EB-ภาษาบาลี-สันสกฤต

รายวชิ า

เร่ือง ภาษาบาลี – สันสกฤต ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 3

บาลแี ละสนั สกฤต ภาษาบาลีและสันสกฤตอยู่ในตระกูลภาษาที่มีวิภัต ปัจจัย คือเป็ นภาษาทท่ี ีม่ ีคาเดิมเป็ นคาธาตุ เม่ือจะใช้คา ใดจะตอ้ งนาธาตุไปประกอบกับปัจจัยและวภิ ตั ติ เพอื่ เป็ น เคร่ืองหมายบอกพจน์ ลึงค์ บุรุษ กาล มาลา วาจก โครงสร้างของภาษาประกอบด้วย ระบบเสียง หน่วยคา และระบบโครงสร้างของประโยค ภาษาบาลีและสันสกฤต มีหน่วยเสียง 2 ประเภท คือ หน่วยเสียงสระและหน่วย เสยี งพยัญชนะ ดงั นี้

บาลแี ละสันสกฤต 1. หน่วยเสยี งสระ หน่วยเสยี งสระภาษาบาลมี ี 8 หน่วยเสยี ง คอื อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ หน่วยเสียงภาษาสันสกฤต ตรงกับภาษาบาลี 8 หน่วยเสียง และต่างจากภาษาบาลีอีก 6 หน่วย เสียง เป็ น 14 หน่วยเสียง คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไอ เอา ฤ ฤา ฦ ฦๅ

บาลแี ละสันสกฤต 2. หน่วยเสยี งพยญั ชนะ หน่วยเสยี งพยัญชนะภาษาบาลมี ี 33 หน่วยเสียง ภาษาสันสกฤตมี 35 หน่วยเสยี ง เพมิ่ หน่วยเสยี ง ศ ษ ซึ่งหน่วยเสียงพยัญชนะทั้งสิงภาษานี้แบ่ง ออกเป็ น 2 ประเภทคือ พยัญชนะวรรค และ พยญั ชนะเศษวรรค

วธิ ีสงั เกตคาบาลี 1. สังเกตจากพยญั ชนะตวั สะกดและตวั ตาม ตัวสะกด คือ พยัญชนะทป่ี ระกอบอยู่ข้างทา้ ยสระ ประสมกับสระและพยญั ชนะตน้ เชน่ ทุกข์ = ตวั สะกด ตวั ตาม คอื ตวั ทตี่ ามหลงั ตวั สะกด เช่น สัตย สัจจ ทกุ ข เป็ นตน้ คาในภาษาบาลี จะต้องมีสะกดและตัวตามเสมอ โดยดูจาก พยญั ชนะบาลี มี 33 ตวั แบง่ ออกเป็ นวรรคดงั นี้

(องั )

มหี ลักสงั เกตดงั นี้ 1.พยัญชนะตัวท่ี 1 , 3 , 5 เป็ นตัวสะกดได้ เทา่ น้ัน (ตอ้ งอยใู่ นวรรคเดยี วกนั ) 2. ถ้าพยัญชนะตัวที่ 1 สะกด ตัวท่ี 1 หรือตัวท่ี 2 เป็ นตวั ตามได้ เช่น สักกะ ทุกข สัจจ ปัจฉิม สัตต หตั ถ บุปผา เป็ นตน้ 3. ถ้าพยัญชนะตัวท่ี 3 สะกด ตัวท่ี 3 หรือ 4 เป็ นตวั ตามไดใ้ นวรรคเดยี วกนั เชน่ อัคคี พยคั ฆ์ วชิ ชา อชั ฌา พทุ ธ คพภ (ครรภ)์

มีหลกั สังเกตดงั นี้ 4. ถ้าพยัญชนะตัวท่ี 5 สะกด ทุกตัวในวรรค เดยี วกนั ตามได้ เชน่ องค์ สังข์ องค์ สงฆ์ สมั ปทาน สมั ผสั สมั พนั ธ์ สมภาร เป็ นตน้ 5. พยัญชนะบาลี ตัวสะกดตัวตามจะอยู่ใน วรรคเดยี วกนั เทา่ น้ันจะข้ามไปวรรคอนื่ ไมไ่ ด้

มีหลักสงั เกตดงั นี้ 2. สังเกตจากพยัญชนะ “ฬ” จะมีใช้ใน ภาษาบาลใี นไทยเทา่ นั้น เช่น จุฬา ครุฬ อาสาฬห์ วฬิ าร์ โอฬาร์ พาฬ เป็ นตน้ 3. สังเกตจากตัวตามในภาษาบาลี จะมา เป็ นตัวสะกดในภาษาไทยโดยเฉพาะวรรค ฎ และ วรรคอน่ื ๆ บางตวั จะตดั ตวั สะกดออกเหลือแตต่ วั ตามเมอ่ื นามาใชใ้ นภาษาไทย เชน่ รัฎฐ - รัฐ (ไทย) อฎั ฐิ – อัฐิ (ไทย)

วธิ ีสงั เกตคาสันสกฤต มีดงั นี้ 1. พยญั ชนะสันกฤต มี 35 ตวั คอื พยัญชนะบาลี 33 ตวั + 2 ตวั คอื ศ, ษ ฉะนั้นจงึ สงั เกตจากตวั ศ, ษ มักจะเป็ นภาษา สนั สกฤต เชน่ กษัตรยิ ์ ศกึ ษา เกษยี ร พฤกษ์ ศีรษะ เป็ นตน้ ยกเว้นคาไทยบางคาทใ่ี ชเ้ ขยี นดว้ ย พยญั ชนะทง้ั 2 ตวั นี้ เชน่ ศอก ศึก ศอ เศร้า ศก ดาษ กระดาษ ฝร่ังเศส ฝี ดาษ ฯลฯ

วธิ สี ังเกตคาสันสกฤต มีดงั นี้ 2. ไม่มหี ลกั การสะกดแน่นอน ภาษาสนั สกฤต ตวั สะกดตวั ตามจะอยู่ข้ามวรรคกนั ได้ ไม่กาหนดตายตวั เช่น อัปสร เกษตร ปรัชญา อักษร เป็ นตน้

วธิ สี งั เกตคาสนั สกฤต มดี งั นี้ 3. สงั เกตจากสระ สระในภาษาบาลี มี 8 ตวั คอื อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ สว่ นสนั สกฤต คอื สระภาษาบาลี 8 ตวั + เพมิ่ อกี 6 ตวั คอื สระ ฤ ฤา ภ ภา ไอ เอา ถา้ มสี ระเหลา่ นีอ้ ยู่และสะกดไม่ตรงตามมาตรา จะเป็ นภาษาสันสกฤต เช่น ตฤณมัย ไอศวรรย์ เสาร์ ไปรษณีย์ ฤาษี คฤหาสน์ เป็ นตน้

วธิ สี ังเกตคาสนั สกฤต มดี งั นี้ 4. สงั เกตจากพยัญชนะควบกลา้ ภาษา สันสกฤตมักจะมคี าควบกลา้ ขา้ งทา้ ย เชน่ จกั ร อคั ร บุตร สตรี ศาสตร์ อาทติ ย์ จนั ทร์ เป็ นตน้ 5. สังเกตจากคาทม่ี ีคาว่า “เคราะห”์ มักจะเป็ น ภาษาสนั สกฤต เช่น เคราะห์ พเิ คราะห์ สงั เคราะห์ อนุเคราะห์ เป็ นตน้

วธิ ีสังเกตคาสันสกฤต มดี งั นี้ 6. สงั เกตจากคาทมี่ ี “ฑ” อยู่ เชน่ จุฑา กรฑี า ครุฑ มณเทยี ร จัณฑาล เป็ นตน้ 7 .สงั เกตจากคาทม่ี ี “รร” อยู่ เชน่ สรรค์ ธรรม์ วรรณ บรรพต ภรรยา บรรณารักษ์ มรรยาท กรรม ทรรศนะ สรรพ เป็ นตน้



ขอบคุณคะ่