อุปกรณ์ไฟฟ้าเบื้องต้น

เร่อื งวธิ กี ารเดนิ สายไฟ้ฟาในอาคาร อ.สรุ ทนิ คงเมือง

1) เพอื่ ้ให้ผเู รียน้เขาใจ หลักการเดินสายไฟ้ฟาใน อาคาร 2) เพือ่ ้ให้ผเู รียน้เขาใจหลักการการ้ใชเข็มขดั รัด สายในการเดินสายไฟ วตั ถปุ ระสง้คเชงิ พฤตกิ รรม เดนิ สายไฟ้ฟาในอาคาร้ดวยเขม็ ขัดรดั สายระดบั เบอ้ื ้งตน้ได



การติดต้ังไฟ้ฟาแ้บงตามวธิ ีการเดินสายแ้บงออก้เปน 2 ประเภทคอื ก. แบบ้เปด เรยี กอีกอ้ยางหน้ึ่งวาแบบเดนิ ลอย การ เดนิ สายวิธนี ี้สามารถมองเหน็ สายไฟ้ฟา้ไดอ้ยางชดั เจน ้เชนการ เดินสาย้ดวยเขม็ ขดั รัดสาย ้เปน้ตน ข. แบบ้ปด สายไฟ้ฟาจะถกู้ซอน้ไวอ้ยางมิดชิด ้เปนการ ้ปองกันการกระแทกจากภายนอก ้ไดแ้ก การเดินสายใน้ทอ ในราง เดนิ สาย (wire way) และรางเคเบลิ (cable tray) ้เปน้ตน

การเดนิ สายไฟฟ้ าในอาคาร หมายถงึ การตดิ ตงั้ อปุ กรณแ์ ละ เดนิ สายไฟฟ้ าภายในตวั อาคารเรมิ่ ตง่ั แตแ่ ผงจา่ ยไฟรวมเรอื่ ยมาถงึ อปุ กรณไ์ ฟฟ้ าแตล่ ะตวั ไดแ้ ก่ การ

การเดนิ สายไฟ้ฟา้ดวยเข็มขัดรดั สาย โดยท่ัวไปจะ้ใชสาย แบนแกน้คหู รือทเี่ รียก้วาสาย VAF มฉี นวน้หุม 2 ช้ัน สามารถดดั ้โคงงอและยืดห้ยนุ ้ไดดี อายกุ าร้ใชงาน ยาวนานเกนิ 10้ป การเดินสายไฟ้ฟาน้ไี้ มเหมาะที่ จะ้ใช ติดตง้ั ภายนอกอาคาร เนอื่ งจากแสงแดดจะทา้ใหฉนวน เส่อื มคณุ ภาพ้กอนเวลาอันควร เมือ่ ฝนตก จะทา้ให ลัดวงจร

1. ติดต้้ังงายรวดเรว็ 2. ้ซอมแซมหรือแ้กไข้ไ้ดงาย 3. ้คาแรงงานถูก

1. สายไฟ้ฟา จะ้ตอ้งรูขนาดของสายไฟ้ฟา (บอก้เปนตาราง มลิ ลเิ มตร (มม.) และจานวนสายก้เ่ี สน ้ถาหาก้ใชสายเลก็ เกินไป จะทา้ใหสาย้รอนจนฉนวนละลาย 2. เขม็ ขดั รดั สาย เมอ่ื ทราบขนาดและจานวนสายไฟ้ฟาท่ีจะ เดินไปยังจุด้ตางๆ้ชางเดนิ สายไฟ้ฟาจะ้ตองเลอื กเขม็ ขดั รดั สาย้ให พอดี เพื่อความรวดเรว็ ขณะปฏิบตั งิ าน เมื่องานเสร็จสมบูร้ณจะ มองดูสวยงาม มหี ลกั ปฏิบ้ัติงายๆ ดงั นี้

2.1 กรณเี ดินสาย้เสนเดยี ว ควรเลอื กขนาดเข็มรดั สาย้ให พอดีกบั ขนาดของสายไฟ้ฟา 2.2 กรณีเดินสายต้ังแ้ต 2 ้เสนขน้ึ ไป ้เชนสายจานวน 3 หรือ 4 ้เสน้ถาหากสามารถรดั้ดวยเขม็ ขัดรดั สายเพียงตัว เดยี วจะทา้ใหปฏบิ ตั งิ าน้ใหเรว็ ขึ้น แ้ตควรพิจารณาถงึ ความ แข็งแรงในการยดึ ระห้วางสายไฟกับผนังอาคาร

3. ตะปู อาคารท้เ่ี ปน้ไมจะ้ใชตะปขู นาด 1/2 น้ิว้สวน อาคารคอนกรตี ฉาบปนู จะ้ใชขนาด 5/16 นิ้ว หรือ 3/8 นิว้ โดยทั่วไป้ชางเดนิ สายไฟ้ฟาจะทาก้ลอง้ไมสาหรบั จดั เก็บ ตะปู เขม็ ขัดรดั สาย ลักษณะดงั รปู

การต้ีเสน เมื่อทราบตาแห้นงทีจ่ ะเดนิ สายไฟ้ฟา ้ชางจะทาการต้เี สน้ดวย บัก้เตา้ขอดีของการต้ีเสน มดี งั นี้ 4.1้รตู าแห้นงการตอกตะปู 4.2 ้ไมเสียเวลาเล็งแนว เม่ือจะตอกตะปูตัวถดั ไป 4.3 กรณีท่เี ดินสายในระยะกง่ึ กลางเสา แนวสายจะ้ตองวาง้ใหอ้ยู ก่งึ กลางพอด้ีถา้เปนอาคารคอนกรีตการรอ้ื ตะปเู พ่ือตอกให้มจะทา้ใหเสามรี ู มากขึ้นหรือทา้ใหเสาแตก้ไมสามารถตอกตะปูบริเวณดังก้ลาว้ไดอีก 4.4 สามารถปฏบิ ัตงิ าน้ไดเรว็ ขนึ้ และมีความภูมใิ จ้ตอผลงานของ ตนเอง

5. ระยะเขม็ ขัดรดั สาย ระยะ้หางระห้วางเข็มขัดรดั สายหรอื ทเ่ี รียก้วาคลิป ในทางปฏิบัต้ิหางกัน ประมาณ 10-12 ซม. แ้ต้ไมกนิ 20 ซม. ดงั รูป ใน บา้งชวงท้ต่ี องการเดนิ สายหลายๆ ้เสน อาจตอก ตะปู้ใหถม่ี ากขน้ึ เพ่อื ้ใหสามารถรบั นา้ หนกั ของ สายไฟ้ฟาและ้ใหสายแนบชิดกับผนังในทางปฏิบตั ิ จะวัดระยะ้ดวยความยาวของหัว้คอนเดนิ สายไฟ้ฟา เพ่ือความรวดเร็วทสี่ าคัญคอื้ตองหนั หวั เขม็ ขัดรดั สายไป ในทิศทางเดียวกนั



การคลี่สายไฟ้ฟา โรงงาน้ผผู ลิตจะขดสาย้ซอนทบั กัน ้ไว ความยาวขดละ 100 เมตร้ถาหากคลีส่ าย ถกู วธิ ี สายจะตรง ้ไม้ตองเสียเวลารีดสาย ตรงกัน้ขามการดงึ สายไฟ้ฟาออกจากขดโดยตรงจะทา้ใหสายงอบดิ ้เปน เกลยี ว้ตองเสยี เวลา กบั การรีดสายใน ภายหลัง วธิ ีการคลี่สายมีดังนี้

6.1 แกะพลาสติกท้่ีหอ้หุมสายไฟ้ฟาออก ระวงั อ้ยา้ให ของมคี ม้เชน มดี คัทเตอ้ร เฉอื นหรือปาดฉนวนของ สายไฟ้ฟา 6.2 ยก้มวนสายไฟ้ฟาข้นึ สอดแขนทงั้ สอ้งขาง้เขาไปใน ้มวนสาย 6.3 วางปลายสาย้ดานนอกลงกบั พืน้ จากกน้ัน้กมตวั ลง เล็ก้นอย หมนุ คลายสายออกจากขดพ้รอม กับเดนิ ถอย หลงั ไปเรอื่ ยๆ จน้ไดความยาวตาม้ตองการ

้กอนจะรัดสายไฟ้ฟา้ตองรีดสาย้ใหตรง้ไม้ใหบดิ หรอื งอ เมอื่ นาไปเดนิ บนผนังจะ้ไดแนบชดิ กบั ผนังอาคารมองดู สวยงามวิธีการรีดสายมหี ลักปฏบิ ัติงานๆดงั นี้

1 วางสายไฟ้ฟาลงบนเขม็ ขัดรดั สาย ้ถาหากมสี ายไฟ้ฟา หลาย้เสน้ตองจัด้ใหสายเรียงชดิ กัน้กอน 2 กดสายไฟ้ฟา้ใหแ้นน ้ใชมอื อกี้ขางหน่ึงจับปลายเข็มขัด รัดสายสอด้เขากบั รูทอ่ี้ยบู นหัวของเขม็ ขดั รัดสาย 3 ดงึ ปลายเข็มขัดรัดสาย้ใหตึงจากนน้ั พบั สายกลับไป ทิศทางเดิม 4 ้ใช้คอนเคาะเบาๆ เพ่อื ้ใหรอยพับเรียบสนิทกับสายไฟ้ฟา

8. การเดนิ สายไฟ้ฟาในแนวดงิ่ เมอ่ื จับสายไฟ้ฟาแนบชดิ กบั ผนงั สายจะ้หอยล้งสูพื้น ้ดาน้ลางตามแรงดงึ ดูดของโลกดงั น้ันจ้ึงตองเร่มิ รดั สายจาก ้ดานลนล้งสู้ดาน้ลางซ่งึ จะทา้ใหการรัดสายไฟ้ฟาสะดวก ยงิ่ ขึ้น วธิ ีการเดินสายไฟ้ฟาในแนวดิ่งมีดังน้ี

8.1 ้ใช้ผารดี สาย้ใหตรง (ระยะประมาณ 20-50 cm.) จัดสาย ้ใหเรยี งชดิ กัน กรณเี ดินสายตง้ั แ้ต 3 ้เสนขึ้นไป้ใหสาย้เสนท่ีมี ขนาดให้ญที่สดุ อ้ย้ดู านนอก 8.2 ้ผูทีถ่ นดั ขวา้ให้ใชมือ้ซายจบั ปลายสาย้ดานบน้ไว โดย้ใชหัว แ้มมือกดสาย ้ใหแนบชดิ กบั ผนัง้สวนมือขวาจับปลายของเข็มขัด รัดสายสอด้เขากับรทู อ่ี้ยบู นหวั ของเข็มขัดรดั สายจากน้ันรัดสาย ้ใหตึงประมาณ 2-3 ตัว ขณะนีส้ ายไฟ้ฟาจะถกู จบั ยึด้ไวกับผนังจงึ สามารถป้ลอย มอื ออก้ไดแ้ต้ถาสงั เกตดกู ารจับยึดยัง้ไมแขง็ แรงอาจจะรัดสาย เพม่ิ อีก 1-2 ตัว สาหรับ้ผถู นดั้ซาย้ใหเปล่ียน มือสลับกนั

8.3 เลอ่ื นมือ้ซายลงมากด้ไวท่เี ขม็ ขัดรดั สายตวั สุด้ทาย ซ่งึ รัดสาย้ไว แ้ลว ตาม้ขอ 8.2 ้สวนมอื ขวาจับเศษ้ผารีดสายทลี ะ้เสน้ใหตรง ้ถา้เปน สายให้มจะร้ีดงายประมาณ 1-2 ครั้งแ้ต้ถาหาก้ใชสาย้เกาท้ีผ่ านการ้ใช งานมาแ้ลว อาจ้ตอง้ใชเวลามากข้ึน 8.4 ้ใชนว้ิ กลาง น้วิ ช้ี และหวั แ้มมอื บีบสาย้ใหเรยี งชดิ กนั จากนน้ั รดั สาย้ใหแ้นนตึงตาม วิธีการใน้ขอที่ 7.1-7.3

8.5 เลอ่ื นมือขวาตา่ ลงมาเพ่อื ทาการรัดสายตัว้ตอไปอีกประมาณ 2- 3 ตัว ขณะน้รี ะยะสาย ที่เรียง้ไว ตามหัว้ขอที่ 8.1 คือระยะ 20- 50cm. จะถกู รดั จนหมดยังคงเหลอื เฉพาะ้สวน้ดาน้ลางลงไปอกี ซึ่ง สาย้สวนน้ี ยงั ้ไม้ไดรดี 8.6 ปฏิบัติซา้ ๆ ต้ังแ้ต้ขอที่ 8.3 เร่อื ยไปจนเสร็จสนิ้ ตาม้เปาหมาย 8.7 ้ใช้คอนเคาะเบาๆ เพือ่ ้ใหรอยพบั เรียบสนิทกับสายไฟ้ฟา อ้ยางไรกต็ ามเมอื่้ชางมีประสบการ้ณอาจจะมีเทคนิคเฉพาะตัวอน่ื ๆ ้เขา้ชวยทา้ใหการเดนิ สายไฟ้ฟาเสร็จเรว็ ยิง่ ข้นึ

การเดนิ สายไฟ้ฟาในแนวระดับจะ้ยุงยากก้วาการเดนิ สายไฟ้ฟาในแนวดง่ิ เน่ืองจากน้าหนักสายจะห้ยอนล้งสู้ดาน้ลาง ตามแรงดงึ ดดู ของโลก ดังนน้ั จงึ แ้ก้ปญหา้ดวยการ้ใชตะปตู อก้เขา กบั ผนัง (ท้งั อาคาร้ไมและอาคารคอนกรีตฉาบปูน้)หางจากจุดที่ กาลังรดั สายประมาณ 50-100 cm.จากน้ันนาสายไฟ้ฟาพาด้ไวกับ ตะปู ดงั ก้ลาวเพ่ือ้ปองกันตะปูตอกเขม็ ขดั รดั สายหลดุ ออกจากผนัง อันเนอื่ ง จากน้าหนกั ของสายไฟ้ฟานั้นเอง ดังรูป

ตัวอ้ยางการเดนิ สายไฟ้ฟาบนเพดาน้ไดแ้ก การติดตั้งหลอด ฟลูออเรสเซน้ตท่ีบริเวณกลาง้หอง การติดตัง้ พัดลมเพดาน้สวนมากจะเดินสายในระยะสน้ั ประมาณ 1-3 เมตร วิธกี ารเดินสายไฟ้ฟาบนเพดานจะเหมือนกบั การเดนิ สาย ใน แนวดิ่งและแนวระดับ

การเดินสายหักมมุ ภายในอาคารหรือ้บานเรอื นทวั่ ไปจะมรี ูปทรง้เปนสี เหลยี่ มผนื ้ผา เมือ่้ตองเดินสาย้ผานบรเิ วณดงั ก้ลาว้ตองหักมุม้โคงไปตาม ผนังหรือมมุ ขอ้งตนเสาระยะ้หางระห้วางเข็มขัดรัดสายตวั สุด้ทาย กบั รศั มคี วาม้โคง ้ตอง้ใหมรี ะยะ้หางพอสมควร อ้ยา้ใหใก้ลหรือ้หาง จนเกนิ ไปจาทา้ใหสาย้ไมเรียบ โดยจะสังเกต เห็นแสงลอด้ผาน้ใต สายไฟ้ฟา ตัวอ้ยาง้เชน สาย VAF ขนาด 2 × 2.5 (มม.)2้ตอง้ใชรัศมี ความ้โคง ้ไมต่าก้วา 2.5 เซนติเมตร 2. 5

้ถาหากหักมมุ ้โคงของสายหลาย ๆ ้เสน อาจจะ้ตองเพ่ิมเข็มขัดรัดสายตาม มุม้โคงอกี หนง่ึ ตัวเพอ่ื ้ใหการจับยดึ ้ให แข็งแรงมากขึ้น

12.1 เลือกตะป้ใู หเหมาะสม ก้ลาวคือตอก้ไม้ใชขนาด 1/2 น้ิว , 3/8 น้วิ และตอกบนคอนกรีตฉาบปนู ้ใชขนาด 5/16 นิ้ว 12.2 หงาย้ดานมคี มข้ึนและ้ตองหนั หวั เขม็ ขดั รัดสาย้ให ในทิศทางเดยี วกัน 12.3 เมื่อจา้เปน้ตองเดนิ สายไฟ้ฟาบนคาน ควรเดนิ ชดิ ขอบของคาน จะเดนิ ชดิ ขอบบนหรือขอบ้ลางก้ไ็ ดตามความ เหมาะสม

12.4 วางแผน้กอนเดินสายไฟ้ฟา หมายถ้งึ ตองสารวจ้กอน ้วาจะ้ใหสาย้เสนใดอ้ยู้ดานลางอ้ยูกลางหรืออ้ยู้ดานบน เพราะจะทา ้ใหสายไข้วกนั หรือสายทับกัน ซึง่ ผดิ หลักการเดนิ สายไฟ้ฟา 12.5 อาคารคอนกรตี ฉาบปูน ้ตอง้ใชเหลก็ นาศูน้ย หรอื ท่ี เรียก้วาเหลก็ ตอกนา ตอกนา้กอน จะตอกตะปู้เขาไป ้เปนการ ้ปองกนั ้ไม้ใหตะปูงอ

วงจรหลอด้ไส ้(ปจจบุ ัน้ใชหลอดตะเกยี บ และ LED ) ้เปนวงจรพ้ืนฐานท่ีแสดงการทางานของหลอดไฟ้ฟาทั่วไป เน่อื งจากสามารถเป้ลงแสงออก มาทนั ทที ี่มีแรงดันตกค้รอม้ไส หลอด ดังรปู แสดงแห้ล้งจายแรงดันไฟ้ฟากระแสสลับ สายท่มี ี ไฟเรียก้วาสายไล้น (Line หรอื L ) สายท้ไ่ี มมไี ฟเรยี ก้วาสาย นิวตรอล (Neutral หรือ N)

วงจรดงั รูป สามารถตรวจอบการเดินสายไฟ้ฟา้ไ้ดงาย ้ไม ซับ้ซอน เรยี ก้วาไว้นรงิ่ ไดอะแกรม(wiring diagram) ้สวนรูป้ซาย แสดงรายละเอยี ดการเดินสายไฟ้ฟาของรูป เรยี ก้วาสคมี เมติก ไดอะแกรม (schematic diagram) และรปู ้ดานขวา แสดงการ เดินสายไฟ้ฟาท้ใี่ ชกับงานติดตั้งไฟ้ฟาเรียก้วา วนั ไล้นไดอะแกรม (online diagram)ซ้่งึ ผทู ้ี่อานแบบประเภทนจ้ี ะ้ตองมีความ้รูความ ้เขาใจเรอ่ื งการ้อานแบบดพี อสมควร จงึ จะสามารถ แยกแยะและ้ตอ วงจร้ไดถูก้ตอง

วงจรแสงส้วาง (Lighting) ้ไดแ้กการตดิ ตงั้ หลอดไฟ้ฟาชนิด้ตางๆ ภายในอาคาร้บานเรอื นหรอื สานักงาน โดยท่วั ไป จะ้ใชสวิต้ชควบคมุ การ้ปด- ้เปด้สวนวงจรกาลงั (Power) หมายถึงการติดต้ัง้เตารับ (ปล๊กั ตัวเมีย) หรือการ ตดิ ต้ังเซอ้รกิตเบรกเกอ้ร (CB) เพอื่ รองรับการ้ใชพลังงานไฟ้ฟาอาท้เิ ชนเตา รดี ห้มอห้งุ ขาว โทรทัศ้นและอ่ืน ๆ ซง่ึ มปี รมิ าณการ้ใชกระแสไฟ้ฟามากก้วา วงจรแสงส้วาง โดยทว่ั ไป้เตารบั กับสวติ้ชมกั จะตดิ ต้้ังคกู นั เพือ่ ประหยดั แ้ปนรอง ซ่งึ ้ไดแ้กแ้ปน้ไมและแ้ปนพลาสตกิ วงจรท้่ตี ออ้ยภู ายในแ้ปนรองจงึ มีสองลกั ษณะคือ วงจรแสงส้วางและวงจรกาลังดังรปู (ก) จะ้ตอ้รวมกนั ทง้ั วงจรแสงส้วางและ วงจรกาล้ังสวนรปู (ข) จะแยกกัน

้ขอดขี องการแยกวงจรแสงส้วางออกจากวงจรกาลัง 1. แ้ตละวงจร้เปนอสิ ระซึง่ กันและกนั ดังนน้ั จ้ึงชวย้ปองกนั ไฟดบั พ้รอมกันท้ัง้บาน้ไดอีกทางหนง่ึ 2. เมอื่ จา้เปน้ตอ้งซอมแซมหรอื ติดตง้ั อุปกร้ณเพิ่มเติม ้ไม จา้เปน้ตองดับไฟทัง้ หมด

สวติ้ชสามทางเรยี กอีกอ้ยางหน้ึ่งวาสวิต้ชบันได ้ใชควบคกุ การ ้ปด-้เปดหลอดไฟ้ฟา้ได ตาแห้นง ้สวนมากจะตดิ ตง้ั บรเิ วณทางขึ้น-ลง บันได ก้ลาวคือติดต้ังชนั้ บน 1 ตัว และชั้น้ลางอีก 1 ตวั ดังรูป

16. การติดตง้ั อุปกร้ณไฟ้ฟา ประกอบ้ดวยการตดิ ตง้ั หลอด โคม ไฟ แ้ปนรองสวติ้ช ปลัก๊ แผงคทั เอา้ท และการตดิ ตง้ั มอเตอ้ร ไฟ้ฟา ้เปน้ตน 16.1 การตดิ ตั้งแ้ปน้ไมรองสวิต้ชและแผงสวิต้ช ควบคมุ จะ้ตอง้ใหสงู จากพื้นประมาณ120 – 150 Cm. 16.2 การติดตั้งปลกั๊ ในอาคารสานกั งาน จะ้ตองสูงจากพ้ืน ้ไมเกนิ 30 cm.



 การเดินสายไฟมกี ารเดิน 2 รปู แบบคือแบบ้เปดคอื การเดนิ ้ดวยเข็มขัด รัดสายกับแบบ้ปด้เปนการเดนิ ไฟแบบ้รอย้ทอซ่งึ ม้คี า้ใช้จายมากก้วา  การ้ใชสายไฟ้ฟาในการเดนิ ควรตรวจสอบปรมิ าณไฟ้ฟาท้ี่ใชในจดุ น้นั ๆ และควรเลอื ก้ใชขนาดของสายไฟ้ใหเหมาะสมกับงานหากสายไฟมขี นาด ของลวดทองแดงตัวนาเลก็ เกนิ ไปอาจจะทา้ใหสายไฟ้รอนจนฉนวน ละลาย  ควรเลือกชนิดของสายไฟ้ใหเหมาะกับงาน้เชนภายในหรอื ภายนอก หาก ้ใชภายนอกควรเลือกสายทม่ี ีคณุ สมบตั กิ ารทดแดดทนฝน

1. ้ใหนักศึกษาเดนิ สายไฟ้ดวยเข็มขดั รัดสายตามใบ กจิ กรรมที่ 7-1 2. ้ใหนักศกึ ษาออกแบบและเดินระบบไฟ้ฟาภายใน ้หองนอน้ดวย้ทอ PVC ตามใบงานท่ี 7-2 3. เดนิ สายไฟตวั อ้ยา้งดวยสาย AFC ขนาด 2x2.5 แบบ 2 ้เสนจนถงึ 5 ้เสน