OnsEie [Augustus|Sepember'17]

Augustus|September 2017 Jaargang 52 • 4Lyfblad van Suidwes Landbou 6SUIDWESskuif BERGE mielies Hoe lyk jou 21 MIELIEBEMARKINGSPLAN?

AKTUEEL

Augustus|September 2017 Jaargang 52 • 4Lyfblad van Suidwes LandbouOns Eie word uitgegee deur Suidwes INHOUDSOPGAWE VOORBLADBeleggings Beperk. Suidwes Landbou het hierdie foto’s laat neem AKTUEEL as deel van‘n korporatiewe video wat dieAlgemene kontaknommers vir Suidwes Groep maatskappy vir bemarking gebruik.Hoofkantoor: 018 581 1000 (tel); 4 Soos ek dit sien018 581 1097 (faks) 5 Op die geestelike akker 6 6 Suidwes verskuif [letterlik] berge graanOns Eie word 6 keer per jaar na al sy lede en ander 8 AgriCapital kry hoof uit eie geledere 12belangegroepe versprei. 8 Spesiale groen en goud vir Suidwes 44 10 Klante glo steeds in SuidwesRedakteur: 12 Case Quadtrac 600‘n bielie wat vastrapJedrie Harmse, Ons Eie, Posbus31677, Totiusdal 0134 14 Wat’s jou CASE?Tel: 012 332 3833 15 Suidwes help waar daar nood isFaks: 012 332 3833 16 Oorskakeling na die nuwe ERP-stelsele-pos: [email protected] 17 Sewe gewoontes van boere wat finansiële suksesProduksie: bereik hetChilli Design Tel: 012 332 3833 19 Veediefstal - bekamp die onwettige wettiglik 21 Bemarking van mielies – hoe lyk jóú plan?Advertensiewerwing: Anita OosthuizenTel: (012) 333 6965 PRODUKNUUSSel: 083 316 7529e-pos: [email protected] 22 AgriSeker – die boer se vriend 37 SIDI trek‘n nuwe baadjie aanDie inligting hierin, hoewel dit met sorg saamgestelword, word verskaf sonder enige waarborge hoege- LANDBOUKUNDIGnaamd en Suidwes of die redakteur sal geen aanspreek-likheid ten opsigte daarvan aanvaar nie. Dit staan die 26 Bemarkingsopsies vir die huidige seisoen se mieliesouteurs vry om menings te lug, maar geen artikel ver- 28 Grondbewerking 101 – vir meer effektieweteenwoordig noodwendig die mening van die uitgewer,die Direksie of Hoofbestuur van Suidwes Beleggings verbouingBeperk nie. Behalwe in uitsonderlike gevalle, behou die 31 Die pH-faktor vir mieliewinsuitgewer die reg voor om die nodige veranderinge aan te 34 Plakkies - mooi maar gevaarlikbring in enige bydrae wat vir publikasie voorgelê word. 38 Moenie met‘n slapriem gevang word nie Daar bestaan outeursreg in hierdie werk. Enige ongemagtigde aanhaling of reproduksie van die werkof enige gedeelte daarvan, sonder die vooraf verkreë ALGEMEENtoestemming van die redakteur, is handelinge watouteursreg skaad en wat die oortreder regsaanspreeklik kan maak. 40 Kry jou tuin reg vir lentevreugde Geen gratis plasings of krediet sal gegee word vir 49 Kosmiese Kwêla – Vind‘n besonderse sterrebondelgeringe tipografiese foute wat nie die waarde van ’n 43 Hoe maak ek my jaggeweer meer akkuraat? -2advertensie verminder nie. 44 As jy dag en nag wil jag 46 Skietstorieswww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 3

Bel die baas AKTUEEL soos ek dit sienONS GAAN HIERDIE seisoen personeel sy deel van die maat- om te vernuwe sodat boere al ADRESVERANDERINGnog lank onthou, soveel mielies is skappy moet hanteer asof dit sy beter diens kan ervaar.lanklaas in Suidwes se bedie­ eie onderneming is. Dan sal hulle Onthou tog dat dit baie meer Indien u van adres verander het of binnekort gaanningsgebied hanteer. Daar was verstaan dat jy nie‘n klant tussen motiveringswaarde het om ver­ander, of indien u Ons Eie nie ontvang nie en dit‘n paar benoude oomblikke – die die rakke of by die betaalpunt aangemoedig te word as om graag wil ontvang, stuur asseblief u ou en/of nuwesilo’s word vol en die mielies bly laat staan en wag nie. Die eienaar verskreeu te word. Daar is‘n baie kontakb­esonderhede (adres, telefoonnommersinkom en daar moes inderhaas van die onderneming sal klante spesifieke verhouding tussen en e-posadres) en u rekening- / lidnommer aanplanne gemaak word om ons terugbel, die beste advies gee en klant en verskaffer en albei kan ons by Posbus 5, Leeudoringstad, 2640, of faks na:boere almal te akkommodeer. altyd professioneel optree. groot waarde en vervulling uit die 018 581 1518 of e-pos na [email protected] gerus op bls 6 van al die As ek kyk hoe die maatskappy verhouding put. Kontak ons ook gerus in verband met enige navraeplanne wat gemaak is om die oes die oesinsameling hanteer het, Wanneer u‘n probleem met‘n oor u adres en/of die verspreiding van Ons Eie (soosgeberg te kry. dan lyk dit na‘n maatskappy tak, silo of enige dienspunt onder- in gevalle waar aandeelhouers meer as een Ons Eie Ek kry‘n skrywe in die hande waarin mense werk wat dié vind, kan u gerus die divisiehoof kry as gevolg van addisionele trusts wat in hul naamwat die HUB, dr Herman van opdrag van die HUB ernstig skakel. Suidwes sal so spoedig geregistreer is). Ons wil dit graag, in u en ons belang,Schalkwyk, aan sy personeel opgeneem het. moontlik die probleme aanspreek. regstel.geskryf het waarin hy elkeen Ek wil glo dat dit ook vir boere Op bls 12 berig ons juis oor dieaanmoedig om eienaarskap van goed is om trots te kan wees op voorsitter, Hansie Viljoen, wat sê Skakel gerus vir Sunelle van Rooyen bydié deel van die onderneming te ‘n maatskappy wat‘n vennoot in hy koop graag by iemand wat‘n 018 581 1002 of vir Jedrie Harmse byneem waarvoor elkeen verant- jou boerdery is. Die maatskappy, baas het, sodat hy‘iemand’se baas 012 332 3833 indien u Ons Eie graagwoordelik is. Hy verduidelik dat onder leiding van Herman van kan bel as hy moeilikheid het. wil ontvang.dit beteken dat elke lid van die Schalkwyk, is voortdurend besig OE4 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

Op die geestelike akkerUitkomsgebaseerdegeloofIn die fisieke lewe jaag Os Hillman verwys‘n tyd gelede fokus so op die uitkomste dat Toe Josef eindelik die mag indie mens in al sy doen en in‘n aflewering van sy dagstukke ons vergeet om op die proses te Egipte kry, het hy waarskynliklate uitkomste na. Gaan Today God is First na : fokus. En dit is juis gedurende die hoegenaamd nie daarvoorskool om matriek te maak, Jesaja 30:18 – Tog is die Here PROSES dat God elke dag in ons omgegee nie. Hy was in daardieuniversiteit of kollege gretig om julle genadig te wees en lewens dinge bereik. stadium totaal oorgegee aantoe om‘n kwalifikasie te Hy wil Hom oor julle ontferm. Hy As ons elke dag Sy nabyheid God en Sy werk in hom. Soveel sobehaal, werk om die huis is ‘n God wat reg laat geskied en ervaar, daarvoor wag, daarna dat hy geensins angstig was ooraf te betaal, plant sodat geseënd is die wat op Hom wag. uitsien, sal ons op‘n dag besef die volgende dag of sy omstan-ons kan oes. Dan vra Hillman:“Het jy opgemerk dat God iets spesiaal in en deur dighede nie. dat God nooit haastig is nie?”Dit ons lewens bereik het. Dan is dit Dit moet ons leer – wag vir GodIn ons geestelike lewens maak het 40 jaar geneem vir Moses later nie meer die doelwit wat ons se tydsberekening en geniet dieons ook so, want dit is waarmee om sy opdrag te ontvang om die opgewonde maak nie, maar die oomblik waarin jy nou in God seons vertroud is – katkiseer om‘n mense uit Egipte uit te lei. Josef is proses, die proses waarin ons Hom proses is. As ons tevrede is metsertifikaat en atestate te kry (as vir 17 jaar voorberei voordat hy as leer ken. Dan raak ons al meer daardie‘oomblik’, sal ons Godjy in‘n susterskerk is), doen die slaaf vrygemaak is. Dit het 20 jaar bekend met Sy liefde, genade beleef soos ons nooit kon droommannekamp om darem deel te geduur voordat Jacob onder Laban en krag in ons lewens. Sodra dit om Hom te beleef nie.wees, woon die biduur by om nie se beheer kon uitkom. Abraham gebeur, fokus ons nie meer op diebelangeloos te lyk nie, gee geld vir en Sara was al baie oud toe hulle uitkomste nie, want die uitkom- OEdie skuldgevoel en probeer om die eindelik vir Isak, die seun van God ste is net die resultaat van onsnou pad te loop sodat ek darem se belofte, gekry het. Waarom is verhouding en ons wandel metdie hemel kan haal. Baie hiervan God dan nooit haastig nie? Veral Hom. Dit is dus nie die doelwit nie,is die regte ding om te doen en wanneer ons die uitkoms nóú wil maar die byproduk van ons lewedikwels doen ons dit met die regte hê. saam met Hom.hart, maar is daar nie méér nie? God het elkeen van sy dienaars geroep om‘n sekere taak vir SyOmdat ons dalk meer verwag, Koninkryk te verrig. Tog was Hyraak ons mettertyd al minder ge- nooit haastig om hulle doelwittemotiveerd, want daar gebeur nie te sien ontplooi nie. Wat God eer­regtig veel nie. Die oomblikke van der gretig was om te sien gebeur,‘Wow’is maar min en ver uitme- was dit wat hy in hulle mensweeskaar en so kwyn die entoesiasme wou bereik. Dit is hier waar onsen ons raak al makliker besig met mense die spoor byster raak – onsons daaglikse gejaag na meetbareuitkomste.www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 5

AKTUEELSuidwes verskuif [letterlik] berge graanDaar was maar min rus vir die personeel van Suidwes ... op HertzogvilleGraan. Die afgelope maande het hulle soos miere om‘n miershoop geskarrel om ons boere by te staan omalmal se graan geberg te kry. Die 2017 ontvangste salbeslis onthou word as‘n baie geseënde seisoen. Teendruktyd het die silo’s reeds 88% van die begrote oesontvang. Misgunt Zesto Kruising Hoopstad HelpmanHoewel daar bekommernis was het reeds 135% van die begrote • Die Wesstreek het 91.42% van die Suidwes Landbou het 150 000 mt oor voldoende kapasiteit by ver- sonneblom-oes ontvang. begrote ontvangste en 55.50% vanskeie silo’s het die graanspan dit met Suidwes se silo’s is in vier streke in- die oesskatting ontvang. strategies vanaf plase na silo’s aangerybaie innoverende planne reggekry gedeel naamlik die Sentraalstreek, dieom al die graan in te pas. Wesstreek, Suidstreek en Oos­streek. • Die Suidstreek het 99.30% van sy om probleme met kapasiteit by sekere Daar is byvoorbeeld op kort Die verskillende streke het, tot en met begrote ontvangste en 86.65% vankennisgewing‘n bunker op Hoopstad druktyd, soos volg presteer: sy oesskatting ontvang. silo’s betyds te bestuur. Daar was elkeopgerig en by Hertzogville-silo is die • Die Sentraalstreek het 110.12%hele siloterrein vol silosakke gepak. • Die Oosstreek het 69.93% van sy dag tussen 60 en 80 trokke by die projekDie begrote geelmielie-oes is reeds van die begrote ontvangste en begrote ontvangste en 51.47% vanopgeberg, maar die silo’s ontvang 86.19% van die oesskatting sy oesskatting ontvang. betrokke. Suidwes Landbou het ooksteeds geelmielies. Suidwes-silo’s ontvang. baie tonne graan tussen silo’s geskuif om spasie te maak waar daar probleme met kapasiteit was. OE6 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 7

AKTUEELSpesiale groen en goud vir Suidwes AgriCapital kry hoof uit eie geledereWANNEER SUIDWES LANDBOU sê:“Uit die lede vir die lede”, sluit dit Aubrey Marais is bevorder Hy beskik ook oor‘n B.Commdie gemeenskappe waar hulle lede boer ook in. As deel van Suidwes se na die pos van Hoof Uitvoe­ Ekonomie en Bankwese-graad.sosiale verantwoordelikheid help die maatskappy skole in die platteland rende Beampte van die (NWU) sowel as‘n MBA-graaddeur onder andere kinders se sportdrag te borg. Lede van Laerskool AgriCapital Divisie. (NWU). Volgens Marais is hy baieLeeudoringstad se leerlingraad het‘n spesiale rugbytrui aan Herman opgewonde oor die nuwe geleent-van Schalkwyk (HUB van Suidwes) oorhandig as blyk van waardering vir Met 18 jaar se ondervinding heid en sien daarna uit om onder dieSuidwes se sportdragborgskap. in die bankwese, waarvan die leiding van dr Van Schalkwyk nuwe grootste gedeelte daarvan in‘n en innoverende produkte te ontwik- bestuurshoedanigheid was, is kel om‘n beter diens aan produsente Marais se insette en bydrae van en klante te lewer. groot waarde vir enige finansie­ ringsbesigheid. Marais werk reeds ses jaar by Suidwes Landbou as bestuurder: Kontrakfinansiering.8 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 9

AKTUEELKlante glo steeds in SuidwesIn die toenemend kompeterende omgewing waarin Opsommende resultaat per divisie: Die opname wys dat al die divisies bevredigende diens lewer. Graan word verallandboubesighede tans funksioneer, is klante se lojaliteit hoog aangeskryf. NVIROTEK is‘n geliefde besigheid en al die respondente het met die grootste lof van die diens wat hulle daar ontvang, gepraat.en geloof in so‘n maatskappy die nuwe bate waarom NviroT(4e,8k) gbreasiagnhe­ id (4,22)meegeding word.“Daarom is dit so‘n hoë prioriteit vir kliënte meganisasiedie Suidwes Groep om uitnemende klantediens te lewer,” FInansier(i4n,2g) nwet (4)het Dr Herman van Schalkwyk (besturende direkteur van (4) handelSuidwes Landbou) gesê. (3,99) Omdat die maatskappy nodig het om van tyd tot tyd te bepaal wat klante vanSuidwes se dienste en produkte dink, het Suidwes vroeër vanjaar klante genaderom aan‘n omvattende opname oor hulle verbondenheid tot die maatskappydeel te neem.“Die resultate van die opname maak dit vir bestuur moontlik omprobleemareas en nuwe behoeftes van klante te identifiseer en aan te spreek,”sê Deon Badenhorst (bestuurder: Korporatiewe Bemarking en Kommunikasie).Terselfdertyd stel‘n onafhanklike opname die klant gerus dat die maatskappy sylede en klante se opinies hoog ag en ingestel is op hulle behoeftes.Suidwes het so te werk gegaan: Opsommende resultaat per dorp: ‘n Vyfpunt-skaal is gebruik om die stellings/dienskompo-• Suidwes-lede sowel as klante wat Dit gebeur selde dat alle takke of besighede‘n nente te evalueer: gemiddelde punt bo 3,5 behaal. • 5 - Uitstekend: Hoogs tevrede met die diens nie lede is nie, is by die opname (3,5 word beskou as die afsnypunt vir bevredigen- • 4 - Bevredigend: Geen klagtes ingesluit. de dienste.) Dit is verseker‘n pluimpie in Suidwes • 3 - Aanvaarbaar: Ruimte vir verbetering• Die produsente wat in randwaarde se hoed. Dit is ook besonder positief dat‘n nuwe • 2 - Nie op standard: Ernstige tekortkominge die meeste besigheid met Suidwes uitbreiding soos Delmas, so‘n goeie indruk maak • 1 - Swak: Voldoen geensins aan my standard nie doen, is ingesluit en hul menings is met‘n telling van 4,75. ook apart weergegee in die resul- tate. 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5• Suidwes het sy klante per sms ingelig dat die opname gedoen word Bamboesspruit 4.27 OE en hulle aangemoedig om deel te Bethlehem 3.95 neem. Bloemhof 3.79• Die doel van die opname-metode is Boshof 3.87 om optimale geleentheid aan klante Bothaville 3.97 en lede te bied om hul opinie te lug. Buite depot 3.81• Telefoonopnames, pamfletopnames Bultfontein 3.92 en sms-opnames is ingespan om Christiana 3.89 data te versamel. Delmas 4.75• Klante kon‘n keuse uitoefen om Hertzogville 4.15 enige van die besigheidseenhede Hoopstad 4.2 aan die hand van‘n vaste skedule Kameel 4.65 van vrae te evalueer. Kimberley 4.00 Leeudoringstad 3.83Die grafika hierby is ‘n Louwna 4.45 Makwassie 3.95opsomming van die Migdol 3.84 Reivilo 4.46resultate van twee Schweizer-Reneke 4.12 Stella 4.3aspekte van die opname. Tosca 4.02 Vryburg 4.09 Wesselsbron 4.43 Wolmaransstad 4.0610 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 11

AKTUEELCase Quadtrac 600 ‘n bielie wat vastrapDAAR IS ‘N HELE aantal redes by trekvermoë en beskerming van die die beste 360° uitsig ooit. Die kajuit twee binneverkoelers wat die trekkerswaarom die voorsitter van Suidwes grond kom. Met die vier onafhank- het sy eie onafhanklike vering. DitLandbou, Hansie Viljoen, onlangs‘n like rusperbande gee die onderstel‘n absorbeer enige beweging en verseker uiters effektief verkoel. Die masjieneCase Quadtrac gekoop het. Die gevor- be­stendige voetspoor van meer as die topgehalte bestuursg­ emak enderde tegnologie wat‘n kenmerk van 5.6 m2 – dit is 25% beter as die beheer. met die unieke HI-eSCR-tegnologiedie Case-handelsmerk is, die feit dat kontakoppervlak van enige ander Al die Quadtrac-trekkers word deurniks beter trek as die vier onafhanklike vergelykbare trekker in hierdie klas. die FPT Industrial Cursor 13-masjiene lewer optimale verbranding wat dierusperbande van die Quadtrac nie of Dié groot kontakoppervlak laat aangedryf. Dié sessilinder kragbrondat Case‘n ou gevestigde handels- die trekker goed vastrap terwyl dit het‘n kapasiteit van 12.9 liter met Quadtrac die voorloper in brandstof-merk is, het natuurlik‘n groot rol in die druk op die grond verminder.sy besluit gespeel.“Die groot rede is Wielglip op hierdie trekker is bykans doeltreffendheid maak. Die enjins isegter dat ek daarvan hou om toerust- onmoontlik.ing by iemand te koop wat‘n‘baas’ Dit is nie net die nagenoeg 700 pk ingestel vir maksimum werkverrigtinghet,”sê Hansie. gepaard met‘n wringkrag van tot “Die diens en ondersteuning wat jy 3 000 Nm wat beïndruk nie, maar sonder om uitlaat te vermeerder ofvan die handelaar kan verwag, speel almal is gaande oor die puik bestuurs­vir my byna net so‘n belangrike rol as gemak van hierdie reus. Dit het die effektiwiteit in te boet. OEdie produk self en daarom koop ek so grootste kajuit in die trekkermark met‘n duur trekker by iemand wat ek kanbel sou daar probleme opduik of ek Hansie Viljoen (voorsitter van Suid-ondersteuning nodig het,”sê hy. Op wes Landbou) is in sy noppies met diedie vraag of hy nou al‘n draai op die Quadtrac wat hy pas gekoop het.land gemaak het met die nuwe rooi Dr Herman van Schalkwyk (HUB vanreus,“Nee o, jinne”, se hy ,”ek ken net Suidwes) het hom gaan gelukwens met‘n Hilux en‘n Cruiser, ek kan nie daai dié aankoop.ding bestuur nie.”Masjien van die JaarVolgens Hansie Swanepoel, dieprodukbestuurder by Agrifriend watdie Case-produkte verskaf, is die CaseQuadtrac‘n besonderse trekker. Ditis in 2014 by die Agritechnica-skouin Hannover as die‘Masjien van dieJaar’aangewys. Dié gesogte trofee,nou reeds‘n belangrike erkenningvan prestasie in die landboumasji­neriebedryf, is aan die Quadtrac toe-geken vir die‘besonder innoverendekonsep’wat Case voorgelê het. Die Quadtrac beïndruk veral metdie puik werkverrigting wanneer dit12 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 13

AKTUEEL Wat’s JOU CASE?Dtlorieoekprkoeoris CWeAlkSomEAgrifriend het al‘n paar Davie en Davie Jnr Van der Merwe van Schweizer-Renecke is die trotse eienaars Suidwes & Agrifriend is besig met‘nCase-trekkers en -imple- van dié Case IH 500 en Case IH 530 Quad. reeks bekendstellingsfunksies om diemente verkoop sedert nuwe Case-agentskap en die beskikbareSuidwes deur Agrifriend produkreeks aan boere voor te stel. By diedié agentskap bekom het. funksies het dr Herman van SchalkwykHier vertoon ons graag van (HUB Suidwes) en Jannie Louw (Agri-die Case-produkte wat ons friend) die verhouding tussen Suidwes enboere aangeskaf het. Agrifriend verduidelik. Hier is enkele foto’s van die gesellighede op Hoopstad en in Kimberley. H O O P S TA D‘n Hele span mense van Suidwes KIMBERLEYLandbou en Agrifriend Equipment hetvir Hansie Viljoen (voorsitter, SuidwesDireksie) geluk gaan wens met sy CaseQuadtrac 600-trekker. Hier staan hullevan links by die Quadtrac in die land:Riaan Jacobs (onderdelebestuurderBothaville), Vlam Barnard (CASE/NORTHMEC), Gert Lock (Bothavillewerkswinkelvoorman), Hendrikvan Zyl (heelgoedere bemarkerBothaville), William Bezuidenhoudt(onderdelebestuurder Leeudoring-stad), Hendrikus en Hansie Viljoen(klante), William Visser (heelgoederebemarker Wolmaransstad), HansieSwanepoel (areabestuurder) op trap,Dr Herman van Schalkwyk (HUBSuidwes), André de Greeff (vakleerlingBothaville), Jantjie Lelona (algemenewerker Bothaville) en Wolf Wolmarans(tegniese diensbestuurder). Naas Victor (takbestuurder/Heelgoedere bemarker van Agrifriend op Cradock) wens Kerneels Greyling (regs op foto) van Prieska, geluk met die Case Patriot 3240 wat hy gekoop het.14 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELSuidwes help waar daar nood isKNYSNA-GEBIED DROOGTEHULP Mielies word op Christiana afgelewer om mense in die Noord- en Weskaap by te staan.Suidwes het via Africum Mills 1 ton “Suidwes Landbou is nie net ’n maatskappy wat Mense staan tou in Sutherland, Noordkaap, om diemieliemeel (100x10kg sakke) aan na sy eie produsente omsien nie, ons is ook ’n geskenkte mielies op te laai.die noodgeteisterde Knysna-gebied organisasie wat betrokke raak by die nood vangeskenk. Die Wolmaransstad ander boere in streke buite ons bedieningsgebied,”Gemeenskapsprojek, onder leiding sê Herman van Schalkwyk (HUB). Daar heersvan Ria Horn en Cor van Vuuren, tans ’n ernstige droogtetoestand in die Noord- enhet hierdie weldaad gedoen. Weskaap. Verskeie van ons produsente het Suidwes genader om hulp aan te bied om verligting te bring in hierdie droogte-geteisterde gebiede. Suidwes het ’n leweringsnommer* toegeken waar produsente kosteloos by enige Suidwes-silo graan kan lewer vir die gemeenskappe in nood. Die graan word dan van Christiana versend en verskeie vervoerkontrakteurs, boereverenigings en die Departement van Landbou gaan sorg dat die graan die regte bestemmings betyds bereik. Produsente het tot dusver amper 240 ton geskenk. * SUIDWES LANDBOU DROOGTEHULP: 0326801 uppe marketing A16485 AFGEROND EN REG VIR DIE VOLGENDE VEILING! Herbivore All in One is nie net bekostigbaar nie, maar ook geredelik beskikbaar in die mark. Dankie EPOL! – Kobus en Koos du Toit. Modimolle, Limpopo HERBIVORE ALL IN ONE Herbivore All in One is ’n gerieflike en veilige proteïenbronproduk om diere ekonomies af te rond vir veilings saam met ruvoer en/of weiding. Vir meer inligting oor spesifieke voere en dienste, kontak: EPOL: +27(0)31 242-8600 | www.epol.co.za | RCL FOODS: www.rclfoods.com Herbivore All in One (V22476) (Wet 36 van 1947)www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 15

AKTUEEL Oorskakeling na die nuwe ERP-stelsel Dit is die klante van Suidwes wat die voordele van die nuwe Wissel vinnig Syspro-stelsel gaan geniet. Dit deur die ratte sal byna alle besigheid wat u met Suidwes doen, vinniger, SUIDWES SE OMSKAKELING na‘n nuwe ERP- meer akkuraat en baie meer stelsel (Enterprise Resource Planning) is reeds gebruiksvriendelik maak. in die boufase. In vorige fases is data gedurende Suidwes sal van November werksessies deur personeel van Graan, Handel, 2017 af produsente en ander AgriCapital en Korporatiewe Finansies versamel. klante begin bewus maak van Dié inligting is verwerk tot‘n bloudruk wat die spesifieke voordele wat beteken die divisies is tevrede dat die prosesse hulle van hierdie effektiewe en volledig is en dat die samestelling daarvan doelgerigte stelsel kan verwag. korrek is. Hierdie meesterdokumente word nou Alle transaksies wat deur lede gebruik om die oplossings vir elke divisie te en klante gemaak word sal ontwerp en te bou. Die divisies Handel, Graan en byvoorbeeld onmiddellik per AgriCapital se bloudrukke is reeds deur Patrick sms en e-pos bevestig word. Nelissen (Suidwes projekbestuurder) en Johan du Toit (projekleier i-Plan) afgeteken.Patrick Nelissen (Suidwes projekbestuurder) en Johan du Toit(projekleier i-Plan) het reeds die bloudrukke van die eerste divisiesafgeteken.... nou vir die opleidingAan die begin van Augustus het dievaardigheidsopleiding van personeelafgeskop. In hierdie been van dieopleidingsproses gaan basiese totgevorderde rekenaarvaardighede be-meester word. Hier onder is die eerstegroep werknemers met opleidingbesig. Regs gee die HUB, dr Hermanvan Schalkwyk, raad.16 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEEL7 Gewoontes van Boere wat Finansiële Sukses bereik hetHoe kan boere‘n wins­ gaan kyk na die mense wat daardie Baie van die boere in die studie het 5) Elke sent wordgewende voordeel in die effense voordeel bo die ander het, ook aangedui dat hulle byvoorbeeld omgedraai:mark bekom? Aubrey Marais, om uit te vind wat dit is wat hulle twee planters gelyktydig gebruikoperasionele bestuurder anders doen. Met lae gewaspryse – een plant mielies terwyl die ander Finansieel suksesvolle boere betaalby AgriCapital, het met dié moet almal die gordel styf intrek en sojabone plant. minder per hektaar vir saad, kunsmisvraag gaan worstel en‘n elke plaasbestuursbesluit raak krities. en gif. Die nuutste tegnologie wordartikel raakgesien wat deur Hy het probeer agterkom wat nodig 2) Doen eie navorsing : gebruik en hulle betaal nie meer‘n Amerikaanse professor, is om in vandag se markte finansieel daarvoor nie. Die suksesvolste boereGary Schnitkey, geskryf is. suksesvol te wees. Hulle toets self nuwe produkte en is uitstekend met kostebeheer en houGary Schnitkey is ook‘n Sy navorsingspan het drie tegnologie op hulle plase. meganisasiekoste so laag moontlik.plaasbestuurspesialis in die verskillende winsgroepverdelingsDepartement van Landbou gemaak aan die hand van vier jaar 3) Fokus op opbrengs 6) Vra vir hulp indienen Verbruikersekonomie aan se plaasbestuursdata. Daar was op kapitaal: nodig:die Universiteit van Illinois. maar ongeveer‘n $10 per akker verskil in winsgewendheid tussen die Hulle lê groot klem daarop om Hulle weet wat hulle sterk en swakSchnitkey skryf dat boerdery‘n harde gemiddelde boer en die finansieel opbrengs op kapitaal te verhoog en punte is en gebruik konsultante ombesigheid is en dat boere byna almal suksesvolste boer. fokus nie net op hoër oesopbrengste die swakpunte te ondersteun en tegoeie bestuurders is. Hy het egter Hier is die 7 gewoontes wat hy nie. verbeter. onder al die finansieel suksesvolle boere in hulle studie opgemerk het. 4) Hulle jaag opbrengs 7) Verwag premies vir per ton: hulle gewasse: 1) Hulle gryp nuwe idees aan: Hierdie boere is uitstekende Suksesvolle boere kyk waar hulle produksiebestuurders. Die finansieel premies vir hulle gewasse kan bekom. Boere is baie innoverend en win graag suksesvolle boere kan een tot twee inligting in oor nuwe tegnologie. ton per ha meer opbrengs verkry op OE dieselfde grond as‘n ander boer.www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 17



AKTUEEL MERK VAN DIEREVeediefstal – bekamp die onwettige wettiglikVeediefstal- die onderwerp wat Artikel 7 van die Wet op die Identifi- vergemaklik en opspoorbaarheid te gebrandmerk wees teen die twee­menige landbouers die joos in kasie van Diere, Wet 6 van 2002 maak bevorder. tandstadium.maak en dryf tot moed opgee. die merk van vee verpligtend. Vee wat Die wettige merk van vee het Kleinvee en Varke: moet almalMaar voor daar moed opgegee korrek gemerk is help die bedryf en baie voordele. Dit kan in sekere teen die ouderdom van een maandword, moet daar introspeksie die SAPD om gesteelde vee makliker omstandig­hede as‘n fisiese getatoeëer wees.plaasvind. Deur ons onkunde terug te vind. Veediefstal kan so ook afskrikmiddel dien (daar is‘n hoëren/verskonings (ek het nie wettig bestry word. Dit wil voorkom neiging om ongemerkte diere te Op watter dele merk ek my diere?geweet nie, of ek het nie tyd dat meeste persone en instansies steel). Wettige merke maak positiewe Beeste: Tatoeëering in die linker- ofgehad nie) is baie van ons besig wat betrokke is by die verhandeling identifikasie en bewys van eienaar- regteroor. Brandmerk, die eersteom die probleem te vererger in van vee, nie die betrokke wetgewing skap moontlik. Dit maak opsporing eienaar kan dier op die linkeragter-plaas daarvan om dit wettiglik en bepalings nakom nie. Dus word makliker en dus is daar‘n hoër been merk, die tweede eienaar opte bekamp. Die feit dat vee nie daar nie voldoen aan die vereistes opsporingspersentasie. die linkerskouer, die derde eienaarbehoorlik gemerk is of gemerk van die betrokke Wet nie en daarom kan die dier op die regteragterbeenword nie, lei in baie gevalle tot kan veediefstal nie effektief bekamp Die onwettige merk van diere merk en die vierde eienaar op die‘n toename in veediefstal. We- word nie. sluit die volgende in: regterskouer.tend of onwetend is voerkrale, Vele veediefstal-hofsake moet - Geen persoon is gemagtig om‘n Skape, Bokke & Varke: Tatoeëeringboere, spekulante, afslaers, teruggtrek word omrede die betrokke vind eerste plaas in die linkeroor enabattoirs en kopers dikwels diere nie positief identifiseer kon dier te merk met‘n merk wat nie dan kan die volgende eienaar die dierontvangers van gesteelde vee. word nie en die Vervolgingsgesag geregistreer is nie. in die regteroor merk. Die letters van dus ook nie eienaarskap wettiglik - Sonder die magtiging van die eie- die tatoeëermerk mag nie groter as kon bewys nie. Sodra vee met‘n naar mag geen dier gemerk word 20 mm wees nie. geregistreerde merk of‘n tatoeërmerk nie – al is dit‘n geregistreerde gemerk is, sal hofsake nie terugetrek identifikasiemerk. Ongelukkig moet ons onwettige word nie, want eienaarskap word - Wanneer‘n persoon‘n identifika­ bo redelike twyfel bewys. Die mees siemerk op‘n dier uitwis, verander dade en aksies met wettige optrede koste-doeltreffende maniere om diere of beskadig, word dit as‘n straf­ te merk bly steeds tatoeëermerke vir regtelike oortreding gesien. So‘n probeer teenstaan en aanspreek. kleinvee en warmysterbrandmerke dier mag ook nie verkoop word vir beeste. Daar word egter aanbeveel hetsy by‘n veiling of van die plaas Indien ons veediefstal behoorlik wil dat klein kalwers reeds by geboorte af nie. getatoeëer word omdat veediewe aanspreek, moet elke veeprodusent ook op sulke vee konsentreer. Die Op watter ouderdom merk Wet op Veebrandmerke (Wet 87 van ek my diere? en landbouer toesien dat sy/haar 1962) is vervang met die Wet op die Beeste: kan getatoeëer word teen Identifikasie van Diere om sodoende die ouderdom van een maand, diere volgens Wet gemerk is om te die identifisering van eiendom te kan gebrandmerk word teen die ouderdom van ses maande en MOET verseker dat ons‘n stap vorentoe gee en nie drie terug nie. Die nakoming van die Wet is gebiedend en daarom sal veeprodusente die gevolge moet dra sou hulle die wetsbepalings verontagsaam. OEwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 19



AKTUEELBemarking van mielies –hoe lyk jóú plan?Dit is baie moeilik om produk- Thean Geldenhuys was sy hele Dit lyk dus of dit baie moeilik is om om jou langtermyn gemiddelde op-sie sowel as bemarking van skoolloopbaan op Stella, daarna ver- die produksie sowel as die bemarking brengs deur verkoopopsies te bemark.mielies gelyktydig suksesvol werf hy op Kovsies‘n B.Com (Hons.) van mielies gelyktydig te bemeester. Die aanvanklike marge wat Safex perte bemeester – suksesvolle in Geld en Bankwese. Daarna bestee Die oplossing vir hierdie probleem ton verlang om hierdie verkoopopsiesproduksie en goeie graan- hy 10 jaar in die graanhandel. Hy is lê in die korrekte gebruik van ver­ te bekom, is nie gelyk aan die vollepryse werk immers direk sedert 2010 weer terug op die plaas koop­opsies (PUT-opsies). In die koste van die verkoopopsie nie.teen mekaar in. Dit maak met‘n saai-, bees- en wildboerdery. meeste jare verhandel graan voor Daarom kan daar gepoog word omboere moedeloos en daarom Hy dien sedert September 2015 op planttyd wel op aanvaarbare en wins­ die totale langtermyn gemiddeldedraai hulle dikwels na ander Suidwes se direksie. gewende vlakke en dit is die tyd om opbrengs aanvanklik te verkans engewasse waar prysstabiliteit verkoopopsies te koop. Daar is egter dan verder te bestuur om die koste te‘n groter werklikheid is. So sê daarna reageer die mark gewoonlik die uitsondering waar graanpryse nie beperk.Thean Geldenhuys, direkteur baie aggressief na die onderkant toe. vooraf hoog genoeg verhandel nie, Die laaste baie belangrike aspekvan Suidwes, in hierdie ar- Dit is dan wanneer boere soms sukkel en dit gebeur gewoonlik wanneer van die koop van verkoopopsies is dietikel. Ons Eie het hom genader om graan te bemark. Die mark rea- graanvoorrade so hoog is dat pryse bestuur daarvan om sodoende dieom sy indrukke en planne geer skielik hewig en dan twyfel die onder of naby aan die produksiekoste koste van die verkoopopsies so laagvir mieliebemarking hierdie boer of hy wel sy graan moet bemark van graan verhandel. Wanneer graan- as moontlik te hou. Hier is‘n paarseisoen met ons te deel. teen die laer pryse. Die blote gedagte pryse onder produksiekoste van graan oorwegings wat gemaak kan word. aan die moontlikeid van‘n lae verhandel wil mens nie graan op 1. Indien verkoopopsies gekoop isNet toe ons uit die moeilike droogte opbrengs maak die verkoopsbesluit daardie vlakke verkoop nie. Oorweeg op winsgewende vlakke en die boer van 2015/2016 kom, steek‘n verder moeilik. dan eerder om graan aan te koop en kry nie geplant nie, sal die mark nuwe probleem sy kop uit – die In Desember 2015 het baie boere die moontlikheid te ondersoek om nie waarskynlik opwaarts beweeg. lae mielieprys. Op sommige graan vooruit verkoop toe pryse te plant nie. Dan kan die aangekoopte Verkoopopsies sal gewoonlik in boerderye het dit selfs‘n groter negatiewe rondom R3 000 per ton verhandel het. graan as plaasvervanger vir‘n oes November of Desember gekoop word. ekonomiese impak gehad as die kleiner Teen die agtergrond van die langter- gebruik word. Sou jy teen die tweede helfte van oes met hoë pryse van die vorige jaar. myn gemiddelde opbrengs asook Wanneer pryse wel voor plant Januarie nog nie kon plant nie, kan Dit is ongelukkig vir boere aan die winsgewende vlakke van R3 000 per hoog genoeg en op aanvaarbare, hierdie verkoopopsies weer verkoop droër westekant van die land moeil­i­ker ton, was dit nie slegte beplanning om winsgewende vlakke verhandel moet word om dan minstens die helfte van om vooraf graanbemarking te doen as vir mielies op daardie vlakke te verkoop verkoopopsies gekoop word. Dit die opsiekoste te probeer terugkry. boere aan die natter oostekant. Omdat dit nie. Niemand kon egter voorspel beteken dat jy die reg bekom om Sodoende beperk mens hierdie koste later in die weste reën, gebeur dit dikwels dat daar nie genoeg reën sou val om graan teen‘n spesifieke (winsge­ tot min of meer R300 per hektaar, wat dat boere teen begin Januarie nog nie betyds te kon plant nie. So het die wende) vlak in die toekoms te kan dan baie minder finansiële skade kan voldoende reën gehad het om te kan plant mark gevolglik na R5 000 per ton be- verkoop. Dit verplig jou nie om hê as vooruitkontrakte. nie. Gevolglik kan hulle soms glad nie vir weeg. Hierdie vooruitkontrakte moes graan te lewer nie en indien daar nie 2. Sou jy wel kon plant en voldoende die seisoen mielies plant nie. Dit maak dit terug gekoop word omdat graan nie genoeg reën val om te plant nie is die aanplantings is suksesvol, beweeg baie moelik om graan vooruit te verkoop gelewer kon word nie en dit het groot koste van die verkoopopsie, die enig- pryse gewoonlik afwaarts. Die sodra pryse hoog is of dit hoegenaamd op verliese teweeggebring. Gepaard met ste koste wat verbeur word. Hierdie verkoopopsie sal dus in waarde toe- wins­gewende vlakke te verhandel, want zero inkomste uit die saaiery, was koste is dikwels rondom R300 per ton neem en die nodige beskerming teen dit kan gebeur dat jy nie geplant kry nie hierdie verliese op die uitkoop van en kan dus‘n aansienlike koste per die laer mark verleen. Die verkoopop- of net nie die beoogde tonnemate behaal vooruitkontrakte katastrofies vir baie hektaar beloop indien jy byvoorbeeld sies kan bloot net tot oestyd gehou nie. boere. 3 ton per hektaar wil verskans. Dit word en daarteen gelewer word. Of, ‘n Verdere probleem is dat graanpryse is hier waar ons boere die fout maak indien jy sien die nodige tonnemaat gewoonlik hoog bly totdat die weste be- om nie die verkoopopsie te koop nie kan deur die loop van die seisoen hoorlike reën ontvang en geplant het, en omdat dit vir ons te duur lyk. Ons gehaal word, kan die verkoopopsie moet egter hierdie koste as deel van verkoop word en jy‘n deel van die www.suidwes.co.za die insetkoste sien en dit wel bestee premie terugkry. Daarmee kan jy wanneer pryse op aanvaarbare vlakke dan‘n vasteprys vooruitkontrak sluit. verhandel. ‘n Riglyn sou wees om die Doen dit wanneer jy verseker is dat helfte van jou saadkoste per hektaar die tonnemaat gelewer sal kan word aan verskansing te bestee. Indien saadkoste dus R1 200 per hektaar bl 22 >>> is, behoort R600 per hektaar aan verskansing bestee te word. 21 Hierdie R600 kan aangewend word Ons Eie Augustus|September 2017

PRODUKNUUS>> Bemarking van mielies AgriSeker – en markaanduidings stygings tot en met Die boer se vriend oestyd baie onwaarskynlik bestempel. Suid-Afrika is die afgelope aantal jare deur intense klimaatstoestande getref, onder3. Wanneer jy kon plant en die mark andere een van die ergste kalenderjaar-droogtes die afgelope 100 jaar. Die herstel vanbeweeg wel opwaarts weens faktore hierdie uiterste natuurverskynsels vind egter nie teen dieselfde tempo as die voorkomssoos byvoorbeeld‘n swakker wisselk­ oers daarvan plaas nie.“Min mense sou kon voorspel dat ons vanjaar die grootste graanoesof hoër internasionale graanpryse, kan van alle tye sou insamel,”sê Reinhard Kuschke, besturende direkteur van AgriSeker.jy die verkoopopsie bestuur deur jouaanvanklike verkoopopsie te verkoop endan weer‘n hoër vlak verkoopopsie tekoop. Dit gee dan aan jou die geleentheidom jou minimum prys hoër te maak.Sodra jy sekerheid het van die tonnemaatvan jou oes, kan jy ook die verkoopopsieverkoop en dan omskakel in‘n vasteprysvooruitkontrak teen die hoër vlak. Dieverkoopopsie het dan slegs geleentheidgegee om tydelike verskansing op aan-vaarbare winsgewende vlakke te geniettotdat oessekerheid verkry is.Gevolgtrekking: “Aangesien hierdie om- bied vertroue en finansiële en akkrediteer om te versekerEerstens moet jy besluit wat die standighede boerde- risikobestuurswaarde aan die dat die beste en mees toepas-aanv­ aarbare winsgewende vlak van rybesighede raak, het landbouer. like advies u as boer toeval,” sêmielieverbouing is en dan kyk of die mark AgriSeker elke benoude tree Daar is egter nog veel meer Kuschke. Ons beskik ook oorvir die komend­ e jaar voldoen aan hierdie saam met boere gestap. Ons wat die maatskappy aan die tegniese en taksasiekundigheid.vlak. Indien die mark baie laer as daardie besef dat die kontantvloeidruk boer bied. “Ons het ʼn aantal Alle assessors word jaarliksvlak verhandel, moet jy besluit of jy nie en ander invloede op welvaart jare gelede ʼn strateg­ iese besluit geakkrediteer en sodoendeeerder mielies moet aangekoop, sonder nie oornag sal verdwyn nie. geneem om die boer met word slegs die beste kundigheidenige droogterisiko, as om te plant of te Daarom het ons, met ons onder- inligting te voorsien wat met sy aangewend om verliese vinnigproduseer nie. skrywer Land Bank Versekerings- risikobestuur en -beplanning en akkuraat te bepaal sodat dit Indien die mark wel op winsgewende maatskappy (Lbic), strategieë in kan help. Deur die Cumulus, ‘n spoedig afgehandel kan word.vlak­ke verhandel en daar teen jou werking gestel tot voordeel van weeklikse nuusbrief, kommu- Ons voeg waarde tot u boer­langtermyn gemiddelde opbrengs‘n goeie die produsent.” nikeer AgriSeker inligting oor dery toe met die mees toepas-opbrengs op jou belegging van insetkoste AgriSeker het produkte die onmiddellike klimaat- en like werkwyse, kundige produk-verkry kan word, moet verkoopopsies aangepas om in lyn met die weersomstandigh­ ede met sy toepassing en advies binnegekoop word. Probeer jou volle lantermyn kontantvloei-kurwe van die kliënte. Een van die bes gekwa­ die konteks van ons statutêregemiddeld se tonnemaat op hierdie boer te kom. Hulle het ʼn unieke lifiseerde landbouweerkundi- verpligting. Hierby voeg onsmanier verskans. produk geskep waar die boer ges in die land doen weekliks verbintenis met die Land Bank Laastens moet hierdie verkoopopsies self die betaalterme van die oes- verslag oor wat gedurende die (wat vir vyf jaar agtereenvolgensbestuur word om die koste daaraan so versekeringspolis kan be­ding om somermaande gebeur het en ʼn skoon en ongekwalifiseerdelaag mootlik te hou. Indien die mark laer sy kontantvloei te pas. “Omdat wat te wagte kan wees betref- oudit van die Ouditeur-Generaalverhandel, is die besluit makliker omdat ons daagliks eise kan uitbetaal fende weersake. ontvang het) verder waarde toejou verkoopopsies vir jou geld maak. stel ons die boer in staat om, AgriSeker lewer ook ʼn inno- aan ons diens.Ind­ ien die mark hoër verhandel, is die be­ nadat hy skade gely het en dit verende moniteringsdiens waarsluit‘n bietjie moeiliker aangesien dit vir getakseer is, onmiddellik met sy die jongste satellietinligting Reinhard Kuschke (AgriSekerjou voel dat jy geld op die verskansing ver- werksaamhede te kan voort- verwerk word. Hierdie ver- Besturende Direkteur)loor, maar in werklikheid raak jou produk- gaan,” sê Kuschke. werkte data gee waarde aan dieprys hoër. Die belangrike hulpmiddel is Omdat Lbic so onwrikbaar nuusbrief en stel inligting aandan om te bepaal wanneer jy oessekerheid is om landbouers te onder- die boer beskikbaar om sy risiko­op‘n bepaalde tonnemaat het en dan kan steun het hulle hierdie fasiliteite bestuursprogram uit te voer.jy besluit om die verkoopopsies weer te goedgekeur. Volgens Kuschke AgriSeker se kundigheidverkoop of dit om te skakel in vastep­ rys­ word die betaalvaardigheid word deur ‘n uitgebreide streek-kontrakte. verder gerugsteun deur ʼn bestuursnetwerk ondersteun. herversekeringspaneel van “AgriSeker se twaalf satellietkan-Dit is altyd belangrik om te onthou dat hoogstaande internasionale tore bedien die hele Suid-Afrika gradering. Hy sê AgriSeker se met die beste tegnologie omverkoopopsies vir jou‘n minimumprys buigsaamheid en finansiële ons kliënte van kundige advies stabiliteit stel hulle in staat om te voorsien. Ons is ook trotswaarborg, maar dit hou steeds die oesversekeringseise vinnig en dat ons alle tussengangers en akkuraat af te handel. AgriSeker versekeringsagente jaarliks opleimoontlikheid om van hoër pryse gebruikte maak oop. OE22 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 23

AKTUEEL24 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 25

LANDBOUKUNDIG ARTIKEL DEUR: Bertus Pretorius Senior bestuurder Graanverkryging by Suidwes LandbouBemarkingsopsies vir diehuidige seisoen se mieliesGunstige klimaatstoe- weeg om fisiese voorraad terug prysfinalisering uit te stel, die produsent die geleentheidstande het aanleiding te hou om dit later in die jaar, of verhoog. Die rolkoste is beperk om in potensiële prysstygings tegegee tot‘n verwagte re- selfs in volgende jaar te bemark. tot ’n plafon van R85 vir hierdie deel, maar die produsent is ookkord mielie-oes van 15,969 Hierdie opsie plaas die produse- seisoen. Die produsent is ver- verantwoordelik vir die bedragmiljoen ton in Suid-Afrika. nt in ‘n posisie om sy verkoop- antwoordelik vir alle opberging- waarmee pryse vanaf die vlakDie gevolg hiervan was‘n en prysbesluit onbepaald uit te skoste totdat lewering teen die waarteen die termynkontraktedrastiese daling in mie- stel, afhangend van sy kontantv- betrokke kontrak geskied. Nadat gekoop is, sou daal. Die 30%liepryse. Teen die huidige loeibehoeftes. Die produsent die produsent sy mielies teen van die verkoopwaarde watprysvlakke is produsente moet deeglik rekening hou met hierdie kontrak gelewer het, teruggehou word, word gebruikse inkomste marginal beter opbergingskoste (80c/t/dag, gaan die verhandelingsreg op om die prysdaling te diens,en selfs swakker as wat dit beperk tot R85/ton vir vanjaar), die graan na Africum Commodi- maar indien die bedrag uitgeputverlede jaar was toe swak- asook die geleentheidskoste ties oor. Indien die produsent sou raak en die produsent nogker opbrengste behaal is (rente) op die kapitaal wat in nie voor of op die afsnydatum met die transaksie wil voort-en die pryse heelwat hoër die mielies vasgevang word. Die sy graan wil prys nie, kan ‘n gaan, moet addisionele fondseas vanjaar was. In hierdie risiko is dat mieliepryse minder kwotasie aangevra word om die inbetaal word. Die produsentartikel kyk Bertus Pretorius styg as die koste om die fisiese termynmarkposisie verder aan kan op enige tydstip tot en metna verskillende bemark- voorraad te dra, of selfs daal tot te rol. Die kontrak bied geen 20 November 2017 versoek datingsopsies wat produsente vlakke laer as dié wat tydens beskerming teen die risiko van Africum Commodities die tran-kan oorweeg vir‘n geleent- oestyd geheers het. verliese indien pryse nie deur saksie afhandel. Die produsentheid om later in die seisoen As alternatief vir terughou die res van die seisoen styg nie, kan die transaksie ook na ‘nin potensiële prysstygings van voorraad, bied Africum maar eerder sou daal. vêrdere maand, byvoorbeeldte deel. Commodities produsente ’n ’n Volgende skema wat na Maart 2018, aanrol deur ‘n aantal alternatiewe kontrakske- produsente kan oorweeg, is Afri- administratiewe fooi van R10Bemarkingsopsies mas aan. Die eerste so ’n skema cum Commodities se Uitgestel- per ton en die gapingsverskilbeskikbaar is Africum se Vastebasis-kontrak de Prysingskontrak, oftewel die (spread) tussen die betrokke ver-Produsente wat nie ’n behoefte (VBK). Hierdie bemarkingsopsie VUPK. Hierdie kontrak behels ‘n handelingsmaande aan Africumaan kontant het nie, kan oor- word gebruik om premies wat kombinasie van die verkoop van Commodities te vergoed. tans in die mark beskikbaar is, fisiese voorraad en die inneem Indien die produsent ‘n in ’n vaste basisaftrekking vas van ‘n termynmarkposisie. Die groter uitbetaling as 70% wil hê, te maak, terwyl die produsent fisiese voorraad word in die kan ‘n verkoopopsie (put) teen ‘n die geleentheid behou om die kontantmark verkoop en 70% gepaardgaande koste (premie) verkoopprys op enige stadium van die waarde van die verkope uitgeneem word. Daar moet vanaf lewering tot en met 15 word aan die produsent uit- egter steeds ‘n deposito van Maart 2018 te finaliseer. Vir elke betaal om kontantvloeibehoef- minstens R100 per ton vir die maand wat die prysfinalise- tes aan te spreek. Vir dieselfde termynkontrakte bly staan. Die ring uitgestel word, word die hoeveelheid mielies word De- verkoopopsie bied beskerming basisaftrekking met die koste sember 2017-termynkontrakte teen die afwaartse risiko tot op (bekend as rolkoste) om die (futures) op SAFEX gekoop. Hier- die vlak van die trefprys van geleentheid te behou om die termynkontrakte bied aan die opsie vir die tydperk tot die26 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGvervaldatum van die opsie. koop om in Julie 2018 te lewer. kontantvloei kan ervaar om Dit is van kardinale belang’n Verdere alternatief wat oor- In die evaluering van die wins- variasiemarges te betaal. Dieweeg kan word, is ’n Koopopsie- gewendheid van so ’n strategie risiko vir prysdaling kan bestuur dat die produsent homselfstrategie (Call Spread). Die pro- moet die produsent begroot vir word deur ‘n verkoopopsie (put)dusent verkoop sy fisiese mielies die rente op die aankoopprys te koop. Die koste verbonde vergewis van hoe lank hy in diein oestyd en terselfdertyd word van die mielies, opbergingskoste hieraan beperk egter die wins-‘n by die geld koopopsie (call) vir die huidige seisoen plus potensiaal van die strategie, om- mark wil wees en wat sy aptytvir Desember 2017 gekoop en die gedeelte van die volgende dat pryse met meer as die koste‘n uit die geld koopopsie (call) seisoen tot met Julie 2018 en van die put-opsie moet styg. vir risiko is. Met die huidige prys-vir Desember 2017 verkoop. Die vir die koste om sy lande skoon Minder sekuriteit hoef beskik-produsent se maksimum wins- te hou. Die produsent kan sy baar te wees vir die aankoop en voorraadvlakke in Suid-Afrika,potensiaal is die verskil tussen mielies vroeër as Julie 2018 op van termynkontrakte.die vlak waarteen die koopopsie die Julie 2018 kontrak prys en Opsommend vergelyk die is daar ‘n risiko dat pryse stadiggekoop is en die vlak waar- betaling in Julie 2018 ontvang. verskillende opsies soos volgteen die koopopsie verkoop is, Die voordeel is dat die fisiese met mekaar: kan herstel en selfs onder drukminus die netto koste van die voorraad in die silo lê en die Opsies 1 en 2 hierbo kanopsiestrategie. Die maksimum produsent nie blootgestel is aan deur Africum Commodities be- kan bly indien die komendepotensiële wins sal slegs reali- produksierisiko nie. Die risiko vir hartig word sonder individueleseer indien die mark by of hoër die produsent is egter dat die Safex-rekeninge. By opsie 3 en seisoen se aanplantings nieas die trefvlak van die verkoopte mielieprys nie genoegsaam styg 4 moet die produsent gebruikkoopopsie beweeg. Terwyl om die aankoopprys plus koste maak van Safex-rekeninge by drasties verminder sou word niedie maksimum winspotensiaal te dek nie. Suidwes Makelary. Vir opsie 5in die geval van prysstygings As alternatief vir die aankoop moet die produsent finansiering en gunstige klimaatstoestandebeperk is, is die risiko vir verliese van fisiese mielies kan die by AgriCapital of ‘n ander finan-indien markpryse sou daal hele oes met termynkontrakte sierder bekom indien hy nie oor sou geld.beperk tot die netto koste van teruggekoop word. Die risiko eie fondse beskik nie. Africumdie opsiestrategie. Die strategie hierin is dat indien pryse sou Commodities sal die aankope Vir meer besonderhedekan enige tyd voor die verval- daal, die produsent druk op van die fisiese graan behartig.datum ontknoop word, wat oor enige van die alternatieweaddisionele koste kan behels.Indien die trefvlak van die hierbo en spesifieke oplossingsverkoopte koopopsie nie bereikis nie, kan ‘n deel van die netto vir individuele behoeftes, kankoste moontlik verhaal word.Indien die strategie nie teen die produsente met een van Afri-vervaldatum van die koopopsieswinsgewend was nie, kan daar cum Commodities se graanver-addisionele koste aangegaanword om ‘n strategie vir vêrdere krygers gesels. OEmaande in plek te kry. Produsente wat oorweeg Kontak gerus vir Bertusom in die lig van die huidige Pretorius op sy sel 083 325lae prysvlakke vir die volgende 1851, by sy kantoor 018 581produksieseisoen nie te plant 1235 of e-pos:nie, kan oorweeg om, nadat [email protected] mielies verkoop is,finansiële verpligtinge in hierdie Opsie Voordele Nadeleseisoen na te kom, dieselfde 1. Hou fisiese voorraad terugtonnemaat mielies terug te Geen produksierisiko Koste van opberging Kan winsgewend wees indien die Rente-implikasie mark genoegsaam sou styg Risiko dat pryse nie genoegsaam styg nie en selfs kan daal 2. VBK Benut huidige premies in mark Basis is verseker Beperkte bemarkingsvenster Rolkoste 3. VUPK Geen verdere opbergingskoste Risiko dat pryse nie genoegsaam 4. Koopopsiestrategie Realisering van kontantin-vloei styg nie en selfs kan daal Beperkte koste Risiko dat pryse kan daal en ver- liese in die termynmark gerealiseer 5. Koop fisiese voorraad terug Geen produksierisiko word Graan dien gedeeltelik as sekuriteit Beperkte winspotensiaal Verdere koste nodig om die strat- egie verder te neem Risiko dat pryse nie genoegsaam styg nie en selfs kan daal Kan lang tydperk neem om ‘n wins te realiseerwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 27

LANDBOUKUNDIGGrondbewerking 101 - virmeer effektiewe verbouing ARTIKEL DEUR: Christo Smit Bestuurder: Produsentekommunikasie en - inligting, Suidwes GraanDie doel van verdig, en die verdigting moet waardetoevoeging en wins- NB: Let daarop dat die kostes engrondbewerking met diep bewerking, ripper en gewendheid van die bepaalde waardes van 2011 in die tabelleGrond moet bewerk word om ‘n moffieripper, opgehef word. boerdery. Die verandering het aangetoon word. Slegs diegunstige omgewing te skep vir Dié tipe bewerking is effektief meegebring dat die onderne- dieselprys is aangepas.die saad wat geplant gaan word op sandgrond en word meer as ming kon uitbrei ten spyte van Verandering in Meganisasie-sodat dit kan ontkiem, groei en 1000 mm diep gedoen. die ekonomiese druk, dit het opset (Terratek)ontwikkel en uiteindelik opti- Grond met ‘n hoër klei- winsgewendheid aansienlik ver-male opbrengs kan lewer. Grond inhoud verg ander bewerking beter. Die optimale benutting Die afleiding wat uit die tabellemoet effektief bewerk word aangesien dit nie so baie verdig van die beskikbare vog weensom die gewenste uitwerking te nie. ‘n Verdigtingsblad kan wel effektiewe bewerkingspraktyke gemaak kan word:hê op die vestiging en ontwik- vorm, soos ‘n ploeg- of smeer- het dié voordeel meegebring.keling van die saad. Bewerking blad wanneer die grond bewerk Die tabel wys duidelik die be- • Deur meganisasie reg teverhoog wortel- en waterin- word as dit te nat is. Die beper- sparing sowel as die effektiewedringing in die grond. kende lae en die diepte daarvan benutting van die vog oor die beplan kan aansienlike koste Die waterhouvermoë of kan met ‘n petrenometer bepaal aantal jare. Winsgewendheidstoorkapasiteit van ‘n bepaalde word. ‘n Tandimplement moet het toegeneem en die waterver- bespaar word. Arbeid- engrondtipe bepaal die hoeveel- gebruik word om dié lae op te bruik om 1 ton graan te produ-heid water wat dit kan opgaar of hef. seer het van die aanvanklike 200 brandstofkoste per ha hethou om vir die plant beskikbaar Die tabelle hierby wys die mm per ton graan gedaal nate hê. effek van deeglike meganisasie- slegs 98 mm. Produksie kon ver- afgeneem. Hoe beter die wortels beplanning en die uitvoering hoog en die wins per eenheidontwikkel, hoe beter sal dit daarvan op die ekonomiese het aansienlik toegeneem. • Produksie het toegeneem,water en voedingstowwe uit diegrond opneem. Beperkende lae hoofsaaklik as gevolg vanof chemiese wanbalanse verlaagdie effektiewe opname van beter benutting van diewater en voedingstowwe endus die benutting daarvan. plantbeskikbare vog. Dit konPrimêre bewerking vermag word deur chemiesePrimêre bewerking berei grondvoor sodat wortels optimaal kan en fisiese regstelling van dieontwikkeling om die plant teanker en vog en voedingstow- grond. OEwe te kan opneem. Die grond-profiel moet bestudeer word, Aspek van belang Begin 2006 Terratek Terratek Terratekwant as die fisiese samestelling Terratek 2006 2009 2011/2012bekend is weet die boer hoe om Oppervlakte bewerk 1500 1500 3056die grond effektief te bewerk. Aantal bewerkings 15 13 14 5000Die tekstuur en struktuur moet Totale kW aangewend 1,132 950 1,396 12nie vernietig word nie. kW aangewend /ha 0.76 0.63 0.45 1,630 Sandgrond is geneig om te kW Vervangingskoste /ha (huidig R 5,320 R 4,410 R 3,150 0.33 R7,999/kW ) R 2,310 Totale kW beleggingskoste Totale dieselverbruik R 7,924,000 R 6,650,000 R 9,772,000 R 11,410,000 Dieselverbruik/ha 143,000 75,000 123,000 185,000 Dieselkoste/ha (@R12.00/l) 95 50 40 37 Totale Dieselkoste R 600 R 480 R 444 Totale arbeid-ure R 1140 Arbeid-ure/ha R 1,716 000 R 900 000 R 1,476 000 R 2,220 000 3,000 5,550 9,350 12,400 2 1.82 1.57 8.228 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 29

AKTUEEL30 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGDIE pH-FAKTOR VIRMIELIEWINS ARTIKEL DEUR: Dr GJ (Gawie) du Toit (Pr.Sci.Nat.) GDT GondkundekonsultantSuksesvolle mie- deelkundige gebruik daarvan, is (blou lyn) – seisoene 81/83 die verskil aan die einde van 29lieproduksie kan is in besonder verantwoordelik en 84/86. Hierdie proef is op die jaar, bykans 6 t/ha beter wasalleenlik volhoubaar vir die versuring van grond. Die Nooitgedacht-navorsingstasie (2008/2010)wees indien grond- versuringsproses kan selfs daar- by Ermelo gedoen op rou/nuwe Drie-jaar gemiddeldepH op ‘n fatsoenlike toe lei dat die grond uiteindelik grond met heelwat organiese opbrengs vir oeste met +Kalkvlak gehandhaaf nie meer mieliegroei sal kan materiaal wat grondsuurheid en -Kalk waar dieselfde NPKword. Kritiese suur onderhou nie (sien FIGUUR 1 en aan die begin kon buffer. Daarna toegedien was oor die 29 jaargrond kan baie na- die foto). het die oes sonder kalkbehan- van 1981/82 tot 2009/10.delig wees vir goeie Uit Figuur 1 is dit duidelik deling met elke seisoen draties Die foto bevestig die na-oeste, met gevolglike dat die +NPK-behandeling begin afneem tot ‘n laagtepunt delige invloed van ‘n lae pHlae mieliewins. Hier- SONDER kalk (rooi lyn) vir van minder as 0.5 t/ha na 29 jaar (suurgrond) op groei vandie ongewenste toe- die eerste ses seisoene feitlik (2008/2010). Daarenteen het die mielies. Dit stem ook presiesstand kan alleenlik dieselfde oes kon lewer as die oes onder die +kalkbehandeling ooreen met die oesresultatereggestel word deur +NPK waar kalk wel toegedien konstant beter gedoen, sodatgenoeg hoë-gehalte bl 33>>>landboukalk gereeldtoe te dien. Die effek van lae pH op die groei en die produksie van mielies is duidelik sigbaar in die mielies in die voorgrond op die foto.Toename in grondsuurheid (of lae pH) kan ernstige FIGUUR 1 afmetings op grond onder Drie jaar gemiddelde oeste vir die 29 jaar 1981/82 tot 2009/10 vir +kalk en -kalk waartydensvoortdurende gewasproduksie dieselfde NPK toegedien wasaanneem en kan ingrypende 7produksiebeperkinge op ge-wasse plaas. Gevaarligte begin 6flikker wanneer grond-pH ( H2O) begin daal en neig na 5.5 tot 55.0 (KCl-pH ongeveer 4.5 tot 4.0).Veral wanneer die ondergrond Mielie-oes (t/ha) 4versuur, kan hierdie toedrag vansake baie krities raak. 3 2OORSAAK VAN 1GRONDVERSURINGGewasproduksie vind gewoon- 0 84 - 86 87 - 89 90 - 92 93 - 95 96 -98 99 - 01 02 - 04 05 - 07 08 - 10lik plaas op grond wat jaarliks 81 - 83 Produksie-seisoenbewerk word. Die gebruik vanstikstof (N), en veral die onoor- Ons Eie Augustus|September 2017 31www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG32 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG>>>PH FAKTORvan Figuur1. Die mielies op die kan ernstige produksiedruk tot Hierdie mega-mielieboerdery op die Oostelike Hoëveld, met ‘nvoorgrond het geen opbrengs gevolg hê. sojaboonkomponent, gee besondere aandag aan kalkaanvulling.gelewer nie teenoor ‘n goeie Geen prakties betroubare Hulle skroom nie om jaarliks duisende tonne kalk toe te dien nie.7.7 t/ha vir die mielies in die metode bestaan tans om kalk (NKaCdl-aptHg=ron5d.5-p)Hw(oHrd20j)araergligkess3te.0l is tot minstens ‘n waarde van 6.5agtergrond. Die foto is op die fisies en/of chemies in kontak t/ha kalk toegedien op een-derdeOostelike Hoëveld geneem. te bring met suur ondergrond van die lande. Dit beteken dus ‘n onderhoud van 1.0 t/ha/jaar op Dit moet hier benadruk word (300 tot 800 mm) nie. Onthou, alle lande, om grond-pH minstens op dié vlak te hou – hierdie pHdat die grond-pH in albei gevalle kalk reageer in die grond as vorm uiteraard die fondament wat ‘gesonde mieliewins’ in hierdie(Figuur 1 en die foto) baie laag ‘n kontakreaksie met die suur boerdery lewer.was (H2O-pH = 4.5 of KCl-pH = kleideeltjies. Dus moet dit fisies3.5) terwyl die grond feitlik van daar geplaas word waar die Voeg nou hierby die kalkbe- as net op die mieliemark. Weensalle voedingskatione – kalsium probleem is. Dit los nie in water hoefte van alle ander gewasse baie eksterne druk op landbou-(Ca) en magnesium (Mg) – op soos stikstof wat met water (koring, sojabone, sonneblom, grond (ondermeer mynbou engestroop was. Uiters lae waardes in die grond afbeweeg nie. groente, vrugte, katoen enso- politieke invloede) is RSA sevan minder as 30 mg/kg (dpm) Hopeloos te min kalk word in voorts) dan kan waarskynlik nog voedselskuur eintlik baie ‘broos’.Ca en minder as 10 mg/kg SA gebruik volgende statistiek 2.0 miljoen ton kalk bygetel Derhalwe moet hierdie uiters(dpm) Mg, is al wat oorgebly het van die Misstofvereniging van word – dus 4.8 miljoen ton. Dit skaars en onvervangbare hulp-na die vernietigingsproses van SA. Volgens dr Pieter Haumann, spreek vanself dat hopeloos te bron, naamlik GROND, besondersuurproduksie (H+-ione)! hoof-uitvoerende beampte min kalk aangewend word vir vertroetel en bewaar word, Hierdie uiters ongewenste van die vereniging, is die totale gewasse in die RSA, maar veral sodat genoeg bekostigbaretoestand hou verreikende kalkverbruik vir alle landbou- vir mielieproduksie, om beko- voedsel vir die bevolking produ-gevolge in vir volhoubare hoë grond onder gewasproduksie in stigbare hoë kwaliteit voedsel seer word. (In ‘n opvolg-artikelkwaliteit gewasproduksie oor die Suid-Afrika maar tussen 1 en 1.2 te voorsien vir ‘n bevolking wat sal hierdie ‘broosheid’ bespreekalgemeen en mielieproduksie in miljoen ton per jaar. Hou nou in konstant toeneem. word).besonder. gedagte dat jaarlikse normale Mielieproduksie vorm die Die boere van die RSA kan Die negatiewe effek op die grondversuring in die orde van basis vir landboubedrywe weinig doen aan die politiekegrond raak nog erger wanneer 1.0 ton/ha kalk vereis vir neu- soos bees-, skaap-, vark- en aspekte, maar hulle kan sorg datdie grond deur versuring af- tralisering van die suurtoestand. braaikuikenboerdery, asook die hierdie uiters delikate hulpbrongetakel word, veral met onbe- Dus benodig 2.8 miljoen hektaar produksie van eiers, melk, botter, bewaar word en op ‘n ‘gesonde’heersde toediening van stikstof mieliegrond jaarliks minstens kaas en jogurt – indien mie- vlak sal bly om genoeg voedsel(N) – ‘n toestand wat dringend 2.8 miljoen ton kalk – en dit lieprodusente dus nie genoeg volhoubaar te kan produseer.ondersoek moet word. Veral hoë is net vir onderhoud om pH bekostigbare mielies produseerproduserende, diep grond met konstant te hou. In die meeste nie, het dit ‘n baie wyer invloed OE‘n ligte tekstuur is baie vatbaar gevalle is nog ekstra kalk nodigvir hierdie omstandighede en vir regstelling van lae grond-pH.www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 33

LANDBOUKUNDIG Gifplante Plakkies mooi maar gevaarlik! Kalanchoe rotundifolia (Haw.) ARTIKEL DEUR: Die genusnaam Kalanchoe is in 1763 deur Adanson aan Dr Franci Jordaan die plant gegee en dit is afgelei van‘n Chinese woord wat vir hierdie plante gebruik word. Die spesifieke naam Landbou Wetenskaplike Afdeling Weiding, Landelike, Omgewing rotundifolia beteken ronde blare en verwys na die vorm en Landbou-ontwikkeling, Potchefstroom van die blare van die plant. Die volksname vir die plant is nentabos of plakkie. Geografiese verspreiding Nentabos is inheems aan Suid-Afrika en kom in agt van ons nege provin- sies voor. Dit is slegs in die Wes-Kaap waar hierdie plant nie aangetref word nie. Behalwe in Suid-Afrika, word dit ook in Namibië, Botswana, Zimbabwe, Swaziland en Mosambiek aangetref. Nentabos kom wydver- spreid deur die Noordwes Provinsie voor. Beskrywing Nentabos is ‘n meerjarige, sappige kruid - dit is dus ‘n sukkulente plant. Die stamme van die plant is regop en onvertak. Die stam is redelik broos wat daartoe lei dat die blomme maklik afval. Die stammetjie is geel-groen tot grys-groen van kleur en sekere dele kan selfs pienkerig vertoon. Die plant is tussen 40cm en 1m hoog. Die wortels word as kort en fyn beskryf. Volgens literatuur is die groeitempo van nentabos baie vinnig. Die blare is rond tot langwerpig. Dit is stewig en vlesig en in teenoorstaande pare gerangskik. Dit is blou-groen van kleur en glad. Die blaarrande is glad en nie getand nie. Die groter blare word op die basis van die stam gegroepeer. Net soos die blomme val die blare baie maklik af. Nentabos se blare is immergroen. Die blomme word in ‘n bloeiwyse (pluim) op ‘n lang, regop stam gedra. Die plantbloeiwyse bestaan uit geel of oranje blomme wat dikwels rooi en opvallend gedraai word as dit ouder word. Die blomme is buisvormig. Hoewel daar beweer word dat nentabos reg deur die jaar sal blom, vind blomvorming hoofsaaklik gedurende die herfs tot vroeg winter (Februarie tot Junie) plaas. Die vrugte is langwerpige, vierhoekige kapsules. Dit is nie bekend hoeveel sade elke kapsule bevat nie - die literatuur verwys net daarna dat die sade fyn is en dat baie per plant gevorm word. Alle dele van die plant is toksies, maar die grootste kon- sentrasie toksiene word in die bloeisels/blomme aangetref. Groei en ontwikkeling Nentabos is ‘n interessante plant deurdat dit met sade sowel as vegetatief voortplant. Soos reeds genoem produseer elke plant baie fyn sade - bewerings van meer as 1000 sade/m2 word gemaak. Hoe hierdie sade versprei, is nie altyd duidelik nie. Dit kan oor kort afstande op die grond beweeg en daarom word die planete dikwels in kolonies aangetref. Daar word beweer dat die sade ook deur voëls versprei word, terwyl dit34 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGnatuurlik ook deur voertuie en die Gebruike van die plant Die blare is rond tot langwer-mens self versprei kan word (by- Nentabos word dikwels as ‘n pig. Dit is stewig en vlesig en invoorbeeld in modder wat aan die sierplant op rotstuine geplant. Op teenoorstaande pare gerang-skoene vasklou). Die sade bevat ‘n ligter noot word nentabos word skik. Dit is blou-groen van kleurnie stekels nie, daarom word diere tradisioneel as ‘n talisman deur die en glad. Die blaarrande is gladas verspreidingsmeganisme uit- Zoeloes gebruik aangesien hulle en nie getand niegeskakel. Nuwe plante kan egter glo dat dit jou onsigbaar vir anderook vegetatief vanuit die blare maak.ontstaan. Blare wat afbreek, kanwortelmateriaal vorm en dit kan Tipe toksiendus aan ‘n “nuwe” plant oorsprong Nentabos bevat hartglikosiede.gee. Nentabos is droogtebestand Die toksiese beginsel wat in dieen ryp gehard. plant geld is as kumulatiewe neu- rotoksiese bufadiënolied bekend.Habitatvoorkeure Hoewel nentabos slegs giftig virNentabos groei in skaduwee diere is, kan allergiese reaksies bygebiede of in die skaduwee van veral kinders ontwikkel wanneerander plante. Dit groei in byna hulle die plant hanteer.enige grond solank dit goed Kliniese tekens van vergiftiginggedreineer en die pH neutraal is. Vergiftiging kom hoofsaaklik in dieDit groei egter besonder goed lente en somer voor, gewoonlikin sanderige, klakagtige of self tydens droogtes wanneer weidingbrakgronde. Die plant word as skaars word - dit is ook die tyd“waterwys” beskryf aangesien die wanneer hierdie plant blom enwatergebruiksdoeltreffendheid soos reeds genoem is die hoogstedaarvan hoog is. Nentabos verdranie versuiptoestande nie. bl 36>>>www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 35

LANDBOUKUNDIG>>>Kalanchoekonsentrasie toksiene juis in die Die blomme word in ‘n bloei-blomme. Alle diere, insluitend wyse (pluim) op ‘n lang, regopperde, honde en hoenders is vir stam gedra. Die plantbloei-nentabosvergiftiging vatbaar, wyse bestaan uit geel of oranjemaar skape en bokke is meer blomme wat dikwels rooi enalgemeen vatbaar. Nentabos- opvallend gedraai word asvergiftiging is ook as krimpsiekte dit ouder word. Die blommebekend en dit is ‘n vergiftiging wat is buisvormig. Hoewel daardie senuwee- en spierstelsels aan- beweer word dat nentabos regtas, gewoonlik met noodlottige deur die jaar sal blom, vindgevolge. Krimpsiekte is een van blomvorming hoofsaaklikdie grootste oorsake van veever- gedurende die herfs tot vroegliese in Suid-Afrika. Die vleis van winter (Februarie tot Junie)vergiftigde diere kan sekondêre plaas. Die vrugte is langwer-vergiftiging van honde en selfs pige, vierhoekige kapsules. Ditmense veroorsaak. Twee tipes is nie bekend hoeveel sade elkekrimpsiekte kan onderskei word, kapsule bevat nie.naamlik ‘n akute (opblaas) krimp-siekte wat tot skielike vrektes lei, of Literatuur Gebruikchroniese (dun) krimpsiekte wat Botha, C.J. & Venter, E. 2002. Plants poisonous to livestock in Southerngeleidelik ontwikkel. Simptome Africa. University of Pretoria. Faculty of Veterinary Science. Dept. ofvan krimpsiektevergiftiging is baie Para-clinical Sciences, Section Pharmacology and Toxicology. Pretoria,anders as dié wat normaalweg South Africamet hartglikosiede vergiftiging Mutshinyalo, T.T. 2001. Kalanchoe rotundifolia (Haw.) Haw. Walter Sisulugesien word, naamlik uitputting, National Botanical Garden. www.plantzafrica.comverlamming van die kop en nek, Van Wyk, B-E., Van Heerden, F. & Van Oudtshoorn, B. 2002. Poisonousstuiptrekkings, respiratoriese Plants of South Africa. Briza Publications, Pretoria.verlamming en uiteindelik vrektes. Wells, MJ, Balsinhas, H, Joffe, VM, Engelbrecht, G & Stirton, CH. 1986. AVergiftigde diere kan soms vir ‘n catalogue of problem plants in Southern Africa. Memoirs of the Botani-paar weke verlam lê, terwyl hulle cal Survey of South Africa. No. 53.ten volle van alles om hulle bewusis, voor hulle vrek. Diere wattipiese krimpsiekte het loop stadigagter die ander vee aan; hulle ismoeg, loop met die kop losweghangend, en lê dikwels, gewoonlikmet die nek plat op die gronduitgesteek; baie sal ‘n kenmerk-ende houding inneem, met voetebymekaar, rug gebuig, kop af ennek soms verdraai na die een kant;die naam krimpsiekte, is juis vanhierdie tipiese houding afgelei.Meganiese beheer dat dit moontlik ook na ‘n tydperkMeganiese beheer is oneffektief weer verwyder word en dan op ‘naangesien enige deeltjie van ashoop (of dikwels sommer in diedie plant wat op of in die grond veld op die plaas) gegooi word.agterbly weer aan nuwe plante Hierdie plant het die vermoëoorsprong kan gee. om uit die blare nuwe plante te vorm - dit het dus die vermoë omBiologiese beheer gebiede waar dit ‘weggegooi’ isDaar is tans geen geregistreerde weer maklik te koloniseer. Hoewelbiologie beheeragense vir die hierdie plant nie werklik giftig virbeheer van hierdie plant nie. mense is nie, is dit egter toksies vir ‘n groot verskeidenheid diere.Chemiese beheer Nentabos is dus ‘n mooi, maarIn Suid-Afrika is daar tans geen baie gevaarlike plant - bly wegonkruiddoder vir die beheer vanhierdie plant geregistreer nie. van dit alvorens dit te laat is! OE Nentabos is ‘n baie mooi planten mens is sommer lus om dit uitdie veld te verwyder en in ‘n tuinte plant. Die probleem is egter36 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

PRODUKNUUSSIDI trek‘n nuwe baadjie aanSIDI, VOORHEEN SIDI PARANI, vertel, waaronder die gehalte van Ook wanneer ons nuwe geografiese net opbrengs: Dit is die wetenskap,spog nou met‘n nuwe naam en vloeibare kunsmis en die prestasie gebiede betree, vind ons dat kliënte gerugsteun deur navorsing, wat metvoorkoms. Die eenvoudige, skoon van die Christiana-aanleg in terme die woord vreemd vind, daarom het uitmuntende opbrengs gepaardgaan,handelsmerk staan voortaan slegs van gehalte en volume van produk ons besluit om dit te vereenvoudig na en die vertrouensverhouding ombekend as SIDI en daar is groot planne gelewer een is. Puik opbrengsresultate slegs die reeds bekende‘SIDI’.” hierdie opbrengste te behaal. Daaromvir die produk. onder ʼn verskeidenheid van toestande Verder was die tydraamwerk vir die is die slagspreuk verander na Yield+.” Volgens Cas Prinsloo (hoof van SIDI) ondersteun die sukses-kombinasie van vernuwingsprojek ook direk gekoppel Dit is egter nie slegs SIDI sehet SIDI een van die uitdagendste tegnologie en kennis wat SIDI bied. aan verwikkelinge in die produkreeks, voorkoms wat vernuwe nie –jare nóg beleef.“’n Kombinasie van Prinsloo sê dat die sukses van dié met interessante en agronomies vernuwing binne die besigheid vindplanttoestande in droëlandgebiede, besigheid direk toe te skryf is aan indrukwekkende produkte wat SIDI deurlopend plaas.“Uitbreidings- enbeskikbaarheid van roumateriale spanwerk en personeel se karakter oor die afgelope seisoen kommersieel vernuwingsgeleenthede worden waterbeperkings in besproei­ en toewyding, eerder as spesifieke getoets het. konstant ondersoek om te versekeringsgebiede het daartoe gelei dat die prestasies wat behaal is. Die nuwe handelsmerk-argitektuur dat SIDI ʼn goeie oplossing kan bied opspan baie hard moes werk vir goeie Daar is reeds in Junie 2016 besluit is modern, skoon en vars, en verteen- enige plantvoedingsnavraag.”resultate,”sê Prinsloo,“maar dit is juis op ʼn nuwe voorkoms – een wat die woordig die wetenskap en kliëntever-in sulke uitdagende omstandighede tegnologie en innovering van die houdinge waarvoor Sidi staan.dat die karakter van verskillende vloeibare- sowel as die korrel produkte “Wetenskap en verhoudinge ispersone en die besigheid, die beste na weerspieël. vir SIDI die sleutel tot volhoubarevore kom. Ek kan met trots sê dat die “Daar word in die algemeen reeds plantvoeding, en kom duidelik naspan wondere verrig het.” na die besigheid verwys as slegs vore in die handelsmerk,”sê Prinsloo. SIDI het in moeilike omstan- ‘Sidi’,”sê hy.“Die‘Parani’-deel is vir “Dit dui ook op volhoubare besigheiddighede ʼn rits suksesstories om te ons deursneekliënt ʼn vreemde term. in die kunsmissektor. SIDI is méér aswww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 37

LANDBOUKUNDIGMoenie met ‘n slapriemgevang word nie!Met verwysing na die bepaal deur die gelewerde prys op die ARTIKEL DEUR: plaas in Rand per ton, te deel met die Dr. Jaco Erasmusartikel op bladsy 27 van % GKE en dan te vermenigvuldig met 100. Ph.D. Phys. Inorg. Chem. (Groep tegniese bestuurder: SA Kalk &die Junie/Julie uitgawe van Boerderypraktyke wat langtermyn Gips) volhoubaarheid maar terselftertydOns Eie getiteld“Ekonomies ook korter-termyn winsgewendheid Produsent A koop byvoorbeeld die opheffing van grondsuurheid en ondersteun, behoort daagliks in vanjaar sy tradisionele KalkprodukEffektiewe Bekalking – hoe elke boer se visier te wees. Daarom X aan teen R 400 per ton op sy plaas die verskaffing van makrovoedings- die werklik dringende oproep tot afgelewer. Die produk is relatiefsuiwerheid en fynheid boere om die net wyer te span as suiwer met‘n % KKE van ongeveer elemente aan sy gesaaides. bloot net die gelewerde prys of die 85% (hy koop dus 15%‘sand’waarvanjou Rand kan rek”, het ons ooglopende chemiese kwaliteit van‘n hy reeds baie op die plaas het (met Om te boer moet‘n man of vrou landboukalk, soos dit tradisioneel die die tong in die kies gestel) en verderdit goed gedink om die gewoonte geword het. voldoen dit gemaklik aan al die vandag hare op die tande hê, maar Wie sal tog so ongeërg wees om vereistes van Wet 36 van 1947 metspreekwoordelike yster te ten duurste op te dok vir‘n nuwe onder andere,‘n fynheid van net meer ‘n klein bietjie logika help soms om trekker, net om later te besef dat dit as 50% wat rapporteer aan kleinersmee terwyl dit nog warm eintlik‘n demonstrasiemodel was wat as 250 mikron – hy is dus heeltemal die knoop deur te haak! Produsent onder valse voorwendsels as nuut gemaklik daarmee om te betaalis. Vanselfsprekend hou nie- verkoop is? Ons is seker almal van vir‘n allemintige 50% waaruit hy A het nou wel net R400 per ton kleins af geleer dat goedkoop koop waarskynlik onwetend, géén voordeelmand tog daarvan om‘n kat meestal duurkoop is, en tog word gaan trek nie! betaal, maar in werklikheid het hy ons steeds te maklik‘n rat voor die oë Produsent B van die buurplaas isin die sak te koop nie! Maar gedraai! egter nie so groen dat‘n koei hom sal effektief‘n allemintige R941 per ton Kom ons kyk ter illustrasie vlugtig vreet nie, en het daarenteen besluithelaas, word ons almal die na twee sprekende gevallestudies om nie weer vanjaar die koffie te vir sy bekalkingsprogram opgedok! hieronder, terwyl ons die volgende drink soos die kan hom skink nie. Hyeen of ander tyd met koue twee baie eenvoudige basiese be- besluit dus om vanjaar eerder die Produsent B daarenteen, het in reële ginsels in ons agterkop in gedagte effens duurder kalkproduk Y aan tepap onder‘n wip gevang! hou: (i) Eerstens dat alles wat in‘n koop teen‘n hoër, dog steeds skaflike terme eintlik die goud raakgeboor kalkproduk teenwoordig is wat nie R500 per ton afgelewer op sy plaas.In die genoemde artikel het ons‘n rapporteer as totale ekwivalente Kalkproduk Y is heelwat suiwerder met sy veel effektiewer bekalkings-daadwerklike poging aangewend karbonate tydens die KKE (suurme- met met‘n KKE van 95%, en bevat dusom die prys van‘n landboukalk, soos tode) analise nie, eintlik maar net slegs 5% nuttelose‘sand’– daarvan program wat‘n skrale R526 per tongelewer op die plaas, in perspektief onoplosbare, nuttelose vullers is, het hy altemit oorgenoeg!te plaas met die werklike beskikbare soveel so dat ons kwantitatief daarna Die groot verskil lê egter in die gekos het!waarde daarvan. Die‘Gekombineerde kan verwys as‘sand’, en (ii) tweedens, fynheid van Kalkproduk Y wat 100%Kalk Effektiwiteit’of % GKE van‘n dat dit onomwonde bewys is dat fyner is as 250 mikron. Produsent B Kom ons stel dit selfs noglandboukalk is gedefinieer as die slegs die fraksie van‘n kalkproduk is versigtig optimisties dat hy nie dieproduk van die % KKE (suurmetode) wat fyner is as 250 mikron is, werklik kat aan die stert beetgehad het nie eenvoudiger: Ons twee vriende koopen die % F (persentasie wat byvoor- chemies reaktief is en deelneem aan en strooi die kalk met‘n verwagtingbeeld sal rapporteer aan kleiner as suuropheffing asook makro-element en die wete dat elke gram wat hy elkeen 100 ton kalk. Produsent A250 mikron), gedeel deur 100. Wan- verskaffing in die eerste 12 maande strooi, vanjaar aktief gaan bydra totneer die % GKE van‘n landbouproduk na toediening! het effektief R400 per ton betaal virdan bepaal is, kan die relatiewebekalkingskoste van verskillende Produk X wat in der waarheid slegslanboukalke maklik deur enige boer,agent of landboukundige bereken en [0.5 x (100 – 15)] = 42.5 ton suiweronderling vergelyk word. Die‘Ekonomies Effektiewe Bekalk- aktiewe kalk verteenwoordig, wylingskoste’of EEB word eenvoudig Produsent B met produk Y daaren- teen, die ekwivalent van [1.0 x (100 – 5)] = 95 ton suiwer aktiewe kalk aangekoop het! As albei ons vriende elkeen dus slegs R400 per ton aan kalk wou spandeer het, sou Produsent A dus 42.5 ton ontvang het terwyl Produsent B‘n fantastiese 76 ton kalk vir dieselfde geld gekoop het! Ons hoop van harte dat jy vanjaar nie vir jouself‘n kat in die sak sal koop nie! Kontak gerus vir SA Kalk en Gips om te ervaar hoe ons puik diens en produkte jou rand kan rek! OE38 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 39

ALGEMEEN Kry jou tuin reg vir LENTEVREUGDESeptember se begin is deklaag. Gereelde water is nou Plant dahlias en ander somer- • bebaarde iris, noodsaaklik. bolle en verdeel en verplant • Limonium perezi (reusein sommige streke nog Vrugtebome wat nou in bloei oorvol meerjariges wat nie die staan moet gevoed word met ‘behandeling’ in die herfs gekry statice),koud en winderig. Met die Protek 3:1:5 Algemene kunsmis. het nie. Kyk of daar lelieboorders • Scabiosa columbaria ‘But- Rose en ander blomdraende in jou bolplante is. vooruitsig van die lente, plante kan nou gevoed word terfly Blue’ (koringblom) en met FLOWER POWER 9 kg van Kemprin 200 EC • Viola odorata – Die tsaaris dit nou die laaste kans Protek wat blomgroei stimuleer. Plant kruie volgens hulle son Begin nou met die maandelikse en lig behoeftes. Oorweeg (soetviooltjie).vir die tuinier om voor- roetine om die rose met Efekto oregano, roosmaryn, tiemie, Rosecare te spuit, of dien Com- basiliekruid, dille, en salie vir ‘n Starke Ayres het ‘n groot reeksbereidings te doen vir die plete SC van Protek toe. sonnige plek. Ment, koljander, veelkleurige blomsaad en Diens jou tuinbesproeiing- pietersielie, vuurpyl, grasuie, groentesaad asook waterop-blomseisoen. Bloeisels stelsel deur seker te maak dat vinkel en sitroengras groei in losbare tuinvoeding. Gaan vra al die sproeikoppe skoon is en skaduryke areas. Sitroenver- gerus by jou naaste Kontreiwin-steek oral kop uit en die die spuite reg gestel is om die bena en kerrieblaarplante word kel vir die volgende produkte: beddings optimum te benat. almal baie groot, maar hulle isjasmyne is vol in blom! Oorweeg om ‘n tuinrekenaar heeltemal gelukkig in ‘n klein DOY PACK ACID LOVING 500G aan te skaf wat jou tuinnatmaak houer as dit gereeld gesnoei DOY PACK FLOWERING ORCHIDS 500GHierdie maand gee ons skedule 100% kan bestuur. word. Maak seker jy plant in DOY PACK NUTRIFEED 500G julle spesiaal ‘n voorskou Orbit rekenaarstelsels en goedgedreineerde grond en DOY PACK PLANT FOOD 3:1:6 500G van die Kontreiwinkels sproeier gee maandeliks addisionele DOY PACK ROSE FOOD 500G“Spring into action” promosie voeding. Kompos en potgrondwat op 24 Augustus begin het. September – Clivias, kruie help met dreinering en hou OE Maak beddings goed skoon, en kleur! die grond koel, terwyl Nitrosolen verwyder ook enige bos- 1 September tot 2 Oktober ideale organiese voeding gee. sies op die plaveisel. Berei die Die Clivia is die koning van die Snoei meiblomme en bank-saadbeddings goed voor deur lente, en dit is beslis die plant siarose sodra hulle klaar geblomkompos in dik lae oor te strooi. van die maand. Tuiniers ooral sal het. Knyp die groeipunte vanWerk kunsmis en beenmeel saamstem! Dit groei maklik, is struike wat nuwe lewe toon, afgoed in voor jy saai. Jy kan nou ideaal vir skaduhoekies, gebruik om takvorming en bosgroei aanbegin om somergroente en water spaarsamig, en as dit te moedig. Protek se organieseblomme te saai. beskerm was teen die ergste reeks is uitstekend vir die doel. Grasperke moet voorberei winterkoue, sal dit ‘n mens seword vir die lente deur dit hart verwarm met gloeiende Kleurkort te sny (scarify), straf te blomme. Dit verander later in As jy wonder watter sjarmantehark om die ou dooie mat te baie ornamentele sade in ‘n meerjariges kan jou lentetuin inverwyder en te belug met ‘n warm, roes-rooi skakering – die ‘n simfonie van kleure omskep,vurk sodat water en kunsmis by een inheemse plant wat ons kan jy die volgende oorweeg:die wortels kan uit kom. Hierna herinner dat tuinmaak waarlik • columbines,word die gras bemes met kuns- vreugde bring! • engelvlerke (gaura),mis spesiaal geformuleer virgrasperke soos Wonder 7:1:3 engelyk gemaak met ‘n grasperk-40 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

ALGEMEENTuinapteekJou tuinapteek behoort al- tyd hierdie basiese middels 100 ml (onkruiddoder vir die • Guanoflo (vloeibare voeding dels, kan jy beslis spog met ‘n te bevat. beskerming van struike en vir alle plante) pragtuin. klein bome)• Alphatrin (beheer miere bin- • Coopers Advance Paste Met die korrekte en tydige voor- Skaf dié middels by jou Kontreiwin- nenshuis) 200 g (beheer kakkerlakke bereiding van beddings kan jy kel aan sodat jy gereed is om jou binnenshuis) uitsien na ‘n kleurvolle lentetuin lentetuin die beste behandeling te• Rosecare (maandelikse toe- • Ultraweed 360 (Glysphosate) wat die vaalheid van winter sal gee. Onthou om gifstowwe altyd diening vir rose) 100 ml (Nie-selektiewe vervang. Stark Ayres se saad is ovaapann‘nwdviyeesiivlnieggresppawkleakakinrtgedsisetgopeoreor,ddbuuaikidegeeliksteoor onkruiddoder) wetenskaplik nagevors om die behoort te word.• Complete 350 SC (sistemiese • Ultrakill Fruitcare 100 ml beste opbrengs vir tuiniers te beheer van suigende insekte (beskerm vrugte teen gee en saam met die gebruik soos luise) vrugtevlieë) van hulle groei- en gifmid-• Ultraweed Tree and Bush Die beste wintervoeding voeding vir jou hele tuin, met Protek NutriGreen Plante groei in die winter en dit is dus noodsaaklik om jou hele tuin gedurende die winter te voed. Die Protek NutriGreen-reeks organiese en organiesgeba- seerde kunsmis is ideaal vir wintervoeding. Protek se NutriGreen-reeks bestaan uit organiese- en organiesgebaseerde korrelmisstof gemaak van verkomposteerde pluimveemis wat met koolstof (C) verryk en vry van patogene, parasiete en onkruidsaad is.   Organiese misstof is van nature stadigvrystellend en die koolstof verbeter die verbinding van die plantvoedingselemente met jou tuingrond, dus verhoed dit dat die misstof in die grond loog.    Dit bevorder die aktiwiteite van mikro-organismes in die grond wat op hul beurt die plantvoedingselmente afbreek tot in die vorm waar dit beskikbaar is aanplante om te gebruik.  NutriGreen bevat die 3 belangrikste plantvoedingselemente nl:  stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) asook al die mikro-elemente wat die plante benodig vir gesonde groei, bv yster (Fe), mangaan (Mn), koper (Cu), sink (Zn) en boor (B), ens. Of jy‘n“groen”tuinier is of nie, die NutriGreen-reeks is die ideale voeding vir jou hele tuin! Geregistreer in terme van Wet 36 of 1947 Gwano Pellets: N 21 g/kg, P 32.5 g/kg, K 27.6 g/kg, Zn 2000 mg/kg, Cu 70 mg/kg, Mo 4500 mg/kg, Fe 2200 mg/kg, B 1200 mg/kg, Mn 1000 mg/kg C 350 g/kg, Groep 2 misstof, Reg nr B4904; Flower Power: N 48 g/kg , P 10 g/kg, K 36 g/kg, Zn 61 mg/kg, Cu 17 mg/kg, Mo 22 mg/kg, Fe 869 mg/kg, B 256 mg/kg, Mn 212 mg/kg, C 296 g/kg, B4652, Groep 2 mis- stof; Gro Green: N 39 g/kg, P 10 g/kg, K 40 g/kg, Zn 61 mg/kg, Cu 17 mg/kg, Mo 22 mg/kg, Fe 869 mg/kg, B 256 mg/kg, Mn 212 mg/kg, C 315 g/kg, B4655, Groep 2 misstof. Geregistreer deur FarmWorx (Edms) Bpk, Reg no 2012/092415/07, Posbus 645, Heidel- berg, 1438, Tel no 011 812 9800. Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE BEE Agri (Edms) Bpk, Posbus 72, Heidelberg, 1438. Tel (011) 812 9800 of 0861 PROTEK (0861) 77 68 35, www.proteksa.co.zawww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 41

A LGAEKMTEUEENE L Kosmiese Kwêla deur Willie KoortsVind ’nbesonderse sterrebondelMet die Suiderkruis wat hier- die naghemel raak te sien - jydie tyd van die jaar op sy sy verbind net die sterretjies soos inlê met sy tipiese/spesifieke die skets en soek daar waar die“wysersterre”aan die bokant lyne kruis. As jy dit kry, bevinddaarvan , is dit ’n gulde jy jou in uitgelese geselskap –geleentheid om ’n baie Edmond Halley (van die komeet-besonderse sterrebondel faam) was die eerste persoonmet jou verkyker te besigtig. wat besef het dit is nie ’n ster nie.Die betrokke sterrebondel, Sterrekundiges het intussenbekend as Omega Centauri, bepaal die bondel bestaan uit ’nis die grootste en helderste geskatte tien miljoen sterre en isbolvormige sterrebondel in amper 16 000 ligjaar van ons af.die naghemel. Ons is baie Omega Centauri het ’n deursneebevoorreg, omdat dit is slegs van 150 ligjaar, wat beteken ditin die Suidelike Halfrond is so groot dat lig 150 jaar neemsigbaar is. om van sy een kant tot die ander te trek. Lig wat in 1867 vanaf dieDie sterrebondel is selfs een kant begin skyn het, het so sigbaar met die blote pas by sy ander kant aangekom! oog vanaf ’n redelike Die sterre in so ’n sterrebon-donker plek en wanneer die del is so dig gepak, as jy jouselfmaan nie te helder is nie. Dit op ’n planeet in so ’n stelsel soulyk soos ’n dowwe “uit fokus bevind, sal dit nooit nag weessterretjie”, maar ’n verkyker of nie – daar sal altyd ’n paar sonneklein teleskopie is ideaal om die gelyktydig op wees!sterrebondel duidelik te sien.Met ’n groter teleskoop kan jy Soek die Juwelekissieindividuele sterre uitmaak. As jy op ’n donker aand met die Dit is ook baie maklik dit in blote oog na die die sterretjie van die Suiderkruis kyk wat dieDatum Sonop Sononder naaste aan die “Wysersterre” sit jy verskillende kleure sterretjies ontdek toe hy ’n tydelike ster- (omkring in die grafika), sal jy kan uitmaak.01 Sep 06h34 18h08 net-net twee dowwe sterretjies As jy ’n teleskoop het (ja, rewag gedurende 1751–1752 kan uitmaak wat ’n perfekte klein selfs jou strandhuismodel)15 Sep 06h19 18h14 driehoekie daarmee vorm. As moet jy beslis daarmee na die hier kom oprig het. Meer as jou oë nog goed is, lyk die een Juwelekissie kyk. Die kleure is01 Okt 06h00 18h2` effe uit fokus. dan nog duideliker – tussen die tagtig jaar later rig John Herschel Trek jou verkyker nader om skitterwit sterretjies is daar rooi,15 Okt 05h46 18h29 bietjie beter te sien. Skielik lyk geel en blou sterretjies. As jy ’n teleskoop op in Rondebosch, die uit-fokus-sterretjie soos ’n jou verbeelding gebruik kan jy(Bereken vir Vryburg; 26.950°S, klein trossie sterretjies. Geluk, diamante, robyne en smaragde Kaapstad, waarmee hy hierdie 24.733°O, 1205m) jy het so pas die Juwelekissie uitmaak wat in ’n juwelekissie lê. ontdek. Die eerste wat jou opval Daar is nogal ’n goeie skoot “superb piece of fancy jewelry” is die A-vorm wat jy selfs met ’n Suid-Afrikaanse verbintenis met verkyker kan uitmaak. Kyk ook of die juwelekissie. Nicolas Louis de Lacaille het dit vanaf KaapstadMaanfases bekyk en dit die naam van Jewel Box gee. Vandag nog verwys baie mense daarna as “Her- schel’s Jewel Box”. Wetenskaplik gesproke, is dit een van die jong-Nuwemaan Eerste kwartier Volmaan Laaste kwartier ste oop sterrebondels, ’n skamele 28 Sep 06 Sep 13 Sep 20 Sep 29 Okt 05 Okt 19 Okt 29 Okt 14 miljoen jaar oud. Dit is 6 440 ligjaar van die aAarde en bestaan uit ongeveer 100 sterre. OE42 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

ALGEMEEN die WAPENwinkelHoe maak ek my Jaggeweermeer akkuraat? (2)Ons kyk in hierdie My raad aanaflewering na die klante is: “Wild is duur,laaste B in die gebruik ‘n goeie, bekendeakkuraatheidketting naam jagpunt om die boknaamlik Bullets meet te jag.”(patroonpunte). Foto’s met dank aan VLT Arms and Ammunition in Pretoria Hier is vier verskillende patroonpunte elk met sy eie unieke eienskappe. Heel links is ‘n skyfskietpunt – die res is almal jagpunte.Ons is baie bevoorreg in in jagammunisie. Geen stukkies die kern aan die mantel vas Berger en Lapua is van die ons land omdat ons toe- van die punt verbrokkel of breek (bonded) sodat die twee kom- bekende handelsname. Moenie gang het tot baie goeie met impak af nie – dus baie ponente nie met impak opbreek skyfskietpunte en jagpuntejagpunte asook skyfskietpunte. minder vleisskade. nie. Daar is egter baie ander verwar nie, elkeen is vir sy doelMoet nooit dié twee projektiele Aanvanklik kan al die geheime wat die vervaardigers vervaardig.verwar nie. verskillende tipes jagpunte inspan om hulle produkte ‘n Kom ons kyk na jagpunte. oorwel­digend wees. Name soos bemarkbare voordeel te gee. Volgende keer kyk ons naBekende vervaardigers van Bonded Core, Partition, Game­ My raad aan klante is: “Wild is teleskope.jagpunte sluit in Nosler, Sierra, king, Core Lock en nog baie an- duur, gebruik ‘n goeie, bekendeHornady, Barnes en verskeie der kan verwarring veroorsaak. naam jagpunt om die bok meet Lekker skiet en jag, en soos diemonolitiese punte. Hoe onder- Ons kyk kortliks na die betekenis te jag.” man op Potch sê “Bewe raak.”skei ‘n mens tussen goeie en van hierdie terme.swakker jagpunte? Die ideaal Die punt of projektiel Skyfskietpunte OEmet jagpunte is om maksimum bestaan uit ‘n koper mantel Skyfskietpunte is gemaak omslaankrag en penetrasie te verkry met ‘n loodkern binne-in. Die te brokkel of op te breek met Jaco Kruger het sy nasionale kleure inmet die minimum vleisskade. grootste uitdaging vir die impak. Die mantel van ‘n skyf- bankrusskiet verwerf. Hy het Suid-Afrika al by Monoliete word gemasjineer verskeie vervaardigers is om dit skietpunt is baie dun, maar baie verskeie wêreldkampioenskappe verteenwoordig.uit soliede geel- of rooikoper. Die reg te kry dat die mantel en die eweredig en konsentries. Die Hy is ook ‘n aktiewe SA Jagters-lid en is tansgewigretensie van ‘n monolitiese kern nie opbreek met impak nie. kern en die mantel is gewoon- bestuurder by Suidwes Wapens op Bothaville.punt wat uit die karkas herwin Hulle het verskeie slim metodes lik net aan mekaar vasgedruk. Kontak hom gerus vir al u wapenbenodigdhedeis, is gewoonlik baie hoog en bedink om dit te vermag. Name soos Matchking, Range by 060 995 0015.daarom word dit al hoe gewilder Sommige vervaardigers gom Master, Custom Competition,www.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 43

ALGEMEENAs jy dag ennag wil jagVerbeel jouself,‘n optiese Daar is reeds twee modelle met behulp van die knoppies Verander die kruishaartoestel wat gebruik kan beskikbaar, naamlik die 3-14X52 bo-op die teleskoop. Die verstel- Die X-Sight II laat die gebruikerword om mee te jag in die en die 5-20X65. Waneer jy lings kan dan gestoor word. Die toe om die kleur en selfs diedag, maar jou ook die ver- die toestel aanskakel, voel dit teleskoop sal nou die skerm tipe kruishaar te kies. Beskikbaremoë gee om in pikdonker behoorlik of jy in ‘n vegvliegtuig- sentreer en die kruishaar sal kruishare sluit onderandere innag te kan jag en selfs die kajuit instap. Die hoë definisie nou in die middel van die skerm ‘n ‘Mil-Dot’, ‘n ‘BDC’ en nog velejagtog te verfilm in volle skerm vertoon die kruishaar, vertoon word, die X-Sight II is meer. Daar is ook sewe kleurehoë-definisie beeld. Die vertikale besigtigingshoek, kan- nou verstel na die gebruiker se om uit te kies.X-Sight II is die produk van telingshoek en ‘n kompas. Daar nulafstand.baie navorsing en ontwik- is ook vele meer funksies watkeling spesifiek gemik die gebruiker kan aktiveer, soosdaarop om‘n tegnologies- video-opname, die afstandbe-gevorderde en funksieryke palingsfunksie en nagsig.digitale optiese toestel aandie verbruiker te lewer teen Nulafstand opstelling‘n prys wat die algemene Die nulafstand opstelling op diejagter se sak sal pas. X-Sight II werk heelwat anders as dié van ‘n tradisionele teleskoop. Die X-Sight II het die vermoë om verskeie profiele vir wapen, am- munisie en nulafstande te stoor en te herroep. Die nulafstand word ingestel deur in die X-Sight II se nulaf- stand verstellingsfunksie oop te maak, daar word dan een skootplasing vereis waarna die teleskoop se nulafstandkruishaar verskuif word na die impakpuntDie X-Sight II op ‘n jaggeweer gemonteer. Nagsig Hoewel al die bogenoemde funksies in ander handelsname in dieselfde prysklas ook beskikbaar is, is die een funksie wat die X-Sight II laat uistaan bo die res, die vermoë om in die nag te werk. Nagsig vermoë in ander toestelle kan tot vier of meer maal duurder as die X-Sight II wees. ATN het ‘n ongelooflike taak verrig om die toestel bekostigbaar te maak sonder om kontras of skerpheid prys te gee. Met die X-Sight II se nagsigfunksie kan jy die kleurpallet ver­ bl 46 >>>44 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 45

ALGEMEEN >>> As jy dag en nag wil jagander na die tradisionele groen, Sou daar geen eksterne lig wees WI-FI IXWn-fSraaitg-rhiostoiInIi tfleditlieselsigkBoookps?of na wit-en-swart opsies. Jy kan nie met slegs die standaard infra- Die X-Sight II is selfs met WI-FI Mikro SD-kaartselfs die ligsensitiwiteid aanpas. rooi flits (ingesluit by die X-Sight toegerus. Via die WI-FI kan Nie-herlaaibare batteryeWaar tradisionele nagsigtoerus­ II) beskikbaar, sal ‘n jakkals op 150 die toestel met slimfone enting beskadig kan word wanneer meter sigbaar wees. tabletrekenaars kommunikeer, Ballistiese afstandmeters (1000dit in daglig aangeskakel word, mits die bedryfstelsel Andriod meter en 1500 meter modelle)sal dit nie die X-Sight II hoege- Net vir die rekord – of IOS is. - Meet die afstand na ‘n voor­naamd beïnvloed nie. Die X-Sight II kan dus die Die effektiewe nagsigafstand video-opname beeld wat die gebruiker sien werp/teiken, enmet die X-Sight II word deur Die X-Sight II het ook die vermoë na die slim-toestel stuur sodat - kommunikeer met die X-eksterne faktore soos maanlig, om jou jagtog in hoëdefinisie ander ook dieselfde beeld intydssterrelilg en die groote van die te verfilm terwyl jy daarmee jag. kan sien. ATN het ook ‘n toep Sight II om afstandverstellinginfra-rooi flits wat saam met die Beperkings weens geheukaart- vir slimfone of tabletrekenaars automaties te maak sodattoestel gebruik word, bepaal. groote bestaan hoegenaamd ontwikkel waarmee videos die gebruiker nie nodig het nie omdat die toestel oor ‘n baie afgelaai en alle verstellings aan om enige skootverstellings te unieke funksie, genaamd ‘Recoil die teleskoop via Wi-Fi gemaak maak nie. Dié funksie vereis Activated Video’ (RAV) beskik. kan word. wel dat ‘n ballistiese profiel Met die RAV-funksie aangeskakel opgestel moet word vir die sal die X-Sight II video in ‘n kring- Eksta toebehore spesifieke wapen in gebruik. loop opneem. Omdat die toestel Eksterne battery-pak – Verleng die terugslag van die geweer kan die gebruikstyd van die toestel OE monitor het dit die vermoë om na 15 tot 22 uur, afhangende slegs die 10 sekondes voor en na van die hoeveelheid geakti­ die skoot uit die buffergeheue veerde funksies. na die geheukaart oor te skryf. Kom sit hier by ons om die vuur, kry‘n‘ietsie’in die glas, dan raak skietstoriesons eers rustig. Kry die longe en die tonge los sodat die stories kan vloei – hier praat ons net skietstories, uit die heup uit.Hier is nog een uit die pen van Ben Jacobs, plaagbeheerbeampte van Suidwes.Andries se ystervarkEK GESELS DIE naweek met Ons ry toe met twee bakkies, maar genoeg kom om‘n skoot te waag, staan langs die bakkie, aan ons kantmy ou bff van baie jare en ons gesprek ons het net een spotlight en die ding vlie die ystervark om en kom reg op van die doringdraad en hy herlaai syloop draai op die plaas. Ons was al werk met‘n kabel wat voor op die Andries af. geweer.bffs toe daar nog nie so iets was nie battery van die bakkie gekoppel is. Nou ... op dieselfde oomblik, peuter Ons vra wat gaan aan en heel koel,... So praat ons toe tot by skiet. Hy vra My bff, Floors, hou die lig vas. Die Floors met die lig en die kabel kom soos James B, sê Andries vir ons, metmy of ek onthou van Andries en die res skiet en Chris bestuur. Ons het niks los van die battery af. Stik donkerte. net so effense bewerigheid in sy stem,ystervark. jakkalse gekry nie, maar op‘n stadium Andries gil soos‘n sub A dogtertjie. dat hy geweet het die vark storm op En ek onthou van Andries en die kom ons op een ystervark af wat in die Die volgende oomblik begin daar hom af en al weet hy die penne is netystervark. Nou wil ek julle dié een ver- mielies rond ploeter. Chris stop. Floors skote klap. gevaarlik aan die agterkant, wou hytel. Andries was my ou bff se oudste lig. Andries trek los met daai nie in die donker met ystervark se kindbroer. Ons het een aand so bietjie Niemand kan die shot maak nie en haelpomp van hom, maar dit klink sukkel nie. Toe maak hy maar lig metgaan jakkalse soek wat skaaplammers Andries besluit hy gaan sy pompaksie soos oorlog en jy sien net sulke lang die geweer, sodat hy oor die draad kongevang het en ons maak toe die hele haelgeweer vat en die ystervark vlamme elke keer as die skoot klap kom.buurt bymekaar. Dis die drie Beukes- anderkant die draad wegblaas. … so om en by die tiende sekonde, Ons het die ystervark gekry, maarbroers en die Van Zyls van langsaan en Groot meneer stap hy toe in die lig toe kry kleinboet Floris die lig se kabel jy kon met hom niks doen, want al vyfons Jacobse en nog twee van wie ek langs na die draad en klim deur. Hy weer vas. Die lig gaan aan en Andries van Andries se kerse het hom getref.nie name kan onthou nie. loop op die ystervark af en toe hy naby46 Ons Eie Augustus|September 2017 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Augustus|September 2017 47