วิทยาการคำนวน บทที่ 1 ข้อมูลและสารสนเทศ

สารบัญ บทที่ 1-3 เน้อื หา1บทท่ี บทท่ี 1 ขอ้ มลู และการประมวลผล2 1.1 ขอ้ มลู3 1.2 การรวบรวมข้อมูล 1.3 การประมวลผลข้อมูล 1.4 การสรา้ งทางเลือกและตัดสินใจ 1.5 ซอฟตแ์ วร์จดั การข้อมูล บทท่ี 2 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ อยา่ งปลอดภัย 2.1 ภยั คกุ คามจากการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และการปอ้ งกนั 2.2 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศ บทที่ 3 การเขียนโปรแกรมด้วย Scratch 3.1 รจู้ ักกบั โปรแกรม scratch 3.2 การทา้ งานแบบวนซ้าสามตวั แปร 3.4 การท้างานแบบมที างเลอื ก 3.5 คา้ สัง่ วนซ้าแบบมเี งอื่ นไข

บทที่ ขอ้ มูลและการประมวลผล • ข้อมลู 1 • การรวบรวมขอ้ มลู • การประมวลผลข้อมลู • การสรา้ งทางเลอื กและตัดสนิ ใจ • ซอฟต์แวร์จัดการขอ้ มูล จุดประสงค์ของบทเรียน• เลอื กข้อมลู และออกแบบวธิ ีการรวบรวมขอ้ มลู• รวบรวมข้อมลู จากแหล่งขอ้ มลู ต่างๆ• ประมวลผลขอ้ มูล ออกแบบทางเลือกและประเมนิ ทางเลือก ในการ แก้ปัญหาหรอื ตดั สนิ ใจ• ใช้ซอฟตแ์ วร์จัดการกับขอ้ มลู และนา้ เสนอข้อมลู ได้อย่างเหมาะสม

ข้อมูลและการประมวลผล อินเทอร์เน็ตน้าเราเข้าสู่โลกแห่งการสื่อสารได้สะดวกและรวดเร็ว สามารถเข้าถึงข้อมูล และแหล่งข้อมูลแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารได้ทุกที่ทุกเวลา ทังกับบุคคลใกล้ชิดหรือบุคคลที่อยู่ห่างไกลกัน เทคโนโลยเี ปรียบเสมือนเครือข่ายท่ีเชื่อมโยงคนท่ีอยู่ในส่วนต่างๆของโลกเข้าด้วยกัน การรวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่างๆท่ีมีความน่าเช่ือถือ ถูกต้อง ทันสมัยและตรงกับความต้องการข้อมูลใหมท่ ี่นา่ สนใจ และเป็นประโยชน์

ทบทวนความรกู้ ่อนเรียน เขยี นเครอื่ งหมาย / หน้าขอ้ ความทถ่ี ูกต้อง  ข้อมูลคือข้อเทจ็ จริงที่แสดงสถานะหรือเหตกุ ารณต์ ่างๆ  การค้านวณระยะทางจากบ้านมาโรงเรียนเป็นการ ประมวลผลอยา่ งหนงึ่  การบันทกึ รายการรับจา่ ยเปน็ การเก็บรวบรวมขอ้ มูล

ขอ้ มูลและการประมวลผล ขอ้ มูลเป็นสินทรพั ยท์ ม่ี ีคา่ มีการใช้ประโยชนจ์ ากข้อมลู อยา่ งแพรห่ ลาย เม่ือมองส่งิ ต่างๆรอบตวั เชน่• กิจกรรมท่ีท้า• เหตุการณ์ท่เี กดิ ขนึ ในแตล่ ะวันและเวลา จะพบวา่ ส่ิงเหล่านีลว้ นเป็นข้อมลู ทีเ่ กย่ี วขอ้ ง กับเรื่องใดเร่ืองหน่ึงทเ่ี รา หรอื บคุ คลอ่นื มคี วามสนใจ นอกจากนียังมีการพัฒนาวิธกี ารรวบรวมข้อมูลให้เป็นแบบอัตโนมัติมากย่ิงขึน รวมถึงช่องทางในการรับรู้ ขอ้ มูลขา่ วสารท่ี สามารถเข้าถงึ ได้ สะดวกและรวดเร็ว ทา้ ให้ได้รับข้อมลู หลายรปู แบบและ มีปริมาณมาก

เพ่อื ให้นกั เรียน สามารถจัดการกบั ข้อมูลไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ในบทนี้นกั เรยี นจะได้สํารวจขอ้ มลู รอบตัวที่สนใจระบุ รวบรวมข้อมูล ข้อมลูพจิ ารณา วางแผน ความ วเิ คราะห์น่าเช่ือถอื ข้อมลูกาํ หนด นาํ เสนอวธิ กี าร ผล

ข้อมลู และการประมวลผล ข้อมูล (data) หมายถึง ความจรงิ ที่อย่ใู นรูปของตัวเลข ข้อความ ภาพ เสยี ง ขอ้ สังเกตที่รวบรวมมาจากเหตกุ ารณ์ตามพจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ.2554 นิยามว่า “ขอ้ เทจ็ จริงหรอื สง่ิ ทถี่ อื หรอื ยอมรบั วา่ เป็นขอ้ เทจ็ จริง สาํ หรับใชเ้ ปน็ หลกั อนุมานหาความจรงิ หรอื การคาํ นวณข้อมลู ประกอบด้วยขอ้ มลู เชิงปรมิ าณ คือ ข้อมลู ทีอ่ ย่ใู นรูปของตวั เลขเชน่ จา้ นวนเสือโครง่ ในประเทศไทย ปริมาณกา้ ลงั ไฟฟา้ ท่ลี ดในกิจกรรม “ปดิ ไฟ 1 ชวั่ โมง”ขอ้ มลู เชิงคณุ ภาพ คือ ข้อมูลท่ีอยู่ในรูปขอ้ ความอธบิ ายความหมาย บรรยายความรสู้ กึ บทสัมภาษณ์เชน่ สถานทีท่ ศั นศึกษาทน่ี ักเรยี นในหอ้ ง ม.1 สนใจความรสู้ กึ ที่มตี อ่ ครู การบรรยายลกั ษณะนิสยั

แหล่งข้อมลู เป็นแหล่งก้าเนดิ ของขอ้ มลู หรอื เป็นแหล่ง รวบรวมขอ้ มลู เชน่ คน สตั ว์ สิ่งของ สถานท่ี เหตุการณ์ขอ้ มลู แบ่งตามลกั ษณะของการไดม้ าดังนี ข้อมลู ปฐมภมู ิ คอื ขอ้ มูลทไี่ ดจ้ ากแหลง่ กา้ เนิด หรอื จุดเร่ิมตน้ ของข้อมลู เชน่ ข้อมูลได้จากทดลอง เหตกุ ารณ์ทางประวัติศาสตร์ ภมู ิปัญญา เปน็ ต้น เปน็ ขอ้ มูลท่เี กิดขนึ จากการกระทา้ หรือการจด บันทกึ ของผมู้ ีสว่ นร่วมในเรื่องราวหรือเหตกุ ารณ์ เหล่านนั ขอ้ มูลปฐมภมู ินา้ เสนอรายละเอียดทเ่ี ปน็ มมุ มองของเหตกุ ารณ์ท่ีเกิดขนึ ใคร ทา้ อะไร ท่ไี หน ข้อมลู ทตุ ยิ ภูมิ คือ ข้อมูลทไี่ ม่ได้มาจากแหลง่ กา้ เนิดโดยตรง แตไ่ ด้มาจากการอ้างอิงถึงขอ้ มูล ปฐมภูมิ หรอื น้าข้อมลู ปฐมภมู ิมาวิเคราะห์ ประมวลผล ซ่งึ อาจอยู่ในรปู สถติ ิ บทวจิ ารณ์ บทความ เอกสารตา่ ง ๆ เป็นตน้

ขอ้ มูลและการประมวลผล



ข้อมลู และการประมวลผล ขอ้ มลู และแหล่งของขอ้ มูลจะเปน็ สิง่ ทใ่ี ช้ก้าหนด วธิ ีการรวบรวมข้อมูล ข้อมูลแต่ละอย่างอาจตอ้ งใช้วิธีการ รวบรวมท่แี ตกตา่ งกันไป วธิ กี ารรวบรวมข้อมลู เชน่1. การสมั ภาษณ์อาจเปน็ การสมั ภาษณ์โดยตรงหรอื ผ่านชอ่ งทางการส่ือสารอ่นื เชน่ โทรศพั ท์ 2. การสาํ รวจ ทา้ โดยสรา้ งแบบส้ารวจ เพ่อื คน้ หาข้อมลู หรือความเห็นที่ต้องการ เช่น การสา้ รวจความพงึ พอใจ3. การสังเกต ใชส้ า้ หรบั รวบรวมขอ้ มลูจากเหตกุ ารณห์ รอื พฤตกิ รรม เชน่ สงั เกตพฤติกรรมการทงิ ขยะของนกั เรียน

4. การทดลอง เปน็ การรวบรวมข้อมูล จากการทดลองหรือทดสอบ เช่น บันทึก การเติบโต (โดนแสง/ไม่โดนแสง)5. การทบทวนเอกสาร เปน็ การรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร รายงานบทความ เช่น แบบบนั ทกึ การเขา้ เรยี นของนักเรียนรายงานประจา้ ปี 6. การสํามะโน เป็นการรวบรวม ขอ้ มลู ด้วยการสา้ รวจจากประชากร เกีย่ วกบั เรื่องทกี่ ้าหนด

ข้อมูลและการประมวลผล เคร่ืองมือท่ีใชใ้ นการเก็บรวบรวมข้อมลู การเกบ็ รวบรวมข้อมูลดว้ ย วธิ ีการต่างๆ ที่กลา่ วมา จา้ เป็นตอ้ งออกแบบเครือ่ งมอื ที่ใชใ้ นการเก็บข้อมูลที่มี ค้าถามเพ่ือให้ไดค้ ้าตอบ ทตี่ รงตามความตอ้ งการ ของผ้สู า้ รวจ เครื่องมอื ทใี่ ชเ้ กบ็ รวบรวมข้อมลู เชน่ แบบสา้ รวจ แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม แบบสงั เกต ในปจั จุบนั การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู อาจใช้ แอปพลิเคชนั หรอื สอ่ื สงั คมออนไลน์ เพื่อลดภาระในการจัดเกบ็ ข้อมลู ลดขอ้ ผิดพลาด และช่วยท้าให้สะดวกรวดเร็วการรวบรวมขอ้ มูลจะต้องมกี ารอา้ งอิงแหล่งข้อมูลใหค้ รบถว้ นถูกต้อง เพอ่ื ยนื ยันว่ามาจากแหลง่ ข้อมูลทน่ี ่าเชือ่ ถอื และช่วยให้ ผู้สนใจศึกษาเพิม่ เตมิ ได้ ชวนคดิ หากนกั เรียนตอ้ งการเก็บข้อมลู การใช้จ่าย ในชีวติ ประจ้าวนั จะรวบรวมขอ้ มลู ใดบ้าง ใช้วธิ กี ารและเคร่อื งมอื ใด

ข้อมูลและการประมวลผลสิง่ ทต่ี อ้ งคํานงึ ถึงในการรวบรวมขอ้ มูล นอกจากกา้ หนดขอ้ มูลและแหลง่ ข้อมูลที่ถกู ต้องแล้วข้อมูลจะต้องมคี วามถูกต้อง และครบถว้ น พรอ้ มตอ่ ขันตอนถัดไป โดยการตรวจสอบจะต้องมีคณุ สมบตั ิต่อไปนี ความถูกต้อง เช่น ข้อมลู คะแนนสอบ เพอ่ื ประเมินการเรยี นตอ้ งมคี วามถูกตอ้ ง ความทนั สมยั เชน่ ข้อมูลนา้ หนกั /สว่ นสูง ถ้าข้อมลู บันทกึ ตังแต่ 2 ปีท่ีแล้ว ไมส่ ามารถ น้ามาประมวลการเตบิ โตของนักเรียนปัจจุบันได้ ความเกยี่ วขอ้ ง ข้อมลู ตอ้ งนา้ ไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น ขอ้ มลู ทีใ่ ช้ในการตดั สนิ ใจเดนิ ทางทอ่ งเทย่ี ว อาจประกอบดว้ ย สถานที่ เวลาเปดิ -ปดิ ระยะทาง วธิ ีการเดินทาง สภาพภมู ิอากาศ เป็นต้น

ขอ้ มูลและการประมวลผลตวั อยา่ งที่ 1 การรวบรวมและตรวจสอบ ความถูกตอ้ งของขอ้ มูล สถานการณ์ในงานกีฬาสขี องโรงเรียนแตล่ ะห้องต้องส่งนกั กีฬาแขง่ ขนั 3 ประเภท1. วิเคราะหค์ วามต้องการและจัดทําเครือ่ งมือในการรวบรวมขอ้ มลู พจิ ารณาความต้องการในการรวบรวมข้อมลู เลือกและจัดท้าเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล จากสถานการณ์นักเรียนต้องเลือกกีฬาที่ตรงกับความต้องการของเพ่ือนในห้องจ้านวน 3 ประเภท นักเรยี นจงึ วางแผนสา้ รวจความตอ้ งการของเพือ่ นโดยจัดท้าเครอ่ื งมอื ในการสํารวจหรือการสมั ภาษณ์ เชน่นกั เรยี นอาจออกแบบแบบสมั ภาษณ์ได้ตามลักษณะแบบที่1 หรือแบบท่ี 2

นักเรยี นวางแผนสัมภาษณ์เพื่อนเปน็ รายแบบที่ 1 บคุ คลและตอ้ งการคา้ ตอบท่หี ลากหลาย จงึ ออกแบบตารางในการเกบ็ ขอ้ มูล ดังนีเพือ่ นคนที่ กีฬาท่ตี ้องการสง่ เข้าแข่งขนั 1 123 2 3 นกั เรียนวางแผนสมั ภาษณ์เพ่ือนเปน็ รายแบบที่ 2 บคุ คลและต้องการกา้ หนดคา้ ตอบเบืองต้น โดยพจิ ารณาจากกฬี าที่เพอ่ื นในหอ้ งเลน่ 5 ประเภท ออกแบบการเกบ็ ขอ้ มูลดงั นีแบบสาํ รวจกีฬาทตี่ อ้ งการสง่ เขา้ แขง่ ขันโปรดเขียนครอื่ งหมาย X หนา้ ชอ่ งวา่ งประเภทกีฬาทีค่ ณุต้องการส่งเขา้ แขง่ ขันมากท่ีสุด เลอื กเพียง 3 คา้ ตอบ_____ บาสเกต็ บอล _____ ว่ายน้า_____ ปงิ ปอง _____ วอลเลย์บอล_____ ฟตุ บอล

ข้อมลู และการประมวลผล2. การเตรยี มข้อมูลก่อนการประมวลผล 1) ตรวจสอบความถูกตอ้ งของข้อมูล เมื่อรวบรวมขอ้ มลู แล้ว ตอ้ งมกี ารตรวจสอบ เพ่อื ไมใ่ ห้เกดิ ขอ้ ผิดพลาด โดยตรวจสอบว่าขอ้ มลู ที่รวบรวมเป็นสิ่งเดยี วกบั ประเด็นที่รวบรวมหรอื ไม่ หากตรวจพบตอ้ งแก้ไขใหถ้ ูกตอ้ งเชน่ สมมตวิ ่านักเรยี นใช้เครอื่ งมือสัมภาษณ์แบบท่ี 1 แล้วเก็บขอ้ มูลไดด้ ังตารางตอ่ ไปนีเพื่อนคนที่ กฬี าทีต่ อ้ งการส่งเขา้ แข่งขนั 1231 ฟุตบอล วา่ ยน้า ปงิ ปอง2 วงิ่ ผลัด ฟุตปอง เทนนิส.....เพื่อนคนท่ี กฬี าท่ตี ้องการส่งเข้าแข่งขนั 1 123 2 ฟตุ บอล วา่ ยน้า ปงิ ปอง ..... วิง่ ผลัด - เทนนสิ

2. ปรับรูปแบบข้อมลู ขอ้ มูลมีหลากหลายรปู แบบ ท้าให้เกดิ ความผดิ พลาดในการประมวลผล ดงั นันควรเตรยี มข้อมูลให้อย่รู ปู แบบเดยี วกันสมมตขิ อ้ มลู ที่นักเรยี นได้มาจากการสัมภาษณแ์ บบที่ 1 มีดงั นีเพื่อนคนท่ี กฬี าทต่ี อ้ งการส่งเขา้ แขง่ ขัน 1 123 2 บอล ว่ายนา้ ปงิ ปอง ..... ว่งิ ผลัด ฟตุ บอล เทนนสิเพอ่ื นคนท่ี กฬี าทีต่ ้องการส่งเข้าแข่งขนั 1 123 2 ฟตุ บอล วา่ ยนา้ ปงิ ปอง ..... ว่งิ ผลัด ฟุตบอล เทนนิส

ขอ้ มูลและการประมวลผลกิจกรรมที่ 1 สมมตนิ กั เรียนบันทกึ บัญชี รายรบั -รายจา่ ยประจาํ วัน ของตนเอง ในทนี่ ี้มขี อ้ มลู อยู่ เพยี ง 2 วนั ดงั ตารางตอ่ ไปน้ี

ใหน้ ักเรียนพจิ ารณาขอ้ มลู ในบญั ชีรายรบั -รายจา่ ย ในตาราง ว่ามขี อ้ มลู ส่วนใดบ้างที่ผิดพลาด และสามารถแกไ้ ขให้ถกู ตอ้ งไดห้ รือไม่ อย่างไร

ข้อมูลและการประมวลผล 3. การประมวลผลข้อมูล หมายถึง กระบวนการที่กระท้ากับขอ้ มูลที่รวบรวมไว้เพ่ือใหไ้ ดข้ อ้ มลู หรอื สารสนเทศอยใู่ นรปู แบบที่ตอ้ งการน้าไปใช้ การประมวลผลข้อมลู มี 2 รูปแบบ ดังนี 1. การประมวลผลด้วยมือ ใชก้ ระดาษ ปากกาและแรงคนในการด้าเนนิ การ 2. การประมวลผลดว้ ยเครอ่ื งมอื ใชเ้ ครอ่ื งมือชว่ ยทุน่ แรง เชน่ เคร่อื งพมิ พด์ ีด เครอ่ื งคิดเลข เครอื่ งนับจ้านวนเคร่อื งนับธนบตั ร ในกระบวนการประมวลผลข้อมูลด้วยคอมพิวเตอร์เราเรียกข้อมูลท่ีน้าเข้าสู่การประมวลผลว่า ข้อมูลเข้า (input)และเรียกสิ่งท่ีไดจ้ ากการประมวลผล (process) วา่ ข้อมูลออกหรอื ผลลพั ธ์ (Output) ซึ่งผลลัพธ์นีอาจถูกน้าไปเป็นข้อมูลเข้าของกระบวนการอ่ืนได้ ข้อมลู เขา้ ประมวลผล ข้อมลู ออก



กจิ กรรมท่ี 21. ให้ทดลองใชซ้ อฟตแ์ วร์หรอื บริการบนอินเทอรเ์ นต็ ในการทาํ งานตอ่ ไปนี้ 1.1 บนั ทกึ ขอ้ มูลตอ่ ไปนี้ โดยบนั ทกึ สปั ดาห์ทผี่ า่ นมา - รายการอาหารและราคาท่รี บั ประทานในแตล่ ะวนั - วิชาท่มี กี ารบา้ นในแตล่ ะวัน - จา้ นวนช่วั โมงทใี่ ชโ้ ทรศัพทม์ อื ถือหรือคอมพิวเตอร์ - กีฬาทเี่ ลน่ และเวลาทใ่ี ชใ้ นการเล่นแต่ละครัง - เวลาอา่ นหนงั สอื - ช่วยเหลืองานบา้ นอะไรบ้าง และใช้เวลาแต่ละครงั เทา่ ใด

2. นําข้อมูลทบ่ี ันทึกไว้ในขอ้ 1 มาประมวลผลโดยใช้ซอฟต์แวร์ประมวลผล (ใหใ้ ช้สตู รคาํ นวณ)ดังรายการต่อไปนี้ - รายการอาหารท่ีรบั ประทานบอ่ ยที่สุด - รายการอาหารทีม่ ีราคาแพงทสี่ ุด - รายการอาหารที่รับประทานบ่อยท่ีสดุ และมรี าคาสูงท่สี ดุ - จา้ นวนเงนิ ท่ีจ่ายค่าอาหารไปในหนงึ่ สัปดาห์ - วชิ าท่มี ีการบ้านมากทีส่ ดุ ในหนึ่งสัปดาหท์ ่ผี า่ นมา และจ้านวนครังทีแ่ ตล่ ะวิชาให้การบ้าน - ในหนง่ึ สปั ดาหน์ ักเรยี นใช้โทรศพั ทม์ ือถือหรือ คอมพิวเตอรเ์ ป็นเวลากีช่ ว่ั โมง/เฉลี่ยวนั ละก่ีชวั่ โมง - ในหนง่ึ สัปดาห์นกั เรยี นเลน่ กฬี าใดบอ่ ยท่สี ดุ และ เฉลยี่ วนั ละก่ีชวั่ โมง 2 งานบ้านใดทใ่ี ช้เวลามากท่ีสดุ - จ้านวนครงั ทที่ ้างานบา้ นแตล่ ะชนิด - เวลารวมทังหมดในการอา่ นหนังสือ

ขอ้ มลู และการประมวลผลการสรา้ งทางเลือกเพอื่ ตัดสนิ ใจ ข้อมูลเกิดขึนตลอดเวลารอบตวัเราทุกคนเป็นทังผ้ผู ลิต และผใู้ ช้ขอ้ มลูในเวลาเดยี วกัน ในการดา้ เนินชวี ติทุกคนมีกระบวนการรวบรวมขอ้ มลูเกดิ ขึนโดยอัตโนมัตอิ ยู่ตลอดเวลาเมือ่ อยู่ในสถานการณท์ ตี่ อ้ งตดั สินใจจะมีการนา้ ข้อมลู เหล่านันมาใช้ เพอ่ื ใหเ้ กดิ ผลลัพธต์ ามเป้าหมาย ตัวอย่างเช่น ขณะท่ีเราขี่จักรยานอยู่บนถนน การสังเกตสิ่งต่างๆข้างทางและบนถนน เป็นการรวบรวมข้อมูล ท่ีเกิดขนึ อยตู่ ลอดเวลาอยา่ งอตั โนมตั ิ ขอ้ มลู ดังกล่าวถกู นา้ มาใช้ เพื่อช่วยตัดสินใจในทันท่ีที่จะด้าเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่นเมื่อพบหลุมบนถนนขณะขี่จักรยานจะตัดสินใจหักหลบ หยุดรถหรือข่ลี งไปในหลมุ หากเห็นวา่ หลมุ ไม่ลกึ มาก ชวนคิด 1. ถา้ ถูกสุนขั วิง่ ไล่ นักเรยี นจะทา้ อย่างไร ใหต้ อบมา 3 วิธี 2. จากข้อ 1 นักเรียนจะตดั สินใจเลอื กวิธใี ด เพราะเหตใุ ด

การตัดสนิ ใจจะเกิดขนึ เมอ่ื มหี ลายทางเลือก และแต่ละทางเลอื กจะน้าไปสู่ผลลพั ธ์ท่เี หมอื นหรือแตกต่างกนั ก็ได้ การตดั สินใจจัดเป็นการประมวลผลอยา่ งหนงึ่ ทีใ่ ชก้ ารวิเคราะห์เชิงตรรกะในการประเมนิ ผลลัพธ์ วา่ ทางเลอื กใดสามารถนา้ ไปสู่เป้าหมายอย่างเหมาะสมท่ีสุด ขัน้ ตอนการตัดสินใจ มดี งั นี้ 1. ก้าหนดเปา้ หมายของการตดั สนิ ใจ 2. รวบรวมข้อมลู และความร้ทู ่ีเก่ียวขอ้ งทีเ่ พยี งพอ ต่อการตัดสนิ ใจ 3. กา้ หนดทางเลอื กทงั หมดท่เี ปน็ ไปได้ 4. ประเมินทุกทางเลอื ก โดยวิเคราะหเ์ ชงิ ตรรกะ เชื่อมโยงทางเลอื กและผลลัพธก์ บั เป้าหมาย ท่ีกา้ หนดไว้ 5. ตดั สนิ ใจเลอื กทางเลอื กที่เหมาะสมท่ีสุด

กจิ กรรมที่3 จากตวั อยา่ งที่ 1 จะเห็นวา่ นกั เรียนมีเป้าหมายทจ่ี ะเลอื กกีฬาทีจ่ ะสง่ แขง่ ขนั โดยเลอื กจากล้าดบั ทส่ี งู สุด 3 ลา้ ดบั แรกพบว่าลา้ ดบั ท่ี 3 และ 4 มีคะแนนเทา่ กนั จงึ กา้ หนดทางเลอื กไดเ้ ปน็ 2 แบบดังนีทางเลอื กท่ี 1 ฟตุ บอล วอลเลย์บอล บาสเกต็ บอลทางเลือกที่ 2 ฟุตบอล วอลเลยบ์ อล วา่ ยนา้ จากทางเลอื กทัง 2 แบบนักเรียนจะเลอื กแบบใด ประเด็นใดบ้างทีช่ ่วยตดั สินใจในการเลอื กคา้ ตอบท่ีดแี ละเหมาะสมทีส่ ุด

สมมตินักเรยี นไดร้ บั ข้อมูลเพิม่ เตมิ ว่า 1. การแขง่ ขันกีฬาครังนีมผี ู้สนับสนุนชุดกฬี าห้องละ1,700 บาท ซ่ึงนกั เรยี นหาขอ้ มูลพบวา่ เสือกีฬาราคาตัวละ 75บาท ชุดว่ายนา้ ราคาชุดละ 375 บาท ท้าให้นกั เรียนคิดว่าประเดน็ ท่ีจะนา้ มาพจิ ารณาเพิ่มเติมคือ สามารถซอื ชดุ กีฬาเพยี งพอกบั จา้ นวนผเู้ ล่นแตล่ ะครัง 2. เพ่อื นในหอ้ งเสนอว่าถา้ ตอ้ งการไดถ้ ว้ ยรางวลั กฬี ารวม ควรเลอื กกีฬาประเภททมี เพราะหากไดร้ ับ เหรยี ญทองจะได้แต้มสะสม 10 แตม้ , เหรยี ญเงิน 8 แตม้ และเหรยี ญทองแดง 6 แต้ม ซ่ึงสงู กวา่ กีฬาทีแ่ ขง่ ประเภทเดีย่ วโดยเหรยี ญทอง จะไดแ้ ต้มสะสม 8 แตม้ เหรยี ญเงิน 6 แต้ม และเหรยี ญทองแดง 4 แตม้ ซ่งึ กฬี าว่ายน้าจะมกี ารแขง่ ประเภทเดียวเทา่ นนั

กจิ กรรม (ตอ่ ) จากประเด็นข้างต้น นักเรียนจึงต้องประเมินผลทางเลือกทัง 2 ทาง เพ่ือให้ได้ทางเลือกที่ดีที่สุด ในการส่งกีฬาแข่งขัน เร่ิมจากการก้าหนดประเด็นในการพิจารณาในทีน่ ีกา้ หนดไว้ 2 ประเด็น คอื อยู่ในงบประมาณชุดกฬี าท่มี ผี ้สู นับสนุน แตม้ สะสมถว้ ยกีฬารวมมากทสี่ ดุ ทีเ่ ป็นได้ แล้วก้าหนดคะแนนเต็ม ในที่นี คือ 10 คะแนนและให้คะแนนความส้าคัญของแต่ละประเด็นเท่ากันจึงก้าหนดคะแนนเต็มแต่ละประเด็น เป็น 5 คะแนน ตัวอย่างการให้คะแนนมดี ังนี

ประเภทกฬี าท่ีจะส่งเข้าแข่งขัน ประเด็นการพิจารณา ทางเลอื กที่ 1 ทางเลือกที่ 2 (ประเดน็ ละ 5 คะแนน) ฟุตบอล วอลเลย์บอล ฟตุ บอล วอลเลยบ์ อล อย่ใู นงบประมาณ บาสเก็ตบอล ว่ายนา้แตม้ สะสมถว้ ยกีฬารวมสูงที่สดุ 55 คะแนนรวม 54 10 10เกณฑ์ให้คะแนน ประเดน็ “อยู่ในงบประมาณ” 5 หมายถึง อยู่ในงบประมาณ 1 หมายถงึ เกินงบประมาณเกณฑ์ให้คะแนนประเดน็ “แต้มสะสมถ้วยกฬี ารวมสูงทสี่ ดุ ” 5 หมายถึง ไดแ้ ตม้ สะสมสงู สุดท่เี ปน็ ไปได้ 29-30 แต้ม 4 หมายถึง ได้แตม้ สะสมสูงสดุ ทเ่ี ปน็ ไปได้ 27-28 แต้ม 3 หมายถงึ ได้แต้มสะสมสงู สุดทเ่ี ปน็ ไปได้ 25-26 แต้ม 1 หมายถึง ไดแ้ ตม้ สะสมสงู สุดที่เปน็ ไปได้ต้่ากว่า 25 แตม้

ข้อมูลและการประมวลผล สงั เกตวา่ ทังสองประเดน็ นนั ในประเดน็ แรก ทัง 2 ทางได้คะแนนเตม็ 5 เท่ากัน เน่ืองจากค่าชุดกฬี าทใ่ี ชอ้ ยใู่ นงบประมาณ เปน็ ดงั นีกีฬา ฟุตบอล วอลเลย์ บาส วา่ ยนํา้ 375คา่ ชดุ กฬี า 75 X 11 = 75 x 6 = 75 x 5 = 375(บาท) 825 455

สาํ หรับประเดน็ ที่ 2 แต้มสะสมสงู สุดทเี่ ปน็ ไปได้ของทางเลือกที่ 1 คือ 30 แต้ม (มาจากการไดเ้ หรยี ญทองกฬี าทัง 3 ประเภทซ่งึ เป็นประเภททมี ทังหมดจะได้แตม้ สะสม3x 10 = 30) และแตม้ สะสมสูงสดุ ท่เี ปน็ ไปได้ ของทางเลอื กท่ี 2คือ 28 แต้ม (มาจากการไดเ้ หรยี ญทองกฬี าทัง 3 ประเภทซง่ึเปน็ ประเภททีม 2 รายการ และประเภทเดย่ี ว 1 รายการจะไดแ้ ตม้ สะสม 2 x 10 + 8 = 28) ดังนนั คะแนนทใ่ี ห้แต่ละทางเลือกจงึ เป็น 5 และ 4ตามลา้ ดบั สรุปแลว้ นักเรียนเลือกสง่ กีฬา 3 ประเภทตามทางเลือกท่ี 1 เน่อื งจากมีคะแนนรวมมากกวา่ ทางเลอื กที่ 2

กิจกรรมท่ี41. นักเรยี นมเี งิน 50 บาท และต้องการทานอาหารกลางวนั ซึง่ ประกอบด้วยอาหารหลกั และขนมหวาน ใหน้ ักเรยี น ออกแบบรายการอาหาร 3 เมนูยกตวั อย่าง เชน่ 1) ก๋วยเต๋ยี วน้าตก (25 บาท) + ลอดช่อง (10 บาท) 2) ขา้ วคลกุ กะปิ (35 บาท) + ไอศกรีม (10 บาท) 3) ขา้ วไขเ่ จยี ว (20 บาท) + เต้าฮวยฟรุตสลัด (25 บาท)2. จากรายการอาหารทีน่ ักเรยี นออกแบบ ในขอ้ 1 ให้นกั เรียนพิจารณาวา่ จะเลอื ก รับประทานอาหารรายการใด เพราะ เหตุใด โดยเรม่ิ จากการกา้ หนดประเด็น ในการพิจารณาและเกณฑก์ ารให้คะแนน

ขอ้ มูลและการประมวลผล 5. ซอฟตแ์ วร์จัดการข้อมูล ปัจจุบันมีผู้ให้บริการซอฟต์แวร์บนคลาวด์ (cloud-based service) จ้านวนมาก ท้าให้สามารถใชง้ านไดส้ ะดวกเราสามารถใช้ซอฟต์แวร์เหล่านีเป็นเครื่องมือในการจัดการกับข้อมูล ตังแต่การรวบรวมข้อมูล การประมวลผลข้อมูลจนถงึ การน้าเสนอขอ้ มูล นอกจากนซ้ี อฟตแ์ วรบ์ นคลาวด์ยงั มีความสามารถในการแบ่งปันและใชง้ านรว่ มกนั โดยผใู้ ชส้ ามารถแกไ้ ขหรอื ปรบั ปรุงเอกสารเดียวกนั ณ ขณะเดียวกัน ทา้ ให้สมาชิกในกลุ่มเหน็ ขอ้ มลู ทป่ี รบั ปรงุ ลา่ สุดและเกดิ ความเข้าใจ ท่ตี รงกนั เป็นการสนบั สนุนรปู แบบการทา้ งานรว่ มกันสะดวกตอ่ การทา้ งาน ประสานกันแม้จะอยหู่ ่างไกลกัน ตัวอยา่ งบรกิ ารซอฟตแ์ วรบ์ นคลาวด์ เชน่ ดงั ต่อไปนี

ข้อมลู และการประมวลผล1. ซอฟตแ์ วรป์ ระมวลคํา (Word processor) ใชส้ ้าหรบั สร้าง แกไ้ ขและจดั รูปแบบเอกสาร โดยท้างานรว่ มกนั ผ่านอนิ เทอร์เน็ต เชน่ Google Docs bla: MicrosoftWords buyn Office 3652. ซอฟต์แวรส์ ร้างฟอร์ม (form) ใช้ส้าหรับสร้างแบบส้ารวจ/แบบสอบถาม เพ่ือรวบรวมข้อมูล โดยค้าถามท่ีก้าหนดอาจเป็นได้ทังค้าถามปลายเปิดและปลายปิด เช่น ค้าถามที่ก้าหนดรายการค้าตอบให้เป็นทางเลือก ค้าถามแบบจัดล้าดับความส้าคัญ หรือค้าถามแบบเตมิ ค้าตอบสันๆ

3. ซอฟตแ์ วร์ตารางทาํ งาน (spreadsheet) ใชส้ ้าหรบั สรา้ งและแกไ้ ขตารางท้างาน รวมถึงการประมวลผลขอ้ มูลในตาราง คา้ สั่งในการประมวลผล เชน่การหาคา่ มากท่สี ดุ /น้อยทีส่ ดุ การหาคา่ เฉล่ยี การนับความถ่ีและแสดงผลการเปรยี บเทยี บข้อมูลในรปู แผนภมู ิวงกลมแผนภมู ิเสน้ แผนภมู ิแทง่4. ซอฟตแ์ วรน์ ําเสนอ (presentation) ใชส้ า้ หรบั สร้าง แก้ไข ตกแต่งแฟม้ นา้ เสนองาน โดยสามารถใสต่ ารางข้อมูล แผนภมู ริ ปู ภาพรปู วาด ภาพวดี ิทศั น์เพอ่ื ให้งา่ ยต่อการทา้ ความเข้าใจ เกดิ ความน่าสนใจและสวยงาม เช่น Google Slides และ MicrosoftPowerPoint ในชุด Office 365

ขอ้ มลู และการประมวลผล5. ซอฟต์แวร์สรา้ งผงั ความคดิ (Concept map) ใชส้ ้าหรับสร้าง แกไ้ ข ตกแต่ง ผังความคิด เชน่Mindmup.com โดยมกี ารใช้งานผา่ นบรกิ ารคลาวด์ของGoogle Drive ปจั จบุ ันมีบริการเก็บไฟล์ขอ้ มูลบนคลาวด์ โดยให้บรกิ ารแบบไม่มีคา่ ใชจ้ า่ ยเม่อื ใชง้ านพืน้ ที่ เก็บข้อมลู ในปรมิ าณไมเ่ กินที่กําหนดให้ เช่น Dropbox, Google Drive, OneDriveและ iCloud ซง่ึ ผ้ใู ชส้ ามารถ เกบ็ ไฟล์ท่ีตนท้างานไว้ กับบริการเหล่านี ท้าให้การเข้าถงึ ไฟลส์ ามารถทา้ ได้ จากทุกทที่ มี่ กี ารเชื่อมต่ออินเทอรเ์ นต็

กจิ กรรมที่5 ให้นักเรียนค้นหาเคร่อื งมอื หรือบริการออนไลนอ์ ่นื ๆทมี่ กี ารใช้งานร่วมกนั ว่ามบี รกิ ารใดบา้ ง ท่ีไมซ่ ํ้ากับที่กลา่ วมาแล้ว

ข้อมูลและการประมวลผลกิจกรรมท้ายบท(1)1. บคุ คลท่ปี ระกอบอาชพี ต่อไปนี จะต้องมีการตัดสินใจในเรอื่ งใดบ้าง แต่ละเรอื่ งมีทางเลอื กใดบา้ งและส่งผลอย่างไร อาชพี / เรื่องท่ีต้อง ทางเลอื กใน ทางเลือกท่ีสถานการณ์ ตัดสนิ ใจ การตัดสินใจ เหมาะทีส่ ุด 1. 1.1ชาวนา 1.2 (ให้เหตผุ ลประกอบ) 2.1 2. 2.2คุณครู 1. 1.1 1.2 2. 2.1 2.2ดูภาพยนตร์ 1. 1.1 2. 1.2 2.1 2.2

ข้อมูลและการประมวลผล กจิ กรรมทา้ ยบท(2)2. ใหน้ ักเรียนจบั คแู่ ล้วปฏบิ ัติดังนี 1) คนที่ 1 ก้าหนดสถานการณท์ ีต่ อ้ งมีการตดั สนิ ใจ 2) คนที่ 2 กา้ หนดทางเลอื กตา่ งๆ 3) คนท่ี 1 ตดั สินใจเลอื กทางเลือกทเี่ หมาะสมทส่ี ดุ

แบบฝกึ หัดท้ายบท1. นักเรียนต้องการทราบอายเุ ฉล่ยี ของเพอ่ื นในห้อง จะรวบรวมขอ้ มูล ใดบ้างเพ่อื นา้ มาประมวลผล 2. นักเรยี นตอ้ งการจัดกิจกรรมส้าหรับ เพือ่ นๆทม่ี ีสัดส่วนในเกณฑ์อ้วนมาก จะรวบรวมขอ้ มูลอะไรบา้ งและมี วธิ กี ารประมวลผลขอ้ มลู อยา่ งไร3. นกั เรยี นต้องการทราบวา่ สนิ ค้าใด ในรา้ นค้าสหกรณ์โรงเรียนที่ขายดี ท่ีสุด นักเรยี นจะรวบรวมขอ้ มูล และประมวล ผลขอ้ มลู อยา่ งไร 4. หากตอ้ งการขายสนิ คา้ ในวันวิทย์ ของโรงเรียน นกั เรียนจะขายอะไร ให้รวบรวมขอ้ มูลและเลอื กสินค้ามา 3 อยา่ ง และเลือกเพียงหน่งึ อยา่ ง พรอ้ มใหเ้ หตผุ ลประกอบ