คู่มือโรคพิษสุราเรื้อรัง 2

โ ร ค พิ ษ สุ ร า เ รื้ อ รั ง VALAYA ALONGKORN RAJABHAT UNIVERSITY THE ROYAL PATRONAGE

คำนำ PREFACE คู่มือฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา SPH306 การสื่ อสารและการประชาสัมพันธ์ทางสาธารณสุข โดยมีจุดประสงค์ในการศึกษาและรวบรวม ความ หมาย อาการ สาเหตุ การรักษาและพบแพทย์ของ โรคสุราเรื้อรังไว้ในเล่มนี้ เพื่ อให้ผู้อ่านได้รู้ข้อมูลที่ถูกต้องเเละได้รู้จักโทษ ของสุรารวมถึงการการรักษาเเละการปฏิบัติตน

TABLE CONTENTS 01 ความหมาย 02 อาการ 03 สาเหตุ 04 การรักษา 05 การป้องกัน

โรค พิษ สุรา เรื้อ รัง โรค “พิษสุราเรื้อรัง” หรือที่เรารู้จักกันในอีกชื่ อว่าโรค “ตับแข็ง” เป็นโรค ที่เกิดจากการดื่ มแอลกอฮอล์เข้าไปในปริมาณมากเป็นเวลานานติดต่อกัน จน ทำให้ระบบการทำงานตับเสีย ไม่สามารถขับทำลายสารพิษตามหน้าที่ ส่งผลให้ สารพิษสะสมตกค้างอยู่ในร่างกาย กระทั่งก่อเกิดเป็นโรคร้ายคร่าชีวิต โรคตับอ่อนอักเสบ โรคมะเร็ง โรคระบบหัวใจและหลอดเลือด ด้วยโรคใดโรค หนึ่งหรือทั้งหมด ที่สำคัญก่อนโรคร้ายต่างๆ ของพิษสุราเรื้อรังจะทำหน้าที่ แสดงอาการผลของแอลกอฮอล์ยังสามารถทำลายระบบประสาทต่างๆ ให้ เสื่ อมสภาพโดยเฉพาะกดการทำงานของสมอง ก้านสมอง (BRAIN STEM) และ ศูนย์ควบคุมการเต้นของหัวใจ (RETICULAR FORMATION) ส่งผลให้สมองเป็น พิษและเสียชีวิตฉับพลัน

อาการ อาการของโรคพิษสุราเรื้อรัง ผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรังอาจมีอาการแตกต่างกันไป แต่โดยทั่วไป อาการบ่งชี้ของโรคนี้ มี 3 ระยะ ได้แก่ ระยะแรก หันไปพึ่งแอลกอฮอล์เมื่อต้องเผชิญกับปัญหา ต้องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อให้ตัวเองรู้สึกมึนเมา จำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นขณะดื่มแอลกอฮอล์ไม่ได้ ไม่ต้องการแบ่งเครื่องดื่ มแอลกอฮอล์กับผู้อื่ น รู้สึกอยากดื่มแอลกอฮอล์ตลอดเวลา รู้สึกผิดหลังจากดื่มแอลกอฮอล์ ระยะกลาง ไม่สามารถควบคุมปริมาณการดื่มแอลกอฮอล์ได้ แม้รู้ว่าการดื่มแอลกอฮอล์เป็น ประจำนั้นส่งผลเสียต่อสุขภาพ หรือส่งผลกระทบต่อค่าใช้จ่ายในครอบครัว ต้องใช้ความพยายามอย่างมากเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจของตัวเองออกจากการ ดื่มแอลกอฮอล์ มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปและมีอารมณ์แปรปรวน ระยะรุนแรง มีอาการขาดสุราเมื่อหยุดดื่มแอลกอฮอล์ เช่น เหงื่อออก ตัวสั่น มือสั่น หงุดหงิด คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย สับสน หัวใจเต้นเร็ว หรือประสาทหลอน เป็นต้น

สาเหตุของโรคพิษสุราเรื้อรัง ปัจจุบันในทางการแพทย์ยังไม่สามารถสรุปสาเหตุของโรคพิษสุราเรื้อรังได้อย่าง แน่ชัด แต่คาดว่าการดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากส่งผลให้สารเคมีในสมอง เปลี่ยนแปลงและทำให้เกิดความรู้สึกสุขสมตามมา จนอาจทำให้ความรู้สึกดังกล่าว ส่งผลต่อผู้บริโภคให้ต้องการดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากขึ้นเรื่อย ๆ และเกิดการ เสพติดในที่สุด ซึ่งหากหยุดดื่มอาจมีอาการขาดสุราตามมาจึงทำให้เลิกดื่มได้ยากไป ด้วย โดยผู้ที่อยู่ในกลุ่มต่อไปนี้ อาจเสี่ยงต่อโรคพิษสุราเรื้อรังมากกว่าคนทั่วไป ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากเป็นประจำ มีปัญหาสุขภาพจิต เช่น โรควิตกกังวล โรคซึมเศร้า หรือโรคจิตเภท เป็นต้น เผชิญกับแรงกดดัน หรือรู้สึกเครียดเป็นประจำ มีความรู้สึกภาคภูมิใจในตัวเองต่ำ มีคนในครอบครัวป่วยเป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง อยู่ในชุมชนที่คนส่วนใหญ่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ การวินิจฉัยโรคพิษสุราเรื้อรัง หากพบว่าตัวเองหรือคนใกล้ชิดมีอาการบ่งชี้ของโรคพิษสุราเรื้อรัง ควรรีบไปพบ แพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและเข้ารับการบำบัดรักษาอย่างถูกต้อง โดยวิธีวินิจฉัยโรค พิษสุราเรื้อรัง มีดังนี้ แพทย์จะสอบถามพฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์ของผู้ป่วย ทั้งจากตัวผู้ป่วย เองและคนใกล้ชิด รวมถึงสอบถามประวัติทางการแพทย์และตรวจร่างกาย เบื้องต้น ตรวจทางห้องปฏิบัติการหรือใช้การสร้างภาพทางรังสีวิทยา เพื่อตรวจหาความ ผิดปกติของร่างกายที่อาจเกี่ยวข้องกับโรคพิษสุราเรื้อรัง ใช้แบบทดสอบทางจิตวิทยา เช่น แบบสอบถามเกี่ยวกับความคิด พฤติกรรม ความรู้สึก และอาการผิดปกติของผู้ป่วย หรือหลักเกณฑ์สำหรับวินิจฉัยความ ผิดปกติทางจิตฉบับที่ 5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5: DSM 5) เป็นต้น เพื่อประเมินสุขภาพจิตของผู้ป่วย

ก า ร รัก ษ า โ ร ค พิ ษ สุ ร า เ รื้ อ รัง การรักษาโรคพิษสุราเรื้อรังมีจุดประสงค์เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยหยุดดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งสามารถทำได้ หลายวิธี ดังนี้ การถอนพิษสุรา อาจเรียกว่าช่วงล้างพิษ จัดเป็นขั้นตอนแรกของการรักษาโรคนี้ โดยแพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยหยุดดื่ม หรือลดการดื่มแอลกอฮอล์ร่วมกับให้ยาบรรเทาอาการขาดสุราควบคู่ไปด้วย การฟื้ นฟูสมรรถภาพ เป็นการเข้ารับคำแนะนำจากแพทย์ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยรู้จักควบคุมพฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์ของตั เอง การให้คำปรึกษาทางจิต เพื่อบำบัดความผิดปกติทางจิตที่เป็นสาเหตุของโรคพิษสุราเรื้อรัง ซึ่งอาจเป็นการบำบัดแบบกลุ่มหรือ การบำบัดรายบุคคล โดยขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ การรับประทานยา แพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยบางรายรับประทานยาที่มีฤทธิ์ช่วยให้ไม่อยากดื่มแอลกอฮอล์ ได้แก่ ยานาลเทรกโซน ช่วยลดความรู้สึกสุขสมจากการดื่มแอลกอฮอล์ ยาแอคแคมโพรเซส ช่วยปรับสารเคมีในสมองให้อยู่ในระดับปกติ จึงมีความรู้สึกอยากดื่ม แอลกอฮอล์น้อยลง ยาไดซัลฟิแรม ช่วยทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายเนื้อไม่สบายตัวเมื่อดื่มแอลกอฮอล์ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน และเวียนศีรษะ เป็นต้น ส่วนผู้ป่วยที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรังขั้นรุนแรง แพทย์จะเฝ้าดูอาการขาดสุราตลอด 24 ชั่วโมง โดยให้ผู้ ป่วยเข้ารับการบำบัดในโรงพยาบาลด้วย เมื่อผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นแพทย์จึงจะอนุญาตให้กลับบ้านได้ แต่ หลังจากนั้นผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่องจนหายดี

การป้องกันโรคพิษสุราเรื้อรัง การป้องกันโรคพิษสุราเรื้อรัง โรคพิษสุราเรื้อรังสามารถป้องกันได้ เพียงจำกัดปริมาณการดื่มแอลกอฮอล์ของตัวเอง โดยทั่วไปเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แต่ละชนิดมักมีปริมาณแอลกอฮอล์ไม่เท่ากัน โดย 1 ดื่ม มาตรฐานของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะเท่ากับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ผสมอยู่ 10 กรัม เฉลี่ยแล้ว 1 ดื่มอาจเท่ากับเบียร์ 360 มิลลิลิตร ไวน์ 150 มิลลิลิตร และสุรา 45 มิลลิลิตร จากคำแนะนำของกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุขประเทศไทย ผู้ชายไม่ควรดื่ม เกิน 4 ดื่มมาตรฐาน/วัน ส่วนผู้หญิงไม่ควรดื่มเกิน 2 ดื่มมาตรฐาน/วัน นอกจากนั้น วัยรุ่นอาจเป็นวัยที่เสี่ยงต่อโรคพิษสุราเรื้อรังค่อนข้างสูง พ่อแม่จึงควร สังเกตสัญญาณผิดปกติที่เกิดขึ้นกับลูก และปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้ เพื่อป้องกัน พฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์ที่ไม่เหมาะสมของลูก พูดคุยและทำกิจกรรมร่วมกับลูกเป็นประจำ เช่น ออกกำลังกาย เล่นกีฬา เป็นต้น เป็นตัวอย่างที่ดีแก่ลูกในเรื่องการดื่มแอลกอฮอล์ สร้างบรรทัดฐานที่เหมาะสม เพื่อให้ลูกปฏิบัติตามและเรียนรู้ว่าสิ่งใดควรทำหรือไม่ ควรทำ

เสนอ อาจารย์ เฟื่ องฟ้า รัตนาคณหุตานนท์ จัดทำโดย นางสาว เกศรินทร์ เพียงตา รหัส นักศึกษา 62124780046 คณะ สาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์