YIL: 58 • SAYI: 4 • EKİM-KASIM-ARALIK 2021 ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI YAYIN ORGANI Geleceğimiz için KORUMAZSAK Tasarruf ve Döngüsel KAYBEDERİZ! Ekonomi MURAT KEKİLLİ Baharın Habercisi: “İnsan Kalabilme Çabası ARIKUŞLARI Herkesin Önceliği Olmalı”
“TABİATA SAYGI AKLIN VİCDANIDIR.” www.ormuh.org.tr
YIL: 58 • SAYI: 4 • EKİM-KASIM-ARALIK 2021 EDİTÖRDEN ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI YAYIN ORGANI Geleceğimiz için TasarruEfkovenoDmöingüsel KKOARYUBEMDAEZRSİAZK! ƫ Değerli Okuyucularımız; BahAaRrIınKUHŞaLbAerRcIisi: 2021 yılının son dergisiyle sizlerle buluşuyoruz. Gündemin her daim dolu olduğu bir yıl daha acısıyla tatlısıyla geçip gitti. Umarım M“HİnUesrRakAenTsKinKaÖlEaKnbcİilLemlLieğİ iÇOalbmaaslıı” 2022 tüm insanlık alemine güzel günler getirir ve bizler az da olsa derin bir nefes alma şansı buluruz. Hayat hiçbir zaman tek bir çizgi YIL: 58 • SAYI: 4 • EKİM-KASIM-ARALIK 2021 üzerinde ilerlemiyor inişli çıkışlı hayat mücadelesi hepimizin rahat YEŞİL DÜNYA DERGİSİ / 3 AYDA BİR YAYIMLANIR bir nefes alma isteğini fazlasıyla tetikliyor lakin burası dünya olan- lar oluyor diyerek önümüze bakıp yola devam etmek zorundayız. Bu TMMOB Orman Mühendisleri Odası Adına Sahibi da insan olarak bizim gerçeğimiz. Elbette ki hayatta en önemli me- Hasan TÜRKYILMAZ selemiz, hayata karşı insanca bir duruş sergileyebilmek, gerisi zaten elimizde olan bir akış değil… Yayın Sorumlusu Mesut GÜLER Yine, dünya ve ülke gündemi çalkantılarla geldi geçti. Ülkemiz zor zamanlardan geçmeye devam etti ve belli ki edecek. Türk mille- Sorumlu Yazı İşleri Müdürü tinin belki de en büyük özelliklerinden biridir zorluk karşısında her İsmail Hakkı GÜNEY zaman teyakkuzda kalabilme özelliği, kim bilir yüzlerce yıldır bizi ayakta tutan da budur… Bizler yine elele vereceğiz bu hep böyle oldu Yayın Kurulu Prof. Dr. Ömer KÜÇÜK böyle de olacaktır. KÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. Ahmet YEŞİL Dergi olarak dünya gündemini takip etmeye çalışırken alanımı- İÜC Orman Fakültesi Prof. Dr. Sinan GÜNER za dair çalışmaların bizlere umut verdiğini söyleyebiliriz. Orman AÇÜ Orman Fakültesi Mühendisleri Odası’nın düzenlemiş olduğu Uluslararası Ormanlar Prof. Dr. Atakan ÖZTÜRK ve Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu umut verici haberleri bizlere AÇÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. Türker DÜNDAR ulaştıran bir faaliyet olarak yapılanlar arasında yerini aldı. Dünya İÜC Orman Fakültesi çapında yapılan çalışmalar konunun uzmanları tarafından sunuldu Prof. Dr. Aydın TÜFEKÇİOĞLU ve bizler bu çalışmaların ülkemiz tarafından dikkat ve önemle takip AÇÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. Yılmaz ÇATAL edildiği ve çalışıldığına şahit olduk. ISUBÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. Azize Toper KAYGIN Sempozyuma katılan uzman isimlerden dergimiz için aldığımız BÜ Orman Fakültesi Doç. Dr. Alkan GÜNLÜ demeçlerle sizlere manşet metnimizi hazırladık. Keyifle okumanı- ÇAKÜ Orman Fakültesi zı dilediğimiz birçok konuyu da bu sayımızda sizlerle buluşturduk. Prof. Dr. Bedri SERDAR Aktüel Bölümümüzde güncel birçok konu mevcut. Saklı Köşeler Bö- KTÜ Orman Fakültesi Doç. Dr. İlker ERCANLI lümümüzde ülkemizin güzel mekanlarından Ilgaz Dağı Milli Park’ı ÇAKÜ Orman Fakültesi çevirdik rotamızı… Röportaj Bölümüne gelince ülkemizin sevdiği, Prof. Dr. Fatih MENGELOĞLU bağrına bastığı bir ismi konuk ettik, sevgili Murat Kekilli konuğu- KSÜ Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Beşir YÜKSEL muz oldu. DÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. Hakkı YAVUZ Dergimizin yayına hazırlanmasında bizlere destek veren, kalem- KTÜ Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Şemsettin KULAÇ leriyle yanımızda olan herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz… DÜ Orman Fakültesi Prof. Dr. İlker USTA Yayın Koşulları HÜ Ağaç İşl. End. Müh. Bölümü Dergimizde yayınlanması istenilen yazılar bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp, yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kâğıda yazılı olarak dergimizin yönetim yerine posta Prof. Dr. Nebi BİLİR ile, ayrıca elektronik ortamda eposta ile (dergide bir yada birden fazla kez yayımlanmak üzere talep eder ISUBÜ Orman Fakültesi onaylarım) ibaresi eklenerek gönderilmelidir. Yazılar 5 sayfayı (A4 /12 punto / satır aralığı 1,0) geçmeyecek şekilde hazırlanmalıdır. Yazıda kullanılacak fotoğraflar (çözünürlük kalitesi yüksek) yazar tarafından dosya Düzey Ajans ile dergimize iletilmelidir. Dergide kullanılacak AKADEMİ /ARAŞTIRMA bölümlerinde kullanılacak olan 0212 417 92 92| www.duzeyajans.com yazılar ilgili bilim dalının terminolojisine hâkim bir şekilde yazılmalıdır. Hiçbir koşul ve şart altında dergimiz Yayın Yönetmeni yapılan çalışmaların içerik, kaynakça ve bilimsel sorumluluğunu yüklenmemektedir. Yapılan ve yayımlanan Ebru OLUR çalışmaların her türlü sorumluluğu ilgili yazar(lar) a aittir. Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek Editör koşulu ile alıntı yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Ecrin İBRAMOĞLU Yayın Kurulu tarafından incelenir. Yayın Kurulu yayınlanacak yazılarda gerekli düzeltmeleri yapabilir ve Mizanpaj/Kapak Tasarım uygun görülen yazıları yayınlar. Cüneyt MELETLİOĞLU Baskı İlbey Matbaa| 0212 613 83 63 Yönetim Yeri Beştepeler Mah. Alparslan Türkeş Cad. 31. Sok. No: 3 Beştepe-Yenimahalle/ANKARA Tel: (0312) 215 00 33 pbx Belgegeçer: (0312) 215 01 81 e-posta: [email protected] www.ormuh.org.tr TMMOB Orman Mühendisleri Odası Garanti Bankası Meşrutiyet Caddesi Şubesi TR70 0006 2000 5280 0006 2981 35 ISSN 1301-3572 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ
İçindekiler 06 Korumazsak Kaybederiz: Biyolojik Çeşitlilik 04 Başkandan MANŞET 16 Tasarruf ve 22 Çevresel Konularda Toplumsal Döngüsel Ekonomi Farkındalık Oluşturmak İçin Arazi Sanatı’nın (Land Art) Rolü AKTÜEL ARAŞTIRMA 30 “İnsan Kalabilme Çabası 40 Mayhoş ve Kekremsi Herkesin Önceliği Olmalı” Bir Şifa, Muşmula RÖPORTAJ: ORMANIN Murat KEKİLLİ HAZİNELERİ
44 29 Ekim 46 Anadolu’nun Cumhuriyet Bayramı Yüce Bir Dağı “Ilgaz” AKTÜEL SAKLI KÖŞELER 52 Orman Bakanlığının İlk Üç 56 Baharın Habercisi: Müsteşarlarından İkincisi Arıkuşları Turhan Uğur (II) SİZİN AKTÜEL KALEMİNİZDEN 62 Ulusal Biyolojik Çeşitlilik 68 Başlangıcımız Toprak, Envanter Çalışması (UBENİS) Sonumuz Toprak AKADEMİ AKTÜEL 45 AKTÜEL: 74 ODA FAALİYETLERİ 10 Kasım 1938
Saygıdeğer Meslektaşlarım; 2 021 yılının geride kaldığı şu günlerde oldukça büyük badireler atlattık. Peki zor günler geride kaldı diyebilir miyiz? Bence bunu ülke olarak hiç- bir zaman söyleyemeyeceğiz. Zira ülkemiz aralıksız olarak maddi manevi saldırılara uğruyor. Tam birini atlattık derken bir diğeri geliyor. Bunları atlatmanın yegâne yolu ise her daim devlet ve milletin ele ele olmasından geçer. Tarih boyu birbirine kenetlenen milletimizi kimse yenememiştir. Bugün de bizlere dolar üzerinden operasyon çekmeye kalkanlara cevabı- mız yine birlikteliğimiz olacaktır. Milletimizin sağ duyusuna hep güven- dim güvenmeye de devam edeceğim. Yangınlarla bizi köşeye sıkıştırıp çaresiz bıraktıklarını düşünenlere milletçe cevap verdik. Şimdi de dolar üzerinden bizi köşeye sıkıştırdıklarını düşünenlere, yine el ele tutuşarak birlik ve beraberlikle cevap vereceğiz. Orman Mühendisleri Odası olarak, yangın döneminde ne yaptıysak nasıl bir tavır sergilediysek yine aynı şekilde devam edeceğimizin bilin- mesini isterim. Birlik, beraberlik olmadan bir milletin, bir devletin be- kası mümkün değildir. Bu yüzdendir ki bu topraklarda memleket sevda- sıyla yaşayan her bir kardeşimiz bizdendir. Bizler devletini ve milletini önceleyen bir anlayışla yolumuza devam etmekle mükellefiz. Orman Mühendisleri Odası olarak, bu dönemi de oldukça yoğun ge- çirdik. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında birçok faaliyete katılarak ülkemizin ve dünyanın yararına katkı sağlamak için uğraştık. Uluslarara- sı katılımların gerçekleştiği Uluslararası Ormanlar ve Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu düzenleyerek geleceğimizi tehlikeye atan konuları masaya yatırdık ve çözümler aradık. Tüm bu çalışmaların dünya çapında takdir- le karşılandığını görmek bizi ayrıca mutlu etmiştir. Orman ve ormana dair sorunlar dendiğinde; biz buna hiçbir zaman sadece kendi vatanımız perspektifinde bakmadık. Hep ifade ettiğim gibi bizim mesleğimizin her bir adımı tüm dünyanın dengesine katkı sağlayacağından, tüm ülkelerle dirsek teması içinde çalışmak ve dünyanın iyi bir geleceğe taşınmasına katkı sağlamak bizim vazifemizdir. Bu vazife bilinciyle ülkemizde mes- lektaşlarımıza verilen eğitimleri kendi bünyemizde çoğalttık. Her bir meslektaşımız bizler için dünya çapında değerlerdir çünkü yaptıkları iş insanlığın geleceğinin devamına hizmettir. Orman Mühendisleri Odası olarak tüm çalışmalarımızı bu şiar ile devam ettirmeye kararlıyız.
BAŞKANDAN Değerli meslektaşlarım Orman Mühendisleri Odası olarak dünya ve Türkiye gündeminden bir taraf olmamız mümkün değildir. Bu neden- le hem dünyada yaşamakta olduğumuz COVID-19 süreci hem şu anda ekonomik sıkıntılı süreç herkese olduğu gibi siz değerli meslektaşlarımız da etkilediğini bilmekteyiz ancak şunun da altını çizmemiz gerekmek- tedir; devleti yaralanan hiçbir millet hiçbir şekilde huzur bulmamıştır. O nedenle devletimizin millet iş birliği çerçevesinde canlı diri ve güçlü durması için, Orman Mühendisleri Odası olarak tüm gücümüzle devleti- mize karşı sergilenmekte olan direkt ya da dolaylı saldırıları görüyor ve tüm üyelerimiz de devletimizin yanında olduğumuzu ve olacağımızı da açıkça ilan ediyoruz Bir yılı geride bırakırken hiç de kolay bir yıl geçirdik diyemiyorum la- kin her ülkenin ve milletin imtihanı vardı. Bizim ülkemiz ve milletimiz de bu imtihanlardan yüzünün akıyla geçti ve geçmeye de devam edeceği- nin inancındayım. Umarım 2022 yılı hepimize iyilik ve hayrı getirecektir. Dergimizin bu sayısında sizler için hazırlanan içerik beni oldukça memnun etti. Ekip arkadaşlarımın her birine ayrı ayrı teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca meslektaşlarımın dergimizi bu denli sahiplenmesi ve her zaman dergimize katkı sağlayacak onu daha iyi yerlere taşıyacak fikirler sunması, beni ve yönetimdeki meslektaşlarımı ziyadesiyle mutlu etmektedir. Sizlerin katkısı bizler için her zaman kıymetlidir. Tüm katkı sağlayan meslektaşlarıma ayrıyeten teşekkür ediyorum. İçerik olarak dergi ekibimiz güncel olaylardan yola çıkarak çalışma- larını yapmışlardır. Dünya gündeminde ilk sırada olan ve sempozyumu- muzun konusu olan “Ormanlar ve Biyolojik Çeşitlilik” bu defa dergimi- zin ana gündemi olmuştur. Mesleğinde uzman isimlerden bilgi alınarak ele alınan konu, hepimizin ana gündemlerinden biri olmalıdır diye dü- şünüyorum. Umarım dergimizin her bir konusu okuyan tüm bireylerin aklına, kalbine dokunacaktır. Katkısı olan tüm meslektaşlarıma ve yayın ekibimize teşekkür ediyorum. Hasan TÜRKYILMAZ Orman Mühendisleri Odası Genel Başkanı
6 YEŞİL DÜNYA MANŞET Korumazsak Kaybederiz: Biyolojik Çeşitlilik BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK İNSANOĞLUNUN EKONOMİK VE SOSYAL HAYATININ DEVAMLILIĞI İÇİN GEREKLİ OLAN HİZMETLERİ SAĞLAYAN EN ÖNEMLİ EKOSİSTEM MEKANİZMALA- RINDAN BİRİDİR. AYRICA BİYOÇEŞİTLİLİK BÜYÜK BİR EKONOMİK FAALİYET ALANIDIR. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN EN BÜYÜK VE EN ÖNEMLİ PARÇALARINDAN BİRİ İSE ORMAN- LARDIR. PEKİ BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİKTE ORMANLARIN YERİ NEDİR? BU SORUNUN CEVABI KESİNLİKLE ORMANLARIN BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN ANA UNSURLARINDAN BİRİ OLDU- ĞU VE ORMANLARDAKİ BİYOÇEŞİTLİLİĞİ KORUMADAN DÜNYADAKİ BİYOÇEŞİTLİLİĞİ KORUMANIN İMKÂNSIZ OLDUĞUDUR. Ebru OLUR Biyolojik çeşitlilik; kara, deniz, sistem mekanizmalarından biridir. diğer sucul ekosistemler ve her Ayrıca biyoçeşitlilik büyük bir eko- Yayın Yönetmeni türlü yaşam alanında yer alan canlı nomik faaliyet alanıdır. Dünyadaki organizmalar arasındaki farklılık- toplam ekonomik hasılanın yarısı, lardır. Biyolojik çeşitlilik ile birlik- yaklaşık 40 trilyon Euro, biyoçe- te iklim değişikliği de önemli bir şitliliğe bağlıdır. Aynı zamanda, konudur ve biyolojik çeşitlilik ile tozlaşma, iklimsel düzenlenme, doğrudan ilintilidir. selden koruma, toprak verimlili- ği, gıda, yakıt, lif, ilaç üretimi gibi İklim değişikliği biyolojik çeşit- ekosistem hizmetleri açısından da lilik üzerinde etkili olurken, biyo- önemlidir. lojik çeşitliliğin de iklim değişikli- ği üzerinde tartışmasız bir etkisi Biyolojik çeşitlilik, ekosistem- vardır. Bu iki unsuru birbirinden lerin kendini sürdürebilmesi için ayrı düşünmek mümkün değildir. gerekli olan yaşam destek süre- Doğal ve yönetilen habitatlar ve cini sağlayarak mevcut durumu bunların biyoçeşitliliği ise iklim koruyup geliştirmesinde büyük değişikliğinin azaltılması ve iklim rol oynar. Eğer bu durum iklim değişikliğine uyum sağlanmasında değişikliği ile sekteye uğrarsa ne önemli rol oynamaktadır. Biyoçe- olur? İklim değişikliği, kirlenme ve şitlilik yerkürede var olan bütün kaynakların aşırı tüketimi biyolo- yaşam formlarını içine alırken in- jik çeşitliliği çok ciddi bir biçimde sanoğlunun yaşamsal anlamdaki tahrip edecek ve bu durum sadece geleceği için de hayati derecede insan yaşamını değil tabiatta bulu- önem arz etmektedir. nan tüm varlıkların hayatını tehdit eder duruma gelecektir. Biyoloijk çeşitlilik insanoğlu- nun ekonomik ve sosyal hayatının Biyolojik çeşitliliğin en büyük devamlılığı için gerekli olan hiz- ve en önemli parçalarından biri metleri sağlayan en önemli eko- ise ormanlardır. Yeryüzünde ka-
MANŞET YEŞİL DÜNYA 7 raların %31’i ormanlarla kaplıdır. tüm canlı ve cansız varlıkları etki- Ormanlar biyolojik çeşitliliğin ana leyebilen doğal varlıklardır. Doğal unsurlarından birisidir ve orman- olarak, ormansızlaşma sorunu lardaki biyoçeşitliliği korumadan çevre sorunlarının en temel yapı dünyadaki biyoçeşitliliği korumak taşını oluşturmakta ve iklim deği- imkânsızdır. Ormanlar; karasal şikliğini tetiklemektedir. ekosistemler içerisinde en büyük biyokütleye sahiptir. En yüksek Sağlıklı bir durumda olan or- düzeyde canlı-cansız organizasyo- man muhtemel risklere daha da- na ulaşmış, ekosistemler yönün- yanıklıdır. Ormanlar zengin bir den en zengin öğeleri içeren, yer- biyolojik çeşitliği barındırdığından küredeki karbon ve su döngülerini iklim değişikliğine uyumu destek- en çok etkileyen karasal sistemler- lemekte ve doğal afetlerin azaltıl- dir. masına, yaşam şartlarının iyileş- tirilmesine, döngüsel ekonomi ve Ormanlar karasal biyolojik çe- kırsal topluluklara önemli katkılar şitliliğin %90’ına ev sahipliği yap- sağlamaktadırlar. maktadır. Orman ekosistemleri, var olmaları ya da yok olmaları ile Hayati derecede önem arz eden bu konuya dair Orman Mühen-
8 YEŞİL DÜNYA MANŞET disleri Odası tarafından 5 Kasım liken, mantar zenginliği, bununla Liken 2021’de Uluslararası Ormanlar ve birlikte yaban hayatı zenginliği, Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu kuş türleri zenginliği, entomolo- düzenlendi. Bu sempozyum olduk- ji bakımından böcek-kelebek-arı ça önemli isimleri bir araya getirdi. türü zenginliği vb. muhteşem bir Uluslararası katılımcıların da oldu- zenginliğe sahiptir ülkemiz. ğu sempozyumda konuşmacılar- Mesela orman ekosistemi dan biri Artvin Çoruh Üniversitesi özellikle bu biyolojik zenginliğin Orman Fakültesi’nden Sayın Prof. Türkiye bazlı düşünecek olursak Dr. Aydın Tüfekçioğlu oldu. Sayın yaklaşık yüzde 80’ine ev sahipli- Tüfekçioğlu konuyla ilgili bizlere ği yapıyor. Orman ekosisteminde şu açıklamaları yaptı: bitkiler arasında bir rekabet var “Şimdi biyoçeşitlilik özellikle ama aynı zamanda bir de savaş ve ülkelerin hem fauna hem de flora, denge var. Savaş dediğimiz reka- çeşitliliklerini ve dolayısı ile ekolo- betken bitkiler, yer rekabeti, su, jik zenginliklerini ortaya koyan en rekabeti, mineral besin maddeleri temel parametrelerden bir tane- için rekabette bulunurken bunları sidir. Özelikle bitki biyoçeşitliliği büyüme istidatlarına yansıtıyorlar. açısından baktığımızda ülkemizde Ve büyüme istidatlarında yani yan 12 binin üzerinde bitki çeşitliliği yana olan iki bitki büyürken birbir- ve 3 bin 600’ün üzerinde de ende- lerine rakipler fakat “daha iyi boy mik tür çeşitliliği mevcuttur. Bu yapacağım, daha düzgün çap yapa- bağlamda ülkemiz biyoçeşitlilik cağım” diye rekabet ederken aynı bakımından oldukça zengin bir zamanda da birbirlerine yardım ülke. Ama tabii bu sadece bitkilerle ediyorlar. Yani bu sistem içerisinde de kalmıyor. Faunistik zenginlik, bitkiler arasında yardımlaşma var.
MANŞET YEŞİL DÜNYA 9
10 YEŞİL DÜNYA MANŞET Savaş ve yardım. Ama savaş ve yar- olarak ülkemiz karışık meşcereleri- dımın dengesi de o kadar ilahi bir ni tercih etmektedirler. Çünkü ül- nizamda dizayn edilmiş ki bunun kemiz ormanlarında çok ciddi bir içerisinde bir biyosenatik denge biyolojik çeşitlilikle birlikte karışık oluşturuyor. Yani biyolojik denge. meşçerelerinin her türünü görmek Bu sistemde birinin varlığı diğerini mümkün olmaktadır. Birçok ağaç destekliyor. Mesela ormana yağan türünün yan yana görebiliyorsu- bir kar kütlesinde ağaçların birbir- nuz ve bunlar arasındaki dengeleri leriyle olan dayanışması neticesin- ve bunlar arasındaki karşılıklı etki- de kar kırıkları önleniyor. O kadar leşimleri çok rahatlıkla araştırabi- büyük kar yüklerini bitkiler birbir- liyorsunuz. leriyle yardımlaşarak birbirlerinin yükünü absorbe ediyorlar ve gelişi- Tüm bunların dengeli bir halde mi sağlıyorlar. varlıklarını sürdürmeleri elbette birbirine bağlı bir sistemin doğru Şimdi bir de en önemli nokta- çalışmasıyla ilintilidir. Bu sistemde lardan bir tanesi karışık meşçere- de en önemli parça iklimdir. Peki ler. Yani bizim biyolojik zenginliği- iklim değişikliği bizim biyolojik mizin en temel faktörlerinden bir çeşitliliğimize nasıl yansıyacak ve tanesi bu aslında karışık meşçere- ne zarar verecek? Burada kesin ler. Hem tür çeşitliliği bakımından olan bir şey var o da tür çeşitlilik hem de meşçere dinamikleri ba- sayımızı azaltacak olması. Bu da kımından bu karışık meşçereleler kime yansıyacak, elbette bize yan- her zaman çok dirençli, sıhhatli ve sıyacak. Mesela şunu hiçbir zaman sağlıklı oluyor. Özellikle Avrupa kı- unutmayalım: Bakın dünyadaki in- tasında karışık meşçereler, üzerine sanların besin kaynaklarının yak- çalışan araştırmacılar çalışma alanı laşık yüzde 55-60’ı ormanlarındaki
MANŞET YEŞİL DÜNYA 11 Bu ekosistemlerde mevcut bitkilerden temin ediyorlar ve ilaç- ketin boyutları çok fazla büyüme- olan canlı cansız bitki ya da ların ham maddeleri de öyle. den insanoğlunun farkındalığının diğer unsurların her birinin arttırması lazım.” tabiatta bir yaratılış gayesi, Ne olacak biyolojik zenginlikle- amacı var. Yani bunlar rimiz azaldığı zaman? Mesela tür- Özellikle Ormanlar ve Biyolojik rastlantısal olarak bir araya lerin iklim değişikliğine tolerans- Çeşitlilik çalışmalarında STK’ların gelmediler. Eğer bu konu ları birbirinden farklı. Bazı türler rolü elbette çok büyük. Yıllardır ciddiyetle ele alınmaz ve dirençli. Yani belki de sahayı en sahalarda konuyla ilgili çalışan ve iklim değişikliğine müsaade son terk edecekler. Ama bazı türler bir çok projeye imza atmış Doğa edilirse bunun faturası var ki hassas. Bunlar daha hassas Koruma Merkezi Vakfı’ndan Sayın insanlık için büyük olacaktır. oldukları için onlar daha erken Yıldıray Lise biyolojik çeşitliliği şu Felaketin boyutları çok fazla terk edecekler sahayı. şekilde tanımlıyor: büyümeden insanoğlunun farkındalığının arttırması Biyolojik çeşitliliğimizi koru- “Aslında hayatın kendisi biyo- lazım. mak için tedbirleri almamız gere- lojik çeşitliliktir. İçtiğimiz su, aldı- kiyor. Çünkü kaybedilen her tür ğımız hava, yediğimiz besin, giydi- gelecek için kaybedilen bir reçete ğimiz giysi. Bunların hepsi aslında demek. Artan sanayileşme ve bu biyolojik çeşitliliğin bize sunduğu sanayileşmenin getirdiği çevre kir- imkanlar. İnsan bütün gelişim sü- liliği ve iklim değişimi ekosistem- recinde medeniyetler kurma süre- leri ciddi anlamda tehdit eder dü- cinde hepsi bunları kullanarak bir zeylere gelmiş durumda ve bunun yere gelme; kullandığımız cep tele- en önemli sorumlusu insan. Bu fonu, bilgisayarda aslında biyolojik ekosistemlerde mevcut olan canlı çeşitliliğin bir parçası olarak ele cansız bitki ya da diğer unsurla- geçiyor. Genelde bu sempozyumda rın her birinin tabiatta bir yaratı- da çok gördük yapılan çalışmalar- lış gayesi, amacı var. Yani bunlar dan hep türler aklına geliyor in- rastlantısal olarak bir araya gel- sanların, ayı, kuş, börtü böcek vs. mediler. Eğer bu konu ciddiyetle aslında her şey biyolojik çeşitliliğe ele alınmaz ve iklim değişikliğine dahildir.” müsaade edilirse bunun faturası insanlık için büyük olacaktır. Fela- Biri olmasa zaten diğeri den- geyi kaybediyor. Peki biyolojik
12 YEŞİL DÜNYA MANŞET çeşitlilik önemli bir konu fakat ve uygulama konusu. İklim deği- iklim değişikliği konusu da olduk- şikliği tabii türleri ve habitatları ça önemli. İklim değişikliği bütün elbette olumsuz etkiliyor. Ama sistemi ve biyolojiyi de otomatik onlar uyum sağlıyorlar biz burada olarak etkileyecek bir konu. Merak onların uyum sağlamasını destek- ediyoruz hangisi daha önceliklidir leyebiliriz. Ya da iklim değişikliği diye. İklim değişikliği ile biyolojik etkinliğini azaltabiliriz.” sistemin arasındaki bağı ve denge- nin ne olduğuna dair bize şunları Gerek ülkemizde gerekse dün- ifade ediyor: yada STK’lar konumuz üzerine birçok çalışma yürütmekte. Sem- “Doğa kendini adapte ediyor pozyuma katılan isimlerden biri onu söyleyeyim. İklim değişikliği- de Lübnan Üniversitesi Bilimler ni biz oluşturduk çözümü yine do- Fakültesi’nden Doç. Dr. Jean Step- ğada. Biyolojik çeşitliliğimizi nasıl han oldu. Kendisi sempozyumdaki güçlü korursak az önce de söyledik sunumunda Ormanların ve Biyo- ormansızlaşma kaynakları sınırlı çeşitliliğin Korunmasında STK’la- olmayan kullanımından uzak du- rın rolünü anlatan bir konuşma rursak o kadar avantajlı oluruz. Şu yaptı. Bu başlıktan yola çıkarak an tüm dünyada geldiğimiz nok- konuyla ilgili bizi biraz daha aydın- tada doğa tabanlı çözümler öne latmasını istedik. Stephan şunları çıkıyor. Yani bütün yapılan sürdü- ifade etti: rülebilir olmayan uygulamaları biz doğaya bakarak aynısını yaparak “Kâr amacı gütmeyen kuruluş- onu kopyalayarak dereleri özgür lar yerel toplulukların savunucula- bırakarak ya da oradaki farklı şey- rı oldukları için çok önemlidir. Bu leri doğa nasıl yapıyorsa biz de onu nedenle doğrudan yerel topluluk- yaparak koruyabiliriz ve yönetebi- larla çalışırlar ve bir yandan yerel liriz düşüncesine geldik. toplulukların geçim kaynaklarını önemserler. Aynı zamanda birçok Şu an doğa tabanlı çözümler kâr amacı gütmeyen kuruluş çevre tüm dünyada en önemli koruma ile çalışır. Yani aynı anda hem sos- yal hem de çevre hakkında çalışır- lar. Tabiat tabanlı çalışan STK’lar bir yandan yerel toplulukları yanlış uygulamalardan ya da haksızlık- lardan korumak zorundalar. Diğer yandan ise sahip oldukları şeyin öneminin farkına varmalarına yardımcı olmaları gerekir. Çünkü bazı topluluklar çok yaygın olan bitkileri yerel halk olarak her gün görüyorlar ama başka bir ülkede veya başka bir bölgede bu bitkinin olmadığını bilmiyorlar. STK’lar birbirinden bağımsız toplumlarla çalışıyorlar ve yerel halk bu bitkinin öneminin ne ol- duğunu bilmiyor. Dolayısıyla bu- rada STK’ların ve yerel STK’ların, yerel halkın bu konuyu anlama- larını sağlamada ve ayrıca yerel
MANŞET YEŞİL DÜNYA 13 halka yardım ederek fidanlıklarını “FAO olarak görevimiz, açlığın nasıl koruması gerektiğini, sadece ortadan kaldırılmasını destek- nasıl kullanılacağını değil, tohum- lemek, dernek olarak en büyük ları nasıl toplayacaklarını, nasıl amacımız budur. Ancak, hayatımı- ekeceklerini öğretmek konusunda zı neyin sürdürdüğünü değerlen- sorumludurlar. Bu yüzden STK’lar dirmeye almadan açlığın küresel ciddi anlamda faaliyetlerine de- olarak ortadan kaldırılması im- vam etmek zorundalar. Çünkü kansızdır. Ve biyoçeşitlilik haya- yaşamın devam edebilmesi tabiatı tımızda tüm faydalarının altında koruyarak ve dünyanın ekolojik yatan şeydir. İşte bu nedenle FAO, dengesini bozmadan yapılabilecek yerel olarak yoksulluğun azaltıl- çalışmalarla sağlanabilecektir.” masını desteklemek için açlığın ortadan kaldırılmasına yönelik Food and Agriculture Orga- yaklaşımımızda biyolojik çeşitlili- nization FAO yani Gıda ve Tarım ğin ayrılmaz bir parçası olması ge- Örgütü, bu örgütün asıl görevi, rektiğinin erken farkına varmıştır. açlığın ortadan kaldırılmasını des- teklemektir. Fakat FAO yaptığı FAO, sizin de belirttiğiniz gibi çalışmalarda insan hayatını nasıl konuyu iklim değişikliğiyle çok sürdüreceğini değerlendirmeye bağlantılı olarak değerlendiriyor, almadan açlığın küresel olarak or- tabii ki, iklim değişikliği, biyolojik tadan kaldırılmasının imkânsız ol- çeşitliliği oldukça fazla etkiliyor. duğunu görerek tabiatla ilgili alan- Örneğin, günümüzde çokça tar- larda da çalışmalar yapmakta. tışılan ormansızlaşma, yalnızca CO2 emisyonları yoluyla iklim Sempozyuma katılan FAO’nun değişikliği sorunlarının artması- Orta Asya Alt Bölge Ofisi Orman- na katkıda bulunmakla kalmıyor, cılık Sorumlusu Dr. Peter Pechacek aynı zamanda bir alanı ormansız- de konuyla ilgili bizleri bilgilendir- laştırırsanız, temelde yaşayan tüm di, Pechacek:
14 YEŞİL DÜNYA MANŞET türler için yaşam alanlarını orta- ormansızlaşma konusu. Orada sa- dan kaldırmış olursunuz. Orman- dece bir orman kaybı olduğunda sızlaşma gibi çok aşırı olmaması havaya karbondioksit salımı ger- gereken başka örnekler de var. çekleşmiyor. Aynı zamanda ora- Örneğin, sürdürülebilir olamayan daki habitatı aslında yok ederek arazi kullanımı uygulamaları yo- birçok canlı türünün evini de yok luyla erozyon veya habitat deği- etmiş oluyoruz. Ormansızlaşma şikliklerini ele alabilirsiniz. Sürdü- kadar extrem olmasa da diğer fak- rülemez uygulamaların otomatik törlerde var; erozyon bunlara bir olarak yaygınlaştırılması, flora ve örnek, aynı zamanda doğal kay- fauna türlerinin habitatları üze- nakların sürdürülebilir olmayan rinde olumsuz etkiye sahiptir. Ve kullanımını da buna örnek olarak en önemlisi, uygun, sürdürülebilir verebiliriz. Bunlarda biyolojik çe- uygulamalar olmaması durumun- şitliliğin kaybına sebep oluyorlar. da doğanın sunabileceği ekosistem Sürdürülebilir olmayan yaklaşım hizmetlerini de ortadan kaldırıyo- ve uygulamalar hem flora hem fau- ruz. Örnek olarak içme suyu mus- na türlerine olumsuz etki yapıyor. luktan gelmiyor şişeden gelmiyor. Aynı zamanda bu sürdürülebilir İçme suyu aslında doğanın çok olmayan aktivitelerle doğanın bize önemli bir rol oynadığı çok karma- sunduğu ekosistem hizmetlerini şık bir döngü tarafından üretiliyor. de olumsuz etkiliyoruz. Biraz önce verdiğim örnekteki gibi, içme su- FAO iklim değişikliğinin biyo- yunu biz şişeden içmiyoruz, doğa- lojik çeşitlilikle çok ilgili olduğu- nın kompleks ilişkiler ağından bize nu düşünüyor. Bahsettiğiniz gibi sunduğu bir hizmet aslında temiz iklim değişikliği biyoçeşitliliği çok içme suyu. etkiliyor. Şunu da biliyoruz ki ik- lim değişikliğinin dışından da bir- Bence en iyi uygulama doğa- çok etken biyoçeşitliliğin kaybına yı taklit etmek; çünkü doğal bir sebep oluyor. Örneğin son gün- süreç olarak kabul edilen her şey lerde oldukça sık konuştuğumuz ona çok yakından bakmaya değer.
MANŞET YEŞİL DÜNYA 15 Kâr amacı gütmeyen Ve insanlığın yokluğunda doğanın pozyumun seyrine de yansıdığını kuruluşlar yerel toplulukların yaptıklarını taklit edersek, sürdü- düşünüyorum. Ayrıca, küresel ka- savunucuları oldukları için rülebilir kullanım ve en iyi uygu- tılımcıların da konuştukları gerek- çok önemlidir. Bu nedenle lamalara sahip olmak bakımından li ve çok güncel konular. Yani, bir doğrudan yerel topluluklarla en iyi yolda oluruz. şekilde alakalı olan tüm paydaşları çalışırlar ve bir yandan bir araya getirme ve konuları mü- yerel toplulukların geçim Eğer ağaçlandırmaya uygun zakere etmek gerekiyordu. Ve bu kaynaklarını önemserler. bozulmuş bir alanınız varsa, bunu sempozyumda akademi, STK’lar Aynı zamanda birçok kâr yapmanın en iyi yolu, yetişecek ve devlet özel sektörlerini temsil amacı gütmeyen kuruluş türler açısından gerçekten ne tür eden paydaşları bir araya getirdi- çevre ile çalışır. Yani aynı bir doğaya sahip olacağını masaya niz. Bütün bunlar örnek sempoz- anda hem sosyal hem de çevre koyarak araştırmaktır. Çünkü bu yum uygulamaları ve yeni olan hakkında çalışırlar. doğal gençleşmenin başarılı olma- şeyler. Şimdi, her sektör, kendi sı, oradaki mevcut toprağın, ikli- sektörü için bir yıl boyunca biyo- min, yağışın ve ışığın ideal etkile- çeşitliliğin neden önemli olduğuna şimi sonucunda olacaktır. dair daha büyük bir resme sahip. Bu sadece ilk adım. Elbette sadece Bir alanı yeniden ormanlaştır- konuşmamız değil, harekete geç- mak istiyorsak orada doğa nasıl meniz de gerekiyor ve bence Tür- işliyor onlara bakıp onları destek- kiye bu konuda çok şey yapıyor. lemek aslında en büyük ve en iyi Ancak canlı bir organizmaya nasıl örneklerden biri olabilir. Doğal davrandığımızın, biyolojik çeşit- gençleştirmede de zaten türlerin o liliği topluma nasıl entegre ettiği- bölgeye adapte olması yani oranın mizin olumlu sonuçlarına ulaşma- toprağına, mikro klimasına, ışığı- nın yolu uzun bir yol. Ve ne yazık na, bütün doğa yapısına da kolayca ki, şimdi, zaman kaybetmeden adapte olmasından dolayı çok ra- harekete geçmemiz gerek; çünkü hat gençleşeceğini de gösterir bize. çeşitliliği korumak için sahip ol- duğumuz zamanımızı uzun tutma Ve eğer karşı bir örnek olarak, lüksümüz yok. Uluslararası mev- doğaya yakın olmayan yöntemleri- cut organizasyon olarak, acilen ih- mizi uygularsak, belirli türler bu- tiyaç duyulan bu eylemi şimdi teş- lursak, bunu denemek isteriz. Ama vik etmek için Türk ortaklarımızla onlar o belirli kısım için uygun yakın iş birliği içinde çalışmak için değillerse o zaman başımız belaya teşvik edici ve geliştirici bir tavır girer. Ve sürdürülebilir olmadığını içerisindeyiz. söylediğim şey aslında budur ve bu, FAO’nun temel olarak kaçın- Birkaç yıldır ülkenizin önderli- maya çalıştığı şeydir. ğinde 11 Kasım fidan dikim faali- yetlerinden haberdarım. Kamuo- Diyelim ki biz oraya başka tür- yunun desteğini kazanmak ve bu ler getirmek istiyoruz o zaman bir tür faaliyetlerden insanları haber- problem yaşayabiliriz. Oranın do- dar etmek için kesinlikle çok iyi bir ğasına uygun olmayan, doğasında şey olduğunu düşünüyorum. Ağaç yaşama şansı olmayan türlerde dikmek şart. Ancak bayram adını ısrar edersek o zaman sürdürüle- verdiğiniz diğer etkinliklerle birlik- bilir olmayan bir aktivite yapmış te bu, yılda bir defaya mahsus bir oluyoruz. FAO gibi kurumlar bunu etkinlik olmamalıdır. 11 Kasım’da istemiyor. Yani mühim olan orada yaşananlara benzer faaliyetler teş- sürdürülebilir uygulamayı yap- vik etmelidir. Aslında yıl boyunca mak. En iyi sürdürülebilir uygula- dağıtılarak gerçekleşmesi gerekir.” ma neyse onu gerçekleştirmek ve hayata geçirmek. Bu konuda yapılan sempoz- yuma Türk yaklaşımının, sem-
16 YEŞİL DÜNYA AKTÜEL Tasarruf ve Döngüsel Ekonomi İNSANOĞLUNUN YAPISINDA HEP DAHA FAZLASINI İSTEMEK VE DAHA FAZLA TÜKET- MEK VAR. DÜNYANIN MARUZ KALDIĞI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, ÇEVRE KİRLİLİĞİ, EKONOMİK DENGESİZLİK VB. HER UNSURUN İÇİNDE İNSAN ELİ MEVCUT. YAŞANAN BU OLUMSUZ TABLOYA BAKTIĞIMIZDA, DÜNYANIN BELKİ DE TÜM EVRENİN YAŞAMI, SAĞLIĞI, SÜRDÜ- RÜLEBİLİR REFAHI İÇİN ZORUNLU BİR (HER ALANDA VE ANLAMDA) EKONOMİK DÖNÜ- ŞÜM GEREKLİ MİDİR SORUSUNU SORMAK GEREKİYOR. YEŞİL DÜNYA DERGİSİ OLARAK BU VB. SORULARA CEVAP ARADIĞIMIZDA, KONUNUN UZMANI İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ İKTİSAT POLİTİKASI ABD ÖĞRETİM ÜYESİ DR. MURAT ÇETİN’DEN KONUYLA İLGİLİ BİZLERİ AYDINLATMASINI İSTEDİK. OKUYAN HER BİREYİN KALEME ALI- NAN BU YAZIDAN PAYINA DÜŞECEK ÇOK ŞEY OLDUĞUNA İNANIYORUZ. Dr. Murat ÇETİN Öncelikle bilinmelidir ki; Doğa, iklim krizinin ve pandeminin do- Öğretim Üyesi, içindeki her şeyin, yaşam süresin- ğanın sağlığı konusunu gündeme den sonra bile başka bir şeyin kay- taşıması ve çevresel hassasiyetleri İstanbul Üniversitesi İktisat nağı haline geldiği mükemmel bir öne çıkarmasıyla tasarruf konuş- Fakültesi İktisat Politikası döngüsel ekonomidir. Döngüsel malarının yeniden yükselişiydi. ABD Öğretim Üyesi, ekonominin içinde kalmak, ekono- Şansım, tasarruf konusuna yakın- miyi de kurtaracaktır, gezegenimi- lığım, zorluk ise böylesine geniş İstanbul Üniversitesi Sirküler zi de… bir konuyu üstelik her yönüyle Ekonomi Birimi Yöneticisi gündem olmuşken bir yazıya sıkış- Tasarruf konusunda yazma im- tırmaktı. kânı ortaya çıktığında ilk aklıma gelen, beslenebileceğim iki büyük Doğanın da Türkiye’nin de kaynağın tam da kesişim kümesin- Gündemi Tasarruf de bulunduğumun zorluğu/şansı olmuştu. Türkiye’de mevcut ekonomik tablo, gerek mikro düzeyde hane Birincisi, doktora tezim tasar- halkları ve firmalar, gerekse de ruflar üzerineydi. İkincisi; yakın makro düzeyde ulusal ekonominin bir zamanda İstanbul Üniversitesi daha fazla kemer sıkmaktan, ta- bünyesinde kurulmasına öncülük sarruftan başka seçeneğinin olma- ettiğim ve yöneticiliğini yaptığım dığı bir noktaya ulaşmış bulunuyor Sirküler Ekonomi Birimi’nin (ht- maalesef… tps://sirkulerekonomi.istanbul. edu.tr/tr/) temelini oluşturan Öte yandan dünyada hâkim döngüselliğin ana hedefinde de ta- ekonomik sistem olan kapitaliz- sarruf kavramı yer alıyordu. min teorik temellerinin atıldığı Sanayi Dönemi’nden itibaren do- Aslında bir üçüncü husus da
AKTÜEL YEŞİL DÜNYA 17 ğanın tahribatını umursamadan aynı denize dökülen iki yönüyle; ekonomik başarı için aldığı yol; iktisat bilimindeki ve halk arasın- daha fazla büyüme için daha fazla daki karşılığı şeklinde yaklaşabili- üretim ve tüketim, hızlı nüfus artı- riz. Çok genel bir ifade ile tasarruf şıyla da birleşince sonunda pande- iktisat biliminde ‘gelirin harcan- mi dâhil iklim krizinin sonuçlarına mayan kısmı’ olarak tüketmeme ulaşmış ve bu sürdürülemez yol- ile ilişkilendirilebilir. Günlük dil- culuk yeni bir ekonomi modelini de tasarruf kavramına yüklenen -sirküler/döngüsel ekonomi- ve genel anlam ise ‘tasarruf yapmak’ her yönüyle tasarrufu gündeme ifadesiyle ortaya çıkan ‘idarelilik, taşımıştır. tutumluluk’tur. Mademki tasarruf her yönüyle Gelirin bir kısmının tüketilme- Türkiye’de de dünyada da halkın yip, tasarruf edilmesinin hem mik- ve doğanın gündemi, o halde onu ro hem de makro ölçekte önemli biraz daha yakından tanımak da sonuçları bulunmaktadır: Mikro gerekli… birimler (birey, firma) için tasar- ruf, öngörülemeyen gelecek açısın- Hangi Tasarruf? dan ihtiyatlılık, basiretlilik, akılcı- Tasarruf kavramına, farklı kol- lık olarak nitelendirilebilecekken; ulusal ölçekte tasarruf, yurttaşla- lardan yol alıyor gözükse de aynı rın sürdürülebilir refahı için sü- kaynaktan beslenen ve sonunda
18 YEŞİL DÜNYA AKTÜEL rekli üretimi ve yatırımı besleye- Tasarruf yapmanın yüceltildiği, cek kaynakları oluşturmaktadır. tüketimin müsriflik ve sorumsuz- Bu anlama, yüksek gelir-yüksek luk olarak addedilebileceği zaman- yatırım için gerekli yüksek yurti- lar genelde bireylerin ve ülkelerin çi tasarruf oranları Türkiye gibi zor zamanlarıdır. gelişmekte olan ülkelerde hayati önem taşırken bazen de tam tersi İsrafla mücadele, halkın tasar- ‘tasarruf etmemek’ ekonominin iş- rufa, hesaplı ve tutumlu yaşamaya lemesi için şart haline gelebilmek- alıştırılması; yerli malı üretimi ve tedir. Tıpkı 1930’larda olduğu gibi kullanımını özendirmek Türki- ekonominin çarklarının durduğu ye’de 1929’da kurulan Milli İktisat durumlarda tasarruf etmeye değil, ve Tasarruf Cemiyeti’nin amaçları daha çok harcamaya ihtiyaç duyul- arasında idi mesela; kumbaraların maktadır. hayatımıza girişi de keza… Döngüsel Değilse de Tasarruf denilince ilk elde para- Tutumluyduk Eskiden sal bir tutumluluk (cimrilik değil, biriktirme) anlaşılsa da ‘kıtlık dö- İnsanları tasarruf yapmaya, bu- nemleri’ne yayılan ya da ‘yokluk’ günün harcamasından gelecek için içindekilerin hayatlarının tama- vazgeçmeye iten nedenler -emek- mına hâkim olan anlayıştır aslında lilik, işsizlik, ihtiyatlılık, eğitim tutumluluk. vb.- farklı farklı olsa da tasarrufun önemi ve erdemi gelir düzeyindeki Kıyafetler büyüyünce de giyi- düşüşe paralel daha çok yüksel- lebilmek üzere büyük beden alı- mektedir. nır, abinin ablanın sırasını savdığı eşyası kardeşine geçer; salonun ortasında yanan soba sadece evi
AKTÜEL YEŞİL DÜNYA 19 ısıtmaz; üzerinde yemek de çay da kayıplara izin vermemesini, geze- çocukların banyo suyu da kaynar; gene karşı sorumlu, doğayla uyum soba borusuna iliştirilmiş demir içinde yaşamasını isteyen yeni bir çubuklarda ise çamaşırlar kurur… ekonomik yapının adıdır. İsraf; ‘her gün boğayı boynuzla- Tasarrufta Yeni Dönem: rından tutup, dizlerinin üstüne çö- Döngüsel Ekonomi kertmek’ zorunda kalanların duy- madığı, bilmediği bir kelimedir. Ne ‘Doğanın istismarına’ daya- sebze meyve çöpe gider ne yemek lı ‘kitle üretimi’nin büyük ölçekli ne prizde kalır kapalı TV’nin fişi fabrikalarda yapıldığı Sanayi Dö- ne boşa yanar elektrik; artan pilav nemi, beraberinde ‘kitlesel tüketi- sütlaç olur, kırk yolu vardır bayat mi’ de getirmiş; artan dünya nüfu- ekmeği tüketmenin; artık yama suyla desteklenen kitlesel üretim tutmayan kıyafetlerin toz bezi ol- ve tüketim modeli ise tüm dünya- ması gibi, tadilatla-tamiratla on da neredeyse 200 yıldır süregelen yıllarca hayatta kalan eşyalar bir ve gezegenin sağlığını hiçe sayarak etnografya müzesine çevirir evi. sadece ekonomik büyümeyi başarı sayan doğrusal ekonomi olarak ad- Yukarıda belirli bir yaş üstü landırılmıştır. herkesin ilk aklına gelecek tasarruf- lu yaşam örnekleri bugünün dün- Ekonomik büyüme ile doğal yasının varmaya çalıştığı döngüsel kaynakların aşırı kullanımı ara- ekonominin de bireylerden talebi sındaki paralelliğin bugün dünyayı aslında. getirdiği nokta; ‘al-yap-kullan-at’ hattında doğrusal ilerleyen gele- Döngüsel/sirküler ekonomi, neksel/fosil yakıtlara dayalı eko- tüketicilerden kemerinde delik aç- nomilerin daha fazla doğayı tah- mayı öğrenmesini değil ama daha ribi ile derinleşen iklim krizinin az, daha uzun tüketmesini, atık ve
20 YEŞİL DÜNYA AKTÜEL sirküler ekonomi, doğal kaynakları korumak ve iyileştirmek, malze- me ve ürünleri üretim ve tüketim sürecinde mümkün olduğu kadar ‘kullanımda’ tutmak, atık ve kirli- liği sıfırlamak için işe ilk önce tasa- rım ile başlar. Sirküler ekonomik sistemi ta- nımlamak için İngilizcede R harfi ile başlayan Reduce, Recycle, Reu- se ve Repair gibi aşağıda yer alan kelimeler kullanılır ve bu kelime- ler R harfi ile ifade edildiğinden R Merdiveni olarak anılarak doğru- sal ekonomiden sirküler ekonomi- ye uzanır. olumsuz sonuçları (su, hava ve R Merdiveni toprak kirliliği, okyanus yaşamının yok edilmesi, aşırı hava olayları, Refuse : Reddet gıda krizi, enerji kıtlığı vb.) ve ni- Rethink : Yeniden Düşün hayetinde Covid-19 Pandemisi ile Reduce : Azalt insanlığın tanışması olmuştur. Reuse : Yeniden Kullan Repair : Tamir Et Tersinden gidecek olursak; Refurbish : Yenile pandemilerin bir daha ortaya çık- Remanufacture : Yeniden Üret masını engelleyecek olan da iklim Repurpose : Yeniden Amaçlandır krizi ve sonuçlarına insanlığın ma- Recycle : Geri Dönüştür ruz kalmasına son verecek olan da Recover : Eski Haline Dönüştür ‘Döngüsel Ekonomi’dir. Dünyayı Antroposen Çağ’a (İnsan Çağı) so- Sirküler ekonomi, bir ürün karak, kendini doğanın bir parça- zincirinde ihtiyaç duyulan doğal sı değil, hâkimi sanan insan türü kaynakların ve malzemelerin tüke- canlının, gezegendeki diğer tüm timini, aynı işlevi yerine getirmek canlılar ve ekosistemle bir bütün için daha az ürüne ihtiyaç duyarak olduğunu, her birinin sağlığının azaltır; üretim zincirlerindeki mal- diğerini etkilediğini öğrenmesi geç zemeleri daha yüksek bir döngü- de olsa zaman kaybını oyalanma- selliğe sahip hale getirir. dan sirküler ekonomiye geçişle te- lafi etmelidir. Tüketici içinse benzer süreç, “Buna gerçekten ihtiyacım var Sirküler ekonomi, bir taraftan mı?” sorusu ile yani ‘reddet’ ve ‘ye- insanların ihtiyaçlarını karşılarken niden düşün’ stratejisi ile başlar, aynı zamanda doğayı restore et- ‘tadilat-tamirat’, ‘bakım-onarım’ meye ve biyoçeşitliliğin korunma- süreçleri ile devam eder. Baştan sını desteklemeye çalışır. Mümkün sona bakıldığında sirküler ekono- olduğunca kaynak kullanmayı red- mi sürecinin bir tasarruf süreci ol- dederek daha az yeni kaynak kul- duğu görülecektir. lanarak, kaynak/çevre üzerindeki yükü azaltmaya çalışır. Bu yüzden Fakir Değiliz, Döngüseliz Gezegenin ve içindekilerin sağ- lığı, sürdürülebilir refahı için zo-
AKTÜEL YEŞİL DÜNYA 21 runlu bir ekonomik dönüşümün, alışverişe çıkıp, mağaza gezmenin döngüsel ekonomiye geçişin ka- (window shopping) verdiği rahat- çınılmazlığı artık tartışılmazdır. lık ortadayken, daha az tüketme Döngüsel ekonomi ise tüketici açı- üzerine kurulu bir yapı nasıl müm- sından bakarsak ilk elde ‘tüketme- kün olacak? me’yi salık vermekte; bir nevi yeni nesil tasarrufu önermektedir. Belki de ekonomik krizi başla- mak için fırsat bilip; fakir değiliz, Ancak, insanların yapısında döngüseliz diyerek tasarrufa giri- hep daha fazlasını istemek, daha şerek… fazla tüketmek varken; istek ve ihtiyaçları sürekli büyürken, tek- Paylaşmak Güzeldir nolojinin getirdiği yaşamı kolay- Bu seferlik sınırları çizilmedi- laştıran imkânlardan faydalanmak dururken, üstelik harcanmayarak ğinden oradan oraya savrulmasına bırakılan gelecek belirsizken, tü- izin verdiğimiz konuyu tasarruf ve ketmemek nasıl olacak? Ayrıca döngüsel ekonomi potasında eri- tüketim sadece basit bir fayda sağ- tip bağlamak gerekirse karşımıza lama aracı olmasının ötesinde kül- ‘paylaşım ekonomisi’ çıkacaktır. türün, zenginliğin, hava atmanın, gösterişin bir öğesiyken bundan Teknolojiyi ve imkânlarını, mo- nasıl vazgeçilecek? dern hayatı reddederek yaşayan- ları duyardık; doğaya kaçanların Kartlar, online alışveriş im- hikâyelerindeki artışı pandeminin kanları, tüketme açlığımız sürekli hızlandırdığını da biliyoruz. Sahip yeni teknolojilerle desteklenirken, olma yerine ‘paylaşma’nın gençler tüketmenin, sahip olmanın mutlu- arasındaki romantik bir akım ol- luk vericiliği, para harcanmasa da maktan çıkıp, Zoom’dan Netflix’e, Spotify’dan Airbnb’ye devasa bir paylaşım/platform ekonomisi yarattığını da biliyoruz. Sadece maddi imkânsızlıktan dolayı de- ğil, doğaya verdiği zararı azaltma bilincindeki artışla da özellikle gençlerin daha az tüketmeye, pay- laşıma, tasarrufa yöneldiğini bili- yoruz. Zamanın ruhu, nasıl ki çevreci, doğaya ve içindeki varlıklara karşı saygılı davranışları fazlaca düşün- celi, incelikli, çok özel bir davranış olarak değil de zaten ‘olması gere- ken’ gibi değerlendiriyorsa/değer- lendirecekse; tasarruflu olmak da artık, ekolojik zincirin bir parçası olduğunun bilincinde olan insanın ‘yeni normal’i olacaktır. Paylaşmak güzel olduğu kadar; tasarruf da hem bütçeyi koruyacak hem de gezegeni…
22 YEŞİL DÜNYA ARAŞTIRMA Çevresel Konularda Toplumsal Farkındalık Oluşturmak İçin Arazi Sanatı’nın (Land Art) Rolü ARAZİ SANATI (LAND ART), ÜLKEMİZDE 2000’Lİ YILLARINDAN SONRA GÖRÜLMEYE VE İVME KAZANMAYA BAŞLAMIŞTIR. BU SANAT DALI; PEYZAJ, MİMARLIK, HEYKEL, TASA- RIM GİBİ PEK ÇOK DİSİPLİNİ İÇERİSİNDE BARINDIRMAKTADIR VE ÇEVRECİ BİR ANLAYIŞA SAHİPTİR. DOĞADAKİ GENİŞ ALANLARI, BELİRLİ BİR KONSEPT İLE ŞEKİLLENDİREREK İNSANLARIN DOĞA İLE TEKRAR İLETİŞİME GEÇMESİNİ VE ÇEVREYE KARŞI DUYARLILIĞI ARTIRMAYI AMAÇLAMAKTADIR. İlayda ÇELİK Amerika’da 1960’ların sonları- lanarak, doğa ile etkileşime açık, Anadolu Üniversitesi, na doğru ortaya çıkan, Avrupa’da esnek ve deneysel yaklaşımlarla Güzel Sanatlar Fakültesi, 1970’li yıllarda yayılan bir sanat sanatsal üretimde bulunmakta- akımı olan Arazi Sanatı (Land Art), dırlar (Mergin, 2018: 212). Arazi Grafik Bölümü ülkemizde ise 2000’li yıllarından Sanatı vasıtasıyla sanatçılar, in- sonra görülmeye başlamıştır. Bu sanlara unuttukları doğayla tekrar Dr. Nejat ÇELİK sanat dalı; Peyzaj, mimarlık, hey- iletişime geçmelerini sağlamak Tarım ve Orman Bakanlığı, kel, tasarım gibi pek çok disiplini istemektedirler. Bunu yaparken Orman Genel Müdürlüğü içerisinde barındırmakta olup, de sanatçılar; doğal dünyayı yal- Orman Toprak ve Ekoloji Arş. Enst. çevreci bir anlayış ile doğadaki ge- nızca bir esin kaynağı olarak görüp niş alanları, belirli bir konsept ile manzara resimleri yapmak yerine, Müdürlüğü şekillendirerek insanların doğa bizzat doğanın içinde, doğayı doğ- ile tekrar iletişime geçmesini ve rudan bir eylem alanı olarak kul- çevreye karşı duyarlılığı artırmayı lanıp, ekosistem ve çevre konula- amaçlamaktadır (Tandoğan ve Es, rına ilişkin köklü/temel eserler ile 2018: 1359). dikkat çekmektedirler (Bilir, 2021: 381). Günümüz şartlarında “beton yığınlarının” arasında yaşamını Bu sanat akımının öncüleri; sürdürmekte olan insanoğlu, gün- İngiltere’den Andy Goldsworthy, lük yaşamında doğa ile ilişkisini Richard Long ile Amerika’dan; Ro- koparmaktadır. bert Smithson, Michael Heizer ve Walter De Maria gösterilebilir. Bu Sanatçılar doğa ile ilişki kurma- sanatçılar, doğallığı bozulmamış, nın yollarını aramışlar, manzara- yerleşim birimlerinden uzak kırsal nın içinde, doğal malzemeler kul-
ARAŞTIRMA YEŞİL DÜNYA 23 alanlarda eserler üretirken doğadan Resim 1, 2, 3: Andy Goldsworthy, Ice spiral 1987 / hem bir mekân hem de bir malzeme Rowan leaves and hole 1987 / Screen 1998 olarak faydalanmışlardır. Kaynakça: http://www.artnet.com/artists/andy-goldsworthy/3 Bu arazi sanatında sanatçılar; yer- (Erişim: 26.05.21) yüzündeki alanları tuvale, doğadaki maddeleri (taş, toprak, ağaç vs.) ise, fırça ve boya gibi kullanarak sanatsal bir dile dönüştürüp uçsuz bucaksız arazilerde doğadan topladıkları mal- zemeleri kullanarak özgürce eserleri- ni oluşturmaktadırlar (Taştan, 2015: 175). Galeri veya müze mekânlarının dışında özgün ve çevreci bir üslupla üretimler gerçekleştirmişlerdir. Do- ğal, geri dönüştürülebilen ve doğaya zarar vermeyen malzemeler kullanıl- maktadır. Sanatçılar çalışmalarında, doğaya zarar vermemek istemekte- dirler. Onlara göre doğa da tıpkı insan gibi ölümlüdür ve eserleri de zamanla ölümlü olmalıdır (Tilki, 2018: 318- 321). Bu yüzden eserlerine iklim ko- şullarının etki etmesine ve şekillen- dirmesine izin vermişlerdir. Değişen iklim koşullarıyla birlikte zamanın yıkıcı etkilerini, sürecin getirdiği es- tetik bir değer olarak görmüşlerdir. Andy Goldsworthy, bulunduğu doğanın ve mevsimin koşullarına göre malzeme seçimleri yaparak pro- jeler üretmiştir. Örneğin (Resim 1, 2, 3); sonbaharda ormanlık alanda bulduğu dal parçalarıyla sarı-turun- cu-kırmızı tonlarda yapraklarla veya kışın buz tutan bir gölün üstünde, oluşturduğu eserler o anki koşulla- ra göre şekillenmektedir. Sanatçının pek çok çalışmasında daire formu göze çarpmaktadır bunun sebebi son- suzluk, ebedilik, zaman, yeniden do- ğum gibi çağrışımları hatırlatmasıdır (Kozlu, 2013: 361). Sanatçı elleriyle ve bedeniyle ça- lışarak eserini oluşturur ve o esnada yaşadığı deneyim büyük önem taşı- maktadır. Çevresel faktörlerin (yağ- mur, rüzgâr, sıcaklık değerleri vb.) etkisine açık olan çalışmalarını, izle- yiciye fotoğraf ve video kayıtlarıyla belgeleyerek sunmaktadır.
24 YEŞİL DÜNYA ARAŞTIRMA Robert Smithson, doğayı hem Sarmal Dalgakıran ismini verdi- bir malzeme hem de bir galeri ola- ği eseri (Resim 4 ve 5), bir girdaba rak kullanır. Eserlerinde yeryüzü- benzemektedir. Petrol çıkartmak nü bir resim tuvali gibi düşünerek, için kullanılan bölgede eserini oluş- ancak havadan, kuşbakışı bakıldı- turarak insanın doğaya olan etkisine ğında kavranabilecek şekilde or- dikkat çekmek istemiştir (Antmen, taya koymaktadır (Kedik’ten Akt 2014: 252). Smithson, üzerinde Tandoğan ve Es, 2018: 1361). yürüyerek eserle etkileşim kuran insanların doğa hakkında düşün- Resim 4, 5: Robert Smithson, Spiral Jetty 1970 Kaynakça: https:// milenaolesinska77.medium. com/land-art-robert- smithson-fc4f7cceb344 (Erişim: 27.05.21)
ARAŞTIRMA YEŞİL DÜNYA 25 Resim 6, 7: M. Heizer, Dissipate 1968 / Rift 1968 Kaynakça: (6) http://www.portlandart.net/ archives/2009/01/art_and_nature.html (Erişim: 27.05.21) (7) https://tr.pinterest.com/zizuuph/michael- heizer-landart-enstalasyon/ (Erişim: 27.05.21) melerini sağlamıştır. Gölün farklı tirmiştir. Galerilere sığmayacak öl- mevsimlerdeki su seviyesine göre çüde büyük ölçekli işler üretmiştir. Sarmal Dalgakıran’ın görünürlüğü Onun çalışmalarında, doğa sadece değişmektedir. görüntüsüyle değil, aynı zamanda çalışmanın da bir parçası olmakta- Arazi Sanatı temsilcilerinden dır (Mergin, 2018: 91). Resim 6 ve Michael Heizer, Nevada Çölü’nde 7’de ise, doğaya bir şey eklemeden, mekâna özgü çalışmalar gerçekleş-
26 YEŞİL DÜNYA ARAŞTIRMA Resim 8, 9, 10: R. Long, Connemara Heykeli 1971 / Alaska Çemberi 1977 / Bolivya’daki Çizgi, 1981 Kaynakça: https://kentstratejileri.com/tag/richard-long/ (Erişim: 27.05.21) sadece çıkarılarak oluşturmuş ne- gatif boşluklar yaratarak doğada izler bırakılmıştır. Sanatçı eser- lerinin zamana, yağmur, rüzgâr, fırtına gibi dış etmenlere maruz kalacağını bilmekte olup doğanın etkileri bu çalışmalarında görül- mektedir. Richard Long, Arazi Sanatında eserlerini doğada yaptığı yürüyüş- ler sonucu bulduğu/ topladığı do- ğal nesnelerle (taş, odun parçaları / Resim 8) oluşturmuştur. Long, sanatı bir yolculuk, sanat yapıtını ise yürüme eyleminin bir parça- sı olarak nitelendirmiştir (Tan- doğan ve Es, 2018: 1361). Kuzey Kutbu’ndaki Bering Boğazı’nda dalgaların getirdiği odunları daire formunda düzenlemiştir (Resim 9). Long, Bolivya’da ince uzun bir yol olarak yaptığı yürüyüşleri (ka- lıcı olmayan) doğada bir iz bırakma arzusuyla (Resim 10) oluşturmuş ve doğada geometrik şekiller oluş- turarak bunları fotoğraflamıştır (Mergin, 2018: 64-69). Walter De Maria, Yıldırım Tar- lası ismini verdiği bu eseri New Mexico’nun güneyinde, yarı kurak bir havzada ızgara şeklinde (25 x 16), 400 paslanmaz çelik direkle kurulmuştur. İzleyiciler için yağışlı mevsimde turlar düzenlenmekte ve onlar için hazırlanan korunaklı yerlerde, şimşek fırtınası seyredi- lebilmektedirler (Mergin, 2018: 171). Bu ürkütücü çalışma, doğa- nın gücünü, izlemeye gelen herkese hissettirmekte ve görsel bir şölen de sunmaktadır (Resim 11). Simon Beck (63 yaşında), ken- di bedenini ve kar botlarını kulla- narak kar üzerinde çeşitli şekiller üretmiştir (Resim 12, 13). Her bir çalışması 10 saat sürmekte ve 40 kilometre yürümektedir (http1). Beck, kendisini Kar Sanatçısı (arazi sanatından ziyade) olarak tanımlamaktadır. Dağ yamaçların- da yaptığı bu çalışmaları güneşin
ARAŞTIRMA YEŞİL DÜNYA 27 Resim 11: W. De Maria, Lightning Field 1977 Kaynakça: http://www.iynf.org/2016/04/walter- de-maria-the-immensity-of-nature/ (Erişim: 27.05.21) Resim 12, 13: Kar sanatçısı Simon Beck’in etkisiyle erimekte ve eserlerinin Erkmen, Mehmet Kavukçu, Cen- doğada bıraktığı izler kalıcı olmamasıyla Arazi Sanatıyla giz Tekin, Mustafa Duyuluer, Varol Kaynakça: https://www.ntv.com.tr/galeri/ ortak noktası bulunmaktadır. Topaç ve Elçin Ekici olarak sıra- sanat/kar-ressami-simon-beckten-kar- lanabilir (Tandoğan ve Es, 2018: uzerinde-sanat-eserleri,XAglJjCxVECfx- Ülkemizde Arazi Sanatı 1359). Bazı örnekler; J5D1ljaw/8snS442EiUOXIlDP9RKIGQ 2000’lerden sonra görülmeye baş- (Erişim: 27.05.21) lanmış olsa da çok fazla örneği Varol Topaç’ın Fermuar Çimen yoktur. Türkiye’den arazi sanatı arazi sanatı çalışması ile “içinde bu- çalışmaları ortaya koyan isimler: lunduğumuz yabancılaşma ve doğa- M. Ali Uysal, Yücel Dönmez, Ayşe dan uzaklaşmışlık durumuna” vurgu
28 YEŞİL DÜNYA ARAŞTIRMA Resim 14, 15: Varol Topaç, Fermuar yapılmaktadır (Resim 14). Algı ka- dirler. Gelecekte sanat aracılığıyla Çimen 2007 / Algı kapısı 2008 pısı adlı çalışmasında ise (Resim 15) çevresel sorunlara dikkat çekilme- Kaynakça: http://vtopac.blogspot. bir yol ve kapı oluşturarak doğayı ye/mesaj verilmeye devam edilir- com/ (Erişim: 27.05.21) ve kültürü birleştirmeyi amaçlamış- se, toplumsal düzeyde olumlu yön- tır (Tandoğan ve Es 2018:1364). de gelişmeler oluşacaktır. Resim 16, 17, 18: Sedir Çemberi / Konya / Sahildeki Kumlar ve Sanat SONUÇ Biz ormancılara düşen görev de (Kaynakça: internet’ten) Corona virüsün tüm dünyaya arazi sanatı ile meşgul olan sanat- çılarımızın ürettikleri eserler ile yayılmasıyla birlikte insanoğlu an- topluma mesaj vermelerine yöne- ladı ki, doğal varlıklar sonsuz de- lik çalışmalarında yeterli destek ve ğildir. Bizler, bu değerleri hoyratça ilgi/ alakayı göstermek olmalıdır. kullanmaya devam edecek olursak, Örneğin: orman yangınlarından bundan en fazla zararlı çıkacak sonra oluşan alanda, yanan malze- olan canlılar bizleriz. me ile yapılan üzüntü verici eser- leri şehir merkezlerinde vb. (AVM Arazi Sanatında, doğa-insan veya kent meydanlarında) sergi- arasındaki bozulan ilişkiyi fark lenmesi çalışmaları. eden sanatçılar, çalışmalarıyla bir farkındalık oluşturmak istemekte-
ARAŞTIRMA YEŞİL DÜNYA 29 Resim 19, 20, 21: Kalp şeklinde ağaçlandırma / Güler yüz / Sarmal labirent Kaynakça: internet’ten Kamuoyundan destek görme- Arazi Sanatı Uygulamaları. Anado- 6. Taştan, T. R. (2016). Sanat, Doğa yen büyük çaplı işlerin yapılması/ lu Üniversitesi Sanat ve Tasarım ve Teknoloji Ekseninde Sanatçılar ve başarılması zordur. Ormancılığın Degisi, 10 (2), s. 381. Yapıtlar. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5 en önemli dayanaklarından biri de (19), 175. halkla kurduğu iletişimdir (sosyal 3. Mergin, A. (2018). Land art ve medya). Arazi sanatı çalışmaların- mekan bağlamında süre, süreç, tem- 7. Tilki, H. (2018). Duvarların Yıkılışı dan da yararlanarak kamuoyunu siliyet problematiğinin dil ve mekan ve Arazi Sanatı. Tykhe Sanat ve bilinçlendirip, farkındalık yarata- ilişkisi: sanatçının varoluşsal uzamı Tasarım Dergisi, 3 (5), s. 318-321. rak ortak hedefe (YEŞİL TÜRKİYE) (Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversi- yönlendirebiliriz. tesi). s. 64-69, 91, 171, 212. http 1: https://www.ntv.com.tr/gale- ri/sanat/kar-ressami-simon-be- KAYNAKÇA 4. Kozlu, D. (2013). Andy Goldswort- ckten-kar-uzerinde-sanat-eser- 1. Antmen, A. (2014). 20. Yüzyıl Batı yhy ile Doğaya Dokunmak. Journal leri,XAglJjCxVECfx-J5D1ljaw/ of International Social Research, 6 8DTHLx2LU0e1_chFsd9nIA Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel (25). s. 361. (Erişim: 27.05.21) Yayıncılık. s. 252. 5. Tandoğan, O., & Erdi Es, B. (2018). 2. Bilir, A. (2021). Doğa-Kent-Sanat Dünyada ve Türkiye’de Arazi Sanatı İlişkisi Bağlamında Eymir Gölü’nde (Land Art). İdil Dergisi, 7 (51), s. 1359-1361. Resim 22: Ankara (Esenboğa Havaalanı)’da, 21.826 m2’lik, 452.023 fidan ile büyük bir Türkiye haritası oluşturuldu (OGM, 2020). Bu harita, kendi alanında “Dünyanın En Büyük Haritası” rekoruyla, Guinness’e tescil ettirildi. (Kaynakça: internet’ten).
30 YEŞİL DÜNYA RÖPORTAJ “İnsan Kalabilme Çabası Herkesin Önceliği Olmalı” DERGİMİZİN BU SAYISINDA, HAYATA POZİTİF YAKLAŞAN NE OLURSA OLSUN İNSAN KALMAYI ÖNCELEYEN, YAŞADIĞI HERŞEYDEN DERS ÇIKARTMAYA GAYRET EDEN BİR İSMİ AĞIRLIYORUZ. YILLARDIR ÇIKARTTIĞI ALBÜMLERLE HEMEN HEMEN HER KESİMİN KALBİNE YERLEŞMEYİ BAŞARMIŞ, ŞARKILARINI SEVEREK DİNLEDİĞİMİZ, TÜRK HALKI- NIN BAĞRINA BASTIĞI, EVİMİZİN AĞABEYİ, KARDEŞİ, OĞLU OLMAYI BAŞARMIŞ MURAT KEKİLLİ KONUĞUMUZ OLUYOR. Röportaj: Ebru OLUR Yayın Yönetmeni Murat Kekilli’yi kendi cümleleri İnsana, hayata, dünyaya olan ile tanısak, kendiniz hakkında en bakış açınızı bizimle paylaşır mı- belirgin özelliklerinizi neler olarak sınız? sıralardınız? Hayata “Hayat paylaşınca gü- Adana doğumluyum. Hayatı- zeldir.” felsefesi ile bakmaya ina- mın bir kısmını şehirde bir kısmını nıyorum. Bu şekilde olunca çıkan yaylalarda geçirmiş köylü diyebile- her düzlem deprem bölgesi olmak- ceğimiz, herkesin önce öğrendiğini tan çıkar. Hedonizm “Bir arzunun geç, geç öğrendiğini erken kavra- var olması onun tatmin hakkını yan bir müzisyen olduğumu söy- beraberinde getirir.” der. Tam da leyebilirim. Tuttuğunu koparan günümüz sömürü düzeninin ay- inatçı bir karakter diyebiliriz sa- nasıdır bu cümle. Bunun tam zıt- nıyorum. Birazda duygusalımdır tı ise “Komşusunun karnı aç iken sanırım, olaylara mantığımla bak- tok yatan bizden değildir.” şiarıdır. tığım kadar kalbimle, vicdanımla Bunlardan biri sizi iyi insan yapar da bakmaya çalışırım. İnsanı insan ve geleceği vardır. Tercih kişinin yapan özellikleri özellikle kendim- kendi elindedir. Ben insanları da de görmek istediğimden sanırım tabiatı da şu alemin içinde var olan bu gayretim. Çünkü önce kendimi her şeyi önemsemek umursamak “insan” olarak görmek önceliğim- gerektiğine inanırım. Önemseme- dir. Bilmem kastımı ifade edebil- diğiniz inanmadığınız bir şeye kar- dim mi? Bu günümüzde ne kadar şı bakış açısı geliştirmezsiniz önce zor olursa olsun insan kalabilme önemsemek, umursamak gerekir çabası herkesin önceliği olması ge- her şeyi… Hayat zorluklarla dolu rektiğine de inanıyorum… bir süreç o süreci iyi idare ettiğiniz
RÖPORTAJ YEŞİL DÜNYA 31 sürece hayata gerçekten tutunma- Bir müzisyen olarak sizce müzik yı başarabilirsiniz diye düşünüyo- nedir? rum. Hayat hakkı yeryüzündeki en kıymetli şey, bittiğinde bir daha Müzik en kısa tabiri ile sevgi- geri alamayacağınız dönüşü ol- dir. Öyle ki en sevdiğiniz süsleriniz mayan bir şey, tıpkı zaman gibi… olan bebeklerinizin kulağına ninni Dünya da hayat da garip denklem- şeklinde fısıldarsınız. Müzik aş- leri olan bir yer… Hayatı da insanı kın dilidir ve dile getiremediğiniz da dünyayı da etrafınızda ne varsa şeyleri anlatmanı ifade etmenizi önemsemek ve onların hukukları- sağlar. Müzik duygudur, ruhunu- na göre hareket etmek zorunda- zu okşar. Ayrıca müzik bir tedavi sınızdır. Eğer bunu yapmazsanız yöntemidir. Müzik matematiktir, gün gelir bir bedel ödersiniz çünkü fiziktir. 432 Hertz duygusal, 440 yaşamın kendi içindeki kanunu Hertz ise agresif bir frekansa sa- bunu asla göz ardı etmez. İnsanın, hiptir. insana, tabiata, tüm canlı-cansız varlıklara kıymet verdiği ama cid- Şems-i Tebrizi müzik için “Mu- den kıymet verdiği bir dünya hayal sikinin ritminde bir sır saklıdır. ettim hep… Eğer onu ifşa etseydim dünya al- tüst olurdu.” der. Bu söz bize çok fazla şey anlatır çünkü her şey bir
32 YEŞİL DÜNYA RÖPORTAJ ses ile oluşmuştur. “Ol” emridir o deniz de yumuşaklığı temsil edi- ses. Bizim bilmediğimiz bir sırrın yor olmalılar. İnsanın en dingin ve ifşası vardır müziğin içinde belki duru hallerine bu alanlarda şahit de bu yüzden evrenseldir. Bir mü- olursunuz. ziği dinlediğinizde içindeki sözleri anlamasanız dahi mutlaka bir yo- Tatil ihtiyacı hasıl olduğunda lunu bulur ve sizin kalbinize doku- veya köye kaçmak istediğinizde nur. hep aynı duygular tarafından kam- çılanırsınız. Yeşil ve mavi sadece Bir sanatçı için “ilham kaynağı” ilham kaynağı olarak değil, mut- olmazsa olmazlardandır. Peki bir luluğun bizzat resmi, melodisi ola- sanatçı için tabiat ne ifade eder? rak bile nitelendirilebilir. Çünkü Mesela sizin ilham kaynaklarınız- yeşilin mavinin olduğu yerlerde dan biri tabiat olabilir mi? Sizi na- oksijeni tertemiz bir şekilde içinize sıl etkiler, dağlar, denizler, gökyü- çekme şansınız vardır. Tabiatın sa- zü, çiçek, börtü-böcek vb.? kinliği sizi dinginleştirir, kendinizi duyabilme şansı yakalarsınız. İnsa- İnsanlar yeşil ve mavinin tonla- nın beden ve ruhu birbirinden ayrı rı ile buluştuğunda motive olurlar, hareket etmeyeceğine göre her iki- mutlu olurlar. Bu istisnasız her in- sini de besleyebilecek şey belki de san için aynıdır. Benim en iyi moti- tabiatın dokunulmamış güzelliği, ve olduğum yer de dağlar ve deniz sakinliğidir diyebiliriz… kenarlarıdır. Dağlar sağlamlığı,
RÖPORTAJ YEŞİL DÜNYA 33 Hayata “Hayat paylaşınca güzeldir” felsefesi ile bakmaya inanıyorum. Bu şekilde olunca çıkan her düzlem deprem bölgesi olmaktan çıkar. Bugüne kadar emek vererek iş- durum sadece buna niyet etmeniz lediğiniz kariyerinize baktığınızda ve bu konuda kararlı bir duygu ha- geldiğiniz yer sizi mutlu etti mi? linde olmanız gerekiyor. Kariyer odaklı bir yaşam anlayı- şına mı sahipsiniz, yoksa size göre Bunun için elinizde olanların, mesele kariyer değil midir? imkanlarınızın sizi mutlu etmeye yettiğine ve hatta kişiyi çoğalttı- Şikâyet kültürü olmayan biri ğına eminim. Tek ihtiyacımız olan olarak şunu rahatlıkta ifade ede- şey ise farkındalık. Ben yolu göste- bilirim ki tanınmadan önce de rebilirim ama yolda ilerlemek ta- mutluydum şimdi de mutluyum. mamen muhatabımın tasarrufun- Hatta motivasyona ihtiyacı olan dadır. Çocukluğumdan beri pozitif çevremdeki akraba, dost, arkadaş bakmaya, elimde olanın ne olduğu- kim varsa basit bir bakış açısı de- nu görmeye çalıştım hep. Hastalık, ğişikliği ile mutluluğun yollarını ölüm, yokluk hepsini gördüm, en gösterebiliyorum. Bu elbette za- sevdiklerimi uğurlayan biriyim şu man içerisinde oluşan, gelişen bir hayattan… İsteseniz de istemese-
34 YEŞİL DÜNYA RÖPORTAJ niz de hayatta her şey insan için o nın yanı sıra anne, baba, aile vb. yüzden bana göre esas mesele ka- hukukuna dikkat etmeli ve sosyal riyer değil elinde olanla mutlu bir sorumluluk projelerinde sorumlu- hayat yaşamaktır. Asıl memnuni- luk almalıdır. İnsanın her anlamda yet burada yatıyor yani… kendini geliştirmesi şarttır çün- kü. Hele de sanatla uğraşan kişi- Peki sizin gibi müzisyen olmak nin hem aklı hem kalbi her türlü isteyen, bir kariyer inşası hedefle- düşünce ve duyguyu görebilecek, yen gençlere neler tavsiye edersi- onlarla empati kurabilecek nitelik- niz? te olmalıdır bence… Anlamak hak vermek anlamına da gelmez fakat Gençler çok çalışmalı ve kar- anlamak çok önemli bir mesele- şılaştıkları engellerde pes etme- dir… meliler. Çok çalışarak bir çok şeyi başarabilirler. Ancak zirve denilen Bir de benim özellikle uzak dur- kavramın Nirvana’sını görmek maya çalıştığım bir duygu var ki o isterlerse, o zaman çok çalışma- da kibirdir. Gençler başardıkları iş-
RÖPORTAJ YEŞİL DÜNYA 35 Hayatı da insanı da dünyayı lerden sonra kibre kapılmamalıdır. yaşı yoktur. İnsanın eğitimi ve da etrafınızda ne varsa Kazanımlarının hiç birisinin insa- öğretimi hayatı boyunca devam önemsemek ve onların ni değerlerinin önüne geçmesine eder, etmelidir. Eğitim dediğimiz hukuklarına göre hareket izin vermemelidir. şey sadece okulla olmaz tabii eği- etmek zorundasınızdır. Eğer tim, hayat boyu devam eder gider. bunu yapmazsanız gün gelir Çünkü insanlık başlı başına bir İnsanın bu eğitime de açık olması bir bedel ödersiniz çünkü öncelik, erdem ve bir lütuftur. gerekir tabi… Etrafınızda gördü- yaşamın kendi içindeki ğünüz olaylardan, tabiattan, temas kanunu bunu asla göz ardı Erken yaşta hayat mücadele- halinde olduğunuz insanlardan vb. etmez. İnsanın, insana, sine atılarak üniversiteyi okuya- her ne varsa etrafınızda hepsi birer tabiata, tüm canlı-cansız madığınızı ama bu hedeften hiç eğitim aracıdır bana göre. Onları varlıklara kıymet verdiği ama vazgeçmediğinizi biliyoruz. Eğitim gözlemleyerek okumayı öğrendiği- cidden kıymet verdiği bir sizin için neden bu kadar önemli? niz zaman hayat boyu öğrenmeye dünya hayal ettim hep… Sonuçta belli bir kariyeriniz var ve gelişmeye devam edersiniz. “artık ne gerek var üniversiteye” demediniz ve kariyerinizin zirve- Günümüz eğitim sistemine na- sinde gidip bir üniversite okudu- sıl bakıyorsunuz? Gençlerle hep nuz, neden? çok yakın bir diyalog halindesiniz ve onlara büyük değer ve önem ve- 1991 -92 yılında Adana Beledi- riyorsunuz. Onların eğitime olan ye Konservatuarı Şan Bölümünde bakış açısında neler gözlemlediniz? okudum ama ikinci sınıftan ayrıl- mıştım. Bundan 4 sene önce de İletişim çağındayız ve her geçen İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bö- gün bilgiye olan erişim daha da ko- lümü, açıktan da Anadolu Üniver- laylaşıyor. Bilgiyi doğru ve hakkını sitesi Tarih Bölümüne kaydolmuş- vererek kullandığımızda insanlığa tum. İkisini de aynı anda bitirdim dokunmuş ve katkı sağlamış olu- sayılır. Okumanın ve öğrenmenin
36 YEŞİL DÜNYA RÖPORTAJ ruz. Bilgi yanlış ellerde bulundu- olmak nasıl bir değişiklik getirdi ğunda bu bir savaşa, gözyaşına ve hayata bakış açınıza? kaosa dönüyor. İyi ve bilgili olan insanların yönettiği bir dünya do- İki kızım var, Allah herkese na- ğal olarak daha huzurlu olacaktır. sip etsin. Hep söylerlerdi kız evla- O açıdan okumak, bilmek ve iyi ah- dı başkadır diye hakikaten öyle. laklı insan olmak varlığımızın te- Onlarla bazen baba bazen arkadaş mel borcudur, en azından ben böy- oluyorum. Satranç, frizbi oynama- le inanıyorum. O yüzden eğitimin yı ve beni yenmeyi çok seviyorlar. temel taşlarını doğru seçmemiz ve Genelde de yeniyorlar. Bana bile- kendimizde o taşları ciddi anlam- rek yenildiğimi söylüyorlar ama da yerine oturtmamız gerekiyor. iş öyle değil. Boynuz kuşağı geçer Gençlerin de en büyük meselele- diye boşuna dememişler. rinden biri bu sanırım. Elimden geldiği kadar onlarla Gelen yeni neslin iyi insan ol- vakit geçirmeye hayatı paylaşmaya ması, başarılı olması bizden daha çalışıyorum. Birlikte kitap okuma- çok kimi mutlu edebilir ki. Ben ül- yı çok seviyoruz mesela. Onlar için kemin gençlerinden umutluyum, çokça kitap alıyorum birlikte oku- lütfen onlar da kendilerinden yarak tartışıyoruz okuduğumuz umutlu olsunlar ve kendilerine kitabın konusunu, onların bilgi inanmaya, donanımlı bir şekilde dağarcığının gelişmesini görmek kendilerini yetiştirmeye devam et- benim için büyük mutluluk. Çünkü sinler… öğrendikçe mukayese yetenekleri artıyor. Olaylara kalpleriyle bakı- Aile hayatına çok önem verdiği- yor çocuklar çoğu zaman, ben de nizi biliyoruz. Çocuklara karşı da onlardan çok şey öğreniyorum… oldukça hassasınız. 2 kızınız var. Baba olmak, özellikle kız babası Birçok STK’ya destek verdiğini- zi biliyoruz. Bunu karşılık almadan yaptığınızı da biliyoruz. Neden bu gayret? Ayrıca Orman Mühendis- leri Odası’nın yapmış olduğu faa- liyetleri takip ettiğinizi biliyoruz, hatta geçtiğimiz günlerde Odamı- zın merkezini de ziyarete gittiniz. Faaliyetlerimizi özellikle fidan ba- ğışı konusunda yapmış olduğumuz çalışmaları nasıl buluyorsunuz? STK’lar toplumda büyük öne- me sahip bence. Toplumun birlik- te hareket etme kabiliyetini geliş- tiren unsurlardandır STK’lar. Bu tür kuruluşların yaptığı işler beni cidden çok memnun ediyor ve ben de elimden geleni yapmaya, onlara destek vermeye gayret ediyorum. Gönüllü AFAD ve İHH üyesi- yim. Birçok organizasyona da ka- tıldım. Karşılık beklemediğimi de sanmayın. Dua ediyorlar bu da en değerli karşılıktır bence.
RÖPORTAJ YEŞİL DÜNYA 37 Yeşilin mavinin olduğu Ailenizle tabiatta vakit geçir- luğundan kendimizi sıyırabiliyo- yerlerde oksijeni tertemiz bir meyi sever misiniz? Kendi çocuk- ruz. şekilde içinize çekme şansınız larınız için tabiatın içinde vakit vardır. Tabiatın sakinliği geçirebilmeleri, doğayı sevdirmeye Son dönemlerde ülkemizde ol- sizi dinginleştirir, kendinizi yönelik fırsatlar yakalamaya çalı- dukça fazla yangın yaşandı ve so- duyabilme şansı yakalarsınız. şıyor musunuz? Ve aileler çocukla- nuçları ortada. Konuyla ilgili çok İnsanın beden ve ruhu rına doğayı, ormanı sevdirmeleri fazla manipülasyon oldu fakat ni- birbirinden ayrı hareket için neler tavsiye edersiniz? hayetinde devlet ve halk el ele ve- etmeyeceğine göre her ikisini rerek bunun da üstesinden geldi. de besleyebilecek şey belki Yazları bütün aile Toroslara gi- Sizin sergilediğiniz tavrınız hep de tabiatın dokunulmamış deriz. Allah’tan çocuklar da benim yapıcıydı. Bu konuyla ilgili fikirle- güzelliği, sakinliğidir gibi doğayı, dağları ormanı çok se- rinizi alabilir miyiz? diyebiliriz… viyorlar. Bu onlar içinde müthiş bir motivasyon kaynağı ki haziran ayı- Nasıl sanatın siyaseti olmazsa nı iple çekiyorlar. Okul tatil oldu- ormanın da siyaseti olmamalıdır. ğunda soluğu Toroslar ’da alıyoruz. Neticede dünyanın ortak yaşam Bizi mutlu eden ve yenileyen tabia- mirasıdır. Ben geçen yaz ki yan- tın içinde vakit geçirmek ailece he- gınlarda yanan ormanlara üzüldü- pimizin motivasyonu sanırım. Ben ğümden daha fazla siyasi malzeme toprakla uğraşmayı çok seviyorum olarak kullanılmasına üzüldüm. çocuklarda toprakla börtü böcekle İnsanların ciğeri, canı yanarken iç içe olmayı seviyor. Bu yüzden ve söndürme çalışmaları sırasında ailece tabiatın içinde olmak bizim canlarından olurken bu olayı ma- için çok kıymetli. Sanırım büyük nipüle edenleri asla unutmayaca- şehirlerde yaşayan bizler için do- ğım. Vatan sevgisi de bir nevi maya ğanın içinde kaçabileceğiniz yerle- gibidir derler. Böyle zor zamanlar- rin olması daha da kıymetli. Ancak da insan dostunu ve düşmanını oralarda nefes alabiliyoruz büyük daha iyi tanıyor. Unutmayalım ki şehrin koşturmacasından, yoğun- ormansız yurt vatan değildir.
38 YEŞİL DÜNYA RÖPORTAJ Fakat kötü niyetli olanlar ne Son olarak Yeşil Dünya Dergisi yaparsa yapsın ne söylerse söylesin okuyucularına neler söylemek is- bu milletin sağ duyusu kuvvetlidir, tersiniz? ben buna inanıyorum. Netice de ne oldu yine el ele verdik ve bu zor Dergi veya kitap fark etmez bu günleri birlikte aşacağımızı yine is- tür yayınlar her zaman kıymet- patladık. Belki de böyle çatlak ses- lidir. Hele de böylesi bir alanda ler bize birlik olmayı her defasında yani tabiata dair bir alanda bu tür yeniden öğretiyordur yani herkes çalışmalar bana göre çok kıymetli. görevini yerine getiriyor diyelim. Okuyanlara çok şey öğreteceğine Biz safımızı biliyoruz ya insan ola- eminim. Bu tür çalışmaların de- rak bence bu yetenek millet olarak vamı mutlaka olmalı. Bu vesileyle en büyük mükafatımızdır. Kötü okuyan herkese sevgi ve selamları- niyet gider sahibini vurur nasıl mı iletiyorum. olsa… Etrafınızda gördüğünüz olaylardan, tabiattan, temas halinde olduğunuz insanlardan vb. her ne varsa etrafınızda hepsi birer eğitim aracıdır bana göre. Onları gözlemleyerek okumayı öğrendiğiniz zaman hayat boyu öğrenmeye ve gelişmeye devam edersiniz.
RÖPORTAJ YEŞİL DÜNYA 39 MURAT KEKİLLİ Kimdir? 17 Nisan 1968 Adana doğumlu olan Murat Kekilli ilk, orta ve lise eğitimini Adana’da tamamladı. 1991 yılında Adana Belediye Kon- servatuarı Şan Bölümü’nde bir yıl okuduktan sonra ayrıldı. Adana Gençlik Müzik Merkezi’nde piyano dersleri aldı. 1994 yılında Kilikya- lılar grubuna klavye ve vokal ola- rak dahil oldu. 1996 yılında ilk grup çalışma- sı olan “Eşek Gözlüm” albümünü çıkardı. 1999’da “Bu Akşam Ölü- rüm” ile devam eden süreç 8 al- büme ulaştı. 2017’de yarım kalan eğitimine devam etmek için Açık Öğretim Fakültesi Tarih Bölümü ile İstanbul Üniversitesi Sosyolo- ji Bölümü’ne kaydoldu ve mezun oldu. Yayımlanmış Albümleri • Eşek Gözlüm • Bu Akşam Ölürüm • Vay Be • Yedialtı • Avara • Bir Ahir Zaman • Kalbimdeki Darp • Gümüş Teller
40 YEŞİL DÜNYA ORMANIN HAZİNELERİ Mayhoş ve Kekremsi Bir Şifa, Muşmula TAM BİR DOĞAL ŞİFA KAYNAĞI OLAN MUŞMULA, HALK ARASINDA TÖNGEL, DÖNGEL, EZGİL, BEŞBIYIK GİBİ İSİMLERLE DE BİLİNİR. ÜLKEMİZDE ÖZELLİKLE MARMARA VE KA- RADENİZ BÖLGELERİNDE BOLCA YETİŞİR. GELENEKSEL TIPTA BİNLERCE YILDIR KULLA- NILAN MUŞMULA VÜCUDUN İHTİYACI OLAN VİTAMİN VE MİNERALLERDEN YANA OLDUK- ÇA ZENGİNDİR. BESİN LİFİ, POTASYUM, DEMİR, KALSİYUM, FOLİK ASİT VE MAGNEZYUM GİBİ YARARLI MİNERAL VE MADDELER BARINDIRIR. Hifa HAMZAOĞLU Tam bir doğal şifa kaynağı olan remsi bir tada sahip olan muşmula Muşmula, gülgiller ailesinin bir alt olgunlaştığında yumuşacık bir ya- Metin Yazarı dalı olan amygdaloideae ailesine pıya sahip olur. Birçok hastalığa da ait bir ağaçtır. Ekim sonu, Kasım faydalıdır. ayı başlarında hasadına başlanır ve kış aylarında hasat devam eder. Halk arasında töngel, döngel, İçinde bolca çekirdek barındırır. ezgil, beşbıyık gibi isimlerle de bi- Olgunlaştıktan sonra kahve tonla- linir. Ülkemizde özellikle Marmara rındaki rengi alır. Mayhoş ve kek- ve Karadeniz Bölgelerinde bolca yetişir. Ayrıca Kafkasya Bölgesine
ORMANIN HAZİNELERİ YEŞİL DÜNYA 41 Tam bir doğal şifa kaynağı ve Kuzeydoğu İran’a kadar Güney- Geleneksel tıpta binlerce yıldır olan Muşmula, gülgiller batı Asya ve Güneydoğu Avrupa’da kullanıldığı bilinen muşmula vücu- ailesinin bir alt dalı olan yetiştirilen bir yemiş türüdür. dun ihtiyacı olan vitamin ve mine- amygdaloideae ailesine rallerden yana oldukça zengindir. ait bir ağaçtır. Ekim sonu, Muşmula tam anlamıyla ol- Besin lifi, potasyum, demir, kalsi- Kasım ayı başlarında hasada gunlaşmadan yendiğinde ağızda yum, folik asit ve magnezyum gibi başlanır ve kış aylarında kekremsi bir tat bıkacağından ta- yararlı mineral ve maddeler barın- hasadı devam eder. mamen olgunlaştıktan sonra tü- dırır. İçinde A vitamini, C vitami- ketilmesi gerekir. Ağızda bıraktığı ni B2, B1 de mevcuttur. Yüksek bu kekremsi tat insanın suratında miktarda şeker içermez ve diyabet buruş buruş bir ifade meydana ge- hastaları rahatlıkla tüketebilirler. tirdiği için eskiler “muşmula surat- Ayrıca düşük kaloriye sahip ol- lı” deyimini bir olay ya da durum masından dolayı diyetisyenlerin karşısında yüzünü buruşturanlar önerdiği meyveler içerisindedir. için kullanmışlardır. Günlük demir ihtiyacının %15’ini, B1 vitamini ihtiyacının %5’ini, Her meyve gibi muşmula da en kalsiyum ihtiyacının %4,1’ini, pro- fazla faydayı taze yendiğinde sağ- tein ihtiyacının %1’ini, lipit yağ lar. Eğer muşmulanın tadından ihtiyacının %0,29’unu karşıladığı hoşlanmıyorsanız çekirdeklerini bilinmektedir. Muşmula faydalı ayıklayıp püre haline getirerek bir besin olmasına rağmen yüksek marmelat veya reçel niyetine kul- lanabilirsiniz.
42 YEŞİL DÜNYA ORMANIN HAZİNELERİ tansiyon hastalarının çok fazla tü- natılarak çayı yapılıp tüketilebilir. ketmemesi tavsiye ediliyor. Yük- Sindirim sistemi için oldukça fay- sek tansiyon sorunu yaşayanlar dalı olan muşmulanın çekirdekle- tarafından mutlaka doktor danış- ri idrarı artırdığı için böbrek taşı manlığında tüketilmesinde fayda dökenler muşmula çekirdeklerini vardır. kaynatıp suyunu içebilirler. Ayrıca muşmula çekirdeği çayı zayıflama- Muşmula çekirdeklerinin de en ya yardımcı olur. Vücuttaki öde- az meyvesi kadar faydalı olduğu min atılmasına yardımcı olduğu da bilinmektedir. Çekirdekleri kay-
ORMANIN HAZİNELERİ YEŞİL DÜNYA 43 Her meyve gibi muşmula bilinmektedir. Günde bir bardak • Sindirim sisteminin düzenli ça- da en fazla faydayı taze tüketildiğinde vücuttaki yağların lışmasına yardım eder, yendiğinde sağlar. Eğer hızla yakılmasına yardımcı olur. muşmulanın tadından Kompostosu da yapılan muşmula • Bağırsak hareketlerini artırdığı hoşlanmıyorsanız zayıflamak isteyenler tarafından için kabızlık sorununda faydalı- çekirdeklerini ayıklayıp tüketilebilir. dır, püre haline getirerek marmelat ve reçel niyetine Ayrıca melovin maddesi ba- • İnce bağırsak iltihabı, ishal ve kullanabilirsiniz. kımından zengin olduğu için si- dizanteriyi gidermeye yardımcı nir sistemindeki hasara uğramış olur, Muşmula hücrelerin sayısını azaltarak sinir Çayı sistemini destekler. Özellikle ka- • Böbrek ve karaciğer sağlığını ko- buğu kaynatılıp içildiğinde stres ve ruyor, depresyon gibi rahatsızlıklara fay- da sağladığı bilinir. Düzenli olarak • Böbrekte oluşan kum ve taşları- muşmula tüketimi, merkezi sinir nın dökülmesine destek olur, sistemine iyi gelir. Kan dolaşımı- nı hızlandırdığından beynin daha • Vücutta oluşan iltihaplanmala- fazla oksijen almasına yardımcı rın daha hızlı bir şekilde iyileş- olur. mesine yardımcı olduğu bilin- mektedir, Muşmulayı meyve olarak tü- ketmenin dışındaki tüm tüketim • Kronik öksürüğe çaredir, yöntemlerini mutlaka doktoru- muza ya da konusunda uzman bi- • Astım ve bronşit gibi solunum lir kişilere danışarak tüketmeniz yollarını etkileyen hastalıklarda gerekmektedir. Tabiatın sunduğu etkilidir, şifa kaynağı olan bu meyveyi tü- ketme alışkanlığı edinmek herkes • Ağız içinde oluşan yaraların daha için faydalı bir adım olacaktır. hızlı iyileşmesini sağlar, Muşmulanın Faydaları • Kan dolaşımını düzenler, Nelerdir? • Bağışıklık sisteminin sağlıklı bir • Ana karnındaki ceninin düşme- sini engel olduğu bilinir, şekilde çalışmasına destek olur, • Muşmula yaprakları şeker hasta- lığına iyi gelir, • Zayıflamaya yardımcı olur, • Anemi tedavilerine yardımcıdır. Muşmula Çayı Nasıl Hazırlanır? • Bir avuç muşmula, • 1 litre su, • Damak tadına göre bir miktar bal. Öncelikle bir litre suyun içine ince ince kıydığınız bir avuç muş- mulayı ekleyin. Biraz kaynatıp süz- dükten sonra, içine damak tadı- nıza göre bal ekleyip içebilirsiniz. Eğer kilo vermek istiyorsanız bu çay ideal bir karışımdır. Günde üç öğün birer çay bardağı içebilirsiniz.
“Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu devam ettirecek sizlersiniz.” “Büyük olmak için hiç kimseye iltifat etmeyeceksin; hiç kimseyi aldatmayacaksın. Ülke için gerçek amaç ne ise, onu görecek ve o hedefe yürüyeceksin. Herkes senin aleyhinde bulunacaktır, seni yolundan çevirmeye çalışacaktır, fakat sen bunlara karşı direneceksin. Önüne sonsuz engellerde yığılacaktır. Kendini büyük değil, küçük, zayıf, araçsız, hiç sayarak, kimseden yardım gelmeyeceğine inanarak, bu engelleri aşacaksın. Bundan sonra da sana büyük derlerse... Bunu söyleyenlere gülüp geçeceksin…” Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün gelecek nesillere bıraktığı bu büyük öğüdü kulağa küpe ederek istikbaline yürüyen nesillere selam olsun. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun.
10 Kasım, Türk Milleti’nin hep birlikte kalbini yasa boğan bir gün olsa da gidenin ardından ona verilen kıymetin eksilmediği bir gündür… Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebediyete intikalinin 83. yılında kendisini saygı, minnet ve Rahmetle anıyoruz…
46 YEŞİL DÜNYA SAKLI KÖŞELER Anadolu’nun Yüce Bir Dağı “Ilgaz” BU SAYIMIZDA KARADENİZ BÖLGESİNE DOĞRU UZANIYORUZ. SARIÇAM, ARDIÇ, ULU- DAĞ GÖKNARI, GÜRGEN VE KAYIN ORMANLARIYLA YEŞİLİN BÜTÜN TONLARINI ADETA BİR GERDANLIK TAKMIŞÇASINA BAĞRINDA TAŞIYAN ILGAZ DAĞI MİLLİ PARKI GÖREN HERKESİ KENDİNE ÇEKİYOR. AYRICA ILGAZ DAĞI MİLLİ PARKI, TAŞIDIĞI COĞRAFİ DE- ĞERLERİN YANINDA, TARİHİ DEĞERLERLERİNİN ZENGİNLİĞİ İLE DE BİLİNİYOR. Ümit Ali KOÇLUK DKMP Genel Müdürlüğü Ilgaz Dağı Milli Parkı; Batı Ka- Değişik karakterlerde vadi, sırt radeniz Bölgesi’ndeki Kızılırmak ve tepelere sahip olan Ilgaz Dağı Havzası’nda, Kastamonu ve Çankı- Milli Parkı, böylesine farklı bir ara- rı sınırları arasında yer alan 1.088 zi yapısını sık ormanlarla birleşti- hektar büyüklüğündeki alanı ile rerek mükemmel bir görüntüyle 1976 yılında Milli Park olarak ilan ağırlar misafirlerini. Buraya uğra- edildi. yan herkesin yeşilin tonlarıyla göz-
SAKLI KÖŞELER YEŞİL DÜNYA 47 Ilgaz Dağı Milli Parkı’nda; leri şenlenir, ruhu açılır ve ciğerle- karatavuğa, kerkenezden üveyiğe, siyah leylekten bülbüle, rine Ilgaz Dağı’nın tertemiz havası kukumavdan ebabile yüzlerce kuş ibibikten karatavuğa, dolar taşar. türü yaşar. kerkenezden üveyiğe, kukumavdan ebabile yüzlerce Başta doğal yapısı olmak üze- Yazı ayrı, güzü ayrı, kışı ayrı kuş türü yaşar. re kültürel ve rekreasyon kaynak bir güzelliğe sahip olan milli park, değerleri ile ülkemizin en önemli taşıdığı coğrafi değerlerin yanında doğa koruma alanları içerisinde tarihi değerler bakımından da ol- yer alan milli park, sarıçam, ardıç, dukça zengindir. İnebolu sahilin- Uludağ göknarı, gürgen ve kayın den başlayan Kastamonu ve Çan- ormanlarıyla yeşilin bütün tonları- kırı üzerinden Ankara’ya kadar nı adeta bir gerdanlık takmışçasına uzanan 340 km’lik yolun yaklaşık taşır bağrında. 4 km’lik kısmı milli parktan geçer. Bu yol, Kurtuluş Savaşı’nda İnebo- Kızılgeyik, kurt, tilki, boz ayı, lu’ya deniz yoluyla gelen cephane- yaban domuzu, karaca ve yabani lerin kağnılarla cepheye ulaştırıl- tavşan gibi memeli türlerin ba- masında kullanılmıştır. Bu sebeple rındığı Ilgaz Dağı Milli Parkı’nda; de burada her yıl Kastamonu ve siyah leylekten bülbüle, ibibikten
48 YEŞİL DÜNYA SAKLI KÖŞELER
Search
