3D book Шавь цогцолбор сургуулийн гадаад хэлний багш Б.Сайнцэцэг

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Агуулга УДИРТГАЛ  Сэдвийг судлах үндэслэл  Сэдвийн судлагдсан байдал  Судалгааны ажлын зорилго, зорилт  Судалгааны ач холбогдол  Судалгааны ажлын шинэлэг тал БАГШИЙН ХӨГЖЛИЙН ОНОЛЫН ҮНДЭС 1.1 Багшийн хөгжлийн, үзэл баримтлал 1.2 Багшийн хөгжлийн хэрэгцээ шаардлага ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИЙН БАГШИЙГ ШИНЖЛЭХ НЬ 2.1 Ерөнхий боловсролын сургуулийн багшийг хөгжүүлэх ажлын өнөөгийн байдал 2.2 Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарыг ажлын байранд нь хөгжүүлэх ажил хөтөлбөрийг шинжлэх замд Дүгнэлт ЕБС-ийн багшийн хөгжлийн ажлыг дэмжих сайжруулах зөвлөмж Ном зүй Хавсралт хуудас 1

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа УДИРТГАЛ Сэдвийг судлах үндэслэл Өнөөдөр дэлхий нийтээрээ хүний хөгжилд анхаарлаа хандуулж, улс орны хөгжил хүний хөгжлөөр тодорхойлогдож байна. Хүний хөгжлийн үндэс нь мэдлэг боловсрол юм. Орчин үеийн нийгмийн хөгжлийн тэргүүлэх салбар боловсролын чанарыг сайжруулахад түүнийг гардан хөтлөгч багш, түүний мэргэжил мэдлэгийн талаар зайлшгүй ярих шаардлагатай бөгөөд боловсролыг хөтлөн хөгжүүлж шавь нарыг сургаж, нөгөө талаас өөрөө сурч мэдлэг мэргэжлийн хувьд боловсорч байх ёстой. Чанартай боловсрол нь сайн боловсрсон багш нараас бий болдог. Боловсролын хөгжлийн хамгийн гол асуудал нь сургуулийн хөгжилд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хэтийн төлөвөө тодорхойлсон, стратеги төлөвлөгөө, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө хийж түүнд хяналт шинжилгээ, мониторинг хийх явдал юм. Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх ажлыг төрөөс хууль тогтоомжоор дэмжин зааж өгсөн бөгөөд “ ... багш бол ард түмнийг соён гэгээрүүлэгч хүүхэд, залуучуудын оюун ухааныг хөгжүүлж авьяас билгийг нээн илрүүлэгч, тэднийг амьдарч хөдөлмөрлөх арга ухаанд сургаж, өөрийн биеэр үлгэрлэн хүмүүжүүлэгч гэж үзээд, багшийн сурган хүмүүжүүлэх ур чадварыг дээшлүүлэх, мэргэжлийн болон ёс зүйн шаардлагыг өндөржүүлэх, багшийн мэдлэг чадвар ажлын үр дүнг харгалзан тэдэнд “багшийн мэргэжлийн зэрэг”, “Ур чадварын нэмэгдэл” олгох бодлого баримтална. Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын стандартыг мөрдөж, заах арга, мэргэжлийн ур чадвараа байнга дээшлүүлэх үүрэгтэй гэж заасан байна. Иймд би энэхүү судалгааны ажлаар 26, 71, 75, Цэцээ гүн цогцолбор сургуулийн багш хөгжлийн хөтөлбөр /заах аргын нэгдлийн хөтөлбөр/ түүний хэрэгжилт үр дүнг болон мэргэжил боловсролыг дээшлүүлэх ажлыг хэрхэн зохион байгуулж байгаа талаар судалж, цаашид анхаарах асуудал, багш хөгжлийн хөтөлбөрийг сайжруулах боломжийг тодруулах нь энэ сэдвийг сонгосон үндэслэл болж байгаа юм. хуудас 2

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Судалгааны ажлын зорилго: ЕБС-ийн багшийг Заах аргын нэгдлийг ашиглан ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийг судлах, сайжруулах боломжийг тодорхойлох. Судалгааны ажлын зорилт: Дээрх зорилгоо хэрэгжүүлэхийн тулд  Багшийн хөгжлийн үйл ажиллагааны онцлогийг судлах  Багшийн суралцах чадвар, хөгжлийг тодорхойлох  Багш хөгжлийн, үйл ажиллагааны өнөөгийн байдалд дүн шинжилгээ хийх  ЕБС-ыг багшийг ЗАН-ээр төлөвшүүлэхэд юуг анхаарах шаардлагатайг тодруулах Судалгааны арга Судалгааны үндсэн арга нь асуулгаар төлөөлсөн судалгаа авах арга юм. Анкетын арга, санал асуулга, баримт бичгийг судлах, харьцуулан жиших, нэгтгэн дүгнэх, Фокус ярилцлага, бүлгийн ярилцлага зэрэг аргуудыг хэрэглэсэн болно. Судалгааны обект Судлагдаж байгаа ЕБС дээр багшийн хөгжлийн үйл ажиллагааг зохион байгуулж буй үйл явцыг түүврийн аргаар авч үзэн судаллаа. Түүврийн бүтцэд мэргэжил, байршил зэрэг хүчин зүйлсийг харгалзан үзэж дараах байдлаар түүвэрлэлт хийв. Хамрах хүрээ: 1. Хан-Уул дүүргийн 26-р сургуулийн багш хөгжүүлэх хөтөлбөр 2. Хан-Уул дүүргийн Л.Энэбишийн нэрэмжит 75-р сургуулийн багш хөгжүүлэх хөтөлбөр 3. Хан-Уул дүүргийн Цэцээ гүн цогцолбор сургуулийн багш хөгжүүлэх хөтөлбөр 4. Сүхбаатар дүүргийн 71-р сургуулийн багш хөгжүүлэх сургалтын хөтөлбөр Судлах зүйл Судлагдаж байгаа ЕБС-ийн багшийн хөгжлийн хөтөлбөр, түүний хэрэгжилт, үр дүн, цаашид анхаарах асуудалд шинжилгээ хийх Таамаглал ЕБС-ийн багшийн хөгжлийн эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан практик дадлага, ур чадваржуулах ажлыг багшийн хөгжлийн хөтөлбөрт тусгаснаар багш ажлын байранд хөгжих боломж бүрдэнэ гэсэн таамаглал дэвшүүлж байна. хуудас 3

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Судалгааны ач холбогдол Зарим ЕБС-ийн багшийг хөгжүүлэх ажлын хөтөлбөрт шинжилгээ хийж, цаашид анхаарах асуудлыг тодруулан сургалтыг үр дүнтэй зохион байгуулах дэвшилтэт арга замыг боловсруулсан нь багшийн хөгжил, багшийн хөгжил төлөвшилд ахиц гаргах, зөвлөмж гаргах Судалгааны ажлын шинэлэг тал ЕБС-ийн багшийн хөгжлийн үйл ажиллагааг онол арга зүй, практик судалгаатай хослуулан хэрэглэсэн нь судалгааны эцсийн үр дүнг ЕБС-ийн удирдлага, боловсролын удирдах ажилтнууд өөрсдийн үйл ажиллагаандаа хэрэглэн багшийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг систем дэс дараалалтай зохион байгуулах боломжтойд судалгааны ажлын шинэлэг тал оршино. 1.1 Багшийн хөгжлийн үзэл баримтлал Орчин цагт хөгжлийн асуудал хүний хамгийн эрхэм чухал зорилгын нэг болсон учраас менежментийн практикт хүний нөөцийн стратегийг хэрэгжүүлэхдээ “Хүний нөөцийн менежмент1, Хүний хөгжлийн менежментийг2, хамтад нь харилцан уялдаа холбоотойгоор үздэг боллоо. Мэргэжлийн ур чадвараа хөгжүүлэх нь тухайн ажилтан өөрийн санаачилгаар өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэл, зорилго зүтгэл чармайлтаас голлон шалтгаалдаг байна. Багшийн хөгжлийн тухай үзэл баримтлал цөөнгүй. Хөгжилд хандаж ирсэн байдлаас үзэхэд наад зах нь: · Мэргэжил боловсролын талаас · Арга, сэтгэхүйн талаас · Харилцаа зан үйлийн үүднээс гэсэн чиглэлтэй байжээ. 1.2 Багшийн хөгжлийн хэрэгцээ шаардлага Багш хүн хүүхэд залуусыг хөгжүүлэн төлөвшүүлэх, нийгэмшүүлэх үүргээ биелүүлэхийн тулд сурган хүмүүжүүлэх ажлаа өнөөдрөөр хязгаарлах бус ирээдүйгээ харж ажиллан өөрийнхөө олон талын мэдлэг чадварыг үргэлж хөгжүүлж байх шаардлагатай. 2.1 Ерөнхий боловсролын сургуулийн багшийг хөгжүүлэх ажлын өнөөгийн байдал Баримт бичгийн судалгааны аргаар зарим сургуулиудын багшийн хөгжлийн өнөөгийн байдал, багш хөгжүүлэх төлөвлөгөө хөтөлбөрт SWOT шинжилгээ 1 “Хүний нөөцийн менежмент” А. Гэлэгжамц 2009 2 “Хүний нөөцийн менежмент” А. Гэлэгжамц 2009 хуудас 4

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа хийлээ. Мөн бүлгийн ярилцлагаар багш нартай ярилцлага зохион байгуулсан. Ярилцлагын зорилго нь сургуулийн багш нарын чадавхи болон багш нарын мэргэжил, ур чадварын хөгжлийн хэрэгцээ, түүний ололт, амжилт, бэрхшээл, цаашдын хэрэгцээг тодруулах явдал байсан. Мөн 65 багшаас асуулга, анкетын аргаар судалгаа авч дүгнэлээ. /Асуулгын эх хувийг хавсралт 1-ээс үзнэ үү. / Судалгаанд оролцсон багшийг насны хувьд авч үзвэл 20-30 насны 20 багш, 31-40 насны 14 багш, 41-50 насны 16 багш, 50-иас дээш насны 15 багш байна. Энэ нь багшлах боловсон хүчинд залуу ба ахмад багшийн харьцаа тэгш байгаа нь нийгэмд багшийн хэрэгцээ нэр хүнд нэмэгдэж байгаа гэдгийг харуулж байна. Диаграм 1. Багш нарын насны байдал 23% 31% 20-30 нас 25% 31-40 нас 41-50 нас 21% 51-ээс дээш Диаграм 2. Хүйсийн байдал 9 багш14% 56 багш 86% эмэгтэй эрэгтэй Хүйсийн байдлаар авч үзэхэд эмэгтэй багш нарын тоо харьцангуй олон байгаа нь боловсролын байгууллагад хүйсийн харьцаа тэгш бус байгааг харуулж байгаа бөгөөд боловсролын хөгжлийг эмэгтэй багш нар тодорхойлж байна гэж үзэхэд хүргэж байна. хуудас 5

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Мөн эрэгтэй багш нарын насыг онцлон авч үзэхэд 2 багш нь 40 дээш настай, 7 багш нь 25 хүртэлх насны залуу багш нар байгаа нь бага ангийн багш мэргэжлээр эрэгтэйчүүд сонирхон ажиллах болжээ. Диаграмм 3. Багш нарын ажилласан жил 34% 26% 1-6 жил 23% 17% 7-15 жил 16-25 жил 26-аас дээш Судалгаанд оролцогчдыг боловсролын зэргээр нь авч үзвэл тусгай дунд боловсролтой 18 багш, дипломын дээд боловсролтой 8 багш, бакалавр 32, магистр багш 7 байна. Диаграм 4. Багш нарын боловсролын зэргийн байдал 18 Боловсролын зэрэг Тусгай дунд 16 боловсрол 53 6 3 18 1-6 Дипломын дээд Бакалавр Магистр 7-15 4 16-25 5 10 3 26-с дээш 3 16 6 Энэ судалгаанаас үзэхэд 20-оос дээш жил ажиллаж буй багш нар боловсролын зэргээ ахиулах тал дээр анхаарч сургалтанд хамрагдах шаардлагатай юм байна гэж үзлээ. хуудас 6

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Диаграмм 5. Мэргэжлийн зэрэг 28 - 43% Мэргэжлийн зэрэг 15 -23% 7- 11% 7-11% 2-3% Заах аргач Тэргүүлэх зөвлөх Клиник Сургагч Судалгаанд оролцсон багш нарын мэргэжлийн зэргийг авч үзвэл 28 буюу 43% нь заах аргач, 15 багш буюу 23% нь тэргүүлэх, 2 буюу 3% нь зөвлөх,нийт 45 багш буюу 72% нь мэргэжлийн зэрэгтэй, 7 багш буюу 10.7% нь клиник профессор, 7 багш буюу 3% нь нийслэл бүсийн сургагч багш байгаа нь өөрийгөө хөгжүүлэхийн тулд сургалт семинарт хамрагдаж, өөрсдөө сургалт судалгаа явуулж туршлага хуримтлуулж мэргэжлийн хөгжлөө ахиулж байна. Диаграм 6. Мэргэжлийн зэргийг ажилласан жилээр нь авч үзвэл 1-6 жил Заах аргач тэргүүлэх Зөвлөх клиник Сургагч 7-15 жил 17% 0 0 0 12% 16-25 жил 54% 0 9% 18% 26-аас дээш 43% 36% 0 20% 36% 40% 9% 40% 32% 0 0 Багш мэргэжлийн практик үйл ажиллагаандаа шүүмжлэлтэй хандаж, бүтээлчээр сэтгэж чадвал үйл ажиллагаанд ахиц өөрчлөлт гарч мэргэжлийн хувьд өснө. Багш нарт өөрийгөө хөгжүүлэх цаг хугацааны болоод бусад боломж үндсэндээ хомс байдаг учраас нөөц бололцоогоо хуваарилах зорилгоор ажлаа нарийн төлөвлөх хэрэгцээ гардаг. Төлөвлөсөн ажил биелэх магадлалтай, төлөвлөөгүй зүйл урсгалаар явж хойшлох, бүр орхигдож, мартагдах эрсдэлтэй тул төлөвлөлтөөр өөрийгөө шахах хариуцлагажуулах боломж нэмэгдэнэ. хуудас 7

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Диаграмм 7. Багш та ажлын байрандаа хөгжихөд нэн тэргүүнд ямар хэрэгцээ байна вэ. мэргэжли Арга Сургалты Харилцаа гадаад Компютер Сэтгэлгээ Цагийг Ажлаа йн зүйгээ ны урлагт хэл сурах зөв төлөвлөж шинэчлэх н суралцах ийн , чиглэлээр хөтөлбөр мэдлэгээ хандлага ашиглах сурах боловсру ахиулах а өөрчлөх улах 1-6 жил 35% 28% 72% 53% 73% 19% 0 33% 73% 7-15 жил 63% 33% 54% 73% 54% 8% 54% 63% 34% 16-25 жил 33% 73% 57% 40% 30% 34% 53% 21% 27% 26 -аас дээш 54% 36% 22% 22% 9% 41% 59% 8% 11%  Залуу багш нарт сургалтын хөтөлбөр боловсруулах, харилцааны урлагт суралцах, гадаад хэл сурах, ажлаа төлөвлөж сурах хэрэгцээ нэн түрүүнд шаардлагатай байгаа бол  Ахмад багш нарт мэргэжлийн мэдлэгээ ахиулах, арга зүйгээ шинэчлэх, Компютерийн мэдлэгээ ахиулах, сэтгэлгээ хандлагаа өөрчлөх хэрэгцээ нэн чухал байгаа нь харагдаж байна. Диаграм 8. Багш ажлын байрандаа хөгжих ямар ямар боломжууд байна вэ? 62% 67% 56% 32% 43% 31% 30% 29% хуудас 8

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Диаграм 9. Багш нарын хөгжлийн хэрэгцээг ажилласан жилээр авч үзвэл 1-6 жил 7-15 жил 16-25 жил 26-аас дээш 77% 82% 55% 53% 73% 73% 73% 60% 60% 65% 55% 53% 47%45% 29% 35%32% 33% 41% 13% 23%27% 35% 36% 40% 14% 23% 29% 27% 20% 0% 5% Энэ судалгаанаас үзэхэд багш ажлын байрандаа хөгжих маш олон боломж байгаа бөгөөд багш нар ажлын байрандаа багаар хамтран ажиллаж ээлжит ба нэгж хичээлийн хөтөлбөр боловсруулах хэрэгжүүлэх явцдаа мэдээллийн технологийн дэвшлийг ашиглан бусдаас болон шавь нартайгаа хамтран хөгжиж байна. Диаграмм 10. Багш уншиж судлах явцдаа хөгждөг. Багш та хөгжихийн тулд ямар чиглэлээр уншиж судалдаг вэ. 39% 24% 21% 20% мэргэжлийн Уран зохиол Өдөр тутмын Бусад чиглэлээр хэвлэл Багш нар ажил мэргэжилдээ хөгжихийн тулд дийлэнхдээ мэргэжлийн чиглэлээр уншиж судалдаг ба мөн уран зохиол, өдөр тутмын хэвлэлийг уншиж судалдаг байна. хуудас 9

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Диаграмм 11. Бусад багшийн хичээлд сууж судлах явцдаа хөгждөг. Та бусад багшийн хичээлд суухдаа юуг нь илүү ажигладаг вэ. 42% 36% 32% 21% 22% 9% 9% Энэ судалгаанаас үзэхэд багш нар багш нар бусад багшийн хичээлд сууж судлахдаа  Хэл ярианы соёл, сурагчдад тавьж буй асуултыг  Хичээлийн төлөвлөлт  Заах арга зүйг нь голчлон анхаарч судалдаг байна. Диаграм 12. Ээлжит ба нэгж хичээлийн хөтөлбөрийг боловсруулах явцдаа багш та яаж хөгждөг вэ ? Хэлний мэдлэг Мэдээллийн сайжирдаг, 4% онолын мэдлэг технологийн сайжирдаг, 24% мэдлэг Хөтөлбөрийн сайжирдаг, агуулга, зорилгоо 7% судалдаг 24% Заах арга ур чадвар ахидаг, 9% Уншиж судалдаг, Алдаагаа олж харж 19.60% засдаг, 12% Энэ судалгаанаас үзэхэд багш нар ээлжит ба нэгж хичээлийн хөтөлбөр төлөвлөгөөг боловсруулах явцдаа хуудас 10

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа  Уншиж судалдаг.  Онолын мэдлэг сайжирдаг.  Хөтөлбөрийн агуулга зорилгоо судалснаар хөгжих боломж бүрддэг. Диаграмм 13. Багш та багаар ажиллах явцад таны ямар чадвар илүү хөгждөг вэ. 26% 32% 23% 19% Бусдыг хүндэтгэн Өөрийн санал Бусдын өмнө өөртөө итгэлтэй сонсож сурдаг болдог бодлоо хариуцлага хүлээж илэрхийлж сурдаг сурдаг Энэхүү судалгаанаас үзэхэд багш нар хамтран багаар ажиллах явцдаа бусдыг хүндэтгэн сонсож сурах ба бусдын өмнө хариуцлага хүлээх чадварыг түлхүү эзэмшдэг байна. Диаграм 14. Мэдээллийн технологийг хэрхэн ашигладаг вэ. 41% 23% 17% 13% 5% мэдээллийг Цахим хичээл Дуу, дүрс цахим ном Бусад шууд авч бэлтгэж бичвэрийг товхимолыг хэлбэрээр ашигладаг хэсэгчлэн авч ашигладаг хэрэглэдэг ашигладаг Энэ судалгаанаас үзэхэд багш нар мэдээллийн технологийг сургалтанд ашиглахдаа цахим хичээл бэлтгэж боловсруулах ба дуу дүрс бичвэрийг сургалтанд ашиглах явцдаа түлхүү хөгждөг байна. Багш та өөрийн хөгжлийн төлөвлөгөөтэй юу? гэсэн асуултанд судалгаанд оролцсон 62 багшийн 51 нь төлөвлөгөөтэй, 11 нь төлөвлөгөөгүй гэж хуудас 11

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа хариулжээ. Үгүй гэж хариулсан багшийн /11- 6/ 55% нь 24-өөс дээш жил ажиллаж байгаа багш нар байна. Үүнээс үзэхэд ахмад багш нар өөрийгөө хөгжүүлэх тал дээр төдийлөн анхаарч үздэггүй нь харагдаж байна. Диаграм 15. Тэр тухай Өөрийгөө хөгжүүлэх төлөвлөгөөтэй эсэх мэдэхгүй Өөрийгөө байна хөгжүүлэх 5% төлөвлөгөөтэй 51 багш 82% Төлөвлөгөөгүй 11 багш 18% Багш нарын өөрийн хөгжлийн төлөвлөгөөг авч үзэхэд: 1. Онолын мэдлэгээ ахиулах чиглэлээр 2. Заах арга, ур чадвараа дээшлүүлэх чиглэлээр 3. Гадаад хэлний мэдлэгээ дээшлүүлэх чиглэлээр 4. Компьютерийн мэдлэгээ дээшлүүлэх чиглэлээр 5. Хууль эрх зүйн мэдлэгээ сайжруулах, харилцаа хандлагаа өөрчлөх 6. Бусдаас суралцах чиглэлээр төлөвлөжээ. Үүнд: Хүснэгт 1.1 № Төлөвлөсөн ажлууд 1 Бодлого бодох 2 Монгол бичиг сурах 3 Монгол хэлний дүрэм, шинэ нэр томьёог судлах 4 Сурган хүмүүжүүлэх илтгэл бичих 5 Зөвлөмж гарын авлага боловсруулах 6 Багш нарын хичээлд суух 7 Залуу багш нарт зөвлөгөө өгөх 8 Үзүүлэх нээлттэй хичээл заах 9 Сургалт зохион байгуулах 10 Мэргэжлийн болон боловсролын зэргээ ахиулна. 11 Англи хэлний мэдлэгийн түвшингээ ахиулна. 12 Орос хэлний мэдлэгийн түвшингээ ахиулна. хуудас 12

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа 13 Бусад хэл судална. 14 Компьютерийн анхан шатны мэдлэгтэй болох 15 Компьютерийн ахисан түвшний мэдлэг эзэмших 16 Зургийн праграмм дээр ажиллаж сурах 17 Интернетийн орчинд ажиллаж сурах 18 Цахим хичээл бэлтгэх (программуудыг судлах) 19 Багшийн ажлын байранд мөрдөгдөх эрх зүйн актуудыг Боловсролын хууль БСШУ-ны сайдын тушаал заавруудыг судалж 20 сургалт семинар зохион байгуулах 21 Стрессээс урьдчилан сэргийлэх 22 Гоо сайхны мэдлэг олж авах 23 Эрүүл аж төрөх чиглэлээр 24 Цэцэг арчлах чиглэлээр 25 Мэргэжлийн кабинет байгуулах 26 Ном зохиол унших 27 Спортоор хичээллэх 28 Хобби сонирхолын дагуу хичээллэх 29 Аяллаар явах 30 Бусад мэргэжлийн багш нартай хамтран ажиллах Дээрх чиглэлээр багш бүр өөрийгөө хөгжүүлэх ажлыг төлөвлөж сургалтын менежер, сургуулийн захирал, багш хөгжлийн төвийн арга зүйч нараар баталгаажуулан ажилладаг. Багш нарын өөрийн хөгжлийн хэрэгцээндээ тулгуурлан ЗАН болон сургуулийн багшийн хөгжлийн хөтөлбөрийг боловсруулан мөрдөж ажилладаг. 2.2 Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарыг ажлын байранд нь хөгжүүлэх ажил, хөтөлбөрийг шинжлэх замд Судалгаанд оролцсон сургуулиудын багш хөгжлийн хөтөлбөрийн давуу ба сул тал, боломж ба эрсдлийг харьцуулан жиших аргаар хөтөлбөрийн үйл ажиллагааны өнөөгийн байдал, цаашид сайжруулах арга замыг тодорхойлохыг зорьсон. Тухайлбал багш өөрөө хөгжих хөтөлбөр нь ЗАН-н хөтөлбөрийн суурь байдаг. ЕБС-иуд багш нараа хөгжүүлэх, мэргэжил боловсролыг дээшлүүлэх хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлснээр багшийн хөгжилд тулгарч буй асуудлыг цаг алдалгүй аль болох оновчтой шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох, багшийг нээн хөгжүүлэх, учирч болзошгүй эрсдлийг бууруулах, өөртөө итгэлтэй болоход нь туслах, биеэ зөв боловсон авч явах чадварыг нь дээшлүүлэх, илэрч буй эерэг хандлагыг дэмжих, сөрөг хандлагыг багасгах, нөөц бололцоог илрүүлэн хөгжүүлэх, хуудас 13

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа цагийг үр дүнтэй ашиглах зэрэг олон талын ач холбогдол бүхий нөлөөлөл үзүүлдэг. Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд сургуулийн удирдлага, ЗАН-ээс гадна багш бүр чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Иймээс гурван сургуулийн багш хөгжүүлэх хөтөлбөрт SWOT шинжилгээг дараах байдлаар хийлээ. Эдгээр сургуулиуд нь багш хөгжүүлэх хөтөлбөрөө БСШУ-ны яамнаас гаргасан “Мэргэжил дээшлүүлэх журам”, “Багшийн мэргэжлийн зэрэг олгох, хасах журам, “Сургуулийн өмнөх болон бага дунд боловсролын багш ажилтанд кредит олгох төрөлжсөн сургалтын хөтөлбөрүүд”, “Хүний нөөцийн ур чадварыг дээшлүүлэх 2010-2012 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”, “Монгол улсын засгийн газрын “Боловсрол” үндэсний хөтөлбөр 2010-2012 он БШУЯ-ны “Багш” хөтөлбөр 2012 он гэх зэргийг үндэслэн үйл ажиллагааны хөтөлбөрүүдийг боловсруулсан байна. ХУД-ийн 26-р сургуулийн хөтөлбөрт хийсэн SWOT шинжилгээг хүснэгт 2.1-т харуулав. Хөтөлбөрийн эх хувийг хавсралт 2-өөс үзнэ үү. Хүснэгт 2.1 Давуу тал : Сул тал:  Багш нарын мэдлэг, ур чадвар  Үр дүн муутай олон ажлууд дээшлүүлэхэд онцгой үр дүнтэй. төлөвлөснөөс тодорхой сайн үр Багш хөгжиж байж сурагч дүнд хүрэх цөөн ажлыг хөгжинө, цаашилбал сургууль төлөвлөж явуулах нь сайн хөгжинө. талтай.  Багаар хамтран ажиллах, ахмад  Их цаасаар дарсан нуршуу болон залуу үеийн залгамж ажлууд нь хүнийг залхаах, уур холбоог сайжруулах, арга бухимдал, ядаргаанд хүргэж ор туршлагаасаа суралцаж, нэр төдий хэлбэрдэх чанаргүй түүнийгээ үйл ажиллагаандаа байдалд хүргэдэг. бүтээлчээр нэвтрүүлж, хэрэгжүүлнэ. Эрсдэл:  Аливаа ажил дандаа эрсдлийг Боломж: дагуулж байдаг. Жишээлбэл: Цөөн чанартай үр дүнтэй ажлуудыг Үйл ажиллагаа зохион сайн төлөвлөж, сэтгэл гарган байгуулах явцад зардал ажиллаж чадвал, болохгүй, бүтэхгүй, мөнгөний асуудал их гардаг. чадахгүй ажил гэж үгүй юм.  Зохион байгуулсан ажлууд үр дүн муутай байснаар эрсдлийг дагуулж болно. хуудас 14

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа ХУД-ийн Л.Энэбишийн нэрэмжит 75-р сургуулийн хөтөлбөрт хийсэн SWOT шинжилгээг хүснэгт 2.2-т харуулав. Хөтөлбөрийн эх хувийг хавсралт 3-аас үзнэ үү. Хүснэгт 2.2 Давуу тал Сул тал: Багшийн хөгжлийн тухай дурьдсан. Бусдад түгээн Багш хөгжлийн төв хөрөнгө оруулалтаар нийлүүлэгдсэн. дэлгэрүүлэх Зорилго тодорхойлсон. боломжийг Хөтөлбөрийн зорилтыг 5 чиглэлээр гаргасан. тусгаагүй. Үүнд: Сургуулийн удирдах ажилтнуудын 1. Багшийн хөгжлийн асуудлаар хамрагдах сургалт 2. Багшийн нийгмийн асуудлаар тодорхойгүй. 3. Багшийн сургалтын орчин Багш хөгжүүлэх 4. Багшийн эрүүл мэнд сургалтыг зөвхөн 5. Багшийн ёс зүйн талаар тусгаж мэргэжлийн талаас Хүрэх үр дүнг тодорхойлсон. нь авч үзээд Үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний зорилт хэрэгжүүлэх үйл багшийн ерөнхий ажиллагаа, хүрэх үр дүн хариуцах эзэн тодорхой байна. хөгжлийн асуудлыг Олон чиглэлтэй төлөвлөгөө боловсруулсан нь хамрах орхигдуулсан байна. хүрээг сайжруулсан байна. Багш нарын эрүүл мэндийн асуудлыг тусгаж өгсөн. Эрсдэл: Сурах болон ажиллах таатай орчин бүрдүүлэхэд эко Багш нар загварыг тусгасан. Багш нарыг хүндэтгэн үзэх үзлийг иргэдэд зөвөөр сургалтанд ойлгуулах сургалт зохион байгуулахыг оруулсан нь багш олноороо хамрагдах нарын нэр хүндийг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой. үед сургалтын хичээл тасарч Боломж: хүүхдүүдэд мэдлэг Засгийн газрын тогтоол, харьяа яамны сайдын тушаал олгох явц алдагдах талтай. зааварт тодорхой заалтуудаас тусгасан нь багш нар олон Сургалтанд талаар хөгжих боломжтой болно. хамрагдсан багш нар түгээн Мөн анхны жилдээ, 5,10 дахь жилдээ үндэсний дэлгэрүүлэх үйл төвлөрсөн сургалтанд хамрагдах багш нарыг зааж өгсөн явцыг зөвхөн нь багш нарыг ажлаа урьдаас төлөвлөхөд нь боломжтой сургалт зохион болж ирсэн. байгуулахаар ойлгох нь үйл  Багш нарт үзүүлэх мэргэжлийн туслалцаа ажиллагааг байнгын нэмэгдэнэ. тогтмолжуулахгүй байх талтай.  Багш нарын мэдээлэл авах хүрээ нэмэгдэнэ.  Гадаад хэвлэл ашиглах боломж бүрдэнэ. Сургалтын чанар,  Сургалтын орчны тохижилт сайжирна. үр өгөөжийг тооцох  Багш нарын гарын авлага, хичээлд ашиглах тодорхой аргачлал материал нэмэгдэнэ.  Багшийн нийгмийн баталгаа сайжирна.  Багш хөгжлийн төв нийлүүлэгдсэн тул сурах орчин сайн бүрдсэн.  Ажлын байрандаа хөгжих бололцоо нэмэгдэнэ.  Онлайн хэлбэрээр өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэх боломжтой.  Онлайн хэлбэрээр өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэх боломж нь санхүүгийн хэмнэлт гаргах, цаг хугацаа хуудас 15

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа хэмнэх, мэдээлэл харилцааны технологийг ашиглах байхгүй, суусан чадвар нь дээшлэх боломжийг бүрдүүлнэ. сургалтын тоогоор  Сургалтанд хамрагдсанаар сургах үйл ажиллагаанд хэмжих нь өрөөсгөл шинэ дэвшилтэт туршлага, арга зүйг судлах байна. түүнийгээ нэвтрүүлэх боломжтой. Багшийг  Багш нар сургалтанд хамрагдсанаар багшлах эрх хөгжүүлэх авах болон багшийн мэргэжлийн зэрэг авах багшийн хөтөлбөрт удирдах тоо нэмэгдэнэ. албан тушаалтанд  Аймаг болон улсын уралдаан, тэмцэээнд оролцох зориулсан багш нарын тоо нэмэгдэнэ. сургалтын хөтөлбөр  Багш нарын бүтээлч чадвар нэмэгдэнэ. тусгагдаагүй.  Хичээл бэлтгэл хангах, үзүүлэн тараах материал хийх бололцоо нэмэгдэнэ.  Багш нарын багаар ажиллах чадвар нэмэгдэх боломжтой. Дээрх шинжилгээнээс үзэхэд 75-дугаар сургуулийн хөтөлбөрийн зорилго оновчтой тодорхойлогдсон бөгөөд зорилтыг 5 чиглэлээр гаргасан байна. СБД-ийн 71-р сургуулийн хөтөлбөрт хийсэн SWOT шинжилгээг Хүснэгт 2.3- т харуулав. Хөтөлбөрийн эх хувийг хавсралт 4-өөс үзнэ үү. Давуу тал: Сул тал:  Багшийг хөгжүүлэх төлөвлөгөө байна.  Хөтөлбөрийг мэргэжил  Хөрвөх чадвартай багш бэлтгэх тал дээшлүүлэх журмын дагуу дээр анхаарсан байна. календарчилсан төлөвлөгөө  Сургуулийн гадаад харилцааг хийгдээгүй байна.  Багш хөгжүүлэх сургалтыг зөвхөн хөгжүүлэхэд багш нарын оролцоог мэргэжлийн талаас нь авч үзэж, тусгаж өгсөн багшийн ерөнхий хөгжлийн  Боловсролын зэрэг ахиулахыг асуудлыг орхигдуулсан байна. сургуулийн бодлогын нэг хэсэг болгон  Кабинет, анги танхим тавьсан. хүрэлцээгүй тул хичээлээс  Багаар ажиллах нөхцөл боломжийг гадуурх ажил зохион байгуулах, тусгасан байна. сурагчид болон бусад багш  Багшлах эрхийн сургалтанд хамрагдах нартай хамтран ажиллах боломж нөхцөл боломжоор хангаж өгсөн. тааруу.  Багш хүүхэдтэй ажиллах төлөвлөгөө тусгагдсан. Эрсдэл:  Багшийн цаг харьцангуй цөөн тул Боломж:  Ажлын байрны тодорхойлолтонд олон төрлийн хичээл ордог.  Цаг агаар, гэнэтийн ажил уялдуулах боломжтой.  Багш нар тасралтгүй хөгжих, төрлийн улмаас хичээл сургалтын үйл явц тасрах. дадлагажих бүрэн боломжтой.  Багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөрт  Онлайн хэлбэрээр өөрөө өөрийгөө удирдах албан тушаалтанд зориулсан сургалтын хөтөлбөр хөгжүүлэх боломжтой. тусгагдаагүй.  Сургалтанд хамрагдсанаар сургах үйл ажиллагаанд шинэ дэвшилтэт туршлага, арга зүйг судлах, түүнийгээ нэвтрүүлэх боломжтой.  Багш нар сургалтанд хамрагдсанаар багшлах эрх авах болон багшийн мэргэжлийн зэрэг авах багшийн тоо хуудас 16

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа нэмэгдэнэ. багш нарын оролцоог дэмжин  Хичээлийн бэлтгэл хангах, үзүүлэн тараах материал хийх бололцоо нэмэгдэнэ.  Багш нарын багаар ажиллах чадвар нэмэгдэх боломжтой. Судалгаанаас үзэхэд 71-р дугаар сургуулийн тусгаж өгсөнд оршиж байна. Мөн хөрвөх чадвартай багш бэлтгэх тал дээр анхаарсан байна. Боловсролын зэрэг ахиулахыг сургуулийн бодлогын нэг хэсэг болгон тавьсан байна. “Цэцээ гүн” цогцолбор сургуулийн хөтөлбөрт хийсэн SWOT шинжилгээг хүснэгт 2.4-т харуулав. Хөтөлбөрийн эх хувийг Хавсралт 5-аас үзнэ үү? Давуу тал: Сул тал:  Сурах материаллаг орчин бүрдэж  Хөтөлбөрийг мэргэжил чадсан. Сурах орчин нөхцөлөөр сайн дээшлүүлэх журмын дагуу хангагдсан. Багшийн туршлага үйл календарчилсан ажиллагааны туршлага сайн. Ажлын төлөвлөгөө хийгдээгүй байран дээр багш нарыг сургахыг байна. илүүд үзсэн. Залуу багш нарыг  Багш нарыг тогтвортой хөгжүүлэхийг илүүд анхаарсан байна. ажиллуулж хөгжүүлэх,  Сургалт явуулах зардал, төсөв хөрвөх чадвартай багш нар хөрөнгийн эх үүсвэрийг зааж өгсөн бэлтгэх тал дээр анхаарах. байна. Багшлах эрхийн сургалтанд  Ойрын хэтийн хамрагдах боломжийг хангаж өгсөн төлөвлөгөөтэй байх. байна.  Багш хөгжлийн сургалтыг  Комьютерийн кабинет, цахим номын мэргэжлийн талаас нь авч сантай учир орчин сайн бүрдсэн. үзэж багшийн ерөнхий Интернэттэй, LCD болон бусад тоног хөгжлийн асуудлыг төхөөрөмжөөр хангагдсан. орхигдуулсан байна. Боломж: Эрсдэл:  Ажлын байрны тодорхойлтонд  Багш нар өөрсдөө нийцүүлэх боломжтой. мэргэжилдээ ахихын тулд  Онлайн хэлбэрээр өөрөө өөрийгөө санал санаачилгыг гаргаж хөгжүүлэх боломжтой. өгдөггүйгээс өөрийгөө  Онлайн хэлбэрээр өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэхэд сургуулийн хөгжүүлэх боломж нь санхүүгийн зүгээс эдийн засгийн хэмнэлт гаргах, цаг хугацаа хэмнэх, туслалцаа авч чаддаггүй. мэдээлэл харилцааны технологийг  Багш хөгжлийн хөтөлбөрт ашиглах чадвар нь дээшлэх боломжийг удирдах албан тушаалтанд бүрдүүлнэ. Сургалтанд хамрагдсанаар зориулсан сургалтын сурах үйл ажиллагаанд шинэ хөтөлбөр тусгаагүй байна. дэвшилтэт туршлага, арга зүйг судлах, түүнийг нэвтрүүлэх боломжтой. Багш нар сургалтанд хамрагдсанаар багшлах эрх авах болон багшийн мэргэжлийн болон боловсролын зэрэг ахиулах, багшийн тоо нэмэгдэнэ.  Дүүрэг, Нийслэл, Улсын уралдаанд хуудас 17

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа оролцох багшийн тоо нэмэгдэнэ.  Хичээлийн бэлтгэл хангах, үзүүлэн тараах материал хийх бололцоо нэмэгдэнэ.  Багш нарын багаар ажиллах чадвар сайжрах боломжтой. 1. Багш нарыг хөгжүүлэх, чадваржуулах тал дээр та бүхэн удирдлагын хувьд юу хийдэг вэ? гэсэн асуултанд дараах хариултуудыг өгсөн юм.  Багш нарын хөгжих хэрэгцээ сонирхлыг тодорхойлж, өөрийн үнэлгээ ба хөндлөнгийн үнэлгээ хийдэг.  Хэрэгцээний дагуу багш хөгжлийн төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлдэг.  ЗАН-ийн хүрээнд багаар ажиллах нөхцөл боломжийг бүрдүүлдэг.  Компьютерийн болон англи хэлний мэдлэгийг дээшлүүлэх нөхцөл боломжоор хангаж өгдөг.  Төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд сургуулийн суралцах болон ажиллах нөхцлийг бүрдүүлж өгч байна. Багш нарын багаар ажиллах, боловсролын болон мэргэжлийн зэрэг ахиулах нөхцөлийг бүрдүүлж өгдөг. 2. Энэхүү багшийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд ямар бэрхшээл тулгардаг вэ?  Багш нарын өөрийн мэдлэг, чадвар сул үед цаг хугацаа их зарцуулдаг.  Багш нарын өөрийн идэвхи санаачилга нь дутмаг бол хүндрэл учруулдаг ба үр дүн нь удаан байдаг.  Сургалтын зардал гэж тусгай зардал байдаггүй учраас хичээл практикийн зардалд хамт тусгагддаг учраас хүртээмж муу.  Багш ажлын байрандаа хөгжиж буй ажлын үр дүнг тооцох стандарт загвар байдаггүй. 3. Дээрх тулгарч буй бэрхшээлүүдийг ямар арга замаар шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж байна вэ?  Сургуульдаа сургагч багшийн, сургалтын баг бүрдүүлж сургалт зохион байгуулдаг, хамтран ажилладаг, ажлын байрандаа биеэ дайчлан хөгжиж буй багш нарыг улирлын урамшууллаар урамшуулах  Сургалтын менежер, дүүргийн арга зүйч нарыг чадваржуулах, багш нартаа ажиллах нөхцөл боломжоор хангах (мэдээлэл дамжуулагч, мэдээ гаргагч биш зөвлөн туслагч сургагч багш байх) хуудас 18

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа  Багшийн хөгжлийн үйл ажиллагаанд багш бүр өөрийн хүлээсэн үүрэг хариуцлагатай сургуулийн хөтөлбөр боловсруулж мөрдөх  Багш бүр өөрийн хөгжлийн төлөвлөгөө боловсруулж мөрдөж ажиллах ЕБС-ийн зарим багш нартай ярилцсан ярилцлага Ажлын байрандаа хөгжихөд тань танд ямар бэрхшээл байна вэ?  Сургуулийн багш хөгжлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд багш бүрийн оролцоог тэгш хуваарилдаггүй. /Ажил үүргийн хуваарийг хэдхэн хүнд хуваадаг /  Багаар ажиллах боломж муу цагийн хуваариуд зөрдөг, бага ангийн багшийн цагийн ачаалал их ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагүй ажлыг гүйцэтгэдэг.  Багш хөгжлийн төв байдаг боловч хүрэлцээ хангамж байдаггүй, ширээ сандал, компьютер цөөн байдаг.  Багш хөгжлийн төвийн арга зүйч багш нарт туслах чадваргүй ажилтан ажилладаг.  Нийгэмд багш мэргэжлийн нэр хүнд, багш мэргэжлийн үнэлэмж доогуур байна. Ажлын байранд хөгжихийн тулд та сургуулийн захиргаанаас ямар дэмжлэг туслалцаа авахыг хүсэж байна.  Багш бүр өөрийн ажлын байраа хадгалж, амжилттай ажиллахын тулд ажлын байрандаа бие дааж, бусад багш нартаа хамтран ажиллаж хөгжих нь багш хүний үүрэг боловч сургуулийн захиргааны зүгээс туслаж дэмжих зайлшгүй шаардлагатай байдаг.  Багш хөгжлийн төвийг багш бүрт хүрэлцэхүйц байдлаар тохижуулах  Эдийн засгийн дэмжлэг, урамшуулал үзүүлэх  Төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх  Багшийн ажил мэргэжлийн онцлогийг нийгэмд сурталчлах хуудас 19

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Дүгнэлт Багш хүн орчин үеийн төлөвлөлтийн арга ухааныг сайтар эзэмшсэн байх, эзэмшсэн арга ухаанаа байнга боловсронгуй болгож байхын тулд өөрийн хөгжил, боловсролдоо хэний ч шахалт шаардлагагүйгээр цаг үргэлж санаа тавин ажиллах хэрэгцээ байдаг. Тэгвэл багш өөрийгөө хэрхэн хөгжүүлэх вэ?  А/ Нийгмийн хэрэгцээ  Б/ Сурагчдын хэрэгцээ  В/ Ажлын байрны өрсөлдөөний хэрэгцээ  Г/ Багш мэргэжлийн нэр хүндийг өсгөх албан хэрэгцээ байгаа бөгөөд судалгаанаас үзэхэд ЕБС-ийн багш нар өөрийн хөгжлийн асуудлыг чухалчлан үзэж, багш ажлын байрандаа хичээл сургалтын явцад хөгжихийг илүүд үзэж байна. Үүнд: Ээлжит ба нэгж хичээлийн хөтөлбөр боловсруулах явцдаа хөгждөг. Хичээлийн судалгаагаар хөгждөг. ЗАН нь заах аргын асуудал, туршлага, аргазүй техникээс эхлээд боловсролын томоохон асуудлаар ярилцан үйл ажиллагаагаа төлөвлөн хөгждөг гэсэн дүгнэлтүүдэд хүрч байна. Багш ажлын байрандаа хөгжихөд: Багшийн цаг хугацаа хэмнэдэг Эдийн засгийн хэмнэлттэй Баг хамт олныг төлөвшүүлдэг гэсэн давуу талууд ажиглагдаж байна. хуудас 20

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа ЕБС-ийн багшийн хөгжлийн ажлыг дэмжих сайжруулах зөвлөмж  Багш бүр хөгжих өөр өөр хэрэгцээ, мэдлэг чадвартай байдаг бөгөөд төрөл бүрийн хэлбэрээр хөгжих ба багшийн хөгжилд өөр өөрийн байр сууринаас ханддаг. Иймээс багшийн хөгжилд багш бүрийн оролцоо идэвх зүтгэл чухал бөгөөд түүнийг дэмжих, урамшуулах хамт олон удирдлагын дэмжлэг ч бас чухал юм.  Цалингийн дээд хязгаарыг чөлөөлж, ажлын чанараар нь олгох  Ажлын чанарыг хэрэглэгч нь үнэлэх  Суралцагч, сургууль багшаа чөлөөтэй сонгох эрхтэй байх  Сургууль ил тодын зарчим биелэх орчин байж, харьцангуй бие даасан байх  Боловсролын менежер нь багш нарыг хөгжүүлэх зохион байгуулалттай албан бус үйл ажиллагааг дэмжиж зохих удирдамж, дэмжлэг, зохицуулалтаар хангахад анхаарах  Багшлах ур чадвар, мэргэжлээ ахиулах боломжийг багшид бүрдүүлэх Үүнд:  Зайны сургалт /радио, телевиз, диск, нээлттэй их сургуулийн зарчмаар/  Номын сан интернетээр /санаачлагын бүлгээр баг болж ажиллах/  Албан бус боловсрол эзэмших бусад сувгаар  ТТБ-ын оролцоог нээлттэй болгох замаар “эрхийн бичгээр” сургалтын олон байгууллагыг хооронд нь өрсөлдүүлэх /багш мэргэжлээ хаана дээшлүүлэхээ өөрөө сонгоод эрхийн бичгээ тэр сонгосон байгууллагадаа өгнө.  Боловсролын эцсийн үр дүн нь түүний өгөөж, үнэлэмж, үр ашгаар илэрдэг. Энэ нь хүмүүс өөрсдийн эзэмшсэн боловсролд сэтгэл ханамжтай байж, энэхүү боловсрол нь тэдний сайн сайхан амьдралын эх сурвалж, баталгаа болж чадаж буй эсэхээс хамаарах нь ойлгомжтой. Шинээр үүсэн буй болж байгаа хэрэгцээ, хэрэглээнд нийцэж байхын тулд төрийн зохих оролцоо, сонирхлын бүлгүүд, хувь хүний оролцоо ч чухал байна. хуудас 21

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Ном зүй Нэг. Хууль эрх зүйн баримт бичиг  Монгол Улсын “ Боловсролын тухай хууль” УБ 2002 он  Монгол Улсын “Бага дунд боловсролын тухай хууль” УБ 2002 он  Монгол Улсын Засгийн Газар Боловсролын салбарыг 2006- 2015онд хөгжүүлэх Мастер төлөвлөгөө” УБ 2006  Монгол Улсын Засгийн Газар “Боловсрол” үндэсний хөтөлбөр УБ 2010  Монгол Улсын Засгийн Газрын тогтоол журам УБ 1999  Сургуулийн өмнөх болон бага, дунд боловсролын салбарын эрх зүйн бичиг баримтын эмхтгэл УБ 2011 Хоёр. Ном сурах бичиг гарын авлага  Ч.Пүрэвдорж. Багшлахуйн менежмент 2011 УБ  Багшийн хөгжилд менежментийн үүднээс хандсан кейс судалгааны дүн /веб хуудас/Шинжлэх ухааны доктор,профессор Ч.Пүрэвдорж Боловсролын удирдлагын магистр Ж.Оюунцэцэг  “Хүний нөөцийн менежмент” А. Гэлэгжамц УБ 2009  Стратегийн удирдлага Ц. Өнөржаргал УБ 2012  Аюурзамын Цанжид “Төрийн захиргаа” 285-290 хуудас, УБ 2009  “Суралцагч байгууллагыг хөгжүүлэх манлайлал УБ 2005  Г.Наранцэцэг Боловсролын удирдлага  Ш.Ичинхорлоо Багшийн ном УБ 2011  Д.Түмэндэмбэрэл Судалгааны арга зүй  Б.Жадамба, Ц.Батсуурь, С.Тогмид Багшийн хөгжил УБ 2001  “Сурагчдын суралцахуйг дэмжих арга зүйн хөгжил” 2006-2009  2007-2009 он “Суралцагчдын суралцахуйг дэмжих арга зүйн хөгжил”  “Багшлахуйн арга зүйн хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоог бэхжүүлэх” 2010-2013  Боловсролын мэдээлэл УБ 2010  Ерөнхий боловсролын сургуулийг 12 жилийн тогтолцоонд шилжүүлэх бодлого, төлөвлөлт, арга зам УБ 2008  International Journal for Lesson and Learning Studies Хичээл болон Суралцахуйн судалгааны олон улсын сэтгүүл хуудас 22

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа  The World Association of Lesson Studies (WALS) /Хичээлийн судалгааны олон улсын холбоо/ http://www.worldals.org/ сайт  Lesson Study Alliance, Chicago Хичээлийн судалгааны нэгдэл  “Багшлах арга зүйн хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцооны менежмент”  “Багш хөгжлил” хөтөлбөр УБ 2012  “Боловсролын чанарын шинэчлэл” УБ 2013  С.Батхуяг, Ш.Ичинхоролоо нар “Сурган хүмүүжүүлэх зүйн үндэс” УБ 2006  Б.Жадамба, Ц.Батсуурь, Б.Пүрэв-Очир, Д.Пүрэвдорж “ Багш боловсролын ирээдүй” УБ 2005  Ш.Ичинхорлоо “Сургалт”, УБ 2004  Ш.Ичинхорлоо “Багш ном”, УБ 2004  Багш боловсролын ирээдүй Б.Жадамба, Ц.Батсуурь нар УБ 2005  “Багш боловсролын багшийн хөгжил” Багш боловсролын хөгжил, онол аргазүйн сэтгүүл, УБ 2005  Батсүх. С \"Амжилт, аз жаргалын нууц\" УБ 2007  Батхуяг, Батсүх.С нар \"Сурган хүмүүжүүлэх зүйн үндэс\"  Жадамба.Б, Батсуурь.Ц, Пүрэв-Очир.Б, Пүрэвдорж.Д багш боловсролын ирээдүй\" УБ 2005  Жантен Каяа \"Багшид өгөх зөвлөгөө\" УБ 2006  Исмайл Боз \"Анги удирдах урлаг\" УБ 2006  Пүрэвдорж.Ч \"Менежментийн удиртгал\" УБ 2000  Пүрэвдорж.Ч \"Байгууллагын менежмент\" УБ 2006  Пүрэвдорж.Ч \"Амжилттай багшлахуй\" УБ 2010  Пүрэвдорж.Ч \"Багшлахуйн менежмент\" УБ 2010  Д.Түмэндэмбэрэл, Гита Штейнер Хамси, Ц.Оюун, Т.Дуламрагчаа \"Судалгаа хийх арга зүй\" УБ 2009 хуудас 23

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Хавсралт 1 Санал асуулга: Энэхүү санал асуулга нь судалгааны ажилд ашиглагдах бөгөөд багш нарын хөгжлийн өнөөгийн байдалд анализ хийж цаашид хөгжүүлэх арга хэмжээг тодорхойлох зорилготой тул үнэн зөв бөглөнө үү. Танд амжилт хүсье. 1. Нас .... 2. Хүйс: А. Эрэгтэй Б. Эмэгтэй 3. Мэргэжил ................ 2. 4. Боловсролын байгууллагад ажилласан жил : А. 1-3 жил Б. 4-6 жил В. 7- 18 жил Г. 19-30 жил Д. 31-ээс дээш жил 5. Боловсролын зэрэг А.Тусгай дунд Б. Диплом В. Бакалавр Г. Магистр 6. Мэргэжлийн зэрэг: А. Заах аргач Б. Тэргүүлэх В. Зөвлөх 7. Та өөрийгөө хөгжүүлэх төлөвлөгөөтэй юу. А. Тийм Б. Үгүй 8. Та өөрийгөө хөгжүүлэхийн тулд юу хийдэг вэ. А. Ном материал уншиж судалдаг. Б. Сургалт семинарт хамрагддаг В. Сургалт зохион байгуулдаг Г. Бусад багш нарт зөвлөгөө өгдөг Д. Хичээлийн судалгаанд оролцдог Е. Бусад багшийн хичээлд сууж ажиглалт хийдэг Ё.Судалгаа шинжилгээний ажил хийдэг Ж.Илтгэл, реферат бичдэг З.Бусад 9. Сургуулийнхаа багшийг хөгжүүлэх стратеги, хөтөлбөрийг боловсруулж төлөвлөхөд та оролцдог уу. А. Тийм Б. Үгүй В. Мэдэхгүй 10. Танай сургуулийн багш хөгжлийн төв шаардлагын түвшинд ажилладаг гэж үзэж байна уу. А. Хангалттай Б. Хангалтгүй В. Мэдэхгүй 11. Та багш хөгжлийн төвөөсөө мэргэжлийн ямар туслалцаа авдаг вэ. А.................................................................. Б.................................................................... В................................................................... Г................................................................... 12. Таныг ажлын байрандаа хөгжихөд хэн хамгийн их туслалцаа үзүүлдэг вэ. А. Захирал Б. Сургалтын менежер В.Ахмад багш нар Г. Залуу багш нар Д. ЗАН секцийн ахлагч 13. Таны бодлоор “хөгжсөн багш” гэж ямар багшийг хэлэх вэ. 14. Та өөрийгөө хөгжсөн багш гэж үнэлэх үү? 15. Та бусад багшийн хичээлд суухдаа юуг нь илүү анхаарч судалдаг вэ? 16. Багш та өөрийгөө хөгжүүлэхийн тулд ямар чиглэлээр уншиж судалдаг вэ? 17. Цахим мэдээллийн хэрэгслийг сургалтанд хэрхэн ашигладаг вэ? хуудас 24

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Хавсралт 2 ХУД-ийн 26 сургуулийн БАЗАН-ийн 2011-2012 оны хичээлийн жилд явуулах ажлын төлөвлөгөө Зорилго: Сургуулийн зорилгыг мөрдлөг болгон багаараа хамтарч, ажлын үр нөлөөг нэмэгдүүлэх Зорилт: Сурагчдад эх хэлээрээ бахархах, эх оронч үзэл төлөвшүүлж, авьяас чадварыг хөгжүүлэх  Стандарт хангалтын дүнд анализ хийж,түүний дагуу хамтарч ажиллах  Ахмад багш нараас суралцаж, тэдний амжилтаар бахархах, бусдаас суралцаж өөрийгөө хөгжүүлэх  Сургалт семинарт бүрэн хамрагдах  Олон нийтийн болон сургуулиас зохиогдсон ажлуудад идэвхтэй оролцох Үйл ажиллагааны төлөвлөлт 2011-2012 оны хичээлийн жил Чиглэл Хийгдэх ажил Хугацаа Хариуц Зорилго үр дүн 9 сар ах эзэн Зохион байгуулалт Багаараа хамтарч Багшаа хөгжүүлэх ажлын төлөвлөгөө Жилийн санаа бодлоо турш хуваалцах Мэргэжлийн хичээл бүрээр нэгж хичээлийн 10 сар Мэдлэг чадвараа хөтөлбөрийг дээшлүүлэх боловсруулж,баяжуулах 10 сар Сургуулийн ур чадварын Хичээлд амжилттай уралдаанд амжилттай 1 хагас бэлтгэж шалгарах оролцох Жилийн турш Амжилттай Илтгэлийн уралдаан 12 сар оролцож, бусдаас тэмцээнд оролцох суралцах 11 сар Хамтран Амжилттай багшлахуй-3 судлаж,ажилдаа номыг хамтарч судлах нэвтрүүлнэ. Зөвлөн туслах багийн үйл Залуу багш нарын ажиллагааг ажилд туслах тогтмолжуулах Зөв бичгийн дүрмийн Зөв бичих чадвараа тухай зөвлөмж бичих сайжруулах Бага ангийн багш нартай мэргэжлийн дагуу хичээл Хамтран ажиллаж заах туршлага солилцох туршлагаа хуваалцах Цахим хичээл хийх 1 хагас Багш нарын арга зүй, бүтээлч сэтгэлгээг өрнүүлэх хуудас 25

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Хичээлийн судалгаа хийх Жилийн Хичээлд дүгнэлт турш хийх Мэдлэг Зохих сургалт семинарт Жилийн боловсролоо дээшлүүлж, цаг бүрт нь хамрагдах турш хөгжүүлнэ. Цаашид заах Сургалт 7-11 ангийн сурагчдаас Улирал хичээлдээ стандарт хангалтын бүр анхаарч дүгнэлт шалгалт авч, дүгнэлт хийнэ. хийх Жилийн Түвшин тогтоох турш Хоцрогдсон шалгалтын дагуу сурагчидтай төлөвлөгөө гаргаж Жилийн ажиллана. ажиллах турш Олимпиадад сурагч Жилийн Мэдлэг чадварыг болон багшаа хамруулах турш хөгжүүлнэ. Бусдын арга Ахмад багш нараас тушлагаас суралцъя суралцана. Тайлан үзэсгэлэн Хичээлээс гадуурх сургалт ‘’Ангитай хэрхэн ажиллах 1 гаргаж саналаа хүмүүжлийн ажил вэ?’’ Ярилцлага улирал солилцох Сурагчдын стандарт 1 Хичээлээ оновчтой хэрэгжилтийг хэрхэн улирал үр өгөөжтэй заана. сайжруулах вэ? Зөвлөгөө 1 Сургуульд шалгарсан улирал Арга зүйгээс нь НУЗАН хичээл суралцана. Кабинетуудын Жилийн төлөвлөгөө гаргаж турш Бүтээлч үйл батлуулах, баяжуулах, ажиллагааг сайжруулах Жилийн нэмэгдүүлнэ. Хоцорсон сурагчидтай турш ажиллах төлөвлөгөө Цаашид хийх ажлын гаргаж үр дүнг тооцож 12 сар дүнг хянана. хяналт тавих ‘’Цэвэр бичигтэн’’ 12 сар Эх хэлнийхээ шалгаруулах /7 анги/ баялаг өв сангаас суралцана. ‘’Хэлц’’-ийн эрэлд /8 Сурагчдын анги/ хүмүүжилд ахиц гарах Зохиолчтой уулзах’’ цаг’’ 9 сар Их зохиолчдын /9 анги/ зохиол бүтээлтэй танилцах, алдар Сонгодог зохиолоор 11 сар гавьяаг магтан ‘’Дүрийн тоглолт’’ хийх дуулах /9 анги/ Эх оронч үзэл төлөвшүүлэх ‘’Эх орноороо аялахуй’’ 1 сар ханын сонин /8 анги/ хуудас 26

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа ‘’Ахмад багш нарын үг 10 сар Ахмад багш нараас алт’’ суралцана. /10 анги/ Боловсрол ‘’Боловсролын 90 жил’’ 12 сар мэдлэгээрээ эсээ бичлэг /10 анги/ бахархаж, эсээ бичих чадварт Монгол хэлний үе үеийн 10 сар суралцана. багш нарын танилцуулга 11 сар гаргах 12 сар Багш нараараа 1 сар бахархана. ‘’Тусгаар тогтнол’’ сэдэвт дэвжээ тэмцээн Эх орноороо /10-11 анги/ бахархах сэтгэгдэл төрнө. ‘’МНТ-г хэн сайн мэдэх Эх түүх, эх вэ?’’ АХА тэмцээн зохиох орноороо бахархаж /11 анги/ хайрлана. Хүмүн бичгийн ‘’Уран бичлэгийн гайхамшгийг үзэсгэлэн’’ бишрэн магтана. /11 анги/ Авьяас чадварыг хөгжүүлнэ. ‘’Уран жиргээ’’ /7-11 анги/ 12 сар Авьяас чадварыг хөгжүүлнэ. ‘’Хүрэл тулга’’ /7-11 анги/ 12 сар Мэдлэг чадварыг хөгжүүлнэ. ‘’Алтан хонх’’ /11 анги/ 11 сар Чөлөөт цагийг зөв боловсон Багш ‘’Тата-тунга’’ 11 сар өнгөрүүлэх нарын 12 сар Зөв бичих чадвараа дунд Зөв бичиж сурцгаая Жилийн дээшлүүлэх Анги кабинетын үйл турш Тохижилтыг Бүтээлч ажиллагаанд бүтээлч нэмэгдүүлэх, ажил хандах 9 сар сайжруулах Чөлөөт цагийг зөв Олон ‘’Намрын уянга’’ сэдэвт 1 сар боловсон нийтийн ажил өнгөрүүлж, алжаал оролцоо тайлах Гар бөмбөгийн тэмцээн Чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх Төлөвлөсөн-БАЗАН-ийн багш нар хуудас 27

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Хавсралт 3 Л.Энэбишийн нэрэмжит 75-р сургуулийн “ Багш” Хөтөлбөр Нэг. Багшийн хөгжлийн өнөөгийн байдал Манай сургууль бага ангийн 19 багш, дунд ахлах ангийн 40 багш, удирдлага 5 бүгд 64 багштай сургалт хүмүүжлийн үйл ажиллагаа явуулж байна. Багш нарыг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл магистр 3, бакалавр 40, дипломын 16, тусгай дунд боловсролтой 5 багш ажиллаж байна. Мэргэжлийн зэргээр авч үзвэл: Зөвлөх зэрэгтэй багш – 0, Тэргүүлэх зэрэгтэй багш 11, Заах аргач зэрэгтэй багш 16, нийт багш нарын 42,2 % нь мэргэжлийн зэрэгтэй байна. Ажилласан жилээр авч үзвэл: 1-5 жил ажилласан багш 8 6-10 жил ажилласан багш 11 11-15 жил ажилласан багш 13 16-20 жил ажиллаж байгаа багш 16 25-аас дээш ажиллаж байгаа багш 16 ажиллаж байна. Хоёр: Хөтөлбөрийн зорилго Монгол Улсын боловсролыг 2006-2015 онд хөгжүүлэх “ Мастер “ төлөвлөгөө, 2008 онд БСШУ-ны сайдын Мэргэжил дээшлүүлэх журам батлах тухай 72-р тушаалын дагуу багшийг сургалтын үйл ажиллагааагаа хэвийн нөхцөл бололцоогоор хангах, гүнзгийрүүлсэн сургалт явуулах, багшийн нэр төрийг сахин хамгаалах, эрүүл мэндийн нөхөн сэргээх болон оношлогоо хийлгэх үйлчилгээнд хамруулах, нийгмийн баталгааг хангахад энэхүү хөтөлбөрийн зорилго оршино. Үүнд дараах тулгамдсан асуудал гарч байна.  Сургуулийн хамран сургах тойргийн хүүхдийн тоо цөөрч, анги дүүргэлт болон анги бүлгийн тоо цөөрч байгаа /орон тооны илүүдэл/  Сургалтын орчин материаллаг бааз дутмаг  Багшийн хөгжлийн цэгцтэй бодлого хэрэгтэй байна.  Мэргэжлийн кабинетын тоо цөөн /5 кабинеттай/  Урлаг заал, спорт заал нь сургалт явуулах боломж тохижилт муу Гурав. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаа 2009 -2015 он Дөрөв. Хөтөлбөрийн хамрах хүрээ: Л.Энэбишийн нэрэмжит 75-р сургуулийн удирдах ажилтан болон нийт багш нар хамрагдана. Тав. Хөтөлбөрийн зорилтууд хуудас 28

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа 5.1 Багшийн хөгжил  Удирдах ажилтан багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх ажлын агуулга хэлбэрийг шинэчлэн, хүртээмж чанарыг дээшлүүлэх  Багшийн хөгжлийн төвийг бага анги, дунд ахлах ангийн багш нарын чиглэлээр төрөлжүүлэн байгуулах  Багшийн үйл ажиллагаанд мэдээлэл технологийн ололтыг бүрэн нэвтрүүлэх  Дотоод, гадаадад туршлага судлах аялал, сургалт зохион байгуулах  Сургалтын хөтөлбөр, онол арга зүйн чиглэлээр сургалт зохион байгуулах  Хичээлийн судалгааны мэргэжлийн баг байгуулж судалгаат хичээлийг тогтмол зохион байгуулах  Багш бүр англи хэл, компьютерийн анхан, дунд шатны түвшний мэдлэгтэй болох  Сургуулийн дотоод нөөц бололцоо, эцэг эхийн хандив туслалцаа, төсөл хөтөлбөрийн санхүүжилтээр мэргэжлийн кабинетуудыг байгуулж сургалтанд тогтмол ашиглах  Бүсийн болон нийслэл, үндэсний сургагч багш, клиник профессорын сургалтанд хамруулах 5.2 Багшийн нийгмийн асуудлаар  Багш нарыг орон сууцжуулах, гэртэй болгох төсөл, хөтөлбөрт хамруулах  Багш нарт цалин нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, нөхөн олговор шагнал, урамшуулал, зээл тусламж авах, хуульд заасан бусад хөнгөлөлт эдлүүлэх ажлыг зохион байгуулах  Багш нарыг мэргэжил дээшлүүлэх, туршлага солилцох болон амрах аяллыг зохион байгуулах 5.3 Багшийн сургалтын орчин  Сургалтын орчин, эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын шаардлага хангасан байна.  Хичээлийн кабинетуудыг нэмж тохижуулах  Гадаад дотоод орчноо “эко орчин” болгох хөдөлгөөн өрнүүлж, зүлэгжүүлж, цэцэгжүүлэх  Соёлтой харилцаа бидний амжилт хөдөлгөөн өрнүүлж ажиллах  Хүүхдэд ээлтэй сургалтын орчныг бүрдүүлэх хуудас 29

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа 5.4 Багшийн эрүүл мэнд  Амьдралын зөв хэвшлийн тухай багш бүр нэг сэдвийг сонгон өөрийн гэсэн сургалтын хөтөлбөр боловсруулж багш, сурагч,эцэг эхчүүдэд тогтмол сургалт зохион байгуулах  Сургуулийн эмчийн хяналтан дор нийт багш нарын эрүүл мэндэд хяналт тавьж багш нарыг аливаа өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх, чийрэгжүүлэх ажлыг тогтмол зохион байгуулах  Баасан гараг бүрийг спортын өдөр болгон нөхөрсөг тоглолтуудыг зохион байгуулах  Сургуулийн ҮЭ-ийн хороотой хамтран жилд нэг удаа багш ажилчдыг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах 5.5 Багшийн ёс зүй  Багш ажлын байрандаа багшийн ёс зүйг эрхэмлэн сахиж ажиллах  Багшийн ажлын нэр хүндийг өсгөх, багшийг хүндэтгэх, хайрлах нийгмийн хандлагыг өөрчлөх  Багш нарын дунд харилцаа,ёс зүйн сэдэвтэй сургалтуудыг тогтмол зохион байгуулах Зургаа. Хүрэх үр дүн  Мэргэжлийн зэрэгтэй багшийн тоо өснө.  Багш ажлын байрандаа хөгжих боломж нэмэгдэнэ  Багш нарын онол арга зүйн мэдлэг нэмэгдэнэ.  Эрүүл аюулгүй ,Эко орчин бүрдэнэ.  Багш нарын эрүүл мэнд сайжирч өвчтэй шалтгаанаар хичээлийн цагийн тасалдалт буурна.  Багш нарын дүүрэг, хот, улсын чанартай уралдаан олимпиадад оролцох чансаа ахина.  Багш нарын ажилд хандах хандлага сайжирч идэвхжинэ.  Сургалтын чанарт тодорхой ахиц гарна.  МУБИС-ийн түшиц “ Клиник” сургууль болох “Багш” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө хуудас 30

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Нэг. Багшийн хөгжлийн Хөтөлбөрийн зорилт Хэрэгжүүлэх үйл Хүрэх үр дүн Хариуцах Удирдах ажилтан багш ажиллагаа эзэн нарын мэргэжил, заах Сургуулийн арга ур чадварыг ахиулах Сургуулийн сургалтын нэгдсэн Сургалтын бодлого, сургалтын хөтөлбөртэй менежер Багш хөгжлийн төвийг хөтөлбөрийг болох байгуулж сургалтанд боловсруулах Багш нарын Сургалтын ашиглах Багш бүр тодорхой мэргэжлийн менежер сэдвээр гарын авлага онолын Багшийн үйл зөвлөмж боловсруулж мэдлэг ахих Сургалтын ажиллагаанд мэдээлэл сургалтанд ашиглах Багш нарын менежер технологийн олотыг Дотооддоо байгаа заах арга ур бүрэн нэвтрүүлэх сургагч багш нарын чадвар Сургуулийн Дотоод, гадаадад хүчээр багш нарын дунд сайжрах захиргаа туршлага судлах аялал, мэргэжлийн болон арга сургалт зохион байгуулах зүйн сургалтууд зохион Багш нарын Сургуулийн байгуулах заах арга ур захиргаа Хичээлийн судалгааны Багш хөгжлийн төвийг чадвар мэргэжлийн баг байгуулж бага, дунд ангийн багш сайжрах Сургуулийн судалгаат хичээлийг нарт зориулан захиргаа тогтмол зохион байгуулах тохижуулж багш нарт Цахим мэргэжил арга зүйн хичээлүүдий Сургалтын туслалцаа үзүүлэх г бэлтгэж менежерүүд Сургалтын техник сургалтанд хэрэгсэл болон ашиглах интернетийг сургалтанд Багш нарын тогтмол ашиглах бүтээлч үйл ажиллагааг Бусад сургуулийн үйл идэвхжүүлэх ажиллагаатай болон гадаад орны сургалтын Багш нарын дэвшилтэт арга мэргэжил туршлагаас суралцах арга зүйн танилцах чадвар Мэргэжил бүрээр сайжрах хичээлийн судалгааны багуудыг байгуулж судалгаат хичээлүүдийг зохион байгуулах Багш бүр англи хэл, Нийт багш нарын дунд Багш нарын Сургуулийн компьютерийн анхан, англи хэл, мэдээлэл мэдээлэл захиргаа дунд шатны түвшний зүйн багш нарын хүчээр хүлээн авах мэдлэгтэй болох анхан болон дунд хүрээ шатны сургалт зохион нэмэгдэх байгуулах, багш бүр бие дааж англи хэл, компьютерийн мэдлэгээ ахиулах хуудас 31

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа Сургуулийн дотоод нөөц Физик,Хими, Биологи, Багш нарын Сургалтын мэргэжлийн менежерүүд болоцоо,эцэг эхийн Математик, Бага ангийн онолын мэдлэг ахих, ЗАН-ийн хандив туслалцаа, төсөл /4/ кабинетыг сургалтын ахлагч нар чанарт хөтөлбөрийн сайжруулах, Монгол тодорхой ахиц гарах санхүүжилтээр хэл, монгол бичиг, Түүх, Багш нарын мэргэжлийн газар зүй, Хөдөлмөр, заах арга ур чадвар кабинетуудыг байгуулж Технологи, Бага ангийн сайжрах сургалтанд тогтмол /3/ кабинетыг шинээр ашиглах тохижуулах Бүсийн болон нийслэл, Бэлтгэгдсэн сургагч үндэсний сургагч багш, багш нарын хүчээр арга клиник профессорын зүйн сургалтуудыг сургалтанд хамруулах зохион байгуулах Хоёр: Багшийн нийгмийн асуудлын шийдэх Хөтөлбөрийн зорилт Хэрэгжүүлэх үйл Хүрэх үр дүн Хариуцах ажиллагаа эзэн Багш нарыг орон Багш нарыг 100 Багшийн Сургуулийн захиргаа сууцжуулах, гэртэй мянган айлын сууц нийгмийн Сургуулийн болгох төсөл, хөтөлбөрт хөтөлбөрт хамгаалал,амьдр захиргаа хамруулах хамруулах, төсөл алын нөхцөл Сургуулийн захиргаа хөтөлбөрийн сайжрах хүрээнд гэр сууцанд ороход нь туслалцаа үзүүлэх Багш нарт цалин Хууль эрх зүйн Багшийн нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, хүрээнд дэмжлэг нийгмийн нөхөн олговор шагнал, үзүүлэх хамгааллын урамшуулал, зээл баталгаа бий тусламж авах, хуульд болно заасан бусад хөнгөлөлт эдлүүлэх ажлыг зохион байгуулах Багш нарыг мэргэжил Багш нарын тэргүүн Багш нарын дээшлүүлэх, туршлага туршлагаас бүтээлч солилцох болон амрах суралцах хамт олон хандлагыг аялалыг зохион бүрэлдэн эвсэг байх сэргээх, байгуулах 3. Багшийн сургалт зохион байгуулах орчинг сайжруулах Хөтөлбөрийн Хэрэгжүүлэх үйл Хүрэх үр дүн Хариуцах эзэн ажиллагаа зорилт Сэтгэл зүйн таатай Сургуулийн орчин бүрдүүлэх захиргаа багш нар Сургалтын орчин, эрүүл ахуй, Хүүхдэд ээлтэй эрүүл мэндийг аюулгүй байдлын дэмжигч сургууль болох шаардлага хангасан байна. Хичээлийн Кабинетуудын Сургалтын Сургалтын кабинетуудыг нэмж хэрэглэгдэхүүнийг хэрэглэгдэхүүний менежер багш нар хуудас 32

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа тохижуулах нэмэгдүүлж хүртээмж сайжруулах нэмэгдэнэ Гадаад дотоод орчноо “эко орчин” Сургууль анги болгох хөдөлгөөн өрнүүлж, танхимаа Сургуулийн гадаад Бага анги, хими зүлэгжүүлж, биологийн багш цэцэгжүүлэх цэцэгжүүлэх, дотоод орчноо нар гадаад талбайг тохижуулан зүлэгжүүлж, мод сайжруулах бут суулгах Соёлтой харилцаа Бие биенээ Эвсэг бүтээлч хамт Нийт багш нар бидний амжилт хүндэтгэж элэгсэг олон бүрдэх хөдөлгөөн өрнүүлж дотно харилцах ажиллах Дөрөв. Багшийн эрүүл мэндийг сайжруулах чиглэлээр Хөтөлбөрийн зорилт Хэрэгжүүлэх үйл Хүрэх үр Хариуцах эзэн ажиллагаа дүн Нийт багш нар Амьдралын зөв хэвшлийн Сэтгэл зүйн таатай Сургуулийн эмч тухай багш бүр нэг сэдвийг орчин Нийт багш нар бүрдүүлэх сонгон өөрийн гэсэн Эрүүл аж төрөх Нийт багш нар ёсыг эрхэмлэн Багш нарын Сургуулийн сургалтын хөтөлбөр эрүүл мэнд захиргаа ҮЭ-ийн сайжирч хороо боловсруулж багш, эрүүлжих сурагч,эцэг эхчүүдэд тогтмол Багш нарын эрүүл сургалт зохион байгуулах мэндийга хамгаалах Сургуулийн эмчийн хяналтан Багш нарын эрүүл дор нийт багш нарын эрүүл мэндийг мэндэд хяналт тавьж багш сургуулийн эмч нарыг аливаа өвчлөлөөс тогтмол хянаж урьдчилан сэргийлэх, өвчлөлөөс чийрэгжүүлэх ажлыг тогтмол урьдчилан зохион байгуулах сэргийлж ажиллах Баасан гариг бүрийг спортын Багш бүр спортоор өдөр болгон нөхөрсөг тогтмол хичээллэж тоглолтуудыг зохион бие бялдараа байгуулах чийрэгжүүлэх Сургуулийн ҮЭ-ийн хороотой Багш нарыг эмчийн үзлэгт оруулах, хамтран жилд нэг удаа багш витаминжүүлэх ажилчдыг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах Тав. Багшийн ёс зүй Хөтөлбөрийн Хэрэгжүүлэх үйл Хүрэх үр дүн Хариуцах эзэн ажиллагаа зорилт Боловсролын Багш ажлын үйлчилгээг байрандаа багшийн Нийт багш нар ёс зүйг эрхэмлэн сахиж ажиллах Багшийн ажлын нэр Багшийг хайрлах хүндийг өсгөх, хүндэтгэх иргэдийн Нийт багш нар багшийг хүндэтгэх, хандлага төлөвшил хуудас 33

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа хайрлах нийгмийн сайжирна. хандлагыг өөрчлөх Багш нарын дунд Харилцаа, ёс зүйн харилцаа, ёс зүйн чиглэлээр сургалт Багш багшаа, сурагч багшаа хүндэтгэсэн сэдэвтэй сурталчилгааны дотно сайхан хамт Нийт багш нар олныг төлөвшүүлэх сургалтуудыг ажил тогтмол тогтмол зохион зохион байгуулах байгуулах Хавсралт 4 СБД-ийн 71-р сургуулийн Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх төлөвлөгөө 2011-2012 оны хичээлийн жил № Хийх ажил Хугацаа Хариуцах эзэн Биелэлт үр дүн Сургалтын Багш нарын боловсролын болон 9-р сар менежер мэргэжлийн зэргийн судалгаа авах Сургалтын 9-р сар менежер Багш нарын мэргэжил дээшлүүлсэн байдлын судалгаа авах Жилийн Сургалтын турш менежер Нийслэл дүүргийн боловсролын газраас зохион байгуулсан нэгдсэн Жилийн ЗАН-ийн сургалтанд багш нараа бүрэн турш ахлагч хамруулах Сургалтын Сургалтанд хамрагдсан багш нар менежер, ҮЭ- сургуулийнхаа багш нарт сургалт ийн хорооны зохион байгуулах дарга Сургуулийн Хууль эрх зүйн сургалт зохион 11-р сад захиргаа байгуулж судлуулах Сургуулийн Магистрийн сургалтанд хамрагдах жилд захиргаа багш нарт дэмжлэг үзүүлэх 12-р сар ЗАН-ийн Багшлах эрх авах, мэргэжлийн ахлагч нар зэргээ ахиулах багш нарын Жилийн материалд үнэлгээ өгч шийдвэрлэх турш Сургуулийн 10,4-р захиргаа Сүлжээ болон, бүсийн сургуулийн сард багш нарын сургалт, уралдаанд Сургуулийн оролцох 10-р сар захиргаа Дүүрэг, нийслэлийн сургуулиудын 10-р сард Сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцаж тэргүүн захиргаа туршлагаас судалж суралцах 9-р сар Сургуулийн Багш хөгжлийн төвийг байгуулан захиргаа багш нарт мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгөх Анги бүрд интернетийн үзүүр оруулж сургалтанд цахим мэдээллийг ашиглах боломж бүрдүүлнэ Заах аргын баг,хамтлагийг бүрдүүлж багш нар багаар ажиллах боломж хуудас 34

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа бүрдүүлнэ Хичээлийн Сургуулийн жилд захиргаа Сургуулийн гадаад харилцааг хөгжүүлж хөрш орны туршлагаас 10,1,6-р Сургуулийн солилцох сард захиргаа Багш нарын бүтээлч ажиллагааг Жилийн ЗАН-ийн хөгжүүлж багш нарын “Бүтээлийн турш ахлагч үзэсгэлэн” гаргах Мэргэжил сурталчлах ЗАН-ийн өдөр, өдөрлөгийг зохион байгуулах Хавсралт 5 “Цэцээ гүн” цогцолбор сургуулийн “Багш хөгжил”-ийн хөтөлбөр: Нэг.Нийтлэг үндэслэл Боловсролын салбарын хөгжлийн хурдацтай уялдуулан шинэ стандарт,сургалтын хөтөлбөр төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд багшийн мэдлэг, мэргэжил, заах арга ур чадварыг дээшлүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байна. Иймд Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны 316 дугаар тогтоолоор баталсан “Сургуулийн өмнөх болон бага дунд боловсролын багш бэлтгэх, мэргэшил дээшлүүлэх үндэсний хөтөлбөр”- н үзэл санаа зарчмыг үндэслэн “Цэцээ гүн цогцолбор сургуулийн залуу багшийг сургаж хөгжүүлэх” дэд хөтөлбөрийг боловсрууллаа. Хоёр: Хөтөлбөрийн зорилго, хэрэгжүүлэх зарчим, зорилт 2.1 Залуу багшийг сургаж хөгжүүлэх дэд хөтөлбөрийн зорилго нь цогц чадамжид суурилсан боловсролын стандарт болон сургалтын хөтөлбөрийг суралцагчдын эрэлт хэрэгцээнд тохируулан хэрэгжүүлэх чадвартай багш бэлтгэх, багшийн мэргэжил арга зүйг тасралтгүй дээшлүүлэх, харилцан суралцах, хамтран ажилллах, цаашид тогтвортой хөгжих нөхцөлийг хангахад оршино. 2.2 Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд дараах зарчмыг баримтална. 2.2.1 Боловсролын багц болон холбогдох бусад хууль тогтоомжид нийцүүлэх 2.2.2 Багш бүрийг мэргэжил арга зүйн ур чадвараа системтэй дээшлүүлэх тэгш боломжоор хангах 2.2.3 Багш нарын тогтвортой ажиллах тасралтгүй хөгжихөд шаардлагатай таатай орчныг бүрдүүлэх 2.2.4 Сурагчийн сурлагын амжилт, багшийн ажил, сургуулийн болон боловсролын салбарын үйл ажиллагааны, хяналт- шинжилгээ, үнэлгээ, оношилгооны шүтэлцээ, уялдаа холбоог хангах хуудас 35

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа 2.3.1 Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилгоор дараах зорилтуудыг дэвшүүлж байна. 2.3.2 Зорилт /Мэргэжил, ур чадваыг дээшлүүлэх/ Нийгмийн аж төрөх ёсонд нийцсэн, ажлын байран дээрээ багш тасралтгүй хөгжих бодит хэрэгцээнд суурилсан, сургууль мэргэжил дээшлүүлэх нээлттэй, сонголттой тогтвортой тогтолцоог хөгжүүлэх Зорилт 1: Багшийн нийгмийн асуудлыг дэмжих Зорилт 2: Ажлын байран дээрээ багш мэргэжил дээшлүүлэхэд шаардлагтай технологийн болон материаллаг орчныг бүрдүүлэх Зорилт 3: Мэргэжил дээшлүүлэх, сургалтын төрлийг нэмэгдүүлж, менежментийг сайжруулах. Зорилт 4: Багш нарын зорилтот бүлэг бүрт зориулан боловролын шинэчлэлийн хэрэгжилтийг дэмжсэн сургалт зохион байгуулах Гурав:Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ 1-р Зорилтын хүрээнд Багшийн ур чадварыг нэмэгдүүлэх, сургалтанд үзүүлэх нөлөө хариуцлагыг дэмжсэн урамшууллын механизмтай уялдуулж багшлах эрх, багшийн мэргэжлийн зэрэг олгох журмыг хэрэгжүүлэх Багшийн ажлын чанар, хөдөлмөрийн үр бүтээлийн үнэлгээг хөдөлмөрийн гэрээ, үр дүнгийн гэрээ, улирлын мөнгөн урамшуулал олгох журамтай уялдуулан үнэлж дүгнэх ажлыг зохион байгуулах 2-р Зорилтын хүрээнд Багш, ажилтан сургууль дээрээ мэргэжил дээшлүүлэх, бүтээлчээр ажиллах нөхцөл бүрдүүлэхэд шаардлагатай технологийн болон материаллаг орчныг хангах Цогцолборын салбар нэгж бүрд багш нарын өрөө, багш хөгжлийн танхим, ажлын байрыг стандартын шаардлагын дагуу тохижуулах Мэргэжлийн чиглэл бүрээр сургалтын кабинетийг байгуулж, сургалытн материал, хэрэглэгдэхүүнийг хамтран боловсруулах арга зүйгээр хангах Сураглцагчийг үнэлэх, дүгнэхэд нь шаардлагатай мэдээллийн баазыг байгуулж хэрэглээ болгох нөхцлийг бүрдүүлэх Мэдээлэл арга зүйн танхимыг мэдээлэл харилцааны цахим сүлжээнд холбон сургалтанд ашиглах нөхцлийг бүрдүүлэх хуудас 36

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа 3-р Зорилын хүрээнд Багш ажилтны мэргэшил дээшлүүлэх талаар холбогдох журмыг хэрэгжүүлэх Тогтвор суурьшилтай ажиллаж буй багшаа мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд хамрагдах боломжийг бүрдүүлэх Багшлах эрхгүй багш нарыг мэргэжил эзэмшүүлэх болон тухайн мэргэшлийн мэргэших, хөрвөх сургалтанд хамрах нөхцөл бий болгох Мэргэжил дээшлүүлэх үйл ажиллагаа болон түүний үр дүнгийн мэдээллийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоог бүрдүүл 4-р Зорилтын хүрээнд Ажлын байран дээр мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын хөтөлбөр төлөвлөгөө боловсруулж мөрдөх Мэргэжил дээшлүүлэх үндсэн, төрөлжсөн, хөрвөх, бие даах сургалт зохион байгуулах Цогцолбор болон бүсийн сургуулийн үйл ажиллагааны дэвшилтэт туршлага арга зүйг судлах, нэвтрүүлэх Дөрөв: Хөтөлбөрийн санхүүжилт хэрэгжүүлэх хугацаа Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг дараах эх үүсвэрээс санхүүжүүлнэ.  Сргуулийн төсвийн хөрөнгө  Хандивлагчдын тусламжийн хөрөнгө  Сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааны орлого  Бусад эх үүсвэр Хөтөлбөрийг 2008-2011 онд хэрэгжүүлнэ. Тав: Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн удирдлага, хяналт – шинжилгээ Энэхүү хөтөлбөрийг Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны 316 дугаар тогтоолоор баталсан. “Сургуулийн өмнөх болон бага, дунд боловсролын багш бэлтгэх, мэргэшил дээшлүүлэх үндэсний хөтөлбөр” үзэл санаа, зарчим болон холбогдох буд хууль тогтоомж төсөл хөтөлбөртэй уялдуулан хэрэгжүүлнэ. Хөтөлбөрт дэвшүүлсэн зорилго, зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах бодлого, эрх зүйн таатай орчныг бүрдүүлэх, санхүүжилтийн асуудлыг шийдвэрлүүлэх ажлыг хийн хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх ажлыг сургуулийн удирдлагын баг эрхлэн гүйцэтгэнэ. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцыг энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд тусгагдсан хөтөлбөрйин зорилт бүрийн хүрэх үр дүнгийн болон хуудас 37

Заах аргын нэгдлийг ашиглан багшийг ажлын байранд хөгжүүлэх боломжийн судалгаа шалгуур үзүүлэлтийн биелэлтээр гаргаж багш нарын зөвлөлийн хуралд танилцуулж байна. Зургаа: Хөтөлбөрйин хэрэгжилтийн үр дүн Зорил 1-н хүрээнд мэргэжлийн зэрэгтэй багшийн тоо 50% д хүрнэ. - Багш нарын 80% нь багшлах эрхтэй болсон байна. Улирлын мөнгөн урамшуулалд багш нарыг 100 хувь хамруулна. Зорилт 2-н хүрээнд Багш ажилтан нь сургууль дээрээ мэргэжил дээшлүүлэх технологийн болон материаллаг орчинд ажиллах нөхцөл бүрдэхийн зэрэгцээ ажлын бүтээмж нэмэгдэнэ. Зорилт 3-н хүрээнд багш нь мэргэжил дээшлүүлэх үндэсний болон бүсийн түвшний сургалтанд хамрагдсанаар мэдлэг, заах арга, ур чадвар сайжирна. Зорилт 4-н хүрээнд Багш мэргэжилдээ өсөх хамтын бүтээлч үйл ажиллагааны оролцоо сайжирч өрсөлдөх чадвар нэмэгдэнэ. хуудас 38