วัฒนธรรมประเพณีไทย

1

ก 2 คํานาํ หนังสืออา นเพิ่มเตมิ เร่ือง วฒั นธรรมประเพณีไทย…สูอาเซียน กลุมสาระการเรียนรู สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม ในสาระที่ 2 หนาท่ีพลเมอื ง วฒั นธรรม และการดาํ เนิน ชีวติ มจี ดุ ประสงคเ พอ่ื ใหนักเรียนชั้นมธั ยมศกึ ษาปที่ 1 โรงเรียนวดั นครเนอ่ื งเขต (ศรีไพจิตร) ใชศ กึ ษาคนควาเพม่ิ เติมประกอบการเรยี นรู ในดา นวัฒนธรรมประเพณไี ทย และวฒั นธรรม ประเพณอี าเซียน หนงั สอื อานเพ่มิ เติมชดุ น้ี มจี ํานวน 4 เลมดงั นี้ เลม ท่ี 1 วัฒนธรรม ประเพณีไทย เลม ที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภาค เลม ที่ 3 วัฒนธรรม ประเพณที องถนิ่ เรา เลม ท่ี 4 วฒั นธรรม ประเพณใี นภมู ิภาคอาเซียน วฒั นธรรมประเพณี คือเครอ่ื งบงบอกถงึ ความเจริญรุงเรอื งดา นวฒั นธรรมของมนษุ ย ทีถ่ ายทอดจากคนรุนหนง่ึ มาสคู นรุน หนง่ึ วฒั นธรรมจึงเปนภูมปิ ญญาหรือมรดกทางสังคม อยางหน่งึ ท่ีแสดงถึงวิธกี ารดาํ เนนิ ชีวติ ไดเปน อยางดี หนังสืออานเพ่ิมเติม เรื่อง วัฒนธรรมประเพณีไทย…สูอาเซียน เลมที่2 เรื่อง “วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภาค ” ไดทดลองใช ปรับปรุง และนําไปใชกับนักเรียนท่ี สอน ปรากฏผลสาํ เร็จเปนท่นี าพอใจ หนังสืออานเพ่ิมเติมนี้สําเร็จไดดวยดีจากการสนับสนุนของผูบังคับบัญชา ผูทรงคุณวุฒิ และผูชํานาญการดานวัฒนธรรมและประเพณีไทย ที่ชวยใหคําแนะนํา ตรวจสอบความถูกตอง โดยเฉพาะการใหขอ มลู แหลงคนควา รวมถึงผูเขียน ตําราวิชาการ เจา ของเว็บไซต เพอ่ื ปรบั ปรุงแกไ ขสว นทบี่ กพรองใหด ี ผูจัดทําหวังเปนอยางยิ่งวาหนังสืออานเพิ่มเติมเลมนี้ จะเปนประโยชนสําหรับ นักเรียน ครูผูสอน และผทู ีส่ นใจในการศึกษาหาความรูไดเ ปนอยางดี ปทมาวดี มาสวัสดิ์

สารบัญ 3 คํานาํ หนาท่ี สารบญั สารบญั ภาพ ก วัตถุประสงค ข คําแนะนาํ ในการใชหนงั สืออา นเพม่ิ เตมิ ค จดุ ประสงคก ารเรียนรู ง แบบทดสอบกอนเรยี น จ เฉลยแบบทดสอบกอนเรยี น ฉ วฒั นธรรม ประเพณไี ทย 1 - วฒั นธรรม ประเพณีภาคเหนอื 4 - วฒั นธรรม ประเพณีภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 5 - วัฒนธรรม ประเพณภี าคกลาง 6 - วฒั นธรรม ประเพณี ภาคใต 10 แบบทดสอบหลงั เรียน 19 เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 23 บรรณานกุ รม 42 46

ค4 สารบัญภาพ ภาพที่ หนา 1 ประเพณีกวนขาวทิพยจังหวดั ชยั นาท………………………………….. 7 2 ประเพณที านขันขา วจังหวดั ลําปาง………………………..………….… 8 3 ประเพณีไหลเรอื ไฟ จังหวัดนครพนม ……………………..………… 11 4 ประเพณีบุญบงั้ ไฟ จงั หวัดยโสธร………..................................... 12 5 ประเพณีบญุ ผะเหวด จังหวัดรอ ยเอ็ด....................................... 13 6 ฟอ นฉลองผะเหวด…………………………………………..….………..... 14 7 ประเพณขี ึ้นเขาพนมรุง จังหวดั บุรรี ัมย ……………………………… 15 8 ปราสาทเขาพนมรุง จังหวดั บรุ รี ัมย …………………………………… 16 9 พานบายศรีสูขวญั ………………………………..………………..……….. 17 10 บา นเรือนไทยภาคกลาง........................................................... 19 11 การแสดงเตน กาํ รําเคยี ว.......................................................... 19 12 ประเพณกี ารสูข วญั ขาว…………………………..……………..………….. 20 13 การสขู วญั ขา ว………................................................................... 20 14 การบูชาพระแมโ พสพ............................................................... 21 15 ประเพณกี ารโยนบวั …………………………………………..….……….... 22 16 หนงั ตะลุง……………………………………………………………………….. 23 17 รํารองเง็ง………………………………..………………..………………..…… 23 18 ประเพณแี ขง โพน จงั หวดั พทั ลงุ …………………..…....................... 24 19 ประเพณลี ากพระ จงั หวัดนครศรีธรรมราช............................... 25 20 ประเพณีลากพระ จงั หวัดนครศรธี รรมราช............................... 27 21 ประเพณกี ินผกั จงั หวัดพังงา……………………………………………… 28 22 ประเพณกี ินผกั จังหวดั พงั งา……………………………………………… 29 24 ศาลเจา ที่จัดงานประเพณกี ินผกั …………………..….................... 32

5งจ วัตถปุ ระสงค 1. เพ่ือใหน กั เรยี นมหี นังสือประกอบการศึกษาคน ควาเพ่ิมเตมิ 2. เพือ่ เปน การสรา งองคความรูใหมไดดวยตนเองจากการอาน 3. เพอ่ื ใหน กั เรยี นเกดิ ความรกั และภาคภมู ิใจในวฒั นธรรม ประเพณี ของคนไทย 4. เพ่ือสงเสริมนสิ ัยรักการอา น และสามารถนําความรูที่ไดมาประยกุ ต ใชในชีวติ ประจาํ วัน

จ6 คาํ แนะนําในการใชหนังสอื อานเพิม่ เติม หนังสืออานเพิ่มเติม เรื่อง วัฒนธรรมประเพณีไทย…สูอาเซียน เลมท่ี 2 เรือ่ ง“วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภาค” จัดทําขึ้นเพ่ือใหนักเรียนศึกษาคนควาหา ความรูไดดวยตนเอง นักเรียนควรทําความเขาใจเก่ียวกับข้ันตอนการใช หนังสือใหชัดเจนดังตอ ไปน้ี 1. ทําความเขาใจจดุ ประสงคการเรียนรใู หเขา ใจอยา งชัดเจน 2. ทําแบบทดสอบกอ นเรยี น ตามความเขา ใจของนกั เรียน แลวตรวจคาํ เฉลยทา ยเลม และบนั ทกึ คะแนนไว 3. ศึกษาเนอ้ื หาแตล ะเร่อื งดว ยความต้ังใจ และใหนักเรียนทํา แบบฝกหดั นนั้ ทกุ กิจกรรม 4. เมอ่ื ทําเสร็จแลว ใหต รวจคาํ ตอบแตล ะกิจกรรม จากเฉลย ทายเลม 5. ทําแบบทดสอบหลงั เรยี น เพื่อทดสอบความรคู วามเขา ใจ ถายังไมเขาใจเรื่องใดใหกลบั ไปทบทวนใหม 6. ตรวจคําเฉลยจากการทาํ แบบทดสอบหลังเรยี น เพื่อ เปรยี บเทียบความกา วหนา โดยนักเรยี นตอ งมีความซ่ือสัตย ตอ ตนเอง ไมเ ปด ดเู ฉลยกอน 7. ควรรกั ษาหนงั สือใหอยใู นสภาพทด่ี ีไมข ีดเขยี นขอความใด ๆ ลงในหนงั สือเลมน้ี

ฉ7 จดุ ประสงคการเรียนรู 1. นกั เรียนสามารถบอกความหมายและความสาํ คญั ของวฒั นธรรม ประเพณไี ทยได 2. นกั เรียนสามารถบอกทีม่ าและลกั ษณะของวัฒนธรรม ประเพณีไทยได 3. นักเรียนเห็นคุณคา และอนุรกั ษป ระเพณแี ละวัฒนธรรมไทย

1 แบบทดสอบกอนเรียน เร่อื ง วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภาค คาํ ชี้แจง เลอื กคําตอบที่ถกู ทีส่ ดุ เพียงขอ เดยี ว แลวทําเครื่องหมาย r ลงใน กระดาษคําตอบ 1. ประเพณีแขง เรือจังหวดั พิษณโุ ลก สอดคลองกบั ทีม่ าของวัฒนธรรมในขอใด ก. ลักษณะสภาพแวดลอมทางภูมิศาสตร ข. อิทธพิ ลทางศาสนาและความเชือ่ ค. การเลือกรบั ปรับใชวฒั นธรรม ง. ภูมหิ ลงั ทางประวตั ิศาสตร 2. การที่บานเรือนไทยในแตล ะภมู ภิ าคมคี วามแตกตา งกันเน่อื งมาจากสาเหตุ ขอ ใดมากทส่ี ุด ก. ความนิยม ข. ภูมิประเทศ ค. ฐานะทางเศรษฐกิจ ง. หลักศาสนา และความเชอ่ื 3. การสรงน้ําพระพุทธรปู ดว ยนาํ้ อบนํ้าปรุง และการทําความสะอาดบานเรือน นิยมทาํ กนั ในเทศกาลใด ก. เทศกาลตรษุ จีน ข. เทศกาลสงกรานต ค. เทศกาลเขาพรรษา ง. เทศกาลลอยกระทง 4. ประเพณีเล้ียงขาวแลงขันโตก แสดงใหเหน็ ถงึ วฒั นธรรมของชาวไทยภาคเหนือ เก่ยี วกบั เรอื่ งใด ก. การประกอบอาหารประเภทตา งๆ การรว มพธิ ีทาํ บุญทางศาสนา ข. การถนอมอาหาร การทําบญุ การฉลองสมโภชเนอ่ื งในวนั สําคญั ทางศาสนา ค. การแสดงดนตรี การรบั ประทานอาหาร การประกอบพธิ กี รรม ในพระอโุ บสถ ง. การแตงกาย การรับประทานอาหารรว มกนั การประกอบอาหาร การฟอ นรําดนตรี

2 5. ประเพณีใดเปนประเพณขี องชาวไทยภาคกลาง ก. ลากพระ ข. ผีตาโขน ค. ทําขวญั ขาว ง. งานบุญคนู ลาน 6. การแตง กายของหญงิ ชาวอยธุ ยาทน่ี งุ โจงกระเบนและหมผา แถบ จัดเปนภมู ิปญ ญาดา นใด ก. การดํารงชีวิต ข. การประกอบอาชีพ ค. การจัดระเบยี บสังคม ง. การแสดงออกทางศลิ ปะ 7. เพราะเหตใุ ดเรอื นไทยภาคกลางจงึ มีหลังคาเปนรูปจว่ั ก. ชวยระบายและผอนคลายความรอน ข. เน่ืองจากน้ําทวมบอย จึงยกใตถ นุ สงู ค. เพ่ือความคงทนและสวยงาม ง. ชว ยระบายนํ้าฝน 8. สุรยี พ รนุงผา ซิ่นตีนจกงดงาม เปน ทชี่ ืน่ ชอบของผทู ี่พบเหน็ สรุ ยี พ รแตงกายตามวฒั นธรรมภาคใด ก. ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ข. ภาคกลาง ค. ภาคเหนือ ง. ภาคใต 9. ขอ ใดจดั เปนภูมิปญ ญาทอ งถ่ินในภาคใต ก. การยอมผา ไหม ข. การทาํ รูปหนังตะลงุ ค. หมอลํา กลอนสอย ง. การละเลน มอญซอ นผา 10. ภมู ปิ ญญาเพลงพนื้ บาน เชน “เพลงอีแซว” เปนของจงั หวดั ใด ก. อางทอง ข. เชยี งใหม ค. สพุ รรณบุรี ง. พระนครศรีอยธุ ยา

3 เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน เร่ือง วฒั นธรรม ประเพณไี ทย 1. ก 2. ข 3. ข 4. ง 5. ค 6. ก 7. ก 8. ค 9. ข 10. ค พยายามหนอ ย นะจะ

4 วัฒนธรรมประเพณไี ทย สวัสดสี มหญงิ ไปไหนมา ไปเทยี่ วงานประเพณแี ห หลวงพอโสธร มาจา สมชาย ????? แลว ประเพณี คืออะไร หรอ อธบิ ายใหเ ราฟงหนอยซิ ประเพณี คอื เปนกจิ กรรม ทีม่ ีการปฏบิ ัติสืบเนื่องกันมา

5 ประเทศไทยเปนชนชาติที่เกาแกมีวัฒนธรรมประจําชาติ เปนเอกลักษณของตนเองท้ังในดานภาษา วรรณคดี ศิลปะ ดนตรี อาหาร การแตงกาย เปนสงิ่ ท่ีบรรพบุรษุ สรา ง และส่ังสมมาตั้งแตอดีต โดยวัฒนธรรม บางอยางคนไทยรับมาจากชนชาติอ่ืนแลวนํามา ผสมผสานดัดแปลงใหเขา กบั สังคมไทย จนกลายเปนเอกลกั ษณของไทย วัฒนธรรม คือ วิถีชีวิตของคนในสังคมเปนแบบแผนการประพฤติปฏิบัติ และการแสดงออก ซ่ึงความรูสึกนึกคิดในสถานการณตาง ๆ ที่สมาชิกใน สังคมเดียวกันสามารถเขาใจ ซาบซ้ึง ยอมรับและใชปฏิบัติรวมกัน อันจะ นาํ ไปสูก ารพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ของคนในสงั คมนนั้ ๆ วัฒนธรรมพื้นบาน หมายถึง วิถีการดําเนินชีวิตของคนสวนใหญในสังคม แตละทองถ่ิน ซึ่งมีแนวประพฤติปฏิบัติรวมกันมายาวนาน ตั้งแตอดีตจนถึง ปจจุบันเชน วัฒนธรรมพ้ืนบานภาคเหนือ วัฒนธรรมพื้นบานภาคอีสาน วัฒนธรรมพื้นบา นภาคกลาง วฒั นธรรมพื้นบา นภาคใต เปน ตน ประเพณี คือ แนวทางปฏิบัติท่ีคนในสังคมยึดถือ และสืบทอดกันมาเห็นวา เปน สิง่ ท่ีถูกตองดีงาม ทําใหก ารอยูรวมกันเปนปกติสุข ประเพณีแบงออก 3 ประเภท คือ 1. จารีตประเพณี คือ ประเพณีท่ีเกี่ยวของกับดานศีลธรรมหากผูใด ฝาฝน ไมปฏิบตั ติ ามถือวาเปน คนช่วั เชน การประพฤตติ นเปน ผูมคี วามกตัญ สูาว 2. ขนบประเพณี คือ ประเพณีที่ปฏิบัติสืบตอกันมาตั้งแตอดีต และยังคง ปฏบิ ตั กิ ันมาจนทุกวนั น้ี ไดแก พธิ ที ําศพ บวชนาคแตง งาน เปนตน 3. ธรรมเนียมประเพณี คือ ประเพณีท่ีมีผูฝาฝนหรือทําผิดก็ไมถือวาสําคัญ มากเพยี งแตไมเ ปนทยี่ อมรับของสังคม เชน ประเพณีการพบญาติผูใหญ ตอง ไหวเปน การแสดงความเคารพ มผี ูใหค วามชว ยเหลอื ตอ งกลาวคาํ วา “ขอบคุณ” ขนบธรรมเนียมประเพณีพื้นบาน หมายถึง ประเพณีตาง ๆ ที่ ถือปฏิบัติ ในสังคมพื้นบานตลอดจนความเช่ือเร่ืองเวทมนตรคาถา สิ่ง ศักดิ์สิทธ์ิ ซ่ึงความเช่ือ และขนบธรรมเนียมประเพณีพื้นบานเหลาน้ีเปนตน กําเนิดของพิธีกรรมตาง ๆ ทั้งที่เปนประเพณีสวนบุคคล และประเพณี สวนรวม ประเพณีไทยอันดีงามที่สืบทอดตอกันมานั้น ลวนแตกตางกันไป ตามความเชอ่ื ความผูกพันของผคู นตอ

6 พุทธศาสนา และการดํารงชีวิตท่ีสอดคลองกับฤดูกาลและ ธรรมชาติอยางชาญฉลาดของ ชาวบา นในแตละทอ งถิ่นท่ัวแผน ดินไทย ประเทศไทยมีวัฒนธรรมแตละภูมิภาคที่แตกตางกัน ออกไป ซ่ึงแบง ออกเปนภมู ิภาค ไดดงั น้ี วัฒนธรรมประเพณีภาคเหนือ

7 ภาคเหนือ ไดรับอิทธิพลจากประเทศพมา และชาวไทยใหญ นบั ถือ ศาสนาพทุ ธ ภาษาพดู ใชภ าษาคําเมือง ตวั อยา งวฒั นธรรมของชาวเหนือ เชน การสรางบา น จะประดบั ดว ยกาแล การแตง กายผชู ายจะนุง กางเกง เรียกวา เตี่ยว หรือเต่ียวสะดอ โดยทําจากผาฝาย ยอ มสีน้ําเงินหรือสีดาํ สวมเสื้อทาํ ดวย ผา ฝา ยคอกลม แขนส้นั เรียกวาเสอ้ื มอ ฮอ ม ผหู ญงิ จะนุงผา ซิ่น(ผาถงุ )ยาวเกือบถึง ตาตมุ ผา ถงุ จะมีความประณตี ลวดลายงดงาม สําหรับเส้ือจะเปนเส้ือคอกลม แขนยาว เกลาผมมวย อาหารพ้ืนเมืองของภาคเหนือเชน แกงฮังเล ขาวซอย ไส อัว่ น้ําพริกหนุม ศลิ ปะการแสดงเชน ฟอนเล็บ ฟอนเง้ียว ตีกลองสะบัดชัย ประเพณีกวนขา วทพิ ย ภาพที่ 1 ประเพณกี วนขาวทิพยจ ังหวัดชยั นาท ทมี่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north/thstra สืบคนเมื่อวนั ที่ 5 กุมภาพันธ 2553 ชวงเวลา วันที่ 4 ธนั วาคม ของทุกป ณ หมูบา นหนองพังนาค ตาํ บลเสือโฮก อาํ เภอ เมืองจงั หวัดชัยนาท ชาวบานจะทาํ พิธีกวนขา วทพิ ย หรอื ขาวมธปุ ายาธ จน เปนประเพณีทสี่ ืบตอกันมาจนถงึ ปจ จบุ นั ความสาํ คญั ตามประวัติสมยั พุทธกาล เชื่อวา นางสชุ าดา ไดนาํ ขาวทพิ ย หรอื ขา วมธุปา ยาธ ถวายพระพทุ ธเจา กอนท่พี ระองคจ ะไดตรสั รูในวันเพญ็ เดอื นสิบสอง ดังนั้นชาวพทุ ธ จงึ ถอื วาขา วทิพย หรอื ขาวมธุปายาธเปนอาหารทพิ ย และได ทาํ ถวายแดพ ระสงฆใ นฤดูกอ นเดือนสบิ สอง

8 พิธีกรรม เนื่องจากวสั ดุที่สาํ คญั ในการทําขา วทิพย คอื นํ้าขาวจากตนขาวทีก่ าํ ลังเปน สาระ นํ้านมในประเทศไทยเช่อื กนั วา มหี ลายจงั หวัดท่ีทาํ สืบเนอ่ื งกนั มาเปน เวลานานถึงปจ จบุ นั แตสาํ หรบั จังหวดั ชัยนาทมีทํากันตลอดท่ตี ําบลเสอื โฮก อาํ เภอเมือง จงั หวดั ชัยนาท ทํากนั แทบทกุ หมูบา น แตปจจุบนั ทํากันตลอดมา ทกุ ปจนถือเปนประเพณีท่ีหมูบา นหนองพังนาค ประเพณกี วนขา วทิพย เปนประเพณีท่สี รางความสามคั คใี นกลมุ ชนในอันท่จี ะ รว มกนั นาํ เอาวัสดุขา วของตาง ๆ มารว มทําบุญ เมือ่ เสร็จและถวายเปนพุทธ บชู าก็แบงปน กันไปรับประทานเพอ่ื ความเปน สิรมิ งคล ประเพณที านขนั ขาว ภาพที่ 2 ประเพณที านขนั ขา วจงั หวัดลาํ ปาง ท่ีมา : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north/thstra สืบคน เมื่อวนั ที่ 5 กุมภาพันธ 2553 ชว งเวลา เทศกาลสงกรานต เขาพรรษา ออกพรรษา ความสําคัญ ประเพณีทานขนั ขาว คือ ประเพณีการทําบุญเพือ่ อุทิศสวนกุศลใหแ ก ผูวาย ชนมไ ปแลว เปน วัฒนธรรมทแี่ สดงถงึ ความกตัญอ ีก แบบหน่ึง ของชาวไท ย โดยนําสํารบั กบั ขา วไปถวายวัดในวันเทศกาลสําคัญ เชน สงกรานตเ ขา พรรษา และออกพรรษา หรือทําบุญอทุ ศิ สวนกศุ ลในโอกาสอื่นๆ

9 พธิ กี รรม กอนวันทาํ บุญ มีการจัดเตรยี มอาหาร หวาน คาว นําเอาใบตองมาเย็บทาํ สวย สาระ (กรวย)สําหรับใสดอกไมธูปและเตรียมขวดนํ้าหยาด(สําหรับกรวดน้ํา)รุงข้ึน อันเปนวันทําบุญ เวลาประมาณ 6.30 -8.00 น. ทุกครัวเรือนเตรียมอุน อาหาร และบรรจุใสปนโต พรอมทั้งสวยดอกไมและน้ําหยาด บางบานอาจ เขียนช่ือผูที่ตน ตองการจะทานไปหา (อุทิศสวนกุศลไปให) ลงในกระดาษ จากน้ันคนในครอบครัวจะชวยกันหิ้วปนโตไปวัด วัดจะจัดสถานท่ีสําหรับให ศรัทธาชาวบานนําปนโตมาถวาย การประเคนปนโต มักจะเอากรวยดอกไม เสียบไปพรอมกับปนโต บานที่มีกระดาษจดรายช่ือผูท่ีจะทําบุญไปให ก็จะ เอากระดาษเหนบ็ ติดไปกับปน โตดวย พรอ มกนั นัน้ กเ็ ทนาํ้ หยาดจากขวดใส ลงในขันที่วางอยูหนา พระสงฆ เมื่อศรัทธาชาวบานมากันพอสมควรแลว พระสงฆกจ็ ะมีโวหารกลาวนาํ การทาํ บญุ และใหพรดังนี้ - แสดงความช่ืนชมที่ศรัทธาชาวบา นไดช วยกันรกั ษาจารีตแตโบราณ - กลาวถึงผูรับของทาน พระสงฆอานช่ือผูวายชนมตามท่ีศรัทธาเขียนมาใน แผนกระดาษ สวนบางคนท่ีไมไดเขียนมา ก็จะเอยวาการทานครั้งน้ีมีไปถึง บรรพบุรษุ เจา กรรมนายเวร เทวบตุ ร เทวดา แมพระธรณี เจาท่เี จา ทาง สรรพ สตั ว ฯลฯ - กลาวใหมารับของทาน มารับเอาทานคร้ังน้ี หากมารับไมได ใหผูใดผูหน่ึง เปนผูนาํ ไปให - อวยพรใหแ กผ ูม าทําบญุ ทานขนั ขา ว - กลาว ยถา สัพพี ในการใหพรนั้นหลังจากจบคําวา “อายุ วัณโณ สุขัง พลัง” ศรัทธาชาวบานจะกลาว สาธุพรอมกัน จากน้ันจึงรับเอาปนโตไปให สามเณรหรือเจาหนา ท่ีจัดการเทอาหารออก เปน อันเสรจ็ พธิ ที าน การทานขันขาว นอกจากจะเปนการทําบุญ ท่ีแสดงถึงความกตัญก ตเว ที ตอบรรพบุรุษแลว การประกอบอาหารก็ดี การไปทําบุญรวมกันที่วัดก็ดีเปน กิจกรรมท่ีทําใหครอบครัวเกิดความรัก ความอบอุน ประการสําคัญ การพา เดก็ ๆ ไปทานขันขาวทว่ี ัด นอกจากจะเปนการอนุรักษ และสืบทอดวัฒนธรรม การทําบุญแลว ยังเปนการสืบทอดในเรื่องความกตัญต อ รรพ บุร ุษ โด ยไม  ตอ งใชว ธิ อี บรมสั่งสอน แตเปนวิธีทผ่ี ใู หญไดปฏิบัติตนใหลูกหลานได เห็นเปน ตัวอยาง ซ่ึงเปนวิธีสืบทอดหรือการสอนที่ดีท่ีสุดวิธีหน่ึง โดยไมจําเปนตองมี การพดู แตอ ยางใด

10 วฒั นธรรมประเพณภี าคตะวันออกเฉยี งเหนอื เรยี กอกี ชอ่ื หนง่ึ วา ภาคอีสาน มีวฒั นธรรมบางอยา งคลายคลึงกับประเทศลาว และประเทศกมั พชู า สวนใหญนับถือศาสนาพุทธ พูดหรือเวาดวยภาษาอีสาน ตัวอยางวัฒนธรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือเชน ปลูกบานมีใตถุนสูงทํา หนาตางเปนชองแคบๆ การแตงกายพ้ืนเมือง ผูชายจะใสกางเกงขากวยใส เสื้อคอกลมใชผาขาวมาคาดเอว ผูหญิงนุงผาซิ่น ใสเส้ือคอกลมแขนยาว อาหารพ้ืนเมือง เชน ปลารา ขาวเหนียวสมตํา ลาบกอย ตมแซบ แจวบอง ศิลปะการแสดงเชน เซง้ิ ตา งๆ หมอลาํ โปงลางเปาแคน

11 ประเพณีไหลเรือไฟ ภาพที่ 3 ประเพณีไหลเรอื ไฟ จังหวดั นครพนม ทีม่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east /thstra. สืบคนเมอ่ื วนั ที่ 5 กมุ ภาพนั ธ 2553 ชว งเวลา วันข้นึ 15 คา่ํ เดือน 11 ถึงวันแรม 1 คา่ํ เดอื น 11 (ประมาณเดือนตุลาคม) ความสาํ คัญ เพ่ือบูชารอยพระพุทธบาทที่ประทับไวริมฝงแมนํ้านัมมทานที ในแควน ทักษิณาบทประเทศอนิ เดีย เพอ่ื บชู าทา วผกาพรหม เพ่อื ขอขมาลาโทษแมน้ํา ทเ่ี ราทาํ ใหส กปรก เพื่อเอาไฟเผาความทุกขใ หห มดไปแลวลอยไปกับแมนํา้ พิธีกรรม นาํ เรือไปลอยในแมน าํ้ กอนลอยใหกลาวคําบูชาดังน้ี อะหัง อิมินา ปะทีเปนะ นมั มากายะ นะทิยา ปุเลนิ ปาทะวะอัญชิง อภิปูเชนิ อะยัง ปะทีเปนะ มุนิโน ปาทะวะอัญชัง ปูชา มัยหัง ที่ฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตคะตุ\" แปลวา ขาพเจาขอนอมบูชารอยพระพุทธบาทของพระมุนีเจา อันประดิษฐานอยู ณ หาดทรายแหงแมน้ํานัมมทานทีโพนดวยประทีปน้ี ขอใหการบูชารอย พระบาทสมเดจ็ พระมนุ ีเจาดวยประทีป ในครั้งนจี้ งเปน ไปเพอื่ ประโยชน เพื่อ ความสขุ แกขา พเจา ทงั้ หลาย ตลอดกาลนานเทอญ สาระ เปรยี บเทยี บใหเหน็ ชวี ติ มนุษย มเี กิด มีเจริญกาวหนา และดับไปในท่ีสุด หรือ ชีวติ มนษุ ยเปน อนจิ จัง\"

12 ประเพณีบญุ บัง้ ไฟ ภาพที่ 4 ประเพณีบุญบงั้ ไฟ จังหวดั ยโสธร ทมี่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east/thstra สืบคน เมื่อวนั ที่ 5 กมุ ภาพันธ 2553 ชวงเวลา เดอื นพฤษภาคม ความสําคญั ชาวจังหวัดยโสธรรอยละ 85 ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ชาวยโสธรจึงจัด ประเพณีบุญบ้ังไฟ เปนการทําบุญประจําปทุกปในชวงเดือนพฤษภาคม ซึ่ง เปนชว งกอ นฤดูการทาํ นาเปน พิธีขอฝนจากพญาแถนใหฝ นตกตอ งตามฤดูกาล พธิ ีกรรม 1. การเซิง้ เพอ่ื ขอรบั บรจิ าคทรพั ยส ินเงินทอง และอาหารการกนิ เพอื่ นาํ มาเปน ทุน ในการจดั ทําบ้งั ไฟและเปน เสบียงสาํ หรับผูจัดทําบ้ังไฟ 2. การประกวดขบวนแหบัง้ ไฟสวยงาม (บง้ั ไฟโก) 3. การประกวดขบวนรําเซ้ิง 4. การประกวดธิดาบัง้ ไฟโก 5. การแขงขันจดุ บั้งไฟขึ้นสูง 6. การแขง ขนั จุดบัง้ ไฟ แฟนซี (บ้งั ไฟ แสง สี เสียง) 7. การประกวดกองเชยี รบ ั้งไฟในวันแขง ขันจุดบงั้ ไฟขน้ึ สูง สาระ 1. เปน การตกั เตือนใหร ูว าธรรมชาติเปนส่งิ ไมแนน อน เกษตรกรไมควรประมาท 2. เปน งานประเพณีทส่ี รา งความสนกุ สนานและความสมัครสมานสามัคคีของ ประชาชน 3. กิจกรรมการเซ้งิ สอนใหคนในสงั คมรจู กั การบริจาคทาน และการเสยี สละ 4. เปนงานประเพณที สี่ รา งความภาคภูมใิ จใหกบั ชาวจงั หวัดยโสธร

13 ประเพณบี ุญผะเหวด ภาพท่ี 5 ประเพณีบญุ ผะเหวด จังหวัดรอยเอด็ ทม่ี า :http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east/thstra สบื คน เมื่อวนั ที่ 5 กมุ ภาพนั ธ 2553. ชว งเวลา วนั เสารของสปั ดาหแรกของเดอื นมนี าคม ความสําคญั บุญผะเหวด หรือท่ีเรียกกันโดยท่ัวไปวา บุญมหาชาติ เปนประเพณีบุญตาม ฮตี สบิ สอง ของชาวอสี าน แตถาถือเปนเร่ืองทาน ก็เปนประเพณีการบริจาคทาน ครง้ั ยิง่ ใหญ กพ็ อจะอนมุ านไดถงึ สภาพท่วั ไป ของชาวอีสานวา ดอกจิก ดอกจาน บาน ราวตนเดือน 3 พทุ ธศาสนกิ ชนจะเก็บดอกไมเหลานี้ มารอยเปนมาลัยเพ่ือ ตกแตงศาลาการเปรียญ สําหรับบุญมหาชาติและในงานน้ีก็จะมีการเทศน มหาชาติ ซึ่งถือวาเปนงานอันศักดิ์สิทธิผูใดฟงเทศนมหาชาติจบภายในวันเดียว และบาํ เพ็ญณงามความดีจะไดอ านิสงสไ ปเกดิ ในภพหนา พธิ กี รรม ชาวอีสาน จะจัดทําบุญผะเหวด ปละ 1 ครั้ง ระหวางเดือน 3 เดือน 4 ไปจนถึง กลางเดือน 5 จังหวัดรอยเอ็ดโดย จัดในชวงสัปดาหแรกของเดือนมีนาคมทุกป มีวนั รวมตามภาษาอีสาน เรียกวา วันโฮมบุญ พุทธศาสนิกชนมาชวยกันตกแตง ศาลาหรือสถานท่ีที่จะทําบุญ จัดเตรียมเครื่องสักการะ ดอกไม ธูปเทียน ขาวตอก อยางละพันกอน มีการต้ังธงใหญ ไวแปดทิศ มีศาลเล็กๆ เปนที่เก็บ ขาวพันกอนและเคร่ืองคาวหวาน สําหรับ ผี เปรต และมาร รอบๆ ศาลาการ เปรียญจะแขวนผาผะเหวด เปนเรื่องราวของพระเวสสันดร ต้ังแตกัณฑที่ 1 ถึง กัณฑสุดทายการจัดงานบุญผะเหวด หรือ งานเทศนมหาชาตินิยมอัญเชิญพระ

14 อุปคตุ มาปกปอ งคุม ครองมใิ หเ กดิ เหตุเภทภัยอันตรายทั้งปวง และใหโชค ลาภ แกพุทธศาสนิกชนในการทําบุญมหาชาติ จึงมีการแหพระอุปคุต ซึ่งสมมุติวา อญั เชิญมาจาก สะดือทะเล สาระ บุญผะเหวด หรืองานบุญมหาชาติ คืองานมหากุศล ใหรําลึกถึงการบําเพ็ญบุญ คือ ความดีที่ยิ่งใหญ อันมีการสละความเห็นแกตัวเพ่ือประโยชนสุขอันไพศาล ของมวลชนมนุษยชาติ เปนสําคัญ ดังน้ัน บรรพชนชาวไทยอีสานแตโบราณ จึง ถือเปนเทศกาลท่ีประชาชนท้ังหลายพึงสนใจรวมบําเพ็ญบุญ และไดอนุรักษ ใหอนชุ นรนุ หลงั เหน็ คณุ คา สืบทอดเปน วัฒนธรรมสบื ไป ภาพที่ 6 ฟอ นฉลองผะเหวด ท่มี า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east/thstra สืบคนเมื่อวันที่ 5 กมุ ภาพนั ธ 2553.

15 ประเพณขี ้นึ เขาพนมรุง ภาพท่ี 7 ประเพณีขนึ้ เขาพนมรุง จงั หวดั บรุ ีรัมย ทม่ี า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east/thstra สบื คน เมื่อวันที่ 5 กุมภาพนั ธ 2553 ชว งเวลา เดือนเมษายนทุกป (วันเพ็ญเดือนหา) ประเพณีขึ้นเขาพนมรุง เริ่มข้ึนเปนครั้ง แรก เม่ือป พ.ศ. 2481 โดยความคิดริเริ่ม ของทานเจาคุณโอภาสธรรมญาณ จากวัดทาประสิทธ์ิ จังหวัดสุรินทร ซ่ึงเดินทางมาเพื่อปฏิบัติธรรมวิปสสนา กรรมฐานท่ีเขาพนมรุง ซึ่งขณะนั้นยังไมมีทางข้ึนสูตัวปราสาท ผูที่สนใจอยากขึ้น ชมปราสาทตางคนตางข้นึ มาเองโดยไมก าํ หนดเวลาประกอบกับ จังหวัดสุรินทรมี ประเพณีขึ้นเขาสวายในวันแรม ๑ คํ่า เดือน ๕ ของทุกๆ ป ทานเจาคุณโอภาส ธรรมญาณเห็นวาประเพณีขึ้นเขาเปนสิ่งดี เพ่ือใหประชาชนได รวมกันทําบุญ พบปะสังสรรค สรางความสามัคคีและมีโอกาสไดพักผอนหยอนใจ อีกดวย จึง ริเริ่มใหจัดงานประเพณีข้ึนเขาพนมรุงเปนคร้ังแรกในวันเพ็ญเดือน 5 ป พ.ศ. 2485 และประเพณีขึ้นเขาพนมรุงก็ไดปฏิบัติสืบตอกันมาจนกระท่ังปจจุบัน เปนที่นาสังเกตวาในชวงงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุงทุกปจะมีปรากฏการณที่ สําคัญอยางหน่ึงท่ีเกิดข้ึนเปนประจําทุกป คือในชวงเวลานั้นเราจะมองเห็นดวง อาทติ ยข ้นึ ตรงตามความยาวของปราสาทเราสามารถมองลอดประตูทางดานทิศ ตะวันตก ฝากรอบประตูตางๆ กวา 10 กรอบ ทะลุผานประตูปรางคประธาน และทะลุออกซุม ประตูหนา ความยาว 88 เมตร มองเห็นดวงอาทิตยข้ึนตรง กรอบประตพู อดี

16 ความสําคัญ เปนวันท่ีประชาชนทั่วไปรวมทําบุญปดทองนมัสการรอยพระพุทธบาทจําลอง ท่ีประดิษฐานอยูในปรางคองคนอยและทําใหชาวบานไดมีโอกาสพบปะสังสรรค แลกเปลี่ยนความรูประสบการณ โดยเฉพาะการทอผาไหมท้ังนี้เพราะในชวงงาน ประเพณีขึ้นเขา ชาวบานหญิงชายจะแตงกายดวยผาไหมทอลวดลายสวยงาม ประณีตท่ีสุดของตนเองเปนการอวดฝมือและความสามารถสรางชื่อเสียงของ หมูบานและของ ตนเองอีกดวยและยังเปนโอกาสใหชาวบานไดเท่ียวชมความ งามของปราสาทพนมรงุ และชักชวนใหค นเดินทางมาเที่ยวชมในงานประเพณีขึ้น เขาพนมรงุ มากขนึ้ ทกุ ป สาระ เปนการแสดงถึงความพรอมเพรียงและ สามัคคีของประชาชนนทองท่ี อําเภอ ประโคนชยั และบริเวณใกลเคียงและยังเปนการอนุรักษประเพณีวัฒนธรรมของ ทองถ่ิน ภาพที่ 8 ปราสาทเขาพนมรุง จงั หวดั บรุ ีรัมย ที่มา : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/north_east/thstra สบื คน เมอื่ วันท่ี 5 กมุ ภาพันธ 2553 นาไปเทย่ี งจังเลย

17 ประเพณีบายศรสี ูขวญั ภาพที่ 9 พานบายศรสี ขู วญั ที่มา : http://personal.swu.ac.th/students/hm471010130/web/img/02.jpg&imgrefur สืบคน เม่อื วนั ที่ 11 กมุ ภาพนั ธ 2553 ความหมายและความสําคัญ บายศรีสูขวัญ เปนประเพณีตามศาสนาพราหมณที่นิยมกระทําสืบตอกันมาอยางชา นาน ถือวาเมอ่ื ไดม กี ารทาํ พิธนี แ้ี ลวจะกอใหเ กิดความเปน สิรมิ งคลแกชีวิต การทําพิธีบายศรีสู ขวัญน้ีจะกระทําเมื่อเกิดเหตุการณที่ดีเปนมงคล เชนพิธีแตงงานการหายจากปวยไข การมา หรือกลบั จากสถานที่ใดๆ การไปคาขายไดเงินทองมามาก การมีแขกมาเย่ียมยามจากตางถิ่น ฯลฯ แมแตเหตุการณท่ีไมดี เชน การไดรับความ เจ็บปวย คนในครอบครัวประสบอุบัติเหตุ หรอื ตองเสียชวี ติ (เหตุการณนี้จะทําพิธีใหแกผูที่รอดจากเหตุดังกลาว) การบายศรีสูขวัญ คือ การเรียกขวัญ หรือเอ้ินขวัญชาวอีสานมีความเช่ือวา “ขวัญ” เปนสิ่งท่ีแฝงอยูกับตัวของ มนุษยมาตั้งแตกําเนิด ซึ่งจะจับตองหรือไมสามารถมองเห็นได หากวามีเหตุใหขวัญหนีออก จากตัว เชน เกดิ อุบัตเิ หตุ เสียใจ ปวยไข ตกใจรุนแรง อาจทําใหตัวบุคคลน้ันถึงแกความตาย ไดฉ ะนัน้ ตอ งเรยี กขวญั กลับมาสูตวั จะทําใหสขุ สบายขนึ้ บาศรี เปนคําเรียกพราหมณด วยความเคารพ พราหมณเปน ผูทาํ พิธีสูข วญั จงึ เรยี กวา บาศรีสขู วัญ ซ่งึ หมายถงึ พราหมณทําพิธีสขู วญั บายศรี มาจากคําวาบาย+ศรี บาย แปลวา สัมผัส จับ ตอง ศรี แปลวา สิริ มงคล ส่ิงท่ีดี บายศรี หมายความถึง การรวบรวมเรียกเอาสิริมงคลตางๆ ดวยกิริยาวิธีทางกาย ทางวาจา และทางใจ แมวาศรี หรือ สิริ จะไมสามารถบายหรือสัมผัสจริงๆ ไดดวยมือ แตที่ ใชคําวาบาย เน่ืองจากตองการสื่อในความหมายเชิงรูปนัยเพ่ือใหเขาใจไดงาย มิใชนามนัย

18 พราหมณจงึ ใชวธิ เี ชิญสิริเขา มาอยูใ นขาว ไขต ม หรือฝายผกู ขอมือ เปนตน แลวบายเอาขาว หรอื ไขตมสงใหผ ูเ ขารับบายศรีกิน นําฝายไปผูกขอมือ ซึ่งวิธีการนี้เปนวิธีเชิงรูปธรรม ในสวน ท่เี ปน นามธรรมนนั้ จะรบั สิรทิ างใจหรอื ความรูส กึ โดยตรง บายศรีสูขวัญ คือ การรวบรวม เรียกเอา หรือเชิญสิริมงคลตางๆ ดวยกิริยาวิธีทาง กาย ทางวาจา และทางใจ ใหมาสถิตที่ขวัญ เพื่อความเจริญรุงเรือง เพื่อความสุข สวัสดี เคร่ืองกิริยา ในการทําพิธีบายศรีสูขวัญท่ีสําคัญ คือ พานบายศรี หรือ “พาขวัญ” ทําจาก ใบตองและ ดอกไมสด รวมไปถึงเครื่องสังเวยตางๆ เชน ขาวปลาอาหาร แปง กระจก หวี ผาแพรไหม น้ําอบ-นํ้าหอม ที่ขาดไมไดคือ เสนฝายสีขาว เพ่ือใชในการผูกขอตอแขนแก ผเู ขารว มทาํ พิธี ทีม่ าการฟอนบายศรีสขู วัญ การฟอ นบายศรีสูขวัญ เกดิ จากการคิดคนรวมกนั โดยอ.ดําเกิง ไกรสรกุลและ อ.พนอ กําเนิดกาญจนแหงวิทยาลัยครูอุดรธานี (ปจจุบัน คือ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี) ซึ่ง อ.พนอ กําเนดิ กาญจน เปน ผูประดษิ ฐทา ฟอ น อ. ดาํ เกิง ไกรสรกุล การแตง กาย ผูแสดงเปนหญิงลวน สวมเสื้อแขนกระบอกสีขาว หมสไบขิดและนุงผาซ่ินลายขิด (ผาซิ่นขิดอุดรธาน)ี ผมเกลา มวยทดั ดอกไมห รือพันมวยผมดว ยฝายภไู ทสวมเคร่ืองประดับเงิน สาระสาํ คญั คือ การเรียก หรือเชิญสิ่งที่เปนสิริมงคลตางๆ ดวยกิริยาทางกาย ทางวาจา และทาง ใจ ใหมาอยูในใจ เพ่ือความเจริญรุงเรืองแกตนเอง เพื่อทําใหตนเองมีความสุข ซ่งึ ถอื เปน กศุ โลบายทท่ี าํ ใหบ คุ คลนน้ั มีกําลังใจ มีสตแิ ละมีความสุขกลับมาหาตน

19 วฒั นธรรมประเพณีภาคกลาง สวนใหญพูดภาษาภาคกลาง นับถือศาสนาพุทธ ตัวอยางวัฒนธรรมภาคกลาง เชน ปลกู บานมใี ตถุนสูง หลงั คาหนาจว่ั หนาตางกวา ง เพือ่ ใหส ามารถระบาย ความรอนไดดี อากาศถายเทสะดวก การแตงกายพื้นเมือง ผูชายจะใสกางเกงขากวย ใสเส้ือคอกลม ใช ผาขาวมาพาดบาหรือ คาดเอว ผหู ญงิ นุงผา ถงุ หรือโจงกระเบน สวมเสอ้ื คอกลมแขนยาว อาหารพื้นเมือง เชน แกงสม ตมยํา น้ําพริกปลาทู แกงคั่ว ใสกะทิตางๆ ศิลปะการแสดงเชน รํากลองยาว ละครชาตรี เพลงฉอย เพลงเหยอย วฒั นธรรมประเพณีของภาคกลาง เชน ภาพท่ี 10 ลกั ษณะบา นเรือนไทยภาคกลาง ทมี่ า : htpp://www bansongthai.com/content/view/86/31/1/11/ สืบคนวันท่ี 10 กมุ ภาพนั ธ 2553 ภาพที่ 11 การแสดงเตนกํารําเคียว ที่มา : http://personal.swu.ac.th/students/hm471010130/web/img/02.jpg&imgrefur สืบคน เมอ่ื วันที่ 11 กมุ ภาพนั ธ 2553

20 ประเพณสี ขู วญั ขา ว ภาพที่ 12 ประเพณกี ารสขู วญั ขา ว ทีม่ า : http://personal.swu.ac.th/students/hm471010130/web/img/02.jpg&imgrefur สบื คน เมอ่ื วันท่ี 11 กมุ ภาพนั ธ 2553 ชวงเวลา ประเพณีสูขวัญขาวโดยท่ัวไป ใชเรียกขวัญขาว สวนใหญกระทําในวันข้ึน 3 คํ่า เดอื น 3 ความสําคัญ เพื่อเรียกขวญั พระแมโ พสพท่ีตกหลนตามทองนาข้นึ สยู ุงฉาง บชู าพระแมโพสพ ปอ งกนั ศัตรพู ืชและสตั วทาํ ลาย เพอ่ื ใหไ ดผลผลิตมากในปตอ ไป ภาพที่ 13 การสูข วัญขา ว ทม่ี า http://watlantong.igetweb.com/index.php?mo=3&art=308445 สบื คนวันท่ี 11 กุมภาพันธ 2553

21 พธิ กี รรม โดยท่ัวไปชาวนาตางก็ทําพิธีโดยใหเจาของนาฝายหญิงนุงขาว หมขาวเปนผูทํา พิธี ตอนเชาตรูโดยเตรียมอุปกรณ ไดแก ขาวตม เผือก มัน ไข ขันธ 5 ขวดนํ้า แกวแหวนเงินทอง แปง หวี กระจก ผาสไบ (อาจมีเพิ่มเติมหรือแตกตางตาม ทองถน่ิ ) นาํ สงิ่ ของเหลานี้หอดวยผาขาว ใสกระบุงหรือบางทองท่ีปดกระบุงดวย ผาขาว นําขอฉายคอนกระบุง (บางหมูบานใชผาสีผูกใหสวยงาม) เดินไปตาม ทองนา เจตนาของตน รองเรียกแมโพสพ ใจความคอื เชิญแมโพสพท่ีตกหลน อยู ใหมาอยูใน ยุงฉาง บางหมูบาน เพ่ือนบานขานรับจนถึงบาน นํากระบุงไปไวใน ยุงขาว บางหมูบาน มีพราหมณทําพิธีเรียกขวัญเขายุง โดยมีการตั้งบายศรี และ เครื่องไหวในยุง การสูขวัญดวยสํานวนหรือภาษาถ่ินท่ีแตกตางกันออกไป ใน ปจจุบันประเพณีสูขวัญขาวยังคงกระทําอยูในหมูบานทั้งส่ีอําเภอ เชน หมูบาน หนองโพธิ์ ตําบลศรีนาวา สขู วัญขาวรว มกันและทาํ บญุ เลีย้ งพระดว ย สาระสาํ คญั เพ่ือเปนการบํารุงขวัญและความเชื่อของชาวนา รวมถึงการแสดงความกตัญ ตอ พระแมโ พสพ เพ่อื บนั ดาลใหข าวในปหนาไดผ ลผลติ ดยี ่งิ ขนึ้ ภาพที่ 14 การบชู าพระแมโพสพ ที่มา : http://personal.swu.ac.th/students/hm471010130/web/img/02.jpg&imgrefur สบื คนเม่อื วันท่ี 11 กมุ ภาพนั ธ 2553

22 ประเพณรี บั บวั หรือ โยนบัว ภาพที่ 15 ประเพณีการโยนบวั ทีม่ า : http://thainews.prd.go.th/small_head/ook_pansa/yon_bua.php สืบคน วันที่ 11 กุมภาพนั ธ 2553 ชวงเวลา ประเพณีรับบัว หรือโยนบัว ของชาวบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ จัดข้ึนเปน ประจําทกุ ป ในวันขึน้ 14 คํ่า เดอื น 11 ความสาํ คัญ เพื่อสืบทอดประเพณีอนั ดงี าม เปน การนมสั การพระพุทธเจา และเปนการทําบุญ รว มกัน พีธีกรรม การจัดงาน ประกอบดวยการนมัสการ และขบวนแหหลวงพอโต ทั้งทางบกและ ทางน้ํา การแขงขันกิจกรรมพื้นบาน อาทิ การจัดพานดอกบัว มีการประกวด เรือประเภทตางๆ และการแสดงการละเลนพื้นบาน เชน เพลงเรือในชวงเชาตรู ของวันข้ึน 14 ค่ํา เดือน 11 จะเปนงานประเพณีการรับบัวหรือโยนบัว โดย ประชาชนจะโยนดอกบัวลงในเรือขบวนแหพระพุทธรูปจําลองของหลวงพอโต ในขณะเดียวกนั ชาวบางพลกี จ็ ะโยนบัวใหกบั คนตางบา นท่พี ายเรือมาเท่ยี วดวย สาระสาํ คญั ประเพณีโยนบัวเปนประเพณีเพื่อระลึกถึงพระคุณของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธ เจาและให ประชาชนไดมีโอกาสทาํ บุญรวมกนั

23 วัฒนธรรมประเพณีภาคใต ไดรับวัฒนธรรมบางสว นมาจากมาเลเซยี นบั ถอื ศาสนาพทุ ธและศาสนาอิสลาม พูดภาษาปกษใตหรือแหลงใต ตัวอยางวัฒนธรรมภาคใต เชนปลูกบานยกพ้ืนสูง เสาวางอยู บนตอ หลังคอทรงสูง ลาดเอียงชายคายื่นยาว การแตงกายพื้นเมือง ผูชายนุงผาโสรง ใสเสื้อ คอกลม ใชผาขาวมาพาดบา ผูหญิงนุงผาซ่ินหรือผาปาเตะ ใสเส้ือคอกลม อาหารพ้ืนเมือง อาหารสวนใหญเปนแกงรสเผ็ด เชนแกงไตปลา แกงเหลือง แกงฮังเล ขาวยํา น้ําบูดู ศิลปะการแสดงเชน โนหรา ลิเกฮูลู หนังตะลุง เตนรองเง็ง ประเพณีวัฒนธรรมของภาคใต เชน หนังตะลุง,ราํ รองเง็ง ภาพที่ 16 หนงั ตะลงุ ทีม่ า: http://waraporn36.wordpress.com/2011/08/31/ สบื คน เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2553 ภาพที่ 17 ราํ รองเง็ง ท่มี า: http://www.pyntoday.com/webboard/index.php?topic=1103.0 สบื คน เม่ือวันที่ 20 กรกฎาคม 2553

24 ประเพณแี ขง โพน ชวงเวลา ปลายเดือนสิบ กอ นประเพณีชักพระ ความสาํ คัญ วัดตาง ๆ เตรียมทําบุษบก หุมโพน และเร่ิมการคุมโพนเพ่ือเปนการประกาศให ชาวบานรูวา ทางวัดจะจัดใหมีการชักพระ ตอมามีการโตเถียงเก่ียวกับเสียงโพน จึงคิดเลนสนุกสนานมากข้ึน มีการทาพนันกันบางวา ผูตีโพนคนใดเร่ียวแรงดี ที่สุด ลีลาทาทางการตีดีท่ีสุด โพนวัดใดเสียงดังมากที่สุด จึงมีการแขงขันตีโพน กันขึ้น ในระยะ แรก ๆ เขาใจวาคงตีแขงขันภายในวัดและคอยขยายออกมา ภายนอกวัด เพิ่มจํานวนโพนข้ึน จัดประเภทและมีกติกามากขึ้น การคิดเลน สนุกสนานเหลานี้ ทําใหมีการแขงโพนกันอยางกวางขวางในระยะหลัง และ กลายเปนประเพณีทองถ่ินท่ีสืบตอกันมา ปจจุบันการแขงโพนเปน กิจกรรม การละเลน ที่สําคญั ของจังหวดั พทั ลุง พิธีกรรม การแขง โพนแบง ไดเ ปน 2 อยาง คอื 1. แขงมือ ตัดสินใหผูตีที่มีกําลังมือดีกวาเปนฝายชนะ โดยใหตีจนผูใดออนลา กอนเปน ฝายแพ ปจจุบันไมน ยิ มเพราะทาํ ใหเ สยี เวลามาก 2. แขงเสียง ตัดสินใหโพนที่มีเสียงดังกวาเปนฝายชนะ การแขงขันจะเปนแบบ พบกันหมดหรือแพคัดออกก็ได จับสลากแขงขันเปนคู ๆใชผูตีฝายละ 1 คน กรรมการ 3 - 5 คน ตัดสินใหคะแนน โดยอยูหางจากสถานที่ตีไมนอยกวา 150 เมตร ณ สถานที่ตี กรรมการควบคุมการตีและคุมเวลาเรียกคูโพนเขาประจําท่ี ลองตีกอน ฝายละประมาณ 30 วินาทีเพ่ือดูวาโพนฝายใดมีเสียงทุม และโพน

25 ฝายใดมีเสียงแหลม จากน้ันเริ่มใหท้ังคูตีพรอมกันภายในเวลาที่กําหนด ซ่ึง โดยมากจะใชเวลา 10 - 15 นาที ขณะท่ีโพนกําลังตีแขงขันอยูน้ัน กรรมการฟง เสียงท้ังหมดจะตั้งใจฟงเสียงโพนแลว ตัดสินใหโพนท่ีมีเสียงดังกวาเปนฝายชนะ โดยถอื เอาเสียงขา งมากของกรรมการเปนเกณฑใ นการตัดสนิ สาระ การแขงขันโพน นอกจากจะแสดงใหเห็นถึงความเกี่ยวพันกับพิธีการทางศาสนา บางประการแลวกิจกรรมการละเลนชนิดน้ียังชวยใหมองเห็นการแสวงหา ความสุข ความบนั เทงิ ใจ อกี ท้ังยังเปนส่ือในการประสานความสัมพันธทางสังคม ทําใหชาวบาน มีโอกาสพบปะสัมพันธกัน เปนกิจกรรมการละเลนที่สําคัญนํามา สูการสรางสรรค ความสามัคคีในชุมชน จึงควรอนุรักษให การละเลนชนิดน้ีคง อยูตลอดไป ประเพณีลากพระ ภาพท่ี 19 ประเพณลี ากพระ จงั หวดั นครศรธี รรมราช ที่มา : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สืบคน เมื่อวนั ที่ 20 กรกฎาคม 2553 ชวงเวลา วันลากพระ จะทํากันในวันออกพรรษา คือวันแรม 1 ค่ํา เดือน 11 โดยตกลง นัดหมายลากพระไปยังจุดศูนยรวม วันรุงข้ึน แรม 2 คํ่า เดือน 11 จึงลากพระ กลับวัด

26 ความสําคัญ เปนประเพณีทําบุญในวันออกพรรษา ปฏิบัติตามความเชื่อวา เมื่อคร้ังท่ี พระพุทธเจา เสด็จไปจําพรรษา ณ สวรรคช้ันดาวดึงสเพ่ือโปรดพระมารดาเมื่อ ครบพรรษาจึงเสดจ็ กลับมายังโลกมนุษย พทุ ธศาสนกิ ชนไปรบั เสด็จ แลวอัญเชิญ พระพทุ ธเจา ประทบั บนบุษบกแลวแหแ หน พิธีกรรม 1. การแตง นมพระ นมพระ หมายถึงพนมพระเปนพาหนะท่ีใชบรรทุกพระลาก นิยมทํา 2 แบบคือ ลากพระทางบก เรียกวา นมพระ ลากพระทางน้ํา เรยี กวา \"เรอื พระ\" นมพระสรางเปนรานมา มีไมสองทอนรองรับขางลาง ทําเปนรูปพญานาค มีลอ 4 ลอ อยูใตตัวพญานาค รานมาใชไมไผสานทําฝาผนัง ตกแตงลวดลายระบาย สีสวย รอบๆ ประดบั ดว ยผาแพรสี ธงร้ิว ธงสามชาย ธงราว ธงยนื ห อ ย ร ะ ย า ง ประดับตนกลว ย ตนออ ย ทางมะพรา ว ดอกไมส ดทําอบุ ะหอยระยา มีตมหอดวย ใบพอแขวนหนานมพระ ตัวพญานาคประดับกระจกแวววาวสีสวย ขางๆ นม พระแขวนโพน กลอง ระฆัง ฆอง ดานหลังนมพระวางเกาอ้ี เปนที่น่ังของ พระสงฆ ยอดนมอยูบนสุดของนมพระ ไดรับการแตงอยางบรรจงดูแลเปนพิเศษ เพราะความสงา ไดส ัดสวนของนมพระขน้ึ อยกู ับยอดนม 2. การอัญเชญิ พระลากขนึ้ ประดษิ ฐานบนนมพระ พระลาก คือพระพุทธรูปยืน แตท่ีนิยมคือ พระพุทธรูปปางอุมบาตร เมื่อ ถึงวันข้ึน 15 ค่ํา เดือน 11 พุทธบริษัทจะสรงน้ําพระลากเปลี่ยนจีวร แลว อัญเชิญข้ึน ประดิษฐานบนนมพระ แลวพระสงฆจะเทศนาเรื่องการเสด็จไป ดาวดึงสของพระพุทธเจา ตอนเชามืดในวันแรม 1 ค่ําเดือน 11 ชาวบานจะมา ตักบาตรหนานมพระ เรียกวา ตักบาตรหนาลอ เสร็จแลวจึงอัญเชิญพระลากขึ้น ประดิษฐานบนนมพระ ในตอนน้ีบางวัดจะทําพิธีทางไสยศาสตรเพ่ือใหการลาก พระราบร่นื ปลอดภัย 3. การลากพระ ใชเ ชือกแบง ผูกเปน 2 สาย เปน สายผหู ญงิ และสายผูชาย โดยใชโพน(ปด) ฆองระฆัง เปนเคร่ืองตีใหจังหวะเราใจในการลากพระ คนลากจะเบียดเสียดกัน สนุกสนานและประสานเสียงรองบทลากพระเพ่ือผอนแรง ตัวอยาง บทรองที่ใช ลากพระสรอย : อ้ีสาระพา เฮโล เฮโล ไอไ หรกลมกลม หัวนมสาวสาว ไอไ หรยาวยาว สาวสาวชอบใจ

27 สาระ ประเพณีลากพระ เปนการแสดงออกถึงความพรอมเพรียง สามัคคีพรอมใจ กนั ในการทําบุญทาํ ทาน จงึ ใหส าระและความสาํ คญั ดังนี้ 1. ชาวบานเช่ือวา อานิสงสในการลากพระ จะทําใหฝนตกตามฤดูกาล เกิด คติความเช่ือวา \"เมื่อพระหลบหลัง ฝนจะตกหนัก\" นมพระจึงสรางสัญลักษณ พญานาค เพราะเช่ือวาใหนํ้า การลากพระจึงสัมพันธเกี่ยวของกับวิถีชีวิตของ คนในสังคมเกษตร 2. เปนประเพณีท่ีปฏิบัติตามความเช่ือวา ใครไดลากพระทุกป จะไดบุญมาก สงผลใหพ บความสําเร็จในชวี ติ ดังน้ันเม่อื นมพระลากผานหนาบา นของใคร คนที่ อยู ในบานจะออกมาชวยลากพระ และคนบานอื่นจะมารับทอดลากพระตอ อยางไมขาดสาย 3. เกิดแรงบันดาลใจ แตงบทรอยกรองสําหรับขับรองในขณะที่ชวยกันลาก พระ ซ่ึงมักจะเปนบทกลอนส้ัน ๆ ตลก ขบขัน และโตตอบกัน ไดฝกท้ังปญญา และปฏิภาณไหวพริบ ภาพท่ี 20 ประเพณีลากพระ จังหวดั นครศรีธรรมราช ท่มี า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สืบคนเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2553

28 ประเพณีกนิ ผัก ภาพที่ 21 ประเพณีกนิ ผัก จงั หวดั พงั งา ท่มี า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สืบคน เม่ือวันท่ี 20 กรกฎาคม 2553 ชว งเวลา ประกอบพิธี 9 วนั ตั้งแตวนั ขึ้น 1 คา่ํ ถงึ ข้ึน 9 ค่าํ เดอื น 9 ของจนี (ตรงกับเดือน ๑๑ ของไทย) ความสาํ คัญ กินผักภาษาจีนเรยี กวา \"เกา อ็วงเจ\" หรือ \"กวิ อ็วงเจ\" เปน ประเพณีท่ีปฏิบัติ สืบตอกัน มาของคนไทยท่ีมีเช้ือสายจีนทางฝงทะเลตะวันตก โดยเฉพาะจังหวัด พังงาในเขต อําเภอตะกั่วปา อําเภอทายเหมือง แตเดิมผูคนกินผักมักมีเชื้อสาย ฮกเก้ียน แตในปจจุบัน แพรหลายไปยังกลุมอ่ืนๆ ดานคุณคาของพิธีกินผักน้ัน นอกจากจะเปนการชวยสะเดาะเคราะห ปดเปาโรคภัยไขเจ็บ หรือโรครายจาก ตัวผูกินผัก แลวยังเปนการแสดงออกถึงการเคารพบรรพบุรุษและเปนการฝก จติ ใจของผูก นิ ผกั ใหบรสิ ทุ ธ์ิ ไดรกั ษาศลี อกี ท้งั ยงั เหมาะกบั สภาพสังคมในปจจุบัน ดวย เพราะเปนชวงที่ไดประหยัดการใชจาย งดการเที่ยวเตร อาหารผัก ก็ราคา ถูกกวา และสุดทายยังกอใหเกิดความสามัคคี เพราะวาผูท่ีรวมกินเจไมวา คน ราํ่ รวยหรอื คนจนจะไปรว มในพิธกี นั อยาง พรอมเพรียงดวยใบหนาย้ิมแยม ทกั ทายกนั ดว ยดี ดวยเหตุนี้จาํ นวนผทู ่ีเขา รวมกินผัก อยางเชน ในจังหวัดพังงา จึงเพ่ิมขึ้นเร่ือยๆ ทุกป อันแสดงใหเห็นวาประเพณีกินผักจะคงอยูสืบทอดตอไป อีกนาน

29 พิธกี รรม การประกอบพิธีกรรมกินผัก กอนพิธี 1 วัน จะมีการทําความสะอาดศาล เจารมกํายานไมหอม และมีการยกเสาธงไวหนาศาลเจา สําหรับอันเชิญดวง วญิ ญาณของเจา เทีย่ งคืนก็ประกอบพธิ อี ญั เชิญยกอองฮองเต (พระอศิ วร) แ ล ะ กิ๋วอองไตเต หรือกิวอองฮุดโจว (ผูเปนใหญทั้ง 9) มาเปนประธานในพิธี จากนั้น ก็แขวนตะเกยี ง นํ้ามนั 9 ดวง อันเปน สัญลกั ษณของดวงวิญญาณกิ๋วอองไตเต ไว บนเสาธง อันเปนการแสดงวาพิธีกินผักเริ่มขึ้นแลว การใชตะเกียงนํ้ามัน 9 ดวง ก็เพอื่ ใหหมายถงึ ดวงวิญญาณของกิว๋ ออ งไตเต หรือ เกา อว งไตเต คาํ วา \"เกาอวง ไตเต\" หรือกิ๋วออ ง แปลวา นพราชา ตามตําราโหราศาสตรจีน ก็หมายถึงดาวนพ เคราะห โดยเช่ือกันวาดาวเคราะห 9 ดวงน้ี เกิดจากการแบงภาคของเทพเจา 9 องค ซ่งึ ทรงอํานาจมาก บริหารธาตุดิน ธาตุน้ํา ธาตุไฟ ธาตุลม ธาตุทอง เทพเจา ท้ัง 9 นี้ เกิดจากการแบง ภาคของ อดีตพระพุทธเจา 7 องค กับพระมหา โพธิสัตวอีก 2 องค เทพเจาแหงดาวนพเคราะหนี้มีคุณแกโลกมาก เพราะธาตุ ทง้ั หลายทพี่ ระองคประทานใหเ ปน ของจาํ เปน ในสรรพสังขาร ภาพที่ 22 ประเพณีกนิ ผกั จงั หวดั พงั งา ทีม่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สบื คนเมอ่ื วันท่ี 28 สิงหาคม 2553 หลงั จากทําพิธรี ับเจามาเปน ประธานในศาลแลวก็ทําพิธีวางกําลังทหารรักษาการ ตามทิศเรียกวา พิธี \"ปงเอ้ีย\" หรือ ปงกุน\" พิธีน้ีจะใชธงสีตาง ไปปกเปน สัญลักษณการวางกําลังทหาร ถือเอาสมัยซองคือการวางกําลังทิศ ในชวงเวลา ทาํ พธิ ี 9 วัน จะมีพิธียอ ย ๆ หลายอยา งไดแ ก 1. พิธีบูชาเจา ในวันแรกของพิธีจะมีการบูชาเจาดวยเครื่องเซน และตามบาน ของ ผูกินผัก เม่ือกินผักไดครบ 3 วนั จะถือวา ผูนั้นสะอาดบริสุทธิ์ หรือท่ีเรียกวา \"เชง\" ตอนนี้จะมีการทําพิธีเชิญเจา 2 องค มารวมพิธี องคแรกเปนเจาซ่ึงทํา หนาท่ีสํารวจ ผูมาเกดิ ชื่อ \"ล้ําเตา\" อีกองคเปนเจาซ่ึงทําหนาท่ีสํารวจผูตายไปช่ือ \"ปกเตา \"

30 2. พิธีโขกุน หมายถึงการเล้ียงทหาร ซึงทําพิธีในวัน 3 คํ่า 6 ค่ํา และ 9 ค่ํา หลัง เท่ียง เมื่อเริ่มพิธีตองมีการเตรียมอาหาร และเหลาสําหรับเซนสังเวย เลี้ยง ทหารและมีหญาหรือพวกถั่ว เพ่ือเปนอาหารของมา หรือเม่ือเสร็จพิธีแลวตอน กลางคืนจะเรียกตรวจพล ทหารตามทิศเรยี กวา \"เซี่ยมเมี้ย\" 3. พิธซี อ งเกง็ เปนการสวดมนตโดยจะเร่ิมทาํ การสวดมนตต ั้งแตเม่ือ พระกิวออง ไตเต หนอื กวิ ออ งฮดุ โจวเขามาประทบั ในโรงพระ และจดั ทําพธิ ีสวดวันละ 2 คร้ัง ในตอนเชาและตอนยํ่าค่ํา เปนลักษณะการสวดมนตเชา และสวดมนตเย็น โดยเฉพาะกลางคืน หลังจากสวดมนตซึ่งใชบทสวดคือ ปกเตาเก็ง ก็จะมีการ \"ตัก ซอ\" คือ อานรายชื่อของผูท่ีเขารวมกินเจ ซ่ึงอานตอหนาแทนบูชา เปนลักษณะ การเบกิ ตัว เขาเฝา 1. พิธีบชู าดาว จะทําในคืนวัน 7 ค่าํ เพื่อขอใหช ว ยคมุ ครองผูกินผัก 2. พระออกเท่ียว หรือการแหเจา เปนการออกเพ่ือโปรดสัตวออกเยี่ยม ประชาชนเคารพนบั ถือ โดยจะมีขบวนธงและปา ยชื่อแหนาํ หนา จากนั้นก็จะเปน การเกี้ยวหามพระเรียกวา \"ถวยเปย\" โดยจะหามรูปพระบูชาตางๆ ออกนั่งเก้ียว ไป ซงึ่ จะจดั ตามชัน้ และยศของพระ เชน จากสิข ึ้น ไป ก็เ ป น งว นโส ย ูง ไป อีก ก็ เปนไตเต สูงข้ึนไปเปนฮุด จากน้ันจะเปนขบวนเกี้ยวใหญ ซึ่งมักจะใชคน 8 คน และมีฉัตรจีนก้ัน ไปดวย จะเปนท่ีประทับของกิวอองฮุดโจว ในขณะที่ขบวนแห ผานไป ชาวบา นจะต้งั โตะ บชู าหนาบาน และจุดประทัดตอนรับขบวนเมื่อผานไป ถงึ 3. การลุยไฟ กองไฟถือวาเปนกองไฟศักด์ิสิทธ์ิ ในแงความศักด์ิสิทธิ์ เปน การแสดงถึงอิทธิฤทธ์ิท่ีบังคับไฟไมใหรอนหรืออาจจะถือวาเปนไฟทิพย ใชชําระ ความสกปรกของรางกายใหบริสุทธ์ิโดยลุยท้ังคนทรงเจาท่ีกําลังประทับทรงหรือ ประชาชนโดยท่วั ไปกไ็ ด 4. พิธีสงพระ ทําในวันสุดทายของการถือศีลกินผัก โดยตอนกลางวันจะมี การสง เทวดา มักจะสงกันที่หนาเสาธง สวนตอนกลางคืนจะมีการสงพระกิวออง ฮุดโจวกลับสวรรค โดยสงกลับทางทะเล เมื่อขบวนสงออกพนประตู ไฟทุกดวง ในโรงพระตองดับสนิทหมดแลว ตะเกียงที่เสาธงจะถูกดึงข้ึนสูงสุดตอนเชาของ วันแรก หลังจากเสร็จงานกินผักจะมีการลงเสาธง และเรียกกําลังทหารกลับ หลังจากที่เล้ียง ทหารเสร็จแลว จากนั้นก็เปดประตูใหญ เม่ือไดฤกษเปดตามวัน ในปฏทิ นิ หรอื ตามทเ่ี จาสง่ั ไว

31 ภาพท่ี 23 ประเพณกี ินผัก ทีม่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สบื คนเม่อื วันท่ี 28 สิงหาคม 2553 สาระ ประเพณีกินผักเช่ือกันวาเร่ิมขึ้นที่ประเทศจีน ชาวเมืองท้ังหลายในประเทศจีน ประกอบพิธกี นิ ผักขึ้น เพื่อเปนการปองกันใหรอดพนจากภัยธรรมชาติอีกทั้งเปน การ ชาํ ระจิตใจใหบริสทุ ธ์แิ ละระลกึ ถงึ ดวงวิญญาณบรรพบรุ ษุ ที่ตนเคารพใหชวย ปกปอ ง คมุ ครองดวย ชาวจีนในพังงาจึงจัดพธิ กี รรมกนิ ผกั เรื่อยมาจนถึงปจจุบัน ประเพณกี นิ ผักในจงั หวดั พงั งา โดยเฉพาะท่อี ําเภอ ตะกัว่ ปา เริ่มข้นึ ในการทํา พิธี กินผัก ผูคนที่รวมพิธีจะลางทําความสะอาดอุปกรณท่ีจะใชประกอบอาหารจน สะอาดหมดกล่ินคาว บางก็ใชภาชนะชุดใหมในการประกอบอาหารหรือใส อาหารผกั ผูท ี่เครงครดั ในพธิ จี ะแตงกาย ดว ยเส้ือผา สีขาวตลอดทงั้ 9 วัน ในพิธีมี การทรงเจาโดยอัญเชิญเจาตางๆ มาประทับทรงในรางของมาทรงน้ัน คือผูที่ ชะตากาํ ลังจะดับ ก็จะเขารางประทับทรง เพ่ือตออายุให หรือบุคคลท่ีเหมาะสม และสมัครใจจะเปนมาทรง เจาก็จะเขาประทับทรง เชนกัน ในระยะที่มีการ ประกอบพิธีตางๆ หรือในกรณีท่ีมีการแหขบวนไปมาทรงจะ แสดงอิทธิฤกษ ฟาดฟนอาวุธไปตามรางกายของตนเอง บางเอาเหล็กแหลมท่ิมแทงลิ้น แกม แขน ขา มกี ารขน้ึ บนั ได มดี แหลมคมก็มิไดปรากฏบาดแผลใหเห็นเลยภาษาที่มา ทรงพูดขณะที่เจาประทับทรงก็เปนภาษาจีนตลอด ถึงแมตัวมาทรงเอง จะไม เคยรูเร่ืองภาษาจีนเลยก็ตามการท่ีมาทรงแสดงอิทธิฤทธ์ิถือกันวาเปนการ สะเดาะเคราะหใหแกผูที่กินผัก โดยพระเปนผูรับเคราะหเสียเอง ในระหวาง การประกอบพิธีตางๆ จะมีการประโคมดวยกลอง เสียงอึกทึกมาก มีการซื้อหา ประทัด เพ่ือนํามาจดุ ในระยะของการประกอบพธิ กี นั มากมาย

32 ภาพที่ 24 ศาลเจา ทจ่ี ัดงานประเพณีกินผกั ทีม่ า : http://www.prapayneethai.com/th/data/file-pic/tradition/south/thstra สบื คนเมอื่ วนั ท่ี 28 สิงหาคม 2553 ประเพณีและอารยธรรมไทยอนั มี คาทเี่ ปนมรดกอนั ล้าํคามากจริงๆ นะ สมหญิง ใชจ า สมชายดงั นัน้ เราเปนคนไทย ท่ีควรรูและอนุรักษช ่ัวลูกช่ัวหลาน ตอ ไป

33 แบบฝกหดั ท่ี 1 เรื่อง วฒั นธรรม ประเพณี 4 ภาค คําชีแ้ จง จงนาํ ขอความในกรอบสี่เหล่ียมไปใสใ ตรูปภาพท่ีสอดคลอ งกบั วัฒนธรรม ประเพณขี องภมู ิภาคท่กี ําหนดใหไดถ กู ตอง ขา วซอย ราํ โทน แกงฮงั เล กาแล การโยนบัว บูชาแมโ พสพ แกงสม บุญผะเหวด เพลงเหยอ ย

34 แบบฝกหดั ที่ 2 เร่อื ง วฒั นธรรม ประเพณี 4 ภาค คาํ ชแ้ี จง ใหนักเรยี นใสเครื่องหมาย üลงหนาขอความทถี่ กู ตอ ง และใสเครื่องหมาย û ลงหนาขอความที่ผิด .........1. วฒั นธรรมและประเพณแี ตล ะภูมิภาคเปน ส่ิงท่ถี ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ สงตอ มายังคนรุนหลงั ..........2. การสรางบานเรือนไทยทางภาคเหนอื จะสรางบา นประดับดวยกาแล สว นใหญมีลกั ษณะสูงโปรง ..........3. อาหารพ้นื เมืองของภาคตะวันออกเฉยี งเหนือคือขา วซอย ไสอ่วั ลาบกอย ตมแซบ ..........4. ผาซิน่ ท่มี คี วามประณตี ลวดลายงดงามเปน ลายตนี จกเปน เอกลกั ษณ ของผา นงุ ทางภาคเหนือ ..........5. ศิลปะการแสดงของภาคกลางคือ ราํ กลองยาว เพลงฉอ ย เพลงเหยอ ย ..........6. ศิลปะการแสดงของภาคเหนอื เชน ฟอ นเล็บ ฟอ นเงี้ยว เซิง้ โปงลาง ...........7. ภาคใตจะปลูกบา นยกพื้นสูงเสาวางอยูบ นตอ หลังคอทรงสูง ลาดเอยี งชายคายื่นยาว ...........8. การแตงกายพ้ืนเมอื งของภาคกลาง ผูชายนุงผาโสรง ใสเสอ้ื คอกลม ใชผาขาวมา พาดบา ผูห ญงิ นุง ผา ซ่นิ หรอื ผาปาเตะ ...........9. ภาคเหนือมวี ฒั นธรรมบางอยา งคลายคลงึ กับประเทศลาว และประเทศกมั พูชา .........10. คนภาคใตสวนใหญนับถือศาสนาพทุ ธและศาสนาอสิ ลาม

35 แบบฝกหดั ที่ 3 เร่อื ง วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภาค 1. ภาคเหนือ 2. ภาคกลาง 3. ภาคอสี าน 4. ภาคใต คาํ ชแ้ี จง นาํ ตวั เลขหนา ขอ ความของแหลงทม่ี าของวฒั นธรรมใสล งหนาขอ ความ ขา งลางใหถ ูกตอง ...........1. ปลกู บานมีใตถนุ สูง หลังคาหนาจ่ัว หนา ตางกวาง เพอ่ื ระบายความรอน และอากาศถายเทสะดวก ...........2. ประชาชนไดรับวัฒนธรรมบางสวนมาจากมาเลเซีย นบั ถือศาสนาพุทธและ ศาสนาอิสลาม ...........3. มีวัฒนธรรมการเรยี กขวญั เม่ือเกิดการเจ็บปวยหรอื ประสบอบุ ัตเิ หตุ ...........4. ประเพณีลากพระ เปนการแสดงออกถงึ ความพรอ มเพรียง สามัคคพี รอ มใจกนั ในการทําบญุ ทําทาน ...........5. อาหารพืน้ เมือง อาหารสวนใหญเปน แกงรสเผ็ด เชนแกงไตปลา แกงเหลอื ง แกงฮงั เล ............6. ผูชายสวมเสือ้ ทําดวยผาฝายคอกลม นงุ กางเกงโดยทาํ จากผา ฝาย ยอมสีน้ําเงนิ หรือสีดํา เรยี กวา เต่ียวสะดอ ผหู ญงิ สวมเส้อื เสื้อมอ ฮอม แขนส้ันนงุ ผา ซ่ิน ...........7. ผชู ายจะใสกางเกงขากว ย ใสเ ส้ือคอกลม ใชผา ขาวมาพาดบา หรือ คาดเอว ผหู ญิงนุง ผาถงุ หรอื โจงกระเบน สวมเสอื้ คอกลมแขนยาว ............8. มีการพธิ ีขอฝนจากพญาแถนใหฝ นตกตอ งตามฤดูกาล ............9. มปี ระเพณบี ํารุงขวัญและความเชอื่ ของชาวนา รวมถงึ การแสดงความกตญั ต อ พระแมโ พสพ ............10. มีประเพณีบญุ ผะเหวด เปน งานมหากศุ ล ซง่ึ เปน เทศกาลที่ประชาชนทัง้ หลาย ถอื วาการบําเพญ็ บุญ เปนการทําความดที ่ียง่ิ ใหญ

36 แบบฝกหดั ที่ 4 เรื่อง วฒั นธรรม ประเพณี 4 ภาค คาํ ช้แี จง ใหนักเรียนตอบคําถามตอ ไปนีใ้ หถูกตอง 1. ส่งิ ท่แี สดงถึงวฒั นธรรมและประเพณแี ตล ะภมู ภิ าคไดแกส่งิ ใด ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 2. วัฒนธรรมและประเพณีทางภาคเหนอื ไดแกสง่ิ ใด ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 3. วฒั นธรรมและประเพณที างภาคตะวันออกเฉยี งเหนือไดแ กสิง่ ใด ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 4. วัฒนธรรมและประเพณีทางภาคกลางไดแ กส่ิงใด ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 5. วัฒนธรรมและประเพณีแตละภูมภิ าคมคี วามสําคัญตอชุมชนอยา งไร ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………….

37 เฉลยแบบฝกหดั ท่ี 1 เร่ือง วฒั นธรรม ประเพณี 4 ภมู ิภาค คําชแ้ี จง จงนาํ ขอ ความในกรอบสเี่ หลี่ยมไปใสใตรูปภาพท่สี อดคลองกบั วฒั นธรรม ประเพณขี องภูมิภาคทก่ี ําหนดใหไ ดถ กู ตอ ง ขาวซอย ราํ โทน แกงฮงั เล กาแล การโยนบวั บูชาแมโ พสพ แกงสม บญุ ผะเหวด เพลงเหยอย ราํ โทน บชู าแมโ พสพ เพลงเหยอย การโยนบัว แกงสม

38 เฉลยแบบฝก หดั ที่ 2 เร่อื ง วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภมู ภิ าค คาํ ช้แี จง ใหน ักเรียนใสเครือ่ งหมาย üลงหนาขอ ความทีถ่ กู ตอง และใสเ คร่ืองหมาย û ลงหนา ขอความทผ่ี ิด .... ü...1. วัฒนธรรมและประเพณีแตล ะภูมภิ าคเปน สงิ่ ท่ีถายทอดมาจากบรรพบุรุษ สง ตอ มายังคนรุน หลัง ... ü...2. การสรางบานเรอื นไทยทางภาคเหนอื จะสรางบานประดบั ดวยกาแล สวนใหญม ีลักษณะสูงโปรง ... û...3. อาหารพืน้ เมืองของภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ คอื ขาวซอย ไสอ วั่ ลาบกอย ตม แซบ ... ü...4. ผาซนิ่ ทมี่ ีความประณีตลวดลายงดงามเปน ลายตนี จกเปน เอกลกั ษณของผานงุ ทางภาคเหนอื ... ü...5. ศิลปะการแสดงของภาคกลางคือ รํากลองยาว เพลงฉอ ย เพลงเหยอย ... û...6. ศิลปะการแสดงของภาคเหนือเชน ฟอ นเล็บ ฟอนเงี้ยว เซง้ิ โปงลาง ... ü....7. ภาคใตจ ะปลกู บา นยกพน้ื สงู เสาวางอยบู นตอ หลงั คอทรงสงู ลาดเอียงชายคาย่ืนยาว ... û...8. การแตงกายพ้นื เมืองของภาคกลาง ผูช ายนงุ ผา โสรง ใสเสอ้ื คอกลม ใชผ าขาวมา พาดบา ผหู ญิงนงุ ผา ซ่ินหรอื ผาปาเตะ ... û...9. ภาคเหนือมีวัฒนธรรมบางอยา งคลายคลงึ กบั ประเทศลาว และประเทศกัมพชู า ... ü..10. คนภาคใตสว นใหญนบั ถอื ศาสนาพุทธและศาสนาอิสลาม

39 เฉลยแบบฝกหัดท่ี 3 เร่อื ง วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภมู ภิ าค 1. ภาคเหนือ 2. ภาคกลาง 3. ภาคอีสาน 4. ภาคใต คําชแ้ี จง นําตัวเลขหนาขอ ความของแหลงที่มาของวัฒนธรรมใสลงหนาขอความ ขา งลางใหถกู ตอ ง .....2......1. ปลกู บานมใี ตถนุ สงู หลงั คาหนา จวั่ หนาตางกวาง เพอื่ ระบายความรอนและ อากาศถายเทสะดวก . .....4.......2. ประชาชนไดร บั วัฒนธรรมบางสวนมาจากมาเลเซยี นับถือศาสนาพุทธและ ศาสนาอิสลาม . .....3.......3. มีวฒั นธรรมการเรียกขวัญเมอ่ื เกิดการเจบ็ ปว ยหรอื ประสบอบุ ัตเิ หตุ . .....4.......4. ประเพณลี ากพระ เปน การแสดงออกถึงความพรอ มเพรยี ง สามคั คพี รอ มใจกนั ในการทําบุญทําทาน . .....4.......5. อาหารพื้นเมอื ง อาหารสว นใหญเปนแกงรสเผ็ด เชนแกงไตปลา แกงเหลือง แกงฮังเล . .....1......6. ผชู ายสวมเส้ือทําดว ยผาฝายคอกลม นุงกางเกงโดยทาํ จากผาฝายยอ มสีน้าํเงนิ หรือสีดาํ เรียกวา เต่ียวสะดอ ผหู ญงิ สวมเสื้อเส้อื มอ ฮอ ม แขนสั้นนงุ ผา ซ่ิน . .....2.......7. ผูชายจะใสกางเกงขากวย ใสเสื้อคอกลม ใชผา ขาวมาพาดบาหรือ คาดเอว ผหู ญิงนงุ ผาถงุ หรอื โจงกระเบน สวมเสอื้ คอกลมแขนยาว . .....3........8. มกี ารพิธขี อฝนจากพญาแถนใหฝนตกตองตามฤดกู าล . .....2........9. มีประเพณีบํารุงขวญั และความเชอื่ ของชาวนา รวมถึงการแสดงความกตญั  ตอพระแมโพสพ . ....3....10. มปี ระเพณบี ุญผะเหวด เปนงานมหากุศล ซ่ึงเปน เทศกาลท่ีประชาชนทงั้ หลาย ถอื วาการบําเพญ็ บุญ เปน การทําความดที ี่ยิ่งใหญ

40 เฉลยแบบฝกหดั ที่ 4 เรอ่ื ง วัฒนธรรม ประเพณี 4 ภูมิภาค คําชี้แจง ใหน กั เรียนตอบคําถามตอ ไปนี้ใหถ ูกตอง 1. ส่งิ ทีแ่ สดงถึงวฒั นธรรมและประเพณแี ตล ะภมู ิภาคไดแ กส ิง่ ใด ………ส่งิ ที่บรรพบุรษุ สราง…และสั่งสมมาตัง้ แตอ ดตี …ในดา นภาษา……วรรณคดี …ศลิ ปะ……ดนตร…ี …อาหาร…การแตงกาย……โดยผกู พันกับความเชื่อและ…. …การดาํ รงชวี ติ ท่ีสอดคลอ งกบั ภมู ิภาคน้ันๆ……………………………………………. 2. วัฒนธรรมและประเพณีทางภาคเหนือไดแกส ง่ิ ใด ……วัฒนธรรม…ไดแ ก… การสรางบานประดบั ดวยกาแล…การแตง กายดวยผาฝาย ……อาหารไดแก..ขาวซอย..ไสอว่ั …นาํ้ พริกหนุม…การฟอนเลบ็ ..ตีกลองสะบัดชยั ……ประเพณี……ไดแก… ประเพณที านขนั ขาว………………………………………………. 3. วัฒนธรรมและประเพณีทางภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือไดแกส ่ิงใด ……วัฒนธรรม…ไดแ ก… บานมีใตถ ุนสงู ทําหนาตา งเปน ชอ งแคบๆ …….การแตงกายผูช ายใสเส้อื คอกลม ผาขาวมาคาดเอว ผหู ญิงนุงผา ซิน่ …… ……อาหารไดแ ก ขาวเหนียวสม ตาํ ลาบกอ ย ตม แซบ แจวบอง …….การแสดงพนื้ เมือง ไดแ ก หมอลํา โปงลาง เปาแคน ……..ประเพณี……ไดแก… ประเพณีบญุ ผะเหวด…ไหลเรือไฟ…บญุ บั้งไฟ… 4. วฒั นธรรมและประเพณีทางภาคกลางไดแกส ิ่งใด ……วฒั นธรรม…ไดแ ก… ปลูกบา นมใี ตถุนสงู หลังคาหนา จวั่ หนาตางกวาง ……การแตงกายผูชายจะใสกางเกงขากวยใสเส้อื คอกลม ใชผ าขาวมา พาด บา หรือ …….คาดเอว ผูหญงิ นุงผาถุง หรอื โจงกระเบน สวมเสือ้ คอกลมแขนยาว……… ……อาหาร ไดแก แกงสม ตม ยํา น้ําพรกิ ปลาทู แกงค่วั ใสกะทติ า งๆ …….การแสดงพน้ื เมอื ง ไดแก ราํ กลองยาว ละครชาตรี เพลงฉอ ย …….ประเพณี…ไดแก… ประเพณีการสูขวญั ขา ว……ประเพณโี ยนบวั …………

41 5. วฒั นธรรมและประเพณแี ตล ะภมู ิภาคมคี วามสําคญั ตอ ชุมชนอยา งไร ……เปนส่งิ ทีแ่ สดงถึงเอกลักษณค วามเปน ตวั ตนของตนเอง ทม่ี ีเอกลักษณ …..ลกั ษณะเดน เฉพาะ..และไมเหมือนกัน…ซง่ึ เป็นภมู ิปัญญาหรือ …...ความคิดสร้างสรรค์ ของคนในชุมชนทีสืบทอดต่อมายงั คนรุ่นหลงั …..ใหเ หน็ ความสาํ คญั และอนรุ กั ษใหคงอยูสืบไป………….

42 แบบทดสอบหลงั เรยี น เร่ือง วฒั นธรรม ประเพณี 4 ภาค คาํ ชแี้ จง เลอื กคําตอบท่ีถูกที่สดุ เพียงขอเดยี ว แลว ทําเครื่องหมาย O ลงใน กระดาษคําตอบ 1. การสรงนํ้าพระพุทธรปู ดว ยนํา้ อบนาํ้ ปรุง และการทาํ ความสะอาดบานเรอื น นยิ มทาํ กนั ในเทศกาลใด ก. เทศกาลเขาพรรษา ข. เทศกาลลอยกระทง ค. เทศกาลสงกรานต ง. เทศกาลตรษุ จนี 2. ประเพณีใดเปน ประเพณีของชาวไทยภาคกลาง ก. ผตี าโขน ข. ลากพระ ค. ทําขวัญขา ว ง. งานบญุ คูนลาน 3 .การทีบ่ านเรือนไทยในแตล ะภมู ิภาคมคี วามแตกตา งกนั เนอื่ งมาจากสาเหตุ ขอใดมากท่ีสุด ก. ความนิยม ข. ภมู ปิ ระเทศ ค. ฐานะทางเศรษฐกจิ ง. หลักศาสนา และความเช่ือ

43 4. ประเพณีแขง เรอื จังหวัดพษิ ณโุ ลก สอดคลองกับท่ีมาของวัฒนธรรมในขอใด ก. ภูมิหลังทางประวัติศาสตร ข. การเลอื กรบั ปรบั ใชว ัฒนธรรม ค. อิทธิพลทางศาสนาและความเชอ่ื ง. ลักษณะสภาพแวดลอ มทางภูมศิ าสตร 5. ภมู ิปญญาเพลงพ้ืนบา น เชน “เพลงอแี ซว” เปนของจงั หวัดใด ก. อา งทอง ข. เชยี งใหม ค. สพุ รรณบรุ ี ง. พระนครศรอี ยธุ ยา 6. สรุ ียพ รนงุ ผาซ่นิ ตีนจกงดงาม เปน ทช่ี ่นื ชอบของผูทีพ่ บเห็น สุรียพรแตงกายตามวฒั นธรรมภาคใด ก. ภาคใต ข. ภาคเหนอื ค. ภาคกลาง ง. ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ 7. ประเพณีเลยี้ งขา วแลงขนั โตก แสดงใหเห็นถึงวัฒนธรรมของชาวไทยภาคเหนือ เก่ียวกับเร่ืองใด ก. การแตงกาย การรับประทานอาหารรว มกัน การประกอบอาหาร การฟอนราํ ดนตรี ข. การแสดงดนตรี การรับประทานอาหาร การประกอบพธิ กี รรม ในพระอโุ บสถ ค. การถนอมอาหาร การทําบญุ การฉลองสมโภชเน่อื งในวนั สาํ คัญทางศาสนา ง. การประกอบอาหารประเภทตางๆ การรว มพธิ ีทาํ บญุ ทางศาสนา