Ebook1

หนอเู อันาไตหุ๊กนต?า อายุ 10-12 เดือน ด้านการใช้ภาษา ทกั ษะ : เดก็ สามารถแสดงความต้องการ โดยทําทา่ ทาง หรือ เปล่งเสยี ง วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ ผปู้ กครองนํำ�ของเลน่ หรอื อาหารทเ่ี ดก็ ชอบ 2-3 อยา่ ง วางไว้ด้านหน้าเด็ก ถามเดก็ ว่า “หนูเอาอนั ไหน” หรอื ถามวา่ “หนเู อาไหม” รอให้เด็กแสดงความต้องการกอ่ น จงึ จะให้ของ ทําทกุ คร้งั เม่ือผ้ปู กครองต้องการใหข้ องเล่น หรอื อาหารเดก็ 49

อายุ 10-12 เดือน ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เด็กสามารถเลน่ สิ่งของตามประโยชน์ ของสิ่งของ เชน่ หวี ช้อน แกว้ นา้ํ ได้ อปุ กรณ์ : หวี ชอ้ นเลก็ แกว้ นา้ํ กระจกสอ่ งหนา้ วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ ผปู้ กครองฝกึ รว่ มกบั การดํำ�เนนิ ชวี ติ ประจาํ วนั เช่น การหวผี ม ผูป้ กครองหวผี มตนเองใหเ้ ดก็ ดู แล้วผปู้ กครองจับมอื เดก็ หวีผมให้เดก็ หมายเหตุ ในการฝกึ อาจเปล่ียนเป็นสถานการณ์ อืน่ ๆ เชน่ ขณะแปรงฟัน ขณะปอ้ นอาหารเดก็ 50

อายุ 13-18 เดือน ด้านการเคลื่อนไหว ทกั ษะ : เดก็ สามารถเดินลากของเล่น หรือสิง่ ของได้ อุปกรณ์ : รถของเลน่ ทมี่ ลี ้อและ มเี ชือกผกู สํำ�หรบั ลาก วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองจบั มอื เดก็ ใหล้ ากของเลน่ เดนิ ไป ขา้ งหนา้ ดว้ ยกนั 2. ผูป้ กครองกระตนุ้ ให้เด็กเดินตอ่ ไป โดยทําหลายๆ ครั้ง จนเด็กสามารถ เดินลากของเลน่ ไปไดเ้ อง 51

อายุ 13-18 เดือน วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเลก็ และสตปิ ัญญา 1. ผปู้ กครองใชส้ เี ทยี นแทง่ ใหญข่ ดี เขยี นเปน็ เสน้ ๆ บนกระดาษใหเ้ ดก็ ดู (อาจใชด้ นิ สอ ทักษะ : เด็กสามารถขดี เขยี น(เปน็ เสน้ ) หรอื ปากกา หรือสเี มจิกได้) บนกระดาษได้ 2. ให้เดก็ ลองทําเอง ถา้ เด็กทําไม่ได้ ชว่ ยจับมอื อปุ กรณ์ : สเี ทียนแท่งใหญ่ เดก็ เบาๆ ให้จับสีเทียนขีดเขยี นเปน็ เส้นๆ กระดาษ ไปมาบนกระดาษ จนเดก็ สามารถทําไดเ้ อง 52 หมายเหตุ ผปู้ กครองอาจฝึกผ่านการเลน่ เชน่ ให้เด็กใชน้ ิว้ มอื ขดี บนทราย

อายุ 13-18 เดือน แสม่ง่หบนออ่ ลยใสหิจ้ ๊ะ... ด้านการเข้าใจภาษา ทักษะ : เด็กสามารถทําตามคําสง่ั 2-3 คํา อปุ กรณ์ : ตกุ๊ ตาผ้า ลูกบอล รถ วธิ ีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ขณะทเ่ี ดก็ กํำ�ลงั ถอื หรอื เลน่ ของเลน่ อยู่ 2. สง่ั เดก็ วา่ “สง่ ของใหแ้ ม”่ และมองหนา้ เดก็ 3. ถา้ เดก็ ทําไมไ่ ดใ้ หผ้ ปู้ กครองจบั มอื เดก็ หยบิ ของใสม่ อื ผปู้ กครองแลว้ พดู วา่ “สง่ ของใหแ้ ม”่ ถา้ เดก็ เรม่ิ ทําไดใ้ หใ้ ช้ คาํ สง่ั เพยี งอยา่ งเดยี วและเปลย่ี นเปน็ คํำ�สง่ั อน่ื ๆ เพม่ิ 53

อายุ 13-18 เดือน วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ ด้านการใช้ภาษา 1. ใหผ้ ปู้ กครองใชส้ ง่ิ ของหรอื ของเลน่ ทเ่ี ดก็ ทกั ษะ : เด็กสามารถตอบชอื่ สิ่งของได้ถูกตอ้ ง คนุ้ เคยและรจู้ กั ชอ่ื เชน่ ตกุ๊ ตา นม 2. หยบิ ของใหเ้ ดก็ ดู ถามวา่ “นอ่ี ะไร” อุปกรณ์ : ตุก๊ ตาผา้ ลูกบอล รถ รอใหเ้ ดก็ ตอบ 3. ถา้ ไมต่ อบ ใหบ้ อกเดก็ และใหเ้ ดก็ พดู ตาม แลว้ ถามซา้ํ ใหเ้ ดก็ ตอบเอง รถ นีอ่ ะไรเอ่ย... 54

นแปอ้ งรตงุก๊ฟตนั าใ..ห.ซ้ ิลกู อายุ 13-18 เดือน ด้านการช่วยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เดก็ สามารถเลน่ การใช้สิง่ ของตามหน้าท่ี ไดม้ ากขึ้นด้วยบทบาทสมมติกับสิง่ ของ 2 อยา่ งขน้ึ ไป เชน่ เลน่ แปรงฟนั ตกุ๊ ตา หวผี มต๊กุ ตา อุปกรณ์ : ตกุ๊ ตาผา้ หวี ถว้ ย ชอ้ นเลก็ แปรงฟนั วธิ ีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองเลน่ สมมตกิ บั เดก็ เชน่ แปรงฟนั ให้ ตกุ๊ ตา เลน่ ปอ้ นอาหารใหต้ กุ๊ ตา หวผี มใหต้ กุ๊ ตา 2. ถา้ เดก็ ยงั ทําไมไ่ ด้ ผปู้ กครองจบั มอื ใหเ้ ดก็ ทํา ตามจนเดก็ เลน่ ไดเ้ อง 55

กระ1โ.ด.2ด...ล3ง..ม.. าเลยจ๊ะ อายุ 19-24 เดือน ด้านการเคลื่อนไหว 56 ทกั ษะ : เดก็ สามารถกระโดดไดโ้ ดยชว่ ยพยุง วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองกระโดดจากบนั ไดขน้ั ท่ี 1 ใหเ้ ดก็ ดู 2. จดั ใหเ้ ดก็ ยนื บนบนั ไดขน้ั ท่ี 1 3. จบั มอื ทง้ั สองขา้ งของเดก็ ดงึ ขน้ึ โนม้ ตวั เดก็ มาขา้ งหนา้ เลก็ นอ้ ย พรอ้ มกบั บอกใหเ้ ดก็ กระโดดลงมา หมายเหตุ ในกรณีที่บา้ นไม่มบี ันไดให้ใช้ เครือ่ งเรอื น เชน่ ม้าน่งั เตี้ยๆ ที่มีฐานมน่ั คง

ช่อใงสวว่ งงกกลลมมซลิลงูกใน อายุ 19-24 เดือน ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเลก็ และสตปิ ัญญา ทกั ษะ : เด็กสามารถวางรปู ทรงวงกลมใส่ในช่อง วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ กระดานรปู แบบเรขาคณติ ทม่ี ี 3 แบบได้ 1. ผปู้ กครองนํำ�รปู ทรงวงกลม สเ่ี หลย่ี ม และ อปุ กรณ์ : กระดานรปู แบบเรขาคณติ ทม่ี รี ปู ทรง สามเหลย่ี ม ออกจากชอ่ งกระดานรปู แบบ 3 แบบ คอื รปู วงกลม สเ่ี หลย่ี มจตั รุ สั เรขาคณติ และสามเหลย่ี ม 2. ใหเ้ ดก็ เลอื กใสร่ ปู ทรงวงกลมลงในชอ่ งวงกลม ถา้ ทําไมไ่ ด้ ใหผ้ ปู้ กครองชช้ี อ่ งวงกลมและพดู วา่ “ใสว่ งกลมในชอ่ งวงกลม” 3. หมนุ กระดานเพอ่ื ใหช้ อ่ งวงกลมอยใู่ นตํำ�แหนง่ ตา่ งกนั และสอนเชน่ เดยี วกบั ขอ้ 1 และ 2 57

ให้แมห่หยนิบ่อถยว้ สยิจ๊ะ อายุ 19-24 เดือน วิธีส่งเสรมิ พัฒนาการ ด้านการเข้าใจภาษา 1. เตรยี มของเลน่ ทเ่ี ดก็ คนุ้ เคย 2 ชน้ิ ผปู้ กครองนง่ั ทกั ษะ : เด็กสามารถเลอื กวตั ถุตามคําส่ัง ตรงหนา้ เดก็ เรยี กชอ่ื เดก็ ใหม้ องหนา้ แลว้ จงึ ให้ ดขู องเลน่ พรอ้ มกบั บอกชอ่ื ของทลี ะชน้ิ (ตวั เลือก 4 ชนิด) 2. บอกใหเ้ ดก็ หยบิ ของทลี ะชน้ิ ถา้ เดก็ หยบิ ไมถ่ กู อุปกรณ์ : ตกุ๊ ตาผา้ ลกู บอล ถว้ ย รถ ใหจ้ บั มอื เดก็ หยบิ พรอ้ มกบั พดู ชอ่ื ของนน้ั 3. ทําซา้ํ จนเดก็ สามารถทําตามคาํ สง่ั ไดถ้ กู ตอ้ ง 58 และเพม่ิ ของเลน่ ทลี ะชน้ิ จนครบทง้ั 4 ชน้ิ

“ไปเทย่ี ว” อายุ 19-24 เดือน “ไปนอน” ด้านการใช้ภาษา ทกั ษะ : เดก็ สามารถเลียนคําพดู ทเี่ ป็นวลี ประกอบดว้ ย คํา 2 คํา วิธีส่งเสริมพัฒนาการ ฝกึ สอนเดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เชน่ 1. ถา้ เดก็ พดู ไดท้ ลี ะคาํ ผปู้ กครองควรขยายคาํ พดู ของเดก็ ใหเ้ ปน็ 2 คาํ เชน่ เดก็ พดู “ไป” ผปู้ กครองพดู วา่ “ไปนอน” “ไปเทย่ี ว” 2. อา่ นหนงั สอื นทิ านประกอบภาพใหเ้ ดก็ ฟงั และ ใชค้ าํ ถามเกย่ี วกบั เรอ่ื งราวในนทิ าน ใหเ้ ดก็ ตอบ 3. พยายามพดู คาํ 2 คาํ ใหเ้ ดก็ ฟงั เชน่ แมไ่ ป แมวเหมยี ว ไมเ่ อา เปน็ ตน้ 4. รอ้ งเพลงเดก็ ทใ่ี ชค้ าํ พดู งา่ ยๆ ใหเ้ ดก็ ฟงั บอ่ ยๆ พรอ้ มทําทา่ ทางตามเพลง เวน้ วรรคใหเ้ ดก็ รอ้ งตอ่ เชน่ “ จบั …(ปดู ํำ�) ขยํำ�…(ปนู า) ” 59

อายุ 19-24 เดือน วิธีส่งเสรมิ พัฒนาการ ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม 1. ผปู้ กครองจบั มอื เดก็ ใชช้ อ้ นตกั อาหาร แตพ่ อคาํ และรบั ประทาน ทกั ษะ : เดก็ สามารถใช้ชอ้ นตักอาหารกินเองได้ 2. เมอ่ื เดก็ เรม่ิ ทําได้ ผปู้ กครองปลอ่ ยใหเ้ ดก็ ตกั อาหารใสป่ ากดว้ ยตวั เอง 60 3. ถา้ เดก็ ทําหกบา้ งโดยไมต่ ง้ั ใจ ผปู้ กครอง ควรทําสหี นา้ เฉย ไมแ่ สดงความสนใจ

อายุ 25-30 เดือน กระโดด....เลยคะ่ ด้านการเคลือ่ นไหว 61 ทักษะ : เด็กสามารถกระโดด เทา้ พน้ พ้ืนทงั้ 2 ขา้ ง วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองกระโดดอยกู่ บั ท่ี ใหเ้ ดก็ ดู 2. จบั มอื ทง้ั สองขา้ งของเดก็ ไว้ ยอ่ ตวั ลงพรอ้ มกบั เดก็ แลว้ บอกใหเ้ ดก็ กระโดด ฝกึ หลายๆ ครง้ั จนเดก็ มน่ั ใจและสนกุ จงึ ปลอ่ ยใหก้ ระโดด เลน่ เอง หมายเหตุ ผปู้ กครองอาจเปดิ เพลงที่มีจงั หวะ สนกุ สนานให้เด็กเตน้ และกระโดดตามเสยี งเพลง

เออาอลกูกมไากยส่ ังไแี งดนงะ อายุ 25-30 เดือน หมายเหตุ หาโอกาสใหเ้ ดก็ แก้ปญั หาอืน่ ๆ ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและสติปัญญา ดว้ ยตนเอง เช่น นํำ�ไมเ้ ขย่ี ของใตเ้ ตียงออกมา 62 ทักษะ : เดก็ สามารถแก้ปัญหาง่ายๆ โดยการใชเ้ คร่อื งมือ อปุ กรณ์ : - ท่อกลวงและใส ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 3 ซม. ยาว 15 ซม. ทป่ี ลายเปิด 2 ข้าง - แท่งไม้ - ลกู บอลไหมพรมสแี ดง วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ การเลน่ เกม “ชว่ ยลกู ไกอ่ อกจากทอ่ ” 1. วางทอ่ ทม่ี ไี หมพรมอยกู่ ลางทอ่ แทง่ ไม้ ตรงหนา้ เดก็ 2. พดู คยุ กบั เดก็ “..(ชอ่ื ลกู )..จะเอาไหมพรม ออกมาไดย้ งั ไงนะ” 3. หยดุ รอจงั หวะใหเ้ ดก็ คดิ 4. ผปู้ กครองยน่ื ทอ่ ทม่ี ไี หมพรมอยกู่ ลางทอ่ และแทง่ ไมใ้ หเ้ ดก็ พรอ้ มพดู ..(ชอ่ื เดก็ )..เอา ไหมพรมออกมาหนอ่ ยนะ 5. ถา้ เดก็ ทําไมไ่ ดใ้ หผ้ ปู้ กครองจบั มอื เดก็ ทํา ทําซา้ํ จนเดก็ สามารถทําไดเ้ อง

จมไูกหอนยเู่ตอรย่ ง... ตรงน้ีคะ่ อายุ 25-30 เดือน วิธีส่งเสริมพัฒนาการ ด้านการเข้าใจภาษา ทกั ษะ : เด็กสามารถชอ้ี วัยวะ 1. ผปู้ กครองชแ้ี ละบอกชอ่ื อวยั วะสว่ นตา่ งๆ ของ ของรา่ งกายได้ 7 สว่ น ตนเองทลี ะสว่ น โดยเรม่ิ จากอวยั วะทเ่ี ดก็ เรยี นรู้ ไดง้ า่ ย เชน่ ตา จมกู ปาก หู หวั มอื นว้ิ มอื แขน ขา เทา้ 2. เลน่ เกมอะไรเอย่ ? ทายชอ่ื อวยั วะ โดยชไ้ี ปท่ี อวยั วะตา่ งๆ ทลี ะสว่ น แลว้ ใหเ้ ดก็ ตอบ 3. ทําซา้ํ จนเดก็ สามารถชอ้ี วยั วะของรา่ งกาย ไดอ้ ยา่ งนอ้ ย 7 สว่ น 63

““ไเมล่เ่นอาค”่ะ” “เล“่นเอตาุ๊กนตมาไไหหมม”” อายุ 25-30 เดือน วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ ด้านการใช้ภาษา 1. ถามคาํ ถามเพอ่ื ใหเ้ ดก็ ตอบรบั หรอื ปฏเิ สธ ทกั ษะ : เด็กสามารถพูดตอบรบั เชน่ เอานมไหม เลน่ รถไหม เลน่ เครอ่ื งบนิ ไหม และปฏิเสธได้ ไปเทย่ี วไหม กนิ ขา้ วไหม กนิ ขนมไหม 2. กระตนุ้ ใหเ้ ดก็ ตอบรบั หรอื ปฏเิ สธคาํ ชวนตา่ งๆ 64 ขา้ งตน้ รอจนแนใ่ จวา่ เดก็ ตอบรบั หรอื ปฏเิ สธ คาํ ชวนตา่ งๆ จงึ ตอบสนองสง่ิ ทเ่ี ดก็ ตอ้ งการ 3. ถา้ เดก็ ตอบไมไ่ ด้ ใหผ้ ปู้ กครองพดู ใหเ้ ดก็ ฟงั แลว้ ถามเดก็ ซา้ํ

อายุ 25-30 เดือน ด้านการช่วยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เด็กสามารถล้างมอื และเชด็ มือได้เอง วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ เมอ่ื เดก็ มอื เปอ้ื นนํำ�เดก็ มาลา้ งมอื โดยทาํ ใหด้ เู ปน็ ตวั อยา่ ง แลว้ บอกใหเ้ ดก็ ทาํ เองตามขน้ั ตอนตอ่ ไปน้ี 1. เปดิ กอ๊ กนา้ํ หรอื ตกั นา้ํ ใสข่ นั หยบิ สบู่ 2. เอานา้ํ ราดใหเ้ ปยี กทง้ั มอื และสบู่ ฟอกสบจู่ นทว่ั มอื แลว้ วางสบไู่ วท้ เ่ี ดมิ 3. ถมู อื ทฟ่ี อกสบแู่ ลว้ ใหท้ ว่ั 4. ลา้ งมอื ดว้ ยนา้ํ เปลา่ จนสะอาด 5. ปดิ กอ๊ กนา้ํ หรอื วางขนั ไวท้ เ่ี ดมิ 6. นํำ�ผา้ เชด็ มอื มาเชด็ มอื ใหแ้ หง้ แลว้ วางผา้ เชด็ มอื ไวท้ เ่ี ดมิ 7. หากเดก็ ทาํ เองไมไ่ ดใ้ หผ้ ปู้ กครองจบั มอื เดก็ ทาํ กอ่ นตามขน้ั ตอนจนเดก็ สามารถทาํ เองได้ 65

อายุ 31-36 เดือน ด้านการเคลื่อนไหว ทักษะ : เดก็ สามารถเดินข้ึนบันได สลบั เท้าไดเ้ อง วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองจบั มอื ขา้ งหนง่ึ ของเดก็ ไวข้ ณะทม่ี อื เดก็ อกี ขา้ งเกาะราวบนั ได 2. ผปู้ กครองจงู เดก็ ขน้ึ บนั ไดหลายๆ ครง้ั ขณะท่ี จงู ขน้ึ ใหพ้ ดู คยุ เพอ่ื ใหก้ ํำ�ลงั ใจเดก็ ไปดว้ ย 3. เมอ่ื เดก็ กา้ วขน้ึ บนั ไดไดด้ ขี น้ึ ใหผ้ ปู้ กครองลด การชว่ ยเหลอื โดยเปลย่ี นไปประคองเดก็ จาก ดา้ นหลงั และเดนิ ตามหลงั เดก็ ขน้ึ ไป จนเดก็ สามารถเดนิ ขน้ึ ไดเ้ อง 66

อายุ 31-36 เดือน ลากเดสูส้นิคแะบบน้.ี .. ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและสติปญั ญา 67 ทกั ษะ : เดก็ สามารถเลียนแบบลากเส้น เปน็ วงต่อเน่อื งกนั อุปกรณ์ : สเี ทยี น กระดาษ สํำ�หรับวาดรปู ขนาด A5 วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองนํำ�สเี ทยี น มาลากเสน้ เปน็ วงตอ่ เนอ่ื ง กนั ใหเ้ ดก็ ดเู ปน็ ตวั อยา่ ง 2. ใหเ้ ดก็ หยบิ สเี ทยี นและพดู วา่ “(ชอ่ื เดก็ ). หยบิ สี และลากเสน้ แบบนด้ี ซู ”ิ 3. ถา้ เดก็ ทาํ ไมไ่ ดใ้ หผ้ ปู้ กครองชว่ ยจบั มอื เดก็ ลากเสน้ เปน็ วงตอ่ เนอ่ื ง 4. เมอ่ื เดก็ เรม่ิ ทาํ เองไดป้ ลอ่ ยใหเ้ ดก็ ทาํ เอง โดยใชส้ ที แ่ี ตกตา่ งกนั เพอ่ื กระตนุ้ ความสนใจ ของเดก็

ทักษะ : เด็กสามารถนํำ�วตั ถุ 2 ชนิด ในหอ้ ง อายุ 31-36 เดือน ด้านการเข้าใจภาษา มาใหไ้ ดต้ ามคําสัง่ อุปกรณ์ : ลูกบอล ตุ๊กตาผา้ หวี ถ้วย กระจก แปรงสีฟนั วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ นกอ้ ับงตเคุ๊กนตหาใยหิบ้แลมกู ด่ บ้วอยลจะ๊ ผปู้ กครองเลน่ เกมซอ่ นหากบั เดก็ หมายเหตุ สอดแทรกการฝึกในชีวิตประจาํ วนั 1. ผปู้ กครองวางของเลน่ 6 ชน้ิ ตรงหนา้ เดก็ โดยเปลยี่ นใช้วตั ถุสิง่ ของที่มีภายในบ้าน เชน่ 2. ชข้ี องเลน่ บอกชอ่ื ของเลน่ ใหเ้ ดก็ รจู้ กั ทลี ะชน้ิ ใหเ้ ด็กช่วยหยิบของในขณะทีท่ าํ กับขา้ ว 3. บอกเดก็ วา่ วนั นเ้ี ราจะมาเลน่ เกม ขณะแตง่ ตวั และขณะอาบนํ้า ซอ่ นหากนั แลว้ ใหเ้ ดก็ หลบั ตาหรอื ใชม้ อื บงั ตาไว้ 4. ผปู้ กครองเอาของเลน่ ไปวางไวท้ จ่ี ดุ ตา่ งๆ ภายในหอ้ ง 5. ใหเ้ ดก็ ไปหาและหยบิ ของเลน่ มาใหท้ ลี ะ 2 ชน้ิ โดยใชค้ าํ สง่ั “....(ชอ่ื เดก็ )....หยบิ ........ และ........ มาใหแ้ ม”่ 6. ถา้ เดก็ หยบิ ไมถ่ กู ใหช้ บ้ี อกหรอื จงู มอื เดก็ พาไปหยบิ ของ 7. ทาํ ซา้ํ จนเดก็ สามารถหยบิ ของไดถ้ กู ตอ้ ง 68

อายุ 31-36 เดือน วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ ด้านการใช้ภาษา ฝกึ สอนเดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เชน่ ทักษะ : เด็กสามารถพูด 3 คํา ติดต่อกนั 1. ถา้ เดก็ พดู ไดท้ ลี ะคําหรอื สองคําผปู้ กครองควร ขยายคําพดู ของเดก็ ใหเ้ ปน็ 3 คํา เชน่ เดก็ พดู ได้อยา่ งน้อย 4 ความหมาย “ไป” ผปู้ กครองพดู วา่ “ไปหาแม”่ “ไปกนิ ขา้ ว” 2. อา่ นหนงั สอื นทิ านประกอบภาพใหเ้ ดก็ ฟงั และ ใชค้ ําถามเกย่ี วกบั เรอ่ื งราวในนทิ านใหเ้ ดก็ ตอบ 3. พยายามพดู คํา 3 คําใหเ้ ดก็ ฟงั เชน่ แมไ่ ปเทย่ี ว ไมเ่ อานม 4. รอ้ งเพลงเดก็ ทใ่ี ชค้ ําพดู งา่ ยๆ ใหเ้ ดก็ ฟงั บอ่ ยๆ พรอ้ มทาํ ทา่ ทางตามเพลง เวน้ วรรคใหเ้ ดก็ รอ้ งตอ่ เชน่ “ชา้ ง ชา้ ง ชา้ ง นอ้ งเคยเหน็ ... (ชา้ งหรอื เปลา่ )” “ไ“ปแมห่ไาปแมเท”่ ีย่ ว” 69

อายุ 31-36 เดือน ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เด็กสามารถใสก่ างเกงไดเ้ อง วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ เรม่ิ ฝกึ เดก็ โดยใชก้ างเกงขาสน้ั เอวยดื มขี น้ั ตอนดงั น้ี 1. ผปู้ กครองสอนใหเ้ ดก็ รจู้ กั ดา้ นนอกหรอื ดา้ นใน ดา้ นหนา้ หรอื ดา้ นหลงั ของกางเกง 2. จดั ใหเ้ ดก็ นง่ั ผปู้ กครองจบั มอื เดก็ ทง้ั 2 ขา้ ง จบั ทข่ี อบกางเกง และดงึ ขอบกางเกงออก ใหก้ วา้ ง สอดขา เขา้ ไปในกางเกงทลี ะขา้ ง จนชายกางเกงพน้ ขอ้ เทา้ 3. ใหเ้ ดก็ ยนื ขน้ึ ผปู้ กครองจบั มอื เดก็ ดงึ ขอบ กางเกงใหถ้ งึ ระดบั เอว 4. ถา้ เดก็ เรม่ิ ทาํ ไดใ้ หล้ ดการชว่ ยเหลอื ลงทลี ะขน้ั ตอนและปลอ่ ยใหเ้ ดก็ ทาํ เอง 70

อายุ 37-42 เดือน ด้านการเคลือ่ นไหว ทักษะ : เดก็ สามารถยืนดว้ ยขาขา้ งเดียว โดยไม่เกาะ ไดน้ าน 3 วินาที วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองและเดก็ ยนื หนั หนา้ เขา้ หากนั และ จบั มอื เดก็ ไวท้ ง้ั สองขา้ ง 2. ผปู้ กครองยกขาขา้ งหนง่ึ ขน้ึ แลว้ บอกใหเ้ ดก็ ทาํ ตาม จากนน้ั คอ่ ยๆ ปลอ่ ยมอื เดก็ ทลี ะขา้ ง 3. เปลย่ี นเปน็ ยกขาอกี ขา้ งหนง่ึ โดยทาํ เชน่ เดยี วกนั 4. ฝกึ จนเดก็ สามารถยนื ขา้ งเดยี วไดด้ ว้ ยตนเอง หมายเหตุ ขณะทําผู้ปกครองอาจจะร้องเพลง ประกอบไปด้วยก็ได้ เพอื่ ให้เดก็ เกิดความ สนกุ สนาน 71

วตาาดมรแูปบวบงกนลน้ี มะคะ อายุ 37-42 เดือน ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและสตปิ ญั ญา ทกั ษะ : เดก็ สามารถเขยี นรปู วงกลมตามแบบได้ วธิ ีสง่ เสริมพัฒนาการ อุปกรณ์ : สเี ทยี น กระดาษทม่ี รี ปู วงกลม 1. ผปู้ กครองวาดรปู วงกลมใหเ้ ดก็ ดู 2. ผปู้ กครองบอกใหเ้ ดก็ วาดรปู วงกลมตาม 72 3. ถา้ เดก็ วาดไมไ่ ดผ้ ปู้ กครองชว่ ยจบั มอื เดก็ วาด 4. เมอ่ื เดก็ เรม่ิ วาดรปู วงกลมไดแ้ ลว้ ผปู้ กครอง วาดรปู วงกลมลงในกระดาษโดยไมใ่ หเ้ ดก็ เหน็ แลว้ สง่ กระดาษทผ่ี ปู้ กครองวาดใหเ้ ดก็ และบอกวา่ “หนลู องวาดรปู วงกลมแบบนซ้ี ”ิ

แลเอ้วมาหาเยสดิบ้วอื้ ยผใสจา้ เ๊ะต่ ชะด็ กตรวั้า เก่งมากจ๊ะ อายุ 37-42 เดือน ด้านการเข้าใจภาษา ทกั ษะ : เด็กสามารถทําตามคําสง่ั ตอ่ เน่อื งได้ 2 กริยากบั วัตถุ 2 ชนิด อปุ กรณ์ : หวี ตกุ๊ ตาผ้า รถ ช้อน วิธีส่งเสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองฝกึ ออกคาํ สง่ั ขณะเลน่ กบั เดก็ เชน่ “หวผี มตกุ๊ ตาแลว้ เอาตกุ๊ ตาใหแ้ ม”่ “เอาซดี ไี ปเกบ็ แลว้ หยบิ หนงั สอื นทิ านมาอา่ นกนั ” 2. ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั โดยออกคาํ สง่ั เนน้ คาํ ทเ่ี ปน็ ชอ่ื สง่ิ ของ และ การกระทาํ เชน่ ขณะอาบนา้ํ “.....เอาเสอ้ื ใสต่ ะกรา้ และหยบิ ผา้ เชด็ ตวั มา” ขณะแตง่ ตวั “.....หวผี มแลว้ ไปหยบิ กางเกงมา” ขณะรบั ประทานอาหาร “.....เกบ็ จานแลว้ เอาผา้ ไปเชด็ โตะ๊ ” 3. ถา้ เดก็ ทาํ ไดเ้ พยี งคาํ สง่ั เดยี ว ใหผ้ ปู้ กครองชไ้ี ปทส่ี ง่ิ ของทไ่ี มไ่ ดห้ ยบิ แลว้ สง่ั ซา้ํ หรอื ใหผ้ ปู้ กครองพดู กระตนุ้ เตอื นความจาํ เดก็ เชน่ “ตอ่ ไปทาํ อะไรอกี นะ?” หรอื “ตะกแ้ี มส่ ง่ั อะไรอกี นะ?” ฝกึ ซา้ํ ๆ จนเดก็ สามารถทาํ ตามคาํ สง่ั ไดถ้ กู ตอ้ ง 73

อายุ 37-42 เดือน ด้านการใช้ภาษา ทกั ษะ : เด็กสามารถรอ้ งเพลงได้ ถูกตอ้ งหรือเกอื บจบเพลง วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองรอ้ งเพลงหรอื เปดิ เพลง งา่ ยๆ สน้ั ๆ ใหเ้ ดก็ ฟงั บอ่ ยๆ 2. ผปู้ กครองรอ้ งเพลงใหเ้ ดก็ ฟงั ทลี ะทอ่ น แลว้ ใหเ้ ดก็ รอ้ งตาม 3. ผปู้ กครองและเดก็ ฝกึ รอ้ งเพลงดว้ ยกนั 4. ผปู้ กครองชว่ ยรอ้ งในบางทอ่ นทเ่ี ดก็ ไมส่ ามารถรอ้ งได้ ฝกึ จนกระทง่ั เดก็ สามารถรอ้ งเพลงไดเ้ องจนจบเพลง 74

อายุ 37-42 เดือน นจใ่ี คําไรดเอ้ม่ย้ยั ด้านการใช้ภาษา คณุ น้าค่ะ ทกั ษะ : เด็กสามารถถามคําถามได้ 4 แบบ 75 เช่น ใคร อะไร ทีไ่ หน ทําไม วธิ ีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองฝกึ ตง้ั คาํ ถามโตต้ อบกบั เดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เชน่ ชไ้ี ปทค่ี ณุ ตา แลว้ ถามวา่ “นใ่ี ครนะ” ชไ้ี ปทค่ี ณุ พอ่ แลว้ ถามวา่ “พอ่ ทาํ อะไรอยนู่ ะ” ขณะทพ่ี อ่ ไมอ่ ยู่ ถามวา่ “พอ่ อยทู่ ไ่ี หนนะ” เมอ่ื ตอ้ งการเหตผุ ล ถามวา่ “ทาํ ไมหนไู มด่ ม่ื นม” 2. ผปู้ กครองฝกึ ถามคาํ ถาม “ใคร อะไร ทไ่ี หน ทาํ ไม” บอ่ ยๆ ในสถานการณท์ แ่ี ตกตา่ งกนั

อายุ 37-42 เดือน ด้านการช่วยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เด็กสามารถทําตามกฎ ในการเล่นเปน็ กลุ่มได้ วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองรว่ มเลน่ เกมงา่ ยๆ กบั เดก็ เรม่ิ จาก กลมุ่ เลก็ ๆ เชน่ เลน่ ซอ่ นหา มอญซอ่ นผา้ รรี ขี า้ วสาร งกู นิ หาง โดยตง้ั กฎกตกิ ารว่ มกนั 2. ถา้ เดก็ ยงั ไมส่ ามารถเลน่ ตามกฎกตกิ าได้ ผปู้ กครองคอยกํำ�กบั เดก็ ใหเ้ ลน่ ตาม กฎกตกิ าได้ ผปู้ กครองสง่ เสรมิ ใหเ้ ดก็ เลน่ กบั เพอ่ื นโดยคอยดแู ลขณะกํำ�ลงั เลน่ 76

อายุ 37-42 เดือน ชปว่ ดั ยโคตณุ ๊ะดแีกมว่ า่ ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เด็กสามารถชว่ ยทํางาน ขั้นตอนเดียวได้ วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ ขณะทาํ งานบา้ น ผปู้ กครองชวนใหเ้ ดก็ ทาํ งานบา้ นดว้ ยกนั เชน่ เกบ็ ของเลน่ ลา้ งจาน กวาดบา้ น ชว่ ยเกบ็ เสอ้ื ผา้ หยบิ ของ หมายเหตุ บางครงั้ เดก็ วยั นี้ชอบรบเรา้ จะช่วยทาํ โนน่ ทาํ น่ี ผปู้ กครองควรใช้ โอกาสนี้ในการฝึกเดก็ 77

อายุ 43-48 เดือน ด้านการเคลื่อนไหว ทกั ษะ : เดก็ สามารถวิง่ ไปข้างหน้าโดยลงนา้ํ หนัก ทีป่ ลายเทา้ และแกวง่ แขนสลบั กนั วิธีส่งเสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองยนื เขยง่ ปลายเทา้ แลว้ วง่ิ ดว้ ย ปลายเทา้ ใหเ้ ดก็ ดู 2. ผปู้ กครองจงู มอื เดก็ ขา้ งหนง่ึ แลว้ วง่ิ ดว้ ย ปลายเทา้ ไปดว้ ยกนั 3. เมอ่ื เดก็ เรม่ิ ทรงตวั ไดเ้ องดขี น้ึ ใหผ้ ปู้ กครอง ปลอ่ ยใหเ้ ดก็ วง่ิ เอง 78

อายุ 43-48 เดือน ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและสติปญั ญา ทักษะ : เด็กสามารถตัดกระดาษรูปส่เี หลี่ยมจตั รุ ัส วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ ขนาด 10 ซม. ออกเปน็ 2 ชิน้ อปุ กรณ์ : กรรไกรปลายมนสํำ�หรบั เด็ก 1. ผปู้ กครองใชก้ รรไกรตดั กระดาษใหเ้ ดก็ ดู กระดาษส่ีเหล่ียมจัตรุ สั แลว้ บอกใหเ้ ดก็ ทาํ ตาม ขนาด 10 ซม. 1 แผ่น 2. ถา้ เดก็ ไมส่ ามารถทาํ ได้ ใหจ้ บั มอื เดก็ ทาํ จนเดก็ ทาํ ไดเ้ อง หมายเหตุ ควรดูความปลอดภยั ในขณะเด็กใช้กรรไกร 79

“อนั นี้เล็กกวา่ ครบั ” อนั อไนัหนนเีจ้ ล๊ะ็กกว่า อายุ 43-48 เดือน ด้านการเข้าใจภาษา ทกั ษะ : เด็กสามารถเลือกวัตถุทม่ี ีขนาด วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ ใหญก่ ว่าและเลก็ กวา่ ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เชน่ ขณะ อุปกรณ์ : รูปทรงเรขาคณิตตา่ งขนาด 3 ชุด รบั ประทานอาหาร สอนเดก็ ใหร้ จู้ กั ชอ้ นคนั ใหญ่ ชอ้ นคนั เลก็ และทดสอบความเขา้ ใจ โดยถาม 80 คาํ ถามกบั เดก็ วา่ “อนั ไหนใหญก่ วา่ อนั ไหนเลก็ กวา่ ” ฝกึ เดก็ บอ่ ยๆ โดยเปลย่ี นอปุ กรณต์ า่ งๆ ไปตาม สถานการณใ์ นชวี ติ ประจาํ วนั เชน่ กอ้ นหนิ รถยนต์ รองเทา้ เสอ้ื ผา้

อายุ 43-48 เดือน “สวสั ดีครับ นา้ ” ด้านการใช้ภาษา 81 ทักษะ : เด็กสามารถพดู ติดต่อกนั 3 คํา โดยมี ความหมายและเหมาะสมกบั โอกาสได้ วิธีส่งเสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองสอนใหเ้ ดก็ พดู ในโอกาสตา่ งๆ โดย ผปู้ กครองพดู ใหเ้ ดก็ ฟงั เปน็ ตวั อยา่ ง แลว้ บอก ใหเ้ ดก็ พดู ตาม เชน่ - สอนใหเ้ ดก็ ยกมอื ไหวแ้ ละกลา่ วขอบคณุ ทกุ ครง้ั ทร่ี บั ของจากผใู้ หญ่ “ขอบคณุ ครบั นา้ ” - สอนใหเ้ ดก็ ยกมอื ไหวแ้ ละกลา่ วสวสั ดเี มอ่ื พบผใู้ หญห่ รอื แขกของผปู้ กครองมาเยย่ี ม ทบ่ี า้ น “สวสั ดคี รบั ลงุ ” - สอนใหเ้ ดก็ กลา่ วคาํ ขอโทษทกุ ครง้ั ทท่ี าํ ผดิ “ขอโทษครบั พ”่ี - กระตนุ้ ใหเ้ ดก็ พดู แสดงความคดิ เหน็ ดว้ ย คาํ ถาม เชน่ “หนวู า่ อนั นเ้ี ปน็ อยา่ งไร” - สอนใหเ้ ดก็ บอกลา เชน่ “หนไู ปละนะคะ” 2. เตอื นเมอ่ื เดก็ ลมื กลา่ วคาํ ขอบคณุ สวสั ดี ขอโทษ และบอกลา ทกุ ครง้ั

อายุ 43-48 เดือน เป“ไน็ หยมังพไงรเมอย่ ” ด้านการใช้ภาษา ““ไไหหมมพพรรมมสกเี ลหมล”อื ง” ทักษะ : สามารถพูดติดตอ่ กัน 3 คํา เพ่ืออธิบาย วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ คณุ สมบัติของสิง่ ของเกย่ี วกบั ลักษณะ สี และขนาด ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เกย่ี วกบั อุปกรณ์ : ชอ้ นขนาดใหญ่-เล็ก ลกั ษณะ สี และขนาด เชน่ ขณะรบั ประทานอาหาร ลูกไหมพรม ลกู ปงิ ปอง ก้อนไมส้ ีแดง บอกเดก็ วา่ “ชอ้ นมสี ขี าว มดี า้ มจบั ยาวๆ นะลกู ” กอ้ นไมส้ เี หลอื ง ขณะแตง่ ตวั บอกเดก็ วา่ “เสอ้ื หนตู วั เลก็ เสอ้ื แม่ ตวั ใหญ”่ ฝกึ เดก็ เกย่ี วกบั ลกั ษณะ สี และขนาด 82 บอ่ ยๆ ในสถานการณท์ แ่ี ตกตา่ งกนั

อายุ 43-48 เดือน ระวงั เมทนั ียรน้อนนะจ๊ะ ด้านการช่วยเหลือตัวเองและสังคม ทักษะ : เดก็ สามารถหลีกเลยี่ งสิง่ ท่เี ปน็ อันตรายไดเ้ อง วธิ ีสง่ เสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองสอนใหเ้ ดก็ รจู้ กั หลกี เลย่ี งสง่ิ ทเ่ี ปน็ อนั ตราย เชน่ “เตากํำ�ลงั รอ้ น อยา่ จบั เตาเดย๋ี ว มอื เจบ็ ” “อยา่ เดนิ ไปทางทม่ี เี ศษแกว้ เดย๋ี วแกว้ บาด เลอื ดออก” 2. เมอ่ื เดก็ หกลม้ หรอื มดี บาด ขณะทาํ แผล สอนเดก็ ใหร้ วู้ า่ ของเหลา่ นเ้ี ปน็ อนั ตราย ควรหลกี เลย่ี งอยา่ งไร หรอื ชใ้ี หเ้ ดก็ ดู ตวั อยา่ งจากหนงั สอื นทิ าน ภาพยนตร์ และชวี ติ ประจาํ วนั 3. ถา้ เดก็ ยงั เลน่ ในสง่ิ ทเ่ี ปน็ อนั ตราย ตอ้ งมบี ท ลงโทษทช่ี ดั เจน เชน่ “หนจู ะไมไ่ ดด้ กู ารต์ นู หนจู ะไมไ่ ดก้ นิ ขนม” และทาํ เหมอื นกนั ทกุ ครง้ั เพอ่ื ใหเ้ ดก็ แยกแยะไดว้ า่ อะไรอนั ตราย อะไรไมเ่ ปน็ อนั ตราย 83

อายุ 49-54 เดือน 2. ผปู้ กครองยนื ตรงขา้ มเดก็ จบั มอื เดก็ ไว้ ด้านการเคลือ่ นไหว พรอ้ มกบั บอกวา่ “กระโดดไปทางซา้ ย กระโดด ไปทางขวา กระโดดถอยหลงั ” พรอ้ มกบั ทกั ษะ : เดก็ สามารถกระโดดไปดา้ นข้าง ประคองมอื เดก็ ใหก้ ระโดดไปในทศิ ทาง ตามทผ่ี ปู้ กครองบอก และถอยหลังได้ หมายเหตุ เพ่ือใหเ้ ดก็ เกิดความสนกุ สนาน ผปู้ กครองอาจนํำ�รูปภาพการต์ นู สติ๊กเกอรต์ ิด วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ บนพื้นแลว้ บอกใหเ้ ดก็ กระโดดตามรูปท่ตี ิดไว้ บนพืน้ 1. ผปู้ กครองกระโดดไปทางดา้ นซา้ ย ดา้ นขวา ถอยหลงั ใหเ้ ดก็ ดู 84

อายุ 49-54 เดือน วิธีสง่ เสริมพัฒนาการ ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเลก็ และสติปัญญา 1. ผปู้ กครองวางรปู ทต่ี ดั ออกเปน็ 6 ชน้ิ ตรงหนา้ เดก็ ใหเ้ ดก็ สงั เกตรปู ภาพนน้ั ทักษะ : เดก็ สามารถประกอบชิน้ สว่ นของรปู ภาพ 2. แยกรปู ภาพทง้ั 6 ชน้ิ ออกจากกนั โดยการขยาย ท่ีตัดออกเป็นสว่ นๆ 8 ชิน้ ได้ รอยตอ่ ใหก้ วา้ งขน้ึ ชว่ ยกนั กบั เดก็ ตอ่ เปน็ ภาพ อปุ กรณ์ : รปู ภาพทีม่ สี ว่ นตอ่ กัน 8 ชิน้ 1 รูป เหมอื นเดมิ 3. แยกภาพทต่ี อ่ ออกจากกนั โดยการสลบั ตํำ�แหนง่ ภาพ บน-ลา่ ง ชว่ ยกนั กบั เดก็ ตอ่ เปน็ ภาพเหมอื นเดมิ 4. แยกภาพทต่ี อ่ ออกจากกนั โดยการสลบั ตํำ�แหนง่ ภาพ ซา้ ย-ขวา ชว่ ยกนั กบั เดก็ ตอ่ เปน็ ภาพเหมอื นเดมิ 5. เพม่ิ ความยาก โดยผปู้ กครองคละชน้ิ สว่ น ของภาพทง้ั หมด ชว่ ยกนั กบั เดก็ ตอ่ เปน็ ภาพ เหมอื นเดมิ ถา้ เดก็ เรม่ิ ทาํ ไดแ้ ลว้ ปลอ่ ย ใหเ้ ดก็ ตอ่ ภาพดว้ ยตนเอง 6. หากเดก็ ตอ่ ภาพไดค้ ลอ่ งแลว้ ใหเ้ ปลย่ี น เปน็ ภาพทต่ี ดั แบง่ เปน็ 8 ชน้ิ 85

ทกั ษะ : สามารถเลือกอันดับแรกและ อายุ 49-54 เดือน ด้านการเข้าใจภาษา อันดบั สุดทา้ ย เข้าเสรน้ ถชคัยันกไ่อหนนจะ๊ อปุ กรณ์ : รถ 3 คนั สตี า่ งกัน กระดาษกาว คนั น้คี รับ วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองสอนใหเ้ ดก็ รจู้ กั จดุ เรม่ิ ตน้ โดยพดู กบั เดก็ วา่ “เราจะเรม่ิ ใหร้ ถวง่ิ จาก ตรงนพ้ี รอ้ มกนั นะ” 2. สอนใหเ้ ดก็ รจู้ กั เสน้ ชยั พรอ้ มพดู กบั เดก็ วา่ “นค่ี อื เสน้ ชยั ” 3. ผปู้ กครองคอ่ ยๆ เคลอ่ื นรถไปขา้ งหนา้ ทลี ะคนั จนครบ 3 คนั โดยเรยี งรถใหต้ อ่ ทา้ ยกนั ตามลํำ�ดบั 4. ผปู้ กครองกระตนุ้ ถามและใหเ้ ดก็ ตอบ “คนั ไหนถงึ เสน้ ชยั อนั ดบั แรก” “คนั ไหนถงึ เสน้ ชยั อนั ดบั สดุ ทา้ ย” 5. ถา้ เดก็ ตอบไมไ่ ด้ ผปู้ กครองบอกเดก็ ใหร้ จู้ กั อนั ดบั แรก อนั ดบั สดุ ทา้ ย ฝกึ จนกระทง่ั เดก็ สามารถตอบไดด้ ว้ ยตนเอง หมายเหตุ อาจสอนเด็กผา่ นการเล่นเกม การวิง่ แขง่ ขันภายในครอบครวั 86

ไปอาบนา้ํ “แม่ หนูร้อน” “แจละว้ทหํานยงัู ไง” อายุ 49-54 เดือน ด้านการใช้ภาษา ทกั ษะ : เด็กสามารถ ตอบคําถามไดถ้ กู ต้อง เมือ่ ถามว่า “ถา้ รสู้ กึ ร้อน ไม่สบาย หิว” จะทําอย่างไร วิธีส่งเสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ในชวี ติ ประจาํ วนั เมอ่ื เดก็ มา บอกความตอ้ งการ เชน่ หวิ รอ้ น ปวดหวั ให้ ผปู้ กครองถามเดก็ วา่ “แลว้ หนจู ะทาํ อยา่ งไร” เพอ่ื กระตนุ้ ใหเ้ ดก็ คดิ กอ่ น 2. ถา้ เดก็ ตอบไมไ่ ดใ้ หผ้ ปู้ กครองพดู อธบิ าย เชน่ ถา้ หนหู วิ นา้ํ ตอ้ งไปดม่ื นา้ํ ถา้ หนรู อ้ นหนตู อ้ ง ไปอาบนา้ํ ถา้ หนปู วดหวั หนกู ต็ อ้ งทานยา 87

อายุ 49-54 เดือน ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม ทักษะ : เดก็ สามารถทําความสะอาดตนเอง หลังจากอุจจาระได้ วธิ ีส่งเสริมพัฒนาการ 1. ผปู้ กครองฝกึ เดก็ ลา้ งกน้ โดยจบั มอื ขา้ งทถ่ี นดั ของเดก็ ใหถ้ อื สายชํำ�ระหรอื ขนั นา้ํ ฉดี นา้ํ หรอื ราดนา้ํ ทก่ี น้ ของตนเองพรอ้ มกบั จบั มอื อกี ขา้ ง ของเดก็ ใหถ้ กู น้ จนสะอาด 2. หลงั เดก็ ลา้ งกน้ ตนเองเรยี บรอ้ ยแลว้ ใหต้ กั นา้ํ ราดโถสว้ มหรอื กดชกั โครกทาํ ความสะอาด สว้ มดว้ ยตนเอง 3. หลงั จากนน้ั ใหผ้ ปู้ กครองพาเดก็ ไปเชด็ กน้ ใหแ้ หง้ และลา้ งมอื ใหส้ ะอาด โดยจบั มอื เดก็ ทาํ ทกุ ขน้ั ตอน จนเดก็ สามารถทาํ ไดเ้ อง 88

อายุ 55-60 เดือน ด้านการเคลื่อนไหว ทกั ษะ : เด็กสามารถวิ่งมาเตะลูกบอลได้ อปุ กรณ์ : ลูกบอล ขนาดเส้นผา่ ศนู ยก์ ลาง ประมาณ 15 ซม. วิธีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองวง่ิ เตะลกู บอลในระยะหา่ งประมาณ 4 - 5 กา้ ว โดยไมห่ ยดุ เลง็ ใหเ้ ดก็ ดู และบอกใหเ้ ดก็ ทาํ ตาม 2. เมอ่ื เดก็ เรม่ิ ทาํ ได้ หาโอกาสใหเ้ ดก็ ไดว้ ง่ิ เตะบอลบอ่ ยๆ โดยวางลกู บอลหา่ งออกไป เรอ่ื ยๆ จนถงึ ระยะ 3 เมตร 89

ทกั ษะ : เดก็ สามารถจบั ดินสอได้ถกู ต้อง อายุ 55-60 เดือน อปุ กรณ์ : กระดาษขาว ขนาด A5 ด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กและสตปิ ัญญา จํานวน 1 แผ่น ดินสอ วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 90 1. ผปู้ กครองแสดงวธิ กี ารจบั ดนิ สอใหเ้ ดก็ ดู เปน็ ตวั อยา่ ง แลว้ ชวนใหเ้ ดก็ จบั ดนิ สอขดี เขยี น 2. ถา้ เดก็ ทาํ ไมไ่ ดช้ ว่ ยจบั มอื เดก็ โดยใหด้ นิ สอ อยรู่ ะหวา่ งสว่ นปลายของนว้ิ หวั แมม่ อื นว้ิ ช้ี นว้ิ กลาง และสงู กวา่ ปลายดนิ สอประมาณ 1 ซม. จนเดก็ ทาํ ไดเ้ อง

แทส่งไสี หม้ นจ๊ะ อายุ 55-60 เดือน ด้านการเข้าใจภาษา ทักษะ : เด็กสามารถแยก/จําแนกสีได้ 8 สอี ปุ กรณ์ วิธีส่งเสรมิ พัฒนาการ : ดินสอสี 10 แทง่ สีฟา้ เขยี ว ชมพู 1. ผปู้ กครองสอนใหเ้ ดก็ รจู้ กั สี จากสง่ิ ของทม่ี ี ดาํ ขาว แดง เหลอื ง สม้ นา้ํ ตาล มว่ ง อยใู่ นบา้ น เชน่ ผกั ผลไม้ เสอ้ื ผา้ ของใช้ โดยผปู้ กครองพดู บอกเดก็ ในแตล่ ะสี แลว้ ใหเ้ ดก็ พดู ตาม 2. ผปู้ กครองนํำ�ของทม่ี อี ยใู่ กลต้ วั สลี ะ 1 ชน้ิ โดยเรม่ิ ตน้ จาก 4 สี ไดแ้ ก่ สแี ดง สฟี า้ สเี ขยี ว สเี หลอื ง มาคละรวมกนั แลว้ ถามเดก็ วา่ “อนั ไหนส.ี ..” 3. หากเดก็ รจู้ กั สที ง้ั 4 สแี ลว้ ใหเ้ พม่ิ จาํ นวนสขี น้ึ เรอ่ื ยๆ จนครบทง้ั 8 สี (สฟี า้ สเี ขยี ว สชี มพู สดี าํ สขี าว สแี ดง สเี หลอื ง สสี ม้ ) 91

สหวนนสอู ยัตาวก์คไ่ะป วันไนหเ้ี นรากจันะไดปีจเะ๊ ทเดย่ี ็กวๆ อายุ 55-60 เดือน ทักษะ : เด็กสามารถผลัดกนั ด้านการใช้ภาษา พดู คุยกับเพอื่ นในกล่มุ วธิ ีสง่ เสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองใหล้ กู มสี ว่ นรว่ มในการเสนอความคดิ เหน็ เชน่ ผปู้ กครองถาม “วนั นเ้ี ราจะกนิ อะไรกนั ด”ี “วนั นเ้ี ราจะไปเทย่ี วไหน” 2. ถา้ เดก็ พดู แทรก ใหผ้ ปู้ กครองบอกเดก็ วา่ “หนรู อกอ่ นนะ เดย๋ี วแมข่ อพดู ใหจ้ บกอ่ น แลว้ หนคู อ่ ยพดู ตอ่ ” ทาํ ทกุ ครง้ั ทเ่ี ดก็ พดู แทรก 3. ผปู้ กครองคอยกระตนุ้ ใหเ้ ดก็ พดู คยุ หรอื โตต้ อบกนั ขณะเลน่ ดว้ ยกนั เชน่ เลน่ ขายของ เลน่ เปน็ หมอกบั คนไข้ ครกู บั นกั เรยี น เปน็ ตน้ 92

อายุ 55-60 เดือน ด้านการชว่ ยเหลือตัวเองและสังคม ทกั ษะ : เดก็ สามารถเลน่ เลยี นแบบ ขอตครณุวจนหหะมนคอ่อะย บทบาทของผใู้ หญไ่ ด้ วธิ ีส่งเสรมิ พัฒนาการ 1. ผปู้ กครองรว่ มเลน่ บทบาทสมมตกิ บั เดก็ เชน่ เลน่ ขายของ เลน่ เปน็ พอ่ แม่ เลน่ เปน็ ครู เลน่ เปน็ หมอ เลน่ เปน็ ตํำ�รวจจบั ผรู้ า้ ย โดยใหเ้ ดก็ เลอื กเองวา่ อยากเลน่ เปน็ ใคร 2. ผปู้ กครองสนบั สนนุ อปุ กรณเ์ พอ่ื ใหเ้ ดก็ นาํ ไป ประกอบการเลน่ เชน่ ของเหลอื ใชใ้ นบา้ น เสอ้ื ผา้ โดยเลอื กของใหเ้ หมาะกบั บทบาท และปลอดภยั 93

บทสง่ ท้าย การสง่ เสรมิ พฒั นาการเดก็ วยั แรกเกดิ - 5 ปี สามารถชว่ ยสง่ เสรมิ ให้ เดก็ ปฐมวยั มพี ฒั นาการทส่ี มวยั และสามารถชว่ ยเสรมิ สรา้ งความผกู พนั ระหวา่ ง เด็กกับผู้ปกครองซึ่งถือว่าเป็นภูมิคุ้มกันที่สํำ�คัญที่สุดสํำ�หรับเด็ก โดยทั่วไป การส่งเสริมพัฒนาการเด็ก ผู้ปกครองสามารถใช้ของเล่นภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือสอดแทรกตามกิจกรรมในชีวิตประจำ�วันได้โดยใช้ส่ิงของท่ีมีอยู่ในบ้าน มาประยุกต์ใช้ในการเล่นกับเด็กเพ่อื ให้เด็กเกิดความร้สู ึกสนุกสนานและอยาก รว่ มทํำ�กจิ กรรมนน้ั ๆ ซง่ึ การสง่ เสรมิ พฒั นาการเดก็ ควรจะทํำ�ตอนทเ่ี ดก็ มสี ภาวะ ทางรา่ งกายมคี วามพรอ้ มและมสี ง่ิ แวดลอ้ มทเ่ี หมาะสม ปลอดภยั ผปู้ กครองควร มกี ารจดบนั ทกึ กจิ กรรมการสง่ เสรมิ ในแบบบนั ทกึ ทา้ ยเลม่ เพอ่ื เปน็ การเตอื น ความทรงจํำ�และสามารถบอกลํำ�ดับความก้าวหน้าพัฒนาการของบุตรหลานท่าน ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี แตถ่ า้ หากสง่ เสรมิ พฒั นาการแลว้ เดก็ ยงั ไมส่ ามารถทํำ�ได้ ผปู้ กครอง ไมค่ วรวติ กกงั วลจนเกนิ ไป และควรพาเดก็ ไปพบแพทยห์ รอื เจา้ หนา้ ทส่ี าธารณสขุ เพอ่ื ทํำ�การตรวจประเมนิ พฒั นาการเดก็ อยา่ งละเอยี ดอกี ครง้ั ทา้ ยน้ี คณะผจู้ ดั ทํำ�หวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ หนงั สอื ฉบบั นจ้ี ะเปน็ ประโยชนแ์ ก่ บตุ รหลานของทา่ นตอ่ ไป 94

บรรณานุกรม คณะกรรมการโครงการสง่ เสรมิ พฒั นาการ สถาบันราชานุกูล. ชุดคูม่ อื ส่งเสรมิ พัฒนาการเดก็ : การทดสอบและการฝกึ ทกั ษะ อายุ 0-5 ป.ี เชยี งใหม่ : ศนู ยส์ ง่ เสรมิ พฒั นาการเดก็ ภาคเหนอื . กรมสุขภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข, 2542. นชิ รา เรอื งดารกานนทแ์ ละคณะ. ตำ�ราพฒั นาการและพฤตกิ รรม. กรงุ เทพมหานคร: ส�ำ นกั พิมพโ์ ฮลิสตกิ , 2551. นติ ยา คชภกั ด.ี คู่มอื การฝึกอบรม การทดสอบพฒั นาการเด็กปฐมวัย Denver II (ฉบับภาษาไทย) ฉบบั แกไ้ ข ปรบั ปรงุ . กรงุ เทพฯ : สถาบนั พฒั นาการสาธารณสขุ อาเซยี น มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล, 2546. นติ ยา ไทยาภิรมย์ และคณะ. รายงานการวิจยั เรือ่ ง พัฒนาการของเด็กในโครงการศูนยศ์ กึ ษาเดก็ เล็ก คณะ พยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม.่ เชียงใหม่ : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม,่ 2546. บัณฑิต ศรไพศาล, ปราณี ชาญณรงค์ และคณะ. การศึกษาทบทวนองคค์ วามรดู้ า้ นทฤษฎแี ละ เครื่องมอื ประเมนิ ระดบั สติปัญญาและความฉลาดทางอารมณ์ (IQ และ EQ) เด็ก. กรงุ เทพฯ : สถาบัน สุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครนิ ทร์ กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ และ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร,์ 2551. ประนอม ใจสะอาด. การพฒั นาศกั ยภาพชุมชนเพือ่ ส่งเสรมิ ภาวะโภชนาการเดก็ อายุต่ํากว่า 6 ปี ก่งิ อ�ำ เภอบา้ นแฮด จังหวัดขอนแก่น. ในรายงานการวิจัยงานอนามยั แม่และเด็ก กลมุ่ พัฒนาการส่งเสรมิ สุขภาพและพฒั นาอนามยั สิ่งแวดลอ้ ม ศูนย์อนามยั ท่ี 6, 2544. วันด ี วราวิทย์ และคณะ. ต�ำ รากุมารเวชศาสตร์ เลม่ ที่ 3. พิมพค์ รั้งที่ 2. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั โฮลิสติก พบั ลชิ ซิ่ง จาํ กดั , 2541. 95

ศรนิ นา แสงอรณุ และคณะ. การศกึ ษาผลของการประเมินพัฒนาการ โดยใช้แบบคดั กรองพัฒนาการอนามยั 49 เทยี บกบั แบบคัดกรองพัฒนาการเด็ก Denver II ในเดก็ อายุ 2, 4, 9 และ 15 เดือน. สถาบันสขุ ภาพเดก็ แหง่ ชาติมหาราชนิ ี กระทรวงสาธารณสขุ , 2554. ศนู ยส์ ุขภาพจติ ท่ี 4. คูม่ ือปฏิบตั ิงานบรู ณาการพฒั นาการเด็กแรกเกดิ - 5 ปี. กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข, 2550. สถาบนั พัฒนาการเดก็ ราชนครนิ ทร.์ คมู่ ือคดั กรองและสง่ เสริมพฒั นาการเด็ก วัยแรกเกิด - 5 ปี ส�ำ หรบั บคุ ลากร สาธารณสขุ ผดู้ ูแลเด็ก อาสาสมคั ร และผู้มีสว่ นเกี่ยวขอ้ งในการดูแลเด็ก. สถาบนั พัฒนาการเด็กราช นครินทร,์ 2550. สมยั ศิริทองถาวรและคณะ. การพัฒนาแบบประเมนิ พัฒนาการเด็กแรกเกดิ - 5 ปี. สถาบนั พฒั นาการเดก็ ราชนครนิ ทร,์ 2552. สมัย ศริ ทิ องถาวรและคณะ. การศกึ ษาเกณฑ์ปกตดิ า้ นพัฒนาการของเดก็ วยั แรกเกิด - 5 ปี ในจังหวดั เชียงใหม.่ สถาบันพฒั นาการเด็กราชนครินทร,์ 2553. สมยั ศริ ทิ องถาวรและคณะ. การศึกษาเกณฑป์ กตดิ ้านพฒั นาการของเด็กไทยวัยแรกเกิด - 5 ปี โดยใช้แบบประเมินพฒั นาการเดก็ ฉบบั กรมสขุ ภาพจิต. สถาบันพฒั นาการเด็กราชนครนิ ทร,์ 2554. สถาบนั ราชานุกูล. กนิ กอด เลน่ เล่า (2ก 2ล) กบั ลกู 0-2 ปี. กรมสขุ ภาพจติ , 2551. สถาบนั ราชานกุ ลู . กนิ กอด เลน่ เล่า (2ก 2ล) กบั ลกู 3-5 ปี. กรมสขุ ภาพจิต, 2551. 96

ส�ำ นักสง่ เสริมสขุ ภาพ. สมุดบันทกึ สุขภาพแม่และเดก็ . กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ , 2553. สชุ า จันทร์เอม. จิตวิทยาพฒั นาการ. พมิ พค์ ร้งั ที่ 4. กรงุ เทพมหานคร : ไทยวฒั นาพานิช, 2540. อัมพร หัสศริ .ิ รายงานการวจิ ยั เร่อื ง การใชค้ ่มู อื ตรวจวนิ จิ ฉัยเพือ่ คดั กรองพฒั นาการ (DISC) ในเดก็ พัฒนาการลา่ ช้าจังหวดั เชยี งใหม่. เชียงใหม่ : ศูนย์ส่งเสรมิ พฒั นาการเดก็ ภาคเหนอื จงั หวัดเชียงใหม่ กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข, 2542. Erikson, Erik Homburger. Childhood and Society. New York : Norton & Co, 1950. Gesell , A. and F.L. llg. Child Development : New York , Harper & Brothers Publisher, 1949. Glascoe, F.P. Detecting ang addressing Development and Behavioral problems in primary Care. Pediatric Nursing, 2000. Isaranurug S, et al. Development of Children 1-12 Years Old : Thai Journal of Pediatrics. Vol.42 No.1 January-April. Mahidol University, 2003. 97

รายนามที่ปรกึ ษา 1. นางสาวยง่ิ ลักษณ์ ชินวตั ร นายกรัฐมนตรี ประธานทปี่ รกึ ษา 2. นายวทิ ยา บุรณศิริ รฐั มนตรวี ่าการกระทรวงสาธารณสขุ รองประธานที่ปรกึ ษา 3. นพ.ณรงค์ สหเมธาพัฒน์ อธบิ ดกี รมสขุ ภาพจิต รองประธานทีป่ รึกษา 4. นพ.ทว ี ตง้ั เสรี รองอธิบดกี รมสขุ ภาพจิต ท่ปี รึกษา 5. นพ.อทิ ธพิ ล สงู แข็ง รองอธบิ ดีกรมสุขภาพจติ ท่ีปรึกษา 6. นพ.เกียรตภิ มู ิ วงศร์ จิต รองอธิบดีกรมสขุ ภาพจติ ทีป่ รกึ ษา 7. นพ.ยงยทุ ธ วงศ์ภริ มยศ์ านต์ ิ ท่ีปรกึ ษากรมสุขภาพจติ ท่ีปรกึ ษา 8. นพ.สุจริต สวุ รรณชพี ที่ปรึกษากรมสุขภาพจติ ที่ปรึกษา 9. นพ.มล.สมชาย จักรพนั ธุ ์ ทป่ี รกึ ษากรมสขุ ภาพจติ ทป่ี รกึ ษา 10. นพ.ธรนนิ ทร์ กองสุข ผอู้ �ำ นวยการโรงพยาบาลพระศรมี หาโพธิ์ ที่ปรกึ ษา 11. พญ.อมั พร เบญจพลพทิ กั ษ ์ ผ้อู ำ�นวยการส�ำ นักพฒั นาสุขภาพจติ ทีป่ รึกษา 12. พญ.พรรณพิมล วิปุลากร ผู้อ�ำ นวยการสถาบันราชานกุ ลู ทปี่ รกึ ษา 13. พญ.สุวรรณี เรอื งเดช ผู้อ�ำ นวยการโรงพยาบาล ยุวประสาทไวทโยปถัมภ ์ ทป่ี รกึ ษา 14. นพ.ทวีศลิ ป์ วษิ ณโุ ยธนิ ผอู้ ำ�นวยการสถาบันสขุ ภาพจติ เดก็ และวยั รุน่ ราชนครนิ ทร ์ ทปี่ รึกษา 15. นพ.จุมภฏ พรมสีดา ผูอ้ �ำ นวยการโรงพยาบาลจติ เวชสงขลานครินทร์ ทป่ี รกึ ษา 16. พญ.นติ ยา คชภกั ด ี สถาบนั แหง่ ชาตเิ พอ่ื การพฒั นาเด็ก ทปี่ รกึ ษา และครอบครัวมหาวทิ ยาลัยมหิดล 17. ศ.พญ.อลิสา วชั รสนิ ธ ุ คณะแพทยศาสตรจ์ ุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย ที่ปรกึ ษา 18. รศ.พญ.นชิ รา เรืองดารกานนท์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ท่ปี รึกษา 19. พญ.รมร แยม้ ประทุม คณะแพทยศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยบูรพา ท่ีปรึกษา 20. ผศ.ดร.วีรวรรณ วงศ์ปน่ิ เพช็ ร์ คณะสงั คมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลยั พายัพ ทป่ี รกึ ษา 21. พญ.นิพรรณพร วรมงคล ส�ำ นักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย ท่ปี รกึ ษา 22. อาจารยร์ จุ า เลา้ สกลุ ศูนย์สขุ ภาพจติ ท่ี 4 กรมสุขภาพจติ ทป่ี รึกษา 23. อาจารยส์ ขุ จรงิ วอ่ งเดชากุล ส�ำ นักส่งเสรมิ สุขภาพ กรมอนามยั ทีป่ รึกษา 24. อาจารย์ ดร.เพ็ญกาญจน์ กาญจนรัตน์ คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม ่ ท่ีปรึกษา 25. อาจารย์ ดร.ปรวิ ัตร เขือ่ นแก้ว คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั เชยี งใหม ่ ท่ปี รกึ ษา 26. อาจารย์สนิ นี าฎ จิตต์ภกั ดี ที่ปรึกษาสถาบนั พฒั นาการเดก็ ราชนครนิ ทร์ ทีป่ รึกษา 27. อาจารยอ์ มั พร หสั ศิริ ทปี่ รกึ ษาสถาบันพฒั นาการเดก็ ราชนครินทร ์ ที่ปรึกษา 28. อาจารยศ์ ศิวมิ ล รัตนธรรม ทป่ี รกึ ษาสถาบนั พัฒนาการเดก็ ราชนครนิ ทร์ ท่ปี รึกษา