ROTTERDAM VLUCHTSTAD 2019 IN WOORD & BEELD
“Dear all good people of the Verhalenhuis Rotterdam, We would like to extend our heartfelt thanks, respect and deep gratitude to your brilliant and hard work on the ICORN Network Meeting and PEN WiPC Conference and the Rotterdam festival programme. I believe we speak on behalf of everyone when we say that you made us feel welcome and at home in in your city, and now a bit ours, Rotterdam. Thank you for the spectacular festival programme throughout the whole week; the beautiful (and delicious) welcome dinner reception at the Rotterdam Theatre in the true spirit of the Verhalenhuis; the great speakers and performers who all gave us a flavour of what makes up a home; the Rotterdam welcome desk run by enthusiastic and helpful volunteers; the literary tour, praised by those who attended; the smooth and well organised handling of registration, hotel, venue, transportation, and practical (and moral) support at the SS Rotterdam. We experienced a very personal welcome to ICORN and PEN, to all our guests, we fell in love with your mayor, your people, your stories – our stories, food, atmosphere and rich programme, and felt rightly at home in Rotterdam, at the ship, at Verhalenhuis. We take with us new memories and stories that will live long into the future. Warm regards, On behalf of the ICORN and PEN team Cathrine Helland”
Inleiding, Rotterdam Vluchtstad 8 2019: At Home, Everywhere 13 1. Lezingenprogramma 13 2. Essay over betekenis 21 3. In de wijk 21 4. Music & poetry, participatie & pop-ups 29 5. Filmprogramma 39 6. Expositie & activiteiten 43 Deelname, publiek & publiciteit 49 Organisatie en financien 51 Rotterdam Vluchtstad in de toekomst 51 5
Vluchtschrijver Hamed Ahmadi (1982, Iran) arriveert samen met zijn vrouw Mojde in het gastenverblijf van Verhalenhuis Belvédère.
Hamed en Mojde worden ontvangen in de Bibliotheek Rotterdam, bij ’s werelds grootste Erasmuscollectie met originele teksten van Erasmus (1466-1536).
Meer dan 250 inleiding bedreigde schrijvers, muzikanten, filmers en Rotterdam kunstenaars uit zo’n Vluchtstad 74 landen bezochten Eind mei 2019: Rotterdam-Katendrecht is het kloppend hart van 28 mei tot en voor de internationale vluchtstedenconferentie van ICORN & PEN met 2 juni 2019 de International én het Stories For Freedom Festival / Verhalen voor stad Rotterdam en Vrijheid Festival: een gelaagd publieksprogramma rondom schrij- Verhalenhuis Belvédère vers, kunstenaars en artiesten op de vlucht. op Katendrecht voor Het stoomschip Rotterdam is het ideale decor voor de conferentie, ‘At Home, Everywhere’, het onderwerp en de deelnemers. Het Verhalenhuis Belvédère is daarbij vijf dagen lang het aankomst- en vertrekpunt oftewel dé de internationale thuisbasis voor publieke lezingen, films, verhalendiners, literaire Vluchtstedenconferentie tours en ontmoetingen, een expositie en live (pop-up) optredens ICORN/PEN 2019 & het van de aanwezige (internationale) muzikanten en dichters in de stad. Verhalen voor Vrijheid festival Rotterdam. At Home, Everywhere Onder de titel At Home, Everywhere discussieerden gevluchte schrijvers, muzikanten, filmers, kunstenaars als ook mensenrech- tenactivisten, burgemeesters en betrokken stadsontwikkelaars uit de hele wereld – allemaal verbonden door ICORN International Cities of Refuge Network & de vereniging PEN International - over wat het betekent om je thuis te voelen in de wereld van vandaag en wat het betekent als je van je thuis wordt beroofd. Kunstenaars worden wereldwijd nog steeds en steeds meer bedreigd in hun vrijheid van meningsuiting. In hoeverre kan een nieuw en veilig land, een nieuwe en veilige stad of regio voor ontwortelde en ont- heemde mensen, schrijvers en kunstenaars ruimte bieden om een thuis te ervaren, zich te verbinden, te creëren en bij te dragen? 8
Erasmus van Rotterdam nu Verhalenhuis Belvédère het verblijf, het levensonderhoud en alle Luisteren met een open oor en een open hart activiteiten rondom de schrijver. Stichting Verhalenhuis Belvédère Voor het congres is Erasmus van Rotterdam (1466- 1536) als is de enige particuliere organisatie die lid is en als verantwoordelijk We ontwikkelden een laagdrempelig literair en muzikaal publieks- zelfverklaard wereldburger een belangrijke bron van inspiratie: hij aanspreekpunt geldt, de overige steden worden vertegenwoordigd programma, zo veel mogelijk gratis toegankelijk en qua opzet zwierf tussen landen en continenten, verwierp oude overtuigingen door gemeentelijke diensten. geheel conform het Verhalenhuis: betrokken en gastvrij (eten en en vooroordelen en vocht voor een meer vrije, rechtvaardige en De Syrische schrijver en dichter Adnan Alaoda werd Belvédère’s verhalen), persoonlijk (dichtbij, informeel, huiselijk), en inspire- verlichte mensheid. Hij schreef meerdere malen ubi bene est, ibi eerst gastbewoner in 2017/2018. Hij is in 2018 opgevolgd door de rend (crossovers & participatieve presentaties met kwaliteit). Zo patria est (waar je je prettig voelt, is je vaderland). Zijn adagium Iraanse schrijver Hamed Ahmadi en zijn vrouw Mojde Radankou- ontstond een multidisciplinair programma op verschillende locaties luidde ‘heel de wereld is mijn vaderland’. Hieraan werd de titel van paei. waarbij we inhoudelijk samenwerkten met Rotterdamse instellingen het congres voor 2019 ontleend. Naast Amsterdam en Rotterdam is in Nederland ook Leiden in 2018 en kunstenaars. Bewoners en bezoekers maakten kennis met een een ICORN-vluchtstad geworden. verscheidenheid aan dichters, schrijvers of muzikanten die moesten ICORN International Cities of Refuge Network vluchten omdat zij niet meer veilig waren in hun eigen land. Ook or- Stad en Verhalenhuis op de internationale kaart ganiseerden we een kruisbestuiving tussen internationale artiesten De internationale conferentie in Rotterdam 2019 werd georgani- en de Nederlandse/Rotterdamse artiesten. Tijdens de programma’s seerd door ICORN en de schrijversvereniging PEN International, In 2018 heeft Verhalenhuis Belvédère, in nauwe samenwerking met was er veel ruimte voor (informele) uitwisseling en samenkomst. de afdeling PEN Nederland, de Writers in Prison Commitees én Rotterdam Partners, met succes de stad Rotterdam gepresenteerd Op de volgende pagina’s een overzicht in woord en beeld van de Verhalenhuis Belvédère in nauwe samenwerking met partners als als ontvangstlocatie voor de tweejaarlijkse internationale conferen- zes verschillende programmaonderdelen in het publieksfestival. de gemeente Rotterdam, de gemeente Amsterdam, de gemeente tie van ICORN en PEN International. Rotterdam ‘won’ van concur- Tussendoor stellen we een aantal van de deelnemende schrijvers en Leiden en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. renten Pittsburgh en Barcelona. Allereerst betekende dit voor het muzikanten via een kort portret voor. We sluiten af met een toelich- ICORN is het International Cities of Refuge Network dat in 2005 Verhalenhuis vooral het evenement mogelijk maken, dat wil zeggen: ting op de deelnemers, het publiek, de publiciteit en de financiën. werd opgericht in Noorwegen. ICORN biedt schrijvers die door hun financiering zoeken voor en het accommoderen en mede-organise- Daarna vatten we samen wat het evenement opleverde en wat werk gevaar lopen, tijdelijk onderdak en een vluchtplek, doorgaans ren van een grote, internationale conferentie met een zeer diverse, nodig is voor Rotterdam Vluchtstad in de toekomst. voor een jaar. De schrijver krijgt door het verblijf de gelegenheid veelal in moeilijke positie verkerende doelgroep. Het Verhalenhuis . ‘op adem te komen’. Wereldwijd zijn inmiddels meer dan 70 steden als een kleine (vrijwilligers)organisatie riep hiertoe de hulp in van aangesloten bij het ICORN-netwerk. In Nederland is PEN Nederland Twuijver Project Management, ervaren op het gebied van internati- – het aanspreekpunt voor ICORN. onale conferenties in Rotterdam waaronder het Stadmakerscongres en de IABR Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Onder- Stedelijke samenwerking steunend aan de missie zag Verhalenhuis Belvédère de driedaagse internationale samenkomst vooral als een kans om het Vluchtstad- Amsterdam was een van de oprichtingspartners van ICORN en is project (het gastenverblijf voor de vluchtschrijver) meer duurzaam te al sinds de jaren 90 vluchtstad. Het voormalig woonhuis van de ontwikkelen en wilde daarom de conferentie inzetten om ontmoe- familie van Anne Frank, vanwaar zij naar het Achterhuis vertrokken, tingen met vluchtelingen, gevluchte schrijvers, muzikanten en fungeert daar als schrijversverblijf. kunstenaars voor publiek te organiseren. Het Nederlands Letteren- In de geest van de vroegere havenwijk Katendrecht, waar mensen fonds, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, VluchtelingenWerk uit de hele wereld aankwamen en in een van de vele boarding- Nederland, stichting In den Vreemde, de gemeente Amsterdam, de huizen verbleven, verbouwde Verhalenhuis Belvédère een van de gemeente Rotterdam, Rotterdam Partners en Stichting Droom & zolderverdiepingen tot gastenverblijf voor schrijvers-op-de-vlucht. Daad ondersteunden Rotterdam Vluchtstad 2019. In 2016 werd Verhalenhuis Belvédère namens de gemeente Rotterdam lid van ICORN. Rotterdam betaalde het lidmaatschap, 9
Op het podium van Theater Rotterdam Schouwburg is het aankomstdiner met lezingen en verhalen.
Met Perzische tapijten en een mobiele keuken(container) wordt Burgemeester Aboutaleb opent het festival. de Schouwburg voor één avond omgebouwd tot Verhalenhuis.
2019: AT HOME, EVERYWHERE Het werd een bijzonder gevarieerd internationaal programma in de De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb opende het pro- De Syrisch-Rotterdamse Maher Al Sabbagh, filmmaker en gastkok wijk en in de stad: de hoogtepunten op een rij in woord en beeld: gramma met een eigen verhaal, waarin hij Rotterdam als vluchtstad presenteerde Syrische muqabilat op de tafels bij binnenkomst, met benadrukte. Uit de blog van Nico Haasbroek: daarna het diner dat steeds met twee personen samen gedeeld moest 1. LEZINGENPROGRAMMA “The mayor of Rotterdam is the first speaker to be called to the stage, worden. Het geheel werd ondersteund met zijn verhaal in beeld en and he welcomes us to the festival. Rotterdam’s Ahmed Aboutaleb woord, op een menukaart en op twee immens grote doeken boven het Datum 29.5.2019 Locatie Theater Rotterdam Schouwburg is notable not only for being the first Moroccan-Dutch mayor in the toneel met daarop portretten van Maher als jongen in Syrië, met zijn Bezoekers 400 Netherlands (sorry, Arnhem), he also happens to be an expert on all moeder en zijn familie en van Mahers aankomst in Nederland. things poetry. In what he refers to as his ‘Ramadan voice’, he pleads for Auteur Esseline van de Sande was de curator en presenteerde het Het At Home, Everywhere festival startte met een lezingenprogramma “a space for oneself” for all poets in disadvantaged countries. What’s programma. Zij is sociaal-veranderkundige, programmamaakster, waar de vraag centraal stond: hoe creëren we in steden, in het open- more, he recites a Tunisian poem on the spot. It is a privilege to have auteur en adviseur op het terrein van communicatie en interculturele bare leven van de stad fysieke en sociale plekken waar mensen zich this man run our city. Aboutaleb pronounces the word ‘refugee’ as ‘rif- diversiteit in Nederland en het Midden-Oosten. Bovendien had zij welkom en veilig voelen en waar hun talenten tot bloei komen? Kun- fugee’. A subconscious reference to his roots in the Moroccan Rif?” zojuist het essay ‘Hier is daar, daar is hier – Verhalenhuis als vrijplaats’ nen we ons dat verbeelden? Hoe bouwen we plekken waar we ruimte geschreven naar aanleiding van de komst van de eerste vluchtschrij- geven aan elkaars verhalen? Hoe ontwerpen we steden en plekken Na de burgemeester waren er deze avond nog drie sprekers: ver Adnan Alaoda naar Rotterdam. waar mensen ervaren dat ze mee kunnen doen en bij kunnen dragen? • Wim Pijbes, directeur van stichting Droom & Daad presenteerde Wat zijn goede voorbeelden en hoe komt het dat die goed werken? Uit recensie Tineke Bennema - Het Grote Midden Oosten Platform Theater Rotterdam werd hierbij een belangrijke partner. Het festi- Rotterdam door de ogen van migranten en toonde zijn plannen voor “Samen eten nodigt uit tot het vertellen van én luisteren naar verha- val kon van start met een diner-lezingenprogramma voor ruim 300 De Fenix, Museum of Migrants 2023 - aan het internationale gezel- len, die op deze avond onbegrensd waren in alle opzichten. Doel van gasten tegelijkertijd in één ruimte. De grote zaal van de Rotterdamse schap van experts op het gebied van migratie. de verhalenhuizen is om mensen in de steden van nu zichtbaar te Schouwburg werd voor één avond omgebouwd tot een maximale • Michelle Provoost, directeur Crimson Architectural Historians en maken. Om hen in de gelegenheid te stellen hun verhaal te vertellen, versie van het Verhalenhuis waarbij de lange tafels met de rood-wit International New Town Institute presenteerde Rotterdam, A City of waardoor zowel zij als de ontvangende partij gelukkiger worden. geblokte tafelkleden van Belvédère óp het grote podium werden Comings and Goings. Hoe kun je naar Rotterdam kijken als stad van ICORN en PEN International ondersteunen in het bijzonder internati- geplaatst. Een mobiele Volkskeuken (container) op de aanrijlocatie van ‘komen & gaan’? Wat zien we? Wat kan er beter? Volgens haar spe- onale artiesten en schrijvers die het moeilijk hebben. Neem Maher al vrachtwagens bij de Schouwburg en een maximale delegatie van vrij- len planologie en architectuur een cruciale rol bij inspanningen om Sabbagh, filmmaker en kok uit Syrie, die het eten verzorgde voor de willigers van het Verhalenhuis als vliegende keukenbrigade zorgde dat veerkrachtige steden te maken die goed voorbereid zijn op migratie. avond. Op de vraag wat zijn droom was, antwoordde hij geëmotio- iedereen een plek kreeg en met aandacht en verhaal bediend werd. • Prof. dr. Maarten A. Hajer is hoogleraar Urban Futures aan de neerd: ‘Vrede voor Syrie.’ Ondanks al hun bagage betekent immigratie Het programma was er natuurlijk voor de vele genodigden, maar was Universiteit van Utrecht, tevens curator van Places of Hope. Hij sprak voor velen een nieuw begin, mede door de uitwisselingen met de ook juist open voor publiek; zo ontmoette een zeer divers gezelschap deze avond zijn column uit over de ‘Neighborhoods of the Future’. lokale bevolking die beide kanten inspireren. Sommigen zijn zo warm elkaar aan tafel. De locatie en setting was een inhoudelijke onder- . ontvangen dat ze naar eigen zeggen een nieuw moederland hebben legger: alle schrijvers en muzikanten op de vlucht werden gastvrij De muzikale bijdragen in het programma waren van de 27-jarige gevonden. Een nieuw land waaraan ook zij een belangrijke culturele ontvangen door hen direct letterlijk een plek te bieden op het podium Anna Zhu op de Guzheng, de Chinese liggende harp en Rotterdamse en verbindende bijdrage kunnen leveren.” van de stad. muzikanten Gabby Bakker en Andreas Suntrop die samen met de Syrische dichter Adnan Aloada hun recente cross-over compositie presenteerden, getiteld de Lelieverkoopster. 13
Professor Urban Futures, Maarten Hajer.
Wim Pijbes, directeur stichting Droom & Daad & landverhuizersmuseum De Fenix 2023.
Architectural historian Michelle Provoost over the City of Comings & Goings.
Rotterdams eerste vluchtschrijver Adnan Alaoda (Raqqa, Syrië) samen met de Rotterdamse muzikanten Gabby Bakker en Andreas Suntrop.
Maher Al Sabbagh, filmmaker en gastkok vertelt over zijn jeugd in Damascus, zijn aankomst in Rotterdam in 1992 en zijn droom voor Syrië.
Esseline van de. Sande volgde de eerste vluchtschrijver een jaar lang en presenteerde niet alleen het lezingenprogramma maar ook haar essay ‘Hier is daar, daar is hier. Verhalenhuis als vrijplaats.’
2. Adnan Alaoda 3. ESSAY OVER DE BETEKENIS IN DE WIJK Raqqa, Syrië / Rotterdam Speciaal voor At Home, Everywhere introduceerde Esseline van de De Syrische schrijver en dichter Adnan Alaoda was Datum 31.5.2019 Locatie diverse plekken Katendrecht Sande deze dag ook de tweede druk van haar essay dat zij schreef De Syrische schrijver en dichter Adnan Alaoda was Bezoekers 350 bezoekers in opdracht van Verhalenhuis Belvédère: Hier is daar, daar is hier. de eerste bewoner van Belvédère’s gastenverblijf, Verhalenhuis als vrijplaats. Nu in een uitgave met de Nederlandse waar hij in het kader van ICORN kwam te wonen. Vanwege de conferentie zouden zoveel internationaal bekende tekst én de Engelse vertaling: ‘Here is there, there is here. Story Adnan schrijft dichtbundels, scripts voor televisiese- schrijvers, dichters en muzikanten in de wijk Katendrecht verblijven. House as sanctuary.’ Het essay en daarmee het gedachtegoed en ries en theaterstukken. Veel van zijn lofdichten zijn Wanneer zij ook zelf zouden kunnen optreden op deze plek, zorgt het erfgoed van het Verhalenhuis wordt hiermee ontsloten voor een vertolkt door Arabische zangers en zangeressen. dat voor een meer impactvolle verbinding voor zowel de optre- internationale doelgroep. Jaramani Al Araa, een Syrische auteur Hij groeide op in een dorpje op vijftig kilometer van dende artiest als voor bewoners. Het Verhalenhuis ontwikkelde schreef: “I like the comparative and philosophical methods to ex- Raqqa en stamt af van de bedoeïenen, die bekend daarom een kleinschalig ontmoetingen-programma met muziek en plain the differences between the story house in Syria and the story staan om hun poëtische vertelkunsten. Tijdens een literatuur én met Katendrecht letterlijk als podium. Katendrecht is house in the Netherlands.” De Amerikaanse auteur Rebecca Joubin demonstratie tegen geweld van de Syrische overheid, een ideale wijk voor kleinschalige optredens en uitwisselingen op schreef: “Inspiring new book on Syrian storytelling, art, and culture.” werd Adnan opgepakt en gedwongen publiekelijk locaties die At home, Everywhere representeren. Zo deden een café, De deelnemers van ICORN kregen ter plekke inspiratie voor het zijn steun uit te spreken voor president al-Assad. Dat een boekenwinkel, een asielzoekersopvang, een kapsalon en een opzetten van een Verhalenhuis in hun eigen (thuis)stad. In 2019 zal weigerde hij, waarop hij en zijn gezin gedwongen voormalige havenloods mee. ook nog een Arabische vertaling van het essay verschijnen. waren te vertrekken. Via Dubai kwamen ze in Rot- De Rotterdams-Chileense kunstenaar Juan Heinsohn Huala trad terdam terecht. Adnan ontwikkelde het programma op als curator en stelde de literaire en muzikale ontdekkingstours Uit recensie/artikel NRC Handelblad naar aanleiding van het Al Rewaq, een plek om elkaar (werkelijk) te ontmoe- samen op onverwachte locaties in de wijk, met live poëzie, litera- verschijnen van ‘Hier is daar, daar is hier’: ten middels film, poëzie, verhalen en muziek, door tuur en muziek, gepresenteerd door totaal zo’n 20 lokale én interna- “In het verhalenhuis zingen de Syriërs”, (januari 2018) Syrische en Nederlandse kunstenaars, professionals tionale podiumkunstenaars. ………Alaoda stelt het verhalenhuis één keer per maand open voor en amateurs. Tijdens het festival presenteerde hij Het programma werd officieel geopend met het persoonlijke verhaal een Al Rewaq, een broedplaats voor culturele uitwisseling en creati- de 22ste editie van de Rotterdamse Al Rewaq, op en een gedicht van curator Juan Heinsohn Huala (Rotterdam/Chili) viteit. „Er komen Syriërs op af uit Nederland en heel West-Europa”, zondagmiddag 2 juni. in Verhalenhuis Belvédère. Juan Heinsohn Huala (Chili, La Union, zegt Van de Sande. Er zijn ook zangers, dichters en toeschouwers 1958) is een dichter en beeldend kunstenaar die in Rotterdam werkt uit Nederland. „Het zijn levendige bijeenkomsten vol muziek, poëzie, en woont. Hij vluchtte voor het Chileense regime en kwam in 1979 film, ad-hoc samenwerking en improvisatie.” Van de Sande herin- in Nederland terecht. Hij was actief bij het Salvador Allende Centrum nert zich dat er een keer een Syrische vrouw aan het woord was, in en daarna achttien jaar lang de programmeur van het Poetry Park het Arabisch. ,,Het was kennelijk een geestig verhaal, de aanwezige Festival en het Dunya Festival. Syriërs lachten met de vrouw mee. Toen het verhaal daarna in het Nederlands vertaald werd, bleek het te gaan over haar vlucht uit Het programma werd zo samengesteld dat alle tours voordrachten Syrië, in een wankel bootje. Sommige Nederlandse aanwezigen of optredens van zowel internationale als lokale dichters en muzi- wisten niet wat ze meemaakten toen ze deze veerkracht van Syriërs kanten zouden bevatten. Het publiek kon in anderhalf uur tijd een zagen.” tour maken langs de verschillende locaties. Een vrijwillige gids hielp bezoekers hierbij de plekken te vinden en vertelde intussen over de wijk en de bewoners in relatie tot het thema. 21
In de wijk Katendrecht is het ROS Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt dat ook mee doet als locatie voor de muziek- en literatuurtoers.
Voorafgaand aan de tour en na afloop was er bovendien een maal- Kamara, to Lety Elvir, who talks about the dead in her native country Lety Elvir tijd in het Verhalenhuis waar de optredende dichters en muzikanten of Honduras, and to Claudia Morato’s sweet harp sounds. We carry elkaar ontmoetten en meet & greets met belangstellende bezoekers on, turning the corner twice, and end up in Kopi Soesoe/Katendrecht San Pedro Sula, Honduras/Amsterdam konden plaatsvinden. Dit stimuleerde ook uitwisseling en veroor- (kopi soesoe is an Indonesian drink consisting of coffee and milk), Schrijfster en dichter Lety Elvir woont sinds augus- zaakte spontaan samenspel tussen dichters en muzikanten; zo an intimate musical café where the show goes on. We listen to a tus 2015 in Vluchtstad Amsterdam, als gast van het begeleidde Claudia Morato na haar eigen optreden de dichters Lety recitation by Mohammad Habeeb (from Syria originally, but residing Nederlands Letterenfonds en de gemeente Amster- Elvir en Ishmail Kamara. Alvaro Rovira Ruiz deed hetzelfde bij de in Norway) and to Semere Tesfaldet’s performance on an amplified dam. Ze vluchtte uit Honduras, waar ze Spaanse dichters Salah Hassan en Adnan Alaoda. krar. The Afghan Shakila Azizzada has taught herself Dutch, and taal en literatuur studeerde en ruim twintig jaar recites some Dutch poems, one about de Dam, and finally, an erotic werkzaam was als universitair docent en auteur. De line-up op van dichters en muzikanten uit Rotterdam poem. Concluding this part of the tour, city troubadour Arie van der Lety werd bedreigd en vervolgd door het repressieve en omgeving: Krogt really gets us going with his multilingual song about the same staatsapparaat dat sinds 2009 aan de macht is. Op Amir Afrassiabi (Rotterdam/Iran), Ishmail Kamara (Rotterdam/Sierra sun and the same sea: he is lounging on the beach in Bulgaria when de universiteit werd een collega van haar met twaalf Leone), Salah Hassan (Den Haag/Irak), Ricardo Cuadros (Amster- he realizes that he is gazing upon the same sun as he was in the kogels om het leven gebracht. In 2016 kreeg ze in dam/Chili), Shakila Azizzada (Houten/ Afghanistan), Alvaro Rovira Netherlands. Long live globalization, I say. Our last stop is the beau- Los Angeles de prestigieuze International Latino Ruiz & Claudia Morato (Rotterdam/Argentinië), Semere Tesfaldet tifully lit barbershop Is op de Kaap, where the ‘=’ sign represents Book Award voor de tweetalige dichtbundel Women’s Yohannes (Rotterdam/Eritrea), Jamil al Asadi (Rotterdam/Irak), Sarah the Indonesian owner’s first name, Ismaël. Jamil Al Asadi from Iraq Poems of Protest, Honduras (2009-2014), die krach- Schützle (Rotterdam/ Duitsland), Aktas en Fusan Erdogan (Rotter- plays us a stunning song on the qanun. Lastly, an imposing senior tige vrouwen portretteert in een context van conflict, dam/Turkije), Arie van der Krogt (Rotterdam) en Zyia Ertekin (alias dj takes the stage, leaning on a walking stick. It’s Amir Afrassiabi. He geweld en angst. Blue Flamingo, Rotterdam/Turkije). recites the poem ‘God takes the day off’ and tells us that one day, Twee dagen voorafgaand wisten we wie er zouden komen en ook in Pakistan, he saw a little black ball in a mall. When he wanted to 23 mogelijk wilden optreden. We mengden de ‘Nederlandse’ opstelling touch the little ball, it turned out to be made up of flies, who flew met de aanwezige internationale kunstenaars van ICORN/PEN. up in all directions. “Nobody survives to testify”, Afrassiabi recites. Dit waren: Sahar Mousa (Palestina), Mohammad Habeeb (Syrië), Luckily, we’re still around to witness this day. What we have seen Mohammad Bamm (Iran), Adnan Alaoda (Rotterdam/Syrië), Hamed in just a few hours’ time is the wealth that Rotterdam has to offer. A Ahmadi (Rotterdam/Iran), Lety Elvir (Amsterdam/ Honduras), rich blend of poets and musicians from all around the world and a group of committed Rotterdam citizens come together to celebrate “At 4 in the afternoon, we are once again gathered at the Story that they exist, whatever be their home or native country.” House Belvedere, the At Home Everywhere headquarters. To me, Blog Nico Haasbroek this event is the absolute highlight of the festival. Juan Heinsohn, a poet living in Rotterdam who at one point fled the Pinochet regime, starts us off with a poem about freedom. Next up is the Poets for Freedom Tour. Not very far from the City Story Centre is the ROS, an extraordinary house where undocumented people are lovingly taken in by Tineke van der Burg and other staff members. There is a shelter with eighteen beds, mostly given out to women. Here, we listen to the poem ‘Smile’ by Sierra Leonean funnyman Ishmail
Aktas Erdogan Turkije/Rotterdam Aktas Erdogan is een Rotterdamse muzikant, geboren in Istanbul. Aktas vertelde over zijn komst naar Nederland en vooral ook over zijn ouders. Zijn beide ouders zijn journalist/ schrijver en hebben in Turkije lange tijd in de gevangenis gezeten. Hoe is het om als kind bij je grootouders te wonen en je eigen ouders in de gevangenis op te zoeken? Aktas vertelde ook over de campagne die hij startte voor de vrijlating van zijn moeder – journaliste en schrijfster Füsun Ergodan die levenslang kreeg. In mei 2014 kwam zij onverwacht vrij, na acht jaar. Zijn moeder Füsun was ook bij het optreden aanwezig. Aktas sloot het af met een optreden met zijn muzikale vrienden.
Van links naar rechts en van boven naar beneden: Shakila Azizzada (Afghanistan), Richard Cuadros (Chili), Salah Hassan (Irak) en Lety Elvir (Honduras) treden op in de wijk.
Alvaro Rovira Ruiz (Argentinië) en rechts: Jamil Al Asadi (Irak), Ishmail Kamara (Sierra Leone) en Semere Tesfaldet Yohannes (Eritrea) in de Fenixloodsen, bij de kapper Is op de Kaap en café Kopi Soesoe.
Basim Jamal (Irak) in de hal van de Schouwburg.
4. Club Belvédère Hamed Ahmadi MUSIC & POETRY, participatie & pop-ups Op de tweede avond van de conferentie zien meerdere internatio- Iran/Rotterdam nale artiesten vooral in de late avond tijd, ruimte en zin om te komen Hij is schrijver, dichter en journalist, geboren in 1982 in Datum 28, 29, 30, sept. 1, 2 okt. Locatie diverse plekken optreden tijdens het Stories for Freedom Festival in Verhalenhuis Teheran en Rotterdams tweede vluchtschrijver die een Bezoekers 950 Belvédère. De sfeer is adembenemend wanneer men achter elkaar jaar lang te gast is in Verhalenhuis Belvédère. Ahmadi het kleinste podium van de stad deelt en het publiek trakteert op schreef onder meer Het festival bood nog veel meer kans aan de aanwezige interna- hun allerbeste songs en tegelijkertijd hun boodschap en verhaal. Het de dichtbundel Riprap with rap rhythm (2006), de tionale dichters, schrijvers en muzikanten om op te treden in de publiek maakte kennis met de gitarist en vrijheidsstrijder Abazar roman Strange and incredible story of Maradona (2008) stad en zich te verbinden met Rotterdamse schrijvers, dichters en Hamid (Soedan), de beroemde jonge popzanger Arya Aramnejad en een boek over zijn arrestatie en gevangenschap: muzikanten. In het ontmoetingslokaal van het Verhalenhuis maar ook (gitaar, Iran) en met de heavy metal van gitarist Nikan Khosravi Mercury’s Moon Goriz Az Makaz (2017). In 2009 werd spontaan in de stad, op het schip en in een school vonden persoon- (Iran). Zelfs daarna, diep in de nacht, ging het muziek maken in het hij gearresteerd tijdens een vreedzame demonstratie lijke ontmoetingen plaats waar het publiek onderdeel van was. gastenverblijf van Hamed Ahmadi, op de zolder van het Verhalenhuis, en zat enkele weken gevangen. Na zijn vrijlating zette nog lang verder en heeft dit met de zo uiteenlopende muzikanten de overheid hem onder druk om propagandateksten te Arrival in the city blijvende contacten opgeleverd. schrijven voor het regime. Toen hij dit weigerde werd het te gevaarlijk voor hem in Iran en verliet hij het land. In café Floor en de Hal van de Rotterdamse Schouwburg vonden de Schoolbezoek Samen met zijn vrouw Mojde vertrok hij naar Maleisië eerste avond diverse pop-up optredens plaats door de aanwezige waar ze twee jaar woonden. Daarna verbleven ze nog internationale gasten van de conferentie. Zo traden Basim Jamal Op 29 mei 2019 bezochten de internationale ICORN-vluchtschrijvers eens vier jaar in Armenië op een toeristenvisum. In (klarinet, Irak), Cris Gera (piano, Zimbabwe) en Arya Aramnejad Fatemeh Ekhtesari, Firas Shamsan, Zamira Abassanova de Vrije beide landen kregen ze geen verblijfsvergunning. In (gitaar, Iran) op in de hal van de Schouwburg, de huiskamer van de School de Kaap samen met ontwikkelaar educatie Joran Koster van Rotterdam wil Hamed, behalve Nederlands leren, in stad, voor de aanwezige bezoekers en passanten. het Verhalenhuis. Doel van het bezoek was om hun ervaringen en alle rust verder schrijven. Eind 2018 verscheen er een verhalen over vrijheid van meningsuiting als ’schrijver op de vlucht’ nieuw boek van hem met elf korte verhalen, uitgegeven Iraanse music & poetry te delen met de eersteklassers. door een Iraanse uitgever in Londen. Zijn vrouw Mojde In het lokaal had de docent drie plekken gecreëerd waar elk een heeft in Iran Japans gestudeerd, werkte op de Japanse De Iraanse vluchtschrijver Hamed Ahmadi presenteerde een Iraans groepje scholieren in een kring rondom de schrijvers kon gaan ambassade in Teheran en doceerde Farsi aan Japanse literatuur- en muziekprogramma, met zijn persoonlijke verhaal, een zitten. Fatemeh en Zamira hadden foto’s meegenomen waarmee ze kinderen. Hamed werkt ook aan diverse films en samen Iraans diner, een film en diverse optredens met muziek, stand up hun verhaal vertelden. bezoeken ze met grote regelmaat Theater Lantaren/ comedy en poëzie, gepresenteerd door de in Nederland verblijvende Fatemeh maakte indruk bij de scholieren toen ze vertelde dat ze, Venster. Mostafa Heravi (fotografie), Shahyan Ghanbari (dichter), Sahand verkleed als man, naar het voetbalstadion ging omdat het voor vrou- Sahebdivani (storytelling) en de muzikanten Massoud ‘Faarjam’ wen in Iran verboden is om naar mannen voetbal te kijken. 29 Saidi en Denizhan Altay. Zamira vertelde over de druk en intimidatie die ze door de jaren In het programma was nadrukkelijk ruimte gelaten voor de internati- heeft ervaren in haar thuisland Azerbeidjan en over haar route naar onale aanwezige muzikanten én schrijvers uit de ICORN-conferentie. Nederland waarvoor ze verschillende landen heeft moeten ont- Zo traden de internationale dichters Ashraf Bagheri (Iran), Mehdi vluchten. Firas begon zijn verhaal met de vraag waar Yemen op de Mousavi (Iran), Manal Al-Sheikh (Irak) ook op, net als muzikant wereldkaart lag: bijna geen enkele eersteklasser wist het land aan Basim Jamal (Irak). te wijzen.
Rafaa Ismael Basim Jamal Hamed Ahmadi met Mostafa Heravi (Iran) Bagdad, Irak / Rotterdam Mosul, Irak/Noorwegen Rafaa Ismael presenteerde op alle Basim Jamal (Mosul, Irak/Noorwegen) dagen de informele ‘Music & Poetry’- De muzikant en muziekdocent Basim optredens. Zij is filmmaker, schrijver en Jamal is in zijn Iraakse geboortestad vertaler. Ze groeide op in Irak en Alge- Mosul ook bekend als eigenaar van rije, als dochter van twee journalisten, in een populaire boekwinkel Al-Rihab een dictatuur getekend door wantrou- die diende als ontmoetingsplek voor wen en uiteindelijk ook in oorlog. In schrijvers en muzikanten in Irak. Hij 2006 verhuisde Rafaa naar Nederland, schreef vele artikelen over muziek en de waar haar vader ook woonde. In Rot- geschiedenis van muziek en kunst. In terdam studeerde ze af aan de Willem 2014 werd hij gearresteerd en gemar- de Kooning academie, Audiovisueel teld door IS. Zijn stad viel in handen van Design & Fine Arts. In 2013 won ze de IS. De stad werd uiteindelijk nagenoeg NTR Media Prijs samen met haar team geheel verwoest. voor hun film De Hobby. Rafaa schreef Hij woont nu veilig in Umeå, Zweden, het script en verzorgde de productie. In met zijn vrouw Rahib Hussein Ali Alsaigh, 2018 werd haar film If Mornings Were een bekende schrijver en dichter wier Poems vertoond tijdens SWITCH, een werk is vertaald in vele talen. filmfestival. Zij spreekt Nederlands, Engels en Arabisch en treedt ook op als tolk en vertaler van gedichten. 30 Amir Afrassiabi (1934, Iran)
Een verhaal is altijd weer aanleiding voor een nieuw verhaal: na sten zijn onvoorspelbaar en energiek. Voor At Home, Everywhere Arya Aramnejad aandachtig geluisterd te hebben naar de schrijvers begonnen de presenteerde hij een nieuwe editie van zijn altijd drukbezochte Al scholieren ook over henzelf te vertellen. Over hun migratieverhalen Rewaq. In deze 22ste editie vertoonde de Rotterdamse documen- Iran/Zweden en de manier waarop zij vrijheid ervaren. Er werden vragen aan el- tairemaker en beeldend kunstenaar Marieke van der Lippe haar De jonge, populaire Iraanse popzanger Arya Aram- kaar gesteld, er rolde een traan en er werd respectvol naar elkaars nieuwste film Verblijvend in Rotterdam, een poëtische vertelling nejad werd in één klap beroemd wegens zijn lied Ali verhalen geluisterd. In de resterende tijd werd het bezoek verwerkt over Syrische vluchtelingen in Rotterdam. Afsluitend traden in Barkhiz (Ali sta op) waarin hij het islamitische geweld in een gedicht: met een afsluitende voordracht door de scholieren een muzikale crossover Sanne Rambags, prijswinnende zangeres veroordeelt tijdens de Ashura demonstraties in 2009. werden de schrijvers bedankt voor hun komst. (Edison Jazz/World 2019) en zangeres Maryana Golovchenko (Rot- Hierna werd hij opgepakt, gemarteld en vernederd. terdam/ Oekraïne) samen op met Adnan Alaoda, een combinatie van In 2010 vertelde hij in een interview met de Spaanse Mensenrechtenambassadeur in Rotterdam geïmproviseerde zang en poëzie. Dit optreden kwam tot stand in krant El País dat hij 45 dagen gemarteld was in de samenwerking met Stichting Culture Unlimited en Beyond Festival. gevangenis en dat hij de stem van politieke gevan- Ook op het stoomschip Rotterdam waren enkele publieke onderde- genen moest vertolken. In 2011 en 2012 werd hij len: workshops en debatten over hoe de moderne literatuur wordt “Over a month ago I parted ways with @verhalenhuisbelvedere opnieuw gearresteerd. Na zijn vrijlating sommeerde beïnvloed door schrijvers in ballingschap, over de rol van de schrij- family. Yet that last night was so concluding and magical that I de veiligheidsdienst hem regelmatig verklaringen af ver bij het bestrijden van vreemdelingenhaat en over wat steden can’t help but smile when I remember it. Thank you all for teaching te leggen over zijn statements op de sociale media. kunnen doen om de inclusiviteit van vluchtelingen en migranten te me what it means to be a part of such a warm and hardworking Zijn lied Ali Barkhiz was via YouTube inmiddels 80.000 bevorderen, met onder anderen wethouders en loco-burgemeesters team, most of all that volunteering for a social cause can be so keer gedeeld. Hij mag van de overheid aan geen uit Amsterdam, Berlijn en Helsinki. De gevestigde Chinees-Ameri- rewarding. I’m speechless when I think of this experience and its enkele muzikale activiteit meer deelnemen en kreeg kaanse schrijfster Yiyun Li gaf een lezing over de kunst van huis tremendous effect on me. @verhalenhuisbelvedere you made me steekpenningen aangeboden om met de regering van en haard verlaten en van een nieuw thuisland vinden. Verhalenhuis feel like I was home, and I will miss you. Thank you for welco- president Hassan Rouhani samen te werken. Sinds Belvédère had ook Mensenrechtenambassadeur Marriët Schuur- ming me and for the experience.” Facebook Rafaa Ismael 2018 is hij uit Iran gevlucht en verblijft hij in Stock- man uitgenodigd om een lezing te geven. De lezing werd aangevuld holm, Zweden, op uitnodiging van ICORN. met optredens van drie aanwezige internationale kunstenaars op de vlucht: fotojournalist Shahidul Alam (Bangladesh), filmer Khalid 31 Albaih (Soedan) en muzikant Arya Aramnejad (Iran). Al Rewaq De Syrische dichter en schrijver Adnan Alaoda, de eerste vlucht- schrijver in het Verhalenhuis, presenteert sinds 2017 samen met Verhalenhuis Belvédère met enige regelmaat het culturele uitwis- selingsprogramma Al Rewaq oftewel Lobby, een plek om elkaar (werkelijk) te ontmoeten. Via optredens met poëzie, muziek en film, door Syrische en door Nederlandse kunstenaars, amateurs en professionals. Al Rewaq betekent letterlijk steegje of doorgang. Het is een spreekwoordelijk huis dat telkens opnieuw wordt gecreëerd in het Verhalenhuis. Een Al Rewaq bestaat bij de spontaniteit en uni- citeit van de optredende artiesten en uitwisselingen, de bijeenkom-
Faarjam (Iran/NL)
Asraf Bagheri (Iran/Zweden)
Nikan Khosravi Zamira Abbasova Iran / Noorwegen Armenië - Azerbeidjzan / Leiden De Iraanse metal-muzikant Nikan Zamira maakt podcasts en is een voor- Khosravi van de band Confess werd vechter voor vrede. Ze werd geboren in opgepakt en drie maanden in een- Armenië en groeide op in Azerbeidzjan zame opsluiting gehouden. In 2016 als een vluchteling, in oorlog en conflict. stond hij terecht wegens verschillende Door haar vredeswerk voor Armeense en aantijgingen, waaronder godslastering, Azerbeidzjaanse jongeren werd ze per- illegale activiteiten en interviews met sona non grata in Azerbeidzjan en moest verboden buitenlandse radiozenders. Hij ze gedwongen in ballingschap leven. kreeg 12,5 jaar celstraf en 74 zweep- Haar problemen ontstonden toen ze zich slagen. Zijn misdaad: muziek maken. in 2010 aansloot bij Tekali Assocation. Hij zingt en speelt gitaar en de teksten Tekali is een stadje in Georgië, op het zijn kritisch over religie en de Iraanse kruispunt met Armenië en Azerbeidzjan. regering. Vanwege zijn veroordeling en Daar bracht ze jongeren uit beide landen ernstige bedreigingen vluchtte Nikan in met elkaar in gesprek. Armenië en Azer- 2017 naar Turkije. Daarna kreeg hij via beidzjan raakten met elkaar in oorlog om ICORN een uitnodiging om naar Harstad, de regio Nakorno-Karabakh. De bloedige Noorwegen, te komen. strijd eindigde in 1994, maar het conflict duurt nog steeds voort. Via Georgië en Londen kwam ze in 2018 naar ICORN- vluchtstad Leiden.
Zamira Abbasova (Azerbeidjzan) op de Vrije School de Kaap.
Links Arya Aramnejad (Iran/Zweden) en rechts Nikan Khosravi (Iran/Noorwegen).
Rosh Abdelfatah interviewt Marieke van der Lippe.
5. Rosh Abdelfatah Khalid Albaih FILMPROGRAMMA 1982, Amouda, Syrië Soedan / Denemarken De Rotterdamse Syrische filmmaker Rosh Abdelfatah (1982, Am- De filmmaker, kunstenaar en artistiek direc- De bekende Soedanese kunstenaar en cartoonist Khalid ouda, Syrië) trad op als gastprogrammeur van zijn persoonlijk film- teur van het Arab Film Festival werd geboren in Albaih trad op in het filmprogramma in het Verhalenhuis. programma. Rosh Abdelfatah is filmmaker en artistiek directeur van Amouda, in de Koerdische republiek Rojava in het Khalid schetste tijdens de Arabische lente van 2011 het Arab Film Festival Rotterdam. Hij is geboren in 1982 in Amouda noorden van Syrië. In 2000 vluchtte hij als 18-ja- steeds alle gebeurtenissen en werd zo dé kunstenaar van in de Koerdische republiek Rojava, in het noorden van Syrië. In 2000 rige naar Nederland, omdat hij zonder reden was de revolutie. Veel cartoons werden gekopieerd en gere- vluchtte hij als 18-jarige naar Nederland omdat hij zonder opgaaf opgepakt en een paar weken in de gevangenis produceerd op muren in Beiroet en Caïro, en worden nog van reden was opgepakt en in de gevangenis werd gezet. Na een moest zitten. Hij kwam in Rotterdam Crooswijk te steeds gebruikt door revolutionaire groepen in zijn ge- aantal weken kwam hij vrij en via via kwam hij in Nederland, in een wonen en studeerde in 2006 af aan kunstacade- boorteland Soedan en door politieke activisten in Jemen, huis in het Rotterdamse Crooswijk terecht. In 2006 studeerde hij mie St. Joost in Breda. In het festival presenteert Tunesië en Syrië. Ze werden bovendien ook gepubliceerd af aan de academie St. Joost in Breda. Naast het Arab Film Festival hij een Volkskeukenavond met iftarmaaltijd, veel in kranten als The Guardian, The New York Times, BBC en maakt hij nu freelanceproducties voor diverse Arabische zenders en films, verhalen en muziek. Al Jazeera en duizenden keren gedeeld via social media. Nederlandse instellingen en werkt hij als autonoom kunstenaar. Albaihs cartoons brengen vernietigende kritieken op Rosh nodigde speciaal voor zijn avond zijn vrienden en kunstenaars autoritarisme en ongerechtigheid, maar ze drukken ook Balout Khazraei (Perzische luit), Maher Al Sabbagh (filmmaker/ solidariteit uit en hoop op een betere toekomst. Gecon- gastkok), Marieke van der Lippe (film) en Bero Beyer (lezing/ fronteerd met weerleggingen van traditionele media en keynote) om bij te dragen. publicaties, vanwege zijn onconventionele stijl en zeer Bero Beyer is algemeen en artistiek directeur van het Internationaal kritische inhoud, wendde Albaih zich tot het internet en Filmfestival Rotterdam (IFFR) en tevens filmproducer van Paradise sociale media om zijn werk te promoten. Zijn Faceboo- Now (2005), Atlantic (2014) en Milh Hadha al-Bah (2008.). Hij is kpagina Khartoon!, een woordspeling op zijn Soedanese zeer betrokken bij ‘urgente’ films. Het IFFR laat ieder jaar veel films geboortestad Khartoum, heeft maar liefst 80.000 volgers zien van filmmakers die in hun eigen land deze films niet mogen uit de hele wereld. maken en/of niet vertoond mogen worden. De avond werd gepresenteerd in samenwerking met Jeroen de Loor van het ROS – het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt waarmee het Verhalenhuis al vijf jaar lang jaarlijks een filmfestival van, voor en door ongedocumenteerden programmeert. Via PEN & ICORN werden deze avond diverse optredens toegevoegd van de animatiefilmer/cartoonist uit Soedan Khalid Albaih, muzi- kant Abazar Hamid (Soedan), filmer/kunstenaar Mohsen Hossaini (Afghanistan) en video/filmkunstenaar Fikret Atay (Turkije, Koer- distan) en het programma werd afgesloten met een speciale Iftar- maaltijd van gastkok Maher Al Sabbagh. 39
Bero Beyer, International Filmfestival Rotterdam
Scholieren van de Internationale Schakelklas van het Olympia College bezoeken de expositie met het werk Landverhuizers (1930) van de Katendrechtse kunstenaar Dolf Henkes (Collectie RCE).
6. hoofd van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, en werd Mosab Anzo EXPOSITIE & vergezeld door een optreden van beeldend kunstenaar en dichter ACTIVITEITEN Maureen Ghazal (Nederland/Palestina). Aleppo, Syrië / Rotterdam De tentoonstelling duurde twee maanden. Verschillende ISK-klassen Al jong droomde hij ervan om naar Nederland te ko- Datum 28.5 - 28.7 Locatie Verhalenhuis Bezoekers 3.200 – internationale schakelklassen – uit Rotterdam zijn op bezoek men, naar het land van Rembrandt en van Van Gogh, geweest en de expositie werd afgesloten met een finissage, een bij- om in alle vrijheid te schilderen. Door de oorlog in zijn In het Verhalenhuis was speciaal de twee maanden durende zonder evenement in samenwerking met stichting Loods24 en het geboorteland Syrië moest Mosab vluchten en kreeg tentoonstelling At Home, Everywhere – Heel de wereld is mijn AZC Beverwaard. Een groep bewoners van het AZC Beverwaard hij de kans zijn droom waar te maken. De Syrische Vaderland samengesteld en ingericht, met kunst en verhalen over werd speciaal uitgenodigd voor een bezoek aan de expositie en per kunstenaar studeerde in Damascus en in Libanon landverhuizers en vluchtelingen van toen én nu. bus opgehaald. Vervolgens werden een maaltijd en persoonlijke en kwam in 2014 in Rotterdam terecht, de stad die Naast de werken van bekende Rotterdamse kunstenaars als Dolf verhalen gedeeld. Daarna vertrok het gezelschap – kunstenaars, hij nu zijn thuis noemt. In Nederland begon hij zijn Henkes (1903-1989), Wally Elenbaas (1912-2008) en Henk Chabot genodigden, AZC-bewoners en bezoekers – in een gezamenlijke oorlogservaringen te verwerken in zijn schilderijen, (1894-1949) over dit thema, die speciaal voor deze expositie in wandeltocht van het Verhalenhuis naar de Muur en het Joods via een project getiteld Zonder Zuurstof. ,,In Syrië bruikleen waren van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Kindermonument aan de Eva Cohen-Hartogkade voor de herdenking hebben de mensen geen lucht meer, geen respect van het Chabot Museum, was er werk van hedendaagse Rotter- van de joodse slachtoffers uit Rotterdam en omstreken tijdens de meer, geen leven, geen vrijheid, geen veiligheid. Dat damse kunstenaars met een vluchtgeschiedenis: Tweede Wereldoorlog. Het programma met toespraken door onder kun je zien in mijn werk.’’ Fatima Barznge (Koerdistan, Irak), Maher Hasan en Mosab Anzo anderen burgemeester Aboutaleb werd afgesloten met een defilé (Syrië), Parisa Akbarzadehpoladi en Behrouz Naghipour (Iran), Ola langs het monument, waarbij ieder in het gezelschap vanuit het 43 Suleiman (Syrië/Libanon), Juan Heinsohn Huala (Chili), Arjeta Mala Verhalenhuis een bloem kreeg om neer te leggen bij het monument. (Kosovo), Eliza Bordeaux (NL/Indonesie), Machyta Giebels (NL/ Equatoriaal-Guinea), Ozed Omigié (Nigeria), Maureen Ghazal (NL/ Palestina) en Kidane Berhe (Eritrea). Zij presenteerden niet alleen hun werk maar ook hun verhaal in de tentoonstelling. Middels hun werken brachten zij gezamenlijk de universele verhalen van angst, pijn, verdriet, verlangen en hoop van mensen op de vlucht, van toen en nu, tot de verbeelding. Bovendien was ook een van de deelnemende ICORN-kunstenaars, Mohsen Hossaini uit Afghanistan, vertegenwoordigd. Het betrof drie animatievideo’s van zijn hand aangevuld met beeldend werk. Omdat dit laatste door de oorlog achter moest blijven in Afghanistan, maar wel digitaal beschikbaar is, heeft het Verhalenhuis kwalitatieve reproducties laten maken en in de tentoonstelling terug laten komen – welke de dialoog aan gingen met het werk van Chabot en Elenbaas. De officiële opening werd verricht door Arjan de Zeeuw,
Deelname, Adnan Alaoda Khalid Albaih Sahand Sahebdivani Alvaro Roviro Roiz publiek Volgers: 6.462 Volgers: 10.893 28,7k Volgers: 1.350 Volgers: 1.690 & publiciteit George Kadr Mohsen Hossaini Michelle Provoost Juan Heinsohn Huala De conferentie richtte zich op circa 250 geregistreerde deelnemers, Volgers: 26.296 Volgers: 1.582 Volgers: 2.834 Volgers: 1.935 leden van ICORN en PEN uit 74 verschillende landen. De activiteiten in het Verhalen voor Vrijheid Festival ontvingen in zes dagen tijd totaal Gunel Movlud Mosab Anzo Eliza Bordeaux Firas Shamsan ruim 1.700 bezoekers bestaande uit deelnemers, genodigde professi- Volgers: 20.350 Volgers: 1.005 Volgers: 951 Volgers: 1.315 onals, relaties, geïnteresseerde buurtbewoners en bezoekers. Daarbij komen nog de bezoekers aan de tentoonstelling die twee maanden duurde en in totaal 3.200 bezoekers telde. Ontwerpbureau 75B (Rens Muis) ontwierp voor het evenement een helder aansprekend en herkenbaar logo en huisstijl, met varianten voor de conferentie en voor alle publieke programma’s. Naast de aankleding (t-shirts, tasjes, vlaggen, locatie-aanduidingen) nodig voor bewegwijzering en aanspreekpunten, was er een speciale programmakrant in Nederlands en Engels, waarin vele betrokke- nen met persoonlijk verhaal, werden voorgesteld. Nico Haasbroek, oud-journalist en directeur van NOS, hield een dagelijkse blog bij via social media. Qua media-aandacht verschenen er items of artike- len in bijvoorbeeld AD, NRC (2x) en op Open Rotterdam. Ook was Al Jazeera TV maar liefst drie dagen aanwezig en er volgden artikelen in het Groot Midden-Oosten Platform en het Kantelpunt. Vooral via het live videostreaming, waar het Verhalenhuis al ruime ervaring mee had vanwege de Al Rewaq-evenementen, en via social media door keynotes, artiesten en deelnemers had het evenement een ongekend internationaal bereik. Met name de live optredens van Adnan Alaoda, Abazar Hamid, Alvaro Ruiz en Claudia Morato en de impressie van de tours kregen duizenden weergaven. Shahidul Alam Abazar Hamid Mehdi Mousavi Volgers: 67.543 54,2K Volgers: 578 1.026 Volgers: 1.160 49
Al Rewaq onder leiding van Adnan Alaoda (Syrië/Rotterdam).
Search
