กฎหมายธุรกิจ บทที่ 11

บทที่ 11 สัญญาจานา

จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม 1. บอกลกั ษณะของสัญญาจานาได้ 2. อธิบายแบบของสัญญาจานาได้ 3. บอกทรัพย์สินซ่ึงจานาเป็ นประกนั หนีอ้ ะไรได้ 4. บอกข้อสัญญาจานาทีก่ ฎหมายห้ามตกลงล่วงหน้าได้ 5. อธิบายการจานาสิทธิซึ่งมตี ราสารได้ 6. บอกสิทธิและหน้าทขี่ องผ้รู ับจานาได้ 7. บอกหน้าทขี่ องผู้จานาได้ 8. อธิบายวธิ ีการบังคบั จานาได้ 9. อธิบายความระงบั สิ้นไปแห่งสัญญาจานาได้

ลกั ษณะของสัญญาจานา 1. บุคคลที่นาทรัพย์สินมาจานาประกันหนีไ้ ด้ อาจจะเป็ นลูกหนี้หรือ บุคคลภายนอกกไ็ ด้เช่นเดยี วกบั การจานอง 2. สัญญาจานาต้องมีหนีร้ ะหว่างเจ้าหนี้ (ผู้รับจานา) กบั ลูกหนี้ และมี หนีร้ ะหว่างเจ้าหนี้ (ผ้รู ับจานา) กบั ผ้จู านา 3. สัญญาจานาเป็ นการประกนั ด้วยทรัพย์เช่นเดยี วกบั สัญญาจานอง 4. สัญญาจานาน้ันผ้จู านาต้องส่งมอบทรัพย์สินทจ่ี านาให้แก่ผู้รับจานา 5. ผู้รับจานามีสิทธิทีจ่ ะได้รับชาระหนีจ้ ากทรัพย์สินท่ีจานาก่อนเจ้าหนี้ อื่น ๆ เช่นเดยี วกบั ผู้รับจานอง

แบบของสัญญาจานา สัญญาจานาสมบูรณ์เม่ือมีการส่ งมอบ ทรัพย์สินที่จานา โดยไม่ต้องทาตามแบบแห่ง กฎหมายแต่ประการใด แม้ตกลงทาสัญญา จานากนั ด้วยวาจากถ็ ือว่าใช้ได้

ทรัพย์สินซึ่งจานาเป็ นประกนั หนีอ้ ะไรบ้าง 1. ต้นเงนิ 2. ดอกเบยี้ 3. ค่าสินไหมทดแทนในการไม่ชาระหนี้ 4. ค่าฤชาธรรมเนียมในการบังคบั จานา 5. ค่าใช้จ่ายเพ่ือรักษาทรัพย์สินซึ่งจานา 6. ค่าสินไหมทดแทนเพ่ือความเสียหายอนั เกดิ แต่ความชารุด บกพร่องแห่งทรัพย์สินจานาซ่ึงไม่เห็นประจกั ษ์

ข้อสัญญาจานาท่กี ฎหมายห้ามตกลงล่วงหน้า การท่ีจะตกลงกันไว้เสียแต่ก่อนเวลาหนี้ถึงกาหนด ชาระเป็ นข้อความอย่างใดอย่างหน่ึงว่า ถ้าไม่ชาระหนี้ ให้ผู้รับจานาเข้าเป็ นเจ้าของทรัพย์สินจานา หรือให้ จัดการแก่ทรัพย์สินน้ันเป็ นประการอื่นนอกจากตาม บทบัญญัติท้ังหลายว่าด้วยการบังคับจานา ข้อตกลง เช่นน้ันย่อมไม่สมบูรณ์

การจานาสิทธิซึ่งมีตราสาร สิทธิซึ่งมีตราสาร หมายถึงตราสารที่มีทรัพย์สิน เป็ นวัตถุแห่งสิทธิหรือตราสารที่ใช้ แทนสิทธิหรือ ทรัพย์สิน เช่น ตวั๋ เงนิ พนั ธบตั ร ใบหุ้น ประทวนสินค้า ใบตราส่ง เป็ นต้น สิทธิซ่ึงมีตราสารนี้ต่างกับเอกสาร อันเป็ นหลักฐานแห่งหนี้ เช่นสัญญากู้ยืม สัญญาซื้อ ขายทรัพย์สินธรรมดา เป็ นต้น

1. การจานาสิทธิซ่ึงมีตราสารท่ัว ๆ ไป ผู้จานาต้องปฏิบัตดิ งั นี้ 1.1 ต้องส่งมอบตราสารน้ันให้แก่ผู้รับจานา และ 1.2 ต้องบอกกล่าวเป็ นหนังสือแจ้งการจานาแก่ ลูกหนีแ้ ห่งสิทธิน้ัน ถ้าผู้จานาไม่ปฏิบัติท้ัง 2 ประการนี้ การจานาย่อม ตกเป็ นโมฆะ

2. การจานาใบหุ้นชนิดระบุชื่อ ถ้า จานาใบหุ้น หรือใบหุ้นกู้ชนิดระบุชื่อ ห้ามมิให้ ยกขึน้ เป็ นข้อต่อสู้บริษัทหรือบุคคลภายนอก เว้น แต่จะได้จดลงทะเบียนการจานาน้ันไว้ในสมุดของ บริษัทตามบทบัญญัติท้ังหลายในลักษณะ 22 ว่า ด้วยการโอนหุ้นหรือหุ้นกู้

สิทธิของผู้รับจานา 1. ผู้รับจานามสี ิทธิยดึ ของทจ่ี านาไว้จนกว่า จะได้รับใช้หนี้ 2. ผู้รับจานามสี ิทธิเอาดอกผลนิตนิ ัยชาระหนี้

1. ผู้รับจานามีสิทธิยึดของที่ จานาไว้จนกว่าจะได้รับใช้ หนี้ ผู้ รั บ จ า น า ช อ บ ที่จ ะ ยึด ข อ ง จ า น า ไ ว้ ไ ด้ ท้ังหมดจนกว่าจะได้รับชาระหนี้และค่า อุปกรณ์ครบถ้วน

2. ผู้รับจานามสี ิทธิเอาดอกผลนิตนิ ัยชาระหนี้ ถ้ามิได้กาหนดไว้เป็ นอย่างอ่ืนในสัญญา หากมีดอกผล นิตินัยงอกจากทรัพย์สินที่จานาแล้ว ให้ผู้รับจานาจัดสรร ใช้ดงั นี้ 2.1 จัดสรรใช้เป็ นค่าดอกเบยี้ อนั ค้างชาระแก่ตน 2.2 จัดสรรใช้ต้นเงนิ ถ้าไม่มดี อกเบยี้ ค้างชาระ

หน้าทขี่ องผู้รับจานา 1. ผู้รับจานาต้องสงวนรักษาทรัพย์สินทจี่ านา 2. ผู้รับจานาต้องไม่เอาทรัพย์สินท่ีจานาออก ใช้สอยหรือให้คนอื่นเกบ็ รักษา

1. ผู้รับจานาต้องสงวนรักษาทรัพย์สินทจี่ านา ผู้ รั บ จา นา ต้ อง รั กษ า ท รั พ ย์ สิ นจา นาไว้ ใ ห้ ปลอดภัย และต้องสงวนทรัพย์สินจานาน้ันเช่น อย่างวญิ ญูชนจะพงึ สงวนทรัพย์สินของตนเอง

2. ผู้รับจานาต้องไม่เอาทรัพย์สินท่ีจานาออกใช้สอยหรือให้คนอื่น เกบ็ รักษา ถ้าผ้รู ับจานา (1) เอาทรัพย์สินซ่ึงจานาออกใช้เอง หรือ (2) เอาไปให้บุคคลภายนอกใช้สอย หรือ (3) เอาไปให้บุคคลภายนอกเกบ็ รักษา โดยผู้จานามิได้ยินยอมด้วย ผู้รับจานาจะต้องรับผิดเพ่ือการท่ีทรัพย์สินที่ จานาน้ันสูญหาย หรือบุบสลายไปอย่างใด ๆ แม้ท้งั เป็ นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่ จะพสิ ูจน์ได้ว่าถงึ อย่างไร ๆ กค็ งต้องสูญหายหรือบุบสลายอยู่น่ันเอง

คู่สัญญาจานาจะตกลงกนั ให้ บุคคลภายนอกเป็ นผู้เกบ็ รักษา ทรัพย์สินท่ีจานาไว้กไ็ ด้

หน้าทขี่ องผู้จานา ค่าใช้จ่ายใด ๆ อันควรแก่การบารุงรักษา ทรัพย์สินจานาน้ัน ผู้จานาต้องชดใช้ให้แก่ ผู้รับจานา เว้นแต่จะได้กาหนดไว้เป็ นอย่าง อื่นในสัญญา

อายุความฟ้องเรียกค่าเสียหายและค่าใช้จ่าย ห้ามมิให้ฟ้องคดีดังต่อไปนี้ เม่ือพ้นกาหนด 6 เดือนนับแต่วัน ส่งคืน หรือขายทอดตลาดทรัพย์สินจานา 1. ฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนเพ่ือความบุบสลาย อนั ผู้รับจานา ก่อให้เกดิ แก่ทรัพย์สินทจี่ านา 2. ฟ้องเรียกให้ชดใช้ค่าใช้จ่ายเพ่ือการบารุงรักษาทรัพย์สินทจี่ านา 3. ฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกดิ แก่ผู้รับ จานา เพราะความชารุดบกพร่ องในทรัพย์สินที่จานาซึ่งไม่เห็น ประจกั ษ์

วธิ ีการบงั คบั จานา 1. ผู้รับจานาต้องบอกกล่าวเป็ นหนังสือไปยงั ลูกหนีใ้ ห้ชาระหนีใ้ น เวลาอนั สมควร 2. ผู้รับจานาต้องเอาทรัพย์สินซึ่งจานาออกขายทอดตลาด 3. ผู้รับจานาต้องมีหน้าทบ่ี อกกล่าวถึงกาหนดเวลาและสถานทีซ่ ่ึง จะขายทอดตลาดไปยงั ผู้จานาด้วยว่าจะขายทอดตลาดทไ่ี หนเวลาใด 4. ถ้าไม่สามารถบอกกล่าวก่อนได้ ผู้รับจานาจะเอาทรัพย์สินที่ จานาออกขายทอดตลาดได้ เมื่อหนีค้ ้างชาระล่วงเลยมา 1 เดือนแล้ว 5. ถ้าจานาตั๋วเงินให้ผู้รับจานาเรียกเก็บเงินตามตั๋วเงินในวันถึง กาหนดโดยไม่ต้องบอกกล่าวก่อน

บังคบั จานาแล้วลูกหนีย้ งั ต้องรับผดิ ในส่วนทข่ี าด เมื่อบงั คบั จานาได้เงนิ จานวนสุทธิเท่าใด ผู้รับจานา ต้องจัดสรรชาระหนีแ้ ละอปุ กรณ์เพ่ือให้เสร็จสิ้นไป และ ถ้ายังมีเงินเหลือก็ต้องส่ งคืนให้แก่ผู้รับจานาหรือแก่ บุคคลผู้ควรจะได้เงินน้ันถ้าได้เงินน้อยกว่าจานวนค้าง ชาระ ลูกหนีก้ ย็ งั คงต้องรับใช้ในส่วนทขี่ าดอยู่น้ัน

ความระงบั สิ้นไปแห่งสัญญาจานา 1. เม่ือหนีซ้ ่ึงจานาเป็ นประกันอยู่น้ันระงับ สิ้นไปเพราะเหตุประการอ่ืนมิใช่เพราะอายุความ 2. เมื่อผู้รับจานายอมให้ทรัพย์สินซ่ึงจานา กลบั คืนสู่การครอบครองของผู้จานา

1. เมื่อหนีซ้ ึ่งจานาเป็ นประกันอยู่น้ันระงับสิ้นไปเพราะ เหตุประการอ่ืนมิใช่เพราะอายุความ หนี้ท่ีเป็ นประกันย่อมระงับ ไปด้วย (1) การชาระหนี้ (2) การปลดหนี้ (3) การหักกลบลบหนี้ (4) การแปลงหนีใ้ หม่ (5) หนีเ้ กล่ือนกลืนกนั เมื่อหนี้ที่เป็ นประกันระงับไปย่อมทาให้สัญญาจานาระงับไปด้วย แต่ การทหี่ นีท้ เี่ ป็ นประกนั ขาดอายุความ ไม่ทาให้สัญญาจานาระงบั ไป

2. เมื่อผู้รับจานายอมให้ทรัพย์สินซึ่ง จานากลับคื นสู่ การครอบครองของผู้ จานา การจานาน้ั นผู้จานาต้ องส่ งมอบ ทรัพย์สินซ่ึงจานาให้แก่ผู้รับจานา ฉะน้ันถ้าผู้รับ จานายอมให้ทรัพย์สินซึ่งจานากลับคืนไปสู่การ ครอบครองของผู้จานาแล้ว สัญญาจานาย่อม ระงบั ไป