TTA Tibbiyotnoma gazetasi (2016-yil aprel)

TIBBIYOTNOMA8 № 4 2016 YIL APREL TIBBIYOTNOMA Экстремизм лотинча — “ақл бовар ТОШКЕНТ ТИББИЁТ TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI NASHRI № 4 2016 YIL APREL қилмас даражада ҳаддан ошиш” АКАДЕМИЯСИ БЎЙИЧА маъносини англатиб, жамиятда қабул ЯНГИ ЛОЙИҲА қилинган қонун-қоидаларга зид БЎШ ПРОФЕССОР- ТАҚДИМОТИ бўлган, кескин радикал қарашлар ЎҚИТУВЧИ ХОДИМЛАР ва ҳаракатларни англатади. Бундай БИЗ СОҒЛОМ ЮРТ Тошкент Тиббиёт академияси ҳаракатларга диний тус бериш ТАРКИБИГА ТАНЛОВ қошидаги академик лицейда диний экстремизмга олиб келади. ЭЪЛОН ҚИЛИНАДИ ФАРЗАНДЛАРИМИЗ маҳаллий ва хорижлик соҳа Диний экстремизм — жамият учун мутахассислари иштирокида анъанавий бўлган диний қадриятлар Доцентлар: Тошкент Тиббиёт “Университетларда ва ақидаларни рад этиш, уларга зид академиясининг “Шифокор” саломатликка оид фанларни бўлган ғояларни алдов ва зўрлик йўли Даволаш факультетининг “Факультет ва госпитал те- спорт мажмуасида “Биз модернизациялаш” билан тарғиб қилишга асосланган рапия ички ва касб касалликлари” кафедраси соғлом юрт фарзандларимиз” лойиҳасининг дастлабки назария ва амалиётни англатади. шиори остида ташкил этилган координацион учрашуви бўлиб Даволаш факультетининг “ЛОР касалликлари” кафе- мусобақаларнинг финал ўтди. ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ драси босқичи бўлиб ўтди. МОҲИЯТИ ВА ҒОЯВИЙ Мазкур илмий анжуман Тошкент Тибби- Даволаш факультетининг “Асаб касалликлари” кафе- Мазкур спорт тадбири “Соғлом ёт академиясининг ташкилотчилиги остида ИЛДИЗЛАРИ драси Европа Иттифоқининг “ERASMUS+” дастури она ва бола йили” Давлат дастури ҳамда Ёшларга оид давлат доирасида 2015-2018 йилларда молияланиши Диний экстремизм келиб чиқишининг биринчи ва асо- Ассистентлар: белгиланган “ModeHEd” лойиҳаси асосида сий сабаби бу — мутаассиб фикр ва қарашларнинг пайдо сиёсатини амалга ошириш борасидаги белгиланган вазифалар ташкил этилган бўлиб, унга Ўзбекистон Рес- бўлишидир. Мутаассиблик муайян ғояларнинг тўғри эканига Тиббий профилактика факультетининг “Эпидемиоло- публикаси Олий ва ўрта махсус таълим ва- қаттиқ ишониш, уларга муккасидан берилиш, “ўзгалар” ва гия” кафедраси ижросини таъминлаш мақсадида ўтказилди. Унда Тошкент зирлиги, Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Европа “ўзгача” қараш ва ғояларга муросасиз муносабатда бўлиш, Иттифоқининг Ўзбекистондаги делегацияси бошқа фирқа ва мазҳабларни бутунлай рад этган ҳолда, Тиббий профилактика факультетининг “Тиббий ва био- Тиббиёт академиясининг барча факультетлари ва клиникалари ҳамда комиссиясининг техникавий ёрдамини уларни тан олмасликда намоён бўлади. Мутаассиблик барча логик кимё” кафедраси мувофиқлаштириш бюроси, “ERASMUS+” даврларда турли дин ва йўналишлар орасида кескин низо ва ҳамда академик лицей, шунингдек, академияга бириктирилган дастурининг Ўзбекистондаги миллий офиси тўқнашувлар келиб чиқишига сабабчи бўлган. Тиббий профилактика факультетининг “Информатика, ҳамда лойиҳа иштирокчилари бўлган мамла- биофизика ва нормал физиология” кафедраси тиббиёт коллежлари спорт жамоалари иштирок этди. катлар элчихоналари, университетлар ва таш- Диний экстремистик оқимларни бажарадиган функцияла- килотлар вакиллари таклиф этилдилар. рига кўра 3 гуруҳга бўлиш мумкин. Тиббий профилактика факультетининг “Халқ тибби- Мусобақанинг очилиш маросимида сўзга чиққан Тош- ёти, реабилитология ва жисмоний тарбия” кафедраси Тадбирда сўзга чиққан Тошкент Тиббиёт ака- Биринчи гуруҳга кирувчи ташкилотларнинг асосий кент Тиббиёт академиясининг ректори, академик Шавкат демиясининг ректори Шавкат Каримов, Европа “вазифа”си одамларни гўёки “исломлаштириш”, “тақвога Тиббий педагогика факультетининг “Фтизиатрия” ка- Иттифоқининг Ўзбекистондаги делегацияси чақириш”дан иборат. федраси Каримов ва бошқалар барчани спорт байрами билан қутлаб, раҳбари Юри Штерк ва бошқалар бутунжаҳон тиббиёт тизимида олиб борилаётган туб Иккинчи гуруҳ ташкилотлар эса, “исломийлаштирилган” Тиббий педагогика факультетининг “Психиатрия ва ислоҳотларнинг олий мақсади – инсониятга аҳолига мутаассиблик ғояларини сингдириш, улардан муайян наркология” кафедраси хизмат қилиш эканлиги, қолаверса, ҳозирги ғояга оғишмай, сўзсиз эргашадиган “кадр”ларни тайёрлаш пайтда шифокорларга таълим беришда за- билан шуғулланади. (“Нурчилар”, “Ҳизбут-таҳрир”). Тиббий педагогика факультетининг “Онкология ва нур монавий технологиялар ўрнининг беқиёслиги, ташхиси” кафедраси академияда ҳам бу борада катта ишлар Учинчи гуруҳ эса юқоридаги ташкилотлар томонидан тайёр- қилинаётганлиги ҳамда “ModeHEd” — “Уни- ланган кишиларни “жиҳод”ни амалга оширишга тайёрлаш билан Тиббий педагогика факультетининг “Травматология, верситетларда саломатликка оид фанларни шуғулланади. Бу гуруҳга барча террорчи ташкилотлар киради. ортопедия ХДЖ ва нейрожарроҳлик” кафедраси модернизациялаш” лойиҳаси ҳақида анжуман иштирокчиларига батафсил маълумотлар Диний экстремистик ҳаракатларга хос юқоридаги хусу- Даволаш факультетининг “ИКП гематология ХДТ ва беришди. сиятлар барчамизни янада ҳушёрликка, эҳтиёткорликка, лаборатория иши” кафедраси ҳар жиҳатдан ақл-идрок билан иш тутишга ундайди. Давоми 6-бетда. Президентимиз И.Каримов “Эй одамзод, кўзингизни очинг, Даволаш факультетининг “УАШ педиатрия” кафед- огоҳ бўлинг, бугун экстремизм, терроризмнинг даҳшатли раси қиёфасини англаш вақти етди. Асримиз вабоси бўлмиш бу жирканч иллатнинг фақат шафқатсиз кўринишларини эмас, Даволаш факультетининг “Асаб касалликлари” кафед- балки илдизларига етиб бориб, жамият ҳаётидаги дунё раси халқлари ҳаётидан уни таг-томири билан суғуриб ташлаш — барча давлатларнинг энг долзарб вазифаси бўлиши керак, бу Ҳужжатларни қабул қилиш муддати танлов йўлда барчамиз бир тан, бир жон бўлиб ҳаракат қилишимиз, эълон қилинган кундан бошлаб бир ой қаттиқ кураш олиб боришимиш шарт”, деган кўрсатмалари барчамизнинг қалбимизда доимо бонг уриб турмоғи лозим. муддат ичида Тошкент Тиббиёт академияси ректоратининг девонхона бўлимига Ф.УМАРОВА, Ижтимоий фанлар кафедраси ўқитувчиси топширилади. Манзилимиз: Олмазор тумани, Фаробий кўчаси, 2-уй. уларга мусобақаларда ҳамда ўқиш ва иш фаолиятларида муваффақиятлар тилашди. Шундан сўнг спорт беллашувларига MUASSIS: MUHARRIR TAHRIR HAYATI: Gazeta Pentium-IV старт берилди. Давоми 7-бетда. TOSHKENT Q.Nizomov (Bosh muharrir o’rinbosari), kompyuterida sahifalandi va Toshkent TIBBIYOT TURDIQUL O.Hazratov, D.Hidaуeva, D.Norgulov, Tibbiyot аkademiya RISOGRAFida Ҳикмат Ҳикмат AKADEMIYASI BOBOMURATOV L.Abduqodirova, D. Xudoyqulov 400 nusxada chop etildi. Manzilimiz: Gazeta Toshkent Matbuot va axborot Mualliflar fikri tahririyat nuqati nazaridan farqlanishi Барча катта-ю кичикка, хоҳ у дўст boshqarmasida 2007-yil 15-yanvarda mumkin. Maqolalardagi ma`lumotlar uchun Toshkent shahri, Farobiy бўлсин, хоҳ у душман яхшилик қилинг. 02-0049 raqam bilan ro’yxatga olingan mualliflar javobgardir ko’chasi, 2-uy Nashr uchun ma`sul Q. Nizomov Topshirish vaqti: 14.00

TIBBIYOTNOMA2 № 4 2016 YIL APREL TIBBIYOTNOMA № 4 2016 YIL APREL 7 АМИР ТЕМУР ВА ТЕМУРИЙЛАР ДАВРИДА ЎПКА ТИББИЁТ САРАТОНИНИНГ Амир Темур ва БИЗ СОҒЛОМ ЮРТ САБАБЧИСИ темурийлар даврида ФАРЗАНДЛАРИМИЗ НИКОТИН! тиббиёт соҳасида жаҳонга машҳур “Билаги зўр бирни, билими зўр мингни урар” (Давоми. Боши 1-бетда.) кўриниб турибди, — дейди Тош- Тамаки тутунида 4000 дан зиёд кимёвий олимлар етишиб Амир Темур кент Тиббиёт академиясининг моддалар мавжуд бўлиб, улар организм чиқди, бошқа соҳалар — Бу каби спорт мусобақалари маънавият ва маърифат ишлари фаолиятига ўз таъсирини ўтказмай қатори тиббиёт ҳам қурилган ва янгилари бунёд этилган. Эътиборли жиҳати соғлиқни сақлаш тизимидаги бўйича проректори Турдиқул Бо- қолмайди. Шуларнинг 43 дан ортиғи ўсма ривожланди. Тиббиёт шундаки, баъзи шифохоналар шифобахш маъданли сув- олий ўқув юртларида мунтазам бомуродов. касалликлари келиб чиқишига сабаб бўлса, фанининг илмий лар ва булоқлар, хушманзара табиат қўйнида қурилган. равишда уюштириб турилади. 400 дан ортиғи токсик (заҳарли) моддалар асослари яратилди. Уларнинг атрофида катта боғлар барпо қилинган. Шифокор, энг аввало, ўзи соғлом Бир неча ҳафта давомида ҳисобланади. Булар жумласига смола, Шифохоналар бўлиши зарур. Шундагина у Тошкент Тиббиёт академиясига никотин, ис гази, кадмий, формальдегид, очилиб, дунёнинг Бу қутлуғ анъаналар кейинчалик ҳам давом эттирилиб, беморни тўлақонли даволай қарашли “Шифокор” спорт маж- ацетон, бензол, мишьяк кабилар киради. кўпгина Шамсиддин Одам ва Низомиддин Шерозий каби машҳур олади. Талабаларимиз нафақат муасида спорт мусобақалари Текширувларда аниқланишича, ўпка мамлакатларидаги табиблар Шоҳруҳ саройида, Бурхониддин Кермоний илм олишда, балки спортда ҳам икки босқичда бўлиб ўтди. Аввал, саратонига чалинганларнинг 90 фоизи таниқли табиблар ҳам исмли алломаи замон Мирзо Улуғбек қароргоҳида хиз- ҳеч кимдан қолишмасликларини талабалар ўзаро беллашишган кашандалардир. Шунингдек, чекувчилар айнан Самарқандда мат қилган. Темурий Абу Саид Мирзо жаннатмакон Оба исботлай олишяпти. Қолаверса, бўлса, сўнгра академиянинг орасида нафас аъзолари ва юрак-қон томир тўпланишди. қишлоғида иссиқ булоқ суви бўйида сиҳатгоҳ қурган. ушбу тадбирни ташкил этиш- профессор-ўқитувчилари ҳамда касалликлари ҳам анча кўп учрайди. Ҳусайн Бойқаро даврида бу маскан кенгайтирилиб, да илму толибларнинг ўзлари клиникалар ходимлари ва фар- Амир Темур салтанатидаги бой кутубхоналарда атрофларида гулзор, боғлар бунёд этилган. Буюк шоир бош-қош бўлишди. Айниқса, зандлари спортнинг футбол, Тамаки таркибидаги никотин нафас марказларини тиббиётга алоқадор ғоятда ноёб китоблар сақланиши Алишер Навоий ҳам темурийлар даври тиббиёти риво- академиямизнинг тиббий-про- волейбол, стол тенниси, бадмин- қўзғатиб, қон-томирлар спазмига олиб келади. Натижада бунинг сабабларидан бири эди. Бу эса ўша давр табиб- жига ўзининг беназир ҳиссасини қўшиб, ўз ҳисобидан бир филактика факультети талабаси тон, югуриш ва шейпинг бўйича қон-томир девори торайиб, атеросклеротик ўзгаришлар ларининг қадимий ва ўрта асрлар Шарқ-у Ғарб табобати неча шифохоналар очган. Уларда эҳтиёжманд инсонлар- Шаҳзод Жўраев ижросидаги Ва- мусобақаларда қатнашишди. юзага келади. Никотин таъсирида буйрак усти безида ютуқларини ўрганишида ва тиббиёт ривожида муҳим га бепул тиббий хизмат кўрсатилган. Шунингдек, шоир танни мадҳ этувчи куй-қўшиқлари норадреналиннинг кўп миқдорда ишлаб чиқилиши юрак омил бўлиб хизмат қилган.Тарихий манбаларнинг хабар томонидан қурилган мадрасаларда бўлажак табиблар ҳаммага манзур бўлди, деб Кескин ва муросасиз тарзда ритмининг бузилишига, юракнинг кислородга бўлган беришича, Шарқнинг энг буюк табиблари Амир Темур тайёрланган. ўйлайман. Спорт — саломатлик, кечган мусобақалар ғолиблари эҳтиёжининг ошишига, оқибатда унинг зўриқиш билан саройида хизмат қилган. Ўша даврда салтанат пойтахти гўзаллик ва баркамоллик мезони ташкилотчиларнинг фахрий ёрлиқ тартибсиз ва мажбурий ишлашига олиб келади. Самарқандда “Дор уш-шифо” номли касалхона фаолият Темурийлар салтанатида асосан Абу Али ибн Сино на- экани ушбу мусобақада яққол ва эсдалик совғалари билан кўрсатган. Унга Амир Темурнинг таклифи билан ўз замо- зарияси ва амалиёти дастур вазифасини ўтаган. Ўша давр тақдирландилар. Чекувчилар нафақат ўзлари, балки атрофдаги- насининг таниқли табиби Мир Саййид Шариф Шерозий медицина фани ривожини кузатар эканмиз, бу жараёнда ларнинг ҳам соғлиғига зарар етказади. Тамаки тутуни бошчилик қилган. назария ва амалиёт уйғунлиги таъминланганига амин Қ.НИЗОМОВ “сузиб” юрган хонада бир соат қолишингиз тўртта бўламиз. Шуни таъкидлаш жоизки Темур ва темурийлар сигарета чекилгандаги заҳарланишга тенг экан! Жаҳон Ўша замон тиббиётининг забардаст вакиллари даврида илм-фан, маданият, тиббиёт, архитектура, бир Соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, 700 Ҳисомиддин Иброҳим Кирмоний, Мавлоно Фазлуллоҳ сўз билан айтганда маънавият соҳалари ривожланган миллион, яъни жаҳондаги болаларнинг қарийиб ярми Табризий, Мансур ибн Муҳаммадлар тиббиёт соҳаси давр бўлиб, соҳибқирон қолдирган маънавий мерос иккиламчи тутун таъсири остидадир. Бу эса болаларда тараққиётида муносиб ўрин тутганлар ва ўзларидан ҳозирги кунда ҳам ўзининг катта аҳамиятига эгадир. респиратор касалликлар, пневмония, астма келиб чиқиш тиббиётга оид бой маданий мерос қолдирганлар. Шунинг- эҳтимолини кучайтиради. Тамаки тутуни таъсирида дек, Мирсаъйид Журжоний, Мавлоно Изаддин Масъуд Ш.ЮНУСОВА, бош оғриғи, кўз конъюктивасининг зарарланиши, бош Шерозий, Мавлоно Фарруҳ каби табиблар ҳам айнан ТТА қошидаги академик лицей ижтимоий фанлар айланиши, йўтал, томоқ қичиши, кўнгил айниши каби Амир Темур саройида фаолият кўрсатган. Амир Темур ҳолатлар келиб чиқади. Дамашқни эгаллаганидан сўнг, Мавлоно Жамолиддин ва кафедраси мудири Мавлоно Сулаймон каби ўз даврининг энг машҳур табиб- Тошкент тиббиёт академияси-тамакидан ҳоли ҳудуд. ларини Самарқандга боришга ундаган. Тошкент тиббиёт академиясида профессор- ўқитувчилар жамоаси ва талабаларнинг ички тар- Ўз навбатида улар ҳам тиббиёт фани юксалишига тибга риоя қилиш ҳақидаги одоб-аҳлоқ қоидалари салмоқли улушларини қўшганлар. Мавлоно Фазлуллоҳ кодексининг 8-бўлимида талабаларнинг одоб-аҳлоққа Табризий Амир Темурнинг шахсий табиби бўлган. У оид мажбуриятларидан бири бу – “ТТА ҳудудида Соҳибқироннинг ҳарбий юришларида шифокор сифатида тамаки маҳсулотлар истеъмол қилиниши ҳамда иштирок этган ва саркарда ҳаётининг сўнгги пайтларига тарқатилишига қарши курашиш” деб кўрсатилган. қадар у билан бирга бўлган. Амир Темур ва темурий- Ушбу мажбуриятни бажариш учун аввалам бор ҳар бир лар даврида эски шифохоналар таъмирланган, қайта профессор-ўқитувчи ва талаба тамаки чекмасдан ўзи бошқаларга намуна бўлиши ва ҳамда аҳоли ўртасида соғлом турмуш тарзини тарғиб қилиши лозим. “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қонуннинг (ЎРҚ-396 2015 йил 29 декабрь) 56 моддасида жамоат жойларида (иш жойларида, соғлиқни сақлаш, таълим, спорт-соғломлаштириш муассасаларида ва бошқа жойларда) тамаки махсу- лотларини истеъмол қилиш жарима солинишига сабаб бўлади, деб кўрсатиб қўйилган. Ҳукуматимиз томонидан ушбу йўналишда олиб борилаётган сиёсат – аҳоли са- ломатлигини сақлаш ва мустаҳкамлашда, ҳамда юксак маънавиятли юқори интеллектуал салоҳиятга эга соғлом авлодни тарбиялашда муҳим ўрин тутади. Ф.САЛОМОВА, Тиббий профилактика факультети декани Яхшиликка ҳар ким ҳам яхшилик қила олади, ёмонликка эса яхшилик қилиш фақат чин инсоннинг қўлидан келади. Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Кимки хушхулқ доимо бўлғай омон, Яхшилик қилса сира етмас зиён.

TIBBIYOTNOMA6 № 4 2016 YIL APREL TIBBIYOTNOMA № 4 2016 YIL APREL 3 ЯНГИ ЛОЙИҲА ТАҚДИМОТИ ЁШ ОЛИМЛАР Учта муҳим нарса КОНФЕРЕНЦИЯСИ ҳеч қачон ортга (Давоми. Боши 1-бетда.) кўрдим. Тошкент Тиббиёт академияси жарроҳлик технологиялари машғулоти” қайтарилмайди – ва клиникасида яратилган шароитларни мавзуларида маърузалар бўлиб ўтди. Пойтахтимизда вақт, айтилган сўз, — “ModeHEd” лойиҳасининг асосий кўриб қувондим. Талабаларнинг бир ёш олимларнинг имконият. Шу сабабдан мақсади – тиббий ва нотиббий таълим нечта хорижий тилларда ўз фикрларини Қолаверса, “Валеология” ва “Тиббий тиббиётнинг долзарб вақтни йўқотманг, йўналишларида тайёрланаётган мутахас- илмий жиҳатдан тушунтириб бера олиш- билим асослари” “Ёш физиологияси ва масалаларига сўзларни танлай сисларга ўқитилаётган саломатликка оид лари мени ҳайратга солди. Ҳозирги кун- гигиенаси”, “Спорт медицинаси”, “Даво- бағишланган илмий- билинг, имкониятни 7 та фан бўйича ўқув дастурларини Евро- га келиб, академияда таҳсил олаётган лаш жисмоний тарбияси ва спорт гиги- амалий конференцияси қўлдан берманг, азиз па Иттифоқи олий таълим муассасалари ёш шифокорлар “Тиб қонунлари”нинг енаси”, “Шошилинч тиббий ёрдам. Ре- бўлиб ўтди. ёшлар. тажрибаларидан фойдаланган ҳолда та- асосчиси бўлмиш буюк ўзбек олими Абу анимация”, “Жамоат соғлиғини сақлаш комиллаштиришдан иборат. Энг аввало, Али ибн Синонинг ҳақли давомчилари ва уни бошқариш” фанларининг таълим Тошкент Тиббиёт академияси томо- ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ бу билан биз аҳоли орасида соғлом тур- эканликларини исботлай олишяпти. дастурларини модернизациялаш каби нидан ташкил этилган анжуманда ака- ТАЛАБАЛАРИ БИЛАН муш тарзини кенг тарғиб қилиш орқали Мана шундай илмий анжуманларнинг йўналишлар бўйича ишчи гуруҳлардан демия профессорлари, Тошкент давлат ФАХРЛАНАДИ инсонлар соғлиғини сақлаш борасидаги тез-тез ўтказилиб турилиши тарафдори- иборат давра суҳбатлари ташкил этил- стоматология, Тошкент врачлар малака- давлат даражасида олиб борилаётган ман, — дейди Чехия Республикасидан ди. Соҳа мутахассислари иштирокчи- сини ошириш ҳамда Тошкент педиатрия Барчамизга маълумки, Тош- ёт академиясининг тажрибасидан ижтимоий сиёсат самарадорлигини оши- ташриф буюрган Праганинг Карлов ларни қизиқтирган ва тадбир давомида тиббиёт институтларининг ўқитувчилари кент Тиббиёт академиясида қабул фойдаланиши лозимлигини таъ- ришни мақсад қилиб қўйганмиз. Бу каби университети профессори, тиббиёт муҳокама этилган мавзуга оид барча ва талаба-ёшлар иштирок этди. қилинган бир шиор бор – “Мен кидлади. координацион учрашувлар ёш тадқиқотчи фанлари доктори Станислав Штипек. саволлар бўйича тушунтириш бердилар. Ўзбекистонда яшашим билан олимларимиз учун хорижий ҳамкасблари Президентимиз раҳнамолигида ғурурланаман, Тошкент Тиббиёт Шунингдек бош вазир билан фикр алмашишларига катта ҳисса Координацион учрашувнинг иккинчи Илмий-амалий анжуман якунида аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш, академиясида ўқишим билан фах- ўринбосари Б.Ходиев даволаш қўшади, — дейди Тошкент Тиббиёт ака- кунида “Европа Иттифоқи универси- “ModeHEd” лойиҳасининг асосий тиббий хизмат кўрсатиш даражасини рланаман”. Ушбу шиорни тала- факультетининг 1-курс талабаси демиясининг илмий ишлар бўйича про- тетларида компьютер технологияла- иш режалари бўйича вазифалар ва ошириш, тиббиёт йўналишида таҳсил баларимиз ҳар куни ишлатишади Умида Ҳамраева ва у томони- ректори Шуҳрат Боймуродов. рига асосланган профессионал ўқув уларнинг бажарилиш сифати ҳамда олаётган ёшларни рағбатлантириш, ва амал қилишади. Аммо бугун дан ўқилган маъруза тўғрисида дастурларининг янги методология ва муддатлари белгилаб олинди, шунинг- соҳада фаолият олиб бораётган хо- мен академиянинг ўз талабалари тўхталиб, талабанинг иқтидори, — Бу менинг юртингизга илк таш- компонентларини такомиллаштириш дек, томонлар ўртасида Ҳамкорлик димларнинг касб маҳоратини ошириш билан фахрланиши тўғрисида ўзини тутиш, кийиниш, нутқ мада- рифим. Ўзбекистонга келиб, аввало, тажрибалари”, “Таълим материалла- шартномаси имзоланди. бўйича кенг кўламли ишлар олиб бо- тўхталмоқчиман. нияти, 5 та хорижий тилда эркин меҳмондўст, пок дилли инсонларни рининг сифат мезонлари”, “Инноватив рилаётгани таъкидланди. сўзлашиши, маърузада эса инглиз Феруза АБДУМАЛИКОВА, Ўзбекистон Республикаси бош тилида Ўзбекистон Республикасида ассистент Мазкур анъанавий илмий-амалий вазирининг ўринбосари Баҳодир Хо- эришилган ютуқлар, талаба-ёшлар- анжуман тиббиёт мутахассислари ва диев 2016 йил 9 апрель куни Олий даги шукроналик ҳисси, ёшларни ТИЛ МАЪНАВИЯТНИ БОЙИТИШНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ бўлажак шифокорларнинг амалий би- ва ўрта махсус таълим вазирлиги- юксак марраларни эгаллаш учун ўз лимларини мукаммаллаштириш, ил- нинг ҳайъат йиғилишида олий таъ- олдига қўйган буюк мақсадларини Тил — миллатнинг фахри, ғурури, қиёфасининг бир бўлагидир. Республикамиз мий ишларини намойиш этиш, амалий лим муассасаларида инглиз тилини тўлиқ ёрита олганлигини эъти- Конституциясида давлат тилининг мақоми ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамланиб натижаларни таҳлил этиш мақсадида ўрганишни кучайтириш тўғрисида роф этди ва ушбу маърузанинг қўйилган. Тил миллатнинг борлигини, унинг тарихи ҳақида маълумот берувчи ўтказиб келинмоқда. тўхталиб, Тошкент Тиббиёт акаде- видео ёзуви бошқа олий таъ- воситадир. мияси томонидан амалга ошири- лим муассасаларда профессор- Анжуманда ёш олимлар инглиз лаётган ишларга юксак баҳо берди ўқитувчилар ва талаба-ёшларга Шунинг учун она тилимизга доимо ҳурмат ва эътиборда ҳамжиҳатликда ҳамкорликда ўз буюк келажагини қураётган тилида маърузалар қилди. Уларда ва 2016 йил 5 апрель куни Tashkent қўйиб кўрсатилишини мақсадга бўлиб, унинг жамиятимиздаги мавқеини юксалтиришга халқимиз, ёшларимиз учун хорижий тилларни мукаммал би- касалликларга ўз вақтида аниқ ташхис Intercontinental Hotelнинг Амир Те- мувофиқ деб айтиб ўтди. ҳар биримиз ўз ҳиссамизни қўшишимиз зарур. Зеро тил лишнинг аҳамиятини баҳолашга ҳожат йўқдир. Аммо шунга қўйиш, даволашнинг илғор усуллари ва мур залида “Тиббиётнинг долзарб бор экан миллат давомий, унинг истиқболи буюк, нурли ва алоҳида урғу беришимиз зарурки, чет тилларни ўрганиш, тажрибаларини қўллаш, мавжуд муам- муаммолари” га бағишланган тала- Вазирлар Маҳкамаси, Олий чароғондир. албатта она тилини эсдан чиқариш ҳисобига бўлмаслиги моларни бартараф этиш ва аҳолининг баларнинг 5-илмий - амалий анжу- ва ўрта махсус таълим вазирлиги лозим. Ўз фикрини мутлақо мустақил она тилида равон, тиббий маданиятини ошириш масала- манида қатнашганлиги, талабалар- томонидан эътироф этилган Уми- Маълумки, ҳар бир халқнинг ўзига хос миллий, инсоний гўзал ва лўнда ифода этолмайдиган инсонни, мутахассисни, ларига эътибор қаратилди. нинг инглиз тилида илмий маъруза- да Ҳамраева ҳамда у каби юзлаб қадриятлари бор. Инсон фақат тил билиши орқалигина ёшларни тушуниш ҳам, оқлаш ҳам қийин. лар билан чиқишлари, талабалар иқтидорли талабаларимиз билан бошқа миллатларга хос азалий ва абадий қадриятлардан – Бу каби анжуманлар мутахас- томонидан берилган саволларга Тиббиёт академияси ва академияда баҳраманд бўлиши мумкин, бошқача қилиб айтганда, тил Президентимизнинг юқоридаги фикрларини бевосита сислар ва талаба-ёшларга ўзаро аниқ ва чуқур илмий асосда инглиз фаолият юритаётган профессор- орқали дилга йўл излаш ва топиш имкониятлари мавжуд. республикамиздаги ҳар бир фуқаро, талаба-ёшлар томони- тажриба алмашиш имкониятини тилида жавоблар қайтарилганлиги, ўқитувчилар фахрланса арзийди. Шахслар, ёшлар, талабалар бир эмас, бир неча тилни би- дан давлат тили бўлган ўзбек тилини, шунингдек, чет тиллар- беради, – дейди ЎзА мухбирига Тош- талабалар анжумани жуда ҳам лиш орқали баркамол инсон, ўзидаги бошқа халқларга ҳам ни эгаллашга даъват, деб тушунсак тўғри бўлади. кент Тиббиёт академияси проректори қизиқарли, мазмунли ташкил этил- Т.БОБОМУРОТОВ, бўлган энг яхши фазилатларни камол топтириши мумкин. Ш.Боймуродов. – Анжуман йилдан ганлиги, Республикамиздаги бошқа Тошкент Тиббиёт Тил билиш инсонларни яқинлаштиради, ҳар қандай қийин Шу билан биргаликда Ўзбекистон Республикаси Консти- йилга оммалашмоқда. Бу йилги анжу- олий таълим муассасалари Тибби- муаммоларни осонликча ечишга имкон беради. туцияси 4-моддасида “Ўзбекистон Республикасининг давлат манга иштирокчилар томонидан етти академиясининг маънавият тили ўзбек тилидир. Ўзбекистон Республикаси ўз ҳудудида юзга яқин илмий иш топширилди. Ан- ва маърифат ишлари бўйича Президентимиз Ислом Каримов Ўзбекистон Республи- истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, жуманнинг инглиз тилида олиб борил- каси Олий Мажлисининг IX сессиясидаги маърузасида урф-одатлари ва анъаналарини ҳурмат қилишини таъмин- гани соҳадаги мутахассисларнинг хо- проректори замонавий таълим тизимини ислоҳ этишнинг асосий лайди, давлатимизнинг мустақиллигини мустаҳкамлашда рижий тилларни яхши ўзлаштиришида йўналишларини белгилар экан, тил ўрганишнинг аҳамияти давлат тилининг сиёсий, ижтимоий, иқтисодий, маънавий муҳим аҳамият касб этади. борасида “Ҳозирги пайтда хорижий тилларни ўрганиш ва аҳамияти жуда каттадир. Унинг асосида баркамоллик, ва- ўргатишга юртимизда катта аҳамият берилмоқда. Бу бежиз танпарварлик таркиб топади. эмас, албатта”, деган эди. Бугун жаҳон ҳамжамиятидан ўзига муносиб ўрин эгаллашга интилаётган мамлакатимиз билан Д.ХИДАЕВА, Тиллар кафедраси ўқитувчиси Ҳикмат Қачон, қаерда, қандай ва нимаики қилсак — Ҳикмат хоҳ яхшилик, хоҳ ёмонлик, ҳаммаси ҳам бир кун ўз мевасини беради. Яхшилик яхши ном келтиради. Ҳикмат Саховат эса кишини бахтиёр қилади. Ҳикмат

TIBBIYOTNOMA4 № 4 2016 YIL APREL TIBBIYOTNOMA № 4 2016 YIL APREL 5 О.ТЕШАЕВ, (Давоми. Боши 4-бетда.) лаборатория иши, маъруза, ма- Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Тошкент Тиббиёт академиясининг ўқув ишлари бўйича проректори лакавий амалиёт, семинарларни Маҳкамасининг топшириғига биноан Узлуксиз малака оширишни амалда ахборот – коммуникацион техно- таълим йўналишлари ва мутахассисли- 2015-2016 ЎҚУВ ЙИЛИ КУЗГИ СЕМЕСТР қўллаш (Ўз устида мустақил ишлаш). логияларини кенг қўллаган ҳолда кларнинг ўқув режаси, фан дастурлари, ташкил этиш; календарь тематик режаси ва адабиёт- НАТИЖАЛАРИ ТАҲЛИЛИ Таълимда янги педагогик техноло- лари хорижий нуфузли университетлар- гияларни кенг тадбиқ этиш (электрон Ҳар бир педагог электрон таълим нинг дастурларига мослаштирилиши Олдинги ўқув йилидан фарқли равишда ушбу ўқув йили кузги семестр натижалари таълим ва электрон журнал): тизимига ўз ҳиссасини қўшиши ва шарт. Бунинг учун қуйидаги ишлар фанларнинг ўзлаштирилиши факультетлар ва курслар, гуруҳлар кесимида қаралганда уни қўллашига эришиш. кафедралар томонидан амалга ошири- ижобий ўзгаришлар мавжуд. Муаммоларга асосланган ўқитиш, лиши режалаштирилган: кейс технологияси, лойиҳалаштириш Инглиз тилига эътиборни кучайти- Мазкур ўқув йилида талабалар- факультетда 56,4%ни ташкил этди. бошқа факультет ва курсларда ҳам ва интерактив ўқитиш усулларини риш ва уни ўқув жараёнидаги улуши- Энг мукаммал инглиз тилидаги нинг фанларни ўзлаштиришини Сифат кўрсаткичлари даволаш фа- учрайди. ўзлаштириш ва ўқув жараёнига ни кескин ошириш. ўқув адабиётини танлаш; яхшилаш, сифат кўрсаткичи паст культетида – 44,5%; тиббий педаго- тадбиқ этиш; бўлган фанларда уни кўтариш ва гика факультетида –37,6%, тиббий Шу билан бирга айрим фанлар Ҳар бир педагог инглиз тилини Нуфузли хорижий университет- асоссиз равишда юқори сифат профилактика факультетида – 33,5%; бўйича сифат кўрсаткичларининг Ҳар бир педагог ўз партфолиоси- ўрганиши, амалий машғулот ва нинг фан дастури асосида фан кўрсаткичига эга бўлган фанларга ОМХ факультетида – 56,1% ва ҳарбий юқорилиги ҳақиқатга тўғри келмай- нини яратиши; маърузаларни тўлиқ инглиз тилида дастурини тузиш; эътиборни кучайтириш, ўқув жара- тиббий факультетда – 76,9%дан ибо- ди.Даволаш ва тиббий педагогика ўқишга эришиш; ёнига ахборот ва коммуникацион рат бўлди. Академия бўйича биринчи факультетларида: солиқ ва солиққа Электрон модул тизимини амалда Фаннинг календарь тематик ре- технологияларни кенг тадбиқ этиш, киришда ўзлаштириш кўрсаткичи тортиш, педагогика ва психология, қўллаш ва такомиллаштириш; Ўқув марказларида репитиротлар жасини тузиш ва унга мос равишда инглиз тили ва янги педагогик техно- 77,7%ни, сифат кўрсаткичи эса – урология, гематология, касб касал- билан шуғулланиш; маъруза матни ва презентациялари- логияларни жорий этишга эътибор 44,1%ни ташкил этди (жадвал 1). ликлари, болалар хирургияси ва Электрон журнални юритиш. ни яратиш; берилди. Айниқса хорижий про- болалар травматологияси фанлари, Ахборот-коммуникацион техноло- Чет элда малака ошириш; фессорлар томонидан маъруза ва Рейтинг Низоми талабларига ОМХ факультетида акушерлик ва гияларини кенг жорий этиш; Республикамиз университетлари Хорижий ўқув адабиёти асосида мастер класслар ташкил этилиши, асосан қайта топширишлардан сўнг гинекология, юқумли касалликлар, Кафедрада ахборот тизимини қошида ташкил этилган қайта тайёр- ўқув қўлланма тузиш; интеграл маърузаларни хорижий ўзлаштириш кўрсаткичи даволаш фа- ҳамширалик ишида бошқарув, кли- яратиш; лов курсларида ўқиш; профессорлар билан биргаликда культетида 98,9%ни, тиббий педагоги- ник фармакология фанлари шулар Ўқув жараёнининг барча Мустақил ўз устида ишлаш, тан- Амалий машғулотларнинг сцена- олиб бориш кенг жорий этилди. ка факультетида 99,7%, тиббий про- жумласидандир (Жадвал 3). босқичларини (амалий машғулот, ловларда иштирок этиш. рийси ва презентацияларини тузиш. Амалий машғулотларда янги педа- филактика факультетида 99,2%, ОМХ гогик технологияларни тадбиқ этиш, факультетида 100% ва ҳарбий тиббий Таҳлиллар кўрсатишича тала- Жадвал 1. машғулот сифатини кескин ошириш, факультетда ҳам 100%ни ташкил этди. баларнинг дарс қолдириши, айрим талабаларга қизиқарли ва мазмунли педагогларнинг масъулиятсизлиги Факультетлар кесимида ўзлаштириш ва сифат кўрсаткичлари дарс ўтишни ташкил этиш мақсадида Фанларни ўзлаштиролмаганлиги ёки педагогик маҳоратининг етиш- 30 дан ортиқ очиқ дарслар ўтказилди. сабабли талабалар сафидан маслиги, тест синовларида тест Даволаш Тиббий Тиббий ОМХ Ҳарбий Академия Ҳар бир очиқ дарс ўзига хос янги чиқарилган талабалар сони акаде- саволларининг меъёридан камлиги, тиббиёт бўйича услубда ва инглиз тили, ахборот мия бўйича 32 кишини ташкил этди, ОСКИ ва ёзма ишларни сифатсиз педагогика профилактика технологияларига асосланган тарзда бу эса олдинги ўқув йилига нисбатан тайёрланиши юқоридаги камчилик- 2015- 2014- олиб борилди. Маъруза ва амалий кўп. Курслар кесимида кўрилганда, ларга сабаб бўлмокда. 2015- 2014- 2015- 2014- 2015- 2014- 2015- 2014- 2015- 2014- 2016 2015 машғулотларда инглиз тилининг улу- академик қарздор талабаларнинг 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 ши кескин оширилди. Барча фанлар аксарият қисмини 2-3 курс талаба- Юқоридаги камчиликларни бар- бўйича маъруза презентациялари лари ташкил этган. Биринчи курсдан тараф этиш ва мазкур семестрда Ўзлаштириш 74,0% 70,1% 74,1% 71,2% 78,7% 73,5% 89,2% 76,4% 76,4% 66,6% 77,7% 72,3% янги маълумотлар билан бойитилди. 2 та талаба, 2 курсдан 17 та талаба, таълим сифатини ошириш, ўқув 3 курсдан 9 та ва юқори курс тала- жараёнини намунали ташкил этиш, Сифат 44,5% 38,8% 37,6% 38,1% 33,5% 36,0% 56,1% 46,4% 76,9% 34,4% 44,1% 37,4% Семестр натижалари таҳлил баларидан 4 та талаба талабалар унда педагогик ва ахборот коммуни- кўрсаткичи қилинганда умумий ижобий сафидан четлатилди. кацион технологияларни кенг жорий ўзгаришлар билан бирга айрим фан- этиш мақсадида қуйидаги ишларни Жадвал 2. Жадвал 3. лар ва курсларда умумий кўрсаткичдан Академияда баҳолаш мезонлари амалга ошириш режалаштирилган. Даволаш факультети талабаларининг Сифат кўрсаткичи юқори бўлган фанлар паст натижалар кузатилди. такомиллаштирилишига қарамасдан ҳанузгача жорий, оралиқ ва якуний на- Профессор-ўқитувчиларнинг педа- айрим фанлар бўйича баҳолаш турлари Солиқ ва солиққа тортиш 85,4 2015-2016 ўқув йили кузги семе- зоратлар орасида номувофиқликлар гогик ва касбий маҳоратини ошириш; ўртасидаги фарқ стрида академиямизда бакалавриат мавжуд. Мисол учун даволаш факуль- таълим йўналишларида 3452 талаба тети 1-курс талабаларининг биология Чет эл грантларини ютиш ва Жорий баҳолар Педагогика ва психология 86,2 таҳсил олган. Факультетлар кесими- фанидан, 3-курсда микробиология, нуфузли университетларда малака ёки ОСКИ % да биринчи киришда ўзлаштириш 4-курсда эндокринология, суд тибби- ошириш; ОН ёки Тест Урология 91,9 (жадвал 1) кўрсаткичини кўрадиган ёти, 5-курсда – юқумли касалликлар, синовлари % бўлсак–даволаш факультети бўйича 6-7 курсларда УАШ терапия ва УАШ Малака ошириш тармоқ маркази- Фанлар Номувофиқ- Даволаш ва Тери-таносил 95,6 – 74,0%, тиббий педагогика факуль- педиатрия фанларида 10 баллдан да малакасини ошириш; ликлар % 93,9 тети – 74,1%, тиббий профилактика 26,8 баллгача жорий ёки ОСКИ билан 1 тиббий педаго- 94,1 факультетида – 78,7%, ОМХ факуль- оралиқ назорат ва якуний тест синов- Истеъдод жамғармаси қошидаги гика факультет- Гематология тетида – 89,2% ва ҳарбий тиббий лари ўртасида тафовут кузатилмоқда марказда малака ошириш; (Жадвал 2). Худди шундай ҳолатлар лари Касб касалликлари Ўз ихтисослиги бўйича тегишли ташкилотларда касбий малакасини Биология 73,4 61,7 -11,7 Болалар хирургияси 89,3 ошириш; Микробиология 59,7 76 16,3 Эндокринология 87,8 61,9 -25,9 Болалар травматологияси 88,9 Давоми 5-бетда. Суд тиббиёти 87,2 60,5 -26,8 80,1 63,7 -16,4 Акушерлик ва гинекологияда ХИ 100 УАШ терапия 86,3 68,8 -17,5 УАШ педиатрия 83,6 72,7 -10,9 Юқумли касалликларда ХИ 100 Юқумли касалликлар 2 ОМХ факультети 100 Ҳамширалик ишида бошқарув Клиник фармакология 96,8 Ҳикмат Илтижо билан ёрдам сўровчи кишининг ҲикматҲикмат ҳимоячиси бўл, бундан яхшироқ яхшилик Ҳикмат Яхшилик — қалбда яшайди, ёмонлик — ўжар бўлмайди. бошдан жой излайди.