SCR 9 e-book

หน่วยท่ี 9 อวี าปอเรเตอร์ ครอู ภัย สดุ จิตร แผนกวิชาช่างไฟฟา้ กำลัง หน่วยที่ 9

1.สาระสำคญั อีวาปอเรเตอร์ (Evaporator) เปน็ อุปกรณท์ ่ที ำหน้าทเ่ี ปล่ียนสถานะของสารทำความเย็นเหลวความดันต่ำ ที่ถูกฉีดเข้ามาจากอุปกรณ์ควบคุมสารทำความเย็น ให้เดือดเป็นไอความดันต่ำโดยดึงความร้อนรอบๆ ตัว อีวา ปอเร-เตอรม์ าทำใหส้ ารทำความเยน็ เดอื ด จึงทำใหอ้ ุณหภมู ริ อบข้างอีวาปอเรเตอรเ์ กดิ ความเยน็ ข้ึน 2.สมรรถนะประจำหน่วย 2.1 แสดงความรเู้ กย่ี วกับหนา้ ทขี่ องอวี าปอเรเตอร์ 2.2 แสดงความร้เู กี่ยวกับชนดิ และหลกั การทำงานของอีวาปอเรเตอร์ชนิดตา่ งๆ 2.3 แสดงความรูเ้ กย่ี วกบั วิธกี ารติดตง้ั อีวาปอเรเตอร์ 2.4 แสดงความรู้เกย่ี วกับวิธกี ารบำรงุ รกั ษาอวี าปอเรเตอร์ 3.จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 3.1 ดา้ นความรู้ 3.1.1 เข้าใจหน้าทอ่ี วี าปอเรเตอร์ 3.1.2 รู้ชนิดอวี าปอเรเตอร์ 3.1.3 เข้าใจการติดตั้งอวี าปอเรเตอร์ 3.1.4 เข้าใจการบำรุงรักษาอวี าปอเรเตอร์ 3.2 ดา้ นทกั ษะ 3.2.1 บอกหน้าที่อีวาปอเรเตอร์ได้ 3.2.2 บอกชนิดอวี าปอเรเตอรไ์ ด้ 3.2.3 สามารถติดตง้ั อีวาปอเรเตอรไ์ ด้ 3.3 คุณลักษณะทพ่ี งึ ประสงค์ 3.3.1 เตรียมความพร้อมอุปกรณ์การเรียนเครอ่ื งทำความเย็นไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง 3.3.2 ปฏบิ ัตงิ านไดอ้ ย่างถกู ตอ้ งและสำเร็จภายในเวลาที่กำหนดอยา่ งมีเหตุผลตามหลักปรชั ญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง

4.เนอ้ื หาสาระการเรยี นรู้ 1. หนา้ ทข่ี องอวี าปอเรเตอร์ อีวาปอเรเตอร์ ทำหน้าที่เปลี่ยนสถานะของสารทำความเยน็ จากสถานะของเหลวความดันต่ำที่ถูกฉีดเข้ามา จากอุปกรณ์ควบคุมสารทำความเยน็ ให้เดือดเป็นสารทำความเย็นสถานะไอความดันตำ่ โดยอาศัยความร้อนจาก ขดทอ่ ของตัวมนั เอง ทำใหส้ ารทำความเยน็ ระเหย เมอื่ ความรอ้ นทีต่ ัวอีวาปอเรเตอร์ถูกดึงไปหมด จะเกดิ ความเย็น ขึ้นท่ีตัวอีวาปอเรเตอร์ ความรอ้ นจากส่งิ ต่างๆ ท่อี ย่บู รเิ วณใกล้เคยี งกบั อวี าปอเรเตอร์ เชน่ น้ำในตทู้ ำนำ้ เยน็ อาหาร ในตูเ้ ย็น ฯลฯ จะถูกอวี าปอเรเตอรร์ ับเขา้ ไปเพ่ือทำให้สารทำความเยน็ เดอื ด ดงั น้ันบริเวณรอบๆ อวี าปอเรเตอร์จึง เกิดความเยน็ ขนึ้ 2. ชนดิ ของอีวาปอเรเตอร์ อีวาปอเรเตอรท์ ใี่ ช้งานในปจั จุบันสามารถแบ่งออกตามลักษณะโครงสร้างได้ 4 ชนิด คือ 2.1 อีวาปอเรเตอร์ชนิดท่อ (Bar Pipe) เป็นอีวาปอเรเตอร์ที่ทำจากท่อเหล็ก ท่อทองแดง หรือ ท่อ อะลมู ิเนียม ลักษณะเปน็ ทอ่ กลมกลวง ขดขนานไปมา หรือขดเปน็ รูปคอยลก์ ไ็ ด้ แลว้ แต่จดุ ประสงค์การนำไปใช้งาน เชน่ ตเู้ ยน็ หรอื ต้แู ช่จะมีลักษณะขดขนานไปมา สว่ นตวั ทำน้ำเย็นจะมีลกั ษณะขดเป็นรูปคอยล์ รปู ร่างของอวี าปอเร เตอร์ชนดิ ท่อ ดังรูปท่ี 9.1 รูปที่ 9.1 อวี าปอเรเตอร์ชนิดทอ่

2.2 อีวาปอเรเตอร์ชนิดท่อมคี รีบ (Fin Tube) เป็นอีวาปอเรเตอร์ทมี่ ีลกั ษณะเปน็ ทอ่ โลหะขดขนานไปมา บัดกรตี อ่ ทอ่ ด้วยข้อตอ่ โคง้ ต่างๆ ตามขนาดและความเหมาะสมของงาน และมแี ผน่ อะลมู ิเนยี มบางๆ เรยี กว่า ครีบ (Fin) บดั กรีตดิ กับทอ่ หรอื ใชท้ ่อสอดเขา้ ในครีบและบัดกรตี ิดกัน เพอ่ื ชว่ ยเพม่ิ พืน้ ทใ่ี นการรบั และคายความร้อน ใหก้ บั ตัวกลาง โดยมพี ดั ลมเปน็ ตัวเพ่ิมความเรว็ ของการเคลท่อนทขี่ องตัวกลางผ่านผิวสัมผสั ของอวี าปอเรเตอร์ มใี ช้ ในเครอื่ งปรบั อากาศรถยนตแ์ ละเครอ่ื งปรับอากาศตามบ้านเรอื น เปน็ ต้น รูปร่างของอีวาปอเรเตอร์ชนิดทอ่ มีครีบ ดงั รูปท่ี 9.2 รปู ที่ 9.2 อีวาปอเรเตอร์ชนิดท่อมคี รีบ 2.3 อีวาปอเรเตอร์ชนิดแผน่ (Plate) เป็นอีวาปอเรเตอร์ทีม่ ีลักษณะเปน็ ท่ออะลูมเิ นียมถูกข้ึนรูปติดอยู่กบั แผน่ อะลมู เิ นียม มีความแขง็ แรง และสามารถพบั ใหไ้ ด้ตามขนาดถกู ตอ้ งขนาดตู้เยน็ บางครัง้ เรียกวา่ ฟรสี เซอร์ ซึ่ง จะพบเห็นในช่องแชแ่ ขง็ ของต้เู ยน็ รูปร่างของอวี าปอเรเตอรช์ นดิ แผน่ ดังรูปท่ี 9.3 รปู ท่ี 9.3 อวี าปอเรเตอรช์ นิดแผน่ อีวาปอเรเตอร์ชนิดนี้สามารถรับปริมาณความร้อนได้อย่างมีประสิทธภิ าพ เนื่องจากแผ่นเพลตมีขนาดกว้าง และฝุน่ ละออ่ งไมส่ ามารถเกาะติดได้

2.4 อีวาปอเรเตอร์ชนิดชิลเลอร์ (Chiller) เป็นอีวาปอเรเตอร์ที่ถูกออกแบบเพื่อใช้กับเครื่องปรับอากาศ ขนาดใหญ่ ใช้ร่วมกบั คอนเดนเซอร์มรการระบายความรอ้ นดว้ ยนำ้ และอากาศ (Evapora-tive Condenser) ซึ่งนำ้ จะเป็นตวั แลกเปลี่ยนความรอ้ นที่สัมผัสกับผวิ ภายนอกของอีวาปอเรเตอรโ์ ดยตรง และน้ำเย็นที่ไดน้ ีจ้ ะถกู ส่งไปตาม ห้องตา่ งๆ มีการปรับอากาศโดยท่อนำ้ เยน็ มีใช้ตามหา้ งสรรพสินค้าหรอื โรงแรมขนาดใหญ่ 3. การตดิ ตง้ั อีวาปอเรเตอร์ อีวาปอเรเตอร์ที่ถกู ติดตง้ั จะขึน้ อยกู่ ับจุดประสงค์และลกั ษณะความเหมาะสมของงาน ซึง่ การติดตั้งตามชนิด ของอวี าปอเรเตอรแ์ บง่ ออกไดด้ งั น้ี 3.1 อีวาปอเรเตอร์ชนิดท่อ (Bar Pipe) จะใช้ติดตั้งในบริเวณทีม่ กี ารทำความเย็นภายใน เช่น เครื่องทำนำ้ เย็น ตแู้ ช่ หอ้ งเยน็ ฯลฯ สามารถเพิ่มพืน้ ท่ีดูดความร้อนได้โดยอาศัยแผ่นผนงั ทีท่ ำเปน็ ห้องซึง่ ทำหน้าท่ีเป็นฟินหรือ ตวั ดดู รับความร้อน แต่ขอ้ เสยี คือ จะต้องฉดี โฟมหมุ้ ไว้เสมอ ทำใหย้ ากตอ่ การซอ่ มบำรกุ รกั ษา 3.2 อีวาปอเรเตอร์ชนิดท่อมีครีบ (Fin Tube) จะใช้ติดตั้งบริเวณที่ต้องการทำการปรับอากาศ เช่น ใน รถยนต์ หรือเครอ่ื งปรับอากาศตามบ้านเรอื น ฯลฯ 3.3 อีวาปอเรเตอร์ชนิดแผ่น (Plate) จะติดตง้ั ในตูเ้ ย็นท่ีใช้ในบ้านเรือนท่วั ไป เป็นอีวาปอเรเตอร์ที่สามารถ ทำความเย็นไดอ้ ณุ หภูมติ ำ่ มาก ถกู ตดิ ตั้งในชอ่ งแช่แข็ง (Freezer) ของตู้เยน็ 3.4 อีวาปอเรเตอร์ชนิดชิลเลอร์ (Chiller) เป็นอวี าปอเรเตอรท์ ่ตี ิดตัง้ ในระบบการทำงานทำความเย็นขนาด ใหญ่ เช่น ห้างสรรพสินคา้ โรงแรม โรงพยาบาล ฯลฯ อีวาปอเรเตอร์ชนิดชลิ เลอร์จะติดตั้งภายในห้องท่ีออกแบบ มาโดยเฉพาะ 4. การบำรงุ รกั ษาอวี าปอเรเตอร์ อีวาปอเรเตอร์ที่ชิอากาศเป็นตวั กลางในการดูดรับความร้อน เช่น ในเครื่องปรับอากาศจะต้องหม่ันทำความ สะอาดอยู่เสมอ เพราะฝุ่นละอองต่างๆ จะเป็นฉนวนกันความร้อน ปริมาลงที่ผ่านอีวาปอเรเตอร์มีปริมาณลดลง และเกิดน้ำแข็งเกาะทีต่ ัวอวี าปอเรเตอร์ การบำรุงรักษากระทำได้โดยใช้ป๊ัมฉีดน้ำแรงดันสูง ฉีดล้างตัวฟนิ ของอวี า ปอเรเตอร์ทุกๆ 6 เดอื น อีวาปอเรเตอรท์ ี่ใชน้ ้ำเป็นตัวกลางในการดูดรับความร้อนจะต้องหม่ันทำความสะอาดท่อน้ำอยู่เสมอ เพราะ ทอ่ น้ำจะเกิดการอดุ ตันเน่อื งจากความเป็นกรดของนำ้ ดังนนั้ นำ้ ที่ใช้ตอ้ งมคี วามเปน็ กลางไมเ่ ปน็ กรดหรอื ดา่ ง