TTA Tibbiyotnoma gazetasi (2017-yil mart)

TIBBIYOTNOMA8 № 3 2017 YIL MART TIBBIYOTNOMA ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ БЎЙИЧА БЎШ ПРОФЕССОР- ЎҚИТУВЧИ ХОДИМЛАР ТАРКИБИГА ТАНЛОВ ЭЪЛОН ҚИЛАДИ: Доцентлар Ассистентлар TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI NASHRI № 3 2017 YIL MART Даволаш факультетига қарашли “Ички касалликлар про- Даволаш факультетига қарашли “Ички касалликлар про- педевтикаси ва гематология” кафедраси педевтикаси ва гематология” кафедраси НАВРЎЗ ХОЛИС НИЯТЛИ Тиббий педагогика факультетига қарашли “Факультет ва Даволаш факультетига қарашли “Хирургик касалликлари” КИШИЛАРНИНГ госпитал жарроҳлик №2” кафедраси кафедраси СЕВИМЛИ АЙЁМИ Тиббий педагогика факультетига қарашли “Ички касалли- Даволаш факультетига қарашли “Факультет госпитал клар №3” кафедраси жарроҳлик № 1” кафедраси БАЙРАМ ТАБРИГИ Фасллар келинчаги бўлмиш Катта ўқитувчилар Даволаш факультетига қарашли “Акушер гинекология баҳор юртимизга ўзи билан Даволаш факультетига қарашли “Болалар касалликлари № 2” кафедраси Уйғониш ва янгиланиш, қут-барака элчиси Наврўзи бирга қатор байрамларни бош- № 2 ” кафедраси Даволаш факультетига қарашли “Болалар касалликлари айём шукуҳидан диллар яйрамоқда. Тинч ва осойишта лаб келади. Кўкламнинг та- Даволаш факультетига қарашли “Анестезиология ва реа- № 2” кафедраси юртимизга тўй-томошалар, байрамлар ярашади. роватини қалбларимизга яна- ниматология ” кафедраси Даволаш факультетига қарашли “Факультет ва госпитал да чуқурроқ кириб боришида Даволаш факультетига қарашли “Акушер гинекология № 2” терапия № 1” кафедраси Айтиш жоизки, Наврўз ўзаро қадр-қиммат, халқимизнинг миллий байрамларидан бири кафедраси Тиббий педагогика факультетига қарашли “Факультет ва хайру саховат, меҳр-оқибат тимсолидир. Эзгулик, Наврўзнинг ўрни беқиёсдир. Дарҳақиқат, ўзбек Тиббий педагогика факультетига қарашли “Фтизиатрия” госпитал терапия № 2” кафедраси саховатга йўғрилган уйғониш, яшариш айёми бу йил халқи маданий ҳаётида байрамлар, маросим- кафедраси Малака ошириш факультетига қарашли “Акушер гинеко- дилларимизни яна қувончу шодликка чулғади. Наврўз лар, турли урф-одат ва анъаналар алоҳида Тиббий профилактика факультетига қарашли “Одам ана- логия № 1” кафедраси халқимизни тинчлик, баҳамжиҳатлик, хайру саховатга ўрин тутади. Бу тадбирлар жамият ҳаётининг томияси ва ОЖТА” кафедраси Тиббий педагогика факультетига қарашли “Травматоло- чорламоқда. барча жабҳаларини қамраб олувчи, ижтимо- Тиббий профилактика факультетига қарашли “Коммунал гия, ортопедия ХДЖ ва нейрожарроҳлик № 2” кафедраси ий муносабатларни намоён этувчи ахлоқий ва меҳнат гигиенаси” кафедраси Тиббий педагогика факультетига қарашли “Юқумли ва Ҳурматли ўқитувчи-профессорлар, талаба-ёшлар! тамойилларнинг тарихан шаклланиб келган Тиббий профилактика факультетига қарашли “Одам ана- болалар юқумли касалликлари” кафедраси Сизларни мана шу гўзал, тароватли Наврўз айёми билан мажмуаси ҳисобланади. Ана шундай айёмлар- томияси ва ОЖТА” кафедраси Тиббий педагогика факультетига қарашли “Гистология ва чин дилдан қутлайман. Сизларга аввало соғлиқ-омонлик, дан бири Наврўздир. Қариялар таъбири билан Тиббий профилактика факультетига қарашли “Эпидеми- тиббий биология” кафедраси оилаларингизга тинчлик-хотиржамлик, бахт-саодат айтганда: Наврўзи олам биз учун энг қадимий, ология” кафедраси Тиббий профилактика факультетига қарашли “Коммунал тилайман. Илмий изланишларингиз ва ўқишларингизда асл миллий, ҳар қандай сиёсатдан холи бўлган, ва меҳнат гигиенаси” кафедраси омад ёр бўлсин. Наврўзи оламнинг ҳаётбахш нур-зиёси узоқ ўтмиш замонлардан буён қадриятларимиз Малака ошириш факультетига қарашли “ Тери-таносил қалбингизни поклаб, нурафшон айласин. тимсоли бўлиб келаётган хосиятли бир айём, яшариш ва янгиланиш фаслидир. касалликлари” кафедраси Л.ТЎЙЧИЕВ, Ўзбек халқининг алломаларидан бири Абу Тошкент Тиббиёт академияси ректори Райҳон Беруний “Қадимий халқлардан қолган Ҳужжатларни қабул қилиш муддати эълон қилинган кундан бошлаб бир ойда ректоратнинг ёдгорликлар” китобида Қуёш йили ҳисобида девонхона бўлимига топширилади. Манзилимиз: Олмазор тумани, Фаробий кўчаси, 2-уй. йилнинг биринчи ойи деб саналган Фарвардин ойи тўғрисида сўзлаб: “Бу ойнинг биринчи куни ШАРҚ РИВОЯТЛАРИ ТТА ректорати ва касаба Наврўздир”, — дейди. — Наврўз йилнинг би- уюшмаси Умумий ва болалар ринчи куни бўлиб, унинг форсча номи ҳам шу ИБН СИНО БАШОРАТИ ТАБИБ, БЕМОР ВА жарроҳлиги кафедраси доценти маънони англатаркан. КАСАЛЛИК Атаков Сарвар Султанбоевичга Дарҳақиқат, қадим-қадимдан Наврўз холис Абу Али ибн Сино подшоҳлардан оналари ниятли кишиларнинг севимли айёми бўлиб кел- бирини касалини даволаб тузатгандан Абу Али ибн Сино ўзи даволаётган ган. Ўша кунларда ҳатто уруш-жанжаллар ҳам кейин, подшоҳ тила тилагингни, деганда, касалларга шундай деяр экан: Раъно Шораҳметовна тўхталган, гина-кудуратлар кечириб юборилган. Сино: АҲМЕДОВАнинг Шоҳлар эл ичидан энг муносиб кишиларни – Биз уч тарафмиз: мен – табиб, тақдирлашган, айрим маҳбусларнинг гуноҳидан – Кутубхонангиздаги китоблардан сен – бемор ва у – касаллик. Агар сен вафоти муносабати билан ўтишган. фойдаланишга рухсат этсангиз кифоя, - мен тарафга ўтсанг, иккаламизнинг уни чуқур таъзия изҳор этади. деган экан. енгишимиз осон кечади. Аммо сен ҳам (Давоми 2-бетда.) у томонга ўтиб олсанг, бир ўзимнинг ТТА ректорати ва касаба Буни эшитган амалдорлардан бери иккалаларингизни енгишим қийин уюшмаси Анатомия, клиник ана- ёнидагига: бўлади...дан фориғ бўлади, – дейди. томия ва оператив жарроҳлик асослари кафедраси, кафедра – Бу табиб девонароқ, шекилли. Соғ Тўпловчи: Д.НИЗОМОВА, профессори Шомирзаев Наджи- бўлса, вазирликни сўрамай, бир уй қоғоз 6 курс талабаси булла Ҳабибуллаевичга синглиги сўрармиди! – деган экан. Болалар касалликлари кафедра- си собиқ ассистенти Маптуха Ҳабибуллаевна ШОМИРЗАЕВАнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади. MUASSIS: MUHARRIR TAHRIR HAYATI: Gazeta Pentium-IV Ҳикмат Наврўз – янгиланиш, янги кун, янги ҳаёт, Ҳикмат TOSHKENT Q.Nizomov (Bosh muharrir o’rinbosari), kompyuterida sahifalandi va Toshkent поклик ва шодлик, маънавият TIBBIYOT TURDIQUL O.Hazratov, D.Hidaуeva, D.Norgulov, Tibbiyot аkademiya RISOGRAFida ва бирдамлик тантанаси. AKADEMIYASI BOBOMURATOV L.Abduqodirova, D. Xudoyqulov 400 nusxada chop etildi. Manzilimiz: Gazeta Toshkent Matbuot va axborot Mualliflar fikri tahririyat nuqati nazaridan farqlanishi boshqarmasida 2007-yil 15-yanvarda mumkin. Maqolalardagi ma`lumotlar uchun Toshkent shahri, Farobiy 02-0049 raqam bilan ro’yxatga olingan mualliflar javobgardir ko’chasi, 2-uy Nashr uchun ma`sul Q. Nizomov Topshirish vaqti: 14.00

TIBBIYOTNOMA2 № 3 2017 YIL MART TIBBIYOTNOMA № 3 2017 YIL MART 7 НАВРЎЗ ХОЛИС НИЯТЛИ КИШИЛАРНИНГ Йил мобайнида дастурхонимиздан турли СЕВИМЛИ АЙЁМИ хил кўкатлар ва сабзавотлар узилмайди. Чунки улар бизнинг вужудимизга фойдали ва зарурий бўлган дармондорилар, микроэлементлар ва қувватбахш заҳиралар манбаи ҳисобланади. Айниқса ҳозирги баҳорий уйғониш ва “илик узилди” даврида кўкатлардек неъматларнинг танамизга асқотиши, шубҳасиз. Петрушка беозор сабзавот бўлиб, ҳар қандай тупроқли ерда ҳам ўсаверади. У мева ва сабзавотлар орасида минерал моддаларга бойлиги билан ажралиб туради. Петрушканинг барглари таркибида калий, кальций, темир, магний, томирларида эса, фосфор, марганец, молибден, литий мавжуд. Шунинг учун, парҳезшунос шифокорлар уни сабзидан кейинги ўринга қўядилар. Бундан ташқари унинг баргларида витамин С, эфир мойлари, томирларида эса В1, В2, РР витаминлари мавжуд. Халқ табобатида петрушкадан жуда унумли фойдаланишади. Петруш- канинг ҳамма қисмлари (томири, уруғи, барги) шифобахшдир. Таркибида петрушка кўп бўлган дориворлар бачадон тонусини оширади, пешоб қопчаси, ошқозоннинг иш фаолиятини яхшилайди, сийдик йўлларидаги қум ва тошларни қўшни давлатлар билан дўстлик, кексаю ёш лапар, миллий қўшиқ, эритади, организмдаги тузларни ҳайдайди. ҳамкорлик, маданий алоқаларни достону эртаклар айтиб, халқ оғзаки (Давоми. Боши 1-бетда.) кучайтириш, меҳмондўстлик риш- ижоди дурдоналари орқали эзгулик, Камқонликда ҳар куни икки-уч боғ петрушка қора нон билан истеъмол таларини мустаҳкамлаш, миллий меҳр-мурувватни тараннум этган. Мустақилликка эришганимиз- ғурурни кўтариш, ҳамжиҳатлик, қилинса, беморларга жуда сезиларли таъсир кўрсатади. дан сўнг, озодлик халқимизга сўз биродарлик, меҳр-шафқат, тинч- Миллий маънавиятимиз ме- ва фикр эркинлиги билан бирга тотувлик мақсадлари ва ғояларига зонлари негизида шаклланган ва Шиш, қовуқгазак, буйраклар ишини яхшилаш учун кунига уч-тўрт маҳал миллий қадриятларимизни ҳам йўналтириш кабилар шулар жумла- умуминсоний ғоялардан баҳраманд қайтариб берди. Биз ҳурфикрлилик, сидандир. бўлиб келаётган Наврўз айёми петрушка баргидан тайёрланган дамлама қабул қилиш лозим. миллий ғурур, маънавият, Наврўз халқимизнинг энг азиз миллий бай- каби тушунчаларнинг асл мазмун- Маданий меросимиз, анъаналар, рами ҳисобланади. У қалбимиздаги Пешоб-тош касалликларида кунига уч маҳал бир ярим пиёладан петруш- моҳиятини англаб етдик. Наврўз урф-одатларимиз биз учун нафақат эзгу амалларни уйғотади. Ободлик, Биринчи Президентимиз ташаббуси ўтмишдан ёдгорлик, балки аллома- бунёдкорлик, яратиш, қуриш каби ка илдизидан дамлама тайёрлаб ичилади. Бунинг учун бир ош қошиқ қуруқ, билан умумхалқ байрами сифатида ларимиз таъкидлаганидек, инсон тамойилларнинг жамиятда барқарор қайта тикланди. Эндиликда маъна- ақл-идроки, тафаккурининг буюк бўлишини таъминлайди. майдаланган петрушка илдизи устидан икки пиёла қайноқ сув қуйиб, икки соат вий-маданий қадриятларимиздан маҳсулидир. бири бўлмиш ушбу айём том маъ- Кўпни кўрган кексаларимиз давомида тиндирилади. Сўнг докадан ўтказиб, белгиланган тартибда ичилади. нода халқимиз камолоти йўлида Наврўз асрлар давомида ин- Наврўз қандай нишонланса, йил хизмат қилмоқда. сонларда она заминга, табиатга давомида шундай кайфият ҳукм су- Бўғимларда туз кўкатларни обдон чайналса муҳаббат уйғотган ҳамда меҳр- ришини таъкидлайдилар. Наврўзни Наврўз умумхалқ байра- оқибат, бағрикенглик, ўзаро ҳурмат англаш ўзликни англаш дея таъриф- йиғилганда бир чой қошиқ КЎКЛАМОЙНИНГ КЎК ШИФОЛАРИ яхши самарага эришиш мини нишонлаш замирида ин- каби туйғуларни тарбиялаган. ланади. янги петрушка уруғини май- мумкин. Муолажадан сўнг соний қадриятларни янада ка- Қадим-қадимдан Наврўз арафа- далаб, устидан икки пиёла оғизни чайишни унутмаслик мол топтириш, миллий ғурурни сида ҳашарлар ўтказилган, обо- Шу жиҳатдан Наврўз байрами мустаҳкамлаш, дўстлик, дончилик ишлари амалга оши- элимизда ободлик, тотувлик, мил- қайноқ сув қуйилади. Саккиз лозим. ҳамжиҳатлик, меҳр-шафқатни рилган. Шунингдек, ёру биродар- латлараро аҳиллик, бағрикенглик улуғлаш, маданий ва тарихий анъ- лар, қариндош-уруғлар дийдор рамзи, қалбларимизда эзгулик соат тиндирилиб, докадан Кўкатлар табиий анти- аналарни давом эттириш ҳамда кўришишган. Байрам тантаналарида уйғотадиган ҳақиқий шарқона бай- ривожлантириш, асрлар давомида миллий маданият, санъат, пазанда- рам бўлиб қолаверади. ўтказиб олинади. Ҳар икки соатда икки-уч ош қошиқдан уч-тўрт кун давомида бактериал, софлаштирувчи ва ҳидларни даф қилувчи хусусиятларга эга шаклланган урф-одатлар ва удум- чилигимизнинг ёрқин намуналари ичилади. ларни эъзозлаш ётади. Наврўз намойиш этилган. Наврўз миллий Тошкент Тиббиёт академияси бўлиб, тананинг бошқа дори воситалари етиб бориши қийин бўлган жойла- байрами ўтказиладиган 21 мартни тарбиянинг асосий тамойиллари хотин-қизлар қўмитаси кўп миллатли Диққат! Бундай дамламани ҳомиладор аёллар қабул қилишлари мумкин ригача сингиб боради. Шунингдек, милкларнинг мустаҳкамлигини сақлайди. дам олиш куни деб эълон қилиш, билан йўғрилган халқ байрами. Унда жамоамизни миллий байрамимиз эмас. фуқароларнинг, жамоаларнинг ўтказилган кураш, дорбоз, кўпкари - Наврўз айёми билан самимий Бундан ташқари оғиз бўшлиғида эзиб чиқарилган кўкат шарбати ошқозон-ичак Наврўз байрамини ўтказишдаги каби миллий томошалар ёшлар- муборакбод этади. Наврўз – сиҳат- Кўриш қобилияти пасайганда мунтазам равишда ётишдан олдин кўзларга тизимига тушиб, унинг фаолиятини янада яхшилайди. ташаббускорлигини қўллаб- ни жасурлик, эпчиллик, мардлик саломатлик, дастурхонларингизга ингаляция қилинади. Бунда сирли идишга икки ош қошиқ майдаланган қувватлаш, ҳар бир фуқарога иззат- руҳида тарбиялашга хизмат қилган. тўкинлик ва юртимизга тинчлик Полиз экинлари ичида салат ўсимлиги ҳам муҳим аҳамиятга эга. Бу тез икром, айниқса, қариялар, болалар, Байрамнинг бош — шоҳона таоми ҳамда кўплаб шодиёналар тортиқ петрушка илдизларини солиб, устидан бир пиёла қайноқ сув қуйиб, паст пишар ўсимлик таркибида шифобахш моддалар, дармондорилар, микро- беморлар, ногиронлар, бева-бечо- ҳисобланган сумалак ризқ-рўз, мўл- этишини тилаймиз. оловда қайнатилади. Идишни оловдан олиб кўзлар идишдан чиқаётган буғга элементлар ва органик кислоталар мавжуд. Масалан, салат шарбати овқат ралар, етимларга меҳр-мурувват кўлчилик рамзи бўлган. Сайлларда эҳтиёткорлик билан тутилади. Гастритда кунига уч маҳал икки ош қошиқ янги ҳазм қилишни ва танада моддалар алмашинувини яхшилайди, асаб тизими- кўрсатишга алоҳида эътибор бериш, Лола АБДУКАДИРОВА, сиқилган петрушка сувини ичиш фойдали. ТТА ХҚҚ раиси ни тинчлантиради ва уйқуни мўътадиллаштиради. Салатнинг янги олинган Петрушка салат, шўрва каби турли хил таомларга қўшилади. У тухумли, шарбатидан халқ табобатида сурункали гастритга қарши курашувчи восита сабзавотли таомларга хушбўйлиги учун картошка, пишлоқ билан бирга соли- сифатида фойдаланилган. Салат ичак деворларини мустаҳкамлайди, қон нади. Петрушка илдизини сувда пиширилган балиқ, димланган гўштга қўшиш таркибидаги қанд моддасини камайтиради ҳамда танадан холестериннинг мумкин. чиқиб кетишига сабаб бўлади. Қадимда юнонлар салат шарбатини бўғин Халқ табобатида петрушка уруғларидан сийдик ҳайдайдиган ва терлата- шишларига қарши қўллашган. Уруғидан тайёрланган дамламалар эмизикли диган восита тариқасида фойдаланилади, уларни ҳайз бузилиб, оғриқ бўлиб оналарга сут миқдорини ошириш мақсадида тавсия қилинган. турадиган маҳалларда, простата бези ва қовуқ яллиғланган пайтларда бую- Баҳорий дастурхонимиздаги ҳаммабоп сабзавотлар қаторида бодринг ҳам рилади. Янги баргларини янчиб ёки пахтани барглари сувига ҳўллаб туриб зарурий неъматлардан ҳисобланади. Сабзавотлар ичида энг “серсув” (унинг ҳашаротлар чаққан жойларга қўйилади, бадандаги сепкил ва доғларни йўқотиш таркибида сув миқдори 90 %дан ортиқни ташкил этади) бўлишига қарамай, учун ишлатилади. Сепкилларни йўқотиш учун петрушка қайнатмасига лимон унинг таркибида кўпгина фойдали моддалар (крахмал, шакар, оқсил, клет- суви аралаштириб, эрталаб ва кечқурун юз ювилади. Ибн Сино петрушка чатка, органик кислоталар, эфир мойи, А,В,С, РР, Е, Н дармондорилари ва “битиб қолган жойларни очади, одамни терлатиб, оғриқларни босади, ўсмалар калий, кальций, натрий, магний, темир, фосфор, йод, олтингугурт, қалай, мис, энди пайдо бўлиб келаётганида уларни йўқотиб юборади, нафас қийинлашиб, фтор, хром, алюминий) ҳам мавжуд. Муҳими шундаки, бодринг таркибидаги одам йўталганида ёрдам беради, жигар ва талоқ учун фойдалидир, сийдик йод бизнинг организмимизга жуда осон сингади. Шунингдек, бодринг овқат ҳайдайди ва ҳайзни қўзғатади, буйрак, қовуқ ва бачадонни тозалайди” деб ҳазм қилиш безларининг фаолиятини ва сўлак ажралишини меъёрлаштириб, ёзган. Ибн Сино фикрига қараганда, петрушка заҳарлар кучини қирқадиган оқсил моддасини янада яхшироқ ўзлаштирилишини таъминлайди. Шунинг хоссага эга – илдизларидан тайёрланган қайнатма “дорилардан, қўрғошиндан учун бодрингнинг сувли бўлакчалари таомни нафақат чиройли ва хуштаъм ўлар даражада заҳарланишда даво бўлиб наф беради”. қилади, балки ҳазмини ҳам яхшилайди. Нима учун уни ҳаммабоп сабзавот Энг эрта пишар полиз экинларидан яна бири – бу редискадир. Дастурхо- деб ҳисоблашади? Чунки, унинг шарбати йўталда, бўғим касалликларида, нимизда редисканинг пайдо бўлиши баҳор фаслининг кириб келганидан дарак юрак билан боғлиқ шишларда яхши наф беради ва асаб тизимини тинчлан- беради. Редисканинг шифобахш хусусиятлари ҳаммага аллақачон маълум ва тиради, мағзи ични енгил юмшатади, юзлар ранги ва тиниқлигини сақлайди, машҳур бўлиб бўлган. У дармондориларга, айниқса аскорбин кислотасига, тери куйиши ҳамда шишларида ёрдам беради, пўстининг қуритиб эзилгани минерал тузларга бойдир. У вужудимизда овқат ҳазм бўлишини яхшилайди, тери касалликлари ва тошмаларда, куйганда ёрдам беради. Демак, наботот сафро ва пешоб ҳайдовчи восита сифатида таъсир қилади. Унинг таркиби- олами нафақат инсон дардини даволашда, балки унинг ташқи гўзаллиги ва даги хантал мойи эса ичакдаги микробларни ўлдириб, йирингли фасодларни кўринишини сақлашда ҳам кони фойда эканлигини унутмаслигимиз лозим- бартараф қилади. дир. Агар тишларингизнинг эмал қатлами зарарланган бўлса, милкларин- Тўпловчи: Н. НУРИДДИНОВА, гизнинг ораларидан қон чиқиб безовта қилса овқатдан олдин ёки кейин доцент Ҳикмат Борди-ю инсон ҳаёти эзгу фикр, эзгу сўз, Ҳикмат эзгу ишлар билан ўтган бўлса, у абадул-абад фароғатда яшайди. Наврўзи олам – миллий ифтихор, ўзликни Ҳикмат англаш ва ҳамжиҳатлик рамзи Ҳикмат

TIBBIYOTNOMA6 № 3 2017 YIL MART TIBBIYOTNOMA № 3 2017 YIL MART 3 СПОРТЧИ, ШИФОКОР, ҲАР КУНИНГ НАВРЎЗ ЎЛИБ , ҲАР ТУНИНГ ҚАДР ЎЛСИН! ПЕДАГОГ ВА ОЛИМА АЁЛЛАР ЭЪТИРОФИ Нечун кўклам мадҳи тушмас ғазалдан, Ўзинг олгин кўксимдаги аламни Диёримизга баҳор фасли нафосат ва гўзаллик тимсолида ташриф Шоирлар баҳорни куйлар азалдан. Кўкламойим, кўкингдан бер бир буюрар экан, бутун борлиқда чимдим. уйғониш ва янгиланишларга гувоҳ Табаррук чолларнинг чаккасида гул, бўлишимиз билан бир қаторда, бир Жон устида асраб юрай кўкни мен, қўлида бешикни, иккинчи қўлида Момолар уйида баҳордир нуқул. эса дунёни тебратишга қодир бўлган Тўйиб-тўйиб кўзга сурай кўкни мен. мунис онахонларимиз, гўзал ва Бир лаҳза яшарар қари қўрғонлар, мафтункор опа-сингилларимизнинг Яна сенга етаманми-йўқми мен, фаолиятларида баҳор фаслига Ажиб дилбар бўлиб қолар инсонлар. ҳамоҳанг янгиланишлар ва Кўкламойим, кўкингдан бер бир юксалишларни кўриб баҳри-дилимиз очилиб, кўз ўнгимизда гўёки Тўмарис, Баҳор норасида гўдакдек ширин, Бибихоним, Нодирабегим, Увайсий каби буюк сиймолар гавдаланади. чимдим. Қўйнида эзгулик, армон яширин. Мустақиллик йилларида хотин- М. Тошпўлатова ва ТТА хотин-қизлар логик кимё кафедраси профессори), Баайни шайх Жалолиддин Румий янглиғ бутун башариятни қизларимизнинг жамиятдаги мавқеи яна- кенгаши раиси в/б Д.Бердиева, ТТА Ҳалимова Ҳанифа Муҳсиновна (Асаб деган эди улуғ шоиримиз, Ўзбекистон Қаҳрамони Абдулла ардоқлаб бошига кўтарган Мир Алишер Навоий “Ҳар кунинг да мустаҳкамланиши билан бир қаторда спорт мажмуа директори Ш.Ёрматов ва касалликлари кафедраси профессо- Орипов (Аллоҳ раҳматига олган бўлсин). Юртимизда баҳор Наврўз ўлиб, ҳар тунинг қадр ўлсин” деганларида умримиз уларнинг тутган роли ва самарали фао- факультет фаоллари ҳакамлигига кўра, ри), Бабажанова Гулжаҳон Саттаровна кезиб юрибди, гўдакдек маъсум, онадек меҳрибон, отадек са- худди Наврўз каби яшариб, янгиланиб ,илҳомланиб, қуёшларга лият сарҳадлари ҳам кенгайиб бордики, шейпинг бўйича ОМХ факультетининг (Акушерлик ва гинекология кафедраси ховатли, сингилдек муниса...Адолатсизлик, истибдодга қарши тўлиғ бўлиб, тунларимиз эса Лайлатул қадр кечасидек Минг ой- буни бугунда нафақат Ўрта Осиё, балки, “Ишонч жамоаси” ва “Қувноқ стартлар” профессори), Қодирова Маъсуда Абду- бош кўтарган исёнкор қалб соҳиби каби иркит қорларни таги- дан баракалироқ бўлишини назарда тутганлар. Мен ҳам Сизни хорижий минтақалараро етакчи олий йўналишида даволаш факультетининг каримова (Информатика, биофизика ва дан бойчечаклар бош кўтараётган, бинафшалар, чучмомалар, қутламоқ истадим: даргоҳ – Тошкент Тиббиёт академияси- “Ҳумо” жамоаси ғолибликни қўлга киритди нормал физиология кафедраси доценти), исмалоқлар, момақаймоқлар илоҳий ранг олаётган, Аллоҳнинг нинг бугунги кундаги ўз нуфузини тобора ва жамоалар фахрий ёрлиқ ва совғалар Худайберганова Ноила Ҳамитовна (УАШ жамийки махлуқот ва мавжудотларига қувват, шиддат ва шижо- Муҳтарам Академиямиз аҳли жамоаси, ҳамкасабаларим, мустаҳкамлаб бориши замирида 55,8% билан тақдирланиб, ОМХ факультети- қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш ат бераётган қутлуғ кунларнинг остонасида турибмиз. устозларим, илм толиблари, ҳаммангизни мустақил юртимиз- ташкил этувчи академия аёллар жамоаси нинг “Ишонч жамоаси” туман босқичига кафедраси ассистенти), Сатибалдиева нинг энг улуғ ва энг гўзал байрами – Наврўзи айём билан дил- ва 1292 нафар талаба қизларининг ўрни йўлланма олди. Насиба Ражабовна (1-болалар касал- Майсадаги шудринглар, кимларнинг кўз ёшлари, дан қутлайман, Янги кун – Янги йилнинг ибтидоси ҳаммамизга ва роли беқиёсдир. ликлари кафедраси ассистенти), Абду- шараф ва омадлар, офиятлар келтирсин! Улуғ ислоҳотларнинг Бўлиб ўтган спорт мусобақаси улаш- сагатова Шаҳноз Шукуровна (2-болалар Гиёҳ билан қопланмиш кўҳна қабр тошлари. бошида турган раҳбарларимизнинг ишлари хайрли бўлсин! Фикримизнинг ёрқин мисоли сифатида, ган аъло кайфият ва хуш табассум 2017 касалликлари кафедраси доценти), Буюк шоирларимизни илҳомлантирган Кўкламойим менинг баҳорнинг илк кунлариданоқ, яъни 2017 йилнинг 3 март кунидаги ТТА маънавият Раҳматова Фатима Ўткировна (1 ички Бу ерда ётар отам ёвқур элатдошлари, ҳам қалбимга сархушлик ва беҳудлик солди, Сиз билан баҳам йилнинг 1 март куни, ғайрати ва шижоати ва маърифат бўлими томонидан ташкил касалликлар кафедраси ассистепти), кўрсам майлими? йигитларимиздан қолишмайдиган шўҳ- этилган 8 март – халқаро хотин-қизлар куни Усмонова Шаҳноза Фахриддиновна Ҳар баҳор эслар уни қавму-қариндошлари, шаддод талаба-қизларимиз ўртасида Тош- муносабати билан ташкил этилган бадиий (академик лицей ва касб-ҳунар коллеж- Боболарим бешиги узра, кент Тиббиёт академияси “Шифокор” спорт кеча тантаналари билан уланиб кетди. лар билан ишлаш бўлими бошлиғи), Кетма баҳор, менинг боғимдан мажмуасида “Қизлар гимнастрада” спорт Пойтахтимиз марказидан ўрин олган рус Шермуҳаммедова Наргиза Суратовна Чучмомолар сочган Наврўзсан! мусобақаси бўлиб ўтди. Давлат академик драма театрида ташкил (илмий бўлим услубчиси), Худдиева деган эди бу даврлардан мутаассир бўлиб кўзлари ёшланган этилган бадиий кечада академиямизда Гулчеҳра (АРМ бўлими ходими), Шоисло- яна бир улуғ шоиримиз, бахшитабиат инсон – Ўзбекистон халқ Гулга белаб отам қабрини, ТТА маънавият ва маърифат бўлими кўп йиллардан бери фаолият юритиб ке- мова Умида Шомуратовна (Тест маркази шоири Тўра Сулаймон (Аллоҳ бу зотни ҳам раҳмат булоғига ва ТТА хотин-қизлар кенгаши бошланғич лаётган аёл профессор-ўқитувчиларимиз услубчиси), Зоидова Шаҳноза (7 ТТЖ ко- чўмилтирган бўлсин). Дарҳақиқат, кўкламнинг ифори келиб Меҳр билан қучган Наврўзсан! ташкилоти ҳамкорлигида бўлиб ўтган муносиб тақдирланиб, тантанали байрам менданти), Қодирова Феруза Собировна тоғу тош, боғу роғ, ҳаттоки буюк бобо-момоларимизни бағрига бу мусобақа талаба-қизларнинг маъна- дастури ва театр жамоаси томонидан “Тёт- (“Шифокор” спорт мажмуаси фарроши), олиб, аллалаб ётган кўҳна қабрлар устида ҳам гиёҳлар омо- Уч минг йиллик довондан юрган, виятини юксалтириш, соғлом оилани ки” номли комедик спектакли томошаси Илясова Рухсора Илҳомовна (режа ва натгина тебраниб, саловот ва дуруд айтиб турибдилар. Янги шакллантириша спортнинг гимнастика беқиёс таассуротлар қолдирди. молия бўлими услубчиси), Алимова куннинг – Наврўзнинг илоҳий қадамларини ҳис этиб бир Уйғонишни ерга буюрган. турига қизиқиш ўйғотиш мақсадида таш- Сабоҳат Газиевна (Ижтимоий фанлар ҳафтадан буён ҳовлимда булбуллар сайрамоқдалар. Бу митти киллаштирилди. ТТА ректори Л.Тўйчиев ва академия кафедраси катта ўқитувчиси) лар хизмат- ва илоҳий замондошларимга қараб тунлари кўзларимдан уйқу Бўзсувларнинг тошқинин кўрган, маъмурияти томонидан академиямизда лари муносиб эътироф этилиб эсдалик қочиб, ҳайратланиб ўтираман, кўпчилик одамлар етолмаган Мусобақа даволаш факультетининг узоқ йиллардан буён самарали фаоли- совғалари билан тақдирландилар. шундай қутлуғ кунлар остонасига етказгани учун бетиним шу- Қадимий бир маскан – Наврўзсан! “Ҳумо”, тиббий-педагогика факультетининг ят юритиб келаётган аёл профессор- кроналар қиламан. Эснаб, кўзларини ишқалаб митти чумолилар “Меdical star”, тиббий-профилактика фа- ўқитувчилар ва ходимлар жумласидан Т.БОБОМУРАТОВ, ҳам ҳовлим саҳнида ризқ-рўзини излаб юрибдилар. Яқинда Қотган эди бўғзимда сўзим, культетининг “Five star” ва ОМХ факульте- Насриддинова Наима Набиевна (тиббий ТТА маънавият ва маърифат йўлимиз тушиб Жиззах вилоятига бориб келдим, лайлакқорлар тининг “Ишонч жамоаси” жамоаларининг 3 педагогика факультетининг факультет ва жўшиб ёғаётганлигига қарамасдан, улкан симёғочлар устидаги Йиллар кечди топмадик тўзим, босқич, яъни, жамоа таништируви, қувноқ госпитал терапия кафедраси профессо- ишлари бўйича проректор маҳобатли инларида лайлаклар битта оёқда туриб, тобора стартлар ва шейпинг босқичлари асосида- ри), М.Рустамова (1-ички касалликлар Р.ПОЛВАНОВ, яқинлашиб келаётган Наврўзи оламга таъзим қилмоқдалар. Машрабларни кўрган ҳам ўзинг, ги беллашуви негизида бўлиб ўтди. кафедраси профессори), Сабирова Ҳар йили уйимдаги 16 та қалдирғоч уясини тўлдириб, сариқ Рихси Абдукадировна (Тиббий ва био- маънавият ва маърифат бўлими оғизчаларини бетиним очадиган жимит полопонларни эслаб Ҳақсизликдан қочган Наврўзсан! Мусобақада Олмазор туман ҳокимлиги услубчиси юрагим ҳаприқиб кетаяпти. Халқимизнинг энг ардоқли шоир- хотин-қизлар бўлими масъул ходими ларидан бири, оилавий қадрдоним, марҳум Муҳаммад Юсуф Қиш чориғин ямаб тузатган, ушбу дилтортар ва маҳзун шеърини айнан мана шу фаслда битган бўлса не ажаб: Ҳар нафсга ризқ-рўз узатган. Келда энди соғинтирмай одамни, Бобирини Ҳиндга кузатган Сен йўғингда бир ўй босди елкамни, Қалб кўзимни очган Наврўзсан! Қорлар кураб кўмиб келдим отамни, Бисёр эди Сени кутганлар, Кўкламойим, кўкингдан бер бир чимдим. Етишолмай кўплар ўтганлар. Кўкинг билан кийинтирай даламни. Онам сендан рози кетганлар, Оёқяланг суюнтирай боламни. Руҳлар билан учган Наврўзсан! Дуо қилдим саҳармардон пайт. Эй сен Илоҳ – битилмаган байт! Бошимизга минг марталаб қайт, Кавсар сувин ичган Наврўзсан! Алижон ЗОҲИДИЙ, Турон Фанлар академияси академиги, Ўзбекистон Республикаси Ёзувчилар уюшмаси аъзоси, тиббиёт фанлари номзоди. Наврўз – ҳаёт абадийлиги, табиатнинг устувор қудрати ва чексиз саҳовати, кўп минг йиллик миллий қиёфамиз, олижаноб урф-одатларимизнинг бетакрор ифодасидир. Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Яхшиларнинг суҳбати – жон роҳати, Сўзлари – дард-у аламнинг офати.

TIBBIYOTNOMA4 № 3 2017 YIL MART TIBBIYOTNOMA № 3 2017 YIL MART 5 ЭЛ АРДОҚЛАГАН ШОИРА “ЭКОЛОГИЯ ВА ИНСОН САЛОМАТЛИГИ” ЛОЙИҲАСИ ДОИРАСИДАГИ АМАЛГА ОШИРИЛАЁТГАН ИШЛАР Юртга кўклам сепини ёйиб кириб Ўзбекистон халқ шоири, таниқли нафари таълим йўналишларидаги ВА ҲАМКОРЛИКНИНГ ИСТИҚБОЛИ келди, табиат камалак рангларидан жамоат арбоби, Жавоҳарлаъл ютуқлари учун ушбу мукофотга ранг олиб қалбларни гўзалликдан Неру номидаги халқаро мукофот сазовор бўлган. 38 нафари спорт Илм-фаннинг жадал суръатлар Шунингдек, ходимлар ва талабалар Корея уни- энтиктирмоқда. Кўнглимиз, юраги- соҳибаси, халқаро “Нилуфар” му- бўйича ютуқлари учун мукофотга билан тараққий этиши, таълим верситетида бакалавриатура, магистратура ва миз асл баҳорни соғинди. Шоира кофоти совриндори Зулфия Исро- муносиб кўрилган. Шулардан 8 жараёнини ва илмий тадқиқот докторантурада таълим олиш тартиби ва илмий Зулфияхоним айтганидек, ўрик илованинг маънавий дунёси юксак нафари Ўзбекистон Президенти ишларини уйғунлашган ҳолда илғор ишларни бажаришга қўйиладиган талаблар би- гулларининг мафтуни бўлиб ту- баҳоланиб, унинг вафотидан сўнг стипендияси, 11 нафари Навоий ва хорижий тажрибаларга таяниб олиб лан танишдилар ҳамда танловда иштирок этиш рибмиз. Баҳорнинг жозибаси она 1999 йилнинг 10 июнида Ўзбекистон Ибн Сино стипендиялари соврин- борилишини талаб этади. учун ҳужжатлар топширмоқдалар. Ватаннинг кенг адирлари, қирлари, Республикаси Президентининг “Зул- дорлари. Мукофотланганларнинг 81 лолақизғалдоқлари тўла бағри би- фия номидаги Давлат мукофотини нафари Осиё, жаҳон ва бошқа турли Тошкент Тиббиёт академияси бир қанча хори- “Экология ва инсон саломатлиги” лойиҳасининг лан уйғунлашиб бормоқда. Бизнинг таъсис этиш бўйича таклифларни халқаро мусобақа ва танловларда жий олий таълим муассасалари билан ҳамкорлик боришини баҳолаш учун Корея таълим ва- юртимизда баҳор Зулфияхоним ва қўллаб-қувватлаш тўғрисида”ги ғолибликни қўлга киритган. ишларини амалга оширмоқда. Тошкент Тиббиёт зирлигидан Mr. Ye Byung Chul, Корея миллий Зулфияхоним қизлари деган сўзлар академияси ва Корея университети ўртасида тадқиқотлар фондидан Mr. Kwak Hwan, кон- билан жудаям уйғун ва бу сўзлар 2326-сонли Фармони асосида Зул- Ўзбекистон хотин-қизлар 2016-2020 йилларга мўлжалланган халқаро сальтинг экспертлар Lee Seung Pyo, Park Hwan қалб қутбларини бирлаштиради! фия мукофоти таъсис этилди. қўмитаси ташаббуси билан Зулфия илмий грантни академияда ушбу йўналишда Bo, Корё университетидан Сhoi Jae Wook, Kim ҳаёти ва ижодига бағишлаб яра- амалга оширилаётган ишларнинг бири сифа- Kyung Hee, Lee Hye Min, Ms. Lim Hee Jinларнинг Мана бу йил ҳам ҳар йилгидек Мукофот воситасида ўзининг тилган zulfiyaxonim.uz веб-сайтининг тида эътироф этиш мумкин. Мазкур “Экология 2017 йилнинг 13-17 февраль кунларида Тошкент 1 март куни Тошкент шаҳрининг аъло хулқи, зукколиги, ўқишдаги яратилгани улкан ижтимоий воқеа ва инсон саломатлиги” лойиҳаси доирасида Тиббиёт академиясига ташриф буюришди ва бу Миробод туманида жойлашган Зул- муваффақиятлари, ташаббускор- бўлди. Сайт 10 та бўлим, 20 та экологик ва атроф-муҳит омилларининг инсон ташриф самарали ўтди. фия боғи ўзгача бир шукуҳ билан лиги билан ноёб истеъдодини на- рукндан иборат бўлиб, унга 1000 га саломатлигига таъсирини ўрганиш бўйича олий безатилди. Бу боғда эл севган, ва- моён этиб келаётган иқтидорли яқин маълумотлар, 150 га яқин адиб малакали мутахассисларни тайёрлаш ҳамда Шу ўринда дунёда пайдо бўладиган касаллик- фодорлик рамзи бўлган шоиранинг қизларнинг сафи янада кенгайиб, ва замондошларимиз ҳамда қардош инсон организмига таъсир этувчи атроф-муҳит ларнинг - 24%, юз берадиган ўлимларнинг эса издошлари, қолаверса юртдошлари, ижтимоий-сиёсий фаоллиги ошиши халқларнинг адабиёт вакилларининг омилларини ўрганиш, уларнинг зарарли таъси- 23% атроф-муҳитдаги олди олиниши мумкин мухлислари тўпланди. Ушбу кун ва жамият ҳаётида ўз ўрнини топи- Зулфияхоним ҳақидаги фикрлари, рини камайтириш ва касалликлар профилакти- бўлган омилларнинг зарарли таъсири сабаб шоира ҳаёти ҳақида унинг яқинлари, шига кенг имкониятлар яратилди. ижод намуналари, илмий-адабий каси йўналишларидаги ишлар ташкил этилган бўлаётганини, ушбу нохуш ташқи муҳит омил- шоир-у адиблар кўп илиқ гаплар мақолалари киритилган. Шоиранинг атроф-муҳит ва соғлиқни сақлаш кафедраси ларни аниқлаш ва уларнинг инсон организмига айтдилар. Зулфия номидаги Давлат муко- 100 дан ортиқ шеърлари матнлари, ҳамда гигиеник йўналишдаги кафедралар билан салбий таъсирини камайтиришга қаратилган про- фоти мактаб, лицей, коллеж ва олий аудио ва видеолари мужассам. ҳамкорликда олиб борилмоқда. Жумладан, ўқув филактик ва соғломлаштирувчи чора-тадбирлар Ўзбек халқининг севимли шо- ўқув юртларида таълим олаётган 14 Сайтнинг ўзбек, рус ва инглиз ти- жараёнини интеграция қилиш бўйича ўқув режа ишлаб чиқиш турли мутахассислар ҳамкорлигида ираси, таниқли жамоат арбоби, ёшдан 22 ёшгача бўлган иқтидорли лидаги версияларининг яралишида ва фан дастурлари қайта кўриб чиқилди. врач экологлар бошчилигида амалга оширилиши- Ўзбекистон халқ шоири Зулфия қизларга адабиёт, маданият, санъат, адабиёт, таълим йўналишларида ни қайд этиш керак. Исроилова 1915 йили 1 мартда фан, таълим соҳаларидаги алоҳида мукофотга совриндор бўлган Корея университети профессорларининг 2017 Тошкентда, ҳунарманд оиласида ютуқлари учун берилади. қизларнинг салоҳиятидан фойда- йил 16 - 20 январь кунларидаги Тошкент Тиббиёт Ҳозирги кунда Тошкент Тиббиёт академиясида туғилди. У хотин-қизлар билим юрти- ланилди. академиясига ташрифи давомида тиббий профи- Корея университети билан ҳамкорликда “тиб- да ўқиган вақтларидаёқ (1931-1934) Бугунги кунда мукофотга сазовор лактика факультети 5 курс талабаларига “Out line”, бий экология” магистратура йўналиши очилиши адабий тўгаракларга қатнашиб, бўлган қизларнинг сони 240 на- Лола АБДУКАДИРОВА, “Toxic factor”, “Working environment measurement”, бўйича ишлар амалга оширилмоқда. Бакалаври- шеърлар машқ қилади.Зулфиянинг фарга етди. Уларнинг 51 нафари ТТА ХҚҚ раиси “Analysis”, “Health care”, “Measurement”, “Ventilation” атура битирувчиларини экология ва атроф-муҳит ижодий камолотида ўзбек ва рус адабиёт, 67 нафари маданият, 42 ва “Based space work” ва бошқа мавзуларда маъ- омилларининг инсон саломатлигига таъсирини классиклари, халқ оғзаки ижодиёти нафари санъат, 24 нафари фан, 42 рузалар ўқилди. ўрганиш ҳамда инсон саломатлигини сақлаш ва ва жаҳон адабиёти анъаналарининг мустаҳкамлаш бўйича кенг қамровли ишларни роли бениҳоя бўлган. Ҳозирги вақтдаги долзарб мавзулардан амалга оширадиган мутахассисларни тайёрлов- ҳисобланган атроф-муҳитнинг ифлосланиши, иш чи “тиббий экология” магистратура йўналишда Шоира “Шеърлар” ва “Қизлар жойлари ва саноат корхоналарининг зарарли омил- таълим олишга таклиф этамиз. қўшиғи” (1938), “Уни Фарҳод дер- лар билан зарарланиши, бунинг олдини олиш ва дилар” (1943), “Ҳижрон кунлари- бартараф этиш учун қандай чора-тадбирлар ишлаб Ш.БОЙМУРАДОВ, да”(1944), “Далада бир кун” (1948), чиқиш лозимлиги ҳақида педагог ходимлар ҳамда Тошкент Тиббиёт академияси илмий “Тонг қўшиғи” (1953) каби шеърлар талабалар билан суҳбатлар ўтказилди. туркуми, шунингдек, “Мен тонгни ишлар бўйича проректор, куйлайман”, “Юрагимга яқин ки- шилар” (1958), “Куйларим сизга” профессор (1965) тўпламларида Ватан мадҳи, меҳнат жараёнида фидокорлик Ф.САЛОМОВА, кўрсатаётган кишилар ҳаёти жўшиб куйланади. Шоира ўзининг “Ўйлар”, Умумий ва радиацион гигиена кафедраси “Шалола”каби шеърий тўпламлари учун Ҳамза номидаги Республика мудири Давлат мукофотига сазовор бўлган. Ҳикмат Яхшилик ва эзгулик яратиш учун киши Ҳикмат меҳнат қилиши, ўз қўллари билан ноз- неъматлар яратиши лозим. Наврўз – эзгулик тимсоли, ёруғ Ҳикмат орзу-умидлар фасли. Ҳикмат