garden-landscape

การดูแลภูมิทัศนภ์ ายนอก บริเวณโดยรอบหอสมดุ พระราชวงั สนามจนั ทร์ โดย คณะทางานจัดการความรู้ หอสมุดพระราชวังสนามจนั ทร์ สานกั หอสมุดกลาง มหาวิทยาลยั ศิลปากร พฤษภาคม ๒๕๕๓

คำนำ คู่มือ ฉ บับนี้เ กิด ขึ้น จ า กบัน ทึก ข อ ง ห ัว ห น ้า ห อ ส ม ุด พ ร ะ ร า ช วัง ส น า ม จ ัน ท ร์ (นาง กาญจ นา สุคนธมณี) ที่ประสงค์ให้บุคลากรของหอสมุดผู้มีหน้าที่ความ รับผดิ ชอบด้านต่างๆ จัดทาเอกสารการจัดการความรู้ในหัวข้อท่ีเก่ียวกับงานในความ รับผดิ ชอบ เพือ่ ใช้เป็นเอกสารปฏบิ ัติงานของหอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ ที่เกิดจาก บุคลากรของหอสมดุ คู่มือฉบับน้ีเกิดจากความร่วมมือร่วมใจของบุคลากรทุกคนท่ีทาหน้าที่เป็น คณะทางานการจัดการความรู้เรื่องการดูแลภูมิทัศน์ภายนอกบริเวณโดยรอบหอสมุด พระราชวังสนามจันทร์ ทุกคนมีส่วนร่วมคิด ร่วมเขียน ส่วนใดท่ีเห็นว่ายังไม่ชัดเจน หรือยังไม่สมบูรณ์พอ ก็จะทาการปรับเปล่ียน ทาให้คู่มือฉบับน้ีเป็นเอกสารที่สมบูรณ์ ม า ก ฉ บั บ ห น่ึ ง ท่ี ห น่ ว ย ง า น อื่ น ห รื อ ผู้ ส น ใ จ ศึ ก ษ า เ รื่ อ ง ค ว า ม ส ะ อ า ด ส า ม า ร ถ น า ไ ป ประยกุ ตใ์ ช้ใหเ้ กิดประโยชนต์ ามทป่ี ระสงคไ์ ดต้ ามสมควร คณะทางานขอขอบพระคุณคุณกาญจนา สุคนธมณี หัวหน้าหอสมุดพระราชวัง สนามจันทร์ ที่ให้โอกาสได้จัดทาคู่มือฉบับน้ี ขอขอบคุณเพื่อนร่วมงานของหอสมุด พระราชวังสนามจันทร์ อาทิ คุณจันทร์ทอน อินตร์ตามา คุณมานิตย์ อินทร์ตามา และคุณรสรินทร์ ยางงาม ขอขอบคุณทกุ ท่านที่ใหค้ วามร่วมมือช่วยถ่ายภาพหรือแสดง ความเหน็ อื่นๆ ทาให้คมู่ ือฉบบั นสี้ าเรจ็ ลลุ ว่ งด้วยดี คณะทางานการจดั การความรู้การดูแลภูมทิ ัศน์ภายนอก บริเวณโดยรอบหอสมดุ พระราชวงั สนามจนั ทร์ ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๓

สารบัญ หนา้ คานา ............................................................................................................... ก สารบญั ............................................................................................................ ข ตอนท่ี ๑ บทนา ……………………………………………………………………….. ๑ ความเปน็ มา .................................................................................. ๑ วตั ถปุ ระสงค์ ................................................................................... ๒ วธิ ดี าเนนิ การ .................................................................................. ๒ ระยะเวลา ....................................................................................... ๓ ขอบเขต .......................................................................................... ๓ ประโยชนท์ ่ไี ดร้ บั ............................................................................. ๓ ๒ การดแู ลภมู ทิ ศั นภ์ ายนอก บรเิ วณโดยรอบหอสมดุ พระราชวงั สนามจันทร์ .......................................................................................... ๔ บทนา .............................................................................................. ๔ การจัดการความรู้การดูแลภูมิทศั น์ภายนอก ..................................... ๕ หน้าท่ีความรบั ผิดชอบของผู้มีหน้าทด่ี แู ลภูมทิ ัศน์ภายนอก .................. ๖ การดูแลภมู ทิ ศั นภ์ ายนอก .................................................................. ๘ การจัดสวนหยอ่ ม ..................................................................... ๘ อปุ กรณ์และเครอ่ื งมอื ที่ใช้ในการจดั สวนหยอ่ ม .............. ๙ ขัน้ ตอนการจดั สวนหยอ่ ม .............................................. ๑๓ การดแู ลบารุงรกั ษา ............................................................. ๑๘ รายชื่อต้นไมใ้ นสวนหย่อม .................................................... ๑๙ ไม้ยืนต้น .................................................................... ๑๙ ไม้ดอกไมป้ ระดับ ........................................................ ๒๑ ข

หนา้ ตอนท่ี การทาความสะอาดพนื้ ท่โี ดยรอบ .............................................. ๓๐ ขอ้ เสนอแนะทค่ี าดวา่ จะทาตอ่ ไป ............................................... ๓๑ ๓ องคค์ วามรู้และบรรยากาศของการจดั การความรู้ ................................... ๓๒ ดรรชนภี าพ ...................................................................................................... ๓๔ บรรณานกุ รม ................................................................................................... ๓๖ คณะทางานและผู้จัดทา เอกสาร .......................................................................... ๓๗ ค

ตอนท่ี ๑ บทนา  ความเป็นมา หน้าท่ีหลักของหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์คือการจัดบริการความรู้ ส่วน หน้าทก่ี ารดแู ลทาความสะอาดและดูแลภูมิทัศน์บริเวณภายนอกหอสมุด หรือบริเวณโดย รอบหอสมุด เป็นหน้าท่ีของกองงานอาคารและสถานที่ วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ จดั ส่งบุคลากรมาดูแลทาความสะอาดเป็นประจาทุกวัน เฉพาะอย่างยิ่งบริเวณทางเข้า อาคารหอสมดุ ซ่งึ ทางหอสมุดประสงค์ให้บุคลากรของงานอาคารฯ ทาให้สะอาดโดยทา ทาให้เสร็จสิ้นก่อนเปดิ บรกิ ารหอสมดุ รวมท้ังอยากให้ช่วยหมั่นดูแลตัดก่ิงไม้ เก็บใบไม้ ท่รี ว่ งหล่น การกระทาดังกล่าวนอกจากจะทาให้บุคลากรของหอสมุดต้องเสียเวลาคอย ตรวจสอบผลการปฏิบตั ิงานและคอยแจ้งปัญหาแกห่ น่วยงานต้นสงั กัดแล้ว ยังเกิดความ ขัดแยง้ กบั บุคลากรท่ีมหี นา้ ทีท่ าความสะอาดของงานอาคารฯ ดว้ ย เมื่อผลการทาความสะอาดยังไม่เป็นท่ีพึงพอใจ และยังเกิดปัญหาต่างๆ ตามมาไม่มีท่ีส้ินสุด ภายหลังทางหอสมุดจึงเห็นว่า การขอความร่วมมือบุคลากรจาก หนว่ ยงานอนื่ ยากกวา่ ดาเนินการดว้ ยตนเอง ปี พ.ศ.๒๕๔๐ หอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ ได้จัดภาระหน้าที่ของบุคลากร ใหมใ่ ห้สามารถดาเนินงานไดม้ ากขึ้น ทางานได้หลากหลายอย่างมากข้ึน โดยภาระงาน เดิมยังคงมีประสิทธิภาพ ในส่วนการมอบหมายงานทาความสะอาดบริเวณโดยรอบ อาคารหอสมุดนั้น ได้มอบหมายให้บุคลากรหอสมุดตาแหน่งนักการภารโรงส่วนหนึ่งมี หน้าที่ทาความสะอาด ซ่ึงบุคลากรของหอสมุดสามารถทาได้เสร็จเรียบร้อยก่อนเปิด บริการหอสมดุ ในเวลา ๐๘.๓๐ น. ส่วนหน้าที่การดูแลภูมิทัศน์โดยรอบหอสมุดฯ ยังคง เป็นหน้าที่ของงานอาคารฯ ซึ่งในระยะแรกๆ ยังไม่มีสวน มีแต่ต้นไม้ต้นสูงๆ เท่านั้น จนกระทั่งต่อมามหาวิทยาลัยเห็นว่ามีบ่อน้าอยู่บริเวณด้านหลังอาคารเรียนรวม ซึ่ง ตงั้ อยู่บรเิ วณด้านข้างของอาคารหอสมุดนั้น มหาวิทยาลัยได้จัดตกแต่งเป็นสวนหย่อม แต่กส็ วยงามได้เพียงระยะเดยี วเพราะขาดการบารงุ รกั ษาดแู ล

๒ เม่ือบุคลากรหอสมุดมีโอกาสไปศึกษาดูงานนอกสถานที่บ่อยครั้ง ได้สังเกต พบว่าโรงแรม รสี อรท์ สวนอาหาร หรอื สถานท่ตี ่างๆ ทผ่ี ่านไปแวะพัก มกี ารจดั ทางเดิน ที่ร่มรื่นด้วยหินสวย ใบไม้งาม ด้วยการจัดวางแบบง่ายๆ แต่เต็มไปด้วยศิลปะ ทาให้ ประทับใจภาพสถานทไี่ ปเยอื นเสมอๆ เหตุปจั จัยดังกล่าว ทาให้บุคลากรหอสมุดเรียกร้องขอเข้ามาจัดการสร้างรอบ บริเวณให้สวยดว้ ยมอื เรา ได้สวนสวยตามแบบท่ีฝัน ด้วยการจัดภูมิทัศน์ซ่ึงเป็นการจัด สภาพพนื้ ทใี่ หเ้ หมาะสมสวยงามทง้ั ทางดา้ นสภาพแวดลอ้ มและการเปน็ อยขู่ องผ้คู น ทาให้ บรรยากาศนา่ อยู่น่ามอง และเอือ้ ประโยชน์ต่อกจิ กรรมต่างๆ ของบุคลากร ทาให้บุคลากร หอสมดุ มภี าระการทาความสะอาดและดูแลสภาพภายนอกหอสมุดโดยรอบเพิ่มขึ้น จน กลายเป็นท่ีมาของการเกดิ โครงการชว่ ยป้าทาสวน บดั นี้ความงามโดยรอบหอสมุดเหมือนภาพศิลปะท่ีใครๆ ต่างต้องมาเยือนมา พักผอ่ น มาถา่ ยรูปตลอดเวลา และแปลกใจว่าหอสมุดทาได้อย่างไร ใช้งบประมาณสัก เท่าใดในการหาคนมาดูแล ใชง้ บประมาณสกั เทา่ ใดในการจัดซื้อวัสดุและต้นไม้ คาตอบ ท่ีหอสมุดบอกอย่างม่ันใจคือ ใช้เงินไม่ก่ีพันบาทเอง ก็สามารถเนรมิตสวนสวยให้งาม เหมอื นที่ผ้จู ัดจ้างตกแตง่ สวนคดิ กันในราคาหลักแสน ดว้ ยเหตุน้ี หอสมดุ จงึ มคี วามภาคภูมิใจย่ิง ทมี่ โี อกาสไดเ้ ปิดเผยเหตตุ ้นผลปลาย ทท่ี าใหบ้ ริเวณโดยรอบหอสมุดเตม็ ไปด้วยหนิ สวย ไม้งาม จนเรยี กบริเวณดงั กลา่ วได้ว่า เป็นพนื้ ที่ Land Style Library Self (LSLS) วัตถุประสงค์ ๑. เพื่อรวบรวมองคค์ วามรู้เรื่อง การดูแลภูมิทศั นภ์ ายนอกบริเวณโดยรอบ ท่ี อยภู่ ายใตก้ ารดแู ลของหอสมุดพระราชวงั สนามจันทร์ และบริเวณใกลเ้ คียง ๒. เพ่ือให้เป็นหลักฐานอ้างอิงสาหรับผู้ปฏิบัติงานรุ่นใหม่ สามารถปฏิบัติ หน้าท่ีดงั กล่าว ณ หอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ไดต้ อ่ เนอ่ื งโดยเร็ว วิธีดาเนินการ ๑. ศึกษาจากเอกสารและสอบถามผู้รู้ เพ่ือให้เข้าใจความหมายเร่ืองการ จัดการความรู้ และขอบเขตงานทตี่ ้องปฏิบตั ิ ๒. นดั ประชุมคณะทางาน ๓. ประชมุ คณะทางาน ๔. บันทึกขอ้ มูล

๓ ๕. ใส่ภาพประกอบ ๖. ทาเป็นเอกสารรปู เลม่ และไฟล์พดี เี อฟ ๗. พรอ้ มเผยแพร่ ระยะเวลา กาหนดดาเนินการระหวา่ งเดอื นมกราคม - พฤษภาคม ๒๕๕๓ (๕ เดือน) ขอบเขต ๑. เรอื่ งท่ศี กึ ษา ๑.๑ การจดั สวนหย่อมของหอสมดุ พระราชวงั สนามจันทร์ ๑.๒ การดแู ลภูมิทัศน์ภายนอกโดยรอบหอสมุดพระราชวงั สนามจันทร์ ๒. วธิ กี ารไดม้ าของขอ้ มูล ๒.๑ นัดเวลาประชมุ ตามวันเวลาท่ผี ู้ใหข้ ้อมลู สะดวก ๒.๒ เลือกใช้วิธีสนทนาแบบกันเองเพื่อให้ผู้ให้ข้อมูลสบายใจและเต็มใจ เลา่ วิธกี ารทางานให้ฟัง ๓. สถานท่ศี กึ ษา ๓.๑ ส่วนทางานของงานบารุงรักษาทรัพยากรห้องสมุด แม้จะเป็นพื้นท่ี แคบๆ แตก่ เ็ ป็นสถานทท่ี เ่ี หมาะสาหรับพูดคยุ ไดอ้ ยา่ งสบายๆ คยุ ไปกินไป ชว่ ยกันซ่อม หนงั สอื ไปด้วย ๓.๒ สถานทจี่ ริง คอื บรเิ วณสวนหย่อมของหอสมดุ ประโยชน์ท่ีได้รับ ๑. ได้คู่มือการจัดการความรู้ท่ีมีเน้ือหาเก่ียวกับการดูแลภูมิทัศน์ของพื้นที่ ภายนอกบริเวณโดยรอบหอสมดุ พระราชวงั สนามจนั ทร์ ๒. เป็นบันทึกจดหมายเหตุ ทาให้คนรุ่นหลังได้ทราบประวัติความเป็นมาถึง เหตุผลและความจาเป็นท่ีการดูแลภูมิทัศน์และการจัดสวนหย่อมบริเวณด้านอาคาร ท่ี อยภู่ ายใตก้ ารดูแลของหอสมดุ พระราชวงั สนามจนั ทร์ และบรเิ วณใกล้เคียง ๓. เพ่อื ใหผ้ ูอ้ ่นื ได้ทราบเกียรตปิ ระวัติและผลงานสาคญั ของผู้ให้ขอ้ มูล และผู้มี หน้าทร่ี บั ผดิ ชอบดแู ลภูมทิ ศั น์ภายนอกโดยรอบของหอสมดุ พระราชวังสนามจนั ทร์

ตอนท่ี ๒ การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก บริเวณโดยรอบหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์  บทนา ปัจจุบันโลกเข๎าสํูยุคเศรษฐกิจฐานความรู๎ งานตํางๆ จาเป็นต๎องใช๎ความร๎ูมา สร๎างผลผลิตให๎เกิดมูลคําเพิ่มมากยิ่งข้ึน การหาแนวทางทาให๎ผลงานท่ีเคยปฏิบัติอยูํ เกิดประสิทธิภาพมากขึ้น เฉพาะอยํางยิ่งเป็นผลงานที่สร๎างขึ้นจากภูมิปัญญาของผู๎ ปฏบิ ัติ เปน็ ความรูท๎ เ่ี กดิ ขน้ึ เฉพาะตัว (Tacit Knowledge) ท่ีได๎จากการทางานลักษณะ นั้นซ้ากันหลายๆ รอบ ความเคยชินกลายเป็นประสบการณ์ ประสบการณ์กลายเป็น ความเช่ียวชาญ ความเชี่ยวชาญท่ีสามารถสร๎างผลให๎งานมีคุณภาพมากขึ้นกลายเป็น พรสวรรค์ พรสวรรค์เกิดจากสัญชาตญาณของแตํละบุคคลในการมงุํ มน่ั ตง้ั ใจทางานนั้น และมคี วามเข๎าใจส่ิงตาํ งๆ อยํางลกึ ซึง้ กลายเป็นความรูท๎ เ่ี รียกวําภูมิปัญญาหรือความรู๎ ท่ีมีในแตํละบุคคล เป็นความรู๎ที่ไมํสามารถถํายทอดออกมาเป็นคาพูดหรือลายลักษณ์ อกั ษรได๎โดยงําย ตอ๎ งอาศัยหลักการจดั การความร๎ู หรือท่ีรจู๎ ักกันในนาม KM (Knowledge Management) ผํานการบอกเลํา แลกเปล่ียนเรียนรู๎ เพ่ือกล่ันกรองความร๎ูน้ันออกมาเป็น ความร๎ูที่แจ๎งชัด (Explicit Knowledge) ท่ีสามารถรวบรวมและถํายทอดได๎ผํานวิธีการ ตาํ งๆ เชนํ การจดั ทาเปน็ คมูํ ือปฏบิ ัติงาน เปน็ ต๎น การจัดการความรู๎ (Knowledge Management) คอื การรวบรวมความรู๎ท่ีมีอยูํ หรือสร๎างขึ้นใหมํ ผํานกระบวนการตํางๆ เชํน การพูดคุย การบอกเลํา การจัดเวที แลกเปล่ยี นเรียนรู๎ การสบั เปล่ียนงาน การทางานเป็นทีม โดยมีจุดมุํงหมายเพ่ือพัฒนา คนหรือพัฒนาผ๎ูปฏิบัติงาน เมื่อคนพัฒนา งานที่บุคคลน้ันรับผิดชอบก็จะได๎รับการ พัฒนาใหม๎ คี ุณภาพและผลสัมฤทธ์ิยิง่ ข้ึน

๕ การจัดการความรู้การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก การจัดการความรู๎ของคณะทางานจัดการความรู๎การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก บริเวณโดยรอบหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ เลือกใช๎วิธีรวบรวมความร๎ูโดยใช๎วิธี พูดคุย ซักถาม เนื่องจากทุกคนในคณะทางานล๎วนเป็นบุคคลที่ค๎ุนเคยกันและสามารถ ทางานรํวมกันได๎อยํางดี เพราะทางานด๎วยความเอื้ออารีมีน้าใจตํอกันมาตลอด ดังน้ัน บรรยากาศการแลกเปล่ยี นเรียนรู๎ ณ สถานที่ทางานของหัวหน๎าคณะทางานคือบริเวณ สํวนทางานของงานบารุงรักษาทรัพยากรห๎องสมุด จึงเป็นบรรยากาศท่ีมีความเป็น กันเอง และผู๎ให๎ข๎อมูลพร๎อมถํายทอดองค์ความรู๎ตามที่แตํละคนเข๎าใจและปฏิบัติใน ลักษณะน้นั คณะทางานชดุ ดงั กลาํ ว ประกอบด๎วย ลาดบั รายช่ือ ตาแหนงํ หนา๎ ที่ ๑ นายปญั ญา พูพะเนียด นักวิชาการชํางศิลป์ ที่ปรกึ ษา ชานาญการ ระดบั ๘ ๒ นายกวี ชตุ มิ านนท์ นกั บริหารงานทัว่ ไป หัวหนา๎ (พนักงานในสถาบันอดุ มศึกษา) ๓ นางจันทร์ทอน อนิ ทรต์ ามา พนกั งานซํอมเอกสาร คณะทางาน (ลูกจา๎ งประจา) ๔ นายมานิตย์ อนิ ทร์ตามา ชาํ งฝีมือชน้ั ๓ (ลกู จา๎ งประจา) คณะทางาน ๕ นายวริ ฬุ ห์ พานชิ สโุ ข ผู๎ปฏบิ ตั งิ านโสตทัศนศกึ ษา คณะทางาน ระดับ ๖ ๖ นางสมพร พันธุม์ า เจ๎าหนา๎ ที่ (ลูกจา๎ งชั่วคราว) คณะทางาน ๗ นายเพชร ยอดแก๎ว พนักงานซํอมเอกสาร คณะทางาน (ลกู จา๎ งประจา) ๘ นายไมตรี กิมฮวย พนกั งานเขา๎ และเยบ็ เลํม คณะทางาน (ลูกจา๎ งประจา) ๙ นายจีรพนั ธุ์ อยเํู ยน็ เจา๎ หน๎าที่ (ลูกจ๎างชัว่ คราว) คณะทางาน ๑๐ นายศรัณย์ เขียวสด เจา๎ หน๎าที่ (ลกู จา๎ งชัว่ คราว) คณะทางาน

๖ หน้าที่ความรับผิดชอบของผู้มีหน้าที่ดูแลภูมิทัศน์ภายนอก เดิมหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ มอบหมายให๎มีบุคลากรผลัดเปล่ียนกันมา ชํวยดูแลการทาความสะอาด มีหน๎าท่ีปัดกวาดขยะและเศษใบไม๎รอบบริเวณโถง ดา๎ นหนา๎ หอสมุดและบริเวณพื้นทางเดินโดยรอบหอสมุด ตํอมาหอสมุดพิจารณาเห็นวํา ควรจะมบี คุ ลากรเฉพาะทาหน๎าท่ดี แู ลการทาความสะอาดพื้นท่ีด๎านนอกบริเวณโดยรอบ หอสมุด และเห็นควรให๎ นางจันทร์ทอน อินทร์ตามา ทาหน๎าท่ีดังกลําว เพราะเป็นคน อารมณ์ดี ใจเย็น เหมาะทาหน๎าที่อยํูกับต๎นไม๎ใบหญ๎า และแม๎วําจะมีเจ๎าหน๎าท่ีประจา ดูแลเพียงคนเดียว แตํในทางปฏิบัติ มีบุคคลอีกมากท่ีชอบต๎นไม๎และชอบนิสัย การ วางตัวของนางจนั ทร์ทอน อนิ ทร์ตามา บุคคลดงั กลําวทาหน๎าท่เี ปน็ ผู๎ชํวยแฝง ชํวยดูแล บารงุ รกั ษาสวนหยํอม สวํ นใหญมํ าชวํ ยตรวจสอบตน๎ ไม๎ดอกไม๎ในตอนเช๎า และชํวยงาน ตอนเยน็ หลังเลิกงาน งานที่ชํวยทา เชํน ชํวยรดน้าต๎นไม๎ ชํวยพรวนดิน ชํวยหาต๎นไม๎ ชนดิ ใหมํๆ มาปลกู เพ่มิ เป็นตน๎ สาหรับข๎อมลู สํวนตัวของนางจันทร์ทอน อนิ ทร์ตามา ผมู๎ หี น๎าท่ีรบั ผดิ ชอบดูแล ภมู ทิ ศั นภ์ ายนอกบริเวณโดยรอบหอสมุดพระราชวงั สนามจันทร์ เป็นดงั น้ี นางจันทร์ทอน อินทรต์ ามา จบการศึกษาระดับประถมศึกษาปีที่ ๔ ทางานเป็น ลกู จา๎ งประจาของหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ในตาแหนํง นักการภารโรง มีหน๎าท่ีทา ความสะอาดอาคารหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ตํอมาได๎ปรับเปลี่ยนหน๎าท่ีไป ชํวยงานบารุงรักษาทรัพยากรห๎องสมุด ทาหน๎าท่ีซํอมหนังสือเกํา ภายหลังได๎เปลี่ยน ตาแหนงํ เป็น พนกั งานซํอมเอกสาร ประสบการณ์การทางานในหอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ ที่ส่ังสมยาวนานถึง ๓๓ ปี ทาให๎เป็นบุคคลท่ีหอสมุดเห็นวําเป็นผู๎มีความรู๎ความสามารถ ทางานได๎หลาย อยาํ ง ทางานแตํละอยํางได๎ผลดี งานอ่ืนๆ ท่ีเคยปฏิบัติในหอสมุดแหํงนี้ ได๎แกํ งานจัด ชั้นหนังสือ ตรวจทางเข๎า -ออก ทาความสะอาดห๎องน้า ขัดพ้ืนและเคลือบเงา นอกจากนีย้ งั มคี วามสามารถพิเศษเลํนเปตอง จนไดเ๎ ป็นนักกีฬาเปตองของหอสมุดและ ของมหาวิทยาลยั ศิลปากรและเปน็ ขา๎ ราชการพลเรือนดเี ดนํ ในปี พ.ศ.๒๕๕๐ หนา๎ ที่หลกั ทไี่ ดร๎ ับมอบหมายใหร๎ ับผิดชอบในปจั จุบัน เป็นดังนี้

๗ ชวํ งเวลา หนา๎ ที่หลกั ปฏิบตั งิ าน ๑. กวาดพื้นบริเวณรอบนอกของอาคารหอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ และบริเวณสวนหยอํ ม ขนาดพ้ืนท่ี ๑,๐๐๐ ตารางเมตร ดงั นี้ ๐๗.๓๐ - ๑.๑ ด๎านหลังอาคารหอสมดุ ๑๐.๐๐ น. ๑.๒ ดา๎ นหน๎าทางเขา๎ อาคารหอสมุด ๑.๓ ดา๎ นขา๎ งบรเิ วณที่จอดรถจกั รยานและรถจักรยานยนต์ ๑.๔ ด๎านขา๎ งไปรษณีย์ตลอดแนวสวนหยํอม ๒. ถูพ้นื บันไดทางเข๎า-ออกด๎านหน๎าและด๎านข๎าง ๑๓.๓๐ - ๓. ทาหอ๎ งน้าเจา๎ หน๎าท่หี ญิง-ชาย ช้นั ๑ อาคารหอสมดุ ฯ ๑๔.๓๐ น. ทาห๎องนา้ เจ๎าหน๎าท่หี ญิง ชัน้ ๔ อาคารหอสมุดฯ ๔. จดั สวนและดูแลภมู ทิ ัศน์ บรเิ วณรอบอาคารหอสมดุ ๓.๑ ปลูกตน๎ ไม๎และจัดหาต๎นไมม๎ าปลกู ๑๐.๐๐ - ๓.๒ ตดั แตํงก่ิงต๎นไม๎ ๑๒.๐๐ น. ๓.๓ พรวนดิน ใสํป๋ยุ ๓.๔ ขยายพนั ธุ์ด๎วยวธิ กี ารตาํ งๆ เชํน ติดตา ตอนก่งิ และ ๓.๕ ถอนหญ๎า ตดั หญ๎า ๑๓.๓๐ - ๓.๖ ดูแลปอ้ งกนั กาจัดวัชพชื ๑๖.๓๐ น. ๓.๗ รดน้าตน๎ ไม๎ ๓.๘ ดแู สสระน้าใหส๎ ะอาดอยเูํ สมอ เชํน ตักขยะในสระ เตมิ นา้ ใน สระ หน๎าทอ่ี น่ื ๆ ทต่ี อ๎ งปฏบิ ตั เิ ป็นครง้ั คราว มดี งั น้ี ๑. เปิดเคร่ืองปรับอากาศตัวใหญํ ซึ่งเป็นเคร่ืองแมํท่ีควบคุมการทางานของ เครื่องปรับอากาศท้ังหมด ๔ ชั้นของอาคารหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ทาทุกวัน จนั ทร์-ศุกร์ เดือนละ ๕ วัน ๒. เช็ดโต๏ะ เก๎าอี้ ท่ีจัดวางไว๎บริเวณลานเอนกประสงค์ ข๎างอาคารหอสมุด พระราชวงั สนามจนั ทร์ ปฏิบัตงิ านทกุ วนั จันทร์

๘ ๓. เตรียมหมอน ผ๎าหํม (ผํานการซักให๎สะอาด มีกลิ่นหอม) เส่ือ สาหรับ บรกิ ารเจา๎ หน๎าท่ีท่อี ยปํู ฏบิ ตั งิ านเวร ๒๔ ช่วั โมง พร๎อมเก็บเม่ือเสรจ็ สิ้นโครงการ ๔. งานอื่นๆ ตามท่ีได๎รับมอบหมายเป็นครั้งคราว เชํน จัดโต๏ะ-เก๎าอี้ห๎องประชุม งานยกบอร์ดนทิ รรศการ เป็นตน๎ การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก จากทีก่ ลาํ วขา๎ งต๎น จะเหน็ วําหน๎าท่ขี องผรู๎ บั ผิดชอบเฉพาะท่ีเกี่ยวกับการดูแล ภมู ิทศั น์ภายนอก เปน็ งานที่เกย่ี วขอ๎ งกบั งาน ๒ ด๎านตอํ ไปน้ี ๑. การจดั สวนหยํอม ๒. การทาความสะอาดพ้ืนที่โดยรอบ การจัดสวนหย่อม สวนหยํอม หมายถึง สวนท่ีใช๎เนื้อท่ีขนาดเล็กๆ รวมทั้งการจัดตกแตํงบริเวณ พน้ื ท่บี างจุดหรอื บางหยอํ ม ประดับประดาดว๎ ยตน๎ ไม๎ ไมด๎ อกไม๎ประดับ ตน๎ หญ๎า และวัสดุ อืน่ ๆ เพื่อชํวยให๎พืน้ ท่ีขนาดใหญํในบรเิ วณนั้นมคี วามสวยงาม รมํ รืน่ เขียวชอุํมด๎วยใบไม๎ สวยงามดว๎ ยดอกไมห๎ ลากสนี านาพรรณ พน้ื ทีก่ ารจัดสวนหยอํ มของหอสมุดพระราชวงั สนามจันทร์ เป็นดังนี้ ๑. พ้ืนท่ีพ้ืนกระเบ้ืองทางเดินด๎านหน๎า ทางเข๎าอาคารหอสมุดพระราชวัง สนามจนั ทร์ ประกอบดว๎ ยต๎นไม๎และตก๏ุ ตาเครอ่ื งปนั้ ดินเผา ๒. บริเวณพื้นดินทางเดินด๎านหน๎า ทางเข๎าอาคารหอสมุดพระราชวังสนาม จนั ทร์ ประกอบดว๎ ยต๎นไม๎ หนิ ประดับ สระบัว ๓. บริเวณมุมอาคาร ทางเดินท่ีเช่ือมระหวํางอาคารหอสมุดฯ และอาคาร หมอํ มหลวงปนิ่ มาลากลุ ประกอบด๎วยไมป๎ ระดับ หินประดบั และต๏กุ ตาเครือ่ งปัน้ ดนิ เผา ๔. บริเวณสระน้าและรอบสระน้า ซึ่งอยูํใกล๎ทางเดินท่ีเช่ือมระหวํางอาคาร หอสมดุ ฯ และอาคารหมํอมหลวงป่ิน มาลากุล ซ่ึงเดิมเป็นหน๎าที่ของงานอาคารสถานที่ ของมหาวิทยาลัย เป็นผ๎ูรับผิดชอบดูแล ตํอมาหอสมุดฯ ได๎รับมาดาเนินการเอง บริเวณนี้ประกอบดว๎ ย ต๎นหญ๎า หินประดบั ม๎านง่ั ปจั จยั สาคญั ของการจัดสวนหยอํ ม ได๎แกํ ตอ๎ งรจ๎ู ักเรอ่ื งตอํ ไปนี้

๙ ๑. อปุ กรณแ์ ละเครอ่ื งมือที่ใช๎ในการจดั สวนหยํอม ๒. ขนั้ ตอนการจัดสวนหยํอม ๓. การบารงุ รักษาสวนหยํอม ๔. ข๎อเสนอแนะท่ีคาดวําจะทาตอํ ไป ๑. อุปกรณ์และเครื่องมือท่ีใช้ในการจัดสวนหย่อม เคร่ืองมือทาสวนที่ผ๎ูทางานเลือกใช๎เป็นเคร่ืองมือขนาดเล็กๆ สาหรับใช๎ เป็นอุปกรณ์สาคัญที่ชํวยทุํนแรง ทํุนเวลาในการทางานในสวน อุปกรณ์และเคร่ืองมือ เครือ่ งใช๎ดังกลาํ ว ได๎แกํ อุปกรณ์และเคร่อื งมือ ประโยชน์ใชส้ อย ๑ จอบ ขดุ ดิน ๒ เสยี ม พรวนดิน ๓ กรรไกรตดั หญา๎ ตดั หญ๎า ๔ กรรไกรตัดกงิ่ ไม๎ ตัดกงิ่ ไม๎ ๕ เลอ่ื ย เลอื่ ยกง่ิ ไม๎ ๖ คราด คราดหญ๎า คราดใบไม๎ ๗ ตะขอตัดกงิ่ ไม๎ ตดั กิ่งไม๎ทีส่ ูงๆ ๘ ตาขํายดักขยะ ตักขยะในบํอน้า ๙ ถังขยะ ใสํขยะ ๑๐ รถเข็น ขนดนิ ๑๑ ถงั นา้ รดน้าต๎นไม๎ ๑๒ สายยาง ฉีดนา้ ต๎นไม๎ ๑๓ ลูกกลงิ้ บดดนิ ๑๔ ปุย๋ ใสตํ น๎ ไม๎ ๑๕ ปูนขาว ปรับสภาพดิน ๑๖ วสั ดตุ กแตํง ประดับสวน







๑๓ ๒. ข้ันตอนการจัดสวนหย่อม เนื่องจากผู้ทาหน้าที่ดูแลสวนไม่ได้มีความรู้เชิงวิชาการ อาศัยความชอบ เดินดูดอกไม้ ต้นไม้ กอปรกับเป็นผู้มีบ้านพักอยู่ภายในมหาวิทยาลัย สามารถมา ปฏิบัติงานได้ตั้งแต่เช้าตรู่และกลับบ้านช่วงใกล้พลบค่า ทั้งสะดวกมาดูแลบารุงรักษา สวนหย่อมชว่ งวันเสารว์ ันอาทิตย์ด้วย สาหรบั การจัดสวนหย่อมตามวิธที ท่ี าในปัจจุบัน มีขน้ั ตอนดงั นี้ ๒.๑ เตรยี มพื้นท่ี ๒.๑.๑ ขดุ ถอน ทาบรเิ วณพ้ืนทท่ี ่ีจะจดั สวนให้เรียบโล่ง เหลือไว้แต่ ส่งิ ทจ่ี ะใชป้ ระโยชน์ เช่นต้นไมใ้ หญ่ เนินทมี่ ีอย่เู ดมิ ๒.๑.๒ ปรับพ้ืนดินโดยการรดน้าจนเปียกชุ่ม แล้วใช้ลูกกล้ิงบดให้ เรียบ ถ้าบรเิ วณใดยังยบุ เป็นบอ่ ให้เตมิ ดนิ ลงไป เวลาทาให้พิจารณาด้วยว่าการปรับดิน เป็นแนวตรงหรอื ลาดเอยี ง วิธีทีด่ ีคอื ควรให้มีการลาดเอยี งบา้ งเล็กน้อยเพื่อให้น้าไหลได้ สะดวก และป้องกันน้าขงั ในภายหลงั ๒.๑.๓ เนอ่ื งจากสภาพดินค่อนข้างเหนียว จึงต้องทาการฟันดินและ ตากดินให้แห้ง เพ่ือกาจัดวัชพืชก่อน ช่วงที่ตากดิน ให้โรย ปูนขาวลงไปดว้ ยเพ่อื ลดสภาพความเป็นดา่ งของดนิ ๒.๑.๔ เก็บเศษวัสดุ ก้อนหนิ หญา้ และวชั พชื ท่ีไมต่ ้องการ ๒.๑.๕ เม่ือดนิ แหง้ ดแี ลว้ ให้กลบั หนา้ ดิน ๒.๑.๖ กาหนดจุดที่จะปลูกต้นไม้ วาดขอบเขตของจุดท่ีจะปลูก ๒.๑.๗ ขุดหลุมให้มีขนาดใหญ่กว่าตุ้มดินท่ีหุ้มรากต้นไม้ไว้โดยรอบ ประมาณ ๑๐ เซนติเมตร และลึกกว่าขนาดตุ้มดินประมาณ ๑๐-๑๕ เซนติเมตร ๒.๑.๘ โรยปุ๋ย(ที่หอสมุดจัดหามาให้) รองก้นหลุมดิน คลุมด้วยดินท่ี ขุดออก ๒.๑.๙ สับดินท่ีอยู่ส่วนบนเป็นก้อนเล็กๆ คลุกเคล้ากับดิน (ท่ี หอสมุดจัดหามาให้) ในอัตราส่วนที่พอเหมาะ ใส่กลับลงไป ในหลมุ

๑๔ ๒.๑.๑๐ รดน้าให้ชุ่ม เพื่อให้ดินยุบตัว เติมดินและรดน้าจนดินไม่ ยุบตวั อกี ๒.๒ เตรียมต้นไม้ ส่วนใหญ่ต้นไม้ท่ีนามาปลูกเป็นต้นไม้ที่มีอยู่แล้ว ซ่ึงหอสมุดเคย จัดซ้ือมาเพ่ือไวต้ ิดตั้งภายในอาคาร ต้นไมท้ ่สี มาชิกชาวหอสมุดได้มาแลว้ นามาปลกู ไว้ท่ี หอสมดุ ตน้ ไมท้ ีไ่ ด้มาจากการไปศึกษาดูงานตามสถานที่ตา่ งๆ ไมท้ ีม่ อี ยู่สว่ นใหญ่ ประกอบดว้ ยไม้ต่อไปน้ี ๒.๒.๑ ไมต้ ้น เปน็ ไม้เนอ้ื แข็ง ลาตน้ ใหญ่ เป็นไม้ท่ีมขี ้นึ อย่แู ล้ว เหลือ แตก่ ารตกแตง่ ใหส้ วยงาม ๒.๒.๒ ไม้พ่มุ เปน็ ไมท้ ี่มีความสงู ไมม่ ากนัก ๒.๒.๓ พืชคลมุ ดิน เป็นต้นไม้ขนาดเต้ียๆ ใช้ปลูกประดับขอบแปลง เพื่อชว่ ยยดึ ดนิ ๒.๒.๔ หญ้า มีท้ังหญ้าที่ข้ึนเองตามธรรมชาติและหญ้าสาเร็จรูปที่ หอสมุดจดั หามาให้ ๒.๓ ปลูกต้นไม้ ๒.๓.๑ ปลูกไม้ใหญ่กอ่ น โดยนาต้นไม้ไปวางไว้ใกลป้ ากหลุม ๒.๓.๒ เอาต้นไม้ออกมาจากถุงดาด้วยการฉีกถุงดา หรือเอาออก จากกระถางโดยทบุ กระถางให้แตกเพื่อกันกระเทือนของราก ๒.๓.๓ ขณะถอดกระถางออก ให้เอาเศษที่รองใตก้ ระถางออกด้วย ๒.๓.๔ โกยดินออกจากหลุมให้ลึกเท่ากับความสูงของการจะจัดวาง ต้นไม้ลงในหลุม ๒.๓.๕ กลบดินใหแ้ นน่ ให้โคนต้นไมเ้ สมอปากหลุม ๒.๓.๖ รอบๆ โคนต้นไม้ ทาเปน็ แอ่งรบั นา้ เพ่อื ให้ตน้ ไม้ได้รับน้ามาก ท่สี ุด ๒.๓.๗ ค้าต้นไมด้ ว้ ยไมป้ ระมาณ ๒-๓ อัน โดยจับต้นไม้ให้ตรง แทง กิ่งไม้ให้ลงดิน ค้าเป็นสามเหลี่ยม มัดด้วยเชือกให้แน่น เพ่ือ

๑๕ ป้องกันการโยกของต้นเม่ือลมพัด เนื่องจากการโยกของ ต้นไมจ้ ะทาให้รากกระเทอื น หรอื ขาดได้ ๒.๔ ตกแต่งสวนให้สวย ในระยะแรกของการตกแต่งสวนให้สวย ได้รับความร่วมมือจาก เพ่อื นๆ พ่ๆี นอ้ งๆ ของหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ช่วยกนั คิดชว่ ยกนั ทา ควรจดั หา ต้นไม้แบบใดมาเพิ่ม ควรประดับตกแต่งสวนอย่างไรให้น่าดูน่ามอง ให้ดูสดช่ืน ตลอดเวลา ให้ดูแลบารงุ รักษาง่าย ทสี่ าคญั คือ มีการจัดการด้วยงบประมาณที่ประหยัด ให้มากที่สุด แต่เกิดประโยชน์สูงสุด การลงทุนจัดสวนที่เกิดจากความร่วมมือของ สมาชิกห้องสมุดคร้ังน้ี เกิดข้ึนภายใต้โครงการ “ช่วยป้าทาสวน” งบท่ีใช้ไปท้ังหมดในการ จัดสวนหย่อมทส่ี วยงามแหง่ นใี้ ช้เงินไปประมาณ ๒,๐๐๐ บาท สาหรบั วัสดุตกแต่งสวนสวย ทาให้สวนสวยเกิดความสวยงามมากขึ้น ได้แก่ ๒.๔.๑ หนิ ประดับ มสี ีและขนาดตา่ งๆ ๒.๔.๒ ตกุ๊ ตาเคร่ืองป้ันดินเผาแบบต่างๆ ๒.๔.๓ อฐิ บล็อก สาหรับประดับทาเป็นรั้วกั้นบรเิ วณตา่ งๆ ๒.๔.๔ กงิ่ ไม้ท่มี ีการลิดรอนออก แทนท่ีจะท้ิงไปโดยเปล่าประโยชน์ ได้นาก่ิงไม้ขนาดหนาพอประมาณ เอามาผูกต่อกันด้วยลวด หรือเชอื ก ทาเป็นรั้วธรรมชาติได้อยา่ งดี ๒.๔.๕ ต้นไม้ที่งานอาคารสถานที่ของมหาวิทยาลัย ตัดก่ิงก้านออก เพื่อป้องกันมิให้ไปละสายไฟ และได้มีการนาไม้ท่ีไม่ใช้งาน แล้วน้ีมาตกแต่งด้วยการติดตา พันธุ์ไม้ต่างๆ ที่พอหาได้ เช่น กลว้ ยไม้ เป็นตน้ ๒.๕ สระน้าช่วยเพิ่มความสดชื่น การมีสระน้าอยู่ใกลส้ ถานทแ่ี ห่งใด ย่อมทาให้สถานที่แห่งนั้นมีความ ชุ่มช้ืน เย็นสบาย สระน้าเดิมที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ ภายหลังมหาวิทยาลัยใช้ มัณฑนากรมาตกแต่งเป็นสวนสวย มีปลาหลากสี และต้นไม้นานาพรรณ รายรอบสระ แต่เมื่อสระน้าขาดการบารุงรักษา สภาพน้าในสระกลายเป็นสีดาคล้า เพราะไม่มีท่ี ระบายน้า กอปรกบั ต้นไมต้ น้ หญา้ ทจี่ มลงในน้า ทาใหน้ ้าเน่า



๑๗ เพื่อให้สระน้ากลับมาเป็นสระน้าที่มีชีวิต มีวิญญาณของความเป็น ธรรมชาติ น้าในสระมีความใส เกิดเงาจากแสงและธรรมชาติที่สาดส่องในช่วงกลางวัน และงดงามมากขึน้ ในชว่ งกลางคนื เพ่ิมความสวยสดงดงามให้กับสวนสวยของหอสมุดท่ี อยใู่ กล้ๆ กนั และทา้ ใหส้ วนสวยมีความสมบรู ณ์ในตัวเองมากขึ้น ผู้รับผิดชอบดูแลสวน ไดช้ ว่ ยกนั ปรับแกไ้ ขสระน้าใหม่ โดย ๒.๕.๑ ขดุ ลอกดินบริเวณสระนา้ ๒.๕.๒ ท้าทางระบายน้า ๒.๕.๓ เกบ็ ตน้ ไมใ้ บหญา้ ท่ตี กลงไปสระ ๒.๕.๔ ใช้วัสดุส้าหรับท้าเป็นน้าพุเพ่ือให้น้ามีการเคล่ือนไหว กลายเปน็ น้าสะอาด ๒.๕.๕ น้าปลามาเลยี้ งในสระ ๒.๕.๖ ปลูกไม้นา้ เช่น บวั ซึ่งขณะนก้ี ้าลงั บานสะพรง่ั สวยงามมาก ๒.๕.๗ เพิ่มการตกแต่งพื้นที่รอบสระน้าด้วยหินสีก้อนใหญ่ เพื่อให้ น่ังพกั ชมววิ ชมปลา ใช้เป็นทพ่ี กั ผอ่ นหยอ่ นใจ ๒.๕.๘ พืน้ ทรี่ ะหว่างทางเดนิ รอบสระและถนนท่ีปดู ้วยอิฐบล็อก ได้มี การกั้นขอบด้วยหินสีขนาดก้อนเล็ก วางต่อกันเป็นร้ัวแนว เต้ียโดยรอบ นอกจากนี้ยังมีการสระน้าขนาดเล็กๆ บริเวณด้านหน้าของอาคาร หอสมดุ ที่เกิดจากคนของหอสมดุ ช่วยกันโบกอิฐถือปูนก่อเป็นสระส้าหรับปลูกบัว ช่วย ใหม้ า้ น่ังที่จัดวางไวใ้ กล้ๆ สระน้านม้ี ผี มู้ านัง่ ไมข่ าดสาย



๑๙ ๓. การบ้ารุงรักษาสวนหย่อมและสระน้า ผู้มีหน้าท่ีดูแลสวนหย่อม ได้ใช้เวลาท้ังในเวลาราชการและช่วงเวลาอื่นๆ นอกเวลาราชการ อาจเปน็ ช่วง ๓ ทุ่มในวันปกติและวันเสาร์-อาทิตย์ วันหยุดนักขัตฤกษ์ ช่วยบารุงรักษาสวยสวยให้คงความสวยงาม สดชนื่ ตลอดเวลา ดงั นี้ ๓.๑ หมัน่ พรวนดนิ ในบริเวณทีเ่ รมิ่ แขง็ ตัว เพอื่ ใหพ้ ชื หายใจไดส้ ะดวก ๓.๒ จดั หาต้นไม้ใหมม่ าแซมเพิ่มถ้าตน้ เก่าตายไป ๓.๓ รดนา้ เชา้ เย็นด้วยการฉดี สายยาง ๓.๔ หม่ันถอนหญา้ ตัดหญ้า ตัดแต่งก่ิงไม้ในสวน เพื่อรักษารูปแบบของ สวนให้สวยงาม และดูไมแ่ ออดั เกนิ ไป ท้ังช่วยให้แตกดอกใหม่เร็วข้ึน ดว้ ย ๓.๕ ทาความสะอาดอปุ กรณป์ ระดับท้ังหลายให้สะอาดอยู่เสมอ ๔. รายชื่อต้นไม้ในสวนหย่อม รายช่อื ตน้ ไม้ในสวนหย่อม มีตน้ ไม้ประเภทต่างๆ ดงั ตอ่ ไปน้ี ๔.๑ ไม้ยืนต้น ไม้ประเภทน้มี ีลาตน้ เปน็ ไมเ้ นือ้ แขง็ ขนาดใหญ่ ลาตน้ หลักต้ังตรง ต้น เดียวแล้วจึงแตกก่ิงก้านบริเวณยอด โตเต็มที่สูงเกิน ๕ เมตร มีอายุยืนยาวหลายปี ตน้ ไม้ทีห่ อสมุดปลกู ไว้ มีดงั ต่อไปน้ี ๔.๑.๑ จิกนา้ ๔.๑.๒ มะมว่ ง ๔.๑.๓ นนทรี ๔.๑.๔ ปบี หรอื กาซะลอง ๔.๑.๕ พญาสตั บัน ๔.๑.๖ ตับเปด็ ๔.๑.๗ โมก ๔.๑.๘ น้าเต้าอนิ เดยี



๒๑ ๔.๒ ไม้ดอกไม้ประดับ ไมด้ อกไม้ประดับ ในท่นี ีห้ มายถงึ ๑. ไม้ดอกท่ีนามาใช้ในการประดับตกแต่งสวน หรือสถานที่ต่างๆ โดยไม้ดอกหมายถงึ พรรณไม้ท่ีออกดอกมีสีสันสวยงาม หรือมีกลิ่นหอม อาจจาแนก ไมด้ อกออกได้เปน็ ๒ วธิ ีคือ วิธีแรกเปน็ การจาแนกตามลักษณะของพรรณไม้ และวิธีที่ ๒ เป็นการจาแนกตามประโยชนใ์ ช้สอย ๒. ไมค้ ลมุ ดิน ไดแ้ ก่ไม้ดอกไมป้ ระดับท่ีมีคณุ ลักษณะเป็นไม้คลุมดิน เป็นพันธ์ุไม้ท่ีมีขนาดเตี้ย เล็ก ขยายพันธ์ุง่าย โตเร็ว แผ่ขยายออกด้านข้างเร็ว มี ลักษณะเปน็ พุม่ คลมุ ดิน มคี วามสูงประมาณ ๓๐ เซนติเมตร ต้นไม้ท่ีหอสมุดปลูกไว้ มี ดังต่อไปน้ี ประเภทของไม้ดอกไม้ประดับท่ีปลูกไว้ในสวนหย่อมของหอสมุด พระราชวงั สนามจนั ทร์ มีดงั น้ี ๔.๒.๑ กก ๔.๒.๒ กล้วยบัว ๔.๒.๓ กลว้ ยไม้ ๔.๒.๔ กลั ปพฤกษ์ ๔.๒.๕ กาบหอย ๔.๒.๖ แก้วหนา้ ม้า ๔.๒.๗ โกสน ๔.๒.๘ เข็ม ๔.๒.๙ เคราฤษี ๔.๒.๑๐ จ๋ัง ๔.๒.๑๑ จนั ทรเ์ ขยี ว ๔.๒.๑๒ จนั ทร์ผา ๔.๒.๑๓ ชงโค ๔.๒.๑๔ ชบา ๔.๒.๑๕ ชวนชม ๔.๒.๑๖ ชาฮกเก้ียน ๔.๒.๑๗ ดาหรา ๔.๒.๑๘ เดป ๔.๒.๑๙ เดปหัวใจล้านดวง

๒๒ ๔.๒.๒๐ เดหลี ๔.๒.๒๑ เตย ๔.๒.๒๒ ทรงบาดาล ๔.๒.๒๓ ทองหลาง ๔.๒.๒๔ เทยี นหยด ๔.๒.๒๕ ธรรมรักษา ๔.๒.๒๖ บอน ๔.๒.๒๗ บวั ๔.๒.๒๘ บานดกึ ๔.๒.๒๙ บานบุรี ๔.๒.๓๐ ปาล์ม ๔.๒.๓๑ แปรงล้างขวด ๔.๒.๓๒ ไผ่แคระ ๔.๒.๓๓ พลดู ่าง ๔.๒.๓๔ พวงคราม ๔.๒.๓๕ พวงชมพู ๔.๒.๓๖ พงั พวย ๔.๒.๓๗ พดุ ๔.๒.๓๘ พทุ ธชาด ๔.๒.๓๙ พุทธรกั ษา ๔.๒.๔๐ แพงแพวแดง ๔.๒.๔๑ ไพรดา ๔.๒.๔๒ ฟโิ ลเคนดรอน ๔.๒.๔๓ เฟิร์นข้าหลวง ๔.๒.๔๔ เฟิรน์ เขากวาง ๔.๒.๔๕ เฟิร์นใบมะขาม ๔.๒.๔๖ เฟื่องฟ้า ๔.๒.๔๗ ม้าลาย ๔.๒.๔๘ ราเพย ๔.๒.๔๙ ลนั่ ทม หรอื ลลี าวดี ๔.๒.๕๐ ลิ้นมังกร ๔.๒.๕๑ ว่านง๊อกเวียดนาม









๓๐ ๔.๒.๕๒ ศรตี รงั ๔.๒.๕๓ สาวน้อยปะแปง้ ๔.๒.๕๔ หัวใจสีม่วง ๔.๒.๕๕ หางนกยูง ๔.๒.๕๖ เหลืองปรียาธร ๔.๒.๕๗ อนิ ทนลิ ๔.๒.๕๘ เอ้ืองไหมนา ๔.๒.๕๙ เฮลิโคเนยี การทาความสะอาดพื้นที่โดยรอบ การดูแลภมู ทิ ศั นภ์ ายนอกบรเิ วณโดยรอบหอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ เป็น งานทเี่ กีย่ วข้องกับการดแู ลพ้นื ทีใ่ นเขตรับผิดชอบให้มีความสะอาดอยู่เสมอ งานหลักท่ี รบั ผดิ ชอบทาคอื ๑. การทาความสะอาดพื้นทางเดิน อุปกรณ์และเครื่องมือท่ีใช้ทาความสะอาดพ้ืนกระเบ้ือง พ้ืนทางเดิน และ ขั้นตอนการทาความสะอาดแต่ละประเภท เป็นดังนี้ ๑.๑ การทาความสะอาดพื้นกระเบอ้ื ง ไดแ้ ก่ การทาความสะอาดพ้นื บริเวณ ด้านหนา้ ทางเขา้ หอสมุด และบรเิ วณด้านข้างของหอสมุด ซึ่งเป็นด้านท่ีหันไปทางท่ีทา การไปรษณีย์ของมหาวิทยาลัยศิลปากร (เดิมใช้เป็นเส้นทางเข้า-ออกของผู้ใช้บริการ ปจั จบุ ันเป็นทางเขา้ -ออกของบุคลากรหอสมดุ ช่วงกอ่ นเปิดบรกิ ารหอสมุด) การทาความ สะอาดดังกลา่ วใหร้ วมถึงบันไดทีเ่ ชอ่ื มระหวา่ งถนนทางเดินกบั พ้นื กระเบื้องด้วย อปุ กรณ์และเครอื่ งมอื ทีใ่ ช้ ข้ันตอนการปฏบิ ัตงิ าน ๑. ไม้กวาดดอกหญา้ ๑. ใช้ไมก้ วาดทางมะพรา้ วกวาดขยะ เก็บขยะใส่ทโ่ี กยผง ๒. ไม้ม็อบ (ไม้ถพู ื้น) ๓. นา้ ยาทีโพล ๒.ผสมน้ายาทโี พลในปริมาตรนา้ ยา ๑/๒ ลิตร ตอ่ ๔. ท่ีโกยผง นา้ เปลา่ ๕ ลติ ร ในถังกลม ๕. ถงั กลม (กระปอ๋ งน้า) ๓. ใชผ้ ้าถพู ้นื (ไมม้ ็อบ) ชบุ น้ายาในถงั กลม (กระปอ๋ งนา้ ) ถพู นื้ ให้ทั่วบรเิ วณ

๓๑ ๑.๒ การทาความสะอาดพื้นทางเดิน ได้แก่ การทาความสะอาดพ้ืนท่ีปู ด้วยอิฐบล็อก ที่ใช้เป็นทางเดินเข้า-ออกหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ และทางเดิน เชอื่ มไปยังอาคารหมอ่ มหลวงป่ิน มาลากุล อุปกรณแ์ ละเครอ่ื งมอื ทใี่ ช้ ข้นั ตอนการปฏิบัตงิ าน ๑. ไม้กวาดทางมะพรา้ ว ๑. ใช้ไม้กวาดทางมะพรา้ วกวาดขยะ เก็บขยะใส่ทีโ่ กยผง ๒. ท่ีโกยผง ๓. สายยาง ๒.ใช้สายยางฉดี น้าล้างพ้นื (กรณีพจิ ารณาเหน็ ว่า พนื้ มี สภาพเปรอะเปื้อนมากเน่อื งจากการเดินยา่ ) ๒. การเก็บกวาดใบไม้ การเก็บกวาดใบไม้ในท่ีน้ีหมายถึง การเก็บกวาดใบไม้ท่ีร่วงหล่นบริเวณ พ้ืนดิน หรือบริเวณสวนหย่อม ซึ่งมีอุปกรณ์เคร่ืองมือเคร่ืองใช้และข้ันตอนการทางาน ดงั นี้ อปุ กรณแ์ ละเครอ่ื งมือทีใ่ ช้ ขั้นตอนการปฏิบตั ิงาน ๑. คราด ๑. เน่ืองจากคราดมลี กั ษณะเปน็ ซเ่ี ลก็ ๆ และแบน ท่ี ๒. ท่ีโกยผง สามารถทาใหอ้ อ่ นตัวไปมาตามน้าหนักมือ จงึ เหมาะ สาหรับเกลี่ยหน้าดินเพ่อื กาจัดเศษวสั ดทุ ่ไี มต่ อ้ งการ ออก เชน่ หญ้า ใบไม้ กรวด แทนการใช้มือ ทงั้ ชว่ ยให้ ปลอดภัยจากสตั ว์มีพษิ ในดินท่อี าจทาอันตรายได้ ๒.เก็บเศษวัสดุใสท่ ่โี กยผง ๕. ข้อเสนอแนะท่ีคาดว่าจะทาต่อไป ผ้ทู าความสะอาดประสงค์ให้มีการทาป้ายแจ้งช่ือไม้ดอกไม้ประดับเพื่อลด การตอบคาถาม และให้ผูส้ นใจมโี อกาสศกึ ษาตอ่ ไป

ตอนท่ี ๓ องค์ความรู้และบรรยากาศของการจัดการความรู้  การดาเนินงานเร่มิ จากทป่ี รึกษาคณะทางาน เสนอแนะหัวหน้าคณะทางานว่า ในคร้ังแรกก่อนเริ่มดาเนินการใดๆ ควรเรียนเชิญคณะทางานทุกคนมาประชุมโดย พร้อมเพรียงกัน เพ่อื ใหเ้ ข้าใจตรงกนั ถงึ ความสาคัญจาเป็นต้องมีการจัดทาเอกสารด้าน ต่างๆ รวมท้ังการสร้างเป็นเอกสารการจัดการความรู้ เรื่อง การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก โดยรอบหอสมดุ พระราชวังสนามจันทร์ เมื่อทกุ คนเข้าใจตรงกัน จะช่วยกันทางาน และ ไดผ้ ลงานท่ีถูกต้องและมีคุณภาพ เมื่อทีมทางานของคณะทางานจัดการความรู้การดูแลภูมิทัศน์ภายนอก บริเวณโดยรอบหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ เข้าใจจุดมุ่งหมายของการเชิญมาร่วม พดู คยุ ว่าเปน็ ความประสงค์ของผบู้ รหิ ารหอสมดุ ทีต่ อ้ งการให้มีการรวบรวมความรู้หรือ ภมู ิปญั ญาทแี่ ต่ละคนมีอยู่ ซึ่งเป็นการปฏิบัติแบบต่างคนต่างทาน้ัน จากการตรวจสอบ ผลการปฏิบัติงานในภาพรวมพบว่า บางคนสามารถทางานได้เร็วและมีประสิทธิภาพ ขณะที่บางคนท่ีทางานแบบเดียวกันนี้กลับใช้เวลาทานานกว่ามาก เม่ือทางหอสมุด ประสงคใ์ หม้ ีการจัดการความรู้ จึงเป็นวาระทเี่ หมาะในการเชญิ ชวนผู้ท่ีเกี่ยวข้องท้งั หมด มาพบปะพูดคุยตามชว่ งเวลาที่ทกุ คนสะดวก จากน้นั หวั หน้าคณะทางานได้จดั ทาตาราง การนัดหมายเพ่อื สะดวกในการนัดประชุมท้ังแบบเปน็ รายกลุ่มและรายบคุ คล เพื่อให้ได้ข้อมูลตามท่ีหอสมุดประสงค์ ท่ีประชุมเห็นชอบให้ใช้วิธีพูดคุย ซึ่ง ผ้ใู หข้ อ้ มลู ประกอบด้วย นางจนั ทร์ทอน อินตรต์ ามา นายมานิตย์ อินทร์ตามา และนาง สมพร พันธ์ุมา โดยนายวิรุฬห์ พานิชสุโข ทาหน้าที่บันทึกข้อมูล ขณะท่ีท่ีปรึกษาและ หัวหนา้ คณะทางานช่วยเสริมช่วยสรุปประเด็นต่างๆ ท่ีได้มาจากการบอกเล่า และการ ซกั ถามขอ้ สงสยั ข้อมูลท่ีได้จากการบันทึกในแต่ละรอบของการพูดคุยน้ัน ได้นามาเรียบเรียง เพ่ือให้เน้ือหามีการจัดเรียงอย่างเป็นระบบ เนื้อหาที่เรียบเรียงแล้วจะต้องปรับแก้ไข จนกวา่ จะผ่านความเหน็ ชอบจากทกุ คนในทีมงานให้จัดทาเป็นเอกสารได้

๓๓ จากนั้นท่ีประชุมเห็นชอบให้ที่ปรึกษา (นายปัญญา พูพะเนียด) หัวหน้า คณะทางาน (นายกวี ชุติมานนท์) ทาหน้าที่ถ่ายภาพ จัดกลุ่มภาพ แทรกในเอกสาร วิชาการ ลาดับถัดมาเป็นหนา้ ท่ีของนายวิรุฬห์ พานชิ สโุ ข แปลงเนอื้ หาท่ีทาในรปู เวิร์ด เป็นไฟลพ์ ดี เี อฟ นาไฟลพ์ ีดีเอฟที่ไดจ้ ัดเกบ็ ในแผน่ ซีดี เตรยี มพร้อมสาหรบั เผยแพร่

ดรรชนีภาพ หนา้ หนา้ กก ............................................... ๒๗ จันทร์เขียว ............................... ๒๗ กรรไกรตัดกิ่ง ........................... ๑๐ จนั ทน์ผา .................................. ๒๖ กรรไกรตดั แต่งกิง่ ........................๑๐ จิกน้า ...................................... ๒๐ กลว้ ยบัว ................................... ๒๔ ชงโค ........................................ ๒๕ กล้วยไม้ ................................... ๒๗ ชบา ......................................... ๒๓ กลั ปพฤกษ์ ............................... ๒๔ ชวนชม .................................... ๒๕ กาซะลอง ................................ ๒๐ ชาฮกเกี้ยน .............................. ๒๖ กาบหอย ................................. ๒๖ ดาหรา ..................................... ๒๓ การกวาดเก็บใบไม้ ................... ๑๑ เดป ......................................... ๒๘ การกาจัดวัชพืชและแมลง ............ ๑๘ เดปหวั ใจล้านดวง ..................... ๒๘ การขุดดิน ............................... ๑๑ เดหลี ....................................... ๒๗ การจัดเกบ็ ใบไม้แห้ง ................ ๑๒ ตับเป็ด .................................... ๒๐ การดแู ลใส่ป๋ยุ .......................... ๑๘ ตุก๊ ตาดนิ เผา ............................ ๑๖ การตักเกบ็ ใบไมใ้ นสระ ............. ๑๒ เตย ......................................... ๒๖ การตดั กิง่ ................................. ๑๑ ถังใสน่ ้า ........................................๑๐ การตัดกิ่งไม้ในทีส่ งู .................. ๑๒ ทรงบาดาล ............................... ๒๔ การตดั แต่งทรงพมุ่ ................... ๑๑,๑๒ ทองหลาง ................................ ๒๕ การพรวนดนิ ............................ ๑๘ เทยี นหยด ................................ ๒๓ การรดน้า ................................ ๑๘ ธรรมรักษา ............................... ๒๕ การเล่ือยกิ่ง .............................. ๑๑ นนทรี ...................................... ๒๐ แก้วหนา้ ม้า .............................. ๒๖ นา้ เตา้ อินเดยี ........................... ๒๐ โกสน ....................................... ๒๙ บอน ........................................ ๒๙ เข็ม ......................................... ๒๗ บวั ........................................... ๒๓ คราด ....................................... ๑๐ บานดึก ................................... ๒๓ เคราฤษี .................................... ๒๘ บานบรุ ี ...................................... ๒๓ จอบ ......................................... ๑๐ ปาล์ม ........................................ ๒๙ จงั๋ ........................................... ๒๘ ปบี ........................................... ๒๐

๓๕ หน้า หน้า แปรงลา้ งขวด .......................... ๒๔ โมก .......................................... ๒๐ ไผแ่ คระ ................................... ๒๗ รถเขน็ ..................................... ๑๐ พญาสตั บัน ............................... ๒๐ ราเพย ..................................... ๒๙ พลูดา่ ง .................................... ๒๘ ล่ันทม ..................................... ๒๘ พวงคราม ................................ ๒๓ ลน้ิ มงั กร .................................. ๒๗ พวงชมพู ................................. ๒๓ ลีลาวดี ........................................ ๒๘ พงั พวย .................................... ๒๕ เลอื่ ย ........................................ ๑๐ พดุ ........................................... ๒๔ เลือ่ ยตัดกิง่ .............................. ๑๐ พทุ ธชาด .................................. ๒๕ ว่านงอ๊ กเวยี ดนาม ..................... ๒๖ พทุ ธรกั ษา ............................... ๒๓ ศรีตรัง ..................................... ๒๘ แพงแพวแดง ........................... ๒๙ สายยาง ................................... ๑๐ ไพรดา ..................................... ๒๖ สาวน้อยปะแป้ง ....................... ๒๕ ฟิโลเคนดรอน .......................... ๒๕ เสียม ....................................... ๑๐ เฟริ ์นขา้ หลวง ........................... ๒๗ หัวใจสีม่วง ............................... ๒๕ เฟริ ์นเขากวาง .......................... ๒๖ หางนกยูง ................................. ๒๔ เฟิรน์ ใบมะขาม ......................... ๒๗ หินประดบั ............................... ๑๖ เฟ่อื งฟ้า ................................... ๒๔ เหลอื งปรียาธร ......................... ๒๔ ภาชนะดินเผา .......................... ๑๖ อนิ ทนลิ ................................... ๒๔ มะม่วง ...................................... ๒๐ เออื้ งไหมนา .............................. ๒๘ มา้ ลาย ..................................... ๒๖ เฮลโิ คเนยี ............................... ๒๘ มดี .......................................... ๑๐

บรรณานุกรม ประเวศ ไชยวงศ์. การจัดสวนประดับ (Gardening). กรุงเทพฯ : ห้างหุ้นส่วน จากัด ๙๑๑๙ เทคนิค พริ้นติ้ง, ๒๕๔๑. พรรณเพญ็ ฉายปรชี า. การจดั สวน (ฉบบั ปรับปรุง). กรงุ เทพฯ : บริษัทอมรินทร์ แอนดพ์ บั ลิชชง่ิ , ๒๕๕๐. เสรี ทรัพยสาร. การจัดสวนในบา้ น. กรงุ เทพฯ : อมรินทร์, ๒๕๓๘.

คณะทำงำน ผู้ผลติ คณะทางานจัดการความร้กู ารดแู ลภมู ิทัศน์ภายนอก บริเวณโดยรอบหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ทป่ี รกึ ษา ผู้เรยี บเรียง นายปัญญา พพู ะเนียด ผู้บันทกึ ผ้ใู ห้ข้อมลู นายกวี ชตุ ิมานนท์ ผถู้ า่ ยภาพ นายวริ ฬุ ห์ พานิชสุโข ผู้ชว่ ยถ่ายภาพ ผู้ออกแบบปก นางจนั ทรท์ อน อินทรต์ ามา ผพู้ มิ พ์ นายมานิตย์ อนิ ทร์ตามา ปีที่พิมพ์ นางสมพร พนั ธม์ุ า สถานท่ีพมิ พ์ นายเพชร ยอดแก้ว นายไมตรี กิมฮวย นายจีรพนั ธ์ุ อยูเ่ ย็น นายศรณั ย์ เขยี วสด นายปญั ญา พูพะเนยี ด นายวริ ุฬห์ พานิชสุโข นายปญั ญา พูพะเนียด นายกวี ชุติมานนท์ พฤษภาคม ๒๕๕๓ หอสมดุ พระราชวงั สนามจนั ทร์ สานักหอสมดุ กลาง มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร