วิชาสุขศึกษา พลศึกษา ม.ต้น

บทท่ี 7 ยาแผนโบราณและสมุนไพร บทสรุป เร่ืองที่ 1 หลักและวิธีการใชยาแผนโบราณและยาสมนุ ไพร หลกั และวิธีการใชยาแผนโบราณ ความหมายของยาแผนโบราณ ตามพระราชบัญญัติ พ.ศ. 2510 ไดแบงออกเปน 2 แบบ คือ ยาแผนปจจุบันและยาแผน โบราณ “ยาแผนโบราณ” คือ ยาที่มุงหมายสําหรับใชในการประกอบโรคศิลปแผนโบราณ ซึ่งเปนยาที่ อาศัยความรูจากตําราหรือเรียนสืบตอกันมา อันมิใชการศึกษาตามหลักวิทยาศาสตร และยาแผนโบราณ ที่ยอมรับของกฎหมายยาจะตองปรากฏในตํารายาท่ีรัฐมนตรีประกาศหรือเปนยาท่ีรัฐมนตรีประกาศหรือ รบั ข้นึ ทะเบียนเทานั้น การเลือกซ้อื ยาแผนโบราณ เพื่อความปลอดภัยในการใชยาแผนโบราณ สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา ขอแนะนํา วิธีการเลือกซ้อื ยาแผนโบราณ ดงั น้ี 1. ควรซอ้ื ยาแผนโบราณจากรานขายยาท่ีมีใบอนุญาตและมีเลขทะเบียนตํารับยา 2. ไมควรซ้ือยาแผนโบราณจากรถเรขาย เพราะอาจไดรับยาท่ีผลิตขึ้นโดยผูผลิต ท่ีไมไดมาตรฐาน ซึ่งอาจมีการปนเปอนของจุลินทรียในระหวางการผลิตอาจทําใหเกิดอันตรายตอ ผูบริโภคได 3. กอ นซอื้ ยาแผนโบราณ ควรตรวจดูฉลากยาทกุ ครงั้ วามีขอ ความดังกลา วนีห้ รอื ไม  ช่ือยาเลขท่ีหรือรหัสใบสําคัญการขึ้นทะเบียนยา ปริมาณของยาที่บรรจุเลขท่ี หรืออักษรแสดงครัง้ ที่ผลิต  ช่ือผูผลิตและจังหวัดที่ต้ังสถานที่ผลิตยาวัน เดือน ป ที่ผลิตยา คําวา “ยาแผน โบราณ” ใหเ ห็นไดชดั เจน  คําวา “ยาใชภายนอก” หรือ “ยาใชเฉพาะที่” แลวแตกรณี ดวยอักษรสีแดงเห็น ไดชัดเจน ในกรณีเปนยาใชภายนอกหรือยาใชเฉพาะท่ี คําวา “ยาสามัญประจําบาน” ในกรณีเปนยาสามัญ ประจาํ บาน คาํ วา “ยาสาํ หรบั สตั ว” ในกรณีเปน ยาสาํ หรบั สตั ว สมุนไพรตามพระราชบัญญัติยา หมายถึง ยาท่ีไดจากพืช สัตว หรือแรธาตุ ซ่ึงยังไมได ผสม ปรงุ หรือแปรสภาพ คมู ือการเรยี น...รายวชิ าสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 51

แตในทางการคาสมุนไพรมักจะถูกดัดแปลงสภาพไป เชน ห่ันเปนช้ินใหเล็กลง บดเปน ผงใหละเอียด นําผงท่บี ดมาอดั เปน เม็ดหรือนํามาใสแคปซลู ในปจจุบันไดมีการนําสมุนไพรมาใชอยางกวางขวาง เชน ใชเปนอาหาร อาหารเสริม เคร่ืองด่ืม ยารักษาโรค เคร่ืองสําอาง สวนประกอบในเครื่องสําอาง ใชแตงกลิ่นและสีอาหาร ตลอดจน ใชเปน ยาฆา แมลง สว นของพชื ทีน่ ํามาใชเ ปน สมุนไพร 1. ราก (Root) รากของพืชจะมี 2 แบบ คือ แบบท่ีมีรากแกวและรากฝอย ซึ่งสามารถ นาํ มาใชทาํ เปนยาไดท ง้ั 2 แบบ 2. ลําตน (Stem) สามารถแบง ไดเ ปน 2 ชนดิ คือ ลําตนเหนือดิน (Aerial Stem) ไดแก พืชที่มีลําตนอยูเหนือดินท้ังหลาย มีท้ังตน ใหญแ ละตน เลก็ อาจนําเปลอื กหรือเนือ้ ไมมาทาํ เปนยาได ลําตนใตดิน (Underground Stem) จะมีลักษณะคลายราก แตจะมีขนาดใหญ มีรูปรา งตา ง ๆ ซึ่งเราเรยี กสวนทอ่ี ยูใตดินวา “หัว” หรือ “เหงา ” 3. ใบ (Leaf) ใบของพืชจะมีรูปรางแตกตางกันไป เชน รูปเรียวยาว รูปรี รูปไข รูปใบ หอก รูปหวั ใจ รปู ไต รูปโล เปนตน 4. ดอก (Flower) ดอกไมจะประกอบดวย กลีบเล้ียง กลีบดอก เกสรตัวผู และเกสรตัว เมีย ซงึ่ จะตดิ อยบู นฐานรองดอก 5. ผล (Fruit) อาจเรียกเปนผลหรือเปน ฝก กไ็ ด สมนุ ไพรไทยที่ควรรูจัก ไดแก กระเทยี ม หอม กระชาย กะเพรา กระวานไทย กานพลู ขา ขงิ ขม้ินชนั ดีปลี ตะไคร พริกไทย มะละกอ สับปะรด กลวยน้ําวา ขี้เหล็ก ฝกคูน ชุมเห็ดเทศ ชุมเห็ดไทย มะขาม มะขามเทศ มะขามปอม หญาคา หญาหนวดแมว หญาปกก่ิง วานหางจระเข ใบบัวบก ใบพลับพลึง ใบแมงลัก เพชรสังฆาต ฝรั่ง ทับทิม มังคุด ฟาทะลายโจร ยอ ผักคราดหัวแหวน บอระเพ็ด ชิชาลาลี ยานาง กระเจี๊ยบแดง ขลู ออยแดง มะกรูด มะนาว แวงเครือ เพกา มะแวง ตนไพล พลู ชองระอา หญา ปลองทอง วานมหากาฬ ผักบุงทะเล สาบเสือ กะเม็ง วานหางชาง เหงือกปลาหมอ ทองพันชั่ง ประคําดีควาย พญาไรใบ นอยหนา สมปอย เอ็นออน วานชักมดลูก หนุมานประสานกาย วานนํ้า แกนขนนุ ชะลดู เปราะหอม วานนางคํา วิธใี ชส มนุ ไพร 1. ยาตม อาจเปนสมุนไพรชนิดเดียวหรือหลาย ๆ ชนิดก็ไดที่นํามาตม เพ่ือให สาระสําคัญทีม่ ีในสมุนไพรละลายออกมาในนํ้า วิธีเตรียมทําโดยนําสมุนไพรมาใสลงในหมอ ซึ่งอานเปน หมอดินหรือหมอที่เปนอะลูมิเนียม สเตนเลสก็ได แลวใสนํ้าลงไปใหทวมสมุนไพร แลวจึงนําไปตั้งบน คูม อื การเรียน...รายวิชาสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 52

เตาไฟ ตมใหเดือดแลวเคี่ยวตออีกเล็กนอย ยาตมบางชนิดสามารถใชไดเกินกวา 1 ครั้ง ดวยการเติมนํ้าลง ไปแลว นํามาตม แลว เคยี่ วอีกจนกวา รสยาจะจืดจงึ เลกิ ใช เรามกั เรียกยานี้วา “ยาหมอ” จะมีรสชาติและกลิ่น ทไ่ี มนารับประทาน 2. ยาผง เปน สมนุ ไพรท่นี ํามาบดใหเ ปน ผง อาจเปน สมุนไพรชนิดเดียวหรือหลายชนิด ก็ไดที่นํามาบดใหเปนผง แลวนํามาใสกลอง ขวด หรือถุง วิธีรับประทานจะละลายในนํ้าแลวใชดื่มก็ได หรือจะตักใสปากแลวดื่มน้ําตามใหละลายในปาก็ได ปจจุบันมีการนํามาใสแคปซูล เพื่อสะดวกในการ รบั ประทาน พกพา และจําหนา ย 3. ยาชง วิธีเตรียมจะงายและสะดวกกวายาตม มักมีกลิ่นหอม เตรียมโดยหั่นเปนชิ้น เลก็ ๆ ตากหรอื อบใหแ หงแลวนํามาชงนํา้ ด่ืมเหมอื นกับการชงนาํ้ ชา ปจจุบันมีสมุนไพรหลายอยางท่ีนํามา ชงด่ืม มักเปนสมุนไพรชนิดเดียว เชน ตะไคร หญานวดแมว ชาเขียวใบหมอน หญาปกก่ิง เปนตน ใน ปจจบุ ันมกี ารนําสมุนไพรมาบดเปนผงแลว ใสซองมเี ชอื กผกู ตดิ ซอง ใชช งในนาํ้ รอ น 4. ยาลูกกลอน เปนการนํายาผงมาผสมกับน้ําหรือน้ําผึ้งแลวปนเปนลูกกลม ๆ เล็ก ๆ วิธรี ับประทานโดยการนํายาลูกกลอนใสป าก ดืม่ นํา้ ตาม 5. ยาเม็ด ปจจุบันมีการนํายาผงมาผสมนํ้าหรือนํ้าผ้ึงแลวมาใสเคร่ืองอัดเปนเม็ด เครือ่ งมือน้ีหาซ้อื ไดงา ย มีราคาไมแ พง ใชมอื กดได ไมตองใชเคร่ืองจักร ตามสถานท่ีปรุงยาสมุนไพรหรือ วัดท่มี กี ารปรุงยาสมุนไพรมกั จะซอ้ื เครื่องมือชนิดน้ีมาใช 6. ยาดองเหลา ไดจากการนําสมุนไพรมาใสโหลแลวใสเหลาขาวลงไปใหทวม สมุนไพร ปดฝาท้ิงไวประมาณ 1-6 สัปดาห แลวรินเอาน้ํามาดื่มเปนยา ปจจุบันมีการจําหนายเปน “ซุมยาดอง” ซึ่งมใี หพบเหน็ อยูบ าง 7. นํามาใชสด ๆ อาจนํามาใชทาบาดแผล หรือใชทาแกพิษ เชน วานหางจระเข ผักบุงทะเล เปนตน นํามาตําใหแหลกแลวพอติดไวที่แผล เชน หญาคา ใบชุมเห็ด เปนตน นํามายางไฟ แลวประคบ เชน ใบพลับพลึง เปนตน หรือนํามาใชเปนอาหาร เชน หอม กระเทียม กลวยนํ้าวา ขา ขิง ใบ บวั บก เปนตน เรอื่ งที่ 2 อนั ตรายจากการใชยาแผนโบราณและยาสมุนไพร อนั ตรายจากยาแผนโบราณ พบวา มีการปนเปอนของจุลินทรียที่กอใหเกิดโรคหรือการลักลอบนําสารเคมีท่ีไม ปลอดภัยตอผูบริโภคมาใสในยาแผนโบราณ เชน เมธทิลแอลกอฮอล คลอโรฟอรม การใสยาแกปวดแผน ปจจุบัน เชน อินโดเมทาซิน หรือแมแตการลักลอบนํายาเฟนิลบิวตาโซน และสเตียรอยด ซึ่งเปนยา ควบคุมพิเศษท่ีมีผลขางเคียงตอรางกายสูง ผสมลงในยาแผนโบราณ เพื่อใหเกิดผลในการรักษาท่ีรวดเร็ว แตเปนอันตรายตอผูบริโภค สารสเตียรอยดที่ผสมอยูในยาแผนโบราณกอใหเกิดอันตรายตอรางกายได มากมาย เชน คูมอื การเรยี น...รายวชิ าสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 53

- ทําใหเกิดแผลในกระเพาะอาหาร อาจถึงขั้นทําใหกระเพาะทะลุ ซ่ึงพบในผูที่ รับประทานยากลุมนี้หลายรายท่ีกระเพาะอาหารทะลุ ทําใหหนามืด หมดสติ และอาจอันตรายถึงชีวิตได โดยเฉพาะในผูสงู อายุ หรอื ผูทม่ี โี รคประจําตัวอยแู ลว - ทําใหเ กิดการบวม (ตึง) ที่ไมใ ชอวน - ทําใหก ระดกู ผกุ รอน และเปราะวาย นําไปสูความทุพพลภาพได - ทําใหความดันโลหิตสูง และระดับน้ําตาลในเลือดสูงพบในบางรายที่สูงจนถึงข้ันเปน อนั ตรายมาก - ทําใหภูมิคุมกันรางกายตํ่า มีโอกาสติดเชื้อไดงาย นําไปสูความเส่ียงท่ีจะติดเช้ือและ อาจรุนแรงถงึ ขัน้ เสยี ชวี ิตได เลอื กซ้ือยาแผนโบราณอยางไรจงึ ปลอดภัย 1. ซ้อื ยาจากรา นขายยาท่ีมใี บอนญุ าตขายยาเทาน้นั 2. สังเกตฉลากยาแผนโบราณที่ตองการซ้ือ (จากรานขายยาท่ีมีใบอนุญาตขายยา) ทีฉ่ ลากตองมขี อ ความสาํ คัญตาง ๆ ดงั น้ี - ช่อื ยา - เลขที่หรือรหัสใบสําคัญการข้นึ ทะเบยี นยา ซ่ึงกค็ อื เลขทะเบียนตาํ รบั ยาน่นั เอง - ปริมาณของยาทบี่ รรจุ - เลขทห่ี รืออกั ษรแสดงคร้ังทผี่ ลติ - ชื่อผูผลิตและจังหวดั ท่ีต้ังสถานทีผ่ ลิตยา - วัน เดือน ป ทีผ่ ลิตยา - คาํ วา “ยาแผนโบราณ” ใหเหน็ ชัดเจน - คาํ วา “ยาใชภายนอก” หรือ “ยาใชเฉพาะท”ี่ แลว แตกรณดี ว ยอักษรสีแดง เห็นได ชัดเจน ในกรณที ี่เปนยาใชภ ายนอก หรือยาใชเฉพาะท่ี - คําวา “ยาสามญั ประจาํ บาน” ในกรณีเปนยาสามญั ประจาํ บาน - คําวา “ยาสาํ หรบั สัตว” ในกรณเี ปน ยาสําหรบั สัตว พบปญหาหรือมีขอสงสยั เกี่ยวกับยาแผนโบราณตดิ ตอ ที่ใด สามารถติดตอไปไดท่สี าํ นักงานสาธารณสุขจังหวัดทุกแหง หรือสํานักงานคณะกรรมการ อาหารและโปรดอยาลืม....... ซ้ือยาแผนโบราณครั้งใดตองซื้อจากรานขายยาที่มีใบอนุญาตเทาน้ัน และ ตรวจสอบฉลากใหรอบคอบกอนซอื้ วา ยานัน้ มีเลขทะเบียนตาํ รับยาท่ีถูกตอง ยาทุกประเภทมีทั้งคุณและโทษ การใชยาโดยขาดความรคู วามเขา ใจหรือใชไมถูกกับโรค ไมถูกวิธี นอกจากไมเกิดประโยชนในการรักษาแลว ยังอาจกอใหเกิดอันตรายได โดยเฉพาะยาแผน โบราณและยาสมุนไพรทม่ี ขี ายอยทู ัว่ ไป มีจํานวนไมมากนักท่ีผานกระบวนการผลิตท่ีไดมาตรฐาน ดังนั้น การเลือกใชยาดังกลาว จึงตองคัดเลือกยาท่ีไดรับมาตรฐานอาหารและยา (อย.) ตลอดจนตองทราบ คมู ือการเรียน...รายวชิ าสุขศึกษา/พลศกึ ษา ม.ตน 54

สรรพคุณและวิธีการใชที่ถูกกับสภาพและอาการเจ็บปวยของแตละบุคคล จึงจะเกิดประโยชนตอสุขภาพ อยางแทจ รงิ ทั้งน้ี กอนใชยาทุกประเภทควรคํานึงถึงหลักการใชยาทั่วไป โดยอานฉลากยาใหละเอียดและ ใชอ ยางระมัดระวัง ดงั น้ี ถกู ขนาด หมายถึง ใชยาในปรมิ าณท่ไี ดผลในการรกั ษา ไมใ ชใ นปรมิ าณที่มาก หรือนอ ยเกินไป ถกู เวลา หมายถงึ ใชยาใหถกู ตองตามวิธีการใชท ี่ระบใุ นฉลากยา ถูกเวลา หมายถงึ ใชยาใหถ กู ตอ งตามเวลาทีร่ ะบใุ นฉลาก เชน - ยากอนอาหาร ควรรับประทานกอนม้ืออาหารอยางนอย คร่งึ ช่วั โมง - ยาหลังอาหาร ควรรบั ประทานหลังอาหารไปแลว อยา งนอ ย 15 นาที - ยากอ นอาหาร ควรปรบั ประทานหลงั อาหารม้ือเย็น ประมาณ 3-4 ชว่ั โมง ถูกโรค หมายถงึ ใชย าใหถกู กบั อาการเจ็บปว ยหรอื โรคที่เปน ซงึ่ จะตองไดร บั การวนิ ิจฉยั จากแพทยหรือผูรเู ฉพาะดานอยา งถูกตอ งเสียกอ น กิจกรรมทา ยบทท่ี 7 ยาแผนโบราณและยาสมนุ ไพร กิจกรรมที่ 1 จงเลอื กคําตอบทถ่ี กู ตอ งท่สี ุดเพยี งคาํ ตอบเดียว 1. พระราชบัญญตั ิ พ.ศ. 2510 แบง ยาออกเปน กี่ประเภท ก. 1 ประเภท คอื ยาตําราหลวง ข. 2 ประเภท คอื ยาแผนปจ จุบันและยาแผนโบราณ ค. 3 ประเภท คือ ยาตาํ ราหลวง ยาแผนปจ จบุ ัน และยาแผนโบราณ ง. 4 ประเภท คอื ยาตาํ ราหลวง ยาแผนปจ จุบนั ยาแผนโบราณ และยาสามญั ประจําบาน 2. คาํ วา “ยาใชภายนอก” หรือ “ยาใชเฉพาะท”่ี จะมสี อี ักษรเหลา นี้ ก. สดี ํา ข. สขี าว ค. สเี ขียว ง. สแี ดง คมู ือการเรียน...รายวิชาสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 55

3. สารสเตียรอยดท ี่ผสมอยใู นยาแผนโบรณ จะกอใหเกดิ อนั ตรายตามขอใด ก. ปวดศีรษะ ข. ทองเสยี ค. แผลในกระเพาะ ง. ลาํ ไสอ ุดตนั 4. ขอ ใดกลา วถึงการใชย าใหถูกกบั อาการเจ็บปวยไดถกู ตอ ง ก. ใชย าตามคาํ วินิจฉยั จากแพทย หรือผูรเู ฉพาะดา น ข. ใชย ากอ นอาหารอยา งนอยครงึ่ ชว่ั โมง ค. ใชย าหลงั อาหารอยา งนอ ย 15 นาที ง. ไมใ ชย าในปรมิ าณทมี่ ากหรือนอยเกนิ ไป 5. ขอใดถูกตอ ง ก. ซือ้ ยาจากรานทีม่ ีใบอนญุ าตขายยาเทาน้ัน ข. สังเกตฉลากยาวามขี อ ความ ช่อื ยา ปริมาณ ผผู ลิต สถานทผ่ี ลิต ค. สังเกตฉลากยาวามีขอ ความ วันเดอื นปท ่ผี ลิตยา และเลขรหัสใบสาํ คัญขน้ึ ทะเบยี นยา ง. ถูกทุกขอ กิจกรรมที่ 2 ใหน กั ศึกษาอธบิ ายประเดน็ ดงั ตอไปน้ี มาพอเขาใจ 1. ยาแผนโบราณ หมายถงึ 2. ขอควรระวงั กอนใชย า ควรอานฉลากยาใหละเอยี ด และใชอ ยา งระมดั ระวงั ถกู ขนาด ถกู เวลา ถกู โรค อยางไร จงอธิบาย คมู ือการเรยี น...รายวชิ าสขุ ศึกษา/พลศกึ ษา ม.ตน 56

บทท่ี 8 การปอ งกันสารเสพติด บทสรปุ เร่อื งท่ี 1 ปญหา สาเหตุ ประเภท และอันตรายของสารเสพตดิ ปจจุบันยาเสพติด ไดแพรระบาดเขาไปถึงทุกเพศทุกวัย ทุกกลุมอายุ สงผลกระทบตอสุขภาพ พลานามัยของบุคคลกลุมนั้น ๆ โดยเฉพาะการใชยาเสพติดในทางท่ีผิดของกลุมเยาวชน ที่กําลังศึกษาเลา เรยี นในสถานศกึ ษา หรอื นอกสถานศึกษา หรือกลุม เยาวชนนอกระบบการศึกษา สารเสพติด หมายถึง ยาเสพติด วตั ถอุ อกฤทธ์ิ และสารระเหย ยาเสพติดท่ีจะกลาวในท่ีนี้คือ ยาเสพติดใหโทษ ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดใหโทษ พ.ศ.2522 (ฉบับที่ 2 พ.ศ.2528 และฉบับที่ 3 พ.ศ. 2530) ซึ่งหมายถึง สารเคมีวัตถุชนิดใด ๆ ซ่ึงเมื่อเสพเขาสูรางกาย ไมว า จะรับประทาน ดม สบู ฉีด หรือดว ยประการใด ๆ แลว ทําใหเกดิ ผลตอ รา งกายและจิตใจ ประเภทของสารเสพตดิ แบง ออกได 5 ประเภท คอื 1. ยาเสพติดใหโทษประเภท 1 เชน เฮโรอีน เมทแอมเฟตามีน เอ็มดีเอ็มเอ(ยาอี) ยาเสพติดให โทษประเภทนี้ ไมใชประโยชนทางการแพทย 2. ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 เชน มอรฟน โคเคอีน เพทิดีน เมทาโดน และฝน ยาเสพติด ประเภทนี้มีประโยชนท างการแพทย แตกม็ โี ทษมาก 3. ยาเสพติดใหโทษประเภท 3 เปนยาสําเร็จรูปที่ผลิตข้ึนตามทะเบียนตํารับ มีจําหนายตามราน ขายยา ไดแก ยาแกไ อ ท่ีมตี ัวยาโคเคอีน หรือยาแกทองเสยี ที่มตี ัวยาไดเฟนอกซนิ มีประโยชน ทางการแพทยแ ละมีโทษนอ ย 4. ยาเสพติดใหโทษประเภท 4 เปนน้ํายาเคมีท่ีนํามาใชในการผลิตยาเสพติดใหโทษประเภท 1 ไดแก นํ้ายาเคมี อาซิติกแอนไฮไดรด อาซิติลคลอไรด เอทิลิดีน ไดอาเซเตท สารเออรโ กเมทรีน ไมมีการนํามาใชประโยชนใ นการบาํ บัดโรคแตอยา งใด 5. ยาเสพติดใหโทษประเภท 5 ไดแก พืชกัญชา พืชกระทอม พืชฝน และพืชเห็ดขี้ควาย ยาเสพติดใหโ ทษประเภทนไ้ี มมีประโยชนท างการแพทย สารระเหย หมายถึง สารเคมีหรือผลิตภัณฑทรี่ ัฐมนตรีประกาศวา เปน สารระเหย สารระเหยเปน สารเคมี 14 ชนดิ ไดแ ก อาซโี ทน เอทิลอาซีเตท โทลูอนี เซลโลลฟ ฯลฯ ผลติ ภณั ฑ 5 ชนดิ ไดแ ก ทนิ เนอร แลคเกอร กาวอนิ ทรียส ังเคราะห กาวอินทรียธรรมชาต ลกู โปงวทิ ยาศาสตร คมู อื การเรียน...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 57

สาเหตุของการตดิ สารเสพติด 1. เกิดจากความรเู ทา ไมถ งึ การณ 2. เกดิ จากการถูกหลอกลวง 3. เกิดจากความเจบ็ ปว ย 4. สาเหตุอ่ืน ๆ โทษจากสิง่ เสพติด ส่ิงเสพติดทุกชนิดเปนสิ่งที่มีผลรายตอผูเสพทั้งสิ้น ท้ังที่เกิดผลรายโดยตรงตอสุขภาพรางกาย และจิตใจ ตอสภาวะการดํารงชีวิต ตอครอบครัว ตอสังคม และตอประเทศชาติเปนสวนรวม ผลจากสิ่ง เสพติด สารเสพติดมีหลายชนิด มีฤทธิ์รายแรงทําลายสุขภาพ มีผลตอระบบประสาทเปนอยางมาก ผูเสพ จะมีอาการในลักษณะที่ควบคุมตนเองไมคอยได เปนไปตามฤทธ์ิของยาเสพติดแตละชนิด เพื่อเสพ ติดตอกันไประยะหนึ่ง จะทําใหมีความตองการโดยขาดไมได และจะมีความตองการเพิ่มข้ึนเร่ือย ๆ ในท่ีสุดรางกายจะทรุดโทรมลง และเสียชีวิตในที่สุด ยาเสพติดเหลาน้ี ไดแก ฝน มอรฟน เฮโรอีน ยากลอ มประสาท กญั ชา ยาอี ยานอนหลับ แอมเฟตามีน สารระเหย สรุ า ผูเรยี นไมควรรลิ อง เพราะจะทําใหเกิดการเสพตดิ โดยงา ย ทาํ ใหเสยี การเรยี น เสียอนาคตในทส่ี ุด เรือ่ งท่ี 2 ลักษณะอาการของผตู ดิ สารเสพตดิ ลกั ษณะการตดิ ยาเสพตดิ ยาเสพติดบางชนิดกอใหเกิดการติดไดท้ังรางกายและจิตใจ แตยาเสพติดบางชนิดท่ีกอใหเกิด การติดทางดา นจติ ใจเพียงอยางเดียว ลกั ษณะท่วั ไป มีดังนี้ 1. ตาโรย ขาดความกระปรีก้ ระเปรา น้ํามกู ไหล นํ้าตาไหล ริมฝปากเขียวคล้ําแหง แตก(เสพโดย การสูบ) 2. เหงื่อออกมาก กลนิ่ ตัวแรง พูดจาไมสมั พนั ธกบั ความจริง 3. บริเวณแขนตามแนวเสนโลหติ มีรองรอยการเสพยาโดยการฉีดใหเห็น 4. ที่ทอ งแขนมรี อยแผลเปน โดยกรดี ดว ยของมีคมตามขวาง (ติดเหลา แหง ยากลอ มประสาท ยาระงบั ประสาท) 5. ใสแ วน ตากรองแสงเขม เปนประจํา เพราะมา นตาขยายและเพ่อื ปดนยั นต าสีแดงกํา่ 6. มักสวมเสือ้ แขนยาวปกปด รอยฉีดยา โปรดหลกี ใหพ นจากบคุ คลทีม่ ีลกั ษณะดังกลาว 7. มีความตองการอยางแรงกลา ทจี่ ะเสพยานนั้ ตอ ไปเร่ือย ๆ 8. มคี วามโนม เอยี งทจี่ ะเพม่ิ ปรมิ าณของส่งิ เสพติดใหมากขึ้นทุกขณะ 9. ถา ถงึ เวลาทเ่ี กดิ ความตองการแลวไมไดเ สพ จะเกดิ อาการขาดยาหรืออยากยา 10. สง่ิ เสพติดน้นั หากเสพอยูเ สมอ ๆ และเปน เวลานานจะทําลายสขุ ภาพทง้ั รา งกายและจติ ใจ คูมอื การเรยี น...รายวชิ าสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 58

11. ทาํ ใหร า งกายซบู ผอม มีโรคแทรกซอ น และทาํ ใหเ กิดอาการทางโรคประสาทและจติ ไมปกติ การติดยาทางกาย ผูเสพมีความตองการเสพอยางรุนแรง ทั้งทางรางกายและจิตใจ จะเกิดอาการ เรียกวา “อาการขาดยา” เชน มีอาการคล่ืนไส อาเจียน หาว นํ้ามูก น้ําตาไหล นอนไมหลับ เจ็บปวดทั่ว รางกาย เปน ตน การติดยาทางใจ จิตใจเกิดความตองการหรือเกิดการติดเปนนิสัย หากไมไดเสพ รางกายก็จะไม เกิดอาการผดิ ปกติ หรือทุรนทรุ ายแตอ ยา งใด จะมีบา งกเ็ พียงเกิดอาการหงดุ หงดิ หรือกระวนกระวาย เรอื่ งที่ 3 การปอ งกันและหลีกเลยี่ งการตดิ สารเสพติด การปอ งกนั มใิ หบุคคลทตี่ นรกั เพอื่ นสนทิ ฯลฯ ติดยาเสพตดิ ได สามารถดาํ เนินการไดด ังนี้ 1. ปอ งกนั ตนเอง ไมใชยาโดยมิไดร ับคําแนะนําจากแพทย และจงอยาทดลองเสพยาเสพติดทุก ชนิด เพราะติดงา ยหายยาก 2. ปองกันครอบครัว ควรสอดสองดูแลเด็กและบุคคลในครอบครัว หรือที่อยูรวมกัน อยาให เกี่ยวของกับยาเสพติด ใหรูจักโทษและภัยของยาเสพติด หากมีผูเสพยาเสพติดในครอบครัว ใหรักษาตัวท่ี โรงพยาบาลใหหายเดด็ ขาด 3. ปองกันเพ่ือนบาน ช้ีแจงใหเพื่อนบานเขาใจถึงโทษและภัยของยาเสพติด โดยมิใหเพื่อน บา นรเู ทา ไมถ งึ การณ ตองถกู หลอกลวง และชว ยแนะนําใหไปรกั ษาตัวทโ่ี รงพยาบาล 4. ปองกันโดยใหความรวมมือกับทางราชการ เม่ือทราบวาบานใด ตําบลใด มียาเสพติดแพร ระบาด ใหแจงเจาหนาที่ตํารวจ หรือศูนยปราบปรามยาเสพติดใหโทษ กรมตํารวจ (ศปส.ตร.) โทร. 0-2252-7962, 0-2252-5932 และที่สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด (สํานักงาน ป.ป.ส.) สาํ นกั นายกรัฐมนตรี โทร. 0-2245-9350-9 การปอ งกันและหลกี เลยี่ งสารเสพติดในชุมชน 1. ปองกันตนเอง ทําไดโดย y ศกึ ษาหาความรูเ พื่อใหร ูเ ทา ทนั โทษพิษภยั ของยาเสพตดิ y ไมทดลองใชยาเสพติดทุกชนิดและปฏเิ สธเมื่อถกู ชกั ชวน y ระมัดระวังเรือ่ งการใชย า เพราะยาบางชนดิ อาจทาํ ใหเสพตดิ ได y ใชเวลาวางใหเ ปนประโยชน y เลอื กคบเพือ่ นดี ทชี่ ักชวนกันไปในทางสรางสรรค y เมื่อมีปญหาชีวิต ควรหาหนทางแกไขท่ีไมของเก่ียวกับยาเสพติดหากแกไขไมได ควรปรกึ ษาผใู หญ 2. ปอ งกนั ครอบครัว ทาํ ไดโ ดย y สรา งความรกั ความอบอุน และความสัมพนั ธอ นั ดีระหวางสมาชิกในครอบครัว y รแู ละปฏิบัตติ ามบทบาทหนาท่ขี องตนเอง คูมอื การเรียน...รายวิชาสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 59

y ดแู ลสมาชิกในครอบครัวไมใหขอ งเกี่ยวกับยาเสพติด y ใหกําลังใจและหาทางแกไข หากพบวาสมาชกิ ในครอบครวั ตดิ ยาเสพติด 3. ปอ งกันชุมชน ทําไดโ ดย y ชวยชุมชนในการตอตานยาเสพตดิ y เมื่อทราบแหลงเสพ แหลงคา หรือผลิตยาเสพติด ควรแจงใหเจาหนาท่ีทราบ ทันทีที่ - สํานักงาน ป.ป.ส. โทร. 0-2245-9414 หรือ 0-2247-0901-19 ตอ 258 โทรสาร 0-2246-8526 - ศนู ยรับแจง ขา วยาเสพตดิ สาํ นักงานตาํ รวจแหง ชาติ โทร. 1688 สารเสพตดิ ไดแพรระบาดเขาไปถึงกลุมคนทุกกลุม สงผลกระทบตอสุขภาพของกลุมคน เหลาน้ัน และมีผลตอประเทศชาติในท่ีสุด การดําเนินงานปองกันสารเสพติด จึงควรใหภูมิคุมกันแก กลุม เปา หมาย โดยมหี ลักการ รปู แบบกิจกรรมเพอ่ื ปอ งกันสารเสพติดใหโ ทษท่ชี ัดเจน กจิ กรรมทา ยบทที่ 8 การปองกันสารเสพตดิ กจิ กรรมท่ี 1 จงเลือกคาํ ตอบทถี่ กู ตองทีส่ ดุ เพยี งคําตอบเดยี ว 1. ขอใดคอื สาเหตุสาํ คญั ท่สี ุดทท่ี ําใหว ัยรนุ ติดยาเสพตดิ กนั มาก ก. ประชดชวี ิต ข. ถูกหลอกลวง ค. ความคึกคะนอง ง. ถูกชกั ชวนจากคนอนื่ 2. สงิ่ เสพตดิ ชนิดใดเปนสงิ่ เสพติดประเภทกดประสาท ก. กระทอ ม ข. ทนิ เนอร ค. มอรฟน ง. แอมเฟตามนี 3. แพทยใ ชส่ิงเสพตดิ ชนดิ ใดเพอ่ื ใหผปู ว ยบรรเทาความเจ็บปวด ก. แอมเฟตามนี ข. มอรฟ น ค. แอลเอสดี ง. ดี.เอ็ม.ที คมู ือการเรียน...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 60

4. เครอ่ื งด่ืมบาํ รุงกําลังสว นใหญมีสารเสพติดชนดิ ใดผสมอยู ก. คาเฟอนี ข. แอลกอฮอล ค. กญั ชา ง. มอรฟน 5. หนวยงานใดมหี นาท่เี กีย่ วขอ งกับการปราบปรามส่ิงเสพตดิ ก. ป.ช.ส. ข. ป.ป.ส. ค. ป.ป.พ. ง. ป.ป.ป. กิจกรรมท่ี 2 ใหผเู รียนอธบิ ายตามประเด็นดงั ตอไปนี้ 1. จงบอกความหมายของ “สงิ่ เสพตดิ ” และโทษของสิ่งเสพติด วา มอี ะไรบาง 2. ผเู รียนมวี ธิ ปี องกันคนในครอบครวั อยา งไร เพอ่ื มใิ หตดิ สารเสพติด คูมอื การเรยี น...รายวิชาสุขศึกษา/พลศกึ ษา ม.ตน 61

3) แบบทดสอบตนเองหลงั เรียน คําช้แี จง ใหน กั ศกึ ษาทําเครอ่ื งหมาย x หนาคาํ ตอบที่ถกู ตอ งท่สี ดุ เพยี งขอ เดยี ว 1. สารในขอ ใด เปน สว นประกอบของกระดูก ก. แคลเซียมและฟอสฟอรัส ข. เหลก็ และแคลเซียม ค. เหล็กและฟอสฟอรัส ง. แคลเซียมและแมกเนเซียม 2. ควรหลีกเลยี่ งไมใหเ ดก็ รบั ประทานอาหารชนดิ ใดมากที่สุด ทเ่ี ปนสาเหตุของโรคฟน และมปี ระโยชน นอยมาก ก. นา้ํ ผลไม ข. น้าํ อัดลม ค. นมหวาน ง. นมเปร้ยี ว 3. ขอใดบิดาพึงปฏบิ ตั ิตอ บุตร ก. วิเชยี รเปนเจาของบอ นสอนลูกใหค มุ บอ น ข. ประชาสงั่ สอนลกู ใหเ ปน คนดี ค. อุทิศทาํ งานทั้งวันแตไ มเคยมีเวลาใหล ูก ง. สดุ าทํางานเพ่ือเดก็ กําพรา แตใ น 1 ป ไมเคยพบลกู เลย 4. การเลอื กคคู รองเปน การตดั สนิ ใจท่ีสําคญั ทสี่ ดุ ในชวี ติ เพราะเหตใุ ด ก. เปน การยกระดบั ทางสงั คม ข. เปน จุดเริ่มตน ของชีวติ ครอบครวั ค. เปน การเปลีย่ นแปลงทางเศรษฐกิจ ง. มีผลตอความเปนอยตู ลอดชวี ิต 5. อวยั วะสว นใดทาํ หนา ทผี่ ลิตเซลลสบื พันธเพศหญิง ก. รงั ไข ข. มดลกู ค. ปก มดลูก ง. ชอ งคลอด คมู ือการเรียน...รายวชิ าสุขศึกษา/พลศกึ ษา ม.ตน 62

6. การลดปญหาทางเพศของวัยรนุ ไดด ีทสี่ ดุ คือขอใด ก. การมคี ูสนทนาท่ีดี ข. การมีมารยาททดี่ ี ค. การชว ยเหลอื ทาํ งานบาน ง. การออกกําลงั กายเปน ประจาํ 7. ขอใดเปน ปจจยั สําคญั ทสี่ ดุ ทซ่ี อ มแซมอวัยวะตา ง ๆ ของมนษุ ยขณะสึกหรอใหเปน ปกตอิ ยเู สมอ ก. การพกั ผอ นทเี่ พียงพอ ข. อากาศท่หี ายใจ ค. การออกกําลงั กาย ง. พลังงานจากอาหาร 8. นกั เรียนควรรบั ประทานอาหารชนิดใดมากท่สี ดุ จงึ จะไดโปรตีนครบถวน ก. ไข ข. เตา หเู หลือง ค. เนื้อสัตว ง. น้ํานม 9. รูปแบบของการออกกําลงั กายขอใดท่ีคนนิยมมากทีส่ ุด ก. การเตนแอโรบิค ข. เลนกฬี า ข. การฝกโยคะ ค. การวิง่ เหยาะ ๆ 10. บคุ คลในวยั ใดท่คี วรออกกาํ ลังกายแบบเบา ๆ ก. วยั รนุ ข. วัยหนุมสาว ค. วยั ผูใ หญ ง. วยั สูงอายุ คูมือการเรียน...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 63

11. ขอ ใดกลา วถึงโรคตดิ ตอถกู ตองท่สี ดุ ก. เกิดจากเช้อื โรคตดิ ตอ ระหวา งคนสูคน ข. เกิดจากเช้ือโรคติดตอระหวา งสัตวสคู น ค. เกดิ จากเชอ้ื โรคติดตอ ระหวา งสตั วสูสัตว ง. เกิดจากเชื้อโรคติดตอระหวา งคนสูค น/สตั วส คู น/สัตวส สู ตั ว 12. เช้อื โรคท่เี ขา สรู างกายจากการรบั เลอื ดหรอื ฉีดยา คอื ขอ ใด ก. ไขม าเลเรยี ข. วณั โรค ค. โรคเอดส ง. ไขเ ลอื ดออก 13. พระราชบัญญัติ พ.ศ. 2510 แบง ยาออกเปนกี่ประเภท ก. 1 ประเภท คือ ยาตาํ ราหลวง ข. 2 ประเภท คือ ยาแผนปจ จบุ นั และยาแผนโบราณ ค. 3 ประเภท คอื ยาตําราหลวง ยาแผนปจ จบุ ัน และยาแผนโบราณ ง. 4 ประเภท คือ ยาตําราหลวง ยาแผนปจจุบัน ยาแผนโบราณ และยาสามญั ประจําบาน 14. สารสเตยี รอยดท ผี่ สมอยใู นยาแผนโบราณ จะกอใหเ กดิ อันตรายตามขอใด ก. ลาํ ไสอ ดุ ตนั ข. ปวดศีรษะ ค. ทองเสีย ง. แผลในกระเพาะ 15. ขอใดคอื สาเหตสุ าํ คญั ทีส่ ดุ ที่ทําใหว ยั รนุ ติดยาเสพตดิ กันมาก ก. ประชดชีวติ ข. ถูกหลอกลวง ค. ความคกึ คะนอง ง. ถกู ชกั ชวนจากคนอ่นื คูมอื การเรียน...รายวิชาสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 64

16. แพทยใ ชส งิ่ เสพติดชนดิ ใดเพื่อใหผ ปู ว ยบรรเทาความเจ็บปวด ก. ด.ี เอ็ม.ที ข. แอมเฟตามีน ค. มอรฟ น ง. แอลเอสดี ..............................................................................................................................................                                        เมอ่ื ทาํ แบบทดสอบแลว ใหตรวจคว ามถูกตองจากคาํ เฉลยสวนที่ 3 แลว กรอกคะแนนทไี่ ดใ นแบบบันทกึ คะแ นนใตค าํ เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น       คูมอื การเรยี น...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 65

สว นที่ 3  เฉลยแบบทดสอบตนเองกอ นเรยี น-หลงั เรยี นและกจิ กรรมการเรยี นทายบท   1) เฉลยแบบทดสอบกอน/หลังเรยี น 1. ค 2. ก 3. ก 4. ข 5. ก 6. ง 7. ค 8. ข 9. ก 10. ง 11. ง 12. ข 13. ข 14. ค 15. ง 16. ข เฉลยแบบทดหลังเรียน 1. ก 2. ข 3. ข 4. ง 5. ก 6. ง 7. ง 8. ค 9. ข 10. ง 11. ง 12. ค 13. ข 14. ง 15. ง 16. ค คะแนนแบบทดสอบกอนเรียน คะแนน * ใหน กั ศกึ ษากรอกคะแนนทีท่ าํ ได คะแนนเก็บ 16 คะแนน ทาํ ได คะแนน คะแนนแบบทดสอบหลังเรียน * ใหน กั ศกึ ษากรอกคะแนนทีท่ ําได คะแนนเก็บ 16 คะแนน ทําได 2) เฉลยกจิ กรรมการเรยี นทา ยบท เฉลยกจิ กรรมทา ยบทท่ี 1 การพัฒนาการของรางกาย กจิ กรรมท่ี 1 1. ค 2. ก 3. ก 4. ก 5. ก กจิ กรรมที่ 2 1. ตอบ พันธกุ รรม หมายถึง การถา ยทอดลักษณะตา ง ๆ จากพอแม หรอื บรรพบรุ ุษไปสลู กู หลาน ลกั ษณะท่ีถายทอดเปนพันธุกรรมน้ัน จะมีอยูในเซลลสืบพันธของพอและแม เมื่อเซลลสืบพันธุทั้งสองมา ผสมกนั เปน เซลลเดียวแลว จะเจรญิ เปนชวี ิตใหมตอไป 2. ตอบ ก. วัยทารก มีชวงอายุต้ังแตแรกเกิดจนถึง 2 ขวบ มีพัฒนาการทางรางกาย อารมณ บุคลกิ ภาพ ภาษาและสตปิ ญญา ข. วัยรุน มีชวงอายุต้ังแต 13-20 ป มีพัฒนาการทางรางกายของเด็กหญิง และเด็กชาย แตกตา งกนั คอื เดก็ หญงิ จะมีพฒั นาการเรว็ กวาเดก็ ชาย ค. วยั ผใู หญ มีชว งอายุต้งั แต 21-60 ป เปนวยั ทีม่ ีพัฒนาการในดานตางๆไดมากจนถึง ขีด สูงสุด อาทิ ดานความสูง สติปญญา มีการเปล่ียนแปลงดานจิตใจ ความพอในคานิยม และสนใจในเรื่อง คคู รองมาก เปนวัยที่เร่มิ เส่ือมความสามารถ สมรรถภาพทางเพศลดนอยลง คมู ือการเรยี น...รายวชิ าสขุ ศึกษา/พลศกึ ษา ม.ตน 66

เฉลยกิจกรรมทา ยบทที่ 2 ความสมั พันธในครอบครัว ชุมชน กิจกรรมท่ี 1 1. ก 2. ก 3. ข 4. ค 5. ง กจิ กรรมที่ 2 1. ตอบ การสรา งสัมพันธภาพท่ีดีในครอบครัว มีดังน้ี คูสามีภรรยา ตองชวยกันประคับประคอง ชวี ิตครอบครวั ใหร าบร่ืน สรางครอบครัวใหม ั่นคง แมก บั ลกู เปน ความผกู พนั ท่แี นน แฟน ดวยการใหก ําเนิดและฟมู ฟก ดูแลลกู จนเจรญิ เติบโต พอ กบั ลูก พอตอ งปกปองคมุ ครองเปน ตวั อยา ง ช้แี นะแนวทางใหล กู ไดเ ดนิ ในทางที่ถกู ตอง 2. ตอบ แนวทางการปองกนั และแกไ ขคา นิยมของสังคมที่ผิด ไดแก 1. แกไขคา นยิ มของคนไทยใหม 2. ชวยกันสรางคานิยมใหมขึ้นมา โดยทุกคนตองแยกเร่ืองผลประโยชนสวนตัวออกจาก สว นรวม ฝกใหเปนผูเสียสละ รูจักให รูจ ักรบั เฉลยกิจกรรมทา ยบทที่ 3 สขุ ภาพทางเพศ 5. ก กิจกรรมที่ 1 1. ก 2. ง 3. ง 4. ก กิจกรรมที่ 2 1. ตอบ พฤตกิ รรมเส่ียงตอ การมเี พศสัมพนั ธ คอื 1. สนใจเร่ืองเพศมาก 2. มคี วามหมกมนุ ในเรอื่ งเพศ 3. ชอบถกู เน้อื ตอ งตัวเพศตรงขาม 4. คิดวาการมีเพศสมั พนั ธไมใชเ ร่อื งเสียหาย 5. ดูส่ือลามก 6. เปน คนเจาชู 7. เคยมีประสบการณทางเพศมาแลว 8. เสพสารเสพติด 9. ขาดความไตรต รอง 10. อยากรูอยากลอง 2. ตอบ วธิ ีการวางแผนครอบครวั และการคุมกาํ เนดิ มดี งั น้ี 1. การใชถุงยางอนามัย 2. การรบั ประทานยาเมด็ คมุ กาํ เนิด 3. การฝง ยาเม็ดคมุ กําเนดิ ใตผ วิ หนงั คมู ือการเรยี น...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 67

4. การใสห วงอนามยั 5. การฉีดยาคุมกาํ เนดิ 6. การนับระยะปลอดภัย 7. การหลง่ั อสุจภิ ายนอก 8. การผาตดั ทําหมัน 9. การคมุ กําเนิดดว ยยาเมด็ คุมกาํ เนิดฉกุ เฉนิ เฉลยกิจกรรมทายบทที่ 4 สารอาหาร กจิ กรรมที่ 1 1. ค 2. ก 3. ข 4. ง 5. ง กิจกรรมท่ี 2 1. ตอบ โภชนาการบัญญตั ิ 9 ประการ ควรปฏบิ ัติดังน้ี 1. กนิ อาหารครบ 5 หมู 2. กินขาวเปน อาหารหลกั 3. กนิ พืชผักใหม ากและกนิ ผลไมเปน ประจาํ 4. กนิ ปลา เนื้อสตั วทีไ่ มติดมนั ไข ถ่ัวเมลด็ แหงเปน ประจาํ 5. ด่มื นมใหเหมาะสมตามวยั 6. กนิ อาหารทม่ี ีไขมันพอสมควร 7. หลกี เลย่ี งการกินอาหารรสหวานจดั และเค็มจัด 8. กนิ อาหารทสี่ ะอาดปราศจากสารปนเปอน 9. งดหรอื ลดเครอ่ื งดม่ื ท่มี แี อลกอฮอล 2. ตอบ สาเหตขุ องการเกดิ โรคอว น มดี งั นี้ 1. กรรมพันธุ 2. รับประทานอาหารเกินความตอ งการของรางกาย และมพี ฤตกิ รรมการรับประทานอาหาร ทไ่ี มดี 3. ขาดการออกกาํ ลังกาย 4. สภาวะทางจิตและอารมณ 5. ผลขา งเคียงจากการไดรับฮอรโ มนและการรับประทานยาบางชนิด คูมือการเรียน...รายวชิ าสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 68

เฉลยกจิ กรรมทา ยบทท่ี 5 สขุ ภาพทางกาย กิจกรรมที่ 1 1. ก 2. ค 3. ง 4. ง 5. ก กิจกรรมท่ี 2 1. ตอบ การวางแผนการออกกาํ ลังกายเพือ่ สุขภาพ มดี งั น้ี 1. การรักษาความสะอาด 2. การปอ งกันโรค 3. การรบั ภมู คิ มุ กนั โรค 4. อาหารและโภชนาการ 5. การออกกําลังกายและเลน กฬี า 6. การพักผอ นและกจิ กรรมนนั ทนาการ 7. การดแู ลรักษาสิ่งแวดลอ ม 8. การดูแลสขุ ภาพจติ 9. การปองกนั อบุ ตั ิเหตุและสรางเสรมิ ความปลอดภัย 10. การปฐมพยาบาลเบือ้ งตน 2. ตอบ การออกกําลังกายเพ่ือสุขภาพ ควรยึดหลักปฏิบัติ ดังน้ี คือ ความหนัก ความนาน และ ระยะผอนคลายรางกายหลังฝก เฉลยกจิ กรรมทายบทที่ 6 โรคระบาด กิจกรรมที่ 1 1. ง 2. ค 3. ข 4. ง 5. ง กจิ กรรมท่ี 2 1. ตอบ โรคติดตอ หมายถึง โรคท่ีเกิดจากเช้ือโรคแลว สามารถติดตอจากคนไปสูบุคคลอ่ืนได หรืออาจติดตอ ระหวางคนสูคน หรือสัตวสูคน หรือติดตอระหวางสัตวดวยกันเองได โดยมีพาหะ เชน คน สัตว หรอื มีตัวกลางนาํ เช้ือโรค เปนตน 2. ตอบ โรคระบาด เปนโรคติดตอท่ีแพรกระจายไปยังคนอื่น ๆ ไดรวดเร็ว บางโรคตองใชเวลา ในการรักษาเปนเวลายาวนาน และใชวิธีรักษาที่ซับซอน ส้ินเปลืองคาใชจายในการรักษาเปนจํานวนมาก โดยโรคท่ีเปนสาเหตุของการเจ็บปวย และเสียชีวิตท่ีนับวาสําคัญ ไดแก โรคไขมาเลเรีย โรคไขหวัดนก โรคซาร โรคอหิวาตกโรค และโรคไขหวดั ใหญส ายพนั ธุใ หม 2009 3. ตอบ เปน โรคตดิ เช้ือระบบทางเดินหายใจ เกิดจากเชื้อไวรัส พบไดทั้งเด็กและผูใหญ สามารถ ติดตอกันไดงายจะมีอาการรุนแรงกวาโรคหวัดธรรมดาในการปองกันโรคนี้ก็เหมือนกับการปองกันโรค หวัดธรรมดาและในปจจุบันน้ีก็มีวัคซีนปองกันโรคไขหวัดใหญ ซ่ึงผูที่ควรไดรับวัคซีนปองกันโรค คมู ือการเรียน...รายวิชาสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 69

ไขหวัดใหญ ไดแก ผูสูงอายุ ผูปวยดวยโรคเรื้อรังตาง ๆ เชน โรคเบาหวาน โรคหอบหืด โรคไต โรคเลือด โรคหัวใจ โรคปอด เปนตน ผูปวยติดเช้ือเอชไอวี เด็กที่มีโรคเรื้อรังเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ผูท่ีกําลัง จะเดินทางไปตางประเทศและผูที่ทํางานบรกิ ารสาธารณชน เฉลยกจิ กรรมทา ยบทท่ี 7 ยาแผนโบราณและยาสมนุ ไพร กจิ กรรมที่ 1 1. ข 2. ง 3. ค 4. ก 5. ง กิจกรรมที่ 2 1. ตอบ ยาแผนโบราณ หมายถึง ยาท่ีมุงหมายสําหรับใชในการประกอบโรคศิลปแผนโบราณ ซึ่งเปนยาท่ีอาศัยความรูจากตําราหรือเรียนสืบตอกันมา อันมิใชการศึกษาตามหลักวิทยาศาสตร และยา แผนโบราณท่ียอมรับของกฎหมายยา จะตองปรากฏในตํารายาท่ีรัฐมนตรีประกาศหรือรับขึ้นทะเบียน เทานัน้ 2. ตอบ ขอ ควรระวังกอ นใชย า มดี ังนี้ ถูกขนาด หมายถึง ใชยาในปริมาณทีไ่ ดผ ลในการรกั ษา ไมใ ชในปรมิ าณทีม่ าก หรือนอ ยเกินไป ถูกเวลา หมายถงึ ใชยาใหถกู ตอ งตามวธิ ีการใชท่ีระบใุ นฉลากยา ถกู เวลา หมายถึง ใชย าใหถ ูกตองตามเวลาทร่ี ะบใุ นฉลาก เชน - ยากอนอาหาร ควรรบั ประทานกอนมื้ออาหารอยา งนอยครึง่ ชวั่ โมง - ยาหลงั อาหาร ควรรบั ประทานหลังอาหารไปแลว อยา งนอย 15 นาที - ยากอนอาหาร ควรปรบั ประทานหลงั อาหารมอื้ เย็น ประมาณ 3-4 ช่ัวโมง ถูกโรค หมายถึง ใชยาใหถูกกับอาการเจ็บปวยหรือโรคที่เปน ซ่ึงจะตองไดรับการวินิจฉัยจากแพทย หรือผรู เู ฉพาะดานอยา งถูกตอ งเสียกอ น เฉลยกจิ กรรมทา ยบทท่ี 8 การปอ งกันสารเสพติด กิจกรรมท่ี 1 1. ง 2. ค 3. ข 4. ก 5. ข กจิ กรรมที่ 2 1. ตอบ ส่ิงเสพติด หมายถึง ยาเสพติด วัตถุออกฤทธิ์ และสารระเหย มีโทษดังนี้ ส่ิงเสพติดทุก ชนิดเปน สิง่ ทม่ี ีผลรายตอ ผูเ สพท้ังสิน้ ทั้งทีเ่ กิดผลรายโดยตรงตอสุขภาพรางกาย และจิตใจ ตอสภาวะการ ดํารงชีวิต ตอครอบครัว ตอสังคม และตอประเทศชาติเปนสวนรวม ผลจากส่ิงเสพติด สารเสพติดมีหลาย ชนิด มีฤทธิ์รายแรงทําลายสุขภาพ มีผลตอระบบประสาทเปนอยางมาก ผูเสพจะมีอาการในลักษณะที่ ควบคุมตนเองไมคอยได เปนไปตามฤทธิ์ของยาเสพติดแตละชนิด เพื่อเสพติดตอกันไประยะหนึ่ง จะทํา ใหมีความตองการโดยขาดไมได และจะมีความตองการเพิ่มข้ึนเรื่อย ๆ ในที่สุดรางกายจะทรุดโทรมลง คมู ือการเรยี น...รายวิชาสุขศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 70

และเสียชีวิตในท่ีสุด ยาเสพติดเหลาน้ี ไดแก ฝน มอรฟน เฮโรอีน ยากลอมประสาท กัญชา ยาอี ยานอน หลบั แอมเฟตามีน สารระเหย สรุ า 2. ตอบ วิธีปอ งกันคนในครอบครวั เพื่อมใิ หตดิ สารเสพตดิ ดงั น้ี y สรา งความรกั ความอบอุน และความสมั พันธอ นั ดีระหวางสมาชิกในครอบครัว y รูและปฏบิ ตั ติ ามบทบาทหนาที่ของตนเอง y ดแู ลสมาชิกในครอบครัวไมใหข องเกย่ี วกับยาเสพตดิ y ใหก ําลงั ใจและหาทางแกไ ข หากพบวาสมาชกิ ในครอบครวั ติดยาเสพตดิ คมู ือการเรยี น...รายวชิ าสขุ ศกึ ษา/พลศกึ ษา ม.ตน 71

  คาํ ส่ัง สํานักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย ท่ี 220 / 2553 เรอ่ื ง แตงต้ังคณะทํางานจดั ทําคมู อื การเรียนรดู วยตนเอง สือ่ ประกอบชุดการเรียนและส่อื เสรมิ เพ่อื รองรบั การเรียนการสอน หลกั สูตรการศึกษานอกระบบ ระดบั การศึกษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ภาคเรยี นที่ 2/2553 ตามท่ี สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กําหนดให สถานศึกษาทุกแหงในสังกัดเปดการเรียนการสอนหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ในภาคเรียนท่ี 2/2553 และกําหนดใหเปดรายวิชาบังคับในภาคเรียน 2/2553 ระดับ มัธยมศึกษาตอนตน จํานวน 4 รายวิชา และระดับมัธยมตอนปลาย จํานวน 4 รายวิชา ดังนั้นเพื่อการ ดําเนินงานอยางตอเนื่องและรองรับการเรียนการสอนวิธีเรียนทางไกล ของสถาบันการศึกษาทางไกล ใน เรอ่ื งการจดั ทาํ คมู ือการเรยี นรูด วยตนเอง สอ่ื ประกอบชุดการเรียนและสื่อเสริม เพื่อรองรับการเรียนการสอน หลักสูตรการศกึ ษานอกระบบระดับการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 จึงขอแตงตง้ั คณะทํางาน ดังน้ี ทีป่ รกึ ษา 1. นายบญุ สง ควู รากลุ ผูอาํ นวยการสถาบนั การศึกษาทางไกล 2. นางอมรรตั น คงสาํ รวย รองผอู าํ นวยการสถาบันการศึกษาทางไกล คณะทํางาน รายวชิ าคณติ ศาสตร ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน และระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 1. นายอรา ม คมุ ทรัพย ขา ราชการบํานาญ 2. นางจารุพร พุทธวริ ยิ ากร ศนู ยเ ทคโนโลยที างการศึกษา รายวิชาทักษะการพัฒนาอาชีพ ระดับมัธยมศึกษาตอนตน และรายวิชาชองทางการขยายอาชีพ ระดับ มัธยมศกึ ษาตอนปลาย 1. นางสาวบุษบงค รักเรียน สถาบันการศกึ ษาทางไกล 2. นางอรณุ ี ญาณวรรณ ศูนยสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตาม อธั ยาศัย สําหรบั กลมุ เปา หมายพเิ ศษ 3. นางสาวมาลี วรวทิ ยส ุรวัฒนา สถาบนั การศกึ ษาทางไกล 4. นางสาวสิริรตั น เสรฐิ พรรนึก ศนู ยว ิทยาศาสตรเ พอ่ื การศกึ ษา (รังสิต) /3. รายวชิ า...