การจัดการความขัดแย้งทางสังคม

การจดั การความขดั แยง้ รหสั วชิ า2134222 โดย อ.นาเดยี ปายอ

ทศั นะเกยี่ วกบั ความขดั แยง้ แบง่ ได้ 3 แนว คอื 1. แนวคดิ ดง้ั เดมิ (Traditional View) ความขดั แยง้ เป็ นสงิ่ ไมด่ ี และเป็ นผลรา้ ย เป็ นสญั ญาณของความผดิ พลาด หรอื ความลม้ เหลว คนสว่ นใหญ่จงึ “หลกี เลยี่ ง” “กลวั ” 2. แนวคดิ ดา้ นมนุษยส์ มั พนั ธ ์ ( Human Relations View) ความขดั แยง้ อาจจะเกดิ ขนึ้ ตาม ธรรมชาติ และ หลกี เลยี่ งไม่ได้ จงึ สนับสนุนการยอมรบั ความขดั แยง้ โดยอธบิ ายวา่ เหตผุ ลของความขดั แยง้ ไม่สามารถถกู กาจดั ได ้ และอาจมปี ระโยชนบ์ า้ งในบางเวลา 3. แนวความคดิ ใหม่ (Contemporary View) ประยกุ ตม์ าจากแนวคดิ ดา้ นมนุษยส์ มั พนั ธ ์ เนื่องจากความขดั แยง้ อาจเกดิ ขนึ้ ตามธรรมชาติ และหลกี เลยี่ งไม่ได ้ จงึ ควรสนับสนุนการ ยอมรบั ความขดั แยง้ จนสามารถใชป้ ระโยชนต์ อ่ ความขดั แยง้ ไดโ้ ดยเฉพาะในสงั คม ประชาธปิ ไตย ซงึ่ ตอ้ งอาศยั ความขดั แยง้ เป็ นเครอื่ งหลอ่ เลยี้ ง จากการขดั แยง้ สามารถ นามาซงึ่

คนโบราณ เปรยี บความขดั แยง้ เหมอื น สตั วด์ รุ า้ ย เชน่ เสอื โครง่ ซงึ่ คนโบราณ พยายามหลกี หนี หรอื ฆ่าทงิ้ เสยี เพราะกลวั อนั ตราย แตค่ นปัจจบุ นั พยายามศกึ ษาใหเ้ ขา้ ใจ ธรรมชาตขิ อง สตั วด์ รุ า้ ย แลว้ นามาเลยี้ งมาฝึ กใหเ้ ชอื่ ง จนสามารถ คมุ พฤตกิ รรมและสามารถนามาใชป้ ระโยชนต์ าม ทตี่ อ้ งการได ้

สาเหตุของความขดั แยง้

สาเหตขุ องความขดั แยง้ 1. ผลประโยชน์ มนุษยม์ แี นวโนม้ ทที่ างานเพอื่ ผลประโยชนข์ องตน 2. บทบาทไมช่ ดั เจน บทบาท หมายถงึ การปฏบิ ตั ติ ามหนา้ ที่ ๆ ไดร้ บั มอบหมาย ซงึ่ หมายถงึ ไม่เขา้ ใจหนา้ ที่ ๆ ผูบ้ รหิ ารคาดหวงั 3. เป้ าหมายการทางาน คอื ผูป้ ฏบิ ตั ไิ ม่เห็นดว้ ย ไม่ยอมรบั เป้ าหมายที่ องคก์ รกาหนด 4. อานาจ หมายถงึ อานาจตามตาแหน่ง และอานาจตามบารมี คอื บคุ คลมี อานาจตามตาแหน่งเทา่ กนั แตอ่ าจมอี านาจตามบารมไี ม่เทา่ กนั 5. การเปลยี่ นแปลง ตอ่ ตา้ นการเปลยี่ นแปลงซงึ่ เป็ นธรรมชาตอิ ยา่ งหนึ่ง ของมนุษย ์

ประเภทของความขดั แยง้ •แบ่งประเภทโดยการนาบคุ คลมาเป็ นเกณฑ ์ •แบ่งประเภทโดยนาสงั คมมาเป็ นเกณฑ ์

ประเภทของความขดั แยง้ โดยนาเอาบุคคลที่ เกยี่ วขอ้ งเขา้ มาเป็ นเกณฑ ์ 1. คทาวงาแมลขะตดั อ้ แงยเลง้ อื ภกาเอยใานทาตงใวั ดบทคุ าคงหลนซึ่งงึ่ จะเกดิ ขนึ้ เมอื่ พบทาง เลอื กหลายๆ 2. ความขดั แยง้ ระหวา่ งบุคคล ซงึ่ เกดิ ขนึ้ เมอื่ บคุ คลเห็น ไม่สอดคลอ้ งกนั 3. ความขดั แยง้ ระหวา่ งปัจเจกบุคคลกบั กลุ่ม เกดิ ขนึ้ เมอื่ มสี มาชกิ กลมุ่ ไม่ทาตามขอ้ ตกลงของกลมุ่ 4. คแนตั้นวกาตมา่ ขงกดั นัแยแง้ลระตะหอ้ วงขา่ นงึ้ กอลย่กูุ่มบั หกรนั อื แทลมีะกเนั กใดินเกมาอื่ รแทตาล่ งะาทนมี ใมหีบ้จรดุ รมลุ่งจุ หดุ มมา่งุ ยหทมี่ าย 5. ความขดั แยง้ ระหวา่ งองคก์ ร เกดิ ขนึ้ จากระบบการ แขง่ ขนั เสรแี ละจาก การแขง่ ขนั ก็นาไปสคู่ วามขดั แยง้

ประเภทของความขดั แยง้ ในสงั คมมนุษย ์ 1. อคาวหาามรขทไี่ดั ดแจ้ ยาง้กใกนาเรรไอืล่ งล่ ผา่ ลใคปรรคะโวยรจชะไนดท์ ส้ าดั งสเว่ ศนรเษท่าฐไกหจิ ร่ ในสมยั โบราณเรมิ่ ตน้ จากการแบง่ มากนอ้ ยเพยี งใด จะมคี วามขดั แยง้ เกดิ ขนึ้ ซงึ่ ในเบอื้ งตน้ ก็มกั จะตดั สนิ กนั โดยใชพ้ ละกาลงั ผูแ้ ข็งแรงทสี่ ดุ จะไดจ้ านวนอาหาร มากทสี่ ดุ 2. ความขดั แยง้ ในแง่ของสถานะทางสงั คม ในสงั คมมนุษยจ์ ะมคี วามแตกตา่ งกนั ในเรอื่ ง เกยี รตแิ ละศกั ดศิ ์ รี ผูซ้ งึ่ อย่ใู นฐานะไดเ้ ปรยี บก็จะตงั้ ตนเองเป็ นผูอ้ ย่ใู นฐานะสงู กวา่ มี โอกาสไดอ้ าศยั อยใู่ นถา้ ทใี่ หญโ่ ตกวา่ และสะดวกสบายกวา่ เป็ นตน้ 3. ความขดั แยง้ ในเรอื่ งของอานาจ ใครเป็ นผูม้ อี านาจในการจดั การกบั ทรพั ยากร ใคร เป็ นผูม้ อี านาจในการตงั้ กฎเกณฑต์ า่ งๆ ขนึ้ มา อนั นีเ้ ป็ นความสมั พนั ธเ์ ชงิ อานาจ 4. นามธรรม เชน่ ฝ่ ายหนึ่งตอ้ งการใหป้ ลอ่ ยตน้ ไมใ้ หญ่ไวห้ นา้ ปากถา้ เพราะมรี ม่ เงาและ ความสวยงาม อกี ฝ่ ายหนึ่งตอ้ งการตดั ทงิ้ เพอื่ จะไดร้ บั แสงแดดมากกวา่ เดมิ ความขดั แยง้ ในเรอื่ งนีเ้ ป็ นความขดั แยง้ ในทางนามธรรมและคา่ นิยม แตก่ ็อาจจะมคี วามสาคญั พอๆ กบั ความขดั แยง้ ใน 3 ประการแรก หรอื ในบางกรณีอาจจะมคี วามสาคญั มากกวา่ เสยี ดว้ ยซา้

องคป์ ระกอบของความขดั แยง้ • ทศั นคติ ( Attitude ) • พฤตกิ รรม ( Behavior ) • สาเหตขุ องความขดั แยง้ ( Contradiction ) ABC

Attitude ทศั นคติ • ความรสู ้ กึ /การรบั รตู ้ อ่ ความขดั แยง้ ของคกู่ รณีและเรา • ความรสู ้ กึ /การรบั รขู ้ องคกู่ รณีตอ่ เรา • ความรสู ้ กึ /การรบั รขู ้ องเราตอ่ คกู่ รณี

ตวั ตนกบั ความขดั แยง้

ความรูส้ กึ /วธิ คี ดิ





ความรูส้ กึ ในแง่บวก การรบั รู ้ สติ ปัญญา ปฏสิ มั พนั ธ ์ ตรงตาม เมตตา ที่ ความจรงิ สรา้ งสรรค ์ การทาใจ ใหเ้ ป็ น กลาง

การระบสุ าเหตคุ วามขดั แยง้ เหตกุ ารณข์ นึ้ ผูค้ น เป็ นเรอื่ งปกตทิ เี่ มอื่ เกดิ พยายามทจี่ ะหาสาเหตขุ องเหตกุ ารณ์ มกั ระดบั ความ และการหาสาเหตนุ ีม้ ผี ลตอ่ ปฏสิ มั พนั ธด์ ว้ ย ไวว้ างใจกบั ผูท้ มี่ ี

การกาหนดเหตุ (Attribute) ถใเมหา้ อื่ กเ้ รเบักาสเดิ กถเยหี่ าวตนขกุกอ้าางรรหณณรอหื์ท์ เนอี่ปึ่งย็ นทเู่ ผหไี่ ูกมน้ อ่่ดือเซคี หวงึ่ ตจากุ มะเาครรยีวณกบวคน์ า่ มุั้นเขหเอตรางกุ เมารกัารณจะกก์ าอ่ หเรนอื่ ดงเ(หtตrigุ (gaettrriinbguetev)ent) กภลายา่ วนออกี กนทัยงั้หนนีเ้ ึพ่งคอื่ อื ลเดรคามวกัากมารหบั นผดดิใหต้ นเองเป็ นผูม้ เี จตนาดแี ละโทษสถานการณ์ แตถ่ า้ เหตกุ ารณน์ ้ันมผี ูอ้ นื่ เกยี่ วขอ้ งหรอื เป็ นผูก้ อ่ เรามแี นวโนม้ ทจี่ ะมองขา้ มเหตุ อนั เนื่องมาแตส่ ถานการณบ์ งั คบั และกาหนดเหตใุ หก้ บั เนือ้ หาของเหตกุ ารณห์ รอื อปุ นิสยั ของผูเ้ กยี่ วขอ้ ง (intrinsic attribution) หรอื กาหนดวา่ เหตนุ ั้นมาจาก เจตนาทไี่ มด่ ี (intentional attribution)

การกาหนดเหตุ (ตอ่ ) เหตกุ ารณก์ อ่ เรอื่ งมผี ลตอ่ ความไวว้ างใจไม่เหมอื นกนั ขนึ้ อย่กู บั การกาหนด เหตใุ หเ้ หตกุ ารณน์ ้ัน • ถา้ กาหนดเหตวุ า่ เป็ น เรอื่ งของสถานการณ์ เราจะไม่กลา่ วโทษและคง ความไวว้ างใจในระดบั สูง • ถา้ กาหนดเหตใุ หก้ บั เนือ้ หาของเหตกุ ารณห์ รอื อปุ นิสยั ของผูเ้ กยี่ วขอ้ ง เราจะกลา่ วโทษนอ้ ย และคงความไวใ้ จอยูบ่ า้ ง • ถา้ เรากาหนดเหตวุ า่ เป็ นเรอื่ งความจงใจหรอื ความเป็ น”ปฏปิ ักษ”์ เราจะ กลา่ วโทษเต็มทแี่ ละความไวว้ างใจจะหมดไป การกลา่ วโทษเจตนามาคู่ กบั ความไม่ไวว้ างใจ กลา่ วอกี นัยหนึ่ง คอื

Behavior พฤตกิ รรม •ปฏสิ มั พนั ธ/์ การกระทาเมอื่ เผชญิ หนา้ กบั ความขดั แยง้ •ปฏสิ มั พนั ธเ์ มอื่ เผชญิ หนา้ กบั คกู่ รณี/การกระทาตอ่ คกู่ รณี ทงั้ ทางกายและวาจา •ปฏสิ มั พนั ธ/์ การกระทาทเี่ ป็ นปรปักษเ์ พอื่ เอาชนะ •ปฏสิ มั พนั ธ/์ การกระทาทไี่ ม่เป็ นปรปักษเ์ พอื่ หลกี เลยี่ ง หรอื รว่ มมอื

Contradiction (สาเหตุของความขดั แยง้ ) • ความจาเป็ น/สทิ ธพิ นื้ ฐาน (ตอ่ รองไม่ได)้ • ความสมั พนั ธ/์ อานาจ (ตอ่ รองไดย้ าก) • สทิ ธอิ นื่ ๆ (ตอ่ รองไดบ้ า้ ง) • ผลประโยชน์ (ตอ่ รองได)้ • คา่ นิยม (ปรบั เปลยี่ นไดช้ า้ ๆ)

องคป์ ระกอบของความขดั แยง้ (สรุป)

องคป์ ระกอบของความขดั แยง้ (สรุป)

ระดบั ความขดั แยง้ • ระดบั ยอ่ ย ไดแ้ ก่ ความขดั แยง้ ภายในตวั บุคคล (สองจติ สองใจ วา้ วนุ ขาด สนั ตภิ ายในจติ ใจ) อาจเกดิ ขนึ้ ภายในตวั บคุ คลเอง ระหวางตวั บคุ คล หรอื ภายในกลมุ่ • ระดบั กลาง ไดแ้ ก่ ความขดั แยง้ ระหวางกลมุ่ ภายในสงั คม • ระดบั ใหญ่ ไดแ้ ก่ ความขดั แยง้ ระหวางสงั คม ระหวา่ งประเทศหรอื ภายใน ภมู ภิ าค • ระดบั มโหฬาร ไดแ้ ก่ ความขดั แยง้ ระหวางภมู ภิ าค ระดบั โลก

ผลจากความขดั แยง้ ปัญหา แตกแยก ความ สรา้ งสรรค ์ ขดั แยง้ ความเจรญิ ความเสอื่ ม

ผลจากความขดั แยง้ • แง่บวก (Positive Consequences) เป็ นความขดั แยง้ ทนี่ าไปสกู่ ารเปลยี่ นแปลงในเชงิ สรา้ งสรรค ์ สรา้ งแรงจงู ใจ ในการทางาน ทาใหเ้ กดิ ความคดิ รเิ รมิ่ ใหม่ๆ เกดิ การปรบั ปรงุ เปลยี่ นแปลง เป้ าหมาย เกดิ แนวทางแกไ้ ขปัญหาตา่ งๆ ทเี่ ป็ นประโยชน์ หรอื ทาใหเ้ กดิ คณุ ภาพในการตดั สนิ ใจ สง่ ผลให ้ • ความตงึ เครยี ดลดลง • กระชบั ความสมั พนั ธข์ องบคุ คลใหด้ ขี นึ้ • เกดิ การยอมรบั ความแตกตา่ ง ระหวา่ งบุคคล • รขจู ้นึ้ กั การปรบั ตวั และการประสานงานรว่ มกนั คณุ ภาพชวี ติ การทางานดี

ผลจากความขดั แยง้ • แง่ลบ (Negative Consequences) ความขดั แยง้ ทนี่ าไปสคู่ วามตงึ เครยี ดมากขนึ้ หรอื มผี ลกระทบ ตอ่ สขุ ภาพจติ ทาใหเ้ กดิ การสูญเสยี ทรพั ยากรและเวลามากเกนิ ไป เกดิ การ แบง่ พรรคแบง่ พวกขนึ้ ทาใหอ้ กี ฝ่ ายหนึ่งมคี วามรสู ้ กึ วา่ • ตนเองเป็ นฝ่ ายชนะ (Winner) • อกี ฝ่ ายหนึ่งรสู ้ กึ วา่ เป็ นผูแ้ พ ้ (Loser) ลกั ษณะเชน่ นีม้ ผี ลทาลาย กอ่ ใหเ้ กดิ ความรนุ แรงแตกแยก ได ้ นาไปสู่ ความยงุ่ เหยงิ และไรซ้ งึ่ เสถยี รภาพในทา้ ยทสี่ ดุ

ใหน้ ักศกึ ษาถกประเด็นความขดั แยง้ ในองคก์ ร เรอื่ ง ความ ขดั แยง้ กบั การทางานกลุม่ โดยถกถงึ สาเหตคุ วามเป็ นไปไดท้ จี่ ะเกดิ ความขดั แยง้ ระดบั ของความขดั แยง้ องคป์ ระกอบ ประเภทของความ ขดั แยง้ และผลสรปุ จากความขดั แยง้ ทเี่ กดิ ขนึ้ ทง้ั ดา้ นบวก และดา้ นลบ