ทักษะการพัฒนาอาชีพ

ก

ข เอกสารสรุปเนอื้ หาท่ีตองรู รายวิชาทักษะการพัฒนาอาชีพ ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน รหัส อช21002 หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 สํานักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร หามจําหนาย หนงั สือเรียนนจ้ี ดั พมิ พดว ยเงินงบประมาณแผนดนิ เพือ่ การศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรับประชาชน ลิขสิทธ์ิเปนของสํานกั งาน กศน.สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ



สารบัญ ง คํานาํ หนา สารบัญ บทท่ี 1 ทกั ษะในการพัฒนาอาชพี 1 กิจกรรมทา ยบทท่ี 1 6 บทที่ 2 การทําแผนธรุ กิจเพ่ือการพฒั นาอาชพี 7 กจิ กรรมทา ยบทที่ 2 11 บทที่ 3 การจดั การความเสี่ยง 13 กจิ กรรมทา ยบทท่ี 3 16 บทท่ี 4 การจัดการการผลติ หรือการบรกิ าร 17 กจิ กรรมทา ยบทที่ 4 20 บทท่ี 5 การจดั การการตลาด 21 กิจกรรมทายบทท่ี 5 23 บทที่ 6 การขับเคลอ่ื นเพ่อื พฒั นาธรุ กจิ 24 กิจกรรมทา ยบทที่ 6 27 บทท่ี 7 โครงการพฒั นาอาชพี 29 กจิ กรรมทา ยบทท่ี 7 32 คณะทํางาน 33

1 บทที่ 1 ทักษะในการพัฒนาอาชพี ความจาํ เปน ในการฝก ทกั ษะ กระบวนการผลิตกระบวนการตลาด ทใ่ี ชน วัตกรรม เทคโนโลยี ความจาํ เปน ในการฝก ทักษะ 1.ดา นเศรษฐกิจ จากการแขงขนั ทางธรุ กจิ ทีม่ ีการแขงขันทางการตลาดสูง 2.ดานสังคม ประเทศท่ีมีเศรษฐกิจดีจะสงผลใหสภาพสังคมดี 3.ดา นการศกึ ษา ครอบครวั ที่ทม่ี เี ศรษฐกิจดีสามารถสง บตุ รหลานเขา รับการศึกษา ไดต ามความตอ งการ การพัฒนาอาชพี การพัฒนาอาชีพ หมายถึง การพัฒนาทักษะอาชีพดานตาง ๆ ใหทันตอการ เปลี่ยนแปลงของตลาด ไดแก ความรู ความสามารถในกระบวนการผลิต และกระบวนการ การตลาด การพัฒนาอาชพี มีความสาํ คญั และจําเปน แผนภมู ิ กระบวนการผลติ กระบวนการผลติ ทุน หมายถึง ปจ จัยที่เปนเงินทุน วัสดุ อุปกรณ วัตถุดิบ เคร่ืองมือ เครื่องจักร ซึ่งตอง ศึกษาวามี ทนุ ใดเขามาเก่ียวขอ งและถาจะปรับปรุงแกไขตองพิจารณาวาตองใชทุนประเภทใด มากนอยเพียงใด ลดจาํ นวนท่ใี ชไปบา งไดหรือไม หรือใชส่ิงทดแทนท่ีมีราคาถูกแทนส่ิงท่ีมีราคา แพงไดห รือไม หรอื เนน ใชท นุ ทมี่ ีอยูในทองถ่นิ เพราะถาใชทนุ จากที่อ่ืนจะมีคาใชจายสูงข้ึน เชน

2 คา ขนสง คาแรงงาน ถาเปนเงนิ ทีต่ องใชใ นการลงทุนที่ตองไปกูยืม เสียดอกเบี้ยในอัตราท่ีสูงจะ ทําอยางไรถงึ จะลดดอกเบ้ียใหต่ําลง ซงึ่ จะมผี ลตอการลดตน ทนุ แรงงาน หมายถึง แรงงานคน สัตว เคร่ืองจักรตาง ๆ ท่ีใชในการผลิต ผูเรียนจะตอง ศึกษา วิเคราะห การใชแรงงานวาใชแรงงานคุมคากับเงินทุนและเวลาหรือไม ใชแรงงาน เหมาะสมกับงานหรือขนาดของพื้นท่ีหรือไม เชน พ้ืนที่นอยก็ควรใชแรงงานคนไมควรใช เคร่อื งจักรขนาดใหญ แรงงานทใี่ ชมีคณุ ภาพหรือไม มกี ารใหขวญั กาํ ลังใจแกแ รงงานทใ่ี ชห รอื ไม สถานท่ี หมายถึง ท่ดี ินทาํ กนิ หรอื สถานท่ีตาง ๆ เชน หางสรรพสินคา รานคา ซ่ึงเปน สถานทปี่ ระกอบการ ถา เปน ทีด่ ินทาํ กินอาชพี เกษตรกอ็ าจจะพจิ ารณาวาไดใชท ดี่ นิ คุมคากับการ ลงทนุ หรอื ไม ใชท ัง้ หมด หรือใชอ ยา งเหมาะสมกับการปลูกพืชหรือเลี้ยงสัตวหรือไม มีการทํานุ บาํ รุงทดี่ นิ ทํากินบางหรือไม เชน บาํ รุงดนิ โดยปลูกพืชตระกูลถวั่ แลวไถกลบเพอ่ื บาํ รุงดิน การจัดการ เปนการนําทุน แรงงาน และท่ีดินหรือสถานที่ไปบริการใหเกิดผลผลิต อยา งคุมคา และไดประโยชนสงู สุด กระบวนการตลาด 1. ผลิตภณั ฑ/ สนิ คา หมายถึง ผลผลติ /ผลติ ภัณฑ/บริการ 2. ราคา หมายถึง การตงั้ ราคาขายสินคา ซง่ึ ขน้ึ อยูกบั ตนทนุ การผลิต 3.ชองทางการจดั จําหนาย เปนการกระจายสินคา ใหไปถึงผบู รโิ ภคอยางปลอดภยั 4.การสง เสรมิ การขาย เปนการใชเทคนิคหรือวิธีการใหลูกคาหรือวิธีการใหลูกคาและ ตอ งการซื้อสนิ คาโดยวิธกี ารตางๆ ความหมายของคําวา “นวตั กรรม” และ “เทคโนโลย”ี นวัตกรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ หรือส่ิงประดิษฐใหมท่ียังไมเคยมีใชมา กอนหรือเปนการพัฒนา ดัดแปลง มาจากของเดิมท่ีมอี ยแู ลว เทคโนโลยี หมายถึง ส่ิงท่ีมนุษยพัฒนาข้ึนเพ่ือชวยในการทํางานหรือแกปญหาตางๆ เชน อุปกรณ เคร่ืองมือ เคร่ืองจักร วัสดุ หรือแมกระทั่งส่ิงท่ีไมไดเปนสิ่งของท่ีจับตองได หรอื อาจเปน ระบบหรือกระบวนการตา งๆ การที่จะยอมรับหรือปฏิเสธนวัตกรรม/เทคโนโลยี ตองพิจารณาประสิทธิภาพของ นวตั กรรม/เทคโนโลยี โดยใชอ งคป ระกอบ 4 ดา น คือ 1. ความสามารถในการทํางาน 2. ประหยดั คาใชจา ย 3. ทํางานไดร วดเร็ว 4. ไมทําลายสิง่ แวดลอ ม

3 ความหมาย ความสาํ คัญของการจดั การอาชพี และระบบการจดั การ เพอื่ การพฒั นาอาชีพโดยประยุกตใชภ ูมปิ ญ ญา ความหมายของการจดั การอาชีพ การจัดการอาชีพ หมายถึง กระบวนลูกคา และไดรับการยอมรับจากสังคมการจัด กิจกรรมงานอาชีพ นับตั้งแตการวางแผนการจัดการองคการ การตัดสินใจการสั่งการ การ ควบคุม การติดตาม เพื่อใหไ ดผลผลติ หรือบริการทีเ่ ปน ที่ตอ งการของลูกคา ความสาํ คญั ของการจดั การอาชพี เพราะทําใหผ ูบรหิ ารสามารถพัฒนากิจการใหมุงไปสูความมีประสิทธิภาพและสามารถ ดําเนินการใหบ รรลุวตั ถุประสงคข องกจิ การ การจดั การเพอ่ื อาชพี เพื่อใหประสบผลสาํ เรจ็ ประกอบดว ย 1.การจัดการอยางมีคุณภาพหมายถึง ผูบริหารมีความรูประสบการณ สามารถทํางาน ใหบรรลผุ ลสําเรจ็ อยางมีประสทิ ธภิ าพ 2.ผลติ ภณั ฑท ม่ี ีคุณภาพ หมายถึง การผลิตสินคาทีม่ คี ุณภาพ อาจกระทําไดโดยการใช เทคนคิ ตางๆเริ่มตงั้ แตก ารใชว ตั ถดุ บิ กระบวนการผลิต การตรวจคุณภาพสินคากอนสงมอบให ลูกคา 3.ผลติ ภณั ฑท ีท่ นั สมยั ดวยนวตั กรรมใหม 4.การลงทุนระยะยาวอยา งมคี ณุ ภาพ 5.สถานการการเงินมนั่ คง 6.มีความสามารถในการดึงดดู ใจลกู คา ใหส นใจผลิตภัณฑ/สนิ คา 7.คาํ นงึ ถึงความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอ ม 8.การใชท รพั ยส นิ อยางคมุ คา สํารวจแหลงเรียนรูและสถานท่ฝี ก ทกั ษะในการพัฒนาอาชีพ ผูทีม่ คี วามสามารถในการบรหิ ารจดั การธรุ กิจไดอ ยา งมีประสทิ ธิภาพ จําเปนจะตองรูจัก เลอื กใชแ หลง ทเี่ อ้ือตอ การพฒั นาอาชีพ ไดแกอ ะไรบา ง 1. แหลงเรียนรูหมายถึง แหลงท่ีมีขอมูล ขาวสาร ความรู ประสบการณ สารสนเทศ สําหรบั ผเู รยี นใชใ นการแสวงหาความรูและฝก ทักษะในการประกอบอาชีพซ่งึ มอี ยูต ามธรรมชาติ และมนุษยส รางขึ้น 2. แหลง เงินทุนหมายถึง แหลงที่สามารถใหก ูยมื เงินเพอื่ การประกอบอาชีพได ซ่ึงมีทั้ง แหลง เงนิ ทุนของภาครฐั และเอกชน

4 3. แหลงวัสดุ อุปกรณ เครื่องจักรหมายถึง แหลงขายหรือแหลงที่ไดมาของวัสดุ อุปกรณ เคร่อื งจักรที่เกี่ยวขอ งกบั การประกอบอาชีพ 4. แหลง แรงงานหมายถงึ แหลงทจ่ี ะไดแรงงานมาใช -แรงงานคน หมายถึง แรงงานเจา ของกับแรงงานท่ีจา งมาทํางาน -แรงงานสตั ว หมายถงึ แรงงานสตั วท ีใ่ ชในการประกอบอาชพี -เครอื่ งจักร หมายถงึ เคร่ืองจกั รทใี่ ชในการประกอบอาชพี 5. ตลาด คือ แหลงท่ีมีทั้งผูซื้อและผูขายสินคาตางๆจากผูผลิตไปสูผูบริโภคหรือ ผูใชบริการนั้นๆ ไดรับความพอใจ รวมถึงการพัฒนาอาชีพที่มีวัตถุประสงคในการขยายตลาด ขายสินคา ใหมากข้นึ โดยพิจารณาตลาดเดมิ วาสามารถรองรับท่ีพฒั นาขนึ้ ใหมไดหรือไม ถา ไมไ ดจะตองหาตลาดใหมร องรบั วางแผนในการฝก ทกั ษะอาชพี โดยพฒั นาตอยอด และประยกุ ตใชภ ูมิปญ ญา การวางแผน หมายถงึ วธิ ีการตัดสินใจลว งหนา เพ่ืออนาคตองคการ ซ่ึงเปนหนาท่ีของ การจัดการในทางเลือกวาควรจะใหใครทําอะไร ที่ไหน อยางไร เปนขั้นตอนดําเนินงาน การใช ทรัพยากรอนาคตองคการ ซึ่งเปนหนาท่ีของการจัดการในทางเลือกวาควรจะใหใครทําอะไร ท่ีไหน อยางไร เปนข้ันตอนดําเนินงาน การใชทรัพยากรการบริการเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงค และเปาหมายท่ตี อ งการ ทักษะ หมายถึงความชัดเจน และความชํานิชํานาญในเร่ืองใดเร่ืองหนึ่ง ซึ่งบุคคล สามารถสรา งข้ึนไดจากการเรียนรูจากสงิ่ ตางๆ ที่อยรู อบตัว การฝกทักษะอาชีพ หมายถึงฝกทักษะอาชีพใดอาชีพหน่ึงจนเกิดความชัดเจนและ ชํานาญจนสามารถถา ยทอดความรแู ละประสบการณน นั้ ๆ ใหก บั ผูอ่ืนได ประโยชนข องการวางแผนการฝก ทักษะเพ่ือพฒั นาอาชพี คอื 1. มีโอกาสวิเคราะหท ักษะทจี่ ําเปนและตอ งฝกอยา งถ่ีถวน 2. ทาํ ใหครอบคลมุ ทักษะทตี่ อ งการฝก และมองเหน็ ภาพรวมของการพัฒนาอาชพี ทง้ั ระบบ 3. สามารถวางแผนในการเลือกสถานท่ฝี ก และวิธีการฝกได เชน ฝกทกั ษะกับหนวยงาน ทร่ี ับผิดชอบโดยตรง หรือบางทกั ษะอาจจะฝก ดว ยตัวเองได

5 ขน้ั ตอนการวางแผนการฝกทักษะเพอื่ พฒั นาอาชพี คือ 1.สรุปทกั ษะทตี่ อ งการฝก เพิม่ เติม 2.ศึกษาหาขอมูลเก่ียวกับแหลงฝกทักษะอาชีพ และประสานงานกับแหลงฝกวา ตอ งการฝกเรอ่ื งใดบา ง เมอื่ ใด 3. กาํ หนดวนั เวลา สถานทใี่ นการฝก ทักษะท้ังหมดลงในแผนการฝก 4. ผูทต่ี องการฝก ควรศกึ ษาเรอื่ งทตี่ องการฝก ทกั ษะดวยตนเองลวงหนาไปกอน เพ่ือให มีความเขาใจในระดับหนึง่ แลวจดเปนคาํ ถามท่ียังไมเขาใจเพื่อนําไปซักถามในวัน เวลาที่มีการ ฝก จรงิ ภมู ปิ ญญา หมายถงึ ความรู ความสามารถ ความชาญฉลาด ทักษะและเทคนิคอัน เกิดจากพื้นความรูท่ีผานกระบวนการสืบทอด เลือกสรร ปรับปรุง พัฒนา การสรางงาน ดว ยประสบการณท ีส่ ะสมมาเปน เวลานานอยา งเหมาะสม สอดคลองกบั ยคุ สมัย ฝก ทกั ษะอาชพี ตามแผนทีก่ ําหนดไวโดยมกี ารบนั ทกึ ทกุ ขน้ั ตอนการฝก ไวทกุ ข้นั ตอน ผฝู กทักษะอาชพี จะตอ งมีความรูและเทคนคิ ดังน้ี 1. ฝกการสงั เกต 2. ฝกจนิ ตนาการ 3. ฝกการคดิ ผสมผสานสง่ิ ตา งๆ เขาดว ยกัน ทาํ ใหเ กดิ ความคิดสรา งสรรค 4. ฝก ความจาํ อยางเปนระบบเปน การจัดกลุม ส่งิ ของตางๆหรอื หาวธิ กี ารจํา 5. ฝก การใชเ หตุผลทีส่ มั พนั ธกนั การบนั ทกึ ขน้ั ตอนการฝก อาชีพ 1.จากการอา นหนังสอื ตาํ รา หนังสอื พิมพต า งๆ แลวจดบันทึกเปนความรูโดยสรุปหรือ จดเปนผังความคดิ เพอ่ื สรุปเปน ความเขาใจของตนเอง 2.จากการฝกปฏบิ ตั ิ ตอ งจดบันทึกเปน ขน้ั ตอน 3.จากการสัมภาษณผูรู ผูเรียนจะตองเตรียมคําถามไปลวงหนากอนโดยลําดับคําถาม ตามขั้นตอนการเรยี นรู 4.จากการฟงท่มี ผี ูรบู รรยายหรือจากการอภิปรายแลกเปล่ียนเรียนรูความคิดเห็นซ่ึงกัน และกันผเู รยี นจะตองใหไ ดหรอื สรุปเปน ผังความคิดเพอ่ื ใหตนเองเขาใจก็ได 5.การจดบนั ทึกท่ีมาของขอ มลู

6 กิจกรรมทา ยบทท่ี 1 1. การพฒั นาอาชีพ หมายถึง แนวตอบ การพัฒนาทักษะอาชีพดานตาง ๆ ใหทันตอการเปล่ียนแปลงของตลาด ไดแก ความรู ความสามารถในกระบวนการผลิต และกระบวนการการตลาด การพัฒนาอาชีพมี ความสาํ คญั และจําเปน 2. ผลิตภัณฑท ี่มีคณุ ภาพ หมายถึง แนวตอบ การผลิตสินคาที่มีคุณภาพ อาจกระทําไดโดยการใชเทคนิคตางๆเริ่มต้ังแตการใช วตั ถดุ บิ กระบวนการผลติ การตรวจคุณภาพสนิ คากอ นสงมอบใหลูกคา 3. แหลงเรยี นรู หมายถึง แนวตอบ แหลงท่ีมีขอมูล ขาวสาร ความรู ประสบการณ สารสนเทศ สําหรับผูเรียนใชในการ แสวงหาความรูแ ละฝกทกั ษะในการประกอบอาชีพซง่ึ มีอยตู ามธรรมชาตแิ ละมนษุ ยสรา งขึ้น 4. การฝกทกั ษะอาชีพ หมายถึง แนวตอบฝกทักษะอาชีพใดอาชีพหน่ึงจนเกิดความชัดเจนและชํานาญจนสามารถถายทอด ความรูและประสบการณน้นั ๆ ใหกบั ผอู ื่นได 5. ขั้นตอนการบนั ทึกการฝกอาชีพ ประกอบดวยอะไรบา ง แนวตอบ1.จากการอานหนงั สือ เพ่อื สรปุ เปน ความเขา ใจของตนเอง 2.จากการฝก ปฏบิ ตั ิ ตอ งจดบนั ทกึ เปนขน้ั ตอน 3.จากการสมั ภาษณผ รู ู 4.จากการฟงทมี่ ผี ูรบู รรยายหรอื จากการอภปิ รายแลกเปลี่ยนเรียนรู 5.การจดบนั ทึกที่มาของขอมูล

7 บทที่ 2 การทาํ แผนธุรกจิ เพ่ือการพัฒนาอาชีพ การวเิ คราะหช มุ ชน การวิเคราะหชุมชน หมายถงึ การนาํ เอาขอมูลทว่ั ไปของชมุ ชนท่ีเราอาศยั อยู ซง่ึ อาจจะ เปนหมูบาน ตาํ บล หรืออําเภอก็ไดขึ้นอยูกับการกําหนดขอบเขตของชุมชนวาจะนําขอมูลของ ชุมชนในระดบั ใดมาพจิ ารณา โดยการจําแนกขอมูลดานตาง ๆ เพื่อใหทราบถึงประเด็นปญหา และความตองการที่แทจริงของชุมชน เพ่ือจะนํามากําหนดแนวทางการพัฒนาอาชีพใหแนว ตอบสนองตรงกับความตอ งการของคนในชมุ ชน “จุดแข็ง” และ “จดุ ออ น”ในการวิเคราะหช มุ ชน จุดแขง็ คอื การวิเคราะหส ิง่ แวดลอมภายในองคกร สง่ิ แวดลอมใดมศี กั ยภาพ มคี ุณภาพ ถอื วาเปน จุดแข็ง เชน ผลิตภณั ฑม ีคณุ ภาพดี เปน ตน จุดออน คือ การวิเคราะหส่ิงแวดลอมภายในองคกร ส่ิงแวดลอมใดที่มีประสิทธิภาพ และสรา งความเสยี หายใหอ งคกรถือวา เปนจุดออน เชน บุคลากรขาดความชํานาญในการผลิต สินคา เปนตน ศักยภาพของทรพั ยากรธรรมชาติในแตละพน้ื ที่ สงิ่ ตางๆ(ส่งิ แวดลอม) ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและมนุษยสามารถนํามาใชประโยชน ไดเชนบรรยากาศดินนํ้าปาไมทุงหญาสัตวปา แรธาตุพลังงานและกําลังแรงงานมนุษยเปนตน ดังนั้นการแยกแยะเพ่ือนําเอาศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่เพื่อนํามาใช ประโยชนในดา นการประกอบอาชีพตองพิจารณาวาทรัพยากรทางธรรมชาติท่จี ะตอ งนาํ มาใชใน การประกอบอาชพี ในพน้ื ทมี่ ีหรือไมมเี พยี งพอหรอื ไมถ าไมมีผูประกอบการตองพิจารณาใหมวา จะกอบอาชีพ ท่ีตัดสินใจเลือกไวหรือไมเชนการผลิตน้ําแรธรรมชาติแตในพื้นท่ีไมมีตาน้ําไหล ผา นและไมส ามารถขุดนา้ํ บาดาลไดซ ง่ึ ผปู ระกอบการจะตองพิจารณาวายังจะประกอบอาชีพน้ี อีกหรือไมและถาตองการประกอบอาชีพนี้จริงๆเน่ืองจากตลาดมีความตองการมากก็ตอง พจิ ารณาวาการลงทนุ หาแรธาตุท่ีจะมาใชใ นการผลติ คุมหรือไม ศกั ยภาพของพืน้ ทตี่ ามหลกั ภมู อิ ากาศ ลกั ษณะของลมฟา อากาศท่ีมอี ยปู ระจําทอ งถ่นิ ใดทองถิ่นหน่ึงโดยพิจารณาจากคาเฉล่ีย ของอุณหภูมิประจําเดือนและปริมาณนํ้าฝนในชวงระยะเวลาตางๆของป เชน ภาคเหนือของ ประเทศไทยมีอากาศหนาวเย็นหรือเปนแบบสะวันนา (Aw) คืออากาศรอนชื้นสลับกับฤดูแลง

8 เกษตรกรรมกิจกรรมท่ีทํารายไดตอประชากรในภาคเหนือไดแก การทําสวนทําไรทํานาและ เล้ยี งสตั ว ภาคใตเ ปนภาคทมี ่ีฝนตกตลอดทั้งป ทําใหเหมาะแกการปลูกพืชเมืองรอนท่ีตองการ ความชุมช้ืนสูง เชน ยางพาราปาลมน้ํามันเปนตนดังน้ันการประกอบอาชีพอะไรก็ตาม จําเปน ตอ งพิจารณาสภาพภูมอิ ากาศดวย ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศและทาํ เลทตี่ ้งั ของแตล ะพน้ื ที่ ลกั ษณะของพ้ืนท่แี ละทาํ เล ท่ีต้งั ในแตล ะจงั หวัดซึ่งมลี กั ษณะแตกตางกันเชนเปน ภูเขา ที่ราบสงู ที่ราบลมุ ท่รี าบชายฝง สิง่ ทเี่ ราตอ งศกึ ษาเกี่ยวกับลักษณะภูมิประเทศ เชน ความกวาง ความยาวความลาดชนั และความสงู ของพน้ื ท่ีเปน ตนซงึ่ ในการประกอบอาชีพใดๆก็ตามไมวาจะ เปน การผลติ การจําหนา ยหรอื การใหบรกิ ารกต็ ามจําเปน ตอ งพจิ ารณาถงึ ทาํ เลที่ตัง้ ทเ่ี หมาะสม ศักยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ติ ของแตละพน้ื ท่ี สภาพภูมิประเทศภมู ิอากาศและทรพั ยากรธรรมชาติท่ีแตกตางกันออกไปในแตละภาค จึงมีความแตกตางกันในการดํารงชีวิตของประชากรท้ังดานวัฒนธรรมประเพณีและการ ประกอบอาชีพระบบการเกษตรกรรม สังคมไทยเปนสังคมเกษตรกรรม (agrarian society) กลาวคือประชากรรอยละ 80 ประกอบอาชีพเกษตรกรรมหรือกลาวอีกนัยหน่ึงไดวาคนไทย สว นใหญม ีวถิ ชี วี ิตผูกพนั กับระบบการเกษตรกรรม และระบบการเกษตรกรรมน้ีเองไดเปนท่ีมา ของวัฒนธรรมไทยหลายประการเชน ประเพณีขอฝน ประเพณีลงแขกและการละเลนเตนกํารํา เคียว เปน ตน ศักยภาพของทรพั ยากรมนษุ ยในแตล ะพน้ื ท่ี เปนการนําศักยภาพของแตละบุคคลในแตละพื้นท่ีมาใชในการปฏิบัติงานใหเกิด ประโยชนสูงสดุ และสรางใหแ ตละบุคคลเกดิ ทศั นคติท่ีดีตอองคการตลอดจนเกิดความตระหนัก ในคุณคาของตนเองเพื่อนรวมงานและองคการเมื่อพิจารณาถึงทรัพยากรมนุษยในแตละพ้ืนท่ี โดยเฉพาะภมู ปิ ญญาไทย การวเิ คราะหขอ มลู สถานการณชุมชนมคี วามสาํ คญั และจําเปนตอ การพฒั นาอาชพี การพัฒนาอาชีพจะประสบความสําเรจ็ มากนอยเพียงใด ข้ึนอยูกับการวิเคราะหขอมูล ส ถ า น ก า ร ณ ชุ ม ช น ท้ั ง ภ า ย ใ น แ ล ะ ภ า ย น อ ก ใ ห ต ร ง กั บ ส ภ า พ ค ว า ม เ ป น จ ริ ง ต า ม ที่ มี ก า ร เปลี่ยนแปลงเพื่อสรางความเช่ือมั่นและกําหนดเปาหมายการพัฒนางานอาชีพท่ีชัดเจน และ เหมาะสมสอดคลองกบั สภาพบรบิ ทในพน้ื ท่ี สามารถกําหนดเปาหมายในการดําเนินงานพัฒนา อาชพี ไดอ ยางเหมาะสม

9 ความสาํ คัญของการวางแผนพฒั นาธรุ กจิ ของชุมชน 1. ชวยลดความเสีย่ ง 2. ทําใหการดําเนนิ การของสถานประกอบการเปน ไปตามเปาหมายทวี่ างไว 3. เปน การยอมรบั ความคิด วิธีการใหมๆ ในการดําเนินการเน่อื งจากมีการเปล่ียนแปลง อยูตลอดเวลา 4. ชวยประหยัดเวลาในการดาํ เนินงาน 5. ทาํ ใหสมาชกิ ของสถานประกอบการมีความเขาใจ สามารถมองเห็นภาพการทํางาน รวมกันได 6. ทาํ ใหเ กิดการประสานงานทีด่ ีในสถานประกอบการ 7. เปนแรงจงู ใจท่ีดีในการทาํ งานของสมาชิกในสถานประกอบการ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประกอบไปดว ย 5 สวนดังน้ี สว นท่ี 1. กรอบแนวคดิ เปนปรัชญาท่ีช้ีแนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่ควรจะเปน โดยมี พนื้ ฐานมาจากวถิ ชี ีวติ ด้งั เดมิ ของสงั คมไทย สามารถนาํ มาประยุกตใชไดตลอดเวลาและเปนการ มองโลกเชิงระบบท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัยและวิกฤต เพือ่ ความม่ันคง และความยั่งยืนของการพัฒนา สวนท่ี 2. คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพยี งสามารถนาํ มาประยุกตใชกับการปฏบิ ัติตนไดใ นทุกระดับ โดยเนนการ ปฏิบตั ิบนทางสายกลางและการพฒั นาอยา งเปน ข้ันตอน สวนที่ 3. คํานยิ าม ความพอเพียงจะตองประกอบดว ย 3 คณุ ลักษณะ ดังน้ี ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไมนอยเกินไป และไมมากเกินไปโดยไม เบียดเบยี นตนเอง และผอู ่นื เชน การผลติ และการบริโภคทอ่ี ยใู นระดับพอประมาณ ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเก่ียวกับระดับของความพอเพียงน้ัน จะตอง เปนไปอยางมีเหตุผลโดยพิจารณาจากเหตุปจจัยท่ีเก่ียวของตลอดจนคํานึงถึงผลท่ีคาดวาจะ เกดิ ขึน้ จากการกระทาํ นัน้ ๆ อยางรอบคอบ การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบ และการ เปลยี่ นแปลงดา นตา ง ๆทจี่ ะเกิดข้ึนโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆท่ีคาดวา จะเกดิ ขน้ึ ในอนาคตทัง้ ใกล และไกล สวนท่ี 4. เงอื่ นไข

10 การตดั สนิ ใจและการดําเนนิ กิจกรรมตาง ๆใหอยูในระดับพอเพียงนน้ั ตองอาศัยทงั้ ความรู และ คณุ ธรรมเปน พ้นื ฐาน 2 เงื่อนไขดังน้ี เงอ่ื นไขความรู ประกอบดวยความรอบรูเ กยี่ วกบั วิชาการตาง ๆ ทเี่ ก่ียวขอ งอยา งรอบ ดานความรอบคอบทจี่ ะนําความรเู หลานัน้ มาพิจารณาใหเ ชอ่ื มโยงกัน เพือ่ ประกอบการวางแผน และความระมดั ระวังในขั้นปฏิบตั ิ เงื่อนไขคณุ ธรรม ทจี่ ะตอ งเสริมสรางประกอบดวย มคี วามตระหนักในคณุ ธรรมมีความ ซอ่ื สัตยส จุ ริต และมีความอดทน มคี วามเพยี รใชสตปิ ญญาในการดาํ เนินชีวติ สวนที่ 5. แนวทางปฏิบตั ิ / ผลทค่ี าดวาจะไดร ับ จากการนาํ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาประยุกตใ ช คือการพฒั นาทส่ี มดุล และ ย่ังยนื พรอ มรบั ตอ การเปลย่ี นแปลงในทกุ ดาน ทั้งดา นเศรษฐกจิ สงั คม สิง่ แวดลอ ม ความรู และ เทคโนโลยี

11 กิจกรรมทา ยบทที่ 2 1. การวเิ คราะหชุมชน หมายถึง แนวตอบ การนําเอาขอมูลท่ัวไปของชุมชนที่เราอาศัยอยู ซ่ึงอาจจะเปนหมูบาน ตําบล หรือ อําเภอก็ไดขึ้นอยูกับการกําหนดขอบเขตของชุมชนวาจะนําขอมูลของชุมชนในระดับใดมา พิจารณา โดยการจําแนกขอมูลดานตาง ๆ เพื่อใหทราบถึงประเด็นปญหา และความตองการ ที่แทจริงของชุมชน เพ่ือจะนํามากําหนดแนวทางการพัฒนาอาชีพใหแนวตอบสนองตรงกับ ความตองการของคนในชุมชน 2. ใหนกั ศกึ ษาบอกความหมายของ “จดุ แขง็ ” และ “จุดออน” แนวตอบ จุดแข็ง คือ การวิเคราะหส่ิงแวดลอมภายในองคกร ส่ิงแวดลอมใดมีศักยภาพ มีคณุ ภาพ ถอื วา เปนจุดแขง็ เชน ผลติ ภณั ฑม ีคณุ ภาพดี เปนตน จุดออน คือ การวิเคราะหสิ่งแวดลอมภายในองคกร สิ่งแวดลอมใดที่มีประสิทธิภาพ และสรา งความเสียหายใหอ งคก รถอื วา เปนจุดออน เชน บุคลากรขาดความชํานาญในการผลิต สนิ คา เปน ตน 3. การวิเคราะหขอ มูลสถานการณช มุ ชนมคี วามสําคัญและจําเปนตอการพัฒนาอาชพี อยางไร แนวตอบ การพัฒนาอาชีพจะประสบความสําเร็จมากนอยเพียงใด ขึ้นอยูกับการวิเคราะห ขอมลู สถานการณช มุ ชนท้งั ภายในและภายนอกใหต รงกับสภาพความเปนจรงิ ตามท่ีมี การเปลย่ี นแปลงเพอื่ สรางความเชอื่ ม่นั และกําหนดเปาหมายการพัฒนางานอาชีพท่ชี ัดเจน และ เหมาะสมสอดคลองกบั สภาพบรบิ ทในพ้นื ท่ี สามารถกาํ หนดเปาหมายในการดําเนินงานพัฒนา อาชีพไดอ ยางเหมาะสม 4. การวางแผนพฒั นาธรุ กิจของชมุ ชน มีความสําคัญ อยา งไร แนวตอบ 1. ชวยลดความเส่ียง 2. ทาํ ใหการดําเนนิ การของสถานประกอบการเปน ไปตามเปา หมายที่วางไว 3. เปนการยอมรับความคิด วิธีการใหมๆ ในการดําเนินการเนื่องจากมีการ เปลี่ยนแปลงอยตู ลอดเวลา 4. ชวยประหยัดเวลาในการดาํ เนนิ งาน 5. ทําใหสมาชิกของสถานประกอบการมีความเขาใจ สามารถมองเห็นภาพการ ทาํ งานรวมกนั ได 6. ทาํ ใหเกิดการประสานงานทด่ี ีในสถานประกอบการ 7. เปนแรงจงู ใจทด่ี ีในการทํางานของสมาชกิ ในสถานประกอบการ

12 5. ใหนักศึกษาสรปุ ความหมายของปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง แนวตอบ เปนแนวคิดของในหลวง พระราชทานมากวา25ป ช้ีถึงแนวทางปฏิบัติตน โดย คํานึงถึงความพอประมาณความมีเหตุผล และการสรางภูมิคุมกันที่ดี เพื่อพรอมรับตอความ เสย่ี ง บนพน้ื ฐานของความรอบรู ความรอบคอบ ระมัดระวัง และคุณธรรม การใชความรูอยาง ถูกหลกั วชิ าการ ดวยความรอบคอบ ไมเบียดเบียนกัน การแบงปน ชวยเหลือกัน ความรวมมือ ปรองดองกันในสังคม นําไปสคู วามสามัคคี การพัฒนาท่ีสมดุลย่ังยืน และการพรอมรับตอการ เปลี่ยนแปลงตา งๆ ภายใตกระแสโลกาภิวัตน

13 บทที่ 3 การจัดการความเสีย่ ง การวเิ คราะหศ กั ยภาพและการจดั การ การวเิ คราะหศ กั ยภาพและการจดั การเกีย่ วกบั ผลการดําเนินการในอดีตท่ีผานมา 2 - 3 ป จนถงึ ปจ จบุ นั การวิเคราะหศักยภาพและการจัดการความเสี่ยงกับผลการดําเนินงาน ประกอบดวย ปจ จยั สําคัญดงั นี้ 1. สนิ คา หมายถงึ ส่งิ ทม่ี ตี วั ตนและสรา งความพงึ พอใจใหกับผูบรโิ ภคได 2. ประเภทสนิ คา แบง ไดเ ปน 2 ประเภท คอื - อปุ โภค บรโิ ภค หมายถึง สนิ คา หรือบรกิ ารทีผ่ ซู อ้ื ไปเพื่อใชเ อง หรือเพอ่ื ใช ในครอบครัว - สนิ คาอตุ สาหกรรม หมายถึง สินคาท่ซี ้ือมาเพ่ือนาํ มาใชผลิตเปนสนิ คา อ่ืน ตอ ไป หรือเพ่ือใชใ นการดาํ เนนิ ของธุรกิจ 3. คาใชจายตางๆ หมายถงึ ตน ทุนสว นทหี่ กั ออกจากรายไดในรอบระยะเวลา ท่ดี ําเนนิ งาน 4. ผลกําไร หมายถึง ผลแนวตอบแทนทก่ี จิ การไดร ับ 5. คูแขงขนั หมายถึง กลุมบคุ คลหรือสถาบันที่ดําเนินการดานธุรกิจอยางเดียวกันหรือ ใกลเคยี งกันซ่งึ สามารถใชแ ทนกนั ได 6. สว นครองการตลาด หมายถงึ อัตรายอดขายสินคา ตอ ยอดขายท้ังสิน้ ของคแู ขงขนั 7. สมรรถนะธรุ กจิ หมายถึง ความรู ทักษะ และคุณลักษณะท่ีจําเปนของบุคคลใน การทาํ งานธรุ กจิ ใหประสบความสําเร็จ มีผลงานไดตามเกณฑหรือมาตรฐานที่กําหนดหรือสูง กวา 8. สภาพแวดลอมภายใน หมายถึง การศึกษาจุดแข็ง จุดออน กลยุทธและวิธีการ คแู ขง ขันเพื่อใหส ามารถหามาตรการในการแนวตอบสนอง 9. สภาพแวดลอมภายนอก หมายถึง การศึกษาโอกาสและอุปสรรค ตองมีความรู เก่ียวกับโครงสรางธุรกิจขององคกรเอง ขอมูลลูกคา ขอมูลคูแขง ขาวสารทางเศรษฐกิจท้ัง ภายในและภายนอกประเทศมาเปนตวั ชวยในการวิเคราะหบนพน้ื ฐานของขอมลู ทแ่ี ทจ ริง 10. วงจรความเส่ียง หมายถึง การตัดสินใจของผูบริการทุกระดับจะตองเผชิญกับ ความเสีย่ ง ผูบรหิ ารจําเปนและเขาใจวงจรความเส่ียงเพ่ือจะไดนํามาใชในการบริหารจัดการ ความเสย่ี งตามวตั ถุประสงคขององคกร

14 วิธีการแกป ญ หาความเสยี่ งเพอื่ ความม่นั คงของอาชีพ ความเสี่ยง หมายถึงเหตุการณห รือการกระทําใดๆ ทอ่ี าจเกิดขนึ้ ภายในสถานการณท่ีไม แนนอนและสงผลกระทบหรือสรางความเสียหายหรือลมเหลว หรือการลดโอกาสท่ีบรรลุ เปาหมายและวัตถปุ ระสงค การจัดการความเสยี่ ง หมายถงึ กระบวนการในการวิเคราะห ประเมิน ดูแล ตรวจสอบ และควบคุมความเสี่ยงที่สัมพนั ธก ับกิจกรรมหนา ทีแ่ ละกระบวนการทาํ งาน เพ่ือใหงานลดความ เสียหายจากความเสี่ยงมากท่สี ุด อนั เนอ่ื งมาจากทตี่ อ งเผชิญในชว งเวลาใดเวลาหน่งึ การแกไขปญหาความเส่ียง หมายถึง การทําใหเกิดสภาพการณที่เราคาดหวัง การท่ี คนจํานวนมากไมสามารถแกไขปญหาตนเอง หรือผูบริหารไมสามารถจะแกปญหาหนวยงาน ของตนไดถ ึงแมจ ะรสู ภาพหรือเปาหมายอยูแลว แตไ มส ามารถนําไปสูเ ปาหมายได ท้ังน้ีเพราะ ปญหาอาจมีมาก รุนแรง มีความสลับซับซอน คลุมเครอื และแฝงไวดวยปญหาอ่ืนๆ การแกป ญหาความเสย่ี งมี 4 ข้นั ตอนดังน้ี 1. ขั้นระบปุ ญ หา เปน ข้นั แรกท่ีมคี วามสาํ คัญเพราะถาเราไมทราบปญหาเราก็ไมมีทาง แกป ญหาไดจ ําเปนตองหาสาเหตุแลวนําสาเหตุนั้นมาเรียงลําดับความสําคัญอะไรเปนเหตุเปน ผล 2. ขนั้ สาเหตุของปญ หา การหาสาเหตุของปญ หาไมถูกตองจะทําใหเกิดการแกปญหา ผิดไป ซ่ึงตามปกติคนเรามักยึดติดกับแนวคิดหรือความรูเดิมๆ ทําใหมองเห็นปญหาแตเพียง ดานท่สี ัมพนั ธสอดคลองกับแนวคดิ นน้ั ๆอกี ประการหนง่ึ ผทู รี่ ูถึงสาเหตุที่แทจริงแลวรีบดวนสรุป โดยไมพยายามคนหาสาเหตอุ ่ืนๆ 3. ขนั้ การกาํ หนดจุดมุงหมายในการแกปญหา การคัดเลือกสาเหตุที่กอใหเกิดปญหา แลวนาํ ไปหาแนวทางแกไ ขจะทําใหปญหานั้นไดรับการแกไ ข 4. ขัน้ กาํ หนดแนวทางแกปญ หา การกาํ หนดทางเลือกในการแกปญหาซึ่งอาจจะเปน ทางเลือกที่สามารถนําไปใชแกปญหาไดจริง ไมใชเปนเพียงอุดมการณหรืออุดมคติ หรือ ทางเลือกนั้นสามารถนํามาเปรียบเทียบกันได ท้ังท่ีวัดเปนตัวเงินไดและไมสามารถวัดเปนตัว เงินได การวางแผนปฏบิ ตั กิ ารจัดการความเสีย่ ง การวางแผนปฏบิ ตั กิ ารจัดการความเสย่ี ง ควรมีผูแทนจากฝายตางๆ ในองคการเปน เสมือนคณะทํางานกลาง หากคณะทํางานยังไมมีความชํานาญพอ ควรจางที่ปรึกษาเขามา ทํางานรว มกัน เพอ่ื วางแผนปฏิบตั ิการจดั การความเสี่ยง โดยเริ่มจากการสรางตัวแบบบริหาร ความเสย่ี งระดับองคก าร ซึ่งจะตอ งมีการทบทวน วเิ คราะห ตัดสินใจและประเมินความเส่ียง ขององคก ารกอ น

15 1. กาํ หนดตัวชีว้ ัดประสิทธภิ าพ 2. จดั การฝก อบรมใหความรูกับตัวแทนฝายตางๆ ใหต ระหนกั ถงึ ความเสย่ี ง 3. จัดทําแบบสอบถาม 4. จดั ใหม ีการสมั ภาษณ 5. ดําเนนิ การทบทวนเอกสารท่มี อี ยูจากฝายตางๆ โดยเนน เฉพาะดา นความเสี่ยง 6. จดั สัมมนาเชงิ ปฏิบตั ิการอยางตอ เน่ือง 7. จดั ทาํ ตัวแบบความเส่ยี ง 8. ตรวจสอบติดตามพนื้ ท่ขี องฝายตา งๆ 9. วเิ คราะหส งิ่ ทีไ่ ดจากการประเมนิ ข้นั ตอนการวางแผนปฏิบตั กิ ารจดั การความเสี่ยง 1. สํารวจความเส่ียงในองคก าร การสํารวจความเสี่ยงท้งั องคการโดยศึกษาจากตัวแทน ฝา ยตางๆ ดวยวิธีการแนวตอบแบบสอบถาม การสัมภาษณเพื่อใหไดขอมูลที่เปนเหตุเปนผล ตอความเสีย่ งขององคก ารโดยนําขอมลู มากรอกในตารางความเสี่ยงทก่ี ําหนดไว 2. ประเมินความเสี่ยงในระดับองคการ คณะทํางานกลางรวบรวมขอมูลความเส่ียง จากฝายตา งๆ ที่เก่ียวขอ ง นํามาจดั ลําดับความเส่ยี ง โดยอาจเชญิ ผูที่เก่ียวของรว มพจิ ารณา 3. กําหนดตวั ควบคุมความเสย่ี งทีเ่ กิดข้ึนในโอกาสตา งๆ รวมถงึ ผลกระทบทีอ่ าจเกดิ ข้ึนได 4. การทาํ แผนปฏบิ ตั กิ ารจะตอ งเลือกความเสย่ี งสูงสดุ ทเี่ ปน วกิ ฤตกิ อ นมาทาํ แผน ปฏบิ ตั กิ าร 5. การทาํ รายงานสรุปความเสี่ยง เพอ่ื นาํ ขอมูลความเส่ียงมาจัดทําแผนปฏิบัติการการ จัดการความเส่ยี ง โดยเร่อื งวกิ ฤตทิ ่ีตองเรง แกไข

16 กิจกรรมทา ยบทท่ี 3 1. ประเภทสนิ คา แบงไดเ ปน 2 ประเภท ประกอบดวยอะไรบา ง แนวตอบ 1. อปุ โภค บรโิ ภค หมายถึง สนิ คา หรอื บริการที่ผูซ้ือไปเพ่ือใชเอง หรือเพ่ือใชใน ครอบครัว 2.สินคาอุตสาหกรรม หมายถงึ สินคาที่ซ้ือมาเพ่อื นาํ มาใชผลิตเปนสินคาอ่ืนตอไปหรือเพื่อใช ในการดําเนินของธุรกจิ 2. การแกไขปญ หาความเส่ยี ง หมายถงึ อะไร แนวตอบ การทาํ ใหเกดิ สภาพการณทีเ่ ราคาดหวัง การที่คนจํานวนมากไมสามารถแกไขปญหา ตนเอง หรอื ผูบ รหิ ารไมส ามารถจะแกป ญหาหนว ยงานของตนไดถึงแมจ ะรสู ภาพหรือเปาหมาย อยูแลว แตไมสามารถไปสูเปาหมายได ท้ังน้ีเพราะปญหาอาจมีมาก รุนแรง มีความ สลบั ซับซอ น คลุมเครอื และแฝงไวด วยปญหาอ่นื ๆ 3. เพราะเหตใุ ดจงึ ตอ งสํารวจความเสย่ี งในองคการ แนวตอบ เพราะการสํารวจความเส่ยี งทั้งองคการโดยศึกษาจากตัวแทนฝายตางๆ ดวยวิธีการ แนวตอบแบบสอบถาม การสัมภาษณเพ่ือใหไดขอมูลท่ีเปนเหตุเปนผลตอความเสี่ยงของ องคการโดยนําขอ มูลมากรอกในตารางความเสีย่ งทก่ี าํ หนดไว

17 บทท่ี 4 การจัดการการผลิตหรือการบรกิ าร การจดั การเก่ียวกบั การควบคุมคณุ ภาพการผลติ หรอื การบรกิ าร การจัดการเกี่ยวกับการควบคมุ คุณภาพการผลิตหรอื การบริการ คือ การบังคับหรือ กํากับดูแลใหการดําเนินการผลิตสูเปาหมายซึ่งการควบคุมยอมเปนหลักประกันวาผลงานที่ได ตรงกับเปาหมายและวัตถุประสงคที่กําหนดการควบคุมการผลิตจะทําใหเราทราบวางานท่ีทํา กาํ ลงั เดินไปสูเ ปา หมายหรือไมถ า ไมตรงตามความตอ งการก็สามารถปรับปรงุ แกไ ขไดทนั การการ ควบคุมจะทําใหผลผลิตมีประสิทธิภาพสูงขึ้นจะตองมีการวางแผนและต้ังมาตรฐานเอาไว ลว งหนาและมีการเปรียบเทียบผลงานจรงิ กับมาตรฐานท่ีกาํ หนดไว วัตถุประสงคก ารจดั การเกยี่ วกบั การควบคุมคณุ ภาพการผลิตหรอื การบรกิ าร 1. เพ่อื ใหเ สยี คา ใชจ า ยหรือตนทุนต่ําทีส่ ดุ ทงั้ นีโ้ ดยการใชปจ จัยการผลิตและวิธีการผลติ ทีเ่ หมาะสม 2. เพื่อใหไ ดป รมิ าณสินคาตรงตามความตองการของตลาด ไมมากเกินไปจนสินคาเนา เสีย และไมนอยเกนิ ไปจนไมส ามารถสนองความตองการของตลาดได เปนตน 3. เพื่อใหไ ดส ินคา ตรงตามเวลาท่ลี ูกคา ตองการ 4. เพื่อใหไ ดค ุณภาพสนิ คาตรงตามที่ลกู คา ตอ งการ ไมม จี ดุ บกพรอ งหรอื เนาเสีย ขน้ั ตอนการควบคมุ การผลติ แบง ออกเปน 4 ขั้นตอน 1. ข้นั ตอนการกาํ หนดนโยบาย เปนการกําหนดวตั ถุประสงคกวางๆเพื่อเปนเครอื่ งชี้ นําวา กิจการจะตอ งทําอะไรบา งเพอ่ื ใหบ รรลุวตั ถปุ ระสงคทวี่ างไว 2. ขั้นตอนการออกแบบผลิตภณั ฑ หมายถึง การกาํ หนดคุณลักษณะของผลติ ภัณฑ 3. ขั้นตอนการควบคุมคณุ ภาพการผลิต 4. ข้นั การจําหนา ย การควบคมุ คณุ ภาพ การใชน วตั กรรมและเทคโนโลยีในการผลิต การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลิต คือการพัฒนาความสามารถในการผลิต ผลิตภณั ฑของมนษุ ย ชว ยในการแกปญ หาและสนองความตองการของมนุษยอยางสรางสรรค โดยนําความรูมาใชกับกระบวนการเทคโนโลยีเพ่ือสรางและใชส่ิงของเคร่ืองใช วิธีการใหการ ดาํ รงชวี ติ มคี ณุ ภาพดีย่งิ ขึน้

18 ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยี เทคโนโลยีจะมปี ระโยชน อยา งมาก เมอ่ื ผูใ ชม กี ารนําไปใชไดอยางถูกวิธีและเหมาะสม และจะเกดิ ผลกระทบอยา งมากมายเม่ือผูใชนําเทคโนโลยีไปใชแบบผิดๆ ดวยความไมรูหรือใช เทคโนโลยมี ากเกนิ กวา ความจําเปน กระบวนการเทคโนโลยีในการผลติ กระบวนการเทคโนโลยี คือกระบวนการท่เี กย่ี วของกบั การแกปญหา โดยการใชความคิดริเริ่ม สรา งสรรคและรอบคอบ เพอื่ สรา งผลติ ภณั ฑท กี่ อ ใหเกดิ ประโยชนต ามความตอ งการของมนุษย อยางมปี ระสิทธิภาพ การเลอื กใชเ ทคโนโลยอี ยา งสรา งสรรคม ีหลกั การ 1. การเลือกใชเ ทคโนโลยีโดยคาํ นงึ ถงึ ชีวติ คือ การเลอื กใชโ ดยคาํ นึงถึงความปลอดภยั ของสขุ ภาพรางกายของผใู ชคอื การเลอื กใชโ ดยคํานงึ ถงึ ความปลอดภยั ของสุขภาพรา งกายของ ผใู ช 2. การเลือกใชเ ทคโนโลยโี ดยคํานึงถึงสงั คมคอื การเลือกใชโ ดยคาํ นึงถึงผลกระทบท่ีจะ เกดิ ขน้ึ ตอสงั คม เชน เศรษฐกจิ วฒั นธรรม 3. การเลือกใชเทคโนโลยีโดยคํานึงถงึ สง่ิ แวดลอ มคือ การเลอื กใชโดยคํานงึ ถึงผลกระทบ ตอสงิ่ แวดลอม เเละมลภาวะตา งๆทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ แนวคดิ ในการลดและควบคมุ ตนทุนการผลติ มหี ลกั การ 1. ศกึ ษาวเิ คราะหและสาํ รวจสถานภาพปจจุบันของการผลิต 2. วเิ คราะหสาเหตุของตน ทุนสูญเปลา ทีเ่ กิดขน้ึ จากการผลติ และการบริการ 3. ลดและควบคุมตน ทนุ การผลิตทีส่ ูญเปลา ปจจัยท่ีสาํ คญั ในการลด ควบคุมตนทนุ การผลติ ผูบริหารตองกําหนดเปาหมายและการดําเนินงานอยางจริงจัง และตองมีการจัดทํา ขอมลู และวัดประสทิ ธิภาพของการลดตน ทนุ อยางตอเน่อื ง การลดตน ทุนการผลิตและการบรกิ ารมีประโยชน 1. เพอ่ื ใหทางองคกรเสยี คาใชจ ายหรอื ตนทนุ ต่าํ ทส่ี ุด ทั้งนโ้ี ดยการใชปจ จัยการผลิตและ วิธีการผลิตทีเ่ หมาะสม

19 2. เพ่ือใหองคกรไดปริมาณสินคาตรงตามความตองการของตลาด ไมมากเกินไปจน สนิ คาเนา เสยี และไมน อยเกินไปจนไมส ามารถสนองความตองการของตลาด ได เปนตน 3. เพื่อใหอ งคกรไดส ินคาตรงตามเวลาทีล่ กู คาตองการ 4. เพอื่ ใหไ ดค ณุ ภาพสนิ คาตรงตามทล่ี ูกคาตองการ ไมมีจดุ บกพรอ งหรือเนาเสยี 5. เพื่อใหเกิดขอดีที่จะมีการติดตามและวางมาตรฐานการปองกันในระหวาง กระบวนการปฏบิ ัติไดตลอดเวลา ซ่ึงดกี วาการแกไ ขเม่ือไปถงึ ขัน้ สดุ ทา ยทง่ี านเสร็จแลว การควบคมุ การจดั การผลติ หรอื บรกิ ารเพอื่ ใหธ รุ กจิ มีความมน่ั คง มีวธิ กี ารดังน้ี การดําเนินงานธุรกิจใหมีความม่ันคง ผูประกอบการหรือเจาของธุรกิจตองมีระบบ ควบคุม การจัดการผลิตและการบริการ ระบบควบคุมท่ีนิยมใชกันมาก ไดแก วงจรควบคุม PDCA (Deming Cycle) มรี ายละเอียด ดังน้ี P(Plan) คือ การวางแผนงานจากวัตถปุ ระสงค และเปาหมายท่ไี ดก ําหนดข้นึ D(Do) คือ การปฏิบัติตามข้ันตอนในแผนงานท่ีไดเขียนไวอยางเปนระบบและมี ความตอ เนื่อง C(Check) คือ การตรวจสอบผลการดําเนินงานในแตละขั้นตอนของแผนงานวามี ปญ หาอะไรเกดิ ขนึ้ จําเปน ตอ งเปลีย่ นแปลงแกไ ขแผนงานในขั้นตอนใด A(Act) คือ การปรับปรุงแกไขสวนท่ีมีปญหา หรือถาไมมีปญหาใดๆ ก็ยอมรับแนว ทางการปฏบิ ตั ิตามแผนงานทไี่ ดผ ลสาํ เรจ็ เพือ่ นําไปใชใ นการทาํ งานคร้งั ตอ ไป วงจรการควบคุม PDCA (Deming Cycle)ตองมกี ารดาํ เนินงานอยา งตอ เนือ่ ง เมอื่ เสร็จสิ้นแลว ตอ งเรม่ิ ทําใหมเพ่อื ใหเ กดิ การปรบั ปรงุ และพฒั นาอยา งตอ เนือ่ ง

20 กิจกรรมทา ยบทที่ 4 1. ใหนักศกึ ษาอธิบายวิธกี ารจัดการเก่ยี วกับการควบคมุ คุณภาพการผลิตหรอื การบริการ แนวตอบ การบังคับหรือกํากับดูแลใหการดําเนินการผลิตสูเปาหมายซึ่งการควบคุมยอมเปน หลักประกนั วาผลงานที่ไดตรงกับเปาหมายและวัตถุประสงคท่ีกําหนดการควบคุมการผลิตจะ ทําใหเราทราบวางานท่ีทาํ กาํ ลงั เดนิ ไปสูเ ปา หมาย หรอื ไมถ าไมตรงตามความตองการก็สามารถ ปรบั ปรงุ แกไขไดท นั การการควบคุมจะทําใหผลผลิตมีประสิทธิภาพสูงขึ้นจะตองมีการวางแผน และต้งั มาตรฐานเอาไวล ว งหนาและมีการเปรียบเทยี บผลงานจริงกบั มาตรฐานท่ีกําหนดไว 2. การใชน วตั กรรมและเทคโนโลยใี นการผลิต แนวตอบ กระบวนการที่เกี่ยวของกับการแกปญหา โดยการใชความคิดริเริ่มสรางสรรคและ รอบคอบ เพื่อสรางผลิตภัณฑที่กอใหเกิดประโยชนตามความตองการของมนุษยอยางมี ประสทิ ธภิ าพ 3. แนวคิดในการลดและควบคมุ ตนทุนการผลิตมหี ลักการ อยางไร แนวตอบ1. ศกึ ษาวิเคราะหแ ละสํารวจสถานภาพปจจบุ นั ของการผลิต 2.วเิ คราะหส าเหตุของตน ทนุ สญู เปลา ทเี่ กดิ ขน้ึ จากการผลิตและการบริการ 3. ลดและควบคมุ ตนทุนการผลิตทีส่ ญู เปลา 4. วงจร PDCA (Deming Cycle) คอื อะไร แนวตอบPDCA คือ วงจรควบคุมหรอื บริหารงานคุณภาพ ประกอบไปดว ย P(Plan) คอื การวางแผนงานจากวตั ถุประสงค และเปา หมายทีไ่ ดกาํ หนดขน้ึ D(Do) คือ การปฏิบัติตามข้ันตอนในแผนงานที่ไดเขียนไวอยางเปนระบบและมีความ ตอ เน่ือง C(Check) คอื การตรวจสอบผลการดาํ เนินงานในแตล ะข้ันตอนของแผนงานวามีปญหา อะไรเกิดขนึ้ จําเปนตองเปลีย่ นแปลงแกไขแผนงานในข้นั ตอนใด A(Act) คือ การปรับปรุงแกไขสวนท่ีมีปญหา หรือถาไมมีปญหาใดๆ ก็ยอมรับแนว ทางการปฏิบัติตามแผนงานที่ไดผลสําเร็จ เพ่ือนําไปใชในการทํางานครั้งตอไป เม่ือไดวางแผนงาน(P) ลงมือทําหรือปฏิบัติ(D) มีการตรวจสอบ (C) พบปญหาก็ทําการแกไข หรือปรบั ปรงุ (A) เมื่อนํามารวมกันเราจงึ เรียกวงจร\" PDCA \"

21 บทที่ 5 การจัดการการตลาด การจดั การการตลาดเพอื่ นําผลผลติ เขาสตู ลาด ความหมายของตลาดและการจัดการตลาด ตลาด หมายถึง สถานท่ีซง่ึ ผูซ ื้อและผูขายมาพบกันเพือ่ โอนเปลี่ยนมือกันในกรรมสิทธ์ิ ของสนิ คา และบริการ การจัดการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตางๆ ดานธุรกิจ ซ่ึงจะตองมีการวาง แผนการผลติ การโฆษณา การประชาสัมพนั ธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขายการทํา ขอมูลฐานลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนายตลอดจนการดําเนิน กิจการทกุ อยา งเพอื่ แนวตอบสนองความตองการ และบริการใหแกผูซ้ือหรือผูบริโภคพอใจ ทั้ง ในเรือ่ งราคาและบริการ การโฆษณา หมายถงึ การนําเสนอหรอื สงเสรมิ ความคิด ในการขายสินคาหรือบริการ ผา นสอื่ ตา งๆ มีผอู ุปถัมภเ ปนผูเสียคาใชจายในการโฆษณา โดยมีวัตถุประสงคของการโฆษณา เพ่ือใหเกิดความรู ความเขาใจเกี่ยวกับสินคาและบริการ เปนการใหขาวสารและชักจูงใหซ้ือ สินคา และซื้อบริการ การประชาสัมพันธ หมายถึง การติดตอส่ือสารเพื่อการสงเสริมความเขาใจที่ถูกตอง รวมกันตลอดจนสรางความสัมพันธอันดีตอกันระหวางลูกคา หนวยงาน รัฐบาล ประชาชน เพือ่ ใหเกดิ ความเช่อื ถือศรัทธา ความคิดเห็น ทัศนคติท่ีดีตอ องคการ การประชาสัมพันธ การวิจัยตลาด หมายถงึ การศกึ ษาปจจัยภายนอกและภายในเกย่ี วกบั การตลาด ทําใหผูประกอบการมีขอมูลในการวางแผนการตลาดไดอยางม่ันใจและสามารถบอก รายละเอียดในการดาํ เนนิ งานไดอยา งชัดเจน การสง เสริมการขาย หมายถงึ การทาํ กจิ กรรม การโฆษณา การขายโดยบุคคล การสงเสริมการขาย และการประชาสัมพันธ กิจกรรมนี้ ดําเนินการโดยมีวัตถุประสงคเพื่อ กระตุนใหผ ูซ้ือตดั สินใจเลือกสนิ คาหรอื บรกิ าร การทาํ ขอ มูลฐานลกู คา หมายถึง ขอมูลจะชว ยในการกาํ หนดสว นตา งของตลาด การกําหนดกลยทุ ธก ารตลาดทางตรงไมวาเปน กลยุทธก ารสรา งสรรคงานโฆษณา กลยทุ ธส ื่อตลอดจนใชใ นการวิเคราะหข อ มูลตางๆ การกระจายสินคา 1. จุดประสงคของการกระจายสินคา คือ การจัดสงสินคาใหลูกคาไดถูกตอง ไปยัง สถานทท่ี ี่ถกู ตอ งในเวลาที่เหมาะสม โดยเสียคา ใชจา ยนอ ยที่สุด ตลอดจนการใหบ รกิ ารลกู คา ทีด่ ที ีส่ ดุ

22 2. บทบาทและความสําคญั ของการกระจายสินคา เปนการเชื่อมโยงระหวางผูผลิตกับ ผูบรโิ ภคหรือกลาวไดว า การทนี่ ําสินคา ออกจําหนายใหผูบริโภคทันตามเวลาที่ตองการกระจาย สินคา จึงมีความสําคัญท่ีผูประกอบการตองระมัดระวังในเร่ือง สินคาท่ีถูกตอง เวลาที่ถูก จํานวนทถี่ กู ตอ ง สถานที่ที่ถกู ตอ ง รูปแบบที่ตองการ 3. แนวคดิ ทางการตลาดมุงการผลิต - แนวคิดมงุ การผลิต คือ การมุงถึงการจัดทรัพยากรในการสรางผลิตภัณฑนํา ออกขายและสิน้ สุดท่กี ารนําเสนอขายสินคา ทม่ี ีอยู - แนวคิดมุงการตลาด คือ แนวทางการผลิตท่ีลูกคาตองการดูจากความ ตองการของลกู คา เปนหลักเพื่อแนวตอบสนองความตอ งการเหลา น้ันใหสมบรู ณทีส่ ดุ จัดทาํ แผนการจดั การการตลาด การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ จะทําใหพนักงานทุกคนไดรูวาจะปฏิบัติใหบรรลุ เปา หมายในระยะยาวไดอ ยา งไร แผนการตลาดเปน เอกสารท่เี ขียนข้ึนเพื่อใชเปนเสมือนหนังสือ นาํ ทาง สําหรับกิจกรรมทางการตลาด แกผ ูจดั การฝายการตลาด แผนการตลาดจะระบุวัตถุประสงคและกิจกรรมที่ตองทําเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคน้ัน การตลาดถือเปน กิจกรรมทจ่ี ะตอ งบรรลุวตั ถปุ ระสงค 1. การเขียนแผนการตลาดท่ชี ดั เจน 2. แผนการตลาดจะทําใหพนักงานทุกคนทราบวาตนมีความรับผิดชอบอะไร ตองทํา อะไร มกี รอบเวลาในการปฏบิ ตั อิ ยางไร 3. แผนการตลาดบงบอกวัตถุประสงคและแนวทางการจัดสรรทรัพยากรเพ่ือใหบรรลุ วตั ถุประสงค 4. แผนการตลาดเปน กรอบความคิดและใหทศิ ทาง สว นการนําไปปฏิบตั ิเปนการทํางาน ในลักษณะที่จดั การกบั ปญหา โอกาส และสถานการณ 5. แผนการตลาดแสดงขัน้ ตอนงานท่เี รยี งเปน ลําดับกอนหลงั ซึ่งมีขั้นตอนดงั นี้ - การกําหนดพันธกิจขององคกร - การระบวุ ัตถปุ ระสงคทางการตลาด - การวเิ คราะหส ถานการณ - การสรา งกลยุทธท างการตลาด - การนาํ แผนไปปฏบิ ัตแิ ละการควบคมุ

23 กิจกรรมทายบทท่ี 5 1. การจดั การตลาด หมายถึง แนวตอบการดําเนินกิจกรรมตางๆ ดานธุรกิจ ซึ่งจะตองมีการวางแผนการผลิต การโฆษณา การประชาสัมพันธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขายการทําขอมูลฐานลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนายตลอดจนการดําเนินกิจการทุกอยางเพื่อ แนวตอบสนองความตองการ และบริการใหแกผูซ้ือหรือผูบริโภคพอใจ ทั้งในเรื่องราคาและ บรกิ าร 2. แนวคิดมุง การผลติ คือ อะไร แนวตอบการมงุ ถึงการจัดทรัพยากรในการสรางผลิตภัณฑนาํ ออกขายและสิ้นสุดท่ีการนําเสนอ ขายสนิ คา ที่มอี ยู 3. เพราะเหตใุ ดจึงตอ งมกี ารวางแผนการตลาด แนวตอบ เพราะจะทําใหพนักงานทุกคนไดรูวาจะปฏิบัติใหบรรลุเปาหมายในระยะยาวได อยางไร แผนการตลาดเปน เอกสารที่เขียนข้นึ เพือ่ ใชเ ปนเสมือนหนังสือนําทาง สําหรับกิจกรรม ทางการตลาด แกผ ูจดั การฝายการตลาด

24 บทท่ี 6 การขับเคล่ือนเพือ่ พัฒนาธุรกิจ การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผนพฒั นาอาชพี การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผนพัฒนาอาชพี มีองคป ระกอบ ดงั นี้ 1. ทนุ ที่มีอยูของชมุ ชน ไดแ ก - ทุนทางทรพั ยากรทางธรรมชาติ - ทุนทางศาสนา ศิลปะ วฒั นธรรม - ทุนทางปญญาชมุ ชน 2. ความสามารถหลักของชมุ ชน 3. ความตองการพัฒนา เกิดจากการมองเห็นอยางลึกซึ้งของคนในชุมชน เพ่ือใหเกิดความ เทยี่ งตรง สอดคลองกับความเปน จริงท่ีสุด ควรใชวธิ กี ารเปดเวทปี ระชาคม เพ่ือใชเปน ขอมลู ในการจัดทาํ แผนพฒั นาอาชพี โดยใชข อมูล ดา นเศรษฐกิจ รายไดที่คาดหวัง ทุนที่มีอยู แลวนํา ขอมลู แตละดานมาสรปุ วิเคราะหค วามเปนไปไดของแผนพฒั นาอาชพี แผนภูมกิ ารจดั ระบบ และรายละเอยี ดของแผนพฒั นาอาชีพ ใหม คี วามเหมาะสมท่ีจะดําเนินการได

25 ข้ันตอนการขับเคลอื่ นแผนพฒั นาอาชีพ มี 3 ประเดน็ คือ 1. การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนปฏิบัติการเปนการพิจารณาความเหมาะสม ของแผนปฏิบตั กิ ารกบั สภาพความเปน จรงิ 2. การพัฒนาแผนปฏิบัติการเปนการนําขอมูลจากการวิเคราะหแผนปฏิบัติการมา ปรับปรุงหรือพัฒนาเพ่ือใหแผนปฏิบัติการมีความเหมาะสมที่จะดําเนินการไดตามศักยภาพ ชุมชน 3. จดั การความรูการขับเคล่ือนแผน คือการจัดการความรูขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการสู ความสาํ เร็จ ประโยชนข องการทาํ แผนพฒั นาอาชพี 1. ชวยใหท กุ คนในชุมชนท่ีจะตัดสินใจกระทาํ อยางใดอยางหนึ่งมีแนวทาง มีกล ยุทธแ ละวิธีการท่ถี กู ตองมากขึ้น 2. ชว ยใหชุมชน สามารถพัฒนาอาชีพ เผชญิ กับการแขง ขนั 3. มีการทบทวน และประมาณการ ท้ังดานรายรับ และงบประมาณรายจายท่ี จะเกิดขึน้ ในอนาคต 4. เปนเคร่ืองบงช้ีถึงจํานวนเงินทุน สภาพคลองทางการเงินทั้งระยะสั้น และ ระยะยาว ทเ่ี หมาะสม 5. เปนการเปดโอกาสใหสมาชิกทุกคนในชุมชน ไดมีสวนรวมในการคิด วิเคราะห แกปญหาและอปุ สรรค รวมถงึ รวมกนั รบั ผิดชอบตอ ความเจรญิ กาวหนา ของชมุ ชน ปญหาอปุ สรรคและแนวทางแกไ ขทเ่ี กดิ จากการขบั เคลอ่ื นแผนธรุ กจิ การควบคมุ ปญ หาอปุ สรรคและหาแนวทางการแกปญหา ควรดําเนินการดงั นี้ 1. ตรวจสอบปญหา อุปสรรคจากสภาพภายในกิจกรรม เพื่อนําขอบกพรองนํามา ปรับปรงุ ใหเ ปนไปตามแผนทกี่ าํ หนดโดยมขี ัน้ ตอนดงั น้ี - ทาํ ความเขา ใจขนั้ ตอนการทาํ งาน - ตรวจสอบ เปรยี บเทียบ สรปุ ขอ บกพรอ ง - ปรบั ปรุง แกไข พัฒนา โดยนาํ ขอบกพรอ งมากําหนดแนวทางแกไ ข - สรุปผลการตรวจสอบองความรู บันทึกการตรวจสอบ แกไขขอบกพรอง พฒั นาสรปุ เปนองคความรู 2. การตรวจสอบ ติดตาม แกไขขอ บกพรอ งการดาํ เนินงานตามแผน - ดําเนินงาน ตรวจสอบติดตามแกไขขอบกพรอง ใหสามารถดําเนินงานตาม แผน

26 - ปฏิบตั ิการจัดทาํ แผน - ปฏบิ ัตกิ ารตรวจและแกไขขอ บกพรอ ง - กําหนดระยะเวลากลับมาติดตามผลการแกไขขอบกพรองใหผูรับผิดชอบ รับทราบ - ปฏิบตั กิ ารติดตามผลและแกไขขอบกพรอง สรุปผลการแกไขขอบกพรองเปน องคความรู

27 กิจกรรมทา ยบทที่ 6 1. การวเิ คราะหความเปน ไปไดของแผนพัฒนาอาชพี มอี งคประกอบ อะไรบาง แนวตอบ 1.ทนุ ทม่ี อี ยขู องชมุ ชนไดแก - ทนุ ทางทรัพยากรทางธรรมชาติ - ทุนทางศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม - ทุนทางปญญาชุมชน 2. ความสามารถหลักของชุมชน 3. ความตองการพัฒนา เกิดจากการมองเห็นอยางลึกซึ้งของคนในชุมชน เพ่ือใหเกิดความเที่ยงตรง สอดคลองกับความเปนจริงที่สุด ควรใชวิธีการเปดเวที ประชาคม เพื่อใชเปนขอมูลในการจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ โดยใชขอมูล ดานเศรษฐกิจ รายไดที่คาดหวัง ทุนที่มีอยู แลวนําขอมูลแตละดานมาสรุป วิเคราะหความเปนไปได ของแผนพฒั นาอาชพี 2. ประโยชนของการทาํ แผนพฒั นาอาชพี มีอะไรบาง แนวตอบ 1. ชว ยใหทุกคนในชมุ ชนทจี่ ะตัดสินใจกระทําอยางใดอยางหนึ่งมีแนวทาง มีกลยุทธ และวิธีการท่ีถูกตอ งมากขึ้น 2. ชวยใหช มุ ชน สามารถพฒั นาอาชพี เผชญิ กับการแขง ขัน 3. มีการทบทวน และประมาณการ ทั้งดานรายรับ และงบประมาณรายจายท่ีจะ เกิดข้นึ ในอนาคต 4. เปน เคร่ืองบง ชถ้ี งึ จาํ นวนเงินทนุ สภาพคลองทางการเงนิ ทั้งระยะส้ัน และระยะยาว ทีเ่ หมาะสม 5. เปนการเปดโอกาสใหสมาชิกทุกคนในชุมชน ไดมีสวนรวมในการคิด วิเคราะห แกปญ หาและอปุ สรรครวมถึงรวมกนั รับผิดชอบตอความเจริญกาวหนา ของชมุ ชน 3. ขั้นตอนการขับเคลือ่ นแผนพฒั นาอาชีพ มีกป่ี ระเด็น อะไรบา ง แนวตอบ มี 3 ประเดน็ คือ 1. การวิเคราะหความเปน ไปไดของแผนปฏบิ ัติการเปนการพจิ ารณาความเหมาะสมขอ แผนปฏบิ ัตกิ ารกบั สภาพความเปน จริง 2. การพัฒนาแผนปฏิบัติการเปนการนําขอมูลจากการวิเคราะหแผนปฏิบัติการมา ปรับปรุงหรือพัฒนาเพ่ือใหแผนปฏิบัติการมีความเหมาะสมท่ีจะดําเนินการไดตามศักยภาพ ชมุ ชน

28 3.จัดการความรูการขับเคล่ือนแผน คือการจัดการความรูขับเคล่ือนแผนปฏิบัติการสู ความสําเร็จ 4. การควบคมุ ปญหาอุปสรรคและหาแนวทางการแกป ญ หา ควรดาํ เนินการอยา งไร แนวตอบ1. ตรวจสอบปญหา อุปสรรคจากสภาพภายในกิจกรรม เพื่อนําขอบกพรองนํามา ปรบั ปรุง แกไ ข พฒั นา สรปุ ผลการตรวจสอบเปนองคค วามรู เพอ่ื พัฒนาทนุ ทางปญญา 2. การตรวจสอบ ติดตาม แกไขขอบกพรองการดําเนินงานตามแผน เพื่อสราง ประสทิ ธผิ ลการทํางาน ใหเกดิ ผลตอ การลงทนุ ของตนเอง

29 บทท่ี 7 โครงการพัฒนาอาชพี ความสําคญั ของโครงการพัฒนาอาชพี โครงการ หมายถึงงานท่กี าํ หนดจะทําในระยะหนึ่ง เพ่ือแกปญหาหรือแนวตอบสนอง ความตองการท่เี กดิ ขึ้นโดยระบวุ า อะไร ใชปจจัยอะไร เทาไร และมีวิธีการดําเนินงานอยางไร เมอื่ สนิ้ สุดระยะเวลา ปญ หาหรือความตองการนัน้ ไดรับการแนวตอบสนองจะถือวาโครงการ นนั้ ส้นิ สุด ลกั ษณะของโครงการทดี่ ี 1. ตอ งกาํ หนดวตั ถุประสงคใหชดั เจนและเขาใจงาย 2. สามารถนาํ ไปปฏิบัติงานไดจ รงิ 3. สอดคลองกับสภาพความเปน จริงทางสงั คม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการเมือง 4. มรี ายละเอียดของสิ่งตา งๆ ท่ีเปนองคป ระกอบของโครงการ 5. ระบุทรัพยากรและแหลงทรัพยากรท่ีมีความจําเปนตองใชอยางชัดเจนตลอดจน งบประมาณและแหลง เงินทนุ ท่ตี องใชในการดําเนินงาน 6. ผลทคี่ าดวา จะไดรับตอ งสอดคลอ งกบั เปาหมายและวตั ถุประสงคข องโครงการ ทก่ี ําหนดไว การเขียนโครงการ การเขยี นโครงการพัฒนาอาชพี มีรายการท่ตี องจัดทาํ และรายละเอยี ด ดงั น้ี 1. ช่ือโครงการ จะตอ งมคี วามชัดเจน เฉพาะเจาะจงเขา ใจงายวา กระทําส่ิงใด 2. หลักการและเหตุผล เปนการนําเสนอขอมูลท่ีแสดงใหเห็นถึงเหตุผลและความ จาํ เปนหรอื ความสาํ คัญและทม่ี าของโครงการ โดยผูเขียนจะตองระบุถึงสภาพปญหา เหตุผล ความจาํ เปนพรอมจดั หาขอ มูลมาสนับสนนุ ใหชดั เจน 3. วัตถุประสงค เปนขอ ความทแ่ี สดงถึงความตอ งการหรือผลของการกระทําส่งิ ใด สิ่งหน่ึงท่ีชัดเจน สามารถปฏิบัติวัดและประเมินผลได โครงการหนึ่ง อาจจะมีวัตถุประสงค เพยี งขอ เดยี วหรอื หลายขอก็ได 4. เปาหมาย เปนการกําหนดผลงานตามโครงการไวลวงหนา เม่ือดําเนินงานตาม โครงการแลว จะไดผลอะไร อยางไรการกาํ หนดเปา หมาย จะตอ งกาํ หนดใน 2 ลักษณะคือ - เปาหมายเชงิ ปรมิ าณเปนการกําหนดผลงานในดานปริมาณวาไดก ช่ี ิ้นก่คี น กี่เลม กีต่ ําบล ก่แี หง

30 - เปาหมายเชิงคุณภาพ เปนการกําหนดคุณภาพของผลงานที่ระบุไวในเชิงปริมาณวา งานทไี่ ดจากโครงการน้นั ดอี ยา งไร เกิดประโยชนอ ยา งไร 5. วิธีการดําเนินการเปนการเขียนขั้นตอนรายละเอียดที่จะตองปฏิบัติ เพ่ือใหงาน บรรลตุ ามวัตถปุ ระสงคข องโครงการ 6. ระยะเวลาในการดําเนินงานโครงการ การกําหนดระยะเวลาดําเนินการตาม โครงการใหระบุการเร่ิมตนกจิ กรรมจนกระทงั่ สน้ิ สดุ 7. งบประมาณ การกาํ หนดงบประมาณเปนการแสดงขอมูลในรปู ของตัวเงินหรอื ของ ทต่ี ีคา เปนเงนิ โดยตองแจกแจงใหชดั เจนวาใชเ งนิ ในรายการใดบาง 8. เครือขาย หมายถึง หนวยงานทั้งภาครัฐและเอกชน กลุมคน ชุมชนและแหลง วิทยาการที่มีสวนสงเสรมิ สนับสนนุ ประสานงานและมีการจัดกิจกรรมเชื่อมโยงและเก้ือหนุน กัน ในการระบุเครือขายจงึ ตอ งกาํ หนดใหช ดั เจน 9. การประเมนิ ผลและรายงานผลโครงการพฒั นาอาชีพ มีการประเมนิ 3 ระยะ คอื - ประเมินผลกอนดาํ เนินโครงการ - ประเมนิ ผลระหวางดําเนินโครงการ - ประเมินผลเม่อื สน้ิ สดุ โครงการ 10. ผูรับผิดชอบโครงการพัฒนาอาชีพกําหนดระบุช่ือผูรับผิดชอบโครงการพัฒนา อาชีพ ในกรณีท่ีเปนโครงการที่มีผูรวมงานหลายคน ใหระบุไวดวยวากี่คน ใครบาง รบั ผดิ ชอบการดําเนนิ งานดานใดของโครงการอาชีพ 11. ความสัมพันธกับโครงการอื่นเปนการระบุโครงการที่ดําเนินงานนี้เอื้อประโยชน ตอ เนื่องหรอื ประสานงานกับโครงการอ่ืนอยาง 12. ผลท่ีคาดวาจะไดรับเปนการกําหนดผลผลิตในดานตางๆ ท่ีจะเกิดข้ึนทันทีเมื่อ สิน้ สุดโครงการพฒั นาอาชพี รวมถงึ ผลลัพธใ นดานตา งๆ ท่คี าดวาจะเกดิ ข้ึนในอนาคต 13. ตัวช้วี ัดผลสําเรจ็ 14. การตดิ ตามประเมินผล การเขียนแผนปฏบิ ตั ิการ การดาํ เนนิ งานอาชีพ เม่อื จดั ทําโครงการเรียบรอ ย เพ่ือใหการปฏิบัติงานเปนไปอยาง มีระบบ ผูดําเนินงานโครงการควรตองจัดทําแผนปฏิบัติการโดยนําขั้นตอนท่ีระบุในวิธีการ ดาํ เนินการมาจดั ทําดงั รายละเอยี ดดังน้ี 1. กิจกรรมหลกั 2. วตั ถปุ ระสงค 3. กลมุ เปา หมาย 4. เปา หมาย

31 5. พ้นื ทีด่ าํ เนนิ การ 6. ระยะเวลา 7. งบประมาณ การตรวจสอบโครงการทถ่ี ูกตองและเหมาะสม การตรวจสอบโครงการ หมายถึง กระบวนการ การวัดและการตรวจสอบที่ทําเปน ประจําในแตล ะระยะของการดําเนินโครงการ โดยจะทําการวดั และตรวจสอบปจจยั นาํ เขา การควบคุมโครงการ หมายถึง กระบวนการท่ีบังคับใหกิจกรรมตางๆ เปนไปตาม แผนงานและวัตถปุ ระสงคท ี่กําหนดไว การควบคุมโครงการจะชวยกระตุนใหผูบริหารโครงการ ตลอดจนผูปฏิบัติงานโครงการใหความสนใจชวงการดําเนินงาน เพ่ือไมใหการดําเนินงาน เบี่ยงเบนไปจากแผน ควรควบคมุ โครงการใน 5 ดาน 1. การควบคมุ ทรพั ยากรทางกายภาพ 2. การควบคุมกระบวนการปฏิบัตงิ าน 3. การควบคมุ ผลการปฏบิ ตั ิงานเปนการจัดการใหโครงการ การผลติ ไดป ริมาณตาม ทก่ี ําหนดไวตามคุณภาพ และตามชว งเวลา 4. การควบคุมดานการเงิน รายรับรายจายของโครงการเปนไปตามแผนและโครงการ สามารถทําใหเ กดิ ผลผลติ / ผลติ ภัณฑ / ผลิตภัณฑ / บรกิ ารตามวัตถุประสงค 5. การควบคมุ บคุ คลกร เปน การควบคุมพฤติกรรมการปฏิบัติงานของทีมงานโครงการ ใหเปนไปตามวิธกี ารทีก่ ําหนดไว และเปนไปตามกาํ หนดการของโครงการ การตดิ ตามและการควบคุมโครงการเปนกิจกรรมท่ีเก่ียวเนื่องกัน และมักใชควบคูกัน เพื่อปรบั การปฏิบัตงิ านใหเขา ไปสทู ศิ ทางทต่ี องการ การรายงานผลเปนการสรุปจากผลการประเมินวา เปน ไปตามโครงการหรือไม มีปญหา อุปสรรคอยางไร เพื่อหาแนวทางแกไขและสงเสริมใหการปฏิบัติงานตามโครงการนั้นมี ประสทิ ธิภาพมากย่ิงขึน้ กระประเมินผลโครงการ นอกจากจะประเมินความสําเร็จตามเปาหมายที่กําหนดไว แลวผูประกอบการควรทําการประเมินดานคุณธรรม จริยธรรมของตนเองดวย เพราะ ผูประกอบการสวนใหญจะนึกแตผลกําไรโดยไมคํานึงถึงคุณธรรม จริยธรรม ซึ่งจะมีผลตอ ความมนั่ คงของอาชพี ในระยะยาว

32 กจิ กรรมทายบทที่ 7 1. โครงการ หมายถงึ แนวตอบ งานทกี่ ําหนดจะทาํ ในระยะหนึ่ง เพ่ือแกป ญ หาหรอื แนวตอบสนองความตองการ ที่เกิดข้ึนโดยระบุวาอะไร ใชปจจัยอะไร เทาไร และมีวิธีการดําเนินงานอยางไรเม่ือส้ินสุด ระยะเวลา ปญหาหรอื ความตอ งการน้นั ไดร บั การแนวตอบสนองจะถือวาโครงการนัน้ สิ้นสดุ 2. หลกั การและเหตผุ ล หมายถึง แนวตอบ การนําเสนอขอมูลที่แสดงใหเห็นถึงเหตุผลและความจําเปนหรือความสําคัญและ ที่มาของโครงการ โดยผูเขียนจะตองระบุถึงสภาพปญหา เหตุผลความจําเปนพรอมจัดหา ขอ มูลมาสนับสนุนใหชัดเจน 3. การตรวจสอบโครงการ หมายถงึ แนวตอบ กระบวนการ การวัดและการตรวจสอบท่ีทําเปนประจําในแตละระยะของการ ดาํ เนนิ โครงการ โดยจะทาํ การวดั และตรวจสอบปจ จัยนาํ เขา 4. เพราะเหตุใดจงึ ตอ งมกี ารสรปุ รายงานผล แนวตอบ การรายงานผลเปนการสรปุ จากผลการประเมินวา เปนไปตามโครงการหรอื ไม มีปญ หาอปุ สรรคอยา งไร เพอ่ื หาแนวทางแกไขและสง เสรมิ ใหก ารปฏบิ ัติงานตามโครงการน้ันมี ประสิทธภิ าพมากย่งิ ขึ้น

33 คณะทาํ งาน ทปี่ รกึ ษา จาํ จด เลขาธกิ าร กศน. นายสรุ พงษ หอมดี รองเลขาธิการ กศน. นายประเสริฐ สขุ สุเดช ผูอ าํ นวยการกลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบ นางตรีนุช และการศึกษาตามอธั ยาศัย ผูอาํ นวยการ สถาบนั กศน.ภาคใต นายอรัญ คงนวลใย ผสู รปุ เนื้อหา ครู กศน.อาํ เภอควนขนนุ จังหวัดพทั ลงุ นางละอองดาว แกว กลบั ครู กศน.อําเภอปา พะยอม จงั หวดั พทั ลุง นางสาวศศมิ ณี สุพทิ ยพันธ ครู กศน.อาํ เภอเขาชัยสน จังหวดั พทั ลงุ นางศศิธร คงเควจ็ ครู กศน.อาํ เภอปา บอน จังหวดั พัทลุง นางสาวอาภรณ ตันติสทิ ธิกร ครู กศน.อําเภอเมือง จังหวัดพัทลุง นางอรญั ญา สวัสดีประเสริฐ ครู กศน.อําเภอศรีบรรพต จงั หวดั พัทลงุ นางสาวสุวรรณา ดวงทอง ผตู รวจและบรรณาธกิ าร ครู สถาบัน กศน.ภาคใต นางนฏั ยา ชปู ระดษิ ฐ ครู สถาบนั กศน.ภาคใต นางอรอนงค จนั ทรมณี ครู สถาบนั กศน.ภาคใต นางสาวปทมาภรณ ปนทอง ผพู ิมพต น ฉบบั นางสาวก่ิงกาญจน ประสมสขุ เจา หนา ท่ี สถาบัน กศน.ภาคใต ผอู อกแบบปก กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบ นายศุภโชค ศรีรตั นศิลป และการศกึ ษาตามอธั ยาศยั

34