MONGOL

蒙古族กลมุ่ ชาตพิ นั ธุม์ องโกล โดย นำ้ ฝน

Mongol蒙古族กลมุ่ ชาตพิ ันธุม์ องโกล ชาวมองโกล เป็นหนึ่งใน 55 ชนกลุ่มน้อยของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน อาศัยอยู่ในเขตปกครองตนเองมองโกล และกลุ่มปกครองตนเองเผ่ามองโกล ในมณฑลซินเจียง ชงิ ไห่ กานซู่ เฮยหลงเจียจ๋ีหลิน เหลียวหนิง และยังมีกระจัดกระจายอยู่ในพื้นท่ีต่างๆของมณฑลหยวินหนาน เหอเป่ย เสฉวนหนิงเซี่ย ปักก่ิงเป็นต้น จากการสารวจจานวนประชากรครั้งที่ 5 ของจีนในปี 2,000 ชนกลุ่มน้อยเผ่ามองโกล มจี านวนประชากรทงั้ ส้ิน 5,813,947 คน พดู ภาษามองโกล

บรรพบรุ ุษของชาวมองโกล บรรพบุรุษของชำวมองโกลมีถ่ินก้ำเนิดอยู่บริเวณลุ่มน้ำวั่งเจียน ปัจจุบันคือบริเวณที่รำบลุ่มแม่น้ำเอ๋อเอ่อร์กู่น่ำ มีชื่อปรำกฏครังแรกในบันทึกชื่อ จิวถังซู《旧唐书》Jiùtánɡshū “บันทึกเก่ำสมัยรำชวงศ์ถัง”คริสต์ศักรำช 840 หลังจำกที่ประเทศหุยกู่ฮ่ัน ล่มสลำยกลุ่มชนที่อำศัยอยู่ในบริเวณดังกล่ำวนีอพยพไปอำศัยอยู่ทำงทิศตะวันตก อยู่ร่วมกับกลุ่มคนท่ีพูดภำษำ เทอร์จิคในพืนท่ีรำบลุ่มมองโกล ในช่วงนีได้รับอทิ ธพิ ลทำงภำษำจำกชนกลมุ่ เทอร์จคิ และพฒั นำอกั ษรภำษำมองโกลขึน ด้ำนเศรษฐกิจและสังคมก็ได้รับอิทธิพลจำกชนกลุ่ม เทอร์จิคมำตลอด ชำวมองโกลในยุคนันด้ำรงชีพด้วยกำรเลียงสัตว์ตำมทุ่งหญ้ำมองโกลอันกว้ำงใหญ่จนถึงในปี 1206 เตมูจินรวบรวมชนเผ่ำมองโกลและก่อตังเป็นชำติมองโกลขึนในบริเวณฝ่ังแม่น้ำโว่หนำน ถือเป็นกำรก่อตังชำติมองโกลครังส้ำคัญ นับเป็นชนชำติย่ิงใหญ่ม่ันคงและมีก้ำลังเข้มแข็งมำกชนชำติหนึ่งในบริเวณภำคเหนือของจีน ทังยังขยำยอำณำเขตควำมเจริญรุ่งเรืองออกไปไม่หยุดยัง อำณำเขตที่ชนชำติมองโกลปกครองรวมเรียกวำ่ อำณำจักรมองโกล และรวมเรยี กประชำชนในพนื ที่ปกครองว่ำชนชำวมองโกลทังหมด

ภาษาของชาวมองโกล ภำษำของชำวมองโกล คือ ภำษำมองโกล จัดอยู่ในตระกูลภำษำอัลไต สำขำภำษำมองโกล แบ่งออกเป็นสำมส้ำเนียงภำษำคือ มองโกเลียใน, Oirat-Khalkha, Khulkha-Buryat ส่วนภำษำอักษรที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คือ ภำษำที่ประดษิ ฐ์ขนึ จำกภำษำอุยกรู ใ์ นต้นศตวรรษท่ี 13 และพัฒนำมำเรือ่ ยๆโดยนักภำษำศำสตรช์ ำวมองโกล จนพัฒนำเป็นภำษำมองโกลท่ีสมบูรณ์ดังท่ีใช้อยู่ในปัจจุบัน ศตวรรษท่ี 17 ดำไลลำมะได้ปรับปรุงอักษรมองโกลเพื่อใช้ส้ำหรับภำษำมองโกลสำ้ เนยี ง Khulkha-Buryat อักษรนเี รียกว่ำ ทัวเท่อ (托忒 Tuōtè) ใช้ส้ำหรับชำวมองโกลที่อำศัยอยู่ที่มณฑลซินเจียง

สงั คมและชนชน้ั ของชนเผา่ มองโกล กลุ่มชนที่อำศัยอยู่บริเวณทุ่งหญ้ำมองโกลด้ำรงชีพอยู่ด้วยอำชีพสองอย่ำง คือกำรเลียงสัตว์เร่ร่อน และกำรล่ำสัตว์ป่ำกลุ่มแรกทมี่ ีอำชพี เลียงสัตว์เร่รอ่ นคือพวกกล่มุ เทอรจ์ ิคทอี่ ำศยั ติดแผ่นดินมำแตเ่ ดิม รวมถึงกลุ่มที่อพยพเข้ำมำภำยหลังแล้วได้รับอทิ ธพิ ลจำกกลมุ่ เทอร์จคิ และกลุ่มมองโกล สว่ นกล่มุ ที่สองคือกลุ่มที่อำศัยอยู่ในป่ำลึก ด้ำรงชีพอยู่ด้วยกำรล่ำสัตว์ป่ำ ประชำชนมีสิทธิเท่ำเทียมกันในกำรใช้พืนท่ีท้ำมำหำกิน จำกอำชีพเลียงสัตว์ที่พัฒนำขึนเรื่อยๆ ท้ำให้สภำพสังคมของกลุ่มชนที่อำศัยอยู่บริเวณทุ่งมองโกลนีเกิดมีระบบชนชันขึน ชนชันคนรวยแบ่งแยกตัวออกจำกชนส่วนใหญ่เกิดเป็นกลุ่มชนเลียงสัตว์ชันสูงเรียกว่ำ“น่ำเหยียน” (那颜 Nàyán) ชนกลุ่มนีมีอ้ำนำจในอำณำเขตเลียงสัตว์และมีสัตว์เลียงในครอบครองจ้ำนวนมำกเม่ือมีอ้ำนำจมำกขึนก็ได้ก่อตังกองก้ำลังเฉพำะตัวขึนเรียกว่ำ “น่ำเข่อร์” (那可儿 Nàkě’ér) ส่วนประชำชนทั่วไปเรียกว่ำ “ฮำลำชู” (哈剌出 Hāláchū) คือกลุ่มชนชันธรรมดำที่เดิมมีสิทธิเท่ำเทียมกัน กลำยมำเป็นชนชนั ต้ำ่ กว่ำท่ีต้องรบั จำ้ งเปน็ ทำสและพ่งึ พำอำศัยชนชันสูง ระบบสังคมในยุคนันจึงเป็นไปในลักษณะสังคมศักดินำแบบทำสคนงำนเลียงสตั ว์ และมีแนวโน้มใกลเ้ คียงกบั ระบบทำสแบบสมบูรณ์

เครื่องดนตรขี องชนเผา่ มองโกล ชวี ิตชำวมองโกลทผี่ กู พันกบั มำ้ มำยำวนำน มำ้ จึงมีควำมสำ้ คญั ในวิถชี ีวิตและวัฒนธรรม ของชำวมองโกลเป็นอย่ำงมำก มีต้ำนำนเร่ืองเล่ำของชำวมองโกลท่ีเกี่ยวข้องกับม้ำ มำกมำย วัฒนธรรมดนตรีก็เช่นเดียวกัน ชำวมองโกลน้ำม้ำเข้ำมำเป็นส่วนหนึ่งในวัฒนธรรม ดนตรีคือ ใช้แส้ขนหำงม้ำมำท้ำเป็นคันชักซอ หรือเรียกว่ำ ซอหัวม้ำ ชื่อภำษำจีนเรียกว่ำ หมำ่ โถวฉนิ ซอหัวม้ำ เป็นเคร่ืองดนตรีประเภทสีของชำวมองโกลท่ีมีประวัติศำสตร์ ควำมเป็นมำ ยำวนำน ด้ำนบนหัวของซอแกะสลักเป็นรูปหัวม้ำจึงเป็นที่มำของช่ือเรียกซอชนิดนีว่ำ “ซอหัวม้ำ” ซอหัวม้ำถือก้ำเนิดขึนในศตวรรษที่ 13 นับอำยุได้รำว 1200 ปีมำแล้ว ซอหัวม้ำ อยู่คู่กับชำวมองโกล และเป็นที่นิยมชมชอบเร่ือยมำ มีควำมส้ำคัญเป็นส่วนหน่ึงในวิถีชิวิตของ ชำวมองโกลที่จะขำดไม่ได้ ด้วยเหตุที่ซอหัวม้ำนิยมแพร่หลำยในกลุ่มชนชำวมองโกลที่มีอำณำ เขตกว้ำงใหญ่ ท้ำให้มีชื่อเรียกว่ำ ซอหัวม้ำ ตลอดจนรูปร่ำง เสียงของซอ วิธีกำรบรรเลง แตกต่ำงกันไปในแต่ละพืนที่ ชำวมองโกเลียในทำงตะวันออกเรียกชื่อว่ำ เฉำเอ๋อร์ ส่วนทำง ตะวันตกเรียกช่ือวำ่ โมว่ หลินหูอรู้ ์

 สว่ นประกอบของซอหัวมา้ ซอหัวม้ำแบบดังเดิมมีหัวซอเป็นรูปม้ำ ชำวมองโกลประดิษฐ์ขึนและบรรเลงสืบทอดต่อกันมำแบ่งเป็นสองชนิดคอื ซอใหญ่และซอเลก็ เพ่ือใช้บรรเลงในและนอกสถำนท่ี ซอใหญ่เหมำะส้ำหรับบรรเลงนอกสถำนที่ ตำมสภำพทอ้ งทุ่งหญ้ำกว้ำงใหญ่ของชำวมองโกลส่วนซอเลก็ ใช้บรรเลงภำยในบ้ำน ซอใหญย่ ำว 100 เซนตเิ มตร ซอเล็กยำว 70เซนติเมตร กลอ่ งเสยี งท้ำด้วยไม้เป็นกรอบรปู ทรงสเี่ หล่ยี ม หน้ำหลังคลุมด้วยหนังม้ำ หนังวัว หรือหนังแกะ บนหนังวำดรปู ลวดลำยประจำ้ เผำ่ หวั ซอแกะสลักเป็นรูปหัวม้ำงดงำม ลูกบิดเสยี บเขำ้ สองขำ้ งของหัวซอข้ำงละ 1 อัน สำยซอท้ำจำกขนม้ำควำมยำว 40 – 60 เซนติเมตร สำยเอกขวันจำกขนหำงม้ำ 120 เส้น สำยทุ้ม 180 เส้น คันชักท้ำจำกหวำยขงึ ด้วยแส้ขนหำงม้ำเม่อื แสข้ นหำงมำ้ ของคนั ชักสเี ข้ำกบั สำยซอที่ทำ้ จำกขนหำงมำ้ เกิดเป็นเสียงขนึ เสียงซอหัวม้ำนุ่มนวล ลุ่มลึก ส่งเสียงกู่ก้องร้องเพรียกจำกจิตวิญญำณและควำมหวังจำกก้นบึงหัวใจของชนชำวเลยี งสัตวใ์ นทุ่งหญ้ำอนั กวำ้ งใหญ่ เสียงซอหัวม้ำส้ำเนียงโหยหวนแต่หนักแน่นไพเรำะกินใจ เป็นเครื่องดนตรีท่ีถือเปน็ เอกลักษณ์ของชำวมองโกลและได้รับควำมนยิ มตังแตอ่ ดีตมำจนปจั จบุ นั

 การบรรเลง ซอหวั มำ้ ตงั สำยเป็นคหู่ ำ้ สำยนอกเสียงสงู สำยในเป็นเสยี งต่้ำ แต่กำรก้ำหนดเสียงประจ้ำสำยไม่แน่นอนสำมำรถปรับเปลี่ยนไปตำมเสียงสูงต่้ำของผู้ร้อง เครื่องดนตรีท่ีบรรเลงประกอบ ตังตำมเสียงสูงต้่ำของบทเพลงและตังตำมช่วงกว้ำงของเสียงในแต่ละเพลงอำจตังเสียงเป็น [2—6] , [1—5 ] , [3—7] , [6— 3] เป็นต้น ตำ้ แหนง่ กำรกดนวิ และเสียงของซอหวั ม้ำดงั แผนผังเสยี งตอ่ ไปนี ลักษณะกำรบรรเลงคือ ผู้บรรเลงน่ังบนเก้ำอี หรือบนพืนสูง ตังซอไว้ที่หว่ำงขำ เหมือนกับกำรบรรเลงเชลโล มือซ้ำยประคองที่คันทวน ใช้นิวทังสี่กดหรือดันสำยเพ่ือก้ำหนดระดับเสียงสูงต้่ำ กล่ำวคือ นิวชีกับนิวกลำงสอดลงไต้สำยใช้เล็บดันสำยบังคับเสียง นิวนำงใช้ปลำยนิวกดสำย นิวก้อยใช้ปลำยนิวดันสำย นอกจำกนวี ธิ ีกำรบรรเลงยงั มกี ำรพรมนิว ขยม่ สำย เสยี งคู่ประสำน ดึงสำย โหยเสียง มือขวำถือคันชัก สีลงบนสำยทังสองเป็นเสยี งประสำน หรือสำยเดยี วเป็นเสยี งเดยี่ ว วิธีกำรใช้คันชักนอกจำกจะสีเข้ำออกตำมปกติแล้วยงั มีวธิ ีอน่ื ๆ เช่น สีเป็นห้วงๆ ตคี นั ชกั สะบัด กระโดด กระจำยเปน็ ตน้

เหตุทกี่ ำรตังเสียงสำมำรถปรับเปลีย่ นไดต้ ำมควำมเหมำะสมนเี อง ท้ำให้ซอหวั ม้ำสำมำรถใช้บรรเลงเพลงทคี่ ีตกวีชำวมองโกลแต่งขนึ เอง เปน็ ทว่ งทำ้ นองเพลงที่มีเอกลักษณโ์ ดดเด่นเฉพำะตวั ของชำวมองโกล ขณะเดียวกันทก่ี ระแสดนตรภี ำยนอกเผยแพร่เข้ำมำ ชำวมองโกลก็ไมไ่ ด้ทงิ ซอหัวม้ำไปแต่อยำ่ งใดด้วยลักษณะเดน่ ของซอหวั ม้ำทีส่ ำมำรถปรับเสียงบรรเลงกับดนตรีอน่ื จึงสำมำรถใชซ้ อหวั ม้ำบรรเลงได้อยำ่ งไพเรำะกลมกลนื ววิ ฒั นำกำรของกำรบรรเลงซอหัวมำ้ เกดิ ขนึ พร้อมๆกับววิ ัฒนำกำรดำ้ นเพลงร้องของมองโกล ทว่ งทำ้ นองดนตรแี ละกำรขบั ร้องจึงมอี ิทธิพลซง่ึ กนั และกัน เอกลักษณ์กำรขับร้องของชำวมองโกลคือกำรเอือนลูกคอยำวๆ และใช้เสียงสัง่ เครือ กำรโหยเสยี งต่้ำแลว้ ขึนสงู ทนั ที หรือจำกเสียงสงู แลว้ลงตำ่้ ทนั ที บทเพลงของซอหัวมำ้ มีลกั ษณะเดยี วกัน ถือเป็นเอกลกั ษณ์ดำ้ นเพลงและดนตรขี องชำวมองโกลทก่ี ินใจแกผ่ ไู้ ดย้ ินไดฟ้ ัง เพลงเอกของซอหัวมำ้  วำ่ นหมำ่ เปินเถงิ 《万马奔腾》( หม่ืนมำ้ ฮ้อตะบงึ )  ซีเหมงิ่ เตอหลวิ สงิ อู่ 《西蒙的流行舞》( เพลงระบ้ำมองโกล )  ซ่ือจี 《四季》( เพลงสี่ฤดู )  เหมงิ กู่เสี่ยวเตยี ว 《蒙古小调》( เพลงเกรด็ มองโกล )  เฮยจวินหมำ่ 《黑骏马》( มำ้ ดำ้ ผู้องอำจ )  ต้ำฉำ่ วหยวน 《大草原》( ทุง่ หญำ้ กว้ำงใหญ่ ) เป็นตน้

การแต่งกาย ดำ้ นขนบธรรมเนียมต่ำงๆ ไม่ว่ำจะเป็น กำรด้ำรงชวี ิต อำหำรกำรกนิ ที่อย่อู ำศยั กำรแต่งงำน กำรแตง่กำย พิธีกำรตำ่ งๆ ล้วนมเี อกลักษณ์เฉพำะตัว กำรแต่งกำยของชำวมองโกล ชำยหญิงสวมชดุ คลมุ ยำว แขนยำวและกว้ำง รัดด้วยสำยรดั เอว สวมรองเทำ้ บู้ทที่เย็บจำกหนังสัตว์ ชำยสวมหมวกสว่ นใหญจ่ ะสนี ำ้ เงนิ ดำ้ น้ำตำลหรือโพกศรี ษะด้วยผ้ำสแี ดงหรือเหลืองเป็นส่วนใหญ่ หญิงสวมหมวกครอบศรี ษะ มีพรู่ ะย้ำ หมวกที่คลุมเป็นสีแดงและนำ้ เงินเป็นส่วนใหญ่

บรรณานุกรมผู้ช่วยศำสตรำจำรย์ ดร.เมชฌ สอดสอ่ งกฤษ. (2554). ดนตรจี ีนและเพลงจีน. พมิ พ์ครังที่ 1. อบุ ลรำชธำนี : โรงพมิ พ์มหำวิทยำลัยอุบลรำชธำนี.รองศำสตรำจำรย์ ดร.เมชฌ สอดส่องกฤษ. (2554). 蒙古族 ชนกล่มุ นอ้ ยเผ่ำมองโกล. (Online). สบื คน้จำกhttps://metchs.blogspot.com/2011/11/33.htmlรองศำสตรำจำรย์ ดร.เมชฌ สอดส่องกฤษ. (2556). ซอหวั มำ้ . (Online). สืบคน้ จำกhttps://metchs.blogspot.com/2013/01/blog-post_8760.html