คู่มือทำกิจกรรมกับลุกวัยรุ่น aaa

คู่มอื การจดั กิจกรรมการดูแลวยั รุ่นกลุ่มเสี่ยง 1 สำ�หรบั พอ่ แม่

คมู่ อื การจัดกิจกรรมการดูแลวยั รุ่นกลุ่มเสี่ยง สำ�หรับ พอ่ แม่ ทป่ี รกึ ษา พญ. มธุรดา สุวรรณโพธ ิ์ ผู้อำ�นวยการ สถาบันสขุ ภาพจติ เดก็ และวัยรนุ่ ราชนครินทร์ คณะท�ำ งานสถาบนั สขุ ภาพจิตเด็กและวัยร่นุ ราชนครนิ ทร์ พญ. วมิ ลรตั น์ วันเพญ็ รองผอู้ ำ�นวยการฝ่ายการแพทย์ สถาบันสขุ ภาพจิตเด็กและวัยรนุ่ ราชนครินทร์ นางภัควลญั ช ชัยภาณเุ กยี รต ์ิ นกั วชิ าการศึกษาพเิ ศษช�ำ นาญการพเิ ศษ นางสาวรักชนก มลู เมฆ นักวชิ าการศึกษาพเิ ศษปฏิบัตกิ าร นายวินยั นารผี ล พยาบาลวชิ าชพี ปฏบิ ตั กิ าร นางสาวนพรตั น์ ศริ เิ ทพ พยาบาลวชิ าชีพปฏบิ ัตกิ าร นางสาวเบญจวรรณ วิสทิ ธิวฒั นเขตต ์ นักจัดการงานทวั่ ไป พิมพค์ ร้งั ที่ 1 : กนั ยายน 2559 จ�ำ นวน : 100 เลม่ พมิ พท์ ่ี บริษัท บียอนด์ พับลสิ ช่งิ จ�ำ กดั

คำ�นำ� ครอบครัวเป็นหน่วยพื้นฐานทางสังคมท่ีสำ�คัญในการดูแลวัยรุ่นให้พัฒนา เติบโตข้ึนมาเป็นประชากรท่ีมีคุณภาพ ของประเทศ แต่ด้วยสภาพสังคมไทยในปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าจะเป็นความก้าวหน้า ทางเทคโนโลยีและข้อมูลข่าวสาร รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงลักษณะครอบครัว จากครอบครัวขยายเป็นครอบครัวเด่ียว และครอบครัวพ่อหรือแม่เลี้ยงเดี่ยวมากข้ึน ส่งผลให้การดูแลลูกวัยรุ่นสำ�หรับพ่อแม่ผู้ปกครองต้องเผชิญความยุ่งยาก มากขน้ึ พอ่ แมผ่ ปู้ กครองจงึ ตอ้ งพฒั นาตนเองเพอ่ื ใหท้ นั ตอ่ การเปลย่ี นแปลงดงั กลา่ ว โดยตอ้ งมคี วามเขา้ ใจตนเอง มที กั ษะ ในการจัดการอารมณ์และความเครียดของตนเอง รวมทั้งต้องมีทักษะในการรักษาความสัมพันธ์ท่ีดีกับลูกวัยรุ่น เพ่ือประคบั ประคองลกู วัยรุ่นส่ลู กู วัยผูใ้ หญ่ได้อย่างเหมาะสม สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ จึงได้จัดทำ� “คู่มือการจัดกิจกรรมการดูแลวัยรุ่นกลุ่มเส่ียงสำ�หรับ พ่อแม่” ซึ่งเป็นการพัฒนากิจกรรมเพื่อการพัฒนาความรู้ ทัศนคติ และทักษะท่ีสำ�คัญในการเล้ียงดูลูกวัยรุ่นจาก หนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวข้อง ได้แก่ สถาบนั สุขภาพจิตเด็กและวยั รุ่นราชนครินทร์ มูลนธิ แิ พธทเู ฮลท์ (P2H) และสำ�นกั อนามยั การเจรญิ พนั ธุ์ กรมอนามยั โดยมงุ่ หวงั ใหบ้ คุ ลากรสาธารณสขุ และผทู้ เี่ กย่ี วขอ้ งกบั การดแู ลวยั รนุ่ และผปู้ กครอง สามารถ ท�ำ กจิ กรรม 1 วนั เพ่อื พัฒนาพอ่ แม่ผู้ปกครองท่มี ีลกู วยั รุน่ ใหไ้ ด้รบั ความรู้ ความเขา้ ใจ และมีทักษะทจี่ �ำ เป็นในการดูแล ตนเอง รวมทง้ั ลูกวัยร่นุ เพื่อสง่ ผลใหว้ ยั รุ่นเติบโตเป็นประชากรทมี่ คี ณุ ภาพของประเทศไทยต่อไป (แพทยห์ ญิงมธุรดา สุวรรณโพธิ์) ผอู้ �ำ นวยการสถาบนั สุขภาพจิตเด็กและวยั รนุ่ ราชนครนิ ทร์ คูม่ ือการจัดกจิ กรรมการดแู ลวัยรุ่นกลมุ่ เสีย่ ง ก ส�ำ หรับ พอ่ แม่

สารบัญ บทที่ 1 คู่มอื การเสริมสร้างทักษะผปู้ กครอง เพ่ือการเลี้ยงดูลูกวยั รนุ่ 1 บทท่ี 2 กิจกรรมการดูแลวัยร่นุ กลมุ่ เส่ียงสำ�หรับพ่อแม ่ 5 กจิ กรรม เสรมิ ความมั่นใจการเป็นผปู้ กครอง 5 ✥ คำ�ถามชวนคิด กจิ กรรม รู้ทัน...อารมณ ์ 8 ✥ ลกู โป่งอารมณ์ กิจกรรม สอื่ สาร...อย่างสรา้ งสรรค ์ 11 ✥ ทกั ษะการสอื่ สาร บทที่ 3 รายงานการถอดบทเรยี นโรงเรยี นพ่อแม่ในพื้นท่ ี 15 ภาคผนวก 21 ✥ แนวทางการจัดการระบบดแู ลช่วยเหลอื ผู้ปกครองทม่ี ีลูกวยั รนุ่ ในชมุ ชน 23 ✥ เรื่องเล่าจากคนหนา้ งาน 25 เอกสารอา้ งองิ 34 รายนามผ้เู ชีย่ วชาญ 35 คณะผ้จู ัดทำ� และ คณะทำ�งาน ข คมู่ อื การจดั กจิ กรรมการดแู ลวัยรุน่ กลุม่ เสยี่ ง สำ�หรบั พ่อแม่

บทท่ี 1 คมู่ อื การเสรมิ สรา้ งทกั ษะผูป้ กครอง เพ่ือการเลย้ี งดูลูกวัยร่นุ คมู่ อื การจดั กจิ กรรมการดแู ลวยั รนุ่ กลมุ่ เสยี่ งส�ำ หรบั พอ่ แม่ กจิ กรรมส�ำ หรบั ผปู้ กครองทม่ี ลี กู วยั รนุ่ จดั ท�ำ ขน้ึ ส�ำ หรบั บุคลากรสาธารณสุข ผูท้ ี่เกย่ี วข้องกบั การดูแลวยั รุน่ และผู้ปกครอง เนือ่ งจากการเลยี้ งดขู องผปู้ กครองและความสมั พนั ธ์ ภายในครอบครัว เป็นองค์ประกอบที่สำ�คัญมากต่อพฤติกรรมและอารมณ์ของเด็กวัยรุ่น ดังน้ัน การดูแลสุขภาพจิต ผปู้ กครองและพฒั นาทักษะการเล้ียงดูลูกวัยรุ่น จงึ เป็นส่ิงสำ�คัญที่จะชว่ ยลดปญั หาอารมณแ์ ละพฤตกิ รรมวัยรนุ่ รวมท้ัง ความขดั แย้งภายในบ้าน ไม่น้อยไปกว่าการดูแลที่ตัววยั ร่นุ เอง การดแู ลชว่ ยเหลอื ผปู้ กครองลกู วยั รนุ่ (รายละเอยี ดในภาคผนวก) การจดั กจิ กรรมกลมุ่ ผปู้ กครอง อยใู่ นขนั้ ตอนท่ี 2 ของการดแู ลชว่ ยเหลือผปู้ กครอง เหมาะส�ำ หรบั กลุ่มผปู้ กครองทมี่ ีลกู ในวัยรุ่น หรือยา่ งเขา้ สวู่ ัยรุ่น ในกรณีท่ผี ปู้ กครอง ยังขาดความรู้ ความเข้าใจ และทักษะในการเลี้ยงดูอย่างเหมาะสม ซึ่งการศึกษาด้วยตัวเองจากการอ่านคู่มือความรู้ และสื่อต่างๆ ยงั ไม่เพียงพอ วัตถปุ ระสงคข์ องคู่มือการจัดกจิ กรรม 1. สามารถจดั กจิ กรรมสรา้ งความเข้าใจและปรับทศั นคตขิ องผปู้ กครองท่มี ตี อ่ ลูกวยั รุน่ 2. สร้างความเข้าใจทีถ่ ูกตอ้ งและแนวทางการเลย้ี งดูลูกวัยรุน่ ท่เี หมาะสม 3. กิจกรรมช่วยเหลอื และดแู ลสขุ ภาพจิตผ้ปู กครองวัยรนุ่ 4. ฝกึ ทักษะท่จี ำ�เป็นต่อการเลยี้ งดลู ูกวัยรุ่น กรอบแนวคิดของกิจกรรม จากการทบทวนรายงานการถอดบทเรยี นจากแผนงานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพจติ , มลู นธิ ิ PATH2HEALTH และแผนการ สรา้ งเสรมิ สขุ ภาวะทางเพศพบวา่ ในการอบรมผปู้ กครองแตล่ ะครง้ั อยา่ งตา่ํ ตอ้ งมเี วลาครง่ึ วนั ถงึ หนงึ่ วนั มขี นาดของกลมุ่ ไมใ่ หญ่ จงึ จะไดผ้ ลของการอบรมทด่ี ี แตม่ กั พบอปุ สรรคเรอื่ งผปู้ กครองไมส่ ามารถเขา้ อบรมไดห้ ลายวนั เนอื่ งจากตดิ ภาระ ดา้ นการงานหรือครอบครวั จากการทบทวนหลกั สตู รสำ�หรับผปู้ กครอง พบวา่ มหี ลกั สูตร 2 วนั ขึน้ ไปหลายหลกั สตู ร เช่น หลกั สตู รของมลู นธิ ิ PATH2HEALTH, การจดั อบรมเรอื่ งเพศคยุ ไดใ้ นครอบครวั ของส�ำ นกั อนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ และคอรส์ อบรม “พลกิ มมุ มอง เรอ่ื งเพศคยุ กบั ลกู เชงิ บวกของ สสส. ทางสถาบนั สขุ ภาพจติ เดก็ และวยั รนุ่ ราชนครนิ ทรจ์ งึ ไดพ้ ฒั นาหลกั สตู รอบรมส�ำ หรบั ผปู้ กครองโดยมรี ะยะเวลาการอบรม 1 วนั เพอื่ ใหเ้ หมาะสมกบั บรบิ ทของพน้ื ทที่ ผ่ี ปู้ กครองมขี อ้ จ�ำ กดั ดา้ นเวลา ใหส้ ามารถ เข้ารับการอบรมได้ คู่มอื การจัดกิจกรรมการดูแลวยั รุน่ กลุ่มเสี่ยง 1 สำ�หรับ พ่อแม่

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวิจัยท่ีเกี่ยวข้องกับการเลี้ยงลูกวัยรุ่น และจิตวิทยาเชิงบวก ทั้งในและต่าง ประเทศ ร่วมกับการสำ�รวจความต้องการจากผู้ปกครองและบุคลากรสาธารณสุขในประเทศไทย พบว่า สิ่งสำ�คัญ ในการการเลยี้ งดลู กู วยั รนุ่ อยา่ งสรา้ งสรรคแ์ ละมคี วามสขุ ประกอบดว้ ย ปจั จยั ภายในจติ ใจของผปู้ กครองเอง ไดแ้ ก่ ความ เข้าใจตวั เองและลกู วัยรุน่ (Awareness) ทัศนคตติ ่อลูกวัยร่นุ (Attitude) อารมณ์ทางบวก(Positive Emotions) และ การแสดงออกต่อลกู วยั ร่นุ ได้แกก่ ารส่ือสารเชิงบวก (Positive Communication) ตามแผนภมู ติ อ่ ไปนี้ ทัศนคติ อารมณ์ทางบวก Attitude Positive Emotions ผูป้ กครอง วยั รุ่น ความเข้าใจ การสื่อสาร Awareness Communication แนวทางการใช้ค่มู อื กจิ กรรมทกุ กจิ กรรมในคมู่ อื เลม่ น้ี เปน็ กจิ กรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การส�ำ รวจภายในจติ ใจตนเอง และการพฒั นาทกั ษะ ทางสงั คมทสี่ �ำ คญั จงึ ตอ้ งอาศยั เวลาในการทจ่ี ะใหผ้ ปู้ กครองทบทวนตวั เอง เรยี นรู้ และพฒั นาทกั ษะอยา่ งคอ่ ยเปน็ คอ่ ยไป การเลอื กกิจกรรมเพือ่ นำ�ไปใชใ้ นชมุ ชน หรอื สถานบริการสาธารณสขุ ผูใ้ ชส้ ามารถเลอื กกจิ กรรมแตล่ ะกิจกรรม ไปใชไ้ ดต้ ามวตั ถปุ ระสงคท์ ต่ี อ้ งการพฒั นา หรอื ตามความตอ้ งการของกลมุ่ ผปู้ กครองเปา้ หมายในชมุ ชน โดยแตล่ ะกจิ กรรม เป็นกจิ กรรมทมี่ ีวตั ถปุ ระสงค์ กระบวนการ การฝกึ ทักษะ และบทสรปุ แนวคดิ ในตัวเอง อย่างไรก็ตาม การเสริมสร้างทักษะการเลี้ยงดูลูกวัยรุ่น และการดูแลช่วยเหลือผู้ปกครองที่มีลูกวัยรุ่นอย่าง ครอบคลมุ ควรมีองคป์ ระกอบท่จี �ำ เป็นทั้ง 5 ด้าน ตามชุดกจิ กรรมทั้ง 5 กลุ่ม 2 คู่มือการจัดกจิ กรรมการดแู ลวยั รุ่นกล่มุ เสี่ยง ส�ำ หรับ พอ่ แม่

บทที่ 2 กิจกรรมการดแู ลวยั รุน่ กลุ่มเส่ียง ส�ำ หรับพอ่ แม่ กิจกรรม เสริมความมนั่ ใจการเป็นผ้ปู กครอง ✥ คำ�ถามชวนคิด กจิ กรรม รูท้ ัน...อารมณ์ ✥ ลกู โปง่ อารมณ์ กจิ กรรม สื่อสาร...อยา่ งสรา้ งสรรค์ ✥ ทกั ษะการสอ่ื สาร ค่มู อื การจัดกิจกรรมการดูแลวยั รนุ่ กล่มุ เส่ียง 3 ส�ำ หรับ พ่อแม่

กิจกรรม : เสริมความมั่นใจการเป็นผู้ปกครอง ทัศนคติและความเข้าใจ กจิ กรรม ปรับทัศคติผูป้ กครองทีม่ ตี ่อวัยรุ่น สง่ เสรมิ การทบทวนตวั เอง และการมองวยั ร่นุ อยา่ งเขา้ ใจ เพ่ิมความม่ันใจในการเป็นผูด้ แู ล 4 คมู่ อื การจัดกจิ กรรมการดูแลวัยรุ่นกลุ่มเส่ียง สำ�หรบั พอ่ แม่

กิจกรรม: คำ�ถาม...ชวนคิด วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพื่อใหผ้ ู้ปกครองได้ทบทวนพฤติกรรม วิธีการเลี้ยงดู และบทบาทของตนเอง ท่มี ีต่อลกู วยั รุ่น 2. เพอื่ ใชเ้ ป็นกิจกรรมเร่ิมต้น สร้างพลงั ใจให้ผ้ปู กครอง เตรยี มความพรอ้ มเขา้ ส่กู ิจกรรมอื่นๆ ต่อไป แนวคดิ พนื้ ฐาน การตงั้ ค�ำ ถาม เพอ่ื เปดิ โอกาสใหผ้ ปู้ กครองหยดุ คดิ และทบทวนเกยี่ วกบั ความคดิ อารมณ์ ความรสู้ กึ และพฤตกิ รรม ที่แสดงออกกับลูกวัยรุ่น และสมาชิกในครอบครัว จะช่วยให้ผู้ปกครองเกิดความตระหนักในบทบาทของตนเองและ บรรยากาศในครอบครวั เกดิ ความพรอ้ มทจี่ ะเปล่ียนแปลงหรือพัฒนาตนเองเพอื่ ช่วยเหลือลกู วยั รนุ่ เวลา 45 นาที วิธดี �ำ เนนิ กิจกรรม 1. วิทยากรนำ�ผู้ปกครองเข้าสู่กิจกรรม โดยให้ผู้ปกครอง สงบน่ิง อยู่กับตนเองอาจเปิดเพลงบรรเลง เพ่ือให้ บรรยากาศ สงบ ทเ่ี ออ้ื ตอ่ การสำ�รวจจติ ใจตนเอง “ขอให้ทุกท่านน่ังในท่าท่ีสบาย หายใจเข้า-ออก อย่างสบาย หายใจเข้าท้องพอง หายใจออกท้องยุบ อาจจะ หลับตาหรือไมก่ ็ได้” 2. วิทยากรอ่านค�ำ ถามดงั ตอ่ ไปนี้ โดยใชน้ าํ้ เสยี งทน่ี ่มุ นวล ดว้ ยจังหวะการพูดคอ่ นขา้ งช้า เพอ่ื ให้ผูป้ กครองคอ่ ยๆ ทบทวนตนเอง “ครั้งแรก...เม่ือร้วู า่ ...ก�ำ ลงั จะมีลกู คุณพ่อคณุ แมร่ ู้สึกอยา่ งไร… ตอนทเี่ ห็นลูก ลืมตาครง้ั แรก… ตอนท่ไี ดย้ ินค�ำ พูดแรกของลกู ... คร้งั แรกทเี่ หน็ ลูกนอ้ ยบาดเจ็บ มเี ลือดออก หรือคร้งั ทลี่ กู ไม่สบาย ตอนน้ันคุณรู้สึกอยา่ งไร ความร้สู กึ ...เมอื่ เหน็ ลูกวยั รนุ่ แตง่ ชดุ นกั เรยี น ไปโรงเรียน และไปสอบครงั้ แรก คณุ พอ่ คณุ แม่ ยงั จ�ำ ความร้สู กึ นี้ไดห้ รอื ไม”่ .... “ต่อไปน.้ี .. ขอใหท้ ่านนกึ ทบทวนไปถึงบรรยากาศภายในบ้าน นึกถึงลูกวยั รุ่นท่ีบ้าน ในช่วง 1 สปั ดาหท์ ผ่ี ่านมา ระหวา่ งท่านกับลกู เกดิ อะไรข้นึ บา้ ง อาจเปน็ เรื่องราวทท่ี ่านพงึ พอใจ หรอื ไมพ่ อใจกต็ าม… ที่จรงิ แล้ว ท่านอยากมองเห็นความสัมพันธข์ องท่านกบั ลกู วยั ร่นุ เป็นอย่างไร” วทิ ยากรให้ผูป้ กครองทบทวนตนเองอย่างสงบ ประมาณ 3 นาที คมู่ อื การจัดกิจกรรมการดแู ลวยั รนุ่ กลมุ่ เสีย่ ง 5 ส�ำ หรับ พ่อแม่

3. วิทยากรซักถามผปู้ กครอง และเปิดโอกาสใหผ้ ปู้ กครองแลกเปลยี่ นความรู้สึกทเ่ี กิดข้นึ ในประเดน็ ดงั น้ี - ความรู้สกึ ท่ีเกดิ ขนึ้ ระหว่างท่นี งั่ ทบทวนตนเอง - ในช่วง 1-2 สัปดาห์ที่ผา่ นมา เกดิ อะไรขึ้นระหวา่ งท่านกบั ลูก - อยากใหล้ ูกเปน็ อย่างไร - ท่านมบี ทบาทช่วยเหลอื ให้ลูกอยา่ งไร 4. วทิ ยากรสรปุ ถงึ ประสบการณท์ ม่ี ที ง้ั ความแตกตา่ งกนั และเหมอื นกนั ของแตล่ ะครอบครวั และสรปุ ความเหมอื น ของพอ่ แมผ่ ้ปู กครองทกุ คน วา่ “ถึงแม้ลูกวัยรุ่นจะมีพฤติกรรมอย่างไรก็ตาม ความเป็นพ่อแม่ ผู้ปกครอง ก็ไม่เคยหยุดที่จะรัก และส่งต่อ ความปรารถนาดีใหก้ ับลกู ” “การที่พ่อแม่ ผู้ปกครอง เสียสละเวลาอันมีค่ามาเข้ากลุ่มกิจกรรมนี้ ก็ด้วยใจที่อยากจะช่วยเหลือลูกวัยรุ่น ด้วยอยากจะหาทางทจ่ี ะช่วยพัฒนาให้ลูกดีขน้ึ ” 6 คู่มือการจดั กิจกรรมการดแู ลวยั รุ่นกลุ่มเสี่ยง ส�ำ หรับ พ่อแม่

กิจกรรม: รู้ทัน...อารมณ์ อารมณ์ทางบวก กิจกรรม ที่ช่วยใหผ้ ู้ปกครองรูจ้ ักและรบั รูอ้ ารมณ์ตนเองและมีวิธกี ารจัดการ อารมณ์ที่เหมาะสม รวมทั้งมีแนวทางในการผ่อนคลายอารมณ์ และความเครียด คู่มอื การจัดกจิ กรรมการดแู ลวยั รุน่ กลมุ่ เสี่ยง 7 สำ�หรับ พ่อแม่

กิจกรรม: ลูกโป่งอารมณ์ วตั ถุประสงค์ เพอ่ื ให้ผ้ปู กครองได้เรยี นรู้สาเหตุ ตวั กระตุ้น และวธิ กี ารควบคุมและจัดการอารมณท์ เ่ี หมาะสม แนวคดิ พ้นื ฐาน การท่ีผู้ปกครองได้ทบทวนและเรียนรู้ในการเข้าใจอารมณ์ตนเอง สาเหตุ ตัวกระตุ้นและการแสดงออก รวมท้ังได้ มีการฝึกฝนตนเองท่ีจะจดั การอารมณอ์ ยา่ งเหมาะสม จะช่วยให้เกิดผลดตี ่อตนเองและคนรอบขา้ ง โดยเฉพาะสง่ ผลต่อ สมั พันธภาพท่ดี ภี ายในครอบครัว เวลา 1 ช่ัวโมง 30 นาที วธิ ีด�ำ เนินกิจกรรม 1. วทิ ยากรน�ำ เขา้ สกู่ จิ กรรม โดยสมุ่ ถามผปู้ กครองถงึ อารมณต์ า่ งๆ ของคนเรา และอารมณท์ มี่ ผี ลกระทบตอ่ ตนเอง และผอู้ น่ื มากที่สดุ 2. วทิ ยากรเชอ่ื มโยงสกู่ ารเรยี นรู้ “อารมณโ์ กรธ” ทเ่ี ปน็ อารมณท์ มี่ ผี ลกระทบตอ่ ตนเองและผอู้ นื่ อยา่ งชดั เจน โดย ใหผ้ ปู้ กครองทกุ คนนึกถึงเหตกุ ารณ์ในช่วง 1 สัปดาหท์ ี่ผ่านมาทท่ี �ำ ให้มอี ารมณโ์ กรธรุนแรงมากท่ีสดุ 3. วทิ ยากรแจกลกู โปง่ คนละ 1 ใบ โดยใหผ้ ปู้ กครองเปา่ ลกู โปง่ ใหม้ ขี นาดตามระดบั ความรนุ แรงของอารมณโ์ กรธ ทต่ี นเองมีตอ่ เหตุการณน์ ั้น 4. วิทยากรสุ่มถามคนที่เป่าลูกโป่งขนาดใหญ่ที่สุดสัก2-3 คน โดยให้เล่ารายละเอียดของเหตุการณ์ท่ีทำ�ให้โกรธ พรอ้ มถามถึงสาเหตุท่ที ำ�ให้โกรธ 5. วทิ ยากรเชอ่ื มโยงถงึ ขนาดของลกู โปง่ และความรนุ แรงของความโกรธ จากนนั้ ใหผ้ ปู้ กครองคนอน่ื ๆ รว่ มทบทวน สาเหตุของความโกรธและวทิ ยากรสรปุ เพมิ่ เตมิ สาเหตุของอารมณ์โกรธ (เพ่ิมเตมิ คำ�ตอบจากกลุ่ม) เช่น - ความคาดหวัง อยากให้ผ้อู ่ืนท�ำ ตามแลว้ ไมไ่ ดด้ ังหวังผดิ หวงั - ความคาดหวังต่อตวั เอง รสู้ กึ ละอาย - ถูกรบกวนความเปน็ สว่ นตวั ถูกเรียกร้องมากเกนิ ไป - รู้สกึ คับข้องใจทีไ่ ม่สามารถทำ�บางสิ่งท่ีเราต้ังใจ 6. วทิ ยากรใหผ้ ปู้ กครองท�ำ ลายลกู โปง่ ตามวธิ กี ารของแตล่ ะคน จากนน้ั สมุ่ ถามโดยสงั เกตจาก วธิ กี ารท�ำ ลายลกู โปง่ กรยิ าทา่ ทางของผูป้ กครองเม่ือลูกโป่งแตก เช่น อาการสะดงุ้ ตกใจ การอุดหู ทา่ ทางกลวั ฯลฯ และเชอื่ มโยงสู่ ผลกระทบทเี่ กดิ ขน้ึ เมอ่ื ลกู โปง่ แตก เปรยี บเทยี บกบั ผลกระทบของอารมณโ์ กรธทส่ี ง่ ผลตอ่ ตนเองและคนรอบขา้ ง 7. วทิ ยากรสุ่มถามผูป้ กครองเรื่องการรบั รู้อารมณ์โกรธ“คณุ จะรไู้ ดอ้ ยา่ งไรว่าตนเองกำ�ลังโกรธ” เชน่ สงั เกตหนา้ ตนเอง คว้ิ ขมวด มอื สน่ั ตวั สนั่ หนา้ แดง เปน็ ตน้ จากนนั้ วทิ ยากรเชอ่ื มโยงใหเ้ หน็ ประเดน็ การรทู้ นั อารมณต์ นเอง ดว้ ยการสังเกตปฏิกริ ยิ าของรา่ งกาย 8 คู่มือการจดั กจิ กรรมการดูแลวัยรนุ่ กลุ่มเส่ยี ง ส�ำ หรบั พอ่ แม่

8. วิทยากร สุ่มถามถงึ ผลกระทบของอารมณโ์ กรธ และสรุปเพิ่มเติม ผลกระทบของอารมณ์โกรธ (เพม่ิ เติมค�ำ ตอบจากกลมุ่ ) เชน่ - ผลกระทบต่อตนเอง เช่น ใจส่ัน หัวใจเต้นแรง ปวดศีรษะ นานๆ เข้าอาจมีผลต่อสุขภาพร่างกาย ความเครยี ด และความเจ็บปว่ ยท่ีมีอยู่ เช่น โรคหวั ใจ เบาหวาน ความดนั โลหติ - ผลกระทบตอ่ คนรอบขา้ ง เช่น ปญั หาสมั พันธภาพกบั ผู้อืน่ บรรยากาศในครอบครวั 9. วิทยากรถามผู้ปกครองถึงวิธกี ารจัดการอารมณ์โกรธอย่างสรา้ งสรรค์ และสรปุ เพิม่ เตมิ วธิ ีการจัดการอารมณ์โกรธ (เพม่ิ เตมิ คำ�ตอบจากกลมุ่ ) วธิ กี ารต่างๆ ในการจดั การความโกรธอยา่ งสรา้ งสรรค์หลายวิธี เชน่ - เดนิ ออกจากสถานการณ์ทกี่ �ำ ลงั เผชิญอยู่ไปกอ่ น - หากิจกรรมอื่นทำ� เช่น ฟงั เพลง รดน้าํ ต้นไม้ ทำ�งานบา้ น - หลกี เลี่ยงสถานการณ์ที่ทำ�ใหเ้ รารู้สึกโกรธ - หาเพื่อนเพอื่ พูดคยุ หรอื ระบายความรสู้ ึกโกรธใหฟ้ ัง 10. วทิ ยากรสรุปหลักการจัดการอารมณ์ส�ำ หรบั ผ้ปู กครองกบั ลูกวยั รุ่น 11. วิทยากรให้แนวทางการจัดการกับความโกรธ และฝึกวิธีการจัดการกับความโกรธด้วยการหายใจเข้าออก โดยใชเ้ วลา 3-4 นาที ตามขนั้ ตอน ดังน้ี (1) ให้ทุกคนยืนอย่ใู นทา่ ทีส่ บาย ผอ่ นคลาย หลับตาลงช้าๆ (2) ขอให้เราบอกกับตัวเองว่า ต่อไปนี้ เราจะเรียนรู้ในการจัดการกับความโกรธ เมื่อเราโกรธ เราต้องตั้งสติ รบั รไู้ ดท้ นั วา่ เราก�ำ ลงั มอี ารมณโ์ กรธ และเราจะไมแ่ สดงออกในแบบเดมิ ทม่ี ปี ญั หากระทบตอ่ ตวั เราและผอู้ น่ื เราจะต้ังโปรแกรมใหม่ว่าเราจะควบคุมอารมณ์โกรธและจะไม่ให้อารมณ์โกรธเป็นผู้ควบคุมเรา ต่อไปนี้ เราจะไมเ่ ปน็ เหยอื่ ของอารมณโ์ กรธและจะไมใ่ หใ้ ครตอ้ งมาเปน็ เหยอื่ ของอารมณเ์ ชน่ กนั เราจะหาสง่ิ ใหมท่ �ำ และเราจะผ่านอารมณน์ ีไ้ ปใหไ้ ด้ เราทำ�ได้ เมอื่ เรารสู้ ึกโกรธเราจะแสดงออกแบบใหม่ (3) ขอใหท้ ุกคนอยูก่ บั ตัวเอง สำ�รวจลมหายใจของตนเอง หายใจเขา้ และหายใจออกอยา่ งช้าๆ ขณะทห่ี ายใจ เขา้ คณุ ก�ำ ลังหายใจรับออ๊ กซิเจนเข้าไปในรา่ งกายไว้ และเมือ่ หายใจออกคุณกำ�ลังเรียนรู้ในการผ่อนคลาย และจดั การอารมณโ์ กรธซงึ่ เปน็ อากาศเสยี ออกมา ขณะนรี้ อบๆ ตวั เราเปน็ อยา่ งไร เรารสู้ กึ วา่ ผวิ หนงั สมั ผสั กบั อากาศ อณุ หภมู เิ ยน็ อนุ่ หรอื รอ้ น จมกู ของเราไดก้ ลน่ิ อะไร หเู ราไดย้ นิ เสยี งอะไรบา้ ง ขอใหส้ งั เกตการรบั รู้ ท่ีเกิดขนึ้ จากการได้ยนิ หายใจเข้าหายใจออก จากนั้นคอ่ ยๆ ลืมตาขึ้น” 12. วิทยากรสุ่มถามผปู้ กครองถึงความรสู้ ึกที่เกิดข้นึ จากการฝกึ 13. วทิ ยากรสรุปถึงการจดั การกับความโกรธดว้ ยการหายใจ เป็นวิธีการหนึ่งท่ีจะทำ�ให้เราถอยออกจากอารมณ์โกรธ ย้ายความคิดไปรับรู้อารมณ์ และค่อยๆ นำ�อารมณ์ สภู่ าวะปกติ การฝกึ รเู้ ทา่ ทนั อารมณ์ จะท�ำ ใหค้ อ่ ยๆ จดั การอารมณไ์ ด้ เพอื่ ใหส้ ถานการณด์ ขี นึ้ เมอื่ ท�ำ ไดเ้ ราตอ้ ง ขอบคุณตัวเองท่ีสามารถเอาชนะความโกรธได้ และเมื่อได้ฝึกตนเองบ่อยๆ เราจะสามารถควบคุมอารมณ์ ไดโ้ ดยอัตโนมตั ิมากยิง่ ขึน้ ค่มู ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวัยรุน่ กลมุ่ เสย่ี ง 9 สำ�หรบั พ่อแม่

กิจกรรม สื่อสาร...อย่างสร้างสรรค์ การสื่อสาร กจิ กรรม ฝกึ ทกั ษะการสอ่ื สารและเรยี นรกู้ ารสอื่ สารในครอบครวั อยา่ งเหมาะสม 10 คมู่ ือการจดั กิจกรรมการดแู ลวัยรุ่นกลุ่มเส่ียง สำ�หรับ พ่อแม่

กิจกรรม: ทักษะในการสื่อสาร จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. เพอ่ื ใหผ้ ปู้ กครองตระหนกั และเขา้ ใจถงึ ความส�ำ คญั ของการสอ่ื สารซง่ึ เปน็ ปจั จยั พนื้ ฐานในการสรา้ งความสมั พนั ธท์ ด่ี ี 2. เพอื่ ใหผ้ ปู้ กครองเข้าใจทกั ษะพน้ื ฐานทีใ่ ชใ้ นการส่ือสาร 3. เพือ่ ให้ผูป้ กครองฝึกปฏิบตั ใิ นการใชท้ ักษะการส่ือสารท่ีถูกตอ้ งเหมาะสม และมปี ระสิทธภิ าพ แนวคิดพืน้ ฐาน สงิ่ ทคี่ รอบครวั ตอ้ งการมากทสี่ ดุ คอื การทท่ี กุ คนอยรู่ ว่ มกนั ไดอ้ ยา่ งมคี วามสขุ ซง่ึ ตอ้ งมปี จั จยั พนื้ ฐานทส่ี �ำ คญั คอื ความรกั ความเข้าใจ ให้เกียรติ และการยอมรับซ่ึงกันและกันในความแตกต่างระหว่างบุคคลด้วยเหตุผล การสื่อสารท่ีดี และมี ประสิทธิภาพในชีวิตประจำ�วัน จึงเป็นสิ่งที่จะทำ�ให้เกิดปัจจัยพ้ืนฐานข้างต้น บรรลุถึงความต้องการสมาชิกแต่ละบ้าน อันก่อใหเ้ กดิ ปฏสิ ัมพันธแ์ ละความสัมพนั ธท์ ี่ดตี ่อกนั เพอื่ สรา้ งสิง่ ท่ดี ีให้กับชีวติ ได้ เวลา 1 ชวั่ โมง 30 นาที อปุ กรณ์ ✎ ใบงานที่ 1 “ทา่ นเคยใชค้ �ำ พดู แบบน้ีฯ” ✎ ใบความร ู้ 1“สาร Message” วิธดี �ำ เนินกิจกรรม 1. วิทยากรน�ำ เข้าสูบ่ ทเรียนทกั ษะในการส่ือสาร 2. บรรยายการสอื่ สารทงั้ 3 แบบ ฉัน คณุ พวกเขา 3. บรรยายผลจากคำ�พูดของผ้ปู กครองท่ีจะมผี ลตอ่ เด็กทง้ั ดา้ นบวกและดา้ นลบ 4. วทิ ยากรสรุปประเด็นสำ�คัญวิทยากรใหผ้ ูเ้ ข้ารับการอบรมจับคู่ เพอ่ื ช่วยกันเปลี่ยนค�ำ พดู ให้เป็นลักษณะ บอกความตอ้ งการโดยตรง ( I Message) ตามสถานการณท์ ีก่ �ำ หนด คมู่ ือการจัดกิจกรรมการดูแลวยั รนุ่ กลุ่มเสย่ี ง 11 ส�ำ หรบั พ่อแม่

ใบงาน 1 ทา่ นเคยใชค้ �ำ พูดแบบนี้กับลกู บา้ งไหม “อยา่ มาขึน้ เสียงกบั แมน่ ะ” “เลิกบน่ เสียทไี ด้ไหม” “ดลู กู ข้างบ้านซิ เขาขยันเรยี นออก” “ใครๆ เขากบ็ อกทงั้ นัน้ ว่าลกู เปน็ คนเอาแต่ใจตวั เอง” “ควรทจ่ี ะหัดปรับตวั ให้เข้ากับคนอืน่ เสียบ้าง” “โตแลว้ นะ ยังท�ำ ตัวเปน็ เด็กๆไปได้” “หนูควรจะทำ�ตัวดๆี นะ น้องจะได้นบั ถือ” “คุณปา้ ยังบอกเลยวา่ หนคู วรจะช่วยแม่ท�ำ งานบ้านไดแ้ ลว้ ” “กห็ นูท�ำ ตวั แบบน้ี ถึงไมม่ ีใครอยากเล่นดว้ ย” 12 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวยั รนุ่ กลุม่ เส่ยี ง ส�ำ หรับ พ่อแม่

ใบความรู้ 1 สาร ( Message ) สาร (Message) คอื ถ้อยคำ�ท่ีเราใช้ในการสือ่ สารกันในชีวิตประจำ�วนั มี 3 ลักษณะ คือ 1. I Message เปน็ ลกั ษณะการสอื่ สารทผ่ี พู้ ดู สามารถสอื่ ความรสู้ กึ นกึ คดิ และความตอ้ งการของตนเองไดช้ ดั เจน ตรงไปตรงมาใหก้ บั ผฟู้ งั ไดร้ บั ทราบ รวมทงั้ ผพู้ ดู สามารถเลอื กใชค้ �ำ ทเ่ี หมาะสมและใหค้ วามหมายดา้ นบวก โดยมกั จะขน้ึ ต้นประโยคด้วยสรรพนามแทนตวั เอง เชน่ “แม่ อยากให้ลูกลองพยายามท�ำ อีกครง้ั ” “พ่อ อยากให้รู้วา่ เกิดอะไรขึ้น ถึง ท�ำ ใหล้ ูกมาช้า” จะเหน็ ได้วา่ การส่อื สารในลกั ษณะนที้ ำ�ให้  ผู้พดู เข้าใจ สามารถแยกแยะความรู้สึกของตนเองได้ชัดเจน  ผฟู้ งั เกิดความเข้าใจในอารมณ์และความต้องการของผพู้ ดู  หลีกเลีย่ งผลกระทบทางลบ 2. You Message เปน็ ลกั ษณะการสอ่ื สารทผ่ี พู้ ดู ไมส่ ามารถสอื่ ความรสู้ กึ นกึ คดิ และความตอ้ งการของตนเองให้ กับผฟู้ งั ไดอ้ ยา่ งชัดเจน โดยมกั จะใช้สรรพนามข้ึนต้นประโยคของการสนทนา เชน่ “เร่ืองง่ายๆ แค่นี้ก็ทำ�ไมไ่ ด้” “ไปท�ำ อะไรมานะ ถึงมาช้าเอาป่านนี”้ จะเหน็ ได้วา่ การสอ่ื สารในลกั ษณะนีท้ �ำ ให้  ผฟู้ งั มีความลำ�บากใจท่จี ะเข้าใจความรู้สึกนกึ คดิ และความต้องการของผพู้ ูด  ผู้ฟังรสู้ ึกวา่ ตนเองถกู ตำ�หนิ ถกู ดถู กู ถูกวพิ ากษ์วจิ ารณ์ และถกู บงั คับ  ผูฟ้ งั รสู้ กึ ถูกตอกยํา้ ถงึ ความไมด่ ีและเสียคุณคา่ ในตวั เอง(Low self–esteem) 3. He or They Messageเป็นลกั ษณะการสอื่ สารทผ่ี ู้พูด ไมส่ ามารถสอื่ สารความรู้สึกนกึ คดิ และความตอ้ งการ ของตนเองไปอยา่ งชดั เจนตรงไปตรงมา โดยมกั จะอา้ งถงึ ผอู้ น่ื บรุ ษุ ท่ี 3 แทน เชน่ “ใครๆเขากท็ �ำ แบบนก้ี นั ทงั้ นนั้ ” “ดลู กู ขา้ งบ้านซิ อายุเท่าหนู เขาเรยี นเกง่ กวา่ หนอู กี ” จะเห็นได้วา่ การส่ือสารในลักษณะนท้ี ำ�ให้  ผฟู้ ังเกดิ ความรูส้ กึ ถกู เปรียบเทียบ  ผฟู้ งั มคี วามล�ำ บากที่จะเข้าใจ ความรสู้ ึกนึกคิดของผู้พดู และนำ�ไปสกู่ ารตีความหมายผิดได้ง่าย ดงั นั้นลกั ษณะการส่ือสารท่เี หมาะสมสร้างสรรค์ควรเปน็ แบบ I Message คู่มือการจดั กิจกรรมการดแู ลวัยรุน่ กลุ่มเสย่ี ง 13 สำ�หรับ พอ่ แม่

14 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวยั ร่นุ กล่มุ เสี่ยง ส�ำ หรบั พ่อแม่

บทท่ี 3 รายงานการถอดบทเรยี น โรงเรยี นพ่อแม่ในพื้นท่ี การประชมุ แลกเปล่ยี นเรียนรู้การด�ำ เนินงานโรงเรยี นพ่อแม่ จดั โดยสถาบันสุขภาพจติ เด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กรมสขุ ภาพจติ ในวนั ท่ี 4-5 กรกฎาคม 2559 ณ โรงแรมอมารแี อรพ์ อรต์ ดอนเมอื ง กรงุ เทพมหานคร โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์ เพอ่ื 1.รวบรวมรปู แบบกจิ กรรม/โครงการ/วธิ กี ารด�ำ เนนิ งานโรงเรยี นพอ่ แมจ่ ากภาคเี ครอื ขา่ ยหนว่ ยงานตา่ งๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ ง 2.ค้นหาหน่วยงานท่ีมีวิธีปฏิบัติท่ีดี (Good Practice)เพื่อเป็นต้นแบบในการขยายผลการดำ�เนินงานโรงเรียนพ่อแม่ ในพ้ืนทอี่ ่นื ๆ 3.ศึกษาปจั จัยที่ทำ�ให้การดำ�เนินงานสำ�เร็จ ผเู้ ขา้ ร่วมการประชมุ แลกเปลี่ยนเรียนร้คู รงั้ นป้ี ระกอบดว้ ยผรู้ บั ผดิ ชอบงานสขุ ภาพจติ /วยั รนุ่ จากส�ำ นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั /อ�ำ เภอ โรงพยาบาลทวั่ ไป โรงพยาบาลชมุ ชน โรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำ�บล ผู้บริหาร/ครจู ากโรงเรยี นมธั ยม ผูบ้ ริหาร/ผแู้ ทนจากองค์กรปกครองสว่ นท้องถิน่ ผูน้ ำ�ชุมชน ผูร้ บั ผิดชอบโครงการขับเคล่ือนฯกลุ่มวัยรุ่นจาก สำ�นักส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิต รวม 19 คน วิทยากรกระบวนการ (Facilitator)และผจู้ ดบนั ทกึ (Notetaker)จากส�ำ นกั บรหิ ารระบบบรกิ ารสขุ ภาพจติ และสถาบนั สขุ ภาพจติ เดก็ และวยั รนุ่ ราชนครนิ ทรร์ วม 4 คน ผลการประชมุ แลกเปลี่ยนเรยี นร้ฯู สรปุ ตามประเดน็ ต่างๆ ได้ดังน้ี ข้อมูลสรุปจากประเด็นค�ำ ถามในเวทีแลกเปล่ียนเรียนรู้ ได้แก่ 1. ทำ�งานนแ้ี ล้วไดอ้ ะไร ท�ำ ไมถึงมาท�ำ งานน้ี ใครไดอ้ ะไรจากงานน้บี ้าง ทำ�แล้วมสี ่งิ ดีดอี ะไรเกดิ ขนึ้ บ้าง (ตอ่ ตนเอง ทมี งาน ระบบงาน องคก์ ร ประชาชน) ✣ ท�ำ งานโรงเรยี นพอ่ แมแ่ ล้วรู้สกึ ว่าตนเองมคี ณุ คา่ มากในชมุ ชน ✣ มาท�ำ งานนีเ้ พราะเหน็ เพ่ือน/ญาติหยา่ ร้างกันมากกวา่ ครงึ่ เห็นปัญหาเดก็ ในชุมชนเกดิ จาก ปญั หาครอบครวั ✣ เห็นเด็กแล้วสงสาร อยากชว่ ยเหลอื ✣ เปน็ งานทช่ี อบ คิดวา่ เป็นโอกาส ท้าทาย ✣ เป็นนโยบาย เป็นงานที่รบั ผดิ ชอบ จึงอยากพัฒนางานใหด้ ขี ้นึ ✣ ท�ำ ใหค้ นในหม่บู า้ นมคี วามผูกพนั กนั มากข้นึ ปัญหาเด็กลดลง ความสมั พนั ธใ์ นครอบครัวดขี นึ้ ✣ เกิดเครอื ขา่ ยการท�ำ งานร่วมกนั ในชมุ ชน ทัง้ สธ. ศธ. อบท. พม.ต�ำ รวจ NGO ✣ ภมู ิใจ ท่สี ามารถเปลย่ี นความคดิ ของบุคลากรหน่วยงานในพื้นท่จี าก “งานของฉนั งานของเธอ กลายเป็นงานของเรา” ท�ำ ให้เกดิ ความร่วมมือมากข้นึ ค่มู ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวัยรุ่นกลมุ่ เสี่ยง 15 ส�ำ หรับ พ่อแม่

2. ลักษณะงาน กจิ กรรมท่ีท�ำ ✣ สรา้ งเครือข่ายหา key person/ผู้มีอ�ำ นาจในชมุ ชนมาร่วมงาน ✣ สร้างแกนนำ�ในพ้ืนทจี่ ากทุกสาขาวชิ าชพี ทง้ั เดก็ และผู้ใหญ่ ✣ การอบรมให้ความรู้จัดคา่ ยครอบครัว ✣ จดั กจิ กรรม/เวทีสร้างสรรคใ์ นชมุ ชน ✣ รณรงคส์ อื่ สารเช่น วิทยุชมุ ชน โปสเตอร์ ✣ หางบประมาณจากแหล่งตา่ งๆ เชน่ องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน ✣ จดั ทำ�ฐานขอ้ มูล ส�ำ รวจสถานการณ/์ สภาพปัญหาในพืน้ ท่ี ✣ คนื ข้อมลู สถานการณป์ ัญหาของพน้ื ท่ี ใหช้ ุมชนรับทราบ ✣ ติดตามประเมนิ ผลการดำ�เนินงาน ทงั้ ความพงึ พอใจ และผลลพั ธ์ที่เกิดข้ึนกบั ตวั เด็ก พ่อแม่ และความสมั พนั ธ์ในครอบครัว 3. การทำ�งานร่วมกันท่เี ข้มแขง็ ท�ำ อย่างไร ✣ องคป์ ระกอบของทมี คุณสมบัตใิ นการคัดเลอื กทมี งาน ✾ ทีมประกอบจากหลายๆเครือขา่ ย ทัง้ สธ. ศธ. พม. อบท.ตำ�รวจ NGO โดยเลอื กคนทม่ี ีอ�ำ นาจ เพราะจะได้รบั ความร่วมมือสงู การไมม่ คี นมอี �ำ นาจในทีม จะยากตอ่ ความรว่ มมือ ควรเป็นระดบั ผอ. /รองผอ. ✾ เป็นคนท่เี ข้ากบั ผู้อ่นื งา่ ย ✾ มีจิตใจดี ✾ มุ่งม่นั ต้ังใจ เกาะติดงาน ✾ มองภาพเชงิ ระบบได้ ✾ มกี ลยุทธใ์ นการท�ำ งาน ✣ วธิ ีท�ำ งานรว่ มกัน ✾ มีทั้งรปู แบบ MOU, การแตง่ ตงั้ คณะกรรมการจากภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง ✾ ใช้เวทีระดบั อำ�เภอ /ระดับจงั หวดั เป็นโอกาสในการส่ือสาร/ชีแ้ จงหรอื ปรึกษาหารือ ตลอดจนการขอความร่วมมือต่างๆ 4. วธิ กี ารทำ�งานกับพืน้ ท่ี ✣ ประชมุ วางแผน หางบประมาณ ร่วมกับหน่วยงานในพืน้ ที่ ✣ เชิดชหู น่วยงาน และใหเ้ ป็นงานของพน้ื ท่ี( พ้ืนที่เป็นเจา้ ของงาน) ✣ PMระดบั อ�ำ เภอ จะเป็นผนู้ ำ�ใหเ้ กิดงานทั้งอำ�เภอ และมีผ้เู ก่ียวข้องมาช่วย 5. การวดั ผล วัดอะไร ใช้อะไรวัด ดูความส�ำ เร็จจากอะไร ✣ ตวั ชว้ี ัด : อัตราการต้ังครรภ์ในวยั รุ่นลดลง 6. ปัญหาอปุ สรรคคืออะไร แก้ไขอยา่ งไร ทำ�ไมยงั คงทำ�งานน้ตี อ่ ✣ ขาดงบประมาณ การแก้ไขใช้วิธขี อจาก อบท. NGO ✣ ขาดความรู้ ใชห้ ลักสูตรและวิทยากรภายนอก ✣ ภาระงานมาก ท�ำ ไมต่ อ่ เนอ่ื ง งานยังตา่ งคนต่างทำ� 16 คมู่ อื การจัดกิจกรรมการดแู ลวัยร่นุ กล่มุ เส่ยี ง ส�ำ หรับ พอ่ แม่

7. ถ้าจะเชญิ ชวนคนอน่ื มาท�ำ งาน จะเชิญชวนคนอืน่ อยา่ งไร สร้างแรงบนั ดาลใจให้คนอ่ืนอยา่ งไร ✣ ใหข้ ้อมูลปญั หาในพน้ื ท่ี ท�ำ ในประเดน็ ที่พ้ืนทส่ี นใจ ✣ ขายไอเดยี นำ�เสนอกิจกรรมในพืน้ ท่ี ท�ำ ให้พืน้ ท่ีดู 8. ข้อเสนอเพอ่ื การพัฒนางานโรงเรยี นพอ่ แม่ทเี่ ปน็ รูปธรรม ✣ หลกั สูตรปรับทัศนคตกิ ารท�ำ งานกับวัยรุ่น ✣ หลักสูตร/องคค์ วามรู้เกยี่ วกับพัฒนาการวัยร่นุ ✣ นโยบายต่อเนอ่ื ง ติดตามนเิ ทศประเมินผลตอ่ เน่อื ง ✣ มกี จิ กรรมในพื้นท่อี ย่างต่อเน่อื งเวทีแลกเปล่ียน เวทเี ชดิ ชู 9. ปัจจยั สนับสนุน/เงื่อนไขความสำ�เรจ็ ท่ที �ำ ให้งานน้ีดีขึน้ ✣ การสนับสนุนของผู้บรหิ ารทง้ั คน เงนิ ของ ✣ บรรจุเร่ืองการด�ำ เนินงานวัยร่นุ ให้เป็นวาระแห่งชาติ(นอกเหนือจากเรื่องการตัง้ ครรภใ์ นวัยร่นุ ) ✣ ระบบดแู ลชว่ ยเหลือนกั เรียน คดั กรองเด็กกลมุ่ เสย่ี ง/มปี ญั หาท�ำ ให้ครรู เิ ริม่ กิจกรรมเพื่อช่วยเหลอื เดก็ และใหค้ วามรู้แก่พอ่ แม่ ✣ ปรับกระบวนการเรียนการสอนของโรงเรียน ให้เด็กรจู้ ักคดิ /วเิ คราะห์ ✣ การตั้ง KPIทเี่ หมาะสม สง่ ข้อมูล/ผลงานตามความเป็นจริง ✣ มคี วามชดั เจนของแต่ละหนว่ ยงานวา่ ใครทำ�หนา้ ทอ่ี ะไรเช่น พม.ศธ. ✣ มีหลักสูตรพฒั นาทุกกลุม่ วยั เชน่ รร.พอ่ แม่ เด็ก วัยรุ่น และเพศ ✣ ความมอี ิสระในการออกแบบงานเอง ถอดบทเรยี นการด�ำ เนนิ งานโรงเรยี นพอ่ แมจ่ ากการประชมุ แลกเปลย่ี นเรยี นรฯู้ ครงั้ นี้ สรปุ ภาพรวมการด�ำ เนนิ งานเก่ียวกบั พอ่ แม/่ ผูป้ กครองและเดก็ วัยรุ่นในพ้ืนท่ี ไดด้ ังนี้ 1. รปู แบบ/โครงการ/กจิ กรรมการด�ำ เนนิ งานโรงเรยี นพอ่ แมจ่ ากการประชมุ แลกเปลย่ี นเรยี นรฯู้ ครงั้ นพี้ บวา่ การดำ�เนนิ งานเกย่ี วกับพ่อแม/่ ผู้ปกครองและเดก็ วยั รนุ่ ในพน้ื ที่ มรี ูปแบบกจิ กรรมต่างๆ ดังน้ี 1.1 กิจกรรมดา้ นการสง่ เสรมิ ปอ้ งกนั 1.1.1 การให้ความรู้แก่พอ่ แม่/ผู้ปกครอง โดย ✾ รูปแบบ : การจัดอบรม/ประชุมเชิงปฏบิ ัตกิ าร ✾ ระยะเวลา : 1-2 วัน ✾ เนอื้ หาทใ่ี ชใ้ นการจดั อบรม ไดแ้ ก่ ความรเู้ รอื่ งเพศศกึ ษา การสอ่ื สารเรอื่ งเพศ การสอื่ สาร ระหว่างพ่อแม่กับวัยรุ่น การสร้างความสัมพันธ์ ซ่ึงเน้ือหาส่วนใหญ่ใช้หลักสูตร ขององค์การแพธ(PATH ) ✾ วิทยากร : จากองค์การแพธ(PATH )หนว่ ยงานสาธารณสุข ✾ กลุ่มเปา้ หมาย : พ่อแม่ /ผู้ปกครองวยั รุน่ กลมุ่ ดี /กลมุ่ เสี่ยง คู่มอื การจัดกิจกรรมการดูแลวัยรนุ่ กลุ่มเสย่ี ง 17 ส�ำ หรับ พอ่ แม่

1.1.2 คา่ ยครอบครวั โดยจดั กิจกรรม “คา่ ยครอบครัวอบอนุ่ ” เพื่อสรา้ งทศั นคตทิ ี่ดใี นเรอื่ งเพศ และเพมิ่ ทกั ษะในการสอ่ื สารเรอ่ื งเพศอยา่ งสรา้ งสรรคใ์ นครอบครวั ใหก้ บั พอ่ แมผ่ ปู้ กครอง และวัยรุ่น ❇ ระยะเวลา:2-3 วนั (มีกิจกรรรมภาคคาํ่ ) ❇ กิจกรรม :มที ั้งการใหค้ วามรู้ และกจิ กรรมสร้างความสมั พันธร์ ะหวา่ งพอ่ แม่ และลกู วยั ร่นุ ❇ เนอื้ หาทใี่ ชใ้ นการจดั กจิ กรรม ไดแ้ ก่ ความรเู้ รอื่ งเพศ การสอ่ื สารเรอ่ื งเพศ การสอื่ สาร ระหว่างพ่อแม่กับลูกวัยรุ่น การสร้างความสัมพันธ์ ส่วนใหญ่ใช้หลักสูตรของ องค์การแพธ (PATH ) ❇ วทิ ยากร : จาก องคก์ ารแพธ(PATH )หนว่ ยงานสาธารณสุข และภาคเี ครือข่าย ❇ กลมุ่ เปา้ หมาย :ไดแ้ ก่ พอ่ แม่ /ผปู้ กครองวยั รนุ่ กลมุ่ ดี /กลมุ่ เสยี่ ง วยั รนุ่ กลมุ่ ด/ี กลมุ่ เสยี่ ง 1.1.3 กิจกรรมเปิดพนื้ ที่สร้างสรรค์ในชมุ ชน เช่น ถนนเดก็ เดิน เวทปี ระกวด ฯลฯ 1.2 กจิ กรรมการบ�ำ บดั รกั ษาวยั รนุ่ ที่มปี ญั หา ไดแ้ ก่ ✾ คดั กรอง/ประเมนิ ปัญหา ✾ จัดบรกิ ารใหค้ �ำ ปรกึ ษาปญั หาวยั รุ่น พอ่ แม่/ผู้ปกครอง ในสถานบริการสาธารณสุข 2. เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชใ้ นการด�ำ เนนิ งาน ไดแ้ ก่ แบบคดั กรอง/แบบสอบถามเพอื่ ส�ำ รวจปญั หา หลกั สตู รการใหค้ วามรู้ ขององค์การแพธ 3. กระบวนการ/วธิ ีการทำ�งาน ✣ สำ�รวจข้อมลู สถานการณ์/ปัญหาในพื้นที่ ✣ คืนข้อมูลให้ชุมชนส่ือสารสร้างความตระหนกั และขอความร่วมมือจากหนว่ ยงานในพ้ืนที่ ✣ หาแนวรว่ ม/ทมี งาน เช่น เด็กแกนน�ำ เพื่อนครู ผนู้ ำ�ชุมชน อสม. ✣ พฒั นาศกั ยภาพบุคลากรแกนนำ� ✣ จดั กจิ กรรมเสรมิ สร้างความรู้ให้แก่ พอ่ แม/่ ผู้ปกครอง เดก็ ✣ จดั กจิ กรรมเสรมิ สรา้ งความสมั พนั ธร์ ะหว่างพอ่ แม/่ ผ้ปู กครอง และเดก็ 4. ผลลัพธ์/ความสำ�เร็จ ✣ ผู้ปกครองและเดก็ มีความสัมพนั ธ์ทดี่ ีขน้ึ เขา้ ใจกนั มากขึ้น ✣ เกดิ ความร่วมมอื ระหว่างภาคเี ครอื ขา่ ยในพื้นทมี่ ากข้นึ 5. การสนับสนนุ /งบประมาณ มีงบประมาณจากหลายแหล่ง เชน่ สาธารณสขุ พม. อบท. วัด โรงเรียน ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาคณุ ภาพและการขยายผลการดำ�เนินงานตอ่ ไป 1. รวบรวมข้อมูลเชิงลึกเรื่องกิจกรรม/กลยุทธ/วิธีการดำ�เนินงานจากหน่วยงานต่างๆที่เก่ียวข้องให้ครอบคลุม ทุกเขตสุขภาพ 2. จดั ท�ำ รา่ งคมู่ อื แนวทางการด�ำ เนนิ งานโรงเรยี นพอ่ แม่ ทค่ี รอบคลมุ ทง้ั มติ ดิ า้ นสง่ เสรมิ ปอ้ งกนั และบ�ำ บดั รกั ษา ตลอดจนมรี ปู แบบ/วธิ กี ารตดิ ตามประเมนิ ผลทงั้ เชงิ ปรมิ าณ เชงิ คณุ ภาพทเี่ ปน็ รปู ธรรม ส�ำ หรบั เปน็ แนวทางใหแ้ กห่ นว่ ยงาน/ พนื้ ทอ่ี ่นื ๆทย่ี งั ไม่ได้ดำ�เนนิ งาน หรอื พนื้ ท่ที ่ีสนใจ/ประสงคจ์ ะรเิ ริ่มดำ�เนนิ งาน 18 ค่มู ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวัยรุ่นกลุม่ เสยี่ ง สำ�หรบั พ่อแม่

3. กำ�หนดพ้ืนที่เป้าหมายเพ่ือทดลองใช้/ทดสอบคุณภาพของคู่มือแนวทางฯ ตลอดจนติดตามผลการใช้คู่มือ แนวทางฯ เพ่อื น�ำ มาปรบั ปรุงเนอื้ หาใหส้ อดคล้อง หรือยดื หยุ่นกับบริบทแต่ละพน้ื ท่ี 4. จัดเวท/ี กิจกรรม/สัมมนาแลกเปล่ียนเรยี นร้เู ร่ืองโรงเรียนพ่อแมข่ องทกุ เขตสุขภาพ (Showcase) เพ่อื ใหห้ น่วย งานได้มีโอกาสเผยแพรแ่ สดงผลงาน ตลอดจนแลกเปลี่ยนประสบการณ์ (อาจมกี ารประกวดประเภทต่างๆ) เพือ่ ใหเ้ กดิ ความภาคภมู ิใจ มแี รงบนั ดาลใจ ขยายผลหรือตอ่ ยอดการพฒั นางานต่อไป 5. ค้นหาและรวมรวมหน่วยงานที่มีวิธีการปฏิบัติที่ดี(Good Practice ) จากทุกเขตสุขภาพ เพื่อร่วมจัดทำ� ข้อกำ�หนดและเกณฑ์ในการเปรียบเทียบการดำ�เนินงานโรงเรยี นพ่อแม่ (Benchmarking ) ซงึ่ เปน็ กลยุทธห์ น่ึงทจ่ี ะชว่ ย กระต้นุ ใหเ้ กิดการพัฒนาคณุ ภาพการด�ำ เนินงานอยา่ งต่อเนื่อง 6. หน่วยงานที่รับผิดชอบหลัก(Project Manager) สนับสนุน เป็นที่ปรึกษาทางวิชาการ ตลอดจนสร้างและ พัฒนาความสัมพันธ์กับเครือข่ายการดำ�เนินงานโรงเรียนพ่อแม่ เพ่ือร่วมขยายผลและพัฒนาคุณภาพการดำ�เนินงาน อยา่ งต่อเน่ือง คมู่ ือการจดั กจิ กรรมการดแู ลวัยรนุ่ กลมุ่ เสยี่ ง 19 ส�ำ หรบั พอ่ แม่

20 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวยั ร่นุ กล่มุ เสี่ยง ส�ำ หรบั พ่อแม่

คู่มอื การจดั กิจกรรมการดแู ลวยั รุ่นกลมุ่ เสี่ยง 21 ส�ำ หรบั พอ่ แม่

22 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวยั ร่นุ กล่มุ เสี่ยง ส�ำ หรบั พ่อแม่

แนวทางการจดั การ ระบบการดแู ลผู้ปกครองที่มลี ูกวัยรุ่น ในชมุ ชน การให้ความรแู้ ละเสรมิ สร้างทักษะของผปู้ กครองในการเล้ยี งดูลกู วยั รุ่นในชมุ ชน บุคลากรสาธารณสุข และผ้ทู ่ี เกี่ยวข้อง สามารถจดั ล�ำ ดบั การให้บรกิ ารตามขนั้ ตอนการดแู ลชว่ ยเหลอื ผูป้ กครองวัยรุน่ ไดเ้ ปน็ 5 ขั้นตอน ดงั ต่อไปนี้ คูม่ อื การจดั กิจกรรมการดูแลวยั รุ่นกลมุ่ เสี่ยง 23 สำ�หรับ พ่อแม่

รายละเอยี ดของแต่ละขน้ั ตอน ดังตารางต่อไปน้ี ขั้นตอนการบรกิ าร กลุ่มเปา้ หมาย บคุ ลากร/สือ่ ที่เกีย่ วข้อง ข้นั ท่ี 1 ศกึ ษาด้วยตนเอง ผู้ปกครองทว่ั ไป หนงั สอื คมู่ อื ความรู้ สอื่ การสอนตา่ งๆ ข้ันที่ 2 กจิ กรรมกลมุ่ ผปู้ กครอง ผปู้ กครองท่ียังขาดความเขา้ ใจ กิจกรรมส่งเสรมิ ทักษะการเล้ยี งดู และทักษะการเลี้ยงดูลูกวยั รุน่ ลกู วยั รนุ่ ขน้ั ท่ี 3 ปรกึ ษาผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นวยั รนุ่ ผู้ปกครองทมี่ ีปญั หาเรอื่ งลูกวยั รุ่น บุคลากรสาธารณสุข และผเู้ ชย่ี วชาญ รายบุคคล ท่ีตอ้ งการปรึกษารายบุคคล ด้านการดูแลวยั ร่นุ ขั้นที่ 4 เขา้ บำ�บัดรกั ษาด้านจติ เวช ผ้ปู กครองตอ้ งการความชว่ ยเหลือ จติ แพทยเ์ ดก็ และวัยร่นุ จิตแพทย์ วยั รนุ่ กรณลี กู วยั รนุ่ มปี ญั หาดา้ นสขุ ภาพจติ นกั จิตวิทยา พยาบาลจติ เวช และจิตเวชรุนแรง นักสังคมสงเคราะห์ และสหวิชาชีพ ทเ่ี กีย่ วข้อง ขั้นท่ี 5 บำ�บดั รกั ษาดา้ นจิตเวช ผ้ปู กครองที่มีปัญหาสุขภาพจิต จิตแพทย์ นักจิตวิทยา พยาบาล ผู้ใหญ่ หรอื จิตเวช จิตเวช นกั สังคมสงเคราะห์ และสหวิชาชพี ท่เี กีย่ วข้อง 24 ค่มู อื การจดั กิจกรรมการดแู ลวัยรุ่นกลมุ่ เสี่ยง ส�ำ หรับ พ่อแม่

เรื่องเล่า จากคนหน้างาน 1. สำ�นักงานสาธารณสุขจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ โดยคุณอนุสรณ์ สุขกันตะ (แชมป์) จากประเด็นปญั หาท่ีพบในพืน่ ที่ คือ การทอ้ งไมพ่ รอ้ มในวยั รุ่น ซง่ึ ปัญหาท่ีเกิดขึ้นตดิ อนั ดบั 2 ของประเทศทาง หนว่ ยจงึ ได้มกี ารร่วมมอื กับหน่วยงานสสส. เพ่ือจดั กจิ กรรมบูรณาการท้องในวยั รนุ่ 9 ภารกจิ กิจกรรมท่ีจัดข้ึนคือการจัดค่ายโดยใช้หลักสูตร PATH เข้ามาใช้ในกระบวนการ “สร้างวิทยากร” โดยให้ทาง อ�ำ เภอเปน็ ผ้จู ัดเวทขี ึนเปน็ การจบั คูอ่ �ำ เภอ กระบวนการดำ�เนินงาน โดยทางหน่วยงานเข้าปรึกษาหารือกับทางผู้ว่าราชการจังหวัดให้เป็นผู้จัดสรร งบประมาณและเซน็ อนมุ ตั ใิ ห้ เขา้ ไปตดิ ตอ่ ประสานงานกบั หนว่ ยงาน พม. เพอ่ื เชญิ เขา้ รว่ มโครงการ และตดิ ตอ่ กระทรวง ศึกษาผ่านศึกษานิเทศ(ศน.) เพ่ือให้เข้าไปประสานงานหรือช้ีเฉพาะเจาะจงให้ทางโรงเรียนเข้ามามีส่วนร่วมในการ จดั กจิ กรรม ซงึ่ ตอนนน้ั ไดจ้ ดั กจิ กรรม “กา้ วยา่ ง” เขา้ ไปบรู ณาการสอนเรอ่ื งเพศ จดั ใหก้ บั 18โรงเรยี นทเ่ี ขา้ รว่ มโครงการ ความภาคภูมิใจของผู้ปฏบิ ตั ิคอื “รู้สึกวา่ เปน็ งานของเรา ไมใ่ ชข่ องใครคนใดคนหนงึ่ ” “ผลงานหรอื รางวลั ไมม่ ี แต่ 7ปี ทีท่ ำ�งานคอื สถิตทิ ้องในวยั รุ่นลดลงในชว่ งทเี่ ขา้ มารว่ มทำ�โครงการนี้” คมู่ ือการจดั กิจกรรมการดูแลวยั รนุ่ กล่มุ เสยี่ ง 25 สำ�หรบั พอ่ แม่

2. โรงพยาบาลปราณบุรี โดย นางวันวิสา บุญยืนมั่น (เล็ก) ได้กล่าวว่า เดิมทีการจะเข้าไปจัดกิจกรรมเป็นเรื่องท่ียากมากในโรงเรียนเน่ืองจากครูไม่ยอมรับ และยังสอนเอง ไม่ได้ทางโรงพยาบาลจึงประสานกับทางผู้ว่าราชการจังหวัดจัดเวทีให้ศึกษานิเทศ(ศน.)เข้ามาจัดการหลักสูตรที่เข้าไป โรงเรียนเอง เชิงบังคบั ใหท้ างโรงเรียนตอ้ งท�ำ ทกุ ที่ จากนั้นทางโรงพยาบาลจึงเข้าไปโรงเรียนโดยผ่านผู้อำ�นวยการโรงเรียน เข้าไปจัดโครงการและเข้าไปสอน จัด หลักสูตรเข้าไปสอนให้ทางโรงเรียน พัฒนาครู จัดขึ้นในทุกโรงเรียนในอำ�เภอ และจะจัดช่วงต้นเทอมเพื่อไม่ให้บ่ันทอน ช่ัวโมงสอนของทางโรงเรียนมากเกินไป โดยจะไม่เลือกเจาะจงกลุ่มเด็ก เพราะถือว่าเด็กวัยรุ่นทุกคนคือกลุ่มที่เสี่ยงต่อ ปญั หาได้ทุกคน ปัญหาท่พี บในโรงเรียนคอื โรงเรียนจะปฏิเสธการสอนเอง พยาบาลจงึ พัฒนาโครงการ “กา้ วย่าง” เข้าไปสอน 16 ชว่ั โมงใหเ้ ปน็ หลกั สตู รส�ำ หรบั โรงเรยี น ซงึ่ การท�ำ กจิ กรรมในกลมุ่ เดก็ ใหจ้ ะใหค้ วามรว่ มมอื ดี แตย่ ากกบั การจดั กจิ กรรมใน กลมุ่ ผู้ใหญ่ การประสานงานกับชุมชน จะท�ำ โดยการเข้าถึงนายยกอบต./อบท. และการประกาศเสียงตามสาย การใหข้ อ้ มลู ปญั หาผา่ นวทิ ยปุ ระชสมั พนั ธข์ องหมบู่ า้ นโดยการสะทอ้ นปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ ในชมุ ชน เพอื่ กระตนุ้ การขบั เคลอื่ นการดแู ลวยั รุ่นโดยผ้นู �ำ ชุมชน ในปี 2554 ไดท้ �ำ คลนิ กิ วยั รนุ่ โดยใหค้ �ำ ปรกึ ษาส�ำ หรบั วยั รนุ่ ทมี่ ปี ญั หาไมก่ ลา้ ปรกึ ษา และตอ้ งการความเปน็ ความ ลบั และสว่ นตวั จงึ ไดจ้ ดั ใหส้ รา้ งหอ้ งลบั (Black Door) ขนึ้ ภายในโรงพยาบาล เพอ่ื ใหว้ ยั รนุ่ ทพี่ บปญั หาเขา้ ปรกึ ษา บ�ำ บดั และส่งตอ่ ต่อสหวิชาชีพ พยายามสรา้ งความตระหนักและความเขา้ ใจวัยรนุ่ ใหผ้ ู้ปกครอง และใหค้ วามสำ�คญั ว่า “ทุกคน คอื กลุ่มเส่ยี ง” ใหพ้ อ่ แม่พจิ ารณาเข้าร่วมกิจกรรมหรอื โครงการ ในปจั จบุ นั ทางโรงพยาบาลให้การสนับสนุนทง้ั สอื่ และเนอ้ื หาในสว่ นขาดให้กับโรงเรยี นและครู แรงจงู ใจในการทำ�งานคอื “มกั จะคดิ ถึงลูกหากท้อแท”้ 26 ค่มู ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวัยรนุ่ กลุ่มเสย่ี ง ส�ำ หรบั พอ่ แม่

3. เทศบาลตำ�บลลำ�ทับ อ.ลำ�ทับ จ.กระบี่ โดยนายวรฤทธิ์ บุรินทร์กุล (แดน) กล่าวไวว้ า่ ในช่วงปี 2553 ได้จดั ท�ำ โครงการ “วัยรนุ่ ยคุ ใหม่ อดเปรีย้ ว ไว้กินหวาน”ซึง่ เป็นกจิ กรรม 3 วนั เนอ่ื ง ด้วยท้องถิ่นพบปัญหาการทำ�แท้ง ท้องและตายในกลุ่มวัยรุ่นเพิ่มขึ้นเร่ือย ๆ จึงได้มีแนวคิดอยากจะป้องกันและแก้ไข ปัญหาใหก้ บั พ่อแม่ ผปู้ กครอง จึงได้จดั กจิ กรรมใหค้ วามรู้ และมีมอบรางวลั โดยมีกระบวนการคัดเลอื กตวั แทนมาและ เปน็ กล่มุ เยาวชนที่สนใจไมร่ ะบเุ จาะจงกลมุ่ ปัญหาให้เขา้ มามีส่วนรว่ ม กจิ กรรมที่ท�ำ ไดแ้ ก่ ฐานกิจกรรม เกม ซีรี่ยโ์ ดยจดั ท�ำ แบ่งเปน็ ตอนๆ กิจกรรมบนเวที ตงั้ สภาเดก็ สภาเยาวชน และสภาผูใ้ หญ่ จดั ประกวดการผลติ สอ่ื /โปสเตอร์ ทำ�เพลง ประจำ�โครงการ และทส่ี ำ�คญั คือกจิ กรรม “ทายาทพระสเวท” ซงึ่ เป็นกิจกรรมทีต่ ่อเน่ืองทุกปี มีรูปแบบการทำ�งานร่วมกบั โรงเรยี นและชุมชน โดยการจดั กจิ กรรมคา่ ยสายใยรกั ครอบครัว และคา่ ยยาเสพตดิ จดั ขน้ึ เพอ่ื ยตุ คิ วามรนุ แรงในชมุ ชน ลดกลมุ่ เสยี่ งในวยั รนุ่ กบั พอ่ แม่ มกี ารเขา้ ไปตรวจปสั สาวะ ไปตดิ ตามถงึ บา้ นในกรณที ่ี พอ่ แม่ไมย่ อมเข้าร่วมกจิ กรรม และใช้วทิ ยากรทหาร มาจดั กจิ กรรมเชน่ ปิดไฟ สารภาพบาป โดยให้พ่อแม่แอบฟัง โดยที่ เด็กไม่รู้ว่ามีผู้ปกครองเขา้ มารว่ มฟังดว้ ย ผลลัพธ์ที่ได้จากการจัดกิจกรรมคือ สัมพันธภาพในครอบครัวดีข้ึน พูดคุยกันมากข้ึน ผู้ปกครองมีความรู้ความ เขา้ ใจลกู วยั รนุ่ มากขน้ึ มกี ารท�ำ งานรว่ มกนั หลายฝา่ ย ทงั้ กระทรวง ทบวง กรม เมอ่ื ขอความรว่ มมอื จะไดร้ บั การสนบั สนนุ ท้ังคนและงบประมาณ ปัญหาท่ีพบ คือ ต้องจัดปฏิทินช่วงกรีดยางเน่ืองจากจัดขึ้นในช่วงท่ีเป็นฤดูกรีดยางจะมีผู้เข้าร่วมน้อย ผู้มาร่วม กิจกรรมมกั จะมาเพยี งคนเดยี วส่วนมากจะเปน็ แมห่ รือตายาย ต้องเป็นกจิ กรรมที่ไมเ่ สยี ค่าใชจ้ า่ ยมีเลี้ยงอาหาร และทาง ท้องถิ่นยังได้พบปประเด็นเก่ียวกับเรื่องสัมพันธภาพในครอบครัว เนื่องจากปัจจุบันมีเทคโนโลยีเข้ามาเก่ียวข้องกับการ ด�ำ รงชวี ติ มากขึน้ และมักใชใ้ นทางท่ผี ิด กอ่ ให้เกดิ ช่วงวา่ งระหวา่ งครอบครวั มากข้ึนก่อให้เกิดปัญหาตามมา เช่น การตดิ โซเซยี ล มีแอบคุยกันกับแฟนเก่า กอ่ ใหเ้ กิดปัญหาหยา่ ร้างตามมา แนะนำ�ประเด็นเพม่ิ เตมิ “ชะลอปญั หาจุดถ่านไฟเก่า” “ดับไฟใต้(จติ ส�ำ นกึ )” รว่ มกันระดบั ประเทศ ความส�ำ เรจ็ ของหนว่ ยงานและตวั ผปู้ ฏบิ ตั คิ อื การไดร้ บั รางวลั เปน็ ชมุ ชนตน้ แบบในปี 2552 และรางวลั จากโครงการ ทายาทพระสเวท ในปี 2557 คู่มือการจดั กิจกรรมการดแู ลวัยรุ่นกลุ่มเสี่ยง 27 ส�ำ หรับ พอ่ แม่

4. โรงพยาบาลส่งเสริมตำ�บลเทนมีย์ อ.เมือง จ. พิจิตร โดยนางบุญธรรม จ้อยสุดใจ (กิ๊ฟ) ไดก้ ลา่ ววา่ ไดม้ กี ารจดั กจิ กรรม โครงการทต่ี อ้ งท�ำ งานรว่ มกบั หลายหนว่ ยงาน ซงึ่ เปน็ การเขา้ ไปใหค้ วามรู้ ในเนอื่ หาเกี่ยวกบั เร่ือง เพศ และทักษะการปฏเิ สธใหก้ ับกลมุ่ วัยร่นุ ในพ้ืนที่ ดังนี้ ✎ โรงเรยี น ไดม้ มี กี ารเขา้ ไปปะสานงานกบั ผอู้ �ำ นวยการโรงเรยี นใหจ้ ดั กจิ กรรมขน้ึ โดยมขี น้ึ ในวนั เสาร์ อาทติ ย์ ผเู้ ขา้ รว่ มกจิ กรรมคอื นกั เรยี นป.6 ทเี่ ปน็ จติ อาสาทผ่ี า่ นการตอบรบั จากผปู้ กครอง และกลมุ่ เดก็ ทเ่ี ขา้ รว่ ม โครงการ To Be No.1 จดั การสอนเร่ืองทักษะพยาบาลเบอ้ื งตน้ ร่วมด้วย ✎ หมบู่ า้ น มกี ารเขา้ หาผนู้ �ำ ชมุ ชนเพอ่ื ปรบั ทศั นคติ และใชแ้ บบส�ำ รวจ 5 ดา้ น รวมไปถงึ การใชเ้ ทคนคิ “เดก็ ดี ชวนเดก็ กลมุ่ เสยี เปลย่ี นพฤตกิ รรมเปา้ หมาย20เดก็ และพอ่ แม่การประเมนิ โดยให้2หมบู่ า้ นเปรยี บเทยี บ โดยรนุ่ ราวคราวเดียวกนั ใชโ้ ปรแกรมเปน็ ตัวประเมนิ ✎ เครอื ขา่ ย มกี ารสรา้ งFacebook ต�ำ บล เพอ่ื ใหเ้ ดก็ เขา้ รว่ มโครงการ แลว้ ดงึ พอ่ แมม่ าเรยี นรู้ มกี ารจดั คา่ ย ให้พอ่ แม่ โดยแยก พ่อแม่ กับลกู เริ่มจากพ่อแม่ 20 คน ตอนนย้ี งั ไมส่ �ำ เร็จสมบรู ณ์ งบประมาณท่ีใช้ไดม้ าจาก ✣ อบต.และวัด โดยผา่ นเจ้าอาวาส เทคนคิ การจัดกจิ กรรม ✣ แยกผปู้ กครองและเดก็ กลมุ่ ผนู้ �ำ และคละกลมุ่ เปา้ หมายเพอื่ ถอดความรใู้ หเ้ หน็ สภาพปจั จบุ นั และในอดตี ท่ีเกดิ ปัญหาข้ึน “ความส�ำ คญั ของการจดั กิจกรรมทุกอย่างควรมีจุดเริม่ ต้นที่เด็ก ควรใหเ้ ดก็ ไดเ้ รยี นรู้ตง้ั แตเ่ ล็ก” 5. โรงพยาบาลส่งเสริมตำ�บลท่าบัว อ.โพทะเล จ.พิจิตร โดยนางสาวแสงเดือน ณ จอม (แมว) ไดก้ ลา่ วถงึ การจัดกิจกรรมดังนี้ ✎ วัยรนุ่ นอกพื้นท่ี กจิ กรรมท่จี ัดคอื อบรมใหค้ วามรเู้ รอ่ื งเพศ คุมก�ำ เนดิ โดยใชห้ ลักสตู รของ PATH ✎ กลมุ่ พ่อแม่ผปู้ กครองของวัยรนุ่ จากการอบรม อสม.ท่ีมีลกู วยั ร่นุ ใชห้ ลกั สตู รการปรับทัศนคติ ✎ วยั รนุ่ ตอนปลาย ในวิทยาลัยชุมชน ให้การอบรมเรอื่ ง เพศ อวยั วะในรา่ งเกยี่ วกบั ทางเพศ วทิ ยากรที่มาสอนคือทมี ที่ไปเรียน หลักสูตร PATH มา มีการประชาสัมพนั ธเ์ สงี ตามสาย และจีต้ วั บุคคลถงึ บ้าน ผลลัพธ์ คอื อตั ราการตัง้ ครรภใ์ นวยั รนุ่ ลดลง 4 คน ซ่ึงติดตามผลมาจากข้อมูลของทางโรงเรียน แตม่ ขี ้อจ�ำ กัด ใน กรณีศษิ ย์เกา่ หรือเด็กทอ่ี อกจากระบบโรงเรียนไปแล้วมกั ติดตามคอ่ นขา้ งยาก เพราะอยูน่ อกพ้ืนทร่ี ่วมดว้ ย 28 คูม่ ือการจดั กิจกรรมการดแู ลวัยรุน่ กลมุ่ เสี่ยง สำ�หรบั พอ่ แม่

6. โรงพยาบาลสุรินทร์ อ.เมือง จ. สุรินทร์ โดย นางพะยอม ตันฑจรรยา (จอย) ได้กล่าวว่า ได้มีการอบรมให้ความรู้ แก่วัยรุ่น และผู้ปกครอง โดยวิทยากร จากโรงพยาบาล คือคุณหมอ นกั จติ วทิ ยา โดยมีเนือ้ หาเก่ียวกบั รกั ไวใส I massage กิจกรรมกล่มุ การแชร์ประสบการณ์ และการฝกึ เจริญสติ การจดั เวทีความรู้ ซึ่งหลักสตู รท่ีใช้ เป็นหลกั สูตรที่พฒั นาขน้ึ เอง การด�ำ เนนิ งานมกี ารประสานงาน ผา่ นอ�ำ เภอ และผนู้ �ำ ชมุ ชน โดย สสอ.เปน็ ผหู้ าแนวทาง และรว่ มรบั ฟงั แนวทาง การจัดกิจกรรม โดย รพสต. มบี ทบาทในการ ค้นหาปญั หา ขอ้ มลู ดึงบทบาท และดงึ ให้ อสม.เข้ามาช่วย Checklist ให้ ซ่งึ มีงบสนบั สนุนโครงการ 7. เทศบาลตำ�บลวัดโบสถ์ อ.วัดโบสถ์ จ.พิษณุโลก โดย นางปทิดา เพชรลาน (นิตย์) ไดก้ ลา่ วถึงโครงการดงั นี้ ✎ โครงการ“อดเปรย้ี วไวก้ นิ หวาน”ซงึ่ เปน็ การประสานงานกนั ระหวา่ งสภาเทศบาลกบั สภาสตรีโดยพน่ี ติ ย์ เปน็ เจา้ หนา้ ทขี่ องทางเทศบาลอยแู่ ลว้ และไดร้ บั ต�ำ แหนง่ เลขาสภาสตรรี ว่ มดว้ ย จงึ ไดม้ กี ารจดั โครงการโดยมรกลมุ่ เปา้ หมาย คอื สตรี ทม่ี อี ายุ 11 ปขี นึ้ ไป ไมเ่ จาะจงตวั บคุ คล โดยมสี ตรี ทเี่ ปน็ ผใู้ หญเ่ ปน็ พเ่ี ลย้ี งให้ กจิ กรรมทจ่ี ดั คอื การปลกู จติ ส�ำ นกึ เร่ืองของการทำ�แท้ง มีพระมาให้ความรู้ การถอดความรู้ การเลือกคู่ ซึ่งจะมีพี่ทหาร ตำ�รวจมาให้สัมภาษณ์ เก่ียวกับ แนวคิดของการเลือกคู่ การตดิ ตามผล จะมีประธานสตรขี องแตล่ ะหมู่บ้านเข้าไปตดิ ตาม วัดผลโดยการสมั ภาษณ์พ่อแม่ ผลลพั ธ์ คือดขี ึน้ ✎ โครงการแมล่ กู ผูกพัน(ปี 57– 59) กลุ่มเป้าหมายคือตัวแม่และลกู เน้นเร่อื งความใกลช้ ดิ ผกู พันกัน ในทอ้ งถน่ิ มกี ารสรา้ งรฐั ธรรมนญู ทอ้ งถนิ่ เพอ่ื เปน็ ขอ้ ตกลง และแนวทางการปฏบิ ตั ใิ นทอ้ งถน่ิ โดยชว่ ยกนั ตง้ั กรอบทคี่ วรท�ำ ในชุมชน ซึ่งจะมาจากการต้ังชมรม และการจดั เวทีกิจกรรม คูม่ อื การจัดกิจกรรมการดูแลวัยรนุ่ กลุม่ เสีย่ ง 29 สำ�หรับ พ่อแม่

8. โรงพยาบาลวัดโบสถ์ อ.วัดโบสถ์ จ.พิษณุโลก โดย นางธัญญ์ณัฐนิชา สุภัชรธนพิสิษฐ (จ้อน) ไดก้ ลา่ วถงึ การประสานงานกบั หนว่ ยงานระดบั อ�ำ เภอ เขา้ มามสี ว่ นรว่ ม ไมว่ า่ จะเปน็ ต�ำ รวจ (ครแู ดง) ซงึ่ 1 หมบู่ า้ น จะมี 1 ตำ�รวจ ที่มหี นา้ ท่ีดูแลความปลอดภัย การใหค้ วามรู้ รวมถึงดา้ นสาธารณสุขดว้ ย ครแู ดงจะมีหน้าท่ี เข้าไปสอนใน ร.ร. เรอื่ งยาเสพตดิ ทอ้ งไม่พรอ้ ม จะมีชั่วโมงสอนให้ และทส่ี �ำ คัญต�ำ รวจจะตอ้ งไปอบรมหาความรเู้ พ่ิมเติมด้วย ซึ่งทาง โรงพยาบาลเองจะเป็นผู้ให้การช่วยเหลือด้านสื่อ เน้ือหาทางวิชาการหากตำ�รวจต้องการจะเข้ามาที่โรงพยาบาลได้เลย ผลท่ตี ามมา คือเดก็ มีความไว้วางใจกล้าปรกึ ษา พดู คยุ กบั ต�ำ รวจเพิม่ ขึ้น วธิ ีการดำ�เนินการเพ่ือไม่ให้กระทบกบั ครอบครวั ของผปู้ ฏิบัติคือการดงึ สามีเข้ามารว่ มโครงการด้วย การหาผู้นำ�ระดับอำ�เภอ จังหวัด ควรทำ�กับผู้นำ�ก่อน เพื่อให้เขานำ�เข้าเวทีประชุม ไม่ให้เขาคิดว่าโดนข้ามหัว “เราตอ้ งบอกเจา้ บ้านเจา้ เมอื งกอ่ น” ให้ผ้นู ำ�เขาเหน็ ความสำ�คญั และใหเ้ ขารสู้ ึกวา่ เรามีความตัง้ ใจทจ่ี ะท�ำ งาน 9. โรงพยาบาลหาดใหญ่ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา โดย นางภิรดา พงษ์มานุรักษ์ (โย) ไดก้ ลา่ วถงึ การเรมิ่ ท�ำ งานเกยี่ วกบั วยั รนุ่ ใน ปี 2554 ซงึ่ มนี โยบายใหด้ แู ลเดก็ วยั รนุ่ จงึ มบี ทบาท เขา้ ไปเปน็ วทิ ยากร ใหก้ บั อ�ำ เภอและโรงเรยี น โดยเขา้ ไปคยุ สถานการณใ์ นปจั จบุ นั กบั ผอ.โรงเรยี น แตถ่ กู มองวา่ เราเขา้ ไปแทรกแทรง และมอง วา่ เราไปว่าเดก็ ในความดแู ลของเค้ามีปัญหา หลังจากน้ันได้จัดโครงการเข้าไปสอนเร่ืองการใช้ยาคุมกำ�เนิด/ฝังยาคุม ในวิทยาลัยเอกชน โดยมีกระบวนการ ทำ�งานผ่านแกนนำ�ที่ได้อบรมเข้าไป แก้ไขปัญหาระดับต้น และเข้าไปสร้างคลินิกในโรงเรียนดูแลวัยรุ่นและบุคลากร ในโรงเรยี น ตอ่ มาได้มีโรงเรยี นพอ่ แมเ่ กดิ ข้นึ โดยให้ความรู้ดา้ น ท้องไมพ่ ร้อมในวยั ร่นุ จัดท�ำ แบบประเมนิ ท้องไม่พรอ้ ม ตอน นม้ี คี ุณหมอ(หมอปงั ) ทจ่ี ะเข้ามาช่วยในการดแู ลวยั รุ่น 30 คู่มอื การจดั กจิ กรรมการดแู ลวยั ร่นุ กลมุ่ เสย่ี ง สำ�หรับ พอ่ แม่

10. โรงเรียนสหธาตุศึกษา อ.เขื่องใน จ.อุบลราชธานี โดย นางสาวศุภลักษณ์ อุตวา (ลักษณ์) ไดพ้ ูดถงึ โครงการอบรมผ้ปู กครอง “คุยเปดิ ใจ รักปลอดภยั เข้าใจลกู หลาน” ให้กบั ผู้ปกครองลูกมธั ยม โดยจดั ใน รปู แบบการอบรมใหค้ วามรเู้ กยี่ วเรอ่ื งเพศ โดยประสานงานผา่ นศษิ ยเ์ กา่ ทคี่ นุ้ เคยกนั ซง่ึ เปน็ นกั วชิ าการเขา้ รว่ มจดั โครงการ เชิญผนู้ ำ�ชุมชน ของบสนบั สนนุ จาก อบต. ซ่งึ ไม่เก่ียวข้องกบั สาธารณสขุ วิธกี ารด�ำ เนนิ งานคืออบรมโดยผู้ผ่านการอบรม ใช้หลักสูตร “เทคนิคการสือ่ สารส�ำ หรบั ผู้ปกครองลูกวยั รุ่น” ใช้แบบสำ�รวจความพึงพอใจ สำ�รวจความตอ้ งการของเด็ก จัดในรูปของโครงการตอ่ เน่ือง ส่งเสริมการสร้างเครอื ข่ายในต�ำ บล วิธกี ารติดตามผล วัดผลและติดตามผู้ปกครองเปน็ ระยะด้วยเกณฑ์ประเมนิ เน่ืองมาจากผู้ปกครองขาดความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับลูกวัยรุ่น และมีอคติเก่ียวกับการเรียนรู้เร่ืองเพศศึกษา (เช่น การแจกถงุ ยาง การใชถ้ งุ ) จงึ ต้องมีการจัดกจิ กรรมอยา่ งตอ่ เนอื่ ง มกี ารสรา้ งเครอื ข่ายอย่างต่อเนอ่ื ง 11. ผู้ใหญ่บ้าน ม. 15 ต.จุมจัง อ.กุฉินารายณ์ จ.กาฬสินธุ์ โดย นายอนันต์ แซ้มสมัย (อนัน) ไดก้ ลา่ วถงึ การท�ำ คา่ ยผปู้ กครอง 2 วนั 1 คนื โดยจดั ใหก้ บั ผปู้ กครองและเดก็ ซง่ึ โครงการเกดิ จากการทพี่ บปญั หา ความรุนแรงในวัยรุ่น ทอ้ งไม่พรอ้ ม สุราในชมุ ชน รวมถึง อสม.ขาดความรู้เร่ืองเพศ ขอ้ มลู ทีไ่ ด้ทราบน้นั มาจากหมอ วิธีดำ�เนินการ ได้มีการดึงผู้มีอำ�นาจเข้ามาร่วมโครงการ(นักการเมืองท้องถ่ิน) เข้าไปคุยกับเด็กโดยมีผู้ปกครอง ร่วมรบั ฟงั และแลกเปลี่ยนความคดิ เหน็ ให้ข้อเท็จจริง การดึงเข้ามาร่วมกจิ กรรมมกี ารบงั คับ ให้ก�ำ ลังใจผปู้ กครองทีด่ แู ล ลูกวัยรุ่นไดส้ �ำ เรจ็ เพอื่ บอกคนขา้ งบา้ นอีกที เพ่อื ใหล้ ูกบา้ นเข้าร่วมกจิ กรรมได้มีการเชญิ ถงึ บา้ นและแจกเสอ้ื มกี ารจดั กิจกรรม “พาแลงสญั จร” ในหมู่บา้ นซง่ึ เป็นกิจกรรมทีผ่ นู้ �ำ ชุมชนจะแวะเวยี นพุดคุย กนิ ขา้ วแลกเปล่ียน ปัญหาที่เกิดข้ึนในชุมชน พูดถึงสถานการณ์ปัญหาระหว่างผู้นำ�ชุมชนและลูกบ้าน และมีการสำ�รวจความสนใจของเด็ก วยั รนุ่ เกี่ยวกิจกรรมทเ่ี ดก็ สนใจ ใหก้ ารสนบั สนนุ รวมถึงคนทต่ี อ้ งการศกึ ษาต่อ กิจกรรมท่ีทำ�ขึ้น คุณหมอวิภาพร ภาวิบูลย์(พร)จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ�บลจุมจัง ได้กล่าวว่า ได้รับ การสนับสนุนจากผ้อู ำ�นวยการโรงพยาบาล เพ่ือใหก้ ารขบั เคล่ือนไปได้ รวมถึงผูน้ �ำ ชุมชนทใี่ ห้ความร่วมมือเปน็ อย่างดี คูม่ อื การจัดกิจกรรมการดูแลวัยร่นุ กลมุ่ เส่ยี ง 31 ส�ำ หรบั พ่อแม่

จุดอ่อนและจุดแข็งของการจัดกิจกรรมโรงเรียนพ่อแม่ จดุ แข็ง จุดอ่อน - ผูบ้ รหิ ารใหค้ วามส�ำ คญั และสนบั สนนุ - ทศั นคตขิ องผู้บรหิ าร และมีการแบ่งฝ่าย - ผ้ปู ฏิบัตงิ านมคี วามตั้งใจ - การให้ความร่วมมอื ของบุคลากรและผ้รู ับผดิ ชอบ - การมสี ่วนร่วมของภาคีและเครอื ขา่ ย - ขาดผรู้ ับผดิ ชอบงาน - มีวาระของอ�ำ เภอ - บุคลากรขาดทักษะและความรู้ - มงี บประมาณสนบั สนนุ - ขาดโครงสร้างงานวยั รุน่ - มีการให้ข้อมลู และการสะทอ้ นกลับขอ้ มลู - ขาดความตอ่ เนอื่ งของงาน - มีเจ้าภาพในพ้ืนที่ - ขาดการประชาสมั พันธ์ - มเี ครื่องมอื ต้นแบบ (PATH) - แก้ไขปอ้ งกันไม่ถกู จดุ - งบประมาณ - ผ้บู ริหารและนโยบายเปลีย่ น 32 คมู่ ือการจัดกิจกรรมการดแู ลวยั รุ่นกล่มุ เสย่ี ง สำ�หรับ พอ่ แม่

จุดอ่อนและจุดแข็งของการจัดกิจกรรมโรงเรียนพ่อแม่ ข้อเสนอเพอ่ื พัฒนางานในอนาคต การขยายผลในพน้ื ท่ี แนวทางสร้างความยัง่ ยนื ข้อเสนอเชงิ นโยบาย/ตอ้ งการสนับสนนุ - ควรมกี ารฝกึ อบรมครใู หส้ ามารถ - การตดิ ตามและประเมินผล - บรรจเุ รอื่ งวัยรุ่นเป็นวาระแหง่ ชาติ จัดกจิ กรรมเกยี่ วกบั เพศวิถี ระยะยาวอย่างตอ่ เน่ือง (นอกจากเรอื่ งท้องไม่พรอ้ ม ในสถานศึกษาไดอ้ ย่างเขม้ แขง็ - ควรทำ�งานแบบบรู ณาการ หลักสตู รในสถานศกึ ษา) - หา Key Man ระดบั จงั หวัด อยา่ ต่างคนตา่ งท�ำ - ปรับกระบวนการเรยี นการสอน และอำ�เภอ - มกี จิ กรรมต่อเน่ือง ของครแู ละของเด็ก - หาเวทรี ว่ มพบปะในแตล่ ะพ้นื ที่ - หาต้นแบบแตล่ ะอ�ำ เภอ - การสอนใหเ้ ด็กวิเคราะห์และ - หาผนู้ ำ�องค์กรเพอ่ื ขอ - มีเวทีแลกเปล่ียน คดิ เป็น ความร่วมมือ และควรท�ำ - ตอ้ งมที มี ตดิ ตาม - ให้ข้อมูลการปฏิบัติงาน ผลงาน ทีละประเดน็ ผลการปฏิบตั ิงาน ตามความเป็นจรงิ - เชดิ ชู ชน่ื ชมพื้นที่โดเดน่ และ - อยา่ เปลย่ี นโยบายบอ่ ย - ควรต้ัง KPI ตามสถานการณจ์ รงิ ใหเ้ ขาไดเ้ สนอผลงานตอ่ พน้ื ทอ่ี น่ื และสามารถทำ�ไดจ้ ริง - จัดเวทีถอดบทเรยี น - มีโรงเรยี นพอ่ แมต่ ้งั แตว่ ยั เรียน - ขายไอเดยี และน�ำ เสนอกจิ กรรม เป็นต้นไป ในพนื้ ที่ โดยการทำ�ให้เขาดู - ควรมีหลักสูตรทม่ี เี ร่อื งสขุ ภาพจติ - เลอื กประเดน็ ที่ชุมชนสนใจ/ วัยรนุ่ พอ่ แม่ SEX ปญั หาที่เกดิ ข้นึ ในชุมชน และการบูรณาการความรู้ - ควรมกี ารเปลย่ี นชื่อหลักสูตร ซ้ํา และเกิดความสบั สน - ผลักดันหนว่ ยงานทเี่ กี่ยวข้อง รบั ผดิ ชอบลงไปท้องถนิ่ เชน่ พม.เป็นเจา้ ภาพแทน สธ. สนบั สนนุ ดา้ นวิทยากรและความรู้ คู่มอื การจัดกิจกรรมการดแู ลวัยร่นุ กลุม่ เสี่ยง 33 สำ�หรับ พอ่ แม่

เอกสาร อ้างอิง มูลนิธิแพธทูเฮลท์. (2554). คู่มือการจัดกิจกรรม การส่ือสารระหว่างพ่อแม่ผู้ปกครอง กับบุตรหลาน เพื่อส่งเสริม สขุ ภาวะทางเพศในเยาวชน. กรุงเทพฯ: บูเลติน. สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์. (2546). กิจกรรมกลุ่มสำ�หรับครอบครัวท่ีมีเด็กเสพหรือติดยาเสพติด. กรุงเทพฯ. สถาบันสขุ ภาพจิตเดก็ และวัยรนุ่ ราชนครินทร์. (2551). ค่ายครอบครวั สุขสันต์. กรงุ เทพฯ. สถาบันสขุ ภาพจิตเด็กและวยั รุน่ ราชนครินทร.์ (2551).กิจกรรมการอบรมใหค้ วามร้ผู ู้ปกครอง หลกั สูตรโรงเรียนพอ่ แม.่ กรุงเทพฯ. สุวรรณี ลม้ิ . (2555). ค่มู อื การใชส้ ่ือเสียง ชดุ พ่อแม่เลย้ี งบวก. กรุงเทพฯ: ครีเอทฟี กูรู. ส�ำ นกั อนามยั การเจรญิ พนั ธุ์ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ (2557) . คมู่ อื การจดั การอบรมเรอื่ งเพศคยุ ไดใ้ นครอบครวั . กรงุ เทพฯ. โรงพมิ พช์ มุ นมุ สหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย. ISBN 978-616-11-2224-9 34 คู่มอื การจดั กจิ กรรมการดูแลวัยรนุ่ กลุ่มเสยี่ ง สำ�หรับ พอ่ แม่

รายนามผู้เชี่ยวชาญ คณะผู้จัดทำ� และ คณะทำ�งาน ที่ปรึกษา สุวรรณโพธิ ์ ผู้อ�ำ นวยการสถาบันสขุ ภาพจติ เด็กและวัยรนุ่ ราชนครินทร์ นกั วิชาการสาธารณสขุ ชำ�นาญการ 1. พญ.มธรุ ดา พยาบาลวชิ าชีพชำ�นาญการ นกั จติ วิทยาช�ำ นาญการ ผู้เชี่ยวชาญ บุญแสง นักสังคมสงเคราะห์ช�ำ นาญการพิเศษ จงสกุล นกั จิตวิทยาคลนิ ิกช�ำ นาญการพเิ ศษ 1. นางวีณา สันติธาดากลุ นักสงั คมสงเคราะหป์ ฏิบัตกิ าร 2. นางรุจิรา กรน่มุ เภสัชกรปฏิบตั ิการ 3. นายรตั นศกั ด ิ์ วิชยั นกั วชิ าการสาธารณสุขชำ�นาญการ 4. นางสาวสรรกมล รัตนา รองผู้อำ�นวยการฝ่ายการแพทย์ 5. นางสาวศศกร จูงสาย สถาบนั สขุ ภาพจิตเดก็ และวัยร่นุ ราชนครนิ ทร์ 6. นางจุฑามาศ ทองเหม พยาบาลวิชาชีพปฏิบตั ิการ 7. นางสาววรกมล นกั วชิ าการศกึ ษาพเิ ศษชำ�นาญการพเิ ศษ 8. นางอารสิ รา นกั วชิ าการศึกษาพิเศษปฏบิ ัตกิ าร พยาบาลวิชาชพี ปฏิบัตกิ าร บรรณาธิการ วันเพญ็ นกั จัดการงานท่วั ไป 1. พญ.วิมลรตั น์ นารีผล 2. นายวินยั คณะทำ�งาน 1. นางภคั วลญั ช ชยั ภาณเุ กยี รติ ์ 2. นางสาวรกั ชนก มูลเมฆ 3. นางสาวนพรตั น์ ศิรเิ ทพ 4. นางสาวเบญจวรรณ วิสิทธิวฒั นเขตต ์ คมู่ ือการจดั กจิ กรรมการดแู ลวยั รุ่นกล่มุ เสยี่ ง 35 ส�ำ หรบั พ่อแม่

36 คมู่ ือการจัดกจิ กรรมการดูแลวยั ร่นุ กล่มุ เสี่ยง ส�ำ หรบั พ่อแม่