เล่มที่ 6

[วันท่]ี [ช่อื เอกสาร] [ช่อื เร่อื งรองของเอกสาร] RAHMAN [ช่อื บรษิ ทั ] [ที่อยบู่ รษิ ทั ]

คำช้ีแจง ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เร่ือง งคาานชีแ้ เจกงษตรน่ารู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้การงาน อาชีพและเทคโนโลยีช้ันประถมศึกษาปีท่ี 3 ชุดท่ี 6 เรื่อง การดูแลรักษาและ การเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว จัดทาข้ึนโดยกาหนดเนื้อหา และจุดประสงค์ตาม หลักสูตรกลุ่มสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 เพื่อใช้ ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ซึ่งนักเรียนสามารถศึกษาได้ด้วย ตนเอง และสามารถปฏิบัติกจิ กรรมตามกระบวนการตามเอกสารไดด้ ว้ ยตนเอง ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรอื่ ง งานเกษตรน่ารู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้การงาน อาชีพและเทคโนโลยีช้ันประถมศึกษาปีที่ 3 ชุดที่ 6 เรื่อง การดูแลรักษาและ การเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว จะช่วยส่งเสริมและพัฒนาผู้เรียนได้ตามศักยภาพ ของตนเอง และจะมีประโยชนม์ คี ณุ คา่ ต่อนักเรยี น เมอ่ื นักเรยี นนาความรูท้ ไ่ี ดไ้ ป เปน็ แนวทางปฏบิ ัติจริงในชีวิตประจาวันได้ ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเก็บเกีย่ วพืชผกั สวนครัว 1

คำแนะนำสำหรบั ครู ในการจัดกิจกรรมการสอนโดยใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การดูแล รักษาและการเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและ เทคโนโลยี ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 3 มคี าแนะนาสาหรบั ครผู ้สู อน ดงั น้ี 1. ศึกษาเนื้อหา และกิจกรรมของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ให้เข้าใจอย่างละเอียด ตามขน้ั ตอนท่เี สนอแนะไว้ 2. ศกึ ษามาตรฐาน ตวั ช้ีวัด และจดุ ประสงค์การเรียนรใู้ หเ้ ข้าใจ 3. ใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เล่มนี้ควบคู่กับแผนการจัดการเรียนรู้ เร่ือง งานเกษตรน่ารู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้น ประถมศึกษาปีที่ 3 เรื่อง การดูแลรักษาและการเก็บเกี่ยวพืชผักสวนครัว พร้อม ทั้งศึกษาแผนการจดั การเรียนรู้อยา่ งละเอยี ด 4. ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ เลม่ น้ี ครสู ามารถนาไปใชส้ อนซ่อมเสริม 4.1 นักเรยี นท่มี ผี ลสัมฤทธ์ทิ างการเรียนตา่ 4.2 นักเรยี นทต่ี ้องการเรียนซ้า 4.3 นักเรยี นท่ีเรียนช้ากรณีหยุดเรียนหรือย้ายมาเข้าเรยี นใหม่ในระหว่างปี การศึกษา 4.4 ใช้สอนเสริมกับนักเรียนที่ต้องการพฒั นาทกั ษะเพิ่มเติมจากบทเรียน 5. ครแู นะนา ชีแ้ จงให้นักเรียนอ่านคาชแ้ี จงให้เขา้ ใจและปฏิบัติตามลาดบั ขัน้ ตอน 6. แนะนาช่วยเหลือ และให้คาปรึกษา เม่ือนักเรียนมีปัญหาในการใช้ชุดกิจกรรม การเรยี นรู้และการปฏิบัติกจิ กรรม ชดุ ที่ 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เก่ียวพืชผักสวนครวั 2

คำแนะนำสำหรับนกั เรียน การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง การดูแลรักษาและการเก็บเก่ียวพืชผัก สวนครัว กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษา ปีท่ี 3 มคี าแนะนาสาหรับนกั เรียนในการใชช้ ุดกจิ กรรมการเรียนรูใ้ ห้ปฏิบัติ ดงั น้ี 1. ศึกษาจุดประสงคก์ ารเรยี นรขู้ องชุดกิจกรรมการเรยี นร้ใู ห้เข้าใจ 2. ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ เป็นบทเรยี นสาหรบั ให้ผูเ้ รยี นศกึ ษาดว้ ยตนเอง 2. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรียน จานวน 10 ข้อ เพ่อื วดั ความรกู้ อ่ นเร่ิมเรยี น 3. ศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ และข้ันตอน เรียงตามลาดับอย่างตั้งใจ เมื่อเกิด ปัญหาไม่เขา้ ใจนักเรยี นสามารถสอบถามครผู ู้สอนได้ 4. นักเรียนทาใบงานทบทวนทุกกิจกรรมท่ีกาหนดให้ ลงในกระดาษคาตอบที่ จัดเตรยี มไว้ให้ 5. หลังศึกษาเน้ือหา และทากิจกรรมแต่ละตอนจบแล้ว ให้นักเรียนทา แบบทดสอบหลังเรียน เพ่ือทดสอบความร้คู วามเข้าใจ 6. ตรวจคาตอบใบงาน แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนจากแบบเฉลยท้าย เล่มและเปรียบเทียบการเรียนรู้ก่อนศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้กับหลังศึกษา ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ หากยังไมเ่ ข้าใจเรอ่ื งใด ใหก้ ลบั ไปทบทวนบทเรียนใหม่ 7. ข้อสาคัญ นักเรียนต้องซื่อสัตย์ต่อตนเอง ไม่เปิดดูเฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียน รวมท้ังเฉลยใบงานทุกกิจกรรมก่อนเด็ดขาด และห้ามลอกเพ่ือน เพราะจะทาใหน้ ักเรียนไม่ประสบผลสาเร็จในการเรียนดว้ ยชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เกี่ยวพืชผกั สวนครวั 3

มำตรฐำนกำรเรียนรู้ สำระท่ี 1 กำรดำรงชวี ติ และครอบครัว มำตรฐำน ง 1.1 เข้าใจการทางาน มีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะกระบวนการ ทางาน ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา ทักษะการทางานร่วมกัน และทักษะการแสวงหาความรู้ มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการทางานมี จิตสานึกในการใช้พลังงาน ทรัพยากร และสิ่งแวดล้อม เพ่ือการดารงชีวิตและ ครอบครวั ตัวช้วี ดั ง 1.1 ป.3/1 อธบิ ายวิธกี ารและประโยชน์การทางาน เพ่ือชว่ ยเหลือตนเอง ครอบครัวและสว่ นรวม ง 1.1 ป.3/2 ใชว้ สั ดุ อปุ กรณ์ และเครอ่ื งมอื ตรงกบั ลกั ษณะงาน ง 1.1 ป.3/3 ทางานอย่างเปน็ ข้ันตอนตามกระบวนการทางานดว้ ยความสะอาด ความรอบคอบ และอนรุ ักษ์ส่งิ แวดลอ้ ม ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เกี่ยวพชื ผกั สวนครัว 4

สำระสำคัญ 1. การใหน้ า้ แก่พืชผกั ควรให้เหมาะสมกบั ชนิดและอายุของผกั วิธีการให้นา้ ท่ี นยิ มกนั มาก คอื การให้น้าแบบพน่ ฝอย เชน่ การใชบ้ ัวรดนา้ 2. การพรวนดนิ แกพ่ ืชผกั เพอื่ กาจัดวชั พชื และทาดนิ ให้รว่ นซยุ 3. การใสป่ ุ๋ยแก่พชื ผัก ควรใสป่ ุ๋ยใหเ้ หมาะสมกบั ชนิดของผกั ใสใ่ นระยะทผ่ี กั ตอ้ งการ ใสใ่ นบรเิ วณทผ่ี กั สามารถนาไปใชป้ ระโยชนไ์ ดเ้ รว็ วิธกี ารใส่ปยุ๋ ทนี่ ยิ มทา กันมาก เช่น การหวา่ น ละลายนา้ รด โรยเปน็ แถวรองก้นหลุม 4. การป้องกันกาจัดศตั รผู กั เช่น โรค แมลง วัชพชื และศตั รูอน่ื ซง่ึ ทาลายผกั สวน ครัวท่ถี กู วิธจี ะชว่ ยใหพ้ ชื ผกั มีคณุ ภาพดี มีความปลอดภยั ในการบรโิ ภค การ ปอ้ งกนั กาจัดศัตรพู ืชผกั สามารถทาไดห้ ลายวิธี เช่น การเขตกรรม การใช้ สงิ่ มีชวี ิตกาจัด การใชส้ ารสมุนไพร เป็นต้น 5. การดแู ลพชื ผักทเี่ หมาะสมกับชนดิ ของผกั จะทาให้พชื ผกั ทเี่ ลอื กปลูกมีการ เจรญิ เติบโตดีมีผลผลิตสงู ชดุ ที่ 6 การดูแลรักษาและการเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว 5

สำระกำรเรียนรู้ 1. การใหน้ ้า 2. การพรวนดิน 3. การใส่ป๋ยุ 4. การกาจดั วชั พชื 5. การเดด็ หรือการตกแต่ง 6. การป้องกนั และกาจดั ศตั รูพืช 7. การเก็บเกย่ี ว จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้ 1. สามารถบอกวธิ ีการดแู ลรักษาพืชผักสวนครัวได้ (K) 2. สามารถบอกวธิ ีการเก็บเก่ียวพชื ผกั สวนครวั ทีป่ ลกู ได้ (K) 3. สามารถทากจิ กรรมหลงั ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง (K, P) 4. เข้าร่วมกจิ กรรมการเรยี นรู้ เร่ือง การดูแลรกั ษาและการเก็บเก่ยี ว พืชผกั สวนครวั ด้วยความสนุกสนาน ชื่นชอบและมคี ณุ ลกั ษณะ อนั พงึ ประสงคท์ างการเรยี น (A) ชดุ ท่ี 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เกี่ยวพืชผกั สวนครวั 6

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น ชุดที่ 6 กำรดแู ลรกั ษำและกำรเก็บเกี่ยวพชื ผกั สวนครวั คำช้ีแจง : 1. แบบทดสอบฉบับน้ีเป็นแบบทดสอบ 4 ตัวเลือกมี 10 ข้อ คะแนนเตม็ 10 คะแนน 2. ใหน้ ักเรียนทาเครอ่ื งหมาย ( x ) ลงในกระดาษคาตอบ โดยเลอื ก ข้อท่ีถกู ท่สี ดุ เพยี งขอ้ เดียวเท่าน้นั 1. การรดนา้ ให้แกพ่ ืชผักสวนครัว ควรกระทาเวลาใด ก. กลางคืน ข. เท่ียงวัน ค. ตอนเช้า ง. ตอนบ่าย 2 โมง 2. การพรวนดินควรกระทาเมอ่ื ใด ก. พรวนเมอ่ื ปลกู พชื เสร็จใหม่ๆ ข. พรวนเมอื่ เหน็ ว่าดนิ แนน่ ค. พรวนโดยใชไ้ ม้งัดโคนตน้ ง. พรวนก่อนการใสป่ ุ๋ย 3. การพรวนดินมีประโยชนอ์ ย่างไร ก. ทาให้ดินเกาะตัวดขี ้นึ ข. ช่วยระบายความชื้นในดนิ ค. ช่วยทาลายโรคพชื ทกุ อย่างได้ ง. ทาลายวชั พืช ชดุ ท่ี 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เกยี่ วพชื ผักสวนครวั 7

4. เมอ่ื ใดเราจึงจะใสป่ ยุ๋ ให้แกพ่ ชื ผักสวนครวั ก. เมอ่ื พืชกาลงั งอกใหมๆ่ ข. เมือ่ พืชกาลงั ออกดอกออกผล ค. เมื่อพชื เจริญเตบิ โตชา้ ง. เม่อื พชื ยังเพ่งิ ย้ายปลกู ใหม่ๆ 5. วชั พืช แบง่ ตามอายกุ ารเจริญเติบโตไดก้ ี่ประเภท ก. 2 ประเภท ข. 3 ประเภท ค. 4 ประเภท ง. 5 ประเภท 6. การป้องกันและกาจดั วัชพชื ทาไดอ้ ยา่ งไร ก. ควรใช้ปุ๋ยคอกใสใ่ นแปลง ข. เล้ียงสัตว์ใหก้ นิ เมล็ดพชื หรอื หญ้า ค. ตอ้ งดายหญา้ 3 เดอื นตอ่ ครง้ั ง. ควรถอนวัชพืชเมื่อตน้ ยงั อ่อนอยู่ 7. ศตั รูทส่ี าคญั ทีส่ ดุ ของพชื ผักสวนครวั ได้แกข่ อ้ ใด ก. สตั ว์ ข. ภยั ธรรมชาติ ค. โรคต่างๆ ง. มนษุ ย์ ชดุ ท่ี 6 การดูแลรักษาและการเก็บเก่ยี วพชื ผักสวนครวั 8

8. มะเขือเทศเก็บเก่ียวโดยพจิ ารณาจากอะไร ก. การเปล่ียนแปลงของสี ข. การดมกลิ่น ค. การเปลยี่ นแปลงทผี่ วิ ง. การชิมรส 9. วิธีการเก็บเกี่ยวท่นี ิยมทากันมาก สาหรบั พืชผกั สวนครวั คอื อะไร ก. การเก็บเก่ียวดว้ ยเครอื่ งจกั ร ข. การเก็บเกี่ยวดว้ ยเครอื่ งจกั รผสมแรงงาน ค. การเกบ็ เกยี่ วด้วยมอื ง. การเก็บเกย่ี วด้วยแรงสตั ว์ 10. การปฏบิ ัติหลงั การเก็บเกีย่ ว ที่ควรกระทาอนั ดับแรกคอื อะไร ก. การตดั แต่ง ข. การบรรจุ ค. การลา้ ง ง. การคดั ขนาด ชดุ ที่ 6 การดแู ลรักษาและการเก็บเกี่ยวพชื ผกั สวนครวั 9

กระดำษคำตอบ แบบทดสอบกอ่ นเรียน ชื่อ – สกุล ......................................................ชั้น.............เลขที.่ ............ ข้อ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ชุดที่ 6 การดูแลรกั ษาและการเก็บเกี่ยวพชื ผกั สวนครัว 10

ใบควำมรู้ เรื่อง กำรดูแลรักษำและ กำรเกบ็ เกีย่ วพืชผกั สวนครัว ควำมรู้ทั่วไปเกี่ยวกับกำรดรู กั ษำและกำรเก็บเกี่ยวพืชผกั สวนครัว หลงั จำกทเี่ รำปลูกผกั สวนครัว เรยี บร้อยแล้ว เรำมำเรียนรู้วิธีกำร ดแู ลรกั ษำกันเลยครบั กำรดูรกั ษำพชื ผักสวนครัว การดูแลรักษาพืชผักสวนครัว เป็นวิธีการปฏิบัติท่ีทาให้พืชผักสวนครัว เจริญเติบโตได้อย่างต่อเน่ืองให้ผลผลิตจนถึงระยะเก็บเก่ียว การดูแลรักษา มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ได้ผลผลิตท่ีดีมีคุณภาพตามความต้องการของผู้ปลูก การดูแล รักษาได้แก่ การให้นา้ การให้ป๋ยุ การใช้วสั ดุคลุมดิน การทาปยุ๋ หมกั ชวี ภาพและการ ทาน้าสกัดชีวภาพ (สานกั พัฒนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี, 2551 : 2) ชุดท่ี 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เก่ยี วพชื ผักสวนครัว 11

เราต้องรู้จักดูแลรักษาพืชที่ปลูก พืชของเราจึงจะเจริญเติบโตงอกงามดี ซ่ึงมี วิธีปฏบิ ัติ ดงั น้ี 1. การให้น้า พืชต้องการน้าในการเจริญเติบโต ถ้าขาดน้าหลายๆ วัน พืชจะ เห่ียวเฉาจะตายได้ แต่ก็ไม่ควรรดน้ามากจนเกินไปเพราะจะทาให้รากของพืชเน่า ทาให้พชื ตายได้ เชน่ กัน 2. การพรวนดิน ดินที่มีความร่วนซุยจะระบายน้าและอากาศได้ดี ทาให้ราก พชื ดดู นา้ และแรธ่ าตมุ าใช้ได้งา่ ย จงึ ควรหม่ันพรวนดนิ บรเิ วณท่ปี ลกู พชื อยูเ่ สมอ 3. การใส่ปุ๋ย พืชต้องการธาตุอาหารท่ีมีอยู่ในดิน เราสามารถเพ่ิมธาตุอาหาร ในดนิ ไดด้ ้วยการใสป่ ยุ๋ เชน่ ปุ๋ยหมกั ป๋ยุ คอก ปยุ๋ พชื สด 4. การกาจัดวัชพืช วัชพืชและศัตรูพืชทาให้ต้นพืชท่ีเราปลูกเติบโตช้า เพราะ วัชพืช เช่น หญ้า จะแย่งท่ีอยู่และอาหารของต้นพืชส่วนศัตรูพืช เช่น หนอน แมลง จะกัดกินใบพืช ทาให้ใบแหว่ง มีรู เราจึง ควรถอนหญ้าหรือดายหญ้าอยู่เสมอ และ ควรจับแมลงทีเ่ ปน็ ศตั รูพืชท้ิง 5. การเด็ดหรือการตกแต่ง ตัดหรือเด็ดส่วนที่เกิน เป็นการตกแต่งพืช เพ่ือ ความสวยงาม เพื่อความเจริญเติบโต ตามต้องการ เช่น ตัดยอดไม่ให้สูงขึ้น แต่ให้ แผก่ ระจายไปด้านขา้ ง 6. การป้องกันและการกาจัดศัตรูพืช การป้องกันและการกาจัดส่ิงท่ีมีชีวิต จาพวกจุลินทรีย์ รวมท้ังภัยธรรมชาติที่ทาให้พืชผลเสียหาย หยุดการเจริญเติบโต หรอื ตายในทส่ี ดุ 1. กำรใหน้ ้ำ เป็นการรักษาความชุ่มชื้น การรักษาความชุ่มชื้น หมายถึง การให้น้าแก่พืชซ่ึง ต้องคานึงถึงการทดน้าและระบายน้า การทดน้าเป็นการเอาน้าเขตในแปลง เพาะปลูกแต่เม่อื นา้ ท่วมสวนและขังนานๆ พืชหายใจไมไ่ ดก้ อ็ าจจะตายในท่สี ดุ จึง ต้องขุดรอ่ งระบายน้าให้ระดบั น้าลดลง ชุดที่ 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เกีย่ วพชื ผักสวนครวั 12

สำหรบั กำรให้นำ้ มีหลกั เกณฑป์ ฏิบตั ิดงั น้ี 1.1 รดน้าต้นไม้ในตอนเชา้ และตอนเย็น ซึ่งฝนไมต่ ก ให้ความชุ่มช้นื อยู่เสมอ 1.2 อปุ กรณท์ ใ่ี ชร้ ดน้า ถ้าต้นพืชยงั เลก็ ควรใช้บวั ฝอยละเอียดๆ แต่เมอ่ื ต้นโตขน้ึ จะใช้บวั ฝอยหยาบข้นึ กไ็ ด้ 1.3 รดนา้ ให้ช่มุ ชื้นพอดี ไมร่ ดจนดินแฉะ และดนิ แขง็ จนเกินไป หรอื รดนอ้ ยจน ตน้ ไม้เห่ยี วเฉาตาย 1.4 ไมร่ ดนา้ แรงจนเกนิ ไป เพราะอาจทาให้ยอดตน้ ลม้ หรอื หักและพชื พบั ใบ 1.5 รดนา้ ใหท้ ่วมแปลง เพือ่ วา่ รากพืชซง่ึ กระจายอยทู่ ว่ั ไปจะไดด้ ูดแรธ่ าตุอาหาร ได้ท่วั ถงึ 1.6 หลังจากรดน้าแล้ว เอาหญา้ หรือฟางคลมุ ดนิ ไว้ให้ชุ่ม พชื จะไดม้ นี า้ ใช้นานๆ (องั คณา รตั นจันทร์, 2557 : 14) ภาพที่ 1 การให้น้าแปลงผัก ท่มี าภาพ : อับดลุ รอมนั มะรอื มอ ,2561 ชุดท่ี 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เกยี่ วพืชผักสวนครวั 13

2. กำรพรวนดนิ วิธีกำรพรวนดนิ ทีถ่ กู ตอ้ งปฏบิ ตั ดิ งั นี้ 1. ควรพรวนดินเมอื่ พชื ที่ปลกู ต้งั ตัวได้แล้ว 2. คร้งั ต่อไปพรวนดินเมอื่ ดินแนน่ หรอื เวลาใสป่ ยุ๋ 3. อยา่ ใหก้ ระทบกระเทอื นต้นพชื อยา่ งัดโคนต้นขึน้ 4. ควรพรวนรอบๆ บรเิ วณตน้ โดยถอื หลกั วา่ ใบไปไหน รากไปถงึ น่นั ประโยชนข์ องกำรพรวนดิน 1. ทาให้ดินร่วนซยุ 2. ทาให้อากาศถ่ายเทได้สะดวก 3. ช่วยเก็บความช้ืนในดิน 4. ทาลายวัชพชื 5. ช่วยทาลายโรคบางอย่าง 6. ทาใหเ้ กิดรากงอกใหม่มากมาย 7. ชว่ ยรากดูดน้าแรธ่ าตขุ องอาหารพชื ภาพท่ี 2 การพรวนดนิ 14 ทีม่ าภาพ : อับดลุ รอมัน มะรอื มอ ,2561 ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เกย่ี วพชื ผกั สวนครวั

3. กำรใสป่ ยุ๋ พชื ท่เี จริญงอกงามผลดิ อกออกผล ยอ่ มแสดงถึงความอุดมสมบรู ณ์ของดนิ และ ของพชื แต่เมอ่ื ต้นพืชเหย่ี วเฉาหรอื เตบิ โตช้า ก็แสดงวา่ ดนิ ขาดธาตอุ าหาร กำรใส่ปุ๋ยมหี ลักกำรดังนี้ 1. การใส่ปุ๋ยอนิ ทรยี ์ ปยุ๋ หมกั ป๋ยุ เทศบาล ใหใ้ ส่ระหวา่ งต้นหรอื หลังจากพรวนดนิ ใชป้ ยุ๋ เคลา้ ใหท้ ัว่ 2. การใสป่ ุ๋ยอนนิ ทรยี ์ ปยุ๋ เคมี หรอื ปยุ๋ วิทยาศาสตร์ ต้องดูวิธีการใส่เสยี กอ่ นโดย อ่านข้างกระสอบปุ๋ย ปุย๋ อนินทรยี ์ทสี่ าคญั ได้แก่ ป๋ยุ ไนโตรเจน ปยุ๋ ฟอสฟอรสั ปุ๋ยโพรแทสเซียม - ป๋ยุ ไนโตรเจน ไดแ้ ก่ ปุ๋ยแอมโมเนยี มซลั เฟต ปุ๋ยยเู รยี - ปุ๋ยฟอสฟอรัส ไดแ้ ก่ ปยุ๋ ฟอสเฟต - ป๋ยุ โพรแทสเซยี ม ได้แก่ ปุย๋ โพรแทสเซยี มคลอไรด์ ปุ๋ยโพรแทสเซยี มซลั เฟต (สรสิทธิ์ วัชโรทยาน, 2557 : 19) ภาพท่ี 3 การใส่ปยุ๋ ทม่ี าภาพ : อบั ดุลรอมัน มะรือมอ ,2561 ชดุ ที่ 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เก่ยี วพืชผกั สวนครัว 15

4. กำรกำจัดวัชพชื วัชพืช เป็นพืชท่ีเราไม่ต้องการ เป็นพืชท่ีคอยแย่งธาตุอาหารพืชและแสงสว่าง ทีใ่ ดมีวชั พชื ขนึ้ รก เปน็ ทอ่ี ย่อู าศัยของเช้อื โรคและศัตรูพืช ทาใหผ้ ลผลติ น้อยลง วัชพืชขน้ึ อยู่ทัว่ ไปแบ่งตามอายกุ ารเจริญเติบโตได้ 3 ประเภท คือ 1.ประเภทลม้ ลุก คอื พวกทอ่ี อกดอกออกผลแล้วตายไปภายใน 1 ปี ขยายพันธโุ์ ดยเมลด็ เช่น หญ้ายาง หญ้านกสชี มพู ผกั โขมหนาม หญ้าขจรจบ เป็นตน้ 2. ประเภทที่มอี ำยขุ ำ้ มฤดู คือ พวกท่ีเติบโตแตกกิ่งกา้ นภายในปแี รก แล้วจึง ออกดอกออกผลและตายภายในปีที่ 2 ขยายพันธ์ุโดยเมล็ด 3. ประเภทที่มอี ำยมุ ำกกว่ำ 3 ปี พวกนสี้ ่วนมากมีรากเหง้าซง่ึ อยใู่ ต้ดนิ ขยายพันธ์โุ ดยเมลด็ เชน่ หญา้ คากระทกรก ตดู หมตู ดู หมา หญา้ พง แห้วหมู เปน็ ตน้ ภาพท่ี 4 การกาจัดวชั พืช ที่มาภาพ : อบั ดลุ รอมัน มะรอื มอ ,2561 ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเก็บเกย่ี วพชื ผกั สวนครัว 16

กำรกำจัดวัชพชื หมายถงึ การคอยดูแลตดั หรอื ถอนวชั พชื ท่ีข้นึ แซมพชื ที่ เราปลกู ออกทงิ้ โดยไมใ่ หม้ าแย่งอาหารพืช เช่น นา้ แร่ธาตอุ าหารตา่ งๆ ข้อควรปฏิบัติในกำรป้องกันและกำจัดวัชพชื มดี ังตอ่ ไปนี้ 1. ใช้เมลด็ พนั ุธท์ ี่สะอาดปราศจากวชั พืชและสงิ่ เจอื ปน 2. หม่นั ตรวจแปลง ขยายพนั ุธ์หรือเรือนเพาะ เพราะอาจมีวชั พืชตดิ มากับกิ่ง ตน้ ออ่ น ดนิ หรอื ภาชนะท่หี อ่ หุ้ม 3. ไมเ่ ลี้ยงสัตวด์ ว้ ยเมลด็ พชื หรือหญ้าฟางทมี่ ีเมลด็ วัชพืชปนอยู่ เพราะเม่อื สัตวก์ ิน เข้าไปกจ็ ะถา่ ยออกมา ทาให้วชั พืชแพร่หลายไปได้ 4. ไม่ควรใช้ป๋ยุ คอกสด เพราะอาจมีเมล็ดวชั พชื ติดอยูใ่ นมูลสตั ว์ ควรหมักไว้ เสยี ก่อน 1 เดือน 5. ดนิ ที่ใช้สาหรบั การเพาะปลกู การปราศจากเมล็ดเหง้าหรอื หวั วัชพชื 6. เครื่องมอื ทใี่ ช้ในการเกษตรควรสะอาด ไม่มสี ว่ นตา่ งๆ ของวชั พชื หรือเมล็ด วัชพืชทีต่ ดิ อยู่ 7. ต้องดายหญา้ ทกุ ๆ 15 วัน ในบริเวณทป่ี ลกู พชื ผักสวนครวั 8. ควรถอนวชั พชื ทเี่ ปน็ ตน้ อ่อน เพราะรากหยง่ั ดนิ ยงั ไมล่ ึก ง่ายตอ่ การถอน ชุดท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเกย่ี วพชื ผักสวนครัว 17

5. กำรเด็ดหรอื กำรตกแต่ง 5.1 การเด็ด เป็นการตดั หรือเด็ดส่วนทเ่ี กนิ หรือส่วนทเี่ ปน็ โรคของพชื ทงิ้ เพอ่ื ไมใ่ ห้เกิดโรคติดต่อง่าย 5.2 การตกแต่ง เปน็ การตกแต่งพชื เพ่อื ความสวยงาม เพอื่ ความเจรญิ เตบิ โต ตามต้องการ เชน่ ตัดยอดไมใ่ ห้สูงขน้ึ แตใ่ ห้แผก่ ระจายไปด้านขา้ ง วิธีกำรตกแต่งปฏบิ ัตดิ งั น้ี 1. เคร่อื งมอื ทใ่ี ช้ต้องคมและสะอาด 2. เลือกตัดเฉพาะก่ิงบางก่งิ เท่านั้น และคงไว้แตก่ ิง่ ทง่ี ามใหผ้ ลดก 3. ตัดกง่ิ อยา่ งประณีต เพือ่ รกั ษาพชื ให้อยู่ในสภาพดแี ละมขี อ้ เสยี น้อยทสี่ ุด 4. ต้องคอยตดั ก่ิงกา้ นทไ่ี ม่ต้องการเปน็ ประจา 5. หลงั จากตัดกิง่ ใหญท่ ุกครั้ง ใช้น้ามันขีโ้ ลท้ าลงบนแผลกิ่งน้นั เพอื่ ป้องกันโรคพชื 6. การทาค้างหรือหลักราว พชื บางชนิดลาต้นออ่ นจาเปน็ ตอ้ งทาคา้ ง หรือหลกั ราวจงึ จะออกดอกออกผล จึงจะทาให้ได้ผลผลติ สูง ถา้ ไมท่ าคา้ งหรือหลกั ราว อาจ เน่าเสยี ผลไม่นา่ รบั ประทาน ราคาไม่ดี เช่น แตงตา่ งๆ ถ่วั ฝักยาว มะเขอื เทศ เป็นต้น ภาพที่ 5 การเด็ดหรอื การตกแต่ง ทีม่ าภาพ : อบั ดลุ รอมัน มะรอื มอ ,2561 ชุดท่ี 6 การดูแลรกั ษาและการเกบ็ เก่ียวพืชผักสวนครวั 18

6. กำรปอ้ งกันและกำจัดศัตรูพืช ศัตรพู ชื หมายถึง สงิ่ ท่ีมชี ีวิตจาพวกจุลนิ ทรยี ์ รวมทั้งภยั ธรรมชาตทิ ท่ี าให้ พชื ผลเสียหาย หยดุ การเจรญิ เตบิ โตหรือตายในที่สดุ 6.1 ศัตรูมหี ลำยชนิด เกดิ จากสง่ิ สาคญั 4 อยา่ ง ไดแ้ ก่ 1. มนษุ ย์ เกดิ จากการลกั ขโมยหรอื เหยยี บยา่ ทาลายใหเ้ สยี หาย 2. สัตว์ เชน่ หนู กระรอก นก แมลง คอยกดั กนิ เมล็ดผล 3. ภัยธรรมชาติ ไดแ้ ก่ - อุทกภยั หมายถงึ ภยั ทเ่ี กดิ จากนา้ ท่วม เนอื่ งจากฤดูฝนมฝี นตกหนัก ทาใหพ้ ืช เสยี หาย - วาตภยั หมายถงึ ภยั ทีเ่ กดิ จากลม เชน่ ลมมรสมุ ลมพายุ ซงึ่ เกิดขึ้นได้ทกุ ฤดู 4. โรคตา่ งๆ เช่น - โรคทเ่ี กิดจากเชื้อรา ไดแ้ ก่ โรคโคนเนา่ ของต้นกลา้ - โรคที่เกดิ จากเชอ้ื แบคทีเรีย ไดแ้ ก่ โรคเน่าดาของผกั - โรคทเ่ี กิดจากเช้อื ไวรสั ได้แก่ โรคใบหดยาสบู ภาพท่ี 6 การปอ้ งกันและกาจัดศัตรูพืช ทีม่ าภาพ : อับดุลรอมัน มะรอื มอ ,2561 ชดุ ที่ 6 การดูแลรกั ษาและการเกบ็ เก่ยี วพืชผักสวนครวั 19

6.2 วิธีป้องกันและกำจดั ศตั รพู ชื 1. รกั ษาบริเวณ ไร่ สวน ให้สะอาด 2. ขดุ ไถ พรวนดิน 3. เม่ือส้นิ ฤดเู กบ็ เก่ยี ว ควรขุดดินตากแดด เพ่ือฆ่าเชื้อโรค 4. สรา้ งเครอ่ื งกีดขวาง เช่น สร้างรัว้ รอบบรเิ วณ ปลกู แนวต้นไผ่บงั ลม 5. สรา้ งเขื่อนปอ้ งกนั น้าท่วม 6. บารงุ รักษาพืชใหแ้ ข็งแรง 7. ปลูกต้นพชื ที่แขง็ แรง 8. ฉีดยา พน่ ยา ปอ้ งกนั โรค 9. ปลกู พชื หมุนเวยี น ควรปลกู สลับ อย่าปลกู ซา้ ชนิดกนั เพราะโรคบางอยา่ งจะ เปน็ กับพืชบางชนดิ เท่านัน้ 10. เมอ่ื พืชเรม่ิ เปน็ โรค ใหร้ ีบรกั ษาหรือทาลาย เพือ่ ไมใ่ ห้ลุกลามตอ่ ไป (ปรชั ญนนั ท์ นลิ สุข และคณะ, 2552 : 22) ชุดท่ี 6 การดูแลรักษาและการเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว 20

พวกเรำรู้จักวิธีกำร เกบ็ เกีย่ วแล้วหรอื ยงั ? กำรเกบ็ เกย่ี วพชื ผกั สวนครัว กำรเก็บเก่ียวพชื ผักสวนครัว ควรทาเมือ่ อายแุ กพ่ อเหมาะ ขึ้นอยู่กบั ชนดิ ของพืช เพอ่ื ใหไ้ ด้ผลผลติ ทีม่ คี ณุ คา่ ทางอาหาร รสชาติ สสี ัน ความสดุ ดที ่สี ดุ เมอ่ื ถงึ ผู้บริโภค การเกบ็ เกย่ี ว ควรทาด้วยความระมดั ระวงั อยา่ ให้เกดิ รอยซา้ รอบขีดขว่ น เพ่อื รักษาคุณภาพให้ดีทส่ี ดุ เม่ือบรรจุขนย้ายพชื ผกั สวนครวั ควรทาอยา่ งเบามอื อยา่ ใหบ้ อบซา้ ทาให้ผักเสียหาย ซงึ่ จะเป็นทางทาใหเ้ ชอ้ื โรคเข้าทาลายได้งา่ ย ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเก็บเกยี่ วพืชผักสวนครวั 21

กำรเก็บเกีย่ ว เป็นส่ิงทีใ่ ช้พจิ ารณาชว่ งท่เี หมาะสม เพอื่ เกบ็ เกยี่ วผลผลติ พืชผกั สวนครวั ไดแ้ ก่ 1.1 การประมาณอายุหลังจากวันปลูกถึงวันแก่ เก็บเก่ียวภายใต้การ เจริญเติบโตที่เหมาะสม เมื่อปลูกพืชผักสวนครัวในสภาพอากาศเย็น เช่น ฤดูหนาว อายุการเจริญเติบโตและการเก็บเกี่ยวจะยืดนานออกไป แล้วแต่ชนิด ของผัก แต่เม่ือปลูกพืชผักในสภาพท่ีปกติเหมาะสมแล้วจะสามารถประมาณอายุ ผักแตล่ ะชนดิ 1.2 การประมาณอายุจากวันท่ีดอกผสมเกสรจนถึงวันแก่เก็บเก่ียววิธีน้ี สามารถใช้ได้กับผักสวนครัวประเภทกินผล เชน่ พชื ตระกูลฟักแฟงและแตงตา่ งๆ ตระกูลพริกและมะเขือและพวกกินฝัก เช่น พืชตระกูลถ่ัวต่างๆ ข้าวโพดหวาน เปน็ ต้น 1.3 การประมาณด้วยสายตา แบ่งไดห้ ลายลกั ษณะ ก. การเปล่ยี นแปลงของสี โดยดจู ากการเปลยี่ นแปลงของสผี วิ เช่น มะเขือเทศ เปน็ ตน้ ข. ขนาด พจิ ารณาดูขนาดของใบ ตน้ หรอื ผล วา่ ได้ขนาดตามทต่ี อ้ งการ เชน่ แตงกวา ผกั กนิ ใบต่างๆ เชน่ ผักคะน้า ผักกาดเขียวกวางตงุ้ ผกั กาดขาวปลี เป็น ต้น ค. การเปลย่ี นแปลงทผ่ี วิ ผกั กนิ ใบตา่ งๆ ดใู บอวบนวล ผวิ บริเวณขว้ั ผลเกดิ รอย แตก 1.4 การประมาณด้วยประสาทสัมผสั สว่ นอ่นื ๆ เชน่ การฟงั เสยี งจากการ เคาะ หรอื ใชน้ ้วิ ดดี ท่ีผล การชิมรส การดมกลิน่ ชุดท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เกยี่ วพืชผกั สวนครัว 22

วิธกี ำรเกบ็ เกยี่ ว มีดงั นี้ 1. การเก็บเก่ยี วดว้ ยมือ 2. การเกบ็ เกยี่ วด้วยเครอ่ื งจักรผสมแรงงาน กำรสญู เสยี หลงั กำรเกบ็ เก่ียว การสูญเสียของผลิตผลพชื ผกั สวนครวั มีสูงมากหลังการเก็บเกย่ี ว โดยเฉพาะ อย่างย่ิงในเขตร้อน ประเทศของเรา ตัวอย่างเช่น ผักกินรากอาจสูญเสีย 25% ของผลผลิตท้ังหมด ถ้าเป็นผักท่ีเน่าเสียได้ง่าย เช่นผักกินใบ เป็นต้น พืชผัก สวนครัวสามารถเสียหายได้ง่ายมากในสภาพอุณหภูมิสูงและมีอัตราการระเหย ของน้าสงู และยงั มคี วามเสียหายเนื่องจากความบอบซ้า ฉีกขาดเป็นแผล จากการ เกบ็ เก่ยี วขนยา้ ยไมด่ ี ทาให้เชื้อโรคต่าง เข้าทาลายงา่ ย การสูญเสียเหล่าน้สี ามารถ ลดลงได้ ถา้ มีการปฏบิ ัตอิ ย่างถกู ตอ้ งก่อนการเก็บเก่ียวและหลังการเกบ็ กำรปฏิบัตหิ ลงั กำรเก็บเกยี่ ว โดยทวั่ ไปผกั ท่เี ก็บเกี่ยวจะถูกขนยา้ ยไปยงั โรงบรรจุคัดเลอื กผกั เพอ่ื ทาการล้าง คัดขนาด การบรรจุ ซ่งึ มีข้ันตอนดงั นี้ 1.กำรลำ้ ง ผักกินใบ กนิ หัว กินราก ควรลา้ งผลผลิตกอ่ นนามาบรโิ ภค หรือสง่ ตลาด ล้างเอาดินที่ตดิ มาออกทาให้ดสู ะอาดและไดร้ าคาดีข้ึน น้าทใี่ ช้ควรเป็น น้าสะอาดนา้ ไหล ชดุ ที่ 6 การดูแลรกั ษาและการเกบ็ เกยี่ วพืชผักสวนครวั 23

2. กำรตัดแต่ง เช่น ต้นหอม กะหล่าปลี ผักกินรากต่างๆควรได้รับการตัดแต่ง ส่วนท่ีเสีย ส่วนท่ีผิดปกติเพื่อให้ผลผลิตมีลักษณะน่าดู และเป็นการลดการ เสียหายทจี่ ะขยายเพมิ่ จากส่วนที่เนา่ 3. กำรคัดขนำดและคุณภำพหรือคัดเกรด ผักทุกชนิดควรได้รับการเลือกขนาด และคุณภาพทันที ขณะการเกบ็ เกี่ยวหลังการเกบ็ เก่ียว ผักที่อยู่ในเกรดทีด่ ียอ่ มได้ ราคาสูงเกรดท่ีตั้งข้นึ มักถือตามขนาดและคณุ ภาพ เช่น สี รูปรา่ ง ความสม่าเสมอ ของผล ความสกุ แกข่ องผัก โดยปกตจิ ะแบง่ เกรดไว้ 3-5 เกรด 4. กำรบรรจุ โดยทั่วไปนิยมใช้เข่งแบบต่างๆบรรจุขนย้ายผัก เพราะสะดวกและ ง่าย ราคาถูก แต่มีข้อเสียทาให้ผักบอบซ้า เน่าเสียได้ง่าย ปัจจุบันเร่ิมมีการใช้ กลอ่ งกรระดาษ ถุงพลาสตกิ เพอื่ บรรจุผักทไ่ี ด้รบั การคดั ขนาด 5. กำรขนย้ำยและกำรเกบ็ รักษำ สนิ ค้า ผักสด การขนย้ายและเก็บรักษาด้วยวิธี ที่เหมาะสมและถูกต้อง เพ่ือรักษาคุณภาพให้ดีที่สุด การขนย้ายต้องกระทาด้วย ความระมัดระวังทุกระยะ เพราะการเกิดรอยซ้า ฉีกขาด จะเพิ่มอัตราการหายใจ ของเช้ือโรคเข้าทาลายได้ง่ายข้ึน การขนย้ายและเก็บรักษาควรดูความเหมาะสม ของผกั แต่ละชนดิ (อจั ฉรา นาคเมธี และคณะ, 2559 : 24) ชุดท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเกย่ี วพืชผักสวนครวั 24

กิจกรรมท่ี 1 ชื่อ-สกลุ ................................................................ชั้น...........เลขที.่ ............ คำช้ีแจง : ใหน้ กั เรยี นตอบคำถำมตอ่ ไปน้ีให้ถูกตอ้ ง 1) การรกั ษาความชมุ่ ชนื้ หมายถึง ....................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 2) วชั พชื คือ.......................................................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 3) การกาจัดวัชพืช หมายถงึ .................................................................................. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 4) พืชผักสวนครวั ที่ตอ้ งทาค้างหรือทาราว ไดแ้ ก่ ................................................................................................................................ ............................................................................................................................... ................................................................................................................................ 5) ศตั รูพืช หมายถึง ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเก็บเกยี่ วพืชผกั สวนครวั 25

กิจกรรมที่ 2 ชือ่ -สกลุ ..............................................................ชัน้ ...........เลขท.่ี ........... คำชแ้ี จง : ใหน้ ักเรียนทาเคร่ืองหมาย ( / ) หน้าขอ้ ความทถ่ี กู และทาเคร่ืองหมาย ( X ) หน้าขอ้ ความท่ผี ดิ ……………1. รดน้าตน้ ไมใ้ นตอนเชา้ และตอนเทย่ี ง ซ่ึงฝนไมต่ ก ใหค้ วามชมุ่ ชนื้ อยู่เสมอ ……………2. อุปกรณท์ ่ใี ชร้ ดนา้ ถ้าตน้ พชื ยังเล็ก ควรใช้บัวฝอยละเอยี ดๆ แตเ่ ม่อื ตน้ โตข้ึนจะใช้บวั ฝอยหยาบข้นึ กไ็ ด้ ……………3. รดนา้ ให้ชุม่ ช้ืนพอดี ไมร่ ดจนดินแฉะ และดนิ แขง็ จนเกนิ ไป หรือรดน้อย จนตน้ ไม้เหี่ยวเฉาตาย ……………4. ควรรดน้าให้แรงจน เพราะอาจทาใหย้ อดต้นแข็งแรงและไม่หกั งา่ ย ……………5. รดน้าให้ทว่ มแปลง เพอ่ื วา่ รากพืชซงึ่ กระจายอยูท่ วั่ ไปจะไดด้ ูดแรธ่ าตุ อาหารได้ทว่ั ถงึ …………….6. หลังจากรดนา้ แล้ว เอาหญา้ หรอื ฟางคลุมดนิ ไวใ้ หช้ ุ่ม พชื จะได้มีน้าใช้ นานๆ …………….7. ควรพรวนดนิ ทันทีเมื่อปลกู พชื เสร็จใหม่ๆ …………….8. ครง้ั ตอ่ ไปพรวนดินเมอื่ ดินแนน่ หรอื เวลาใสป่ ุ๋ย …………….9. การพรวนดนิ ต้องระวังใหก้ ระทบกระเทือนต้นพชื อยา่ งดั โคนต้นข้นึ …………….10. ประโยชนข์ องการพรวนดิน ทาให้ดนิ แข็งตดิ แน่น อากาศถ่ายเทได้ สะดวก เพม่ิ จานวนวชั พืช ชุดที่ 6 การดูแลรกั ษาและการเก็บเกี่ยวพชื ผักสวนครวั 26

กิจกรรมท่ี 3 ช่ือ-สกลุ ...................................................................ช้นั ...........เลขท.่ี .......... คำช้แี จง : ใหน้ กั เรยี นโยงเส้นจบั คูข่ อ้ ความทส่ี มั พันธ์กัน ใหถ้ กู ต้อง A B 1.ประโยชน์ของการพรวน อุทกภัย ดนิ 2.พวกที่ออกดอกออกผล แตงกวา ผักกินใบต่างๆ แลว้ ตายไปภายใน 1 ปี เชน่ ผกั คะน้า ผกั กาดเขียว ขยายพันธุโ์ ดยเมล็ด กวางตงุ้ 3.การเก็บเกยี่ วพจิ ารณาดู มะเขือเทศ ขนาดของใบ ต้น หรือผล วา่ ไดข้ นาดตามทีต่ ้องการ 4.ภยั ท่เี กดิ จากน้าท่วม ทาให้อากาศถา่ ยเทได้ เน่อื งจากฤดฝู นมฝี นตก สะดวก หนัก ทาให้พชื เสยี หาย 5.การเกบ็ เกย่ี วดูจากการ วชั พชื ประเภทลม้ ลกุ เปลยี่ นแปลงของสผี วิ ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เกีย่ วพชื ผกั สวนครัว 27

แบบทดสอบหลงั เรยี น ชดุ ที่ 6 กำรดแู ลรกั ษำและกำรเก็บเกยี่ วพืชผักสวนครวั คำช้ีแจง : 1. แบบทดสอบฉบับนี้เป็นแบบทดสอบ 4 ตัวเลือกมี 10 ข้อ คะแนนเต็ม 10 คะแนน 2. ให้นักเรียนทาเคร่อื งหมาย ( x ) ลงในกระดาษคาตอบ โดยเลอื ก ข้อท่ีถกู ที่สุดเพยี งข้อ เดยี วเท่าน้นั 1. การพรวนดนิ ควรกระทาเมอ่ื ใด ก. พรวนเมอื่ ปลกู พชื เสรจ็ ใหมๆ่ ข. พรวนเมอ่ื เหน็ วา่ ดนิ แนน่ ค. พรวนโดยใชไ้ ม้งัดโคนต้น ง. พรวนก่อนการใส่ปุ๋ย 2. การรดน้าให้แก่พชื ผักสวนครัว ควรกระทาเวลาใด ก. กลางคนื ข. เทยี่ งวนั ค. ตอนเช้า ง. ตอนบา่ ย 2 โมง 3. การพรวนดินมปี ระโยชนอ์ ยา่ งไร ก. ทาใหด้ ินเกาะตวั ดขี ้นึ ข. ช่วยระบายความชื้นในดิน ค. ช่วยทาลายโรคพืชทกุ อย่างได้ ง. ทาลายวชั พชื ชุดที่ 6 การดูแลรกั ษาและการเกบ็ เกยี่ วพชื ผักสวนครวั 28

4. ศัตรูท่สี าคัญท่ีสุดของพชื ผักสวนครัว ไดแ้ กข่ อ้ ใด ก. สตั ว์ ข. ภัยธรรมชาติ ค. โรคตา่ งๆ ง. มนษุ ย์ 5. วัชพชื แบง่ ตามอายกุ ารเจริญเติบโตไดก้ ปี่ ระเภท ก. 2 ประเภท ข. 3 ประเภท ค. 4 ประเภท ง. 5 ประเภท 6. การปอ้ งกนั และกาจดั วชั พชื ทาได้อยา่ งไร ก. ควรใช้ปุ๋ยคอกใสใ่ นแปลง ข. เลี้ยงสตั วใ์ หก้ ินเมล็ดพชื หรอื หญา้ ค. ต้องดายหญ้า 3 เดือนตอ่ คร้ัง ง. ควรถอนวชั พืชเมอื่ ตน้ ยังอ่อนอยู่ 7. มะเขอื เทศเกบ็ เกยี่ วโดยพิจารณาจากอะไร ก. การเปล่ียนแปลงของสี ข. การดมกล่นิ ค. การเปลยี่ นแปลงทผ่ี วิ ง. การชมิ รส ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเกบ็ เก่ยี วพชื ผกั สวนครวั 29

8. วธิ กี ารเก็บเกย่ี วทนี่ ยิ มทากันมาก สาหรบั พชื ผกั สวนครัวคอื อะไร ก. การเก็บเก่ียวดว้ ยเครอ่ื งจกั ร ข. การเก็บเก่ยี วดว้ ยเครอื่ งจักรผสมแรงงาน ค. การเก็บเกีย่ วดว้ ยมือ ง. การเกบ็ เกยี่ วดว้ ยแรงสตั ว์ 9. การปฏบิ ตั หิ ลังการเก็บเก่ยี ว ที่ควรกระทาอนั ดบั แรกคอื อะไร ก. การตดั แต่ง ข. การบรรจุ ค. การลา้ ง ง. การคดั ขนาด 10. เมอื่ ใดเราจึงจะใสป่ ยุ๋ ให้แก่พืชผักสวนครัว ก. เม่อื พชื กาลังงอกใหมๆ่ ข. เมื่อพืชกาลังออกดอกออกผล ค. เม่ือพชื เจริญเตบิ โตช้า ง. เมือ่ พืชยงั เพ่ิงยา้ ยปลกู ใหมๆ่ ชดุ ท่ี 6 การดูแลรกั ษาและการเก็บเกีย่ วพชื ผกั สวนครวั 30

กระดำษคำตอบ แบบทดสอบหลงั เรยี น ช่ือ – สกุล ......................................................ชั้น.............เลขท.่ี ............ ขอ้ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ชดุ ที่ 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เกี่ยวพชื ผกั สวนครัว 31

ภำคผนวก ชุดท่ี 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เก่ยี วพืชผกั สวนครวั 32

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน ขอ้ ก ข ค ง ทำกันไดไ้ หมครับ ? เดก็ ๆ 1. X 2. X 3. X 4. X 5. X 6. X 7. X 8. X 9. X 10. X ชุดท่ี 6 การดูแลรักษาและการเก็บเกีย่ วพืชผักสวนครวั 33

เฉลยกิจกรรมที่ 1 คำชแี้ จง : ให้นักเรยี นตอบคาถามตอ่ ไปนใ้ี หถ้ ูกตอ้ ง 1) การรักษาความชุ่มชน้ื หมายถงึ การให้นา้ แก่พชื ซ่ึงตอ้ งคานงึ ถึงการทดน้าและ ระบายน้า การทดนา้ เปน็ การเอานา้ เขตในแปลงเพาะปลกู แตเ่ มื่อนา้ ท่วมสวนและ ขังนานๆพชื หายใจไม่ได้กอ็ าจจะตายในท่สี ดุ 2) วัชพชื คือ เปน็ พืชทเ่ี ราไม่ตอ้ งการ เปน็ พชื ทคี่ อยแย่งธาตอุ าหารพชื และแสง สวา่ งทใี่ ดมวี ัชพืชขึ้นรก เปน็ ท่อี ยอู่ าศยั ของเชือ้ โรคและศัตรพู ชื ทาใหผ้ ลผลติ นอ้ ยลง 3) การกาจดั วชั พืช หมายถึง การคอยดูแลตดั หรอื ถอนวชั พชื ทข่ี น้ึ แซมพืชท่เี รา ปลกู ออกทิ้งโดยไมใ่ หม้ าแย่งอาหารพชื เชน่ น้า แรธ่ าตุอาหารตา่ งๆ 4) พืชผกั สวนครัวทีต่ ้องทาคา้ งหรอื ทาราว ได้แก่ แตงตา่ งๆ ถ่ัวฝักยาว มะเขือเทศ 5) ศตั รูพืช หมายถึง ส่งิ ทีม่ ชี ีวติ จาพวกจลุ ินทรีย์ รวมทง้ั ภยั ธรรมชาติท่ีทาให้ พชื ผลเสียหาย หยุดการเจรญิ เติบโตหรือตายในทส่ี ุด ชดุ ที่ 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเกีย่ วพชื ผักสวนครัว 34

เฉลยกจิ กรรมท่ี 2 คำช้แี จง : ให้นกั เรียนทาเครอ่ื งหมาย ( / ) หนา้ ขอ้ ความทีถ่ ูก และทา เครือ่ งหมาย ( X ) หน้าขอ้ ความทผ่ี ดิ ………x……..1. รดน้าต้นไม้ในตอนเชา้ และตอนเที่ยง ซ่ึงฝนไม่ตก ให้ความชุ่มชื้นอย่เู สมอ ……………..2. อปุ กรณท์ ใ่ี ชร้ ดนา้ ถา้ ต้นพืชยังเล็ก ควรใช้บวั ฝอยละเอียดๆ แต่เม่อื ต้นโต ขึ้นจะใช้บวั ฝอยหยาบข้ึนกไ็ ด้ ……………..3. รดน้าให้ชุ่มช้ืนพอดี ไม่รดจนดินแฉะ และดินแข็งจนเกินไป หรือรดน้อย จนต้นไม้เหย่ี วเฉาตาย ………x……..4. ควรรดน้าใหแ้ รงจน เพราะอาจทาให้ยอดต้นแข็งแรงและไม่หักงา่ ย ……………..5. รดน้าให้ท่วมแปลง เพ่ือว่ารากพืชซ่ึงกระจายอยู่ท่ัวไปจะได้ดูดแร่ธาตุ อาหารไดท้ วั่ ถงึ ……………..6. หลังจากรดน้าแล้ว เอาหญ้าหรือฟางคลุมดินไว้ให้ชุ่ม พืชจะได้มีน้าใช้ นานๆ ………x……..7. ควรพรวนดนิ ทนั ทเี ม่อื ปลูกพชื เสรจ็ ใหม่ๆ ……………..8. ครงั้ ต่อไปพรวนดนิ เม่ือดนิ แนน่ หรือเวลาใสป่ ุ๋ย ………x……..9. การพรวนดนิ ต้องระวงั ใหก้ ระทบกระเทอื นตน้ พชื อยา่ งัดโคนตน้ ข้ึน ……………..10. ประโยชน์ของการพรวนดิน ทาให้ดินแข็งติดแน่น อากาศถ่ายเทได้ สะดวก เพ่ิมจานวนวัชพชื ชุดท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเกย่ี วพืชผักสวนครวั 35

เฉลยกิจกรรมท่ี 3 คำช้แี จง : ใหน้ ักเรยี นโยงเสน้ จบั ค่ขู อ้ ความทสี่ มั พันธก์ ัน ใหถ้ กู ตอ้ ง AB 1.ประโยชน์ของการพรวน อุทกภยั ดิน 2.พวกท่ีออกดอกออกผล แตงกวา ผกั กินใบต่างๆ แลว้ ตายไปภายใน 1 ปี เชน่ ผกั คะน้า ผักกาดเขียว ขยายพันธุ์โดยเมล็ด กวางตุ้ง 3.การเกบ็ เกย่ี วพิจารณาดู มะเขือเทศ ขนาดของใบ ตน้ หรือผล ว่าไดข้ นาดตามที่ต้องการ 4.ภยั ทเ่ี กิดจากนา้ ทว่ ม ทาให้อากาศถา่ ยเทได้ เนื่องจากฤดฝู นมฝี นตก สะดวก หนัก ทาใหพ้ ืชเสียหาย 5.การเก็บเกีย่ วดจู ากการ วชั พืชประเภทลม้ ลุก เปลย่ี นแปลงของสผี วิ ชดุ ท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเก่ียวพืชผักสวนครวั 36

เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น ข้อ ก ข ค ง ทำกันไดไ้ หมครับ ? เดก็ ๆ 1. X 2. X 3. X 4. X 5. X 6. X 7. X 8. X 9. X 10. X ชุดท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเก็บเกีย่ วพืชผักสวนครวั 37

บรรณำนุกรม กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2552). หลักสูตรแกนกลำงกำรศกึ ษำขั้นพ้นื ฐำน พทุ ธศกั รำช 2551.กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพช์ มุ นุมสหกรณ์การเกษตร แหง่ ประเทศไทย. ปรชั ญนนั ท์ นลิ สขุ และคณะ. (2559). หนงั สือเรยี นรำยวชิ ำพน้ื ฐำน กำรงำน อำชีพและเทคโนโลยีช้ันประถมศึกษำปีที่ 3. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทพฒั นา คุณภาพวชิ าการ (พว.) จากัด. สรสทิ ธิ์ วชั โรทยาน. (2557). คู่มือกำรปรบั ปรงุ ดินและกำรใช้ปยุ๋ . กรงุ เทพมหานคร : ศนู ย์การพิมพ์พลชัย. สานกั พัฒนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี. (2551). หลักปฏบิ ัตเิ บอื้ งตน้ ในกำรปลกู ผกั สวนครวั . กรุงเทพมหานคร : นาคาอนิ เตอรม์ ีเดยี . องั คณา รัตนจนั ทร.์ (2557). ใช้ปยุ๋ ดี เลือกดินถกู ปลูกพชื ผกั งดงำม. กรงุ เทพมหานคร : นานมีบ๊คุ ส.์ อัจฉรา นาคเมธิ และคณะ. (2559). หนงั สอื เรยี นกำรงำนอำชพี และเทคโนโลยี ป.3 ตำมหลักสตู รแกนกลำงกำรศึกษำชัน้ พื้นฐำน พ.ศ. 2551. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัท อักษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จากดั . ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเก็บเกีย่ วพชื ผกั สวนครัว 38

ข้อกำหนดกำรใหค้ ะแนนแบบประเมินผลกำรปฏบิ ตั ิงำนตำมสภำพจรงิ กำรปฏิบัตงิ ำนรำยกลุ่ม เลม่ ที่ 6 กำรดแู ลรักษำและกำรเก็บเกีย่ วพชื ผกั สวนครวั รายการประเมิน ระดบั คะแนนที่ให้ ปฏิบัตงิ านกลุ่ม 5 4 3 21 1. มีการวาง มีการวางแผน มีการวางแผน มกี ารวางแผน มีการวางแผน ไม่มีการ แผนการปฏิบตั งิ าน และการกาหนด โดยการ แต่ระบุ บา้ งแต่ไม่ วางแผน ตามลาดบั ขั้นตอนที่ ขน้ั ตอนในการ ปรึกษาหารือ ข้ันตอนในการ ชัดเจน กาหนด ปฏบิ ตั งิ านเป็น กันทงั้ กลุ่ม ปฏิบตั งิ านไม่ แบบอยา่ งท่ดี ไี ด้ ครบถว้ น 2. มกี ารมอบหมาย มกี ารมอบหมาย มอบหมาย มอบหมาย มอบหมาย ไม่มีการ งานคานึงถึงความ งานโดยคานึงถงึ งานโดย งานโดยไม่ งานแต่ มอบหมาย ถนัดความสามารถ ความถนดั คานึงถึงความ คานึงถงึ ความ คานงึ ถึงความ งานต่างคน ของสมาชิกในกลุ่ม ความสามารถของ ถนดั ถนดั มกั จะ ใกลช้ ดิ กันเป็น ต่างทา สมาชกิ ในกลุ่ม เกรงใจกัน ส่วนตัว โดยผา่ น มากกวา่ กระบวนการกลมุ่ ทกุ คนเต็มใจใน การทางาน 3. มกี ารเตรียมวสั ดุ มีการเตรียมวสั ดุ มีการเตรียม มีการเตรยี ม มกี ารเตรยี ม มีการ อุปกรณ์ อุปกรณ์ครบทุก วัสดุอุปกรณ์ วัสดุไม่ครบ วัสดุอปุ กรณ์ เตรยี มวสั ดุ รายการและมี ครบทุก ขาด รายการ ไม่ครบขาด 2 ไม่ครบ ปริมาณเพียงพอ รายการแต่มี รายการ ขาด ปรมิ าณไม่ มากกวา่ 2 เพยี งพอ รายการ ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเกบ็ เก่ยี วพชื ผกั สวนครวั 39

ข้อกำหนดกำรให้คะแนนแบบประเมนิ ผลกำรปฏิบตั ิงำนตำมสภำพจริง (ตอ่ ) กำรปฏิบตั งิ ำนรำยกลุม่ เลม่ ท่ี 6 กำรดแู ลรักษำและกำรเกบ็ เกี่ยวพืชผักสวนครวั รายการประเมิน ระดับคะแนนที่ให้ ปฏิบัตงิ านกลมุ่ 5 4 3 21 4. ปฏิบตั งิ านตาม มีการปฏบิ ัตงิ าน มีการ มีการ มีการ ไม่มีการ ข้ันตอนท่ีกาหนด ตามขั้นตอนที่ ปฏบิ ตั งิ าน ปฏิบตั งิ าน ปฏบิ ัติงาน ปฏิบตั ิงาน กาหนดทกุ ตามข้ันตอนท่ี ตามขัน้ ตอนท่ี ตามขน้ั ตอนที่ ตาม ขั้นตอน 1 ข้นั ตอน กาหนดขาด 2 กาหนดขาด 3 ขน้ั ตอนที่ ขัน้ ตอน ข้นั ตอน กาหนด 5. ความร่วมมือใน สมาชกิ ในกลมุ่ ทุก สมาชิกในกลมุ่ สมาชกิ ในกล่มุ สมาชกิ ในกลุม่ สมาชิกใน การปฏิบัตงิ าน คนใหค้ วาม ทุกคนให้ความ บางคนไมใ่ ห้ สว่ นใหญ่ไม่ให้ กลุม่ ไม่ให้ รว่ มมือกันในการ ร่วมมอื กันใน ความร่วมมือ ความร่วมมอื ความ ปฏิบัติงานดว้ ย การปฏบิ ตั งิ าน ในการ กนั ในการ ร่วมมอื กนั ความขยันขันแข็ง ปฏิบัติงาน ปฏิบตั ิงาน 6. ผลสาเร็จของ ผลสาเร็จของงาน ผลสาเรจ็ ของ ผลสาเร็จของ ผลสาเร็จ ผลงานไม่ งานเรยี บร้อยมี เรียบรอ้ ยมี งานเรียบรอ้ ย งานเป็นส่วน บางสว่ น สาเรจ็ ประสิทธภิ าพ คุณภาพ ใหญ่ ชดุ ท่ี 6 การดูแลรักษาและการเก็บเก่ยี วพืชผกั สวนครวั 40

แบบสังเกตทกั ษะกำรทำงำน กล่มุ สำระกำรเรยี นร้กู ำรงำนอำชีพและเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษำปีที่ 3 เล่มที่ 6 กำรดูแลรกั ษำและกำรเก็บเก่ียวพืชผักสวนครัว คำชแ้ี จง : พฤติกรรมการแสดงออกของนักเรยี นกาหนดเป็นระดับคะแนนได้ ดงั น้ี ระดบั คะแนน 3 ดีเยยี่ ม ระดบั คะแนน 2 ดี ระดับคะแนน 1 ผ่าน ระดบั คะแนน 0 ปรับปรงุ รายการประเมนิ ระดับคะแนน 3 210 1. มีความกระตือรอื รน้ ในการเรียนรู้ 2. มที กั ษะในการเรียนรู้ 3. กลา้ คิด กล้าแสดงออก 4. ความรว่ มมอื ในการรว่ มกิจกรรม 5. มที ักษะการทางานเป็นกลมุ่ รวมคะแนนแตล่ ะชอ่ ง รวมคะแนนทั้งหมด คะแนนรวมเฉลย่ี ลงช่ือ ผ้ปู ระเมิน วันท.ี่ ..........เดอื น.................................พ.ศ. 2561 หมำยเหต:ุ นาผลการประเมนิ คะแนนรวมเฉลยี่ ไปใส่ในแบบบนั ทกึ คะแนน ชุดที่ 6 การดูแลรักษาและการเก็บเกีย่ วพชื ผักสวนครัว 41

แบบสังเกตคุณลักษณะอันพึงประสงค์ กลมุ่ สำระกำรเรยี นรกู้ ำรงำนอำชพี และเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษำปที ่ี 3 เล่มท่ี 6 กำรดแู ลรกั ษำและกำรเกบ็ เก่ยี วพืชผักสวนครวั คำชีแ้ จง : พฤตกิ รรมการแสดงออกของนกั เรยี นกาหนดเป็นระดับคะแนนได้ดังนี้ ระดับคะแนน 3 ดีเยี่ยม ระดบั คะแนน 2 ดี ระดบั คะแนน 1 ผา่ น ระดับคะแนน 0 ปรบั ปรุง รายการประเมิน ระดบั คะแนน 321 0 1. ใฝ่เรยี นรู้ 2. อยอู่ ยา่ งพอเพียง 3. มุง่ ม่ันในการทางาน รวมคะแนนแต่ละชอ่ ง รวมคะแนนท้ังหมด คะแนนรวมเฉลย่ี ลงชอ่ื ผปู้ ระเมนิ วันท่ี.........เดือน...............................พ.ศ. 2561 หมำยเหต:ุ นาผลการประเมินคะแนนรวมเฉลย่ี ไปใสใ่ นแบบบนั ทกึ คะแนน ชดุ ท่ี 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เกยี่ วพืชผกั สวนครัว 42

แบบบันทกึ คะแนน กลุม่ สำระกำรเรียนรูก้ ำรงำนอำชีพและเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษำปที ี่ 3 เล่มท่ี 6 กำรดูแลรกั ษำและกำรเก็บเกีย่ วพชื ผกั สวนครวั การสงั เกต การสงั เกต การตรวจ การทา ผลรวมการ ผลการประเมนิ ท่ี ทกั ษะการ คุณลกั ษณะอนั ผลงาน/ แบบฝึกหดั / ประเมิน ร้อยละ ทางาน (5) พงึ ประสงค์ (5) ชิน้ งาน(5) การทดสอบ (20) (5) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ลงช่ือ ผู้ประเมิน วนั ท่ี............เดือน.....................................พ.ศ. 2561 หมำยเหต:ุ นาผลการประเมินคะแนนรวมเฉลย่ี ไปใส่ในแบบบันทกึ คะแนน ชุดที่ 6 การดแู ลรักษาและการเก็บเกย่ี วพชื ผกั สวนครัว 43

ตำรำงกำรประเมิน กลุม่ สำระกำรเรียนรู้กำรงำนอำชีพและเทคโนโลยี ช้ันประถมศกึ ษำปีที่ 3 เลม่ ที่ 6 กำรดูแลรกั ษำและกำรเกบ็ เก่ียวพชื ผักสวนครัว ผลการ การประเมนิ ผลการประเมนิ ที่ ประเมนิ ดีมาก ดี พอใช้ ปรับ ซอ่ ม ผ่าน ไม่ผ่าน หมายเหตุ เฉลยี่ ร้อยละ ปรุง เสริม 1 เกณฑ์การประเมิน 2 คะแนนเฉลย่ี ร้อยละ 3 80-100 ดีมาก 4 คะแนนเฉลี่ยร้อยละ 5 70-79 ดี 6 คะแนนเฉล่ยี รอ้ ยละ 7 60-69 พอใช้ 8 คะแนนเฉลย่ี ร้อยละ 9 50-59 ปรบั ปรุง 10 คะแนนเฉลีย่ ต่ากว่า 11 รอ้ ยละ 50 ซ่อม 12 เสริม 13 14 15 16 17 18 ชุดที่ 6 การดแู ลรกั ษาและการเกบ็ เก่ยี วพชื ผักสวนครวั 44