การเดินสายไฟภายในอาคาร (นาย พิสิฐ ไกรตะโม่ )

• การเดินสายไฟภายในอาคาร เรียบรียงโดย นาย พสิ ิฐ ไกรตะโม่ สาขางานไฟฟ้ ากาลัง วทิ ยาลัยเทคนิคสุโขทยั

1 การเดินสายไฟภายในอาคาร การเดนิ สายไฟฟ้าภายในอาคารตอ้ งเดนิ ใหถ้ ูกต้องสวยงาม และไดม้ าตรฐานการ ไฟฟ้านครหลวง และการไฟฟา้ ภูมิภาคตามทก่ี าหนด เพอ่ื ความปลอดภยั ในการปฏิบัติการ เดินสายและตดิ ตง้ั อปุ กรณไ์ ฟฟ้าควรยดึ หลักดงั นี้ - ความปลอดภัย ต้องใช้ขนาดของสายท่ถี ูกตอ้ งตามมาตรฐานของการไฟฟ้าฯ รวมทั้งอุปกรณ์ท่ใี ช้ในการเดินสายการใชฟ้ ิวสแ์ ละสวิตซต์ ัดตอนให้ถกู ต้องและเหมาะสม - การประหยัด ตอ้ งกาหนดระยะการเดินสายและตาแหนง่ อุปกรณ์ของวงจรได้ ถูกตอ้ ง ไมเ่ ดินสายอ้อมไปมาซ่ึงทาให้เปลอื งสายสามารถทางานไดร้ วดเรว็ - ความสวยงาม ต้องวางตาแหน่งของสายได้เรียบร้อยไมเ่ กะกะหรือรงุ รัง ตลอด จนถงึ การวางตาแหน่งเพื่อตดิ ตัง้ อุปกรณไ์ ฟฟา้ ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม - ความเหมาะสมกับตาแหนง่ ของอปุ กรณ์ทจ่ี ะตดิ ตงั้ เป็นไปตามความประสงค์ของ เจา้ ของงานและเป็นไปตามกฎของการไฟฟ้าฯ - รจู้ กั วางแผนการใชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟา้ ในอนาคต ซึง่ อาจจะมกี ารติดต้ังอปุ กรณ์เพม่ิ เตมิ จึงตอ้ งคานวณกระแสไฟฟา้ ของสายเมนใหม้ ขี นาดใหญก่ ว่าทค่ี านวณได้ - สารวจใหล้ ะเอียดตัง้ แตจ่ ุดทตี่ ่อไฟเขา้ อาคาร ซงึ่ เรม่ิ จากจุดท่ีตอ่ จากสายไฟฟ้านคร หลวง หรอื การไฟฟา้ ส่วนภูมภิ าคเข้าอาคารนัน้ ๆ - สารวจเครื่องใช้อุปกรณ์ ตามจานวนหอ้ งหรือตาแหน่งทตี่ อ้ งเดนิ สายเข้าไปและ ตลอดการวางตาแหนง่ เครื่องใชไ้ ฟฟ้าทมี่ อี ยภู่ ายในบ้าน เชน่ ตเู้ ย็น เตารดี วิทยุ โทรทัศน์ ฯลฯ - เขียนแผนผังการเดินสายไฟฟ้าอย่างละเอยี ดเพอ่ื ประกอบการเดินสาย รวมทง้ั คานวณขนาดสายไฟฟา้ ระยะความยาวของสายที่ใช้เดินสายจุดตา่ ง ๆ จานวน สายไฟฟ้า และประมาณราคาส่งิ ของอุปกรณท์ ุกอยา่ งทีต่ ิดตั้ง  การเดนิ สายแบ่งออกได้ 2 วิธคี ือ การเดนิ สายแบบเปดิ การเดนิ สายแบบปดิ -การเดนิ สายแบบเปดิ หมายถงึ การเดินสายไฟโดยใชต้ ุม้ พกุ ประกับ เข็มขดั รดั สาย ไปยงั อุปกรณต์ า่ ง ๆ โดยท่วั ไปจะยึดสายไฟฟา้ เข้ากับฝาหรือผนงั ของอาคารด้วยเข็มขดั รดั สายทกุ ระยะ 10 – 12 ซม. สายทใี่ ช้เป็นสายหุ้มยางหรอื หมุ้ โพลีไวนลี คลอไรด์ (พวี ซี )ี มีทงั้ สายคู่ และสาย เดีย่ ว การเดนิ สายด้วยเขม็ ขัดรดั สายใชเ้ ฉพาะการเดนิ ภายในอาคาร ส่วนภายนอกอาคาร

2 จะถูกแดดและฝนไมค่ วรใช้ การเดนิ สายดว้ ยวิธีนนี้ ิยมใชใ้ นประเทศไทยมาก เพราะทางา่ ย และราคาถูก ขนาดของสายและชนิดของสายท่ีใช้ จะเป็นไปตามขอ้ บังคับของการไฟฟา้ ภมู ิภาคหรอื การไฟฟ้านครหลวง ฉะนัน้ อาคารบ้านเรอื นส่วนมากจะใชก้ ารเดินสายแบบ เปิด ด้วยเข็มขดั รัดสายเพราะประหยัดสาย ประหยดั ค่าแรงงาน สะดวกต่อการแกไ้ ขหาก วงจรขัดขอ้ ง- สายไฟฟา้ ทีใ่ ช้ในการเดินสายสายไฟทีใ่ ช้เป็นชนิด VAF พีวซี ี คู่ เสน้ ลวดตัวนาทาดว้ ยทองแดง มีฉนวนหุ้ม พีวีซี 2 ชน้ั เดนิเกาะไปตามผนัง มอี ายุการใชง้ านประมาณ 10 – 15 ปี ท้ังนีข้ ึน้ อยกู่ ับสภาพแวดลอ้ มรอบ ๆ สายไฟด้วย ใชเ้ ดินสายสาหรับงานติดตง้ั ได้ท้งั พื้นทแ่ี หง้ และเปยี ก ทนอุณหภมู ิ 700C ใชก้ ับแรงดนั 300โวลต์  เข็มขัดรัดสายเข็มขดั รดั สายไฟ ทาดว้ ย แผ่นอลมู เิ นียมบาง ๆ มีขนาดตั้งแต่เบอร์ ¾ - 6 ซ่งึ เป็นเบอร์ท่ีใช้กัน ท่ัวไป เขม็ ขดั รัดสายไฟมีอยู่ 2 ดา้ น ด้านท่หี นงึ่ มันเรียบ สว่ นอกี ด้านหน่ึงมรี อยคมเล็กน้อยไว้จับสายไฟไม่ใหเ้ ลอ่ื นไปมา ในการรัดสายไฟ เข็มขัด 1 ตวั ควรรัดสายไม่เกนิ 3 เสน้ ถ้ามากกวา่ น้จี ะเดนิ ยากและสายไฟฟ้าจะคดไม่สวย ในกรณืเลือกเข็มขดั รดั สายไฟจะต้องมีขนาดเหมาะสมกับความโตของสาย ปกติเขม็ ขัดรดั สายไฟแล้วต้องเหลอื ปลายไวส้ าหรับพนั ยาวพอสมควร และจะตอ้ งยาวพอทีจ่ ะรัดสานไฟในขณะเล้ียวโค้งได้ เพราะเมอ่ื เลี้ยงโคง้ ขนาดของสายไฟจะใหญ่ข้นึ เล็กน้อยถา้เลือกเขม็ ขดั ส้ันเกนิ ไปจะทาใหร้ ดั สายยาก ดังน้ัน ขนาดความยาวของเข็มขัดรัดสายไฟควรยาวกวา่ความโตของสายไฟประมาณ ½ เซนตเิ มตร และรอยพบั ควรจะอยตู่ รงกลางของสายไฟด้วย

3รูปแสดงขนาดของเขม็ ขัดรดั สาย  การเดนิ สายด้วยเขม็ ขดั รัดสายไฟระยะเขม็ ขัดรดั สายไฟจะมรี ะยะหา่ งประมาณ 10 – 12 เซนติเมตร ไม่ควรสน้ั หรอื ยาวกว่านีอ้ ีก ถ้าเลอื กเข็มขัดสัน้ เกนิ ไปจะทาใหร้ ดั สายยาก ดงั น้ัน ขนาดความยาวของเขม็ ขัดรัดสายไฟควรยาวกว่าความโตของสายไฟประมาณ ½ เซนติเมตร และรอยพับควรจะอยตู่ รงกลางของสายไฟดว้ ย ระยะเขม็ ขดั รัดสายไฟจะมีระยะห่างประมาณ 10 – 12 เซนติเมตร ไมค่ วรสน้ั หรอื ยาวกว่านี้ ถา้ สั้นกวา่ ดูแล้วไม่สวยงามและถ้ายาวกว่านจี้ ะทาให้สายไฟไม่แนบกบั ผนัง การตเี ข็มขัดรัดสายไฟในบ้านหลังเดยี วกันควรมรี ะยะเขม็ ขัดรดั สายท่ีเท่ากนั ซ่ึงระยะท่ีสวยทส่ี ดุ คอื 10 เซนตเิ มตร

4รปู แสดงการเดินสายด้วยเข็มขดั รดั สาย  การเดนิ สายหักมุมบ้านทุกหลังจะต้องมหี อ้ งเปน็ ลกั ษณะส่ีเหลีย่ ม ดงั น้ัน การเดนิ สายไฟจาเปน็ ต้องหกั มุมตามมมุ ของบ้าน ลกั ษณะของการหักมมุ ของสายไฟเรียกวา่ โคง้ มมุ ฉาก คอื เราไม่สามารถหักมมุ สายไฟเปน็ มุมฉาก 90 องศา ได้ เพราะจะทาให้ลวดทองแดงของสายไฟนัน้ หกั ได้ เพราะฉะนั้น จะต้องโคง้ สายประมาณ 2.5 เซนติเมตร ถา้ เดิน สายไฟหลายเส้น เขม็ ขัดรัดสายท่ตี ิดกับโค้งที่รดั สายเสน้ ล่างสดุจะห่างโคง้ ประมาณ 2.5 เซนติเมตร จาเปน็ ตอ้ งเดนิ สายจากบนลงลา่ ง และซา้ ยไปขวา เมื่อสงั เกตดูจะเหน็ ไดว้ า่ เดินสายจากล่างขึ้นบน จะตอ้ งจับสายไฟน้ันตลอดเวลา แตถ่ า้ เดินสายไฟจนบนลงล่างจะไม่ตอ้ งจับสายน้ันไวส้ ายจะหอ้ ยปลายลงมา และรีดสายได้ง่ายทางานไดร้ วดเร็วมากรูปแสดงการเดินสายหักมุม

5  การรีดสายไฟเมอ่ื คลี่สายไฟออกมาจากขดแล้วมนั จะงอเพียงเล็กนอ้ ยถ้าเราเดนิ สายไฟเพยี งระยะ 2 – 3 เมตร ก็ไม่ตอ้ งรีดมากแตโ่ ดยทั่วไปการเดนิ สายไฟ 1 จุด จะใช้สายไฟประมาณ 6 เมตร จนถงึ 10 เมตรบางคร้ังจะตอ้ งรอ้ ยสายข้ามไปตอ่ วงจรหรืออนื่ ทาให้สายไฟบิดงอ เราจึงต้องรีดสายให้ตรงก่อนใส่เขม็ ขดั รัดสาย วธิ ีรัดสายไฟ หลงั จากตอกเข็มขดั เรียบร้อยแลว้ ใช้ผา้ พื้นขนาดใกล้เคยี งกับผ้าเช็ดหนา้ ชบุ น้าแล้วบบี ใหห้ มาด เมอ่ื สายตรงแลว้ ทาบสายบน เข็มขดั รัดสายตัวแรกและรดั สายประมาณ 2 – 3 ตวั กอ่ น จากนัน้ ใช้มือขา้ งหนึ่งกดหัวเข็มทร่ี ัดสายตวั แรกใหแ้ น่น ใช้มอื อีกดา้ นหนง่ึรดี สายไฟประมาณ 50 – 70 เซนติเมตร แล้วใสเ่ ข็มขัดตวั ต่อไป ทาอย่างนีจ้ นสายไฟจะหมด ในกรณที ่ีเดินครัง้ ละหลาย ๆ เสน้ จะตอ้ งรดี สายทีละเส้น ถ้ารดี สายไฟหลายเสน้ พร้อมกนั สายไฟจะไม่เรียบ  การเดนิ สายแบบปิด คอื การเดนิ สายทีซ่ ่อนสายมิดชดิ ไมเ่ ห็นสาย ใช้สาหรบั เดนิ สายไฟฟา้ บนเพดานสาหรบั อาคารไม้หรือตึก และเดนิ ในท่อโลหะสาหรบั โรงงานอุตสาหกรรม การเดินสายไฟโดยใช้วิธี ร้อยสายไฟใสใ่ นทอ่ ฝังในอาคารเพื่อความสะดวกและความสวยงามของสถานที่ ทอ่ ที่ นามาใช้มหี ลายชนดิ ไดแ้ ก่ ท่อโลหะหนา (rigid steel conduit) ทอ่ โลหะบาง (electrical metalic tube) และทอ่ โลหะอ่อน (flexible metal conduit) การเดินสายไฟฟ้าในทอ่ โลหะทกุ หวั ต่อตอ้ งใชก้ ลอ่ งตอ่ สาย สวิตซห์ รือเต้าเสียบต้อง ใช้แบบมฝี าปิดอยา่ งดีทส่ี ุด เพอ่ื ปอ้ งกันประกายไฟฟา้  ภาคผนวก. 3.มาตรฐานการติดตัง้ และการเดินสายไฟฟ้าในอาคารแบบเปิด การเดนิ สายไฟฟา้ แบบเปิดจะตอ้ งเดินเขม็ ขดั รัดสายให้ตรงถูกต้องสวยงามและไดม้ าตรฐาน ตามทก่ี าหนดเพื่อความปลอดภัยให้ใช้มาตรฐานของสายไฟฟ้าเดนิ ในอาคารดงั นี้ 3.1สายขนาด2x1.5ต.มม.ใช้เดินสายอุปกรณ์ไฟฟา้ 3.2 สายขนาด 2 x 2.5 ต.มม. ใช้เดินสายเต้ารบั และใชเ้ ป็นสายเมนภายในอาคาร 3.3 สายขนาด 2 x 2.5 ต.มม. และ 2 x 6 ต.มม. ใช้เปน็ สายเมนภายในจากแผงควบคุม เขไ้ ปยงั จดุ รบั ไฟเข้า และใช้เป็นสายเมนจากแผงควบคมุ ไปยังจดุ ต่อสายจุดแรง ซง่ึ ขนาด

6กระแสทใี่ ช้งานจะตอ้ งไม่เกินกวา่ ทข่ี นาดพิกดั กระแสของสายไฟจะทนได้3.4 ระยะหา่ งของเขม็ ขัดรดั สาย ในการเดนิ สายใช้ระยะหา่ งเขม็ ขัดรัดสายระหว่าง 10–12ซม.3.5 รหสั สขี องสายไฟ 2 แกน สดี าเป็นสายเฟส (L) สีเทาหรอื สีขาวเป็นสายศูนย์หรอืนิวตรอล(N)3.6 การตดิ ตงั้ หลอดไฟ การตดิ ตัง้ หลอดไฟฟ้าในหอ้ งนอน หอ้ งนั่งเล่น หอ้ งครัว ห้องน้าติดตั้งไดบ้ นเพดานและผนังบรเิ วณที่ฝนสาดไม่ถงึ 3.7การติดต้ังหลอดไฟนอกอาคารจะตอ้ งเปน็ หลอดไฟชนิดกนั นา้ ได้3.8 การตดิ ตั้งเต้ารบั ติดระยะทางตรง 12 ฟุต/จดุ และมุมหอ้ งระยะ 6 ฟุต/จดุ ไม่ควรตดิ ตั้งเต้ารบั ใน หอ้ งนา้3.9 อปุ กรณ์ไฟฟ้าทใี่ ช้เชน่ ดวงโคม บัลลาสต์ สตารท์ เตอร์ สวิตซ์เต้ารับ และสายไฟฟา้ชนดิ ตวั นาทองแดงหุ้มฉนวนโพลีไวนคี อลไรด์ หรอื พีวซี ี ใหใ้ ช้ผลิตภณั ฑ์ซึง่ กระทรวงอุตสาหกรรมรับรองคณุ ภาพ3.10 เต้ารับ สวติ ซ์และแผงสวิตซ์ใหต้ ิดตั้งในตาแหน่งทป่ี ลอดภยั เช่น สูงพ้นมือเดก็ หรอืห่างจากสถานที่ทอี่ าจเกดิ อนั ตรายหรอื น้าท่วมถงึ ได้3.11 สายเมนตน้ ทางต้องมขี นาดไม่เลก็ กว่า 4 ตารางมลิ ลิเมตร เมือ่ อุปกรณ์ไฟฟ้าทตี่ ิดตง้ัไวร้ วมกนั แลว้ ไม่เกิน 14 แอมป์ หากเกนิ กวา่ 14 แอมป์ สายไฟฟ้าทีใ่ ช้ตอ้ งมีขนาดใหญ่ขึน้โดยสอบถามได้จากการไฟฟ้าฯ ในทอ้ งถนิ่ 3.12 สายไฟฟา้ ที่เดนิ ไปยงั เต้ารับท่ใี ชก้ ระแสไฟฟา้ ไมเ่ กิน 8 แอมป์ ต้องมีขนาดไม่เล็กกวา่1.5 ตารางมลิ ลิเมตร หากเตา้ รบั ใช้กระแสไฟฟ้าเกนิ กวา่ 8 แอมป์ สายไฟฟ้าท่ีจะใชจ้ ะตอ้ งมขี นาดใหญข่ ้นึ 3.13 สายไฟฟ้าทใ่ี ช้เดนิ ไปยังดวงโคมสวิตซต์ อ้ งม่ขี นาดไม่เล็กกวา่ 0.5 ตารางมลิ ลิเมตร(สายไฟฟ้าขนาด 0.5 ตารางมลิ ลิเมตร ใช้เดนิ เข้าดวงโคมได้เพยี ง 1 จดุ ทีมหี ลอดไฟไม่เกิน1หลอด) 3.14 การตดิ ตั้งดวงโคมหรือเตา้ รบั หากรวมกันแล้วไม่เกนิ 10 จุด โดยทแ่ี ต่ละจุดใช้กระแสไฟฟา้ ไมเ่ กนิ 8 แอมป์ ต้องแบ่งวงจรตดิ ตง้ั ออกเป็นวงจรยอ่ ยส่วนวงจรท่ีใช้เต้ารับ ซง่ึใชก้ ระแสไฟฟ้าเกินกวา่ 8 แอมป์ ตอ้ งแยกเป็นวงจรย่อยออกตา่ งหากจากวงจรแสงสว่างดว้ ยและตอ้ งไมเ่ กนิ 10จุดตอ่ วงจรเช่นเดียวกัน3.15 สายเมนของทกุ วงจรย่อยต้องเดนิ มารวมกนั ท่ีแผงสวิตซแ์ ตล่ ะแผง ซึง่ ตดิ ต้ังไว้บริเวณ

7 ทส่ี ะดวกในการปฏิบตั งิ าน 3.16 วงจรยอ่ ยทุกวงจรต้องมีเครือ่ งตัดกระแสไฟฟา้ เพอื่ ปอ้ งกนั อันตราย ซ่งึ อาจเกดิ จาก กระแสไฟฟา้ ลดั วงจรหรอื ใชไ้ ฟฟา้ เกินขนาด เชน่ สวิตซต์ ดั ตอนพรอ้ มฟวิ สห์ รอื สวิตซต์ ัด ตอนอตั โนมตั ทิ ่ีเหมาะสม 3.17 ฟิวส์ หรือสวติ ซต์ ัดตอนอตั โนมตั ทิ ใี่ ช้ปอ้ งกันวงจรใดวงจรหนง่ึ ต้องมีขนาดไม่เกนิ กระแสไฟฟ้าสงู สดุ ท่ยี อมให้ใช้สาหรบั สายขนาดเลก็ ที่สดุ ท่ตี อ่ จากอุปกรณ์ป้องกนั ของวงจรน้ัน แหล่งข้อมลู อา้ งอิงhttp://www.geocities.ws/phaitoon2501/lesson5/line.htm