09

49 ภาพที่ 27 การทาบกง่ิ มะมวงแบบเสยี บ (ตอ) ช. นําตนตอประกบลงบนแผลท่เี ตรียมไวโดยใหแนวแผลทบั ใหสนทิ ซ. และฌ. พันพลาสติกใหแนน ญ. เมื่อรอยแผลของตนตอและกง่ิ ตนพนั ธุดตี ดิ สนทิ กันดแี ลว ใหตัดก่งิ พันธุดี ใตรอยแผล นําไปปลูก และขยายพนั ธุตอไป

50 การขยายพันธุโดยการแบง สว นและแยกสวน เปนการขยายพันธุพืชที่มีลําตนเทียม ซ่ึงจะไดตนพืชตนใหมท่ีมีลักษณะตรงตามพันธุ ของตนแม พชื ทท่ี าํ การขยายพนั ธดุ วยวธิ นี จี้ ะใชสวนทเี่ ปน ลาํ ตน เหงา หนอ จกุ และไหล แบง ออกไดเปน 2 วิธีคอื 1. การขยายพันธโุ ดยการแยกสว น(Separation) 1.1 การแยกหัว (bulbs) เปนหัวที่เกิดจากกาบใบเรียงตัวซอนกันเชนหัวหอม วานสที ิศ ลิลล่ี บัวสวรรค ทิวลปิ ฯลฯ มขี ้นั ตอนในการปฏิบตั ิ ดังน้ี 1.1.1 วธิ ธี รรมชาติ (Natural method) โดยเลอื กพชื ทม่ี หี วั ขนาดโตสมบรู ณและ พนระยะการพกั ตัว นาํ ไปแชน้าํ นาน15 นาที จากนั้นนาํ ไปจุมสารปองกันกําจดั เชือ้ รา ผงึ่ ลม ใหแหง หอดวยผาหรือเก็บไวในถุงพลาสติกมัดปากถุงใหแนน 1 - 2 วัน จะสังเกตเห็นวา รากใหมเรมิ่ งอกทโ่ี คนหวั จงึ นาํ ไปปลกู ในแปลงตอไปเชน หอมแดง ทวิ ลปิ หอมแบง กระเทยี ม บัวสวรรค ฯลฯ 1.1.2 การควาน (Scooping method) โดยปาดหรอื ควานเอาสวนของตนออก เหลือเพียงสวนของกาบใบท่ีอัดตัวกันแนน จากนั้นทารอยแผลดวยสารปองกันกําจัดเช้ือรา ผงึ่ ลมใหแหง 1 - 2 วันจึงนาํ ไปชาํ ในวัสดปุ กชําประมาณ 60-90 วนั จะเกดิ หัวเลก็ ๆ ท่ีโคน กาบใบบรเิ วณรอยตดั เมอ่ื หวั มขี นาดใหญแ ละมใี บ 1 - 2 ใบใหใ ชป ลายมดี ตดั แยกไปปลกู ตอ ไป เชน หัววานสีท่ ศิ ฯลฯ 1.1.3 การบากหัว (Scoring method)โดยบากหัวทางดานขางชิดโคนหัว จนเปดตาขางที่จะเจริญออกมาไดและใหตายอดถูกทําลาย จากน้ันทําการบากเปนรองลึก รูปตวั วีหลายๆ แนวตามขนาดของหัวพชื นําไปชบุ สารเคมีปองกนั และกาํ จัดเช้อื รา ผง่ึ ลมให แหงประมาณ 1 - 2 วันจงึ นําไปชําในวสั ดปุ กชาํ 1.1.4 การเจาะหัว (Coring method) โดยเจาะหัวทางดานลางใหผานตายอด ดว ยเหลก็ เจาะจกุ ไมคอ็ กซ ซง่ึ การเจาะหวั เปน การทาํ ลายตายอดของพชื เพอ่ื ใหไดต นพชื ใหม ทเ่ี กิดจากตาขาง 1.1.5 การผาหัว (Bulb cutting method) โดยผาหัวออกเปน 2,4,6 และ 8 สวนตามขนาดของหัว โดยใหแตละสวนมกี าบใบติดอยู 3 หรือ 4 ชนิ้ นาํ สวนทแ่ี บงแลวไป จมุ สารปอ งกนั กาํ จดั เชอ้ื รา จากนน้ั นาํ ไปชาํ ในวสั ดปุ ก ชาํ เมอ่ื สว นทแ่ี บง มตี น ขนาดพอประมาณ จึงยายไปปลกู 1.2 การแยกเหงา (Corm) เกิดจากสวนโคนของตนพองตัวเพื่อสะสมอาหาร เปน การขยายพนั ธทุ เี่ กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาตจิ ากการปลกู เหงา เกา มขี นั้ ตอนในการปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี 1. เลอื กเหงาทม่ี ีขนาดใหญนําไปวางไวในทีช่ ืน้ ประมาณ 4 - 5 วันเพ่อื ใหเกิด ปุมรากจากนั้นนําเหงาท่ีมีปุมรากลงปลูกในแปลงท่ีเตรียมดิน แลวฝงเหงาใหลึกประมาณ 3 นิว้ กลบใหมิด

51 2. ดแู ลรกั ษาโรค แมลง และใหปุย จนกระทง่ั ออกดอก 3. ตดั ดอกแลวคอยลดจาํ นวนการใหนํา้ ประมาณ 2 เดอื น 4. เม่ือตนพักตัวและยอดแหงจงึ ขดุ เหงามาผ่ึงในทร่ี ม 5. เม่ือผิวเปลือกนอกแหงดีแลวจึงแยกเหงาใหมจากเหงาเกา จากนั้นจุม สารปองกันกาํ จัดเชอ้ื ราเพือ่ ใชปลกู และขยายพนั ธุตอไป หวั ใหม ตาชาง หนอหรอื หัวใหม ขอ ภาพที่ 28 สวนของเหงาที่ใชในการขยายพนั ธุ 2. การขยายพนั ธโุ ดยการแบง สว น (Propagation Division) 2.1 การแบงหวั (Tubers) เปนหวั ท่ีเกดิ จากตนอดั ตวั แนน เพื่อเปน ท่เี ก็บสะสม อาหารของตนพืช เชน หัวมนั ฝรง่ั หัวเผอื ก หวั บอนสี ฯลฯ และหวั ท่เี กิดจากรากพองโตของ ระบบรากเพ่ือใชเปน ทีเ่ ก็บสะสมอาหาร เชน หัวมนั เทศ หัวรกั เร ฯลฯ มขี ัน้ ตอนในการปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ 1. นาํ หัวแกของตนพืชมาลางทาํ ความสะอาด แลวผึง่ ลมใหแหง 2. แบงหวั ดวยมีดสะอาดโดยใหแตละสวนมตี าติดไปดวยใหมพี ืน้ ท่รี อยตดั นอยที่สุด 3. นาํ ชน้ิ สว นทตี่ ดั แบง จมุ สารปอ งกนั กาํ จดั เชอื้ ราจากนนั้ ผงึ่ ลมใหแ หง หมาดๆ 4. นําไปปลกู ในแปลงใหลกึ ประมาณ 3 นว้ิ 5. เมื่อตนมอี ายุ 30 วนั ใหพรวนดนิ กลบโคนตนเพ่ือใหกงิ่ ขางที่เจริญจาก ตาโคนเปน หัว 6. เม่อื ตนมีอายุ 120 วนั หลงั จากปลกู หวั จะเร่ิมแกจึงทําการขุดหวั ข้ึนมา ผ่ึงในทร่ี ม 7. คัดหวั ท่อี ยูในระยะพักตัวจงึ สามารถนํามาขยายพนั ธุตอไป

52 ตา ภาพท่ี 29 สวนของหัวที่เกดิ จากตนท่ใี ชในการขยายพนั ธุ 2.2 การแบงแงง (Rhizomes) สวนใหญเปนพชื ประเภทใบเลยี้ งเดยี่ วท่ีมีลําตน เจรญิ ในระดบั ผวิ ดนิ ทข่ี อจะมตี าขางอยูเหนอื กาบใบ สวนรากจะเกดิ ทข่ี อใตผวิ ดนิ เชน กลวย ขิง ขา ขมิ้น หนอไมฝรงั่ ไผ ฯลฯ มีขนั้ ตอนในการปฏบิ ัติดังนี้ 1. นาํ แงงทพ่ี รอมเจรญิ เตบิ โตสงั เกตไดจากปุมทต่ี าจะเรม่ิ บวม นาํ มาลางนา้ํ 2. จุมนาํ้ ยาปองกนั เชอ้ื ราซึง่ ผสมกบั นา้ํ ยาจบั ใบผง่ึ ลมใหแหง 3. นาํ มาตัดแบงเปน ทอนโดยใหแตละทอนมตี าตดิ ยู 2 ตา 4. ทาสวนที่เปนแผลดวยยาปองกนั เช้อื ราแลวผงึ่ ลมใหแหงหมาดๆ 5. วางในท่ีรม 2 วัน เพอื่ ใหสวนทีเ่ ปน แผลรอยตดั เร่มิ สมานตัว 6. นําไปชําหรือปลกู ขยายตอไป แนวตัดแบง ภาพที่ 30 สวนของแงงที่ใชในการขยายพันธุ

53 2.3 การแบงไหล (Runner) ไหลเปนสวนของตนที่เจริญเติบโตแบบทอดยอด อยใู ตน า้ํ เชน บวั หลวง หรอื หนอื ผวิ ดนิ ทลี่ กั ษณะคลายรากทเี่ จรญิ แบบทอดยอด เชน ฟก ทอง และสตรอเบอร่ี ดังน้ันการขยายพันธุโดยการใชไหลจะเปนการขยายพันธุตามธรรมชาติ ซึง่ เปน ผลพลอยไดจากการปลูกพชื มีขัน้ ตอนการปฏบิ ตั ิดังน้ี 1. ปลูกตนพชื ทมี่ ไี หลในแปลงปลูกจนกระทงั่ เร่มิ เกดิ ไหล 2. เลอื กไหลทมี่ ียอดปลายเรม่ิ มปี ุมราก 3. นาํ สว นของไหลพาดบนถงุ เพาะชาํ ทใี่ สว สั ดเุ พาะชาํ โดยใหส วนของยอดอยู กลางถงุ และใหส ว นโคนของยอดฝง จมอยใู นวสั ดเุ พาะชาํ โดยทไี่ หลยงั ตดิ อยู กับตนแม 4. รดนาํ้ ใหช มุ จนกระทง่ั โคนยอดเกดิ ราก จงึ ตดั ไหลทเ่ี กดิ รากขยายพนั ธตุ อ ไป ไหลท่ีเจริญเตบิ โตเปน ลําตน ไหล ภาพที่ 31 สวนของไหลทใ่ี ชในการขยายพันธุ 2.4 การแบงตะเกยี ง (Off-set) คือหนอทเ่ี จริญขึ้นจากลาํ ตนปลอมเกดิ ข้นึ เอง ตามธรรมชาติเชน กลวยไม ไผ ปรงญี่ปุน และอนิ ทผาลัม ฯลฯ มขี ้นั ตอนในการปฏิบัติดังนี้ 1.เลือกตนทม่ี ีขนาดใหญและมอี ายมุ ากพอสมควร 2.ตรวจดูกิ่งตะเกยี งตามโคนตน โดยเฉพาะกงิ่ ตะเกียงทม่ี ลี ักษณะอวนกลม 3.ใชป ลายมดี หรอื สวิ่ ขนาดเลก็ คอ ยๆ สะกดั สว นตอ ระหวา งตน แมใ หข าดจากกนั 4.ทาสวนท่เี ปนแผลดวยยาปองกนั เชือ้ ราแลวผึง่ ลมใหแหงหมาดๆ 5.นําก่ิงตะเกียงไปชาํ ในวสั ดปุ กชาํ 6.เม่อื กง่ิ ตะเกยี งออกรากดีแลวจงึ นําไปปลูกและขยายพนั ธุตอไป

54 2.5 การแบงจุก (Crown) จุกเปนสวนของตนท่ีแปลกปลอมอีกแบบหนึ่ง เชน สับปะรด ฯลฯ มขี ้ันตอนในการปฏิบัตดิ งั น้ี 1. นาํ จกุ ทม่ี สี ภาพสมบรู ณลางทําความสะอาด 2. แบง จกุ ออกเปน 4 สว นหรอื ตามขนาดโดยใหแ ตล ะสว นมใี บจากจกุ ตดิ ไปดว ย 3. ทารอยเฉอื นดวยยาปองกนั เชอื้ ราแลวผึง่ ลมใหแหงหมาดๆ 4. นาํ ไปปก ชําในวสั ดปุ กชาํ แลวปฏิบตั เิ หมือนกบั การปก ชําท่ัวๆไป 2.6 การแบงหนอ (Suckers) คือตนพืชเลก็ ๆ ท่เี กดิ ขึ้นจากตนหรือเกดิ จากราก ทโ่ี คนตนได เมอ่ื เกดิ รากดแี ลวจงึ แยกไปปลกู เชน กลวย สบั ปะรด มขี น้ั ตอนในการปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 1. เลอื กหนอทอี่ วบสมบรู ณ และมีความยาว 50 - 60 เซนตเิ มตร 2. ใชเสยี มขุดโคนหนอและเซาะหนอออกจากตนระวงั ไมใหหนอช้าํ 3. นาํ มาตัดปลายออกใหเหลือความยาว 20 เซนติเมตร 4. จุมลงในนาํ้ ยาปองกนั กําจัดเชื้อรา ผงึ่ ลมพอหมาดๆ 5. นาํ ไปชาํ ในถงุ เพาะชาํ ทเี่ ตรยี มไว รกั ษาความชน้ื อยเู สมอจนหนอ เรมิ่ แทงยอด 6. นาํ หนอท่เี ริ่มแทงยอดไปปลกู ในหลุมถาวรหรอื ขยายพันธุตอไป จุกทีใ่ ชในการขยายพันธุ หนอ ทเ่ี กดิ จากจากโคนตน สบั ปะรด ภาพที่ 32 การขยายพนั ธุสบั ปะรดโดยใชจุกและหนอ

55 การขยายพนั ธโุ ดยการเพาะเล้ียงเนือ้ เย่ือพืช คือการนาํ ชิน้ สวนตางๆของพชื เชน ตาขาง ตายอด หนอออน ใบ เมลด็ มาเพาะเลยี้ ง ในอาหารสงั เคราะห ประกอบดวยเกลอื แร นา้ํ ตาล วติ ามนิ และสารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โต ภายใตสภาพแวดลอมที่ควบคุมได ปลอดจากเชื้อจุลินทรีย ใหพัฒนาเปนตนพืชที่สมบูรณ เปนวิธีการขยายพันธุพืชที่มีประสิทธิภาพ สามารถผลิตพืชไดจํานวนมากในเวลาท่ีกําหนด ตนพืชสมบรู ณแข็งแรง ปลอดโรคที่มสี าเหตจุ ากเชอ้ื ไวรัส เช้ือรา เชื้อแบคทีเรีย ทอ่ี าจติดมา กับตนพันธุ ตลอดจนการอนรุ กั ษพนั ธกุ รรมพืชและการปรับปรุงพันธุพชื พืชทนี่ ิยมขยายพนั ธุดวยวิธีนี้ ไดแก ไมยืนตน เชน ยูคาลปิ ตัส ไผ สกั หวาย ฯลฯ พืชผัก เชน ขงิ หนอ ไมฝ รงั่ ปเู ล ฯลฯ ไมผ ล เชน กลว ย สบั ปะรด สตรอเบอรี่ สม ฯลฯ ไมด อกไมป ระดบั เชน หนา ววั เบญจมาศ กลว ยไม วา นสท่ี ศิ เยอบรี า เฮลโิ คเนยี ฟโ ลเดนดรอน ฯลฯ พชื กนิ แมลง เชน หยาดนํ้าคาง กาบหอยแครง หมอขาวหมอแกงลงิ ขอ ดีของการเพาะเล้ียงเนอ้ื เยอ่ื พชื 1. เพมิ่ ปริมาณไดจาํ นวนมากในระยะเวลาสัน้ 2. ตนท่ีไดมีลักษณะทางพนั ธกุ รรมเหมือนพอแม 3. ตนพชื ท่ไี ดจะเจรญิ เติบโตเรว็ มขี นาดสมํ่าเสมอ เก็บเกย่ี วผลผลติ ไดพรอมกนั และผลผลิตไดมาตรฐาน 4. ตนท่ไี ดจะปลอดโรคที่มีสาเหตุจากเช้อื จลุ นิ ทรีย ขอจาํ กัดของการเพาะเลย้ี งเนอ้ื เยือ่ พืช 1. ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมทตี่ องการอาจเปลยี่ นแปลงไปจากเดมิ (ในกรณกี ารชกั นาํ ตน จากแคลลัส) 2. พชื ประเภทไมเนอ้ื แข็งชกั นําการเกิดรากคอนขางยาก 3. การยายปลกู ในสภาพธรรมชาติคอนขางยุงยาก 4. การลงทนุ สงู เนอื่ งจากตอ งใชเ ครอื่ งมอื และสารเคมี รวมทงั้ ตอ งสรา งหอ งปฏบิ ตั กิ าร ทําใหตนทนุ การผลติ คอนขางสูง ประโยชนของการเพาะเลย้ี งเน้ือเยอ่ื พืช 1. เพ่ือขยายพนั ธุพชื ไดตนพชื ทสี่ ม่าํ เสมอเหมือนตนเดมิ และไดตนพืชจํานวนมาก ในเวลาทก่ี าํ หนด 2. เพอื่ ผลิตพันธุพืชปลอดโรค ไดตนพืชปลอดเชอ้ื ไวรสั และปลอดเชอ้ื แบคทีเรยี 3. เพอื่ อนรุ กั ษพ นั ธพุ ชื เปน การเกบ็ รกั ษาพนั ธพุ ชื และการแลกเปลยี่ นพนั ธพุ ชื กบั ตา งประเทศ 4. เพ่อื ปรบั ปรงุ พันธุพืช เปนการสรางพันธุพชื ใหมๆ เชน การเพาะเล้ยี งเอมบรโิ อ การรวมโปรโตพลาส และเปน การสรางพนั ธวุ ศิ วกรรม 5. เพอื่ การผลติ ยาหรอื ผลติ สารทตุ ยิ ภมู ิ สกดั ตวั ยาหรอื สว นผสมของยารกั ษาโรคจากพชื 6. เพื่อศึกษาทางชีวเคมี สรีรวิทยา และพนั ธศุ าสตร พชื ทเ่ี ลยี้ งในอาหารสังเคราะห สามารถตดิ ตามการพัฒนาและการเปล่ียนแปลงในดานเหลานี้ไดงาย ชัดเจน และถกู ตอ งแมน ยาํ เนอื่ งจากการควบคมุ ตวั แปรตา งๆ ทาํ ไดด กี วา ในสภาพปลกู ปกติ

56 ตารางที่ 3 ตัวอยางพชื ทนี่ ํามาเพาะเลยี้ งเนื้อเยื่อไดสําเร็จในประเทศไทย ชอื่ พชื ชน้ิ สว นท่ี สูตร ฮอรโมนทใ่ี ช การเจริญ เอกสารอา งองิ นาํ มาเลยี้ ง อาหาร ของเนื้อเยอื่ ขาว อับละออง N6 2,4 - D2 มก./ล+ แคลลัส ภทั รพร ภกั ดีฉนวน. Oryza sativa L เกสร Kinetin 0.5 มก./ล.+ 2540 นํา้ ตาล 50 กรัม/ล. แคลลัส IAA 0.5 มก./ล.+BA2 มก./ล. ยอด MS - ยอด MS - ตนและราก รกั เร ตาขางใบ MS BA 0.3 มก./ล. ยอด กหุ ลาบ คงทอง. MS BA 0.1 มก./ล.+NAA 0.1 แคลลสั 2539 มก./ล. หรอื NAA 0.3 มก./ล. แคลลสั MS BA 0.1หรอื 0.5มก./ล.และ NAA 0.1 มก./ล. ยอด MS NAA 0.15 มก./ล. ราก อะโลคาเซยี ปลายยอด MS ซ่ึงมี NAA 0.5 มก./ล. ตน ชลิตา พงศศภุ สมทิ ธิ์ Alocasia ปลายราก วิตามนิ ของ NAA 1 มก./ล.Kinetin แคลลสั anazonica ตน ใบออน Nitsch & 1 มก./ล.+NAA 0.5 มก./ล ราก กานใบออน Nitsch กลอ็ กซีเนยี กานดอกตมู MS Kinietin 2 มก./ล. หรือ ตน รงรอง วเิ ศษสุวรรณ, Sinnigia Matozim MT 0.25มก./ล. ตน 2528 specionsa กุหลาบ ตาขาง MS+นา้ํ ตาล4% BA 2 มก./ล. ยอด ประนอม พฤฒิพงษ ยอด MS+นาํ้ ตาล4% - ราก และคณะ. 2531 แกลดโิ อลสั ปลายยอด MS BA 0.1 - 2 มก./ล. ยอดทวคี ณู วไิ ลลกั ษณ ชนิ ะจิตร, Gladiolus ตาขาง MS NAA 0.5 มก./ล . ราก 2524 hydridus ยอดทเ่ี กดิ MS +นา้ํ มะพราว 15 % หรอื จากปลาย MS Kinietin 0.1 - 0.5 มก./ล. ยอดและ ตาขางหวั BA 0.1 - 6 มก./ล. ยอดทวีคณู Kinietin 0.5 มก./ล.+ แคลลัสและ กานชอดอก NAA 10 มก./ล. ราก

57 ตารางท่ี 3 ตวั อยางพืชทน่ี าํ มาเพาะเล้ียงเนือ้ เยอื่ ไดสําเร็จในประเทศไทย (ตอ ) ชอ่ื พืช ชน้ิ สว นท่ี สูตร ฮอรโ มนท่ใี ช การเจริญ เอกสารอางองิ นาํ มาเล้ยี ง อาหาร BA 5 มก./ล. ของเนือ้ เยือ่ +2,4-D 2-4 มก./ล. โกสน ปลายยอด MS แคลลัส วไิ ลลักษณ สุขจิต- Codiscumvar- ลาํ ตน กาน MS ตานนท. 2528 iegatum ใบและ MS BA5 มก./ล.+NAA5 มก./ล. ยอด ใบออน Kinetin 0.5 มก./ล. ตน แคลลสั MS +NAA 1.0 มก./ล. หรือน้าํ มะพราว15 % แคลลสั คารเนชนั ปลายยอด MS BA 1 มก./ล. ชัยชุมพล สุรยิ ะ- Diantus MS +NAA 1 มก./ล. ศักด.ิ์ 2526 caryophyllus ชุตมิ า คุณาไทย. บอนสี ใบออน 2526 Caladium biocolor บีโกเนยี เมลด็ BA 1 มก./ล. ตน สุมนา กิจไพฑรู ย. Begonia sp. ตนออน NAA 1 มก./ล. 2528 Kinetin 5 มก./ล. เบญจมาศ ตาขาง MS NAA 1 มก./ล. เพ่มิ จํานวน ลําตน ใบ WPM Kinetin 2 มก./ล. พุดสวน ตาขาง PM +NAA 0.02 มก./ล. แคลลสั ตน สุเมธ อรัญนารถ. Ervatamia MS BA 16 มก./ล. 2524 Coronaria ยอด MS 2,4-D 1 มก./ล. เฟรนกานดํา สปอร ยอด ประนอม พฤฒพิ งษ Adintum Phothallus MS (1974) ยอด และคณะ. 2531 Capillus MS (1962) Veneris Linn. เมล็ด นํ้ามะพราว15% Phothallus รงรอง วเิ ศษสุวรณ. เยอบีรา ดอกออน MSH Matozim MT0.25 มก./ล. 2528 Gerbera jamesonii Kinetin 0 มก./ล. เพมิ่ จํานวนตน รงรอง วิเศษ-สุวรรณ. IAA 0.5 มก./ล. ตน 2528 BA 10มก./ล. วันดี ใจนมิ่ และคณะ. BA 10 มก./ล. 2531

58 ตารางท่ี 3 ตัวอยา งพืชทนี่ ํามาเพาะเลยี้ งเน้อื เยื่อไดสาํ เรจ็ ในประเทศไทย (ตอ) ชือ่ พชื ชิน้ สว นท่ี สตู ร ฮอรโ มนท่ีใช การเจริญ เอกสารอางอิง นํามาเลยี้ ง อาหาร NAA 2 มก./ล. ของเนอ้ื เย่อื บันเทงิ บรรพศริ ิ. MS หรอื ยิบโซฟลลา ปลายใบ Vacin แคลลัส 2527 Gypso ปลอง & Went แคลลสั BA 1- 4มก./ล. ยอด phillaparivular MS +NAA 0.5 - 1 มก./ล. ยอดทวคี ูณ Vacin ยอดจาก & Went BA 0.5 มก./ล. แคลลัส MS วานส่ที ิศ กานชอดอก MS 2,4-D 0.5 - 1 มก./ล. ตน ศาลักษณ พรรณศริ ิ. Hippeastrum อับเกสร MS 2526 hybridum และกานชู MS เกสรตวั ผู WPM รงั ไขกานชอ MS ดอกยอย กลีบดอก ไขออน กลบี หัว สวนกลาง สแตตสิ ตน IAA 0.5 มก./ล. ราก สมุ นา กิจไพฑูรย. Staticaperizii เมอริโคลน 2528 จากญปี่ ุน สปั ปะรดแคระ ตาขาง BA 2 มก./ล. แคลลัส ยอด สะอาด รม รนื่ สขุ ารมย Ananas +NAA0.1มก.ล. ยอดทวีคูณ แคลลัส BA 1 มก./ล.+NAA0.1มก./ล. ราก ยี่หบุ ตาขาง BA 9มก./ล. ยอด มณฑิรา สาลกั ษณ. Magnolia Coco IBA 2 มก./ล. ราก 2534 ผกั กาดขาวปลี ปลายยอด BA 2 – 4 มก./ล. ยอด สุนี รัตนวงศนรา. Chinese ใบ กานใบ NAA 1 มก./ล. ราก 2530 cabbage

59 ตารางที่ 3 ตัวอยา งพืชทน่ี าํ มาเพาะเลีย้ งเนอ้ื เยอ่ื ไดส ําเร็จในประเทศไทย (ตอ) ชื่อพืช ชิ้นสว นท่ี สูตร ฮอรโมนทีใ่ ช การเจรญิ เอกสารอางองิ นาํ มาเลีย้ ง อาหาร ของเนื้อเยือ่ หนาววั ตาขาง ใบ MS Kinetin 1 มก./ล. ตน จารวุ รรณ โตววิ ฒั น Anthurium และกานใบ แคลลสั สรรลาภ สงวนดีกุล. andracanum ใบออน MS BA 1 มก./ล.+2,4-D 1มก./ล. หรือ BA 2 มก./ล.+2,4 –D ตน 2526 0.5 มก./ล. แคลลสั Pierik (1976) BA 2 มก./ล. ยอด นา้ํ ตาล20กรมั ราก ตอลติ ร Embryo MS Kinetin1 มก./ล. ยอดจาก MS NAA0.5 มก./ล.หรอื Embryo IAA 0.5 มก./ล. กีวีฟรุต กานใบ MS 2 iP 2 มก./ล. ตน สาธิต ริยาภรณ. Actindia ปลอง ขอ 2529 Chinensis ไลอาทสิ กานชอดอก MS BA 3 มก./ล. นํา้ ตาล 4% ยอด รุงนภา วงศวจิ ิตร. Liatrisspicata IAA 0.8 มก./ล. 2533 หวายตะคาทอง ลําตนออน MS NAA, BA5 x 106 M ยอด จารวุ รรณ โตววิ ัฒน Calamus MS cacsius 2,4- D 2 มก./ล. แคลลัส ทวพี งศ สุวรรณโร. อินทผลมั ตนยอด +นา้ํ ตาล4.5%+ ถาน 3 ก/ล. ตน 2529 Date Plam (ตายอด) หนอ แคลลัส NAA 4.0 มก./ล. ประพนั ธุ ปญ ญา-บาล Kinetin 0.4 มก./ล. กระเทียม ตายอด MS Garlic 2 iP 2 มก./ล. NAA 0.1 มก./ล. ที่มา : จริ า ณ หนองคาย. 2551: 343- 347

60 หอ งปฏิบัติการเพาะเล้ยี งเนื้อเยือ่ พืชแบงพืน้ ท่ีเปน 3 สวน ตามลักษณะการใชงาน ดังนี้ 1. หอ งเตรยี มอาหารสงั เคราะห (Laboratory or Preparation room) ควรเปน หอ งทม่ี เี นอ้ื ที่ กวา งขวางพอควรทจ่ี ะจดั วางเครอ่ื งมอื อปุ กรณต า งๆ เชน โตะ เตรยี มอาหาร โตะ วางเครอื่ งมอื ตเู กบ็ เอกสาร ขวดเพาะเลยี้ งเนอ้ื เยอื่ เครอ่ื งแกวตางๆ อางนา้ํ ลางเครอื่ งมอื และตูเยน็ สาํ หรบั เกบ็ สารเคมบี างชนิดท่ีตองเกบ็ ในที่เยน็ และสารละลายเขมขน 2.หองยายเนอื้ เย่ือหรือหองถายเนอื้ เย่ือพชื (Clean room or Transfer room) เปนหอง ทสี่ ะอาด ปลอดเชอ้ื มกี ารผา นเขา ออกนอ ยทสี่ ดุ ควรจะมแี ตเ จา หนา ทที่ ม่ี หี นา ทย่ี า ยเนอื้ เยอ่ื พชื อุปกรณทีส่ าํ คญั คือ ตูยายเน้ือเยื่อ กลองจลุ ทรรศน และอุปกรณเก่ียวกบั การฟอกฆาเช้ือ 3. หองเพาะเลย้ี งเนื้อเย่ือพืช (Culture room) ตองเปนหองทีส่ ะอาด ปลอดเชื้อ ปดสนทิ มกี ารเขาออกนอยทสี่ ดุ เฉพาะเจาหนาทที่ จ่ี ะนาํ ขวดเพาะเลยี้ งไปเพาะเลย้ี ง และตรวจเชค็ ผล การทดลอง หอ งทาํ งานเจา หนาท่ี หองเกบ็ สารเคมี หอ งยายเนอ้ื เย่อื พชื หองเตรยี มอาหาร อางน้ํา ตูย ายเนอื้ เยือ่ พืช โตะ เตรยี มอาหาร หองเพาะเลีย้ ง ช้ันวาง เนอ้ื เยอื่ เนอ้ื เยือ่ พืช เคร่อื งปรบั อากาศ ภาพที่ 33 แผนผังหองปฎิบัติการเพาะเลย้ี งเน้อื เยอื่ พชื

61 ตารางที่ 4 เคร่ืองมอื และอปุ กรณท่จี ําเปนในการเพาะเลย้ี งเนอื้ เย่ือพชื รายการท่ี รายการ จาํ นวน ราคา/หนว ย รวม 1 ตูตดั เนอ้ื เยอื่ ไม 90 x 60 x 90 ซม. 2 ตัว 15,000 30,000 2 ตูตดั เนื้อเย่ือเหล็ก 90 x 60 x 90 ซม. 1 ตัว 22,000 22,000 3 ขาตัง้ ตูปลอดเชอื้ 3 ตวั 800 2,400 4 ชน้ั วางขวดตนเนอ้ื เย่อื 6 ชุด 10,000 60,000 5 ตูเกบ็ สารเคมี 1 ตวั 10,000 10,000 6 เคร่อื งชั่งไฟฟา 2 ตาํ แหนง 1 เครอ่ื ง 6,900 6,900 7 เคร่ืองชั่งไฟฟา 4 ตาํ แหนง 1 เคร่อื ง 32,700 32,700 8 ตูเย็น 6.4 ควิ 1 เครื่อง 7,200 7,200 9 หมอน่ึงความดันไอน้าํ 1 ชดุ 21,300 21,300 10 เตาแกสเตรียมอาหาร 2 ชดุ 1,500 3,000 11 ถงั แกส ขนาด 48 กิโลกรัม (รวมแกส 900 บาท) 2 ถงั 2,500 5,000 12 เคร่ืองกรองน้าํ 1 เครื่อง 30,000 30,000 13 เคร่อื งปรับอากาศ 3 เครื่อง 20,000 60,000 14 เกาอ้ี 3 ตวั 1,000 3,000 15 รถเข็นสาํ หรับวางอปุ กรณ 3 คัน 500 1,500 รวม 295,000

62 ตารางท่ี 5 สารเคมีทใี่ ชส าํ หรบั เพาะเล้ยี งเน้อื เยื่อ ลาํ ดบั สารเคมี ขนาดบรรจุ ราคา จาํ นวน เปนเงิน ที่ หนวยละ (บาท) 1 แอมโมเนียมไนเตรท 1,000 กรัม/ขวด 2,200 1 2,200 2 โพแทสเซยี มไนเตรท 1,000 กรมั /ขวด 370 1 370 3 แคลซียมคลอไรด 500กรัม/ขวด 300 1 300 4 แมกนเี ซียมซัลเฟต 1,000 กรมั /ขวด 558 1 558 5 โพแทสเซยี มไดไฮโดรเจน 500 กรัม/ขวด 405 1 405 ฟอสเฟต 6 บอรคิ แอซิค 1,000กรัม/ขวด 588 1 588 526 1 526 7 แมงกานสี ซัลเฟต 500 กรัม/ขวด 342 1 342 2,675 1 2,675 8 ซิงคซัลเฟต 500กรัม/ขวด 4,100 1 4,100 700 1 700 9 โพแทสเซยี มไอโอไดด 1,000 กรมั /ขวด 2,836 1 2,836 670 1 670 10 โซเดียมโมลิบเดต 500กรัม/ขวด 440 1 440 907 1 907 11 คอปเปอรซลั เฟต 1,000 กรัม/ขวด 1,227 1 1,227 1,862 1 1,862 12 โคบอลทคลอไรด 500 กรัม/ขวด 2,140 1 2,140 10,752 1 10,752 13 โซเดียม อดี ที เี อ 500กรมั /ขวด 15,200 1 15,200 28 20 560 14 เฟอรสั ซัลเฟต 500 กรัม/ขวด 14,200 3 42,600 782 1 782 15 ไกลซนี 500 กรมั /ขวด 160 1 160 1,050 2 2,100 16 นโิ คตนิ คิ แอซิค 100 กรมั /ขวด 95,000 17 ไพรีดอกซินไฮโดรคลอไรด 25กรมั /ขวด 18 ไทอามนี ไฮโดรคลอไรด 25 กรัม/ขวด 19 มายโออนิ โนซทิ อล 1,000 กรัม/ขวด 20 เบนซิลอะมโิ นพวิ รนี 25 กรัม/ขวด 21 นาํ้ ตาลซูโครส 1 กิโลกรมั /ถุง 22 ผงวุน 10 กโิ ลกรมั /ปบ 23 ทวีน 20 500 มิลลลิ ติ ร/ขวด 24 โซเดียมไฮโปคลอไรด (คลอล็อก) 2.83 ลติ ร/แกลลอน 25 แอลกอฮอล 95 % 18 ลิตร/ปบ รวม

63 ตารางที่ 6 วัสดอุ ปุ กรณทใี่ ชในการเพาะเล้ยี งเนื้อเย่ือ ลําดบั วัสดอุ ปุ กรณ/ เคร่ืองมือ ขนาดบรรจุ ราคา จาํ นวน เปน เงนิ ที่ หนว ยละ (บาท) 1 ถุงรอน 3.5 x 6 น้วิ 1 กก. 83 50 4,150 2 ถงุ หหู ิว้ 9 x 18 นวิ้ 1 กก. 57 50 2,850 3 ปากกาเคมี 12 ดาม/กลอง 132 1 132 4 ไฟแช็ค 12 อนั 60 1 60 5 ลวดเยบ็ กระดาษ เบอร 10 24 กลอง/แพ็ค 142 1 142 6 ทเ่ี ยบ็ กระดาษ 1 อัน 180 3 540 7 ดามมีด เบอร 3 1 อนั 55 12 660 8 ใบมดี เบอร 11(carbon still) 100 ใบ/กลอง 200 3 600 9 ปากคีบขนาด 8 นว้ิ 1 อนั 200 12 2,400 10 ตะแกรงลวดสแตนเลส 1 อนั 240 3 720 11 ตะเกียงแอลกอฮอล 1 อนั 70 3 210 12 ตะกราพลาสติก33x44x15 ซม. 1 ใบ 128 12 1,536 13 กระบอกฉดี 1 อนั 50 3 150 14 หมอตมอาหารพรอมทต่ี ักสแตนเลส 1 ชุด 1,000 1 1,000 15 ขวดแกวสาํ หรบั เกบ็ สต็อกอาหาร 1 ขวด 230 7 1,610 16 กระดาษรองตดั (ใชกระดาษรไี ซเคิล) 17 บกี เกอร 2000 มล. 1 ใบ 440 1 440 18 บกี เกอร 1,000 มล. 1 ใบ 240 1 240 19 บีกเกอร 500 มล. 1 ใบ 120 1 120 20 กระบอกตวง100 มล. 1 อนั 175 1 175 21 กระบอกตวง50 มล. 1 อนั 165 1 165 22 เสอื้ กาวน 1 ตัว 320 3 960 รวม 18,860

64 ขน้ั ตอนการเพาะเลย้ี งเนอื้ เย่อื พืช 1. คัดเลอื กตนพนั ธุดี 2. ผลติ แมพนั ธุพชื ตนกําเนิดปลอดโรค ทผ่ี านการตรวจสอบความปลอดโรค 3. ขยายและเพ่ิมปริมาณตนพืชในหองปฏบิ ัติการ 4. อนบุ าลตนออนพชื 5. อนุบาลขยายและเพ่ิมปรมิ าณตนพชื ในโรงเรือน 6. กระจายพันธุพชื วิธีการเพาะเล้ยี งเนอื้ เยื่อพชื 1. คัดเลือกชิ้นสวนพืช สวนของพืชแทบทุกสวนไมวาจะเปนลําตน ตา ดอก ราก แม กระทัง่ เนอ้ื เย่อื เซลล หรือโปรโตพลาส สามารถนํามาเพาะเลย้ี งเนื้อเยื่อและพัฒนาใหเกิด เปน ตนพืชได ท้ังน้ขี ึน้ อยูกบั ชนดิ พชื และวัตถุประสงคที่ทําการเพาะเลีย้ งเนอื้ เย่ือ 2. การทาํ ความสะอาดชน้ิ สว นทนี่ าํ มาทาํ การเพาะเลย้ี งเนอ้ื เยอื่ ควรเปน ชน้ิ สว นทสี่ ะอาด ปราศจากเช้อื จุลินทรียตางๆ ดังนน้ั จึงตองนาํ มาฆาเช้อื ดวยวิธีการฟอกฆาเช้ือ แลวลางดวย นํ้านึ่งท่ีผานการฆาเชื้อแลว 3. การตัดเน้ือเยื่อ ชิ้นสวนพืชที่ทําการฆาเชื้อแลว นําเขาตูปลอดเช้ือตัดเปนชิ้นเล็กๆ วางลงบนอาหารสงั เคราะหท่ผี านการฆาเชอื้ แลว 4. การบมเล้ียงเน้อื เย่ือ นําขวดอาหารท่มี ีชิ้นสวนพืชวางบนชน้ั ทม่ี ีแสงสวาง 2,000 - 4,000 ลักซ วนั ละ 12 - 16 ช่ัวโมง ในหองท่คี วบคมุ อุณหภูมิ 25 - 28 OCจนกระทั่งช้นิ สวน ของพชื มกี ารพัฒนาเปน ตนทีส่ มบูรณ 5. การตดั แบงและเลี้ยงอาหาร ตัดแบงชิน้ สวนพืช และเปล่ยี นอาหารเพื่อเพมิ่ ปริมาณ ของตนพืชทุก 1 - 2 เดอื น ขึ้นอยูกับชนิดของพชื และระยะการเจริญเตบิ โต ทาํ การเปลยี่ น อาหารจนกระทง่ั พืชเจรญิ เติบโตเปนตนทสี่ มบรู ณ 6. การยายปลูกในสภาพธรรมชาติ นาํ ตนพืชที่มยี อดและรากทสี่ มบรู ณออกจากขวด ลา งวนุ ทต่ี ดิ กบั รากออกใหหมดดว ยนาํ้ สะอาด และผง่ึ ลมใหแหง แชนาํ้ ยาปอ งกนั กาํ จดั เชอ้ื รา นาํ ไปปลกู ในวสั ดทุ โี่ ปรง สะอาดระบายนา้ํ ไดด ี นาํ ไปวางไวใ นทร่ี ม และพรางแสง 60 เปอรเ ซน็ ต ประมาณ 4 สปั ดาหหรือจนกระทงั่ ตนพืชตง้ั ตัวได

65 ภาพท่ี 34 การเพาะเล้ยี งเน้ือเยอ่ื ปูเล ก. คดั เลือกและตดั แตงชนิ้ สวนพชื ข. ทําความสะอาดฟอกฆาเชอื้ ค. นาํ เขาเครอ่ื งเขยาฟอกฆาเช้ือ ง. ชน้ิ สวนพชื ทผ่ี านการฟอกฆาเชื้อแลว จ. ตัดชน้ิ สวนพืชวางลงบนอาหารสังเคราะห ฉ. ตดั แบง ขยาย เพิม่ ปริมาณ

66 ภาพที่ 34 การเพาะเล้ียงเนอ้ื เย่ือปูเล (ตอ) ช. ชน้ิ สวนพืชวางลงบนอาหารสังเคราะห ซ. เพาะเลี้ยงในสภาพแวดลอมที่ควบคุมได ฌ. ปเู ลพรอมท่จี ะเขาระบบอนุบาล ญ. อนุบาลปูเล การเพาะเลย้ี งเนอ้ื เยื่อพืชในเชงิ พาณิชย การนาํ ความรูดงั กลาวมาประยกุ ตเขากบั ธรุ กจิ เชงิ พาณชิ ย จะเปน ทางเลอื กอาชพี หนง่ึ ทีส่ รางรายไดใหกับเกษตรกรหรอื ผูทีส่ นใจอยางตอเนอ่ื ง เงื่อนไขการดําเนินธุรกจิ 1. ผูทท่ี าํ ธรุ กจิ ตองมคี วามรูหรอื ผานการอบรมการเพาะเลย้ี งเนือ้ เย่อื พชื มากอน ควรมีนักวิชาการทมี่ ีความรูและประสบการณเปน ทป่ี รึกษา 2. ตองมเี งนิ ทุนหมนุ เวยี นในการทําธรุ กิจอยางนอย 200,000 บาท 3. มีตลาดรองรบั

67 ตนทุนการผลิตและผลตอบแทน 1. ตนทนุ เรม่ิ ตนคอ นขา งสงู โดยเฉพาะเครอื่ งมอื และอปุ กรณอ ยา งนอ ย 500,000 บาท 2. ผลตอบแทนท่ไี ดรับจากการทําธรุ กจิ จะไดประมาณชวงปที่ 4 เปน ตนไป อยางนอย 30,000 บาทตอเดอื น 3. ธรุ กจิ ไดรบั ผลตอบแทนอยางตอเนอื่ ง เนอื่ งจากสามารถขยายพนั ธพุ ชื ไดตลอดทง้ั ป 4. ผลตอบแทนระยะยาว คอื มกี ารตดิ ตอ จากกลมุ ลกู คา ทต่ี อ งการพนั ธไุ มอ ยา งตอ เนอ่ื ง ขน้ั ตอนทคี่ วรดาํ เนินการ 1. วางแผนและเปาหมายการผลติ ในเชงิ ธุรกิจทงั้ ในระยะสน้ั และระยะยาว 2. วิเคราะหความเปน ไปไดทางการผลิต ขอมลู การลงทนุ ขอมลู การตลาด และศึกษากลยุทธทางการตลาด 3. ควบคุมปรมิ าณและคณุ ภาพผลผลิตใหไดตามตองการ 4. หากลุมลูกคาเปาหมาย หรือการหาตลาดรองรับเช่อื มโยงกับธุรกจิ การเพาะเลย้ี ง เนอ้ื เยอ่ื อ่ืนๆ 5. แกไขปญ หาทเ่ี กดิ ขึ้นในขณะทก่ี าํ ลงั ทําธุรกจิ 6. ศกึ ษาขอ มลู เกย่ี วกบั เทคโนโลยกี ารเพาะเลยี้ งเนอ้ื เยอื่ พชื และการพฒั นาอยา งตอ เนอ่ื ง 7. ประเมินผลความกาวหนาของการดําเนินธุรกจิ พืชทค่ี วรดําเนนิ การในเชิงการคา 1. พืชเศรษฐกจิ เชน หนอไมฝรัง่ กลวย สับปะรด ฯลฯ 2. พชื กินแมลง เชน หมอขาวหมอแกงลงิ กาบหอยแครง ฯลฯ 3. ไมดอกไมประดบั เชน กลวยไม หนาวัว เบญจมาศ บอนสี อะโกลนมี า ฟโลเดนดรอนฯลฯ 4. ไมน้าํ เชน อะนูเบยี ส ชบานา้ํ อะเมซอน ฯลฯ

68 บทสรุปการขยายพันธุพืช การขยายพนั ธุพชื แบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอื การขยายพันธุแบบอาศัยเพศ หรอื แบบเพาะเมล็ด และการขยายพันธุแบบไมอาศยั เพศ หรอื การขยายพันธุดวยเนื้อเย่ือช้นิ สวนตางๆ ของพชื โดยมวี ตั ถปุ ระสงคและเปาหมายทแี่ ตกตางกนั ทง้ั นี้ การนาํ การขยายพนั ธุ พืชมาใชใหประสบความสําเร็จมากนอยเพียงใด ข้ึนอยูกับผูปฏิบัติตองมีความรูความเขาใจ รวมทงั้ มที กั ษะและประสบการณท ฝ่ี ก ฝนจนเกดิ ความชาํ นาญ จงึ สามารถนาํ มาปรบั ประยกุ ต ใชใหเกิดประโยชนตอภาคการเกษตรไดอยางมีประสิทธภิ าพ การขยายพนั ธพุ ชื แบบอาศยั เพศหรอื แบบเพาะเมลด็ จะประสบผลสาํ เรจ็ มาก นอยเพยี งใด ขนึ้ อยกู บั ปจ จยั ทสี่ าํ คญั คอื เมลด็ ตอ งมคี ณุ ภาพดี มลี กั ษณะทางพนั ธกุ รรมตาม ตองการ ไดเมล็ดพันธุจากแหลงท่ีมีคุณภาพ พนจากสภาพการพักตัว และมีเปอรเซ็นต การงอกสูง ดังนั้น กอนเพาะควรมีการทดสอบคุณภาพของเมล็ดพันธุ โดยวิธีการทดสอบ ความงอกของเมล็ด และเลอื กวิธีทเี่ หมาะสมกับพืชแตละชนดิ การขยายพันธุโดยการปกชํา การขยายพันธุโดยวิธีนี้จะประสบความสําเร็จ มากนอยเพยี งใด ขน้ึ อยกู บั การคดั เลอื กชนดิ พชื และกงิ่ พนั ธทุ นี่ าํ มาขยาย พนั ธตุ องนาํ มาจาก ตน แมพ นั ธทุ ส่ี มบรู ณ ปราศจากโรค และแมลงศตั รู เมอ่ื นาํ ไปปก ชาํ จะมเี ปอรเ ซน็ ตก ารรอดสงู ตง้ั ตวั ไดเ รว็ เจรญิ เตบิ โตไดด ี และถกู ตอ งตามลกั ษณะสายพนั ธขุ องพชื แตล ะชนดิ ซงึ่ ในปจ จบุ นั เปน วธิ ที ี่นยิ มทํากนั เปนอตุ สาหกรรม โดยเฉพาะกลุมพืชประเภทไมดอกไมประดับ เน่ืองจาก เปน วธิ ที ปี่ ฏบิ ตั ไิ ดง า ย ใชร ะยะเวลาในการผลติ ตน พนั ธสุ นั้ ตน ทนุ ตา่ํ และผลติ ไดค รงั้ ละจาํ นวนมาก จงึ กอ ใหเ กดิ กลมุ เกษตรกรทผ่ี ลติ ขยายพนั ธพุ ชื ในเชงิ การคา ทปี่ ระสบความสาํ เรจ็ อยา งมากมาย เชนกลุมเกษตรกร คลอง 15 ต.คลองใหญ อ.องครักษ จ.นครนายก และตลาดไมดอกไม ประดับภายในตลาดไท เปน ตน การขยายพันธโุ ดยการตอนกงิ่ เปน วิธกี ารขยายพันธุทง่ี าย ทําไดสะดวก ปจจุบัน การขยายพนั ธุดวยวธิ กี ารตอนกงิ่ จะมวี ธิ กี ารปฏบิ ตั แิ ละดแู ลเปน พเิ ศษ ประกอบกบั พชื แตละ ชนิดมีการเจริญเติบโต และการออกรากท่ีแตกตางกัน เน่ืองจากมีพันธุกรรมท่ีแตกตางกัน ดังน้ันผูปฏิบัติควรสังเกตพืชแตละชนิดเหมาะสมกับการขยายพันธุแบบใด การตอนก่ิงควร เลือกก่ิงที่ยังมีสีเขียวปนน้ําตาล หรือกิ่งก่ึงออนกึ่งแก เน่ืองจากจะกระตุนในการออกรากดี กวากิง่ ทมี่ ีสนี าํ้ ตาลลวนหรือกิ่งแก

69 การขยายพนั ธโุ ดยการตดิ ตา ตอ กง่ิ และทาบกง่ิ เปน การขยายพนั ธทุ ห่ี วงั ประโยชน จากตนตอ คือ ชวยหาอาหาร ทนตอโรค ตนตอที่ไดจะไดจากวิธีการเพาะเมล็ด การขยาย พนั ธุดวยวธิ ดี งั กลาวนจี้ ะประสบผลสาํ เรจ็ มากหรอื นอย ขน้ึ อยูกบั ความสามารถในการเชอ่ื ม ประสานตดิ ของรอยแผล ทง้ั จากของตนตอและจากก่ิงพนั ธุ ดงั น้ันเทคนิคและวิธีปฏบิ ัตติ อง ทําแผลใหสะอาด วางประกบรอยแผลใหบริเวณเนื้อเยื่อเจริญของพืชทั้งสองแนบสนิทกัน ใหมากท่ีสุด และควบคุมสภาพแวดลอมในระยะการเชื่อมประสานติดรอยแผล สิ่งท่ีสําคัญ ท่ีสุดของการขยายพันธุดวยวิธีน้ีคือ ความสัมพันธทางพันธุกรรมของพืชจะตองอยูในสกุล (Genus) เดยี วกัน การขยายพันธุโดยการแบงสวนและแยกสวน จะนิยมใชวิธีการนี้ขยายพันธุกับ พชื ทมี่ ีสวนของราก หรอื ลาํ ตนเจรญิ อยูใตดนิ หรือระดับผวิ ดิน ซ่งึ ทําหนาที่เกบ็ สะสมอาหาร เม่ือเกดิ การแตกหนอ แตกกอ ไหล หรอื จกุ จะใชวิธีการแบงสวนหรือแยกสวน โดยจะใชวธิ ี การขยายพันธุดวยวิธีการตอนก่ิง การติดตา การตอก่ิง และการทาบกิ่งไมได เปนวิธีการ ขยายพันธุที่งาย ไมตองการเทคนิคพิเศษมากนัก การที่จะไดจาํ นวนตนพืชมากหรือนอยข้นึ อยกู บั การแตกหนอ หวั เหงา ไหล หรอื จกุ ของพชื แตล ะชนดิ ดงั นน้ั การขยายพนั ธโุ ดยการแบง สว น และแยกสวน ควรศกึ ษาวธิ ีทเี่ หมาะสมกับพชื แตละชนิดใหมากที่สุด จงึ จะประสบผลสาํ เร็จ ในการขยายพนั ธุดวยวธิ ดี งั กลาวนี้ การขยายพันธุโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเย่ือ ปจจุบันการขยายพันธุโดยการ เพาะเล้ียงเนื้อเยื่อมีการแขงขันท่ีสูงมาก เนื่องจากในตลาดภาคการเกษตรทั้งในประเทศ และตางประเทศ ตองการพชื พันธุดี มีคณุ ภาพ ปลอดจากโรค และแมลงศตั รู ยังมปี รมิ าณ ไมเพยี งพอตอความตองการ พชื เศรษฐกจิ ทสี่ าํ คญั เชน กลวยไม กลวย ออย และหนอไมฝรง่ั นยิ มขยายพนั ธดุ ว ยวธิ กี ารเพาะเลย้ี งเนอื้ เยอ่ื ดงั นน้ั การเพาะเลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื พชื จงึ เขา มามบี ทบาท สําคญั ในการพฒั นาเทคนิคดานการขยายพนั ธุพืช เพ่ือใหไดตนพชื จํานวนมากอยางรวดเร็ว ในเวลาท่ีกําหนด โดยคณุ ภาพของตนพชื ยังเหมือนเดิมทกุ ประการ

70 สบื คนแหลงขอ มูลเพม่ิ เตมิ กรมสง เสรมิ การเกษตร. กลมุ พชื สวน. กองสง เสรมิ พนั ธพุ ชื . ม.ป.ป. คมู อื การขยายพนั ธพุ ชื . เจรญิ รฐั การพิมพ. กรมสงเสรมิ การเกษตร. 2546. การเพาะเลี้ยงเนอ้ื เย่ือกบั การขยายพนั ธพุ ืช. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พชุมนมุ สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จํากดั . จิรา ณ หนองคาย. 2551. หลกั และเทคนคิ การขยายพนั ธุพืชในประเทศไทย. กรุงเทพฯ : สํานักพมิ พโอเดียนสโตร. จวงจนั ทร ดวงพตั รา. 2521. เทคโนโลยเี มล็ดพันธ.ุ พมิ พครั้งท่ี 2. กรุงเทพฯ : ภาควชิ าพืชไร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร. ณฐั หทยั เอพาณิช. 2547. การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ. สาํ นักวจิ ยั พัฒนาเทคโนโลยชี วี ภาพ กรมวชิ าการเกษตร. นันทิยา วรรธนะภูต.ิ 2538. การขยายพันธุพชื . พมิ พคร้งั ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : โอ.เอส.พรนิ้ ต้งิ เฮาส. ทองพูล วรรณโพธ์.ิ 2552. คูม อื การขยายพนั ธพุ ชื . พิมพครั้งท่ี 8. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พิมพนาคา. มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร. สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม. ศนู ยส ง เสรมิ และฝก อบรมการเกษตร แหง ชาต.ิ 2530. การขยายพนั ธพุ ชื . มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน : โรงพมิ พศูนยสงเสรมิ และฝกอบรมการเกษตรแหงชาติ. สนนั่ ขําเลศิ . 2541. หลักการและวิธปี ฏบิ ัติการขยายพนั ธพุ ืช. พมิ พครง้ั ท่ี 2. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พมิ พรั้วเขียว. แสนสุข รตั นผล และชยั ยงค ชูจันทร. 2546. การอนุบาลพืชและโรงเรอื นขยายพนั ธุพืช. สํานกั พัฒนาคณุ ภาพสินคาเกษตร กรมสงเสริมการเกษตร. Peter, Klock. 1997. Plant Propagation. London : Wellington House. www.mahasarakham.doae.go.th www.bwc.ac.th www.aopdhoz.doae.go.th/propagation.pdf www.tistr.or.th www.mastergardenproduct.com

71 ตารางท่ี 7 ชนดิ พืชและวิธีการขยายพนั ธุพ ชื วธิ ีการขยายพนั ธุ อาศยั รากจากตน เอง อาศัยรากจากตนอื่น ชื่อพืช การแยกสว น การแบงสว น เพาะเม ็ลด การตอน การ ปก ํชา ก่ิงตะเกียง เห งา หัว ห นอ ไหล หัว แงง จุก การตอก่ิง การติดตา การทาบก่ิง พชื ผัก - สมุนไพร x x x xx 1. มนั ฝรั่ง x x x 2. แคนตาลูป x 3. กะเพรา โหระพา x x 4. มะเขือเทศ มะเขือเปราะ x x x 5. ขิง x 6. กะหลํ่าปลี กะหล่าํ ดอก x x 7. ผกั ชีฝรั่ง x 8. หอมแดง หอมหัวใหญ x 9. กระเทียม x 10. แตงโม แตงกวา ฟก ทอง xx 11. มะระจนี x 12. พรกิ x 13. กระเจยี๊ บเขยี ว 14. หนอไมฝ รั่ง x 15. ผกั บงุ คะนา กวางตุง 16. ถ่วั ฝก ยาว ถั่วพู 17. ขม้ินชนั 18. วานหางจระเข 19. ตะไครหอม

72 ตารางท่ี 7 ชนิดพชื และวิธีการขยายพันธพุ ชื (ตอ) วิธีการขยายพันธุ อาศัยรากจากตนเอง อาศัยรากจากตน อ่ืน ชอื่ พชื การแยกสวน การแบง สว น เพาะเม ็ลด การตอน การ ปก ํชา ก่ิงตะเกียง เห งา หัว ห นอ ไหล หัว แงง จุก การตอก่ิง การติดตา การทาบก่ิง 20. ฟาทะลายโจร x x 21. หนุมานประสานกาย xxx x 22. พญายอ x 23. เพชรสังฆาต x 24. บอระเพด็ x 25. พรกิ ไทย x 26. มะแวง เครือ x 27. ไพล xx 28. กวาวเครอื 29. บุกเนื้อทราย x 30. สม แขก x ไมด อก ไมประดับ x 1. กลวยไม x xx x x 2. มะลิ x xx 3. ดาวเรือง 4. ดอกรัก xx 5. กหุ ลาบ xx 6. เบญจมาศ 7. หนาวัว x 8. บอนสี xx xx x

73 ตารางท่ี 7 ชนดิ พืชและวิธีการขยายพันธุพชื (ตอ ) วธิ กี ารขยายพนั ธุ อาศัยรากจากตนเอง อาศัยรากจากตนอ่นื ชื่อพืช การแยกสว น การแบงสว น เพาะเม ็ลด การตอน การ ปก ํชา ก่ิงตะเกียง เห งา หัว ห นอ ไหล หัว แงง จุก การตอก่ิง การติดตา การทาบก่ิง 9. บวั หลวง x xx 10. ชบา x 11. เข็ม x 12. วา นสี่ทศิ xx 13. ชวนชม xx x x 14. ลีลาวดี xx 15. อะโกลนีมา xx 16. บานชนื่ ดาวกระจาย ดาวเรอื ง x 17. ผกากรอง เฟอ งฟา x 18. โกสน x 19. โปยเซยี น เทียนทอง นอี อน x พชื ไร x 1. ขาว 2. ออ ย x 3. ขาวโพด x 4. ขาวฟาง x 5. ยาสูบ x 6. ลกู เดอื ย ถ่วั เหลอื ง ถั่วเขยี ว x 7. ถว่ั ลสิ ง ทานตะวนั งา x 8. มันสําปะหลงั x

74 ตารางท่ี 7 ชนิดพชื และวธิ กี ารขยายพนั ธพุ ืช (ตอ ) วิธีการขยายพันธุ อาศยั รากจากตนเอง อาศยั รากจากตน อน่ื ชอื่ พชื การแยกสว น การแบงสว น เพาะเม ็ลด การตอน การ ปก ํชา ก่ิงตะเกียง เห งา หัว ห นอ ไหล หัว แงง จุก การตอก่ิง การติดตา การทาบก่ิง 9. ฝาย ปอ x 10. สบั ปะรด xx ไมผ ลไมยืนตน x 1. กลวย x xxx 2. แกว มงั กร xxx xxx 3. ทุเรยี น xx 4. ฝรง่ั xx x 5. ขนุน xxx xx 6. ชมพู xxx 7. ลาํ ไย xx xxx 8. ลองกอง ลางสาด xx xxx 9. ล้ินจ่ี xx xx 10. มะมว ง xx 11. มงั คุด xx xx 12. มะละกอ xx xx 13. สมโอ xx 14. เงาะ xx x 15. สละ ระกํา xx xx 16. นอ ยหนา xx x

75 ตารางท่ี 7 ชนดิ พืชและวธิ กี ารขยายพันธพุ ืช (ตอ) วิธกี ารขยายพนั ธุ อาศัยรากจากตนเอง อาศยั รากจากตน อนื่ ชือ่ พืช การแยกสว น การแบงสวน เพาะเม ็ลด การตอน การ ปก ํชา ก่ิงตะเกียง เห งา หัว ห นอ ไหล หัว แงง จุก การตอก่ิง การติดตา การทาบก่ิง 17. กระทอน xx xxx 18. มะนาว xxx x 19. มะขามหวาน มะขามเปรย้ี ว xxx xxx 20. สม เขียวหวาน xxx xx 21. มะปราง มะยงชดิ xxx xxx 22. สตรอเบอรร ี x 23. องุน xxx xxx 24. มะพราว x 25. ชา xx xx 26. กาแฟ x 27. ยางพารา x x พชื นาํ้ มัน x x 1.ปาลม นํา้ มัน 2. สบดู าํ

76 ตารางที่ 8 แหลงผลิตขยายพนั ธไุ มด อกไมประดบั เพื่อการคา ชนิดพชื แหลง ผลติ ทอี่ ยู/เบอรโทรศพั ท ไมประดบั นงพร เนอสเซอร่ี 33/2 หมู 4 ถ.รังสิต-นครนายก ต.บงึ สนั่นรักษ อ.ธญั บรุ จี .ปทมุ ธานี 12110 โทรศพั ท 086-602-6869 ไมประดับ สวนรวมพันธุ 111 หมู 5 ต.เอกราช อ.ปาโมก จ.อางทอง 14130 โทรศพั ท 081-917-2571 ไมประดับ นายพชิ ญะ วัชจติ พนั ธ 7 แยก 9 ซ.หมูบานเสรวี ิลลา ถ.ศรีนครินทร แขวงหนองบอน เขตประเวศ กรงุ เทพฯ 10250 ไมประดบั บริษัทไทยซิงทรอพปคอล 99 หมู 5 ต.เจดยี หัก อ.เมือง จ.ราชบุรี 70000 พลานทเนซิ เซอรี จาํ กดั โทรศพั ท 02-561-0995-6 ไมประดับ สวนกฤษณาเฟองฟาแฟนซี 25/1 หมู 6 ต.บางแมนาง อ.บางใหญ จ.นนทบรุ ี 11140 โทรศพั ท 089-969-0988 ไมป ระดบั ชวนชม สวนไพสฐิ ฟารม 93 หมู 6 ต.วดั เพลง อ.วัดเพลง จ.ราชบรุ ี 70170 ไมประดับ สวนสมนึกพันธุไม 31/4 หมู 8 ต.ชะอม อ.แกงคอย จ.สระบุรี 18110 ยืนตนขนาดใหญ ไมประดับ นางสาวเพญ็ วดี กันกาญจนะ 99/5163 หมบู า นประดบั ดาว 5-6 ซ.ทา อฐิ ถ.รตั นาธเิ บศก ต.ทาอิฐ อ.ปากเกรด็ จ.นนทบรุ ี 11120 โทรศัพท 089-669-1931 ไมประดบั สวนไม ส.รุงเรือง 17 หมู 4 ต.คลองใหญ อ.องครักษ จ.นครนายก 26120 ยืนตนขนาดใหญ ไมประดบั สวนสมนึกพนั ธุไม 31/4 หมู 8 ต.ชะอม อ.แกงคอย จ.สระบุรี 18110 ยนื ตนขนาดใหญ ไมประดับ นายอาทิตย ปญ ญาเมา 107 หมู 10 ต.บานแม อ.สนั ปาตอง จ.เชยี งใหม 50120 โทรศัพท 082-220-5483 ไมประดับ นายจักรพนั ธ วนชิ กลุ 18/13 หมู 6 ต.ทาชุมพล อ.โพธาราม จ.ราชบุรี 70120 โทรศัพท 032-741-3478 ไมประดับ นายวรพนั ธ บาํ รงุ ไทยชยั ชาญ 2 หมู 4 ซ.เพชรหึงษ 22 ต.บางกระสอบ อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ 10130 โทรศัพท 085-326-3377

77 ตารางท่ี 8 แหลง ผลติ ขยายพันธไุ มดอกไมประดบั เพ่อื การคา (ตอ) ชนิดพืช แหลงผลติ ทอี่ ยู/เบอรโ ทรศัพท ลีลาวดี สวนสามพรานพนั ธุไม 10 หมู 4 ต.หอมเกร็ด อ.สามพราน จ.นครปฐม 73110 โทรศัพท 081-942-8068 ลีลาวดี ชวนชม สวนชวนชมลลี าวดปี รชี า 70 ม.2 ต.บางพลับ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี 11120 ชวนชม นางสาวพวงพยอม 81 หมู 5 ต.ขุนพทิ กั ษ อ.ดําเนินสะดวก จ.ราชบุรี 70130 ปานพงษา โทรศพั ท 081-945-7394 ชวนชม สวนอรอนงค ชวนชม 87 หมู 13 ต.รางหวาย อ.พนมทวน จ.กาญจนบุรี 71170 โทรศัพท 081-856-7799 เฟองฟา นายสวรรค แกวบญุ นาํ 38/ 52 หมู 14 ต.บางแมนาง อ.บางใหญ จ.นนทบรุ ี 11140 โทรศัพท 081-914-8033 อโกลนีมา นายอนชุ า จกุ มงคล 8/1 หมู 8 ต.แหลมบัว อ.นครชยั ศรี จ.นครปฐม 73120 โทรศพั ท 081-482-9279 อโกลนมี า นายวิระ แนวพญา 13/ 13 หมู 9 ซ.เพชรหึง 22 ต.บางยอ อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ 10130 อโกลนีมา งาชาง สวนบรรณนาไศย หมู 1 ต.เกษตรสวุ รรณ อ.บอทอง จ.ชลบรุ ี 20270 ลิน้ มังกร โทรศัพท 081-864-9344 อโกลนมี า หนา ววั นางสาวรชั นี พงษแ สนยาธรรม 7/4 หมู 3 ต.เกษตรพฒั ตา อ.บานแผว เดป โฮยา จ.สมุทรสาคร 74120 โทรศพั ท 081-441-3120 งาชาง ล้ินมังกร สวนณฐั ชา หมู 8 ต.บางระกาํ อ.บางเลน จ.นครปฐม 73130 ตนพันธุกุหลาบ คุณเกษม ชยั เฉพาะ หมู 8 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม โทรศพั ท 085-617-1895 งาชาง ลน้ิ มงั กร นายพนั ทวี ทองสขุ 10/12 หมู 4 ต.วดั ละมุด อ.นครชยั ศรี จ.นครปฐม 73120 โทรศพั ท 081-763-6139 กระบองเพชร สวนกระทอมลุงจรณ 81/6 หมู 2 ซ.วดั สิงห ถ.ปทมุ ธานี-สามโคก ต.สามโคก โปยเซยี น ปรง อ.สามโคก จ.ปทมุ ธานี 12160 กลวยไม สวน Grandiflora 102 หมู 3 ต.แมโปง อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม 50220

78 ตารางท่ี 8 แหลง ผลิตขยายพันธไุ มดอกไมประดบั เพ่อื การคา (ตอ ) ชนดิ พชื แหลงผลติ ทอี่ ย/ู เบอรโ ทรศพั ท กลวยไม สวนพราวออรคิดส 130 หมู 6 ต.ปาตุม อ.พราว จ.เชยี งใหม 50190 เนสิ เซอรรี่ กลวยไม บรษิ ทั แอร ออรคิดส แอนด 23/1ม.3 ต.นราภิรมย อ.บางเลน จ.นครปฐม แลป จาํ กัด โทรศพั ท 034-298-238, 089-494-9090 กลวยไม บริษทั มานะออรคิดส 116 ม.1 ถ.บรมราชชนนี ต.บางเตย อ.สามพราน จ.นครปฐม โทรศัพท 081-809-9932 กลวยไม บริษทั บางกอก 34/19 หมู 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กรงุ เทพฯ ฟลาวเวอรเซน็ ต จาํ กัด โทรศพั ท 02-421-0020-4 กลวยไม บรษิ ัทอเนก 309 ถ.ดาํ รงครกั ษ แขวงคลองมหานาค ออคดิ จํากัด เขตปอ มปราบศตั รพู า ย กรงุ เทพฯ โทรศพั ท 02-811-0778 กลวยไม บรษิ ัทไพฑรู ย สะพลี จํากดั 93/57 ชั้น 5 เดอะโมเดอรนกรูปทาวเวอร ถ.แจงวฒั นะ ต.คลองเกลือ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 โทรศพั ท 02-981-4203 กลวยไม บรษิ ทั ประยรู 51/164 หมู 2 อสุ าหะ 2 ถ.รังสติ -นครนายก ออรคดิ จํากดั อ.ธญั บรุ ี จ.ปทุมธานี โทรศพั ท 02-990-9357 กลวยไม บริษัทออรคิเม็กซ โกลเบิล 16/5 หมทู ี่ 4 ต.ออ มนอ ย อ.สามพราน จ.นครปฐม โทรศพั ท เทรด จํากดั 02 - 812–5562-4 กลวยไม บริษัทสภุ าออรคดิ จํากดั 559/77 หมู 3 ถ.เพชรเกษม ซ.92 บางแค ภาษีเจริญ กรงุ เทพฯ โทรศพั ท 02-413-0784 กลวยไมสกุล บ. แอร ออรค ดิ ส แอนด แลป 23/1 ม. 3 ตาํ บลนราภริ มย อาํ เภอบางเลน จงั หวดั นครปฐม หวาย จาํ กัด โทรศัพท 034-298-238, 08–9494-9090 กลวยไมสกุล บ. ประยรู ออรคดิ จํากัด 1/164 หมู 2 อสุ าหะ 2 รงั สติ -นครนายก ธญั บรุ ี ปทุมธานี หวาย โทรศัพท 02-990-9357 กลว ยไมส กลุ หวาย บ.ออรค เิ มก็ ซ โกลเบลิ เทรด 16/5 หมูที่ 4 ตาํ บลออมใหญ อําเภอสามพราน และสกลุ มอ็ คคารา จํากดั จงั หวัดนครปฐม โทรศัพท 02-812-5562-4

79 ตารางที่ 8 แหลงผลติ ขยายพันธุไมดอกไมประดับเพือ่ การคา (ตอ) ชนดิ พืช แหลง ผลิต ทอี่ ย/ู เบอรโ ทรศพั ท ม็อคคารา บ. สภุ าออรคดิ จํากดั 559/77 หมู 3 ถ.เพชรเกษม ซ.92 บางแค ภาษเี จรญิ กทม โทรศพั ท 02-413-0784, 454-0797 หญานวลนอย สวนสุพจนไรหญา หมูที่ 8 ต.หนองสามวงั อ.หนองเสอื จ.ปทมุ ธานี 12170 มะลิ สวนคณุ ธนพรรณ เลศิ ปรชี า ตลาดไมด อกไมป ระดบั คลอง 15 อ.องครกั ษ จ.นครนายก โทรศพั ท 037-322-188 ,082-711-5720, 081-772-5321 ดาวเรืองและ AFM Group 1. สํานกั งานใหญ จ.เชียงใหม 399 ม.5 ไมดอก ถ.เชยี งใหม-แมโจ ต.หนองหาร อ.สันทราย ไมกระถาง จ.เชยี งใหม โทรศพั ท 053-353-8105 2. สํานกั งานกรงุ เทพ ฯ(ปากคลอง) 98 ถ.จกั รเพชร แขวงวงั บูรพาภิรมย เขตพระนคร กรงุ เทพ ฯ โทรศพั ท 02-226-21301 ตน พนั ธเุ บญจมาศ มูลนิธิโครงการหลวง สาํ นกั งานโครงการหลวง 65 ถนนสเุ ทพ ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200 โทรศพั ท 053-278332, 278204, 277094 ตน พนั ธเุ บญจมาศ ศนู ยส ง เสรมิ และพฒั นาอาชพี 85 ถนนเกษตร ตาํ บลโนนสูง อําเภอโนนสูง การเกษตร จ.นครราชสีมา จังหวดั นครราชสีมา 30160 (พนั ธุพชื เพาะเลีย้ ง) โทรศพั ท 044-379617 โทรสาร 044-379617 ตอ 100 ตน พนั ธเุ บญจมาศ สวนสตางคทอง อาํ เภอแมลาว จงั หวดั เชยี งราย โทรศพั ท 089-8515668 พนั ธุไมผล สวนปาลมพันธุไม 79/2 หมู 4 ต.หอมเกร็ด อ.สามพราน จ.นครปฐม 73110 โทรศพั ท 081-825-5066 ดาวเรืองและไม Thai seed&AgricultureCo.,ltd 1/1 พหลโยธนิ 40 ซ.เสนานิคม เขตจตจุ ักร ดอกไมกระถาง กรงุ เทพฯ 10900 โทรศพั ท 02-940-1698-9 ดาวเรืองและไม บรษิ ทั ทองเฉลมิ โกลด จาํ กดั 1.211/4 ม.8 ต.สวนหลวง อ.กระทุมแบน ดอกไมกระถาง จ.สมุทรสาคร 74100 โทรศพั ท 034-460-769, 081-846-6694

80 ตารางท่ี 8 แหลงผลติ ขยายพันธไุ มดอกไมประดับเพอ่ื การคา (ตอ) ชนิดพืช แหลง ผลิต ท่ีอย/ู เบอรโทรศพั ท มะลิ สวนคณุ ธนพรรณ เลศิ ปรชี า ตลาดไมด อกไมป ระดบั คลอง 15 อ.องครกั ษ จ.นครนายก โทรศพั ท 037-322-188 082-711-5720 081-772-5321 ตนพันธุหนาวัว บริษทั เอส พี เอฟ อนิ เตอร 300/9 ลาดพราวซอย 1 , แขวงลาดยาว เนชนั่ แนล จาํ กดั (ตวั แทนนาํ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ เขาตนพนั ธุหนาวัว) โทรศัพท 02-5125450, 081-3411802 หัวพันธุปทมุ มา สวนอุบลรัตน 132 หมู 1 บา นทงุ ยาว ต.ปา ปอ ง อ.ดอยสะเกด็ จ.เชยี งใหม โทรศพั ท 089-6344305 หวั พนั ธปุ ทมุ มารบั บริษทั เชยี งใหมเซทคอน 178 หมู 5 ตําบลทาทุงหลวง อําเภอแมทา ลําพนู 51170 ซือ้ และสงออก จาํ กัด โทรศัพท 053-574949 หัวพันธุปทุมมา นางลาํ พู เมฆคนอง 9/13 หมู 2 ต.หนองจอม อ.สันทราย จ.เชียงใหม รบั ซอ้ื และสง ออก โทรศพั ท 089-6353931 หัวพันธุปทุมมา นางบวั ไหล เคหา 108 หมู 10 ต.หนองหาร อ.สนั ทราย จ.เชียงใหม รบั ซอ้ื และสง ออก โทรศพั ท 083-8695556 หวั พนั ธปุ ทมุ มารบั นายวิเชยี ร จอมวง 23/3 หมู 3 ต.แมหอพระ อ.แมแตง จ.เชียงใหม ซ้ือและสงออก โทรศพั ท 086-1165539

81 ตารางที่ 9 แหลง ผลติ ขยายพันธุสมนุ ไพรเพอื่ การคา ชนดิ พืช แหลงผลิต ท่ีอย/ู เบอรโ ทรศัพท สมนุ ไพร นายบุญชวย สทุ ธธิ รรม 305 หมู 6 ต.วังนาํ้ เยน็ อ.วังนํ้าเย็น จ.สระแกว 27210 โทรศพั ท 037-251-387, 081-313-4892 สมนุ ไพร นายเฉลมิ สดุ ตา 46 หมู 11 ต.ทาคลอ อ.แกงคอย จ.สระแกว 18110 โทรศพั ท 036-221-950, 047-205-183 สมนุ ไพร คณุ ณฐั วดี ศรีละพนั ธ 42/1 หมู 8 ต.คลองขอย อ.ปากเกรด็ จ.นนทบรุ ี 11120 โทรศัพท 087-559-2274 สมนุ ไพร สวนจตจุ ักรโครงการ 4 ประตู 3 โทรศพั ท 089-895-7431 (ตรงขามกรมขนสงทางบก) สมนุ ไพร คุณศรัญญา สุไลมาน สหกรณตนไม ราบ 11 พัน 2 ร.อ. ถ.พหลโยธิน บางเขน กทม. โทรศัพท 089 - 123-8210, 081 - 642-6041 สมนุ ไพร แกนจนั ทรพันธุไม 37/1 หมู 9 ต.ดอนตะโก อ.เมอื งราชบุรี จ.ราชบรุ ี 70000 โทรศพั ท 081-442-7027 สมนุ ไพร สวนพฤกษศาสตรภ าคตะวนั ออก อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงิ เทรา 21120 (เขาหินซอน) โทรศพั ท 038-899-113 สมุนไพร คุณวิบลู ย เขม็ เฉลมิ , 257 หมู 1 ต.ลาดกระทงิ อ.สนามชยั คณุ ครรชติ เข็มเฉลิม จ.ฉะเชงิ เทรา 24160 โทรศัพท 081-306-0781, 089-936-5020 สมนุ ไพร ชมรมลาํ ปางรกั ษสมุนไพร 177 หมู 12 บานเขลางคทอง ถ.คันเหมือง ต.บอแฮว อ.เมอื ง จ.ลาํ ปาง 52100 โทรศพั ท 054-350-787, 054-313-918

82 ตารางท่ี 10 แหลง ผลิตขยายพันธพุ ืชไรเ พือ่ การคา ชนดิ พชื แหลงผลติ ทอี่ ยู/ เบอรโทรศพั ท ทอนพนั ธุ สถาบนั พฒั นามันสาํ ปะหลงั 1. ต.หวยบง อ.ดานขุนทด จ.นครราชสมี า มนั สาํ ปะหลงั มูลนธิ สิ ถาบันพัฒนามนั สาํ ปะหลงั โทรศพั ท 044-313 394 แหงประเทศไทย 64 ม.15 ต.ลาดบวั ขาว อ.สคี ้ิว จ.นครราชสีมา โทรศพั ท 089-846 - 3295 ทอนพันธุ อาจารยมนตรี ศรสี ุระ 40 ม. 6 บานบัตรเจริญ ต.กุดโบสถ อ.เสิงสาง มนั สาํ ปะหลงั จ.นครราชสมี า โทรศัพท 081-282 - 7482 โทรศพั ท 089-895-7431 ทอนพันธุ นายสมศักดิ์ นอยปญจมิตร มนั สาํ ปะหลงั สมุนไพร สวนจตุจักรโครงการ 4 ประตู 3 (ตรงขามกรมขนสงทางบก)

83 ตารางท่ี 11 ผปู ระกอบการสดา นผลติ พนั ธูพืชเพาะเลีย้ งเน้ือเยื่อเชิงพาณชิ ย ลาํ ดบั ที่ ชอ่ื สถานทีต่ ิดตอ 1 บริษทั ริเวอรแลนดจาํ กัด 31/86 ซ.สุมวทิ 103 (อุดมสุข) ถ.สขุ มุ วทิ แขวงหนองบอน เขตประเวศ กทม. 2 บรษิ ัท ยเู ซนฟลาวเวอร 163 ช้ัน 11 อาคารไทยสมทุ รพาณชิ ยประกันภัย (ประเทศไทย) จํากัด ถ.สุรวงค แขวงสุริยวงศ เขตบางรัก กทม. 3 บรัท เอส.ซ.ี บี ไบโอเทค จํากดั 130-132 อาคารสริ ินธร 2 ชัน้ 14 ถ.วทิ ยุ แขวงลมุ พนิ ี เขตปทมุ วนั กทม. 4 บริษทั สหกวริ ิยาออรคดิ จํากดั 28/1 อาคารประภาวทิ ย ชนั้ 8 ถ.สรุศักด์ิ แขวงสลี ม เขตบางรกั กทม. 5 บรษิ ทั เอเชียเทค กรุป จํากัด 223/13-16 อาคารคนั ทรีทาวเวอร ชน้ั 8 มหาชน ถ.สรรพาวธุ แขวงบางนา เขตบางนา กทม. 6 บรษิ ทั ไบโอฟอเรสท จาํ กัด 34/19 หมู 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กทม. 7 บรษิ ัท บางกอกฟลาวเวอร 34/19 หมู 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กทม. โทร. 02-421-0020-4 8 BOTANICAL GARDENS 687 ต.คหู าสรรค ภาษีเจริญ กทม. 10160 BANGKOK โทร. 02-421-0500 9 บริษทั เอกเซลออรคดิ 63/3 ถ.เพชรเกษม 63 หนองแขม กทม. 10160 โทร. 02-455-6974-80 10 บรษิ ทั มีนบรุ ี ออรคิด เนิสเซอร่ี 9 หมู 8 ถรามคําแหง มนี บรุ ี กทม. 10510 โทร. 02-543-8298 11 บรษิ ัท สุภาออรคิด จํากัด 559/77 หมู 3 ถเพชรเกษม ซ. 92 บางแค ภาษเี จริญ กทม. 10160 โทร. 02-413-0784 12 บรษิ ัท ไทยออรคิดแลป จํากดั 73/4 หมู 3 ถ.พทุ ธบชู า บางมด ราชบรู ณะ กทม. โทร. 02-870-6267 13 บริษัท TOC lab 73/3 ม.3 ซ.พุทธบูชา 39 ถ.พุทธบชู า บางมด เขตทุงครุ กทม.

84 ตารางที่ 11 ผปู ระกอบการสดา นผลิตพันธูพชื เพาะเลีย้ งเน้อื เยื่อเชิงพาณิชย (ตอ) ลาํ ดบั ที่ ชือ่ สถานท่ีติดตอ 14 หางหุนสวนจํากดั เจาพระยา 63/2 ม.1 ถ.สามโคก –เสนา อ.สามโคก จ.ปทมุ ธานี ออรคิด เนสิ เซอร่ี โทร. 02-593-1389-91 15 บรษิ ัท กรงุ เทพอุสาหกรรม 187 ม.13 ต.พัฒนานิคม อ.พฒั นานิคม จ.ลพบุรี เมล็ดพนั ธุ จํากดั โทร. 03649-1355-6 16 อาร ออรคดิ ส (R .Orchid) 99/22 ลาดยาว จตจุ กั ร กรงุ เทพฯ โทร. 02-5611255 17 พนมพร วรรณประเสริฐ 95/84 ซ.13/5 หมูบานบวั ทอง ถ.ตลง่ิ ชัน-สุพรรณบุรี ต.บางรักพฒั นา อ.บางบวั ทอง จ.นนทบุรี 11110 โทร. 080-9098933 18 บรษิ ทั กฤษณะ เอ็สเซ็นทออล 126/2050 ซ.19/1 ถ.ติวานนท ปากเกร็ด นนทบรุ ี จาํ กดั โทร. 02-9643488,086-9759959 19 หจก.สวนพฤกษศาสตรกรุงเทพ ถ.เลยี บคลองทวีวัฒนา ปากทางเขาสนามหลวง 2 (แลบผูการ) โทร. 02-4210500 20 ฟารม มทส. (โคราช) ตําบลในเมือง อ.เมอื งนครราชสมี า จ.นครราชสีมา โทร. 044-225023 21 BB Laboratory (แลบเรณู) ซ.ทุงมงั กร18 ถ.ทุงมงั กร ตล่ิงชนั โทร.02-8804801 22 ปากเกรด็ ฟลอรคิ ลั เจอร (แลป 46/6 ม.1 ถ.ตวิ านนท บางพดู ปากเกร็ด ปากเกร็ด) โทร. 02-9619955 23 บรษิ ทั ไพฑรู ยสะพลี จํากัด 93/57 ช้นั 5 The Modern Group Tower ถ.แจงวัฒนะปากเกรด็ นนทบุรี โทร. 02-9814203 24 BANKGOK RUBBERLAND 611/270-271 ซ.วัดจนั ทรในราชอุทศิ 2 บางโคล ENGINEERING. CO.LTD บางคอแหลม กทม. โทร. 02-291-7738 25 Biolab Scientific Ltd. Biolab Scientific Ltd.New Zealand โทร. 64-9-980-6700 26 Contherm Scientific Ltd Contherm Scientific Ltd New Zealand 27 Selby Biolab Pty Ltd. Selby Biolab Pty Ltd. Australia โทร. 61-3-9263-4300

85 ตารางท่ี 11 ผูประกอบการสดา นผลิตพันธพู ืชเพาะเลีย้ งเนอ้ื เยอ่ื เชงิ พาณิชย (ตอ ) ลําดับท่ี ช่ือ สถานทีต่ ดิ ตอ 28 Biolab Scientific Ltd. Biolab Scientific Ltd.Pacific Island. โทร. 64-9-980-6700 29 C V Prajasa C V Prajasa Fmi .62-31-592-0569 โทร. 62-31-592-20569 30 SPD Scientific Pte Ltd. SPD Scientific Pte Ltd. Singapore 65-775-3345 31 Hai – ou Company Hai – ou Company Malaysia 60-3-5635-4625 32 Quicklab Sdn Bhd. Quicklab Sdn Bhd. Malaysia 60-4-281-2413 33 Industrial & Laboratory Inst. Industrial & Laboratory Inst. Vietnam. โทร. 84-8-91-02117 34 VenKtron Co.Ltd VenKtron Co.Ltd. Unit Arab Emirates โทร. 971-6-532-9797 35 Jaguar Instrument Technologirs Jaguar Instrument Technologirs India โทร. 91-44-491-4053 36 Valley Tissue Culture 1 Valley Tissue Culture 56548 37 Harrisons Malayalam Limited. A2 Sidco Industrial Estste , Husur 635123 India 38 Vitro Plus P.O. Box 54 , 4325 Zh Renesse , Holland โทร. +31-111-468088 39 Labland Biotechs Private 8 th KM,KRS , Main Road Mysore 570016 Limited. Karnataka India โทร. 0091821 40 Propagation Technology Bonnets,Hawkins Hill Little Sampford Saffron Walden Essex โทร. 0044-1371 810225 41 Heavenly Garden 1069 Amity Rd. Galloway Ohio โทร. 43119-9304 42 Kitchen Culture Kits , Inc. Carol M.Stiff,PHd . Kitchen Culture Kits ,Inc. โทร. 936-699-3551

86 ตารางท่ี 11 ผูประกอบการสดา นผลติ พันธูพชื เพาะเล้ยี งเนอื้ เย่อื เชิงพาณิชย (ตอ ) ลําดับท่ี ชอื่ สถานที่ตดิ ตอ 43 Shasta Nursery,Inc. P.O. Box 897 Anderson, California.96007 โทร. 530-365-2767 44 Oglesby Plant International, Inc. 26664 SR 71 N, Aleha, Florida 32421 USA โทร. 800-762-0022 45 Succlent Tissue Culture Office Address/ Contact AddressSint Netherlands โทร. +31-113-556001 46 Kelsey Creek Laboratories. P.O. Box 53564 Bellevus, WA 98015 โทร. 800-499-1171 47 Growmore BIO – tech P Ltd. 41-B, SiPCOT Phase Hosur -635109 India. โทร. +9104344 560565 48 Quantum Tubers Corporation. P.O. Box 569, Delavan ,Wisconsin 53115-0569 โทร. 262-728-8815 49 The Sheveroy Estates Ltd. Plot No.10 &11,CRPZ Cochin 682030 India โทร. 0091-484-4222414 50 CIC Agri Businesses 205 DR Wijewardena Mawatha,Colombo 10, Sri Lanka โทร. 94-01-6882000-2 51 SAPAD Head Quarters P.O. Box 1806,Dammam 31441 KSA. โทร. +966-03-822 3850/822 3858 52 Winterberry Fams Tissue 202 Lillie Patrick RC.Gcy GA 30218 Culture โทร. 076-538-1003 53 Prolongaction Central Oriente S/N Plaza Commercial Kamico,Local 4 30700 โทร. 962-6250-615 54 Benzue Nurseies Ltd. Tirat Yehuda 8 ,73175 Israel โทร. 972-3-9712348 55 Lab Focus Co.Ltd. Lab Focus Co.Ltd. Thailand. โทร. 02-0376-0406

87 ตารางท่ี 11 ผูประกอบการสดานผลิตพันธพู ชื เพาะเลีย้ งเนื้อเยื่อเชงิ พาณชิ ย (ตอ ) ลําดบั ที่ ชื่อ สถานทต่ี ิดตอ 56 Valley Tissue Culture RuRal Route1 Box 263 Halstad. Minnesota56548 P.O. Box 54, 4325 Zh Renesse , Holland 57 Vitro Plus โทร. +31-111-468088 8 th KM,KRS , Main RoadMysore 570016 58 Labland Biotechs Private Karnataka India โทร. 0091821 Limited. Bonnets,Hawkins Hill Little Sampford Saffron Walden Essex โทร. 0044-1371 810225 59 Propagation Technology Office Address/ Contact AddressSint Netherlands โทร. +31-113-556001 60 Succlent Tissue Culture 41-B, SiPCOT Phase Hosur -635109 India. โทร. +9104344 560565 61 Growmore BIO – tech P Ltd.

88 ทปี่ รึกษา นางพรรณพิมล ชัญญานวุ ัตร อธบิ ดกี รมสงเสรมิ การเกษตร นายนําชัย พรหมมีชยั รองอธบิ ดกี รมสงเสรมิ การเกษตร นายวทิ ยา อธิปอนันต รองอธบิ ดกี รมสงเสรมิ การเกษตร นายสุรพล จารุพงศ รองอธิบดีกรมสงเสริมการเกษตร นายพรชยั พรี ะบูล ผูอํานวยการสาํ นกั พัฒนาการถายทอดเทคโนโลยี นางสุกญั ญา อธปิ อนนั ต ผูอํานวยการสาํ นกั พัฒนาคุณภาพสนิ คาเกษตร นางอรสา ดสิ ถาพร ผูเชี่ยวชาญดานสงเสรมิ และจดั การการผลิตไมดอกไมประดับและพชื สมนุ ไพร นางนิดา สักกทัตตยิ กุล ผูอํานวยการสวนสงเสริมและเผยแพร

89 ประสานงาน นางสาวภทั รมาศ พานพมุ นกั วชิ าการเกษตรชาํ นาญการ เรยี บเรยี ง นางสาวแสนสขุ รตั นผล ผูอํานวยการสวนพัฒนาการเพาะเลี้ยงและจดั การพนั ธุพชื นายวชิ ัย ตแู กว ผูอาํ นวยการกลุมงานเพาะเลยี้ งเนอ้ื เย่ือ นางสาวเสาวรส ธรรมเพยี ร นักวชิ าการเกษตรปฏบิ ัติการ นางสาวณฐั ทยิ า หาญณรงค นักวชิ าการเกษตรปฏบิ ัตกิ าร นางสาวเสาวนีย แกว พระเวช นกั วชิ าการเกษตรปฏบิ ตั กิ าร นายสุรเชษฐ ชมเงิน นักวิชาการเกษตร

90 จัดทํา นางอมรทพิ ย ภริ มยบรู ณ นางสาวอัจฉรา สุขสมบูรณ นายพงษเพชร วงศโสภา นางสาวอาํ ไพพงษ เกาะเทียน นางสาวรฐั ฐา ศรญี าณลักษณ กลมุ สอ่ื สงเสริมการเกษตร สว นสง เสรมิ และเผยแพร สํานกั พัฒนาการถายทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร เอ้ือเฟอขอมลู นายชัยรตั น ธนยากร นักวชิ าการสงเสริมการเกษตรชาํ นาญการ ศูนยส งเสรมิ และพฒั นาอาชพี การเกษตร จ.ฉะเชงิ เทรา (พชื สวน) กลมุ เกษตรกรทําสวนบางปลากด อ.องครกั ษ จ.นครนายก สวนวรญั ญา (ลงุ เสาร) 43 หมู 3 (คลอง 15) ต.คลองใหญ อ.องครกั ษ จ.นครนายก สวนสามพี่นอง 18 หมู 3 ต.คลองใหญ อ.องครกั ษ จ.นครนายก ภาพ นายมนตชยั โกฎเพชร นักวิชาการเผยแพร 6 ว นายสุรเชษฐ ชมเงิน นักวชิ าการเกษตร

91 รายชอื่ คณะทํางานจัดทาํ คมู ือการเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตพชื 1. นางอรสา ดสิ ถาพร ผูเช่ยี วชาญดานสงเสรมิ และจดั การการผลติ พชื ผัก ไมดอกไมประดับและพชื สมนุ ไพร สํานักสงเสริมและจดั การสินคาเกษตร ประธานคณะทํางาน 2. นายมนู โปสมบรู ณ ผูอาํ นวยการสวนสงเสริมการผลติ ไมผล ไมยนื ตน และยางพารา สาํ นักสงเสรมิ และจดั การสินคาเกษตร คณะทํางาน 3. ดร.เศรษฐพงศ เลขะวัฒนะ ผูอํานวยการสวนสงเสริมการผลติ ผัก ไมดอกไมประดับ และพืชสมนุ ไพร สาํ นกั สงเสริมและจัดการสินคาเกษตร คณะทาํ งาน 4. นางวิลาวลั ย วงษเ กษม ผูอํานวยการกลุมพชื เสนใยและพชื หวั สํานักสงเสรมิ และจัดการสนิ คาเกษตร คณะทํางาน

92 5. นางสาวจริ าภา จอมไธสง ผูอาํ นวยการกลุมสงเสรมิ การผลติ ผกั สาํ นกั สงเสริมและจดั การสนิ คาเกษตร คณะทาํ งาน 6. นางศรีสดุ า เตชะสาน ผูอํานวยการกลุมสงเสริมการผลติ พชื นา้ํ มนั และพืชตระกูลถั่ว สํานักสงเสรมิ และจัดการสินคาเกษตร คณะทาํ งาน 7. นายธงชัย สทุ ธิพงศเ กยี รติ์ หัวหนาฝายพฒั นาการผลิตและควบคุมศตั รูผัก ผลไมเพือ่ การสงออก สาํ นักพฒั นาคณุ ภาพสินคาเกษตร คณะทํางาน 8. นางสาวแสนสุข รัตนผล ผูอํานวยการกลุมงานเพาะเลยี้ งเนอื้ เยือ่ สํานักพฒั นาคณุ ภาพสนิ คาเกษตร คณะทํางาน

93 9. นายจมุ พล ไทยสชุ าติ ผูอํานวยการกลุมงานสงเสริมและพัฒนาการบรกิ ารอารกั ขาพชื สํานักพฒั นาคุณภาพสนิ คาเกษตร คณะทํางาน 10. นางชัญญา ทพิ านุกะ นกั วิชาการเกษตรชาํ นาญการพเิ ศษ สาํ นกั สงเสริมและจัดการสินคาเกษตร คณะทาํ งาน 11. นางสาวเพญ็ ระพี ทองอินทร นักวิชาการเกษตรชํานาญการพเิ ศษ สํานักสงเสรมิ และจดั การสนิ คาเกษตร คณะทํางาน 12. นางภัสรา ชวประดษิ ฐ นักวิชาการเกษตรชาํ นาญการพิเศษ สํานกั สงเสริมและจดั การสินคาเกษตร คณะทํางาน 13. นายนเรศน รังสิมนั ตศิริ หัวหนาฝายชาง กองสงเสรมิ วศิ วกรรมเกษตร คณะทาํ งาน

94 14. นางสาวภัทรมาศ พานพมุ นักวชิ าการเกษตรชํานาญการ สาํ นกั สงเสริมและจัดการสินคาเกษตร เลขานกุ ารคณะทํางาน 15. นางสาวสุภัทธริ า โคตรศลิ ากูล นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ สํานักพัฒนาคุณภาพสนิ คาเกษตร ผูชวยเลขานุการคณะทาํ งาน 16. นายพงษเพชร วงศโ สภา นกั วิชาการเผยแพรชาํ นาญการ สํานกั พัฒนาการถายทอดเทคโนโลยี ผูชวยเลขานกุ ารคณะทาํ งาน