเะศนรึงาห้ ามแีพตมี่ ค่ อวงาดมวคงดิ นาฏนุชอนงคใ์ หส้ งสาร นำงฟ้อนร้ำ ผ้ไู ม่มีตัวตน จนั ทรก์ เ็ หมอื นพมี่ อง หน้าของน้อง เมอื่ วนั สปั บุรุษคบั คง่ั ฟั งกมุ าร สว่ำง รงุ่ เรอื ง ชชั วาลแจม่ แเจทง้ ศมหาชาติ ไดเ้ หน็ คนทเ่ี หน็ ชอบตำม ลกู ชำย ทำ้ นองคลองธรรม นางรากเ็ กดิ ความรูส้ กึ สงสาร จนกระทง่ั ฟั ง ดว้ ยแสงเทยี น พฟี่ ั งธรรมเทศนจ์ บไมพ่ บน้อง เทยี่ วเมยี งมองธรรมจบพกี่ ไ็ มพ่ บน้อง ใบหน้ำ เมอื่ กลบั มาบา้ นกเ็ กดิ ความ เลยี้ วลดั ฉวดั เฉวยี น ไม่พบพกั ตรเ์ ยาวมาลยก์ ารเปรยี ญ ก็ ราคาญใจ

ดงั ลาเจยี กสะดงุ้ ตกใจตนื จนั ทรเ์ จา้ ยงั สาดแสงนวลใยอยู่ทว่ั นอกชาน กลนิ่ กรุน่ นมแมวจาก หายไปแลว้ แตเ่ สยี งขบั กล่อมเมอื่ ครูย่ งั แวว่ ยนิ ในโสตประสาท ลาเจยี ก สลดั ผา้ หม่ ไวข้ า้ งตวั กระเถบิ ไปเปิ ดไฟทหี่ วั เตยี ง โคมไฟน้อยสวา่ งจา้ นาฬกิ าปลุก บนหวั เตยี งบอกเวลาหา้ ทุ่มครงึ่ “นี่เราฝันไปหรอื นี่” เดก็ หญงิ ราพงึ กบั ตวั เอง พลางทบทวนไล่ เลยี งความฝันทผี่ า่ นไป แลว้ รูส้ กึ เสยี ดายอยูไ่ ม่วาย ลาเจยี กลุกขนึ้ น่งั อยา่ งงง ๆ ครนั้ แลว้ กย็ มิ้ ออก เมอื่ นึกไดว้ า่ บท กลอนทเี่ ธอไดย้ นิ ในฝันนน้ั ทแี่ ทเ้ ป็ นบทกลอนจากหนงั สอื “นิราศ เดอื น” ของนายมี ทเี่ ธอเพงิ่ ไปอา่ นเมอื่ ตอนหวั คา่ น่นั เอง เป็ นเพราะ เธอ อา่ นมากเกนิ ไปหรอื เปลา่ จงึ ทาใหฝ้ ันเหน็ เรอื่ งราวชดั เจนเหมอื นไดไ้ ป อยู่ในเหตกุ ารณน์ นั้ เธอหนั ไปมองตง่ั น้อยกลางหอ้ ง สมุดแบบฝึ กหดั วางซอ้ นกนั ่

เดก็ หญงิ ลุกเดนิ ไปเปิ ด หน้าตา่ งมองดวงจนั ทรท์ ยี่ งั ลอยแสง นวลอยู่คอ่ นฟ้ า “ขอบคณุ นะคะจนั ทรเ์ จา้ ขอบคณุ ทที่ าใหห้ นู นอนหลบั ฝั นด”ี เธอบอกพระจนั ทรบ์ นฟ้ า กอ่ นจะ กลบั มาปิ ดไฟแลว้ ลม้ ตวั นอนบนเตยี ง นุ่ ม เดก็ หญงิ ไดแ้ ตห่ วงั วา่ เธอจะ กลบั เขา้ ไปอยูใ่ นความฝั นอนั แสน รนื่ เรงิ นนั้ อกี ครงั้ หนึ่ง

และเหต๑กุ า. รวณรรทณ์ าคงสดคงเีั รคณุ อื่ มงในค“นสาิ่รมาขยัศรเอตดั นอื งโนกเ”รสสนิอื่ะททงอร้ ตน์ อวนถิ ชตี นว้ี ติ เชวนฒ่ั ในนธตรอรมนที่ นกั เรยี นไดเ้ รยี นไป จะสะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ประเพณีการลอยกระทงของ ผูค้ นในสมยั นน้ั เชน่ บา้ งกแ็ หผ่ า้ ป่ าพฤกษาปัก มเี รอื ชกั เซง็ แซแ่ ลสลอน ขบั ประโคมดนตรมี ลี ะคร อรชรรารา่ อยู่ หน้าเรอื บา้ งกร็ อ้ งสกั วาใส่หน้าทบั ลูกคูร่ บั พรอ้ มเพราะ เสนาะเหลอื เป็ นใยเยอื่ จบั ในน้าใจ ฟั งสาเนียงเสยี งสตรไี ม่มเี ครอื ชาย ** การลอยกระทงในสมยั นนั้ จะมกี ารนาเรอื ออกมาพายกนั น่าสนุกสนาน มกี ระเล่นดนตรี

คณุ คา่ ของเรอื่ ง ๒. ความไพเราะของบทประพนั ธด์ า้ นเสยี ง ลลี า และจงั หวะ ที่ ทาใหผ้ ูอ้ า่ นรูส้ กึ สนุกสนานไปกบั บทประพนั ธ ์ เชน่ พลิ กึ ลน่ั ครน่ั ครกึ เสยี งกกึ กอ้ ง ระฆงั ฆอ้ งกลองแซท่ ง้ั แตรสงั ข ์ ประดงั เสยี งเพยี งพนื้ พภิ พพงั มที ุกครงั้ ดงั ทุกคราว ฉาวทุกที ** เสยี งระฆงั ฆอ้ ง กลอง แตร ทผี่ ูค้ นบรรเลงนน้ั ดงั สน่นั กกึ กอ้ งไปทว่ั ราวกบั จะทาใหพ้ นื้ ดนิ พงั ถลม่ ไป ซงึ่ หากมปี ระเพณีลอย กระทงครง้ั ใด กม็ กั จะมเี สยี งบรรเลงแบบนีท้ ุกครงั้ **

๓. การใชค้ คาเปณุ รยี คบเทา่ ยี ขบใอนบงทเรปรอื่ ะพงนั ธ ์ทาใหผ้ ูอ้ า่ นเหน็ ภาพ ตามไดอ้ ยา่ งชดั เจนเมอื่ ไดอ้ า่ น บทประพนั ธ ์ เชน่ นอนไม่หลบั กลบั ลกุ เปิ ดหนา้ ตา่ ง จนั ทรก์ ระจา่ ง แจม่ ฟ้ าในราศี ยุพนิ พอี่ ยู่ไกล เหน็ ดวงเดอื นเหมอื นลกั ษณภ์ คั นิ ี นยั นา ** นอนไม่หลบั จงึ ไดล้ ุกขนึ้ ไปเปิ ดหน้าตา่ ง มองไปบนทอ้ งฟ้ าก็ เหน็ แสงจนั ทรแ์ จม่ แจง้ อยู่เตม็ ฟ้ า มองไปเหน็ ดวงจนั ทรก์ เ็ หมอื นกบั ได้ เหน็ หน้าของน้องทอี่ ยูไ่ กลพี่ **

๔. คณุ คา่ เกยี่ วกบั ความเชอื่ เรอื่ งการตเี กาะเคาะฆอ้ งไล่ราหูอม จนั ทร ์ซงึ่ เป็ นความเชอื่ ทมี่ มี าแตโ่ บราณวา่ ราหูอมจนั ทรน์ นั้ คอื ลาง คณุ คา่ ของเรอื่ งรา้ ย ดงั นน้ั จงึ ตอ้ งไล่ราหูทกี่ าลงั อมดวงจนั ทร ์เพอื่ ไล่สงิ่ ชว่ั รา้ ยออกไป ดงั ปรากฏในเรอื่ ง เชน่ พนี่ ่งั คอยนอนคอยละหว้ ยหวน แสนรญั จวนมไิ ดส้ นิ้ ถวลิ หา ชาวพาราออื้ เหน็ ราหูจูจ่ บั พระจนั ทรา องึ คะนึงดงั พลิ กึ ลน่ั ครน่ั ครกึ เสยี งกกึ กอ้ ง ระฆงั ฆอ้ งกลองแซท่ งั้ แตรสงั ข ์ ประดงั เสยี งเพยี งพนื้ พภิ พพงั มที ุกครง้ั ดงั ทุกคราว ฉาวทกุ ที ** พนี่ ่งั คอยนอนคอยน้อง มนั ชา่ งป่ันป่ วนหวั ใจนกั เพราะ ความคดิ ถงึ มองเหน็ ราหูทกี่ าลงั จะอมจนั ทร ์กไ็ ดย้ นิ เสยี งออื้ องึ ของ

ขอ้ คดิ ทไี่ ดจ้ ากเรอื่ ง ประเพณีลอยกระทง เป็ นประเพณีทมี่ มี าแตโ่ บราณ ซงึ่ การลอยกระทงถอื เป็ นการบูชาและขอขมาตอ่ พระแม่คงคา ดงั นนั้ นกั เรยี นทเี่ ป็ นคนรุน่ ใหม่จงึ จาเป็ นตอ้ งรกั ษาประเพณีทดี่ ี งามของไทย นีไ้ วใ้ หค้ งอยู่กบั ประเทศไทย ซงึ่ นกั เรยี นสามารถปฏบิ ตั ไิ ดง้ ่าย ๆ เชน่ การใชว้ สั ดจุ ากธรรมชาตมิ าประดษิ ฐก์ ระทง เพอื่ ไม่ทา ใหแ้ มน่ ้าลาคลองเน่าเสยี