การบัญชีกิจการซื้อขายสินค้า

การบัญชีของกจิ การ ซอื้ ขายสนิ ค้า จัดทาโดย น.ส. ธารารัตน์ เพชรเลก็ เลขท่ี 4 น.ส. อทติ ยา คงบุญ เลขท่ี 5 ป.ว.ส 2 การบัญชี วิทยาลัยการอาชีพพรหมครี ี

กจิ การซื้อขายสินค้า ธุรกิจเก่ียวกบั สินคา้ ซ่ึงมีสินคา้ ไวจ้ าหน่ายเพ่ือหวงั ผล กาไรในสินคา้ นนั้ ๆ ในการบนั ทกึ บญั ชี จึงต้องอาศัยเอกสารท่ีเก่ียวข้องกับการซือ้ ขายสินค้า เช่น ใบส่งั ซือ้ ใบกากบั ภาษีใบส่งของ ใบกากบั สินคา้ ใบขอลดหนี้ หรือใบส่งคืน ใบหกั หนีห้ รือใบรบั คืน และใบเสรจ็ รับเงิน หาก กิจการมีการขายสินคา้ เป็นเงินเช่ือ ผขู้ ายเป็นผู้กาหนดเง่ือนไข ในการชาระเงินคา่ สนิ คา้ และส่งิ ท่ีจะทาใหเ้ กิดการจงู ใจในการ ขายสินคา้ ผขู้ ายจะกาหนดเง่ือนไขเก่ียวกบั สว่ นลด นอกจากนี้ การซือ้ และขายสินคา้ แลว้ รายการคา้ ท่ีเก่ียวขอ้ ง มีดงั นี้ 1. คา่ ขนสง่ สนิ คา้ 2. การสง่ คืน การรบั คืน และราคาท่ีลด 3. สว่ นลด

ความหมายของสินค้า สินคา้ หมายถึงสินทรพั ยห์ มนุ เวียน ท่ีมีตวั ตน หรือส่ิงของท่ีกิจการมีไวเ้ พ่ือจาหน่ายให้กับผูซ้ ือ้ หรือ ลกู คา้ เพ่ือหวงั ผลกาไรจากการจาหน่ายสินค้า ไม่ไดซ้ ือ้ มาเพ่ือใชใ้ นกิจการ ดงั นนั้ กิจการมีรายไดห้ ลักจากการ ขายสนิ คา้ ตามลกั ษณะของการประกอบธุรกิจ เช่น รา้ น ออมสินการไฟฟา้ มีสนิ คา้ ดงั นี้ เคร่อื งปรบั อากาศ พดั ลม ตู้เย็น คอมพิวเตอร์ โทรทัศน์ เคร่ืองซักผ้า แ ละ หา้ งสรรพสินคา้ กรุงทองการคา้ มีสินคา้ ประเภทอาหาร สาเร็จรูป เสือ้ ผ้า เคร่ืองด่ืม ผลไม้ เคร่ืองสาอาง ไว้ จาหน่ายในกิจการ

ลกั ษณะของธุรกจิ ซื้อขายสินค้า เป็นธรุ กกิจิจปกราะรเภซทอื้ ขทา่ีรยบั สสนิินคคา้า้ มเปา็นแลธรุว้ กเอิจาเกม่ียาวเพก่ิมบั รกาาคราซแือ้ ลมะาขขาายยตไป่อ เพ่ือกินส่วนต่างของราคาสินคา้ ท่ีนามาขาย ราคาของสินคา้ ขจนึา้ เอปย็น่กู ตบั อ้ คงวมาีปมรตะอ้สงบกกาารรขณองม์ ผาบู้กรสโิ ภามคาสราถหเรร่มิ บั ตธนุ้รกทิจาไปดรง้ ะ่าเยภเหทมนีาไ้ มะ่ สาหรับผู้ประกอบการขนาดเล็ก แต่ส่ิงท่ีสาคัญท่ี สุดคือ แหลง่ ท่มี าของสินคา้ ของสินคา้ ว่าสามารถส่งั ซือ้ มาขายไดจ้ ากท่ี ไหนบา้ ง ปัจจัยสาคัญท่ีผูป้ ระกอบการตอ้ งนามาพิจารณาใน การหาแหลง่ ส่งั ซอื้ ไดแ้ ก่ 1. ราคาของสินคา้ หรอื ตน้ ทนุ ของสินคา้ ท่ซี อื้ มาขายควร หาแหลง่ ซอื้ ทมี่ ีตน้ ทนุ ต่าสดุ 2. มีสว่ นลดการคา้ หรอื สว่ นลดเงินสดในการซอื้ ขาย หรอื ไม่ 3. การจดั สง่ สนิ คา้ หรอื คา่ ขนสง่ สนิ คา้ ใครเป็นผรู้ บั ภาระ คกา่ารขทนาสส่งญัสินญคาา้ ซผือ้ ูซ้ ขือ้ าหยรจือาผนูข้ วานยเงตินอ้ ลงงตทกุนลงทแ่ลีตะอ้ รงะใชบใุ้ในหธช้ ุรัดกเิจจนนนั้ในๆ สาหรบั ธุรกิจซือ้ มาขายไปถือว่าเงินลงทนุ เร่ิมตน้ ท่ีทานนั้ มีนอ้ ย มากถา้ เทียบกบั ธุรกิจประเภทอ่ืน เพราะเงินทนุ จะเป็นลกั ษณะ เงินหมนุ เวียนกบั สินคา้ (ทงั้ นีก้ ารซือ้ ขายขึน้ อยู่กับมลู ค่าสินคา้ นนั้ ดว้ ย)

ค่าขนส่ งสินค้า ค่าขนส่งสินค้า หมายถึง ค่าขนส่งท่ีจ่ายเพ่ื อ เคล่ือนย้ายสินค้าจากคลังสินค้าของผู้ขาย ไปยั ง คลังสินค้าของผู้ซือ้ ในการขายสินค้าจะต้องมีการระบุ เง่ือนไขในการรบั ผิดชอบค่าขนสง่ วา่ ผซู้ ือ้ หรือผขู้ ายจะเป็น ผู้รับผิดชอบในการจ่ายค่าขนส่ง ซ่ึงเง่ือนไขใน การ กาหนดค่าขนสง่ มี ดงั นี้ F.O.B. Shipping Point เงือนไขนีก้ รรมสทิ ธิ์ ในสินคา้ จะโอนใหแ้ ก่ผูซ้ ือ้ เม่ือผูข้ ายส่งมอบสินคา้ ใหแ้ ก่ บรษิ ัทท่ีรบั ขนสง่ ดงั นนั้ ผซู้ ือ้ จึงตอ้ งเป็นผรู้ บั ผดิ ชอบในการ จา่ ยคา่ ขนสง่ ซง่ึ เรยี กคา่ ขนสง่ นีว้ า่ “คา่ ขนสง่ เขา้ ” F.O.B. Destination เง่ือนไขนีก้ รรมสิทธิ์ใน สินคา้ จะโอนใหแ้ ก่ผซู้ ือ้ เม่ือผขู้ ายส่งมอบสินคา้ ใหก้ บั ผซู้ ือ้ ณ คลงั สนิ คา้ ของผซู้ ือ้ ดงั นนั้ ผขู้ ายจงึ ตอ้ งเป็นผรู้ บั ผิดชอบ ในการจา่ ยคา่ ขนสง่ ซง่ึ เรยี กค่าขนสง่ นีว้ า่ “คา่ ขนสง่ ออก”

การส่ งคืนการรับคืนและราคาท่ีลด การสง่ คืนการรบั คืนและราคาท่ีลด เม่ือสนิ คา้ ท่ีซือ้ ขายกนั ไมเ่ ป็นไปตามเง่ือนไขในการซือ้ ขายอาจจะในดา้ นของปรมิ าณคณุ ภาพหรอื ราคาผซู้ ือ้ มี สทิ ธิ์ท่ีจะสง่ สนิ คา้ คืนใหแ้ กผ่ ขู้ ายหรอื ขอใหผ้ ขู้ ายลด ราคาใหก้ ็ได้ ผซู้ ือ้ จะแจง้ แก่ขายโดยออกเอกสารท่ี เรยี กวา่ ใบหกั หนี้ ใหแ้ ก่ผขู้ ายทางดา้ นผขู้ ายเม่ือไดร้ บั สนิ คา้ คืนจะแจง้ แกผ่ ซู้ ือ้ โดยออกเอกสารท่ีเรียกวา่ ใบลด หนี้

ส่ วนลด สว่ นลดการคา้ หมายถงึ จานวนเงินหรอื อตั รารอ้ ยละ ท่ีผขู้ ายยอมลดใหผ้ ซู้ ือ้ จากราคาท่ีตงั้ ไว้ ส่วนลดการคา้ เป็น รายการท่ีไม่ตอ้ งบนั ทึกบญั ชีทงั้ ในสมดุ บญั ชีของผซู้ ือ้ และ ผูข้ าย ซ่ึงผูซ้ ือ้ จะบันทึกสินคา้ ท่ีซือ้ ในราคาท่ีจ่ายเงินจริง ตวั อย่างท่ี 1 ราคาสินคา้ ตงั้ ราคาไว้ 20,000 บาท ผขู้ ายให้ ส่วนลด 10% ราคาสินค้า 20,000 บาท ส่วนลดมี 2 ประเภท คือ 1. สว่ นลดการคา้ 2. สว่ นลดเงินสด

ตวั อย่างใบลดหนี้

1. สว่ นลดการคา้ เป็นสว่ นลดที่ผขู้ ายมอบใหผ้ ซู้ ือ้ เพ่ือจงู ใจให้ ผซู้ ือ้ ซือ้ สินคา้ ในปริมาณท่ีมากขึน้ เช่นซือ้ สินค้า 100 ชิน้ ใหส้ ่วนลด ป1%รากแฏตใ่หนาใกบซสือ้ง่ ข2อ0ง0หรชอื ิน้ ใบจกะาใหกบสั้ ่วสนนิ ลคาด้ จ2ะ%เป็นเปรา็นคตาน้สรทุ าธคิภาาซยือ้หขลางั ยหทกั ่ี ส่วนลดแลว้ ส่วนลดการคา้ นีจ้ ะไม่มีการนาไปบนั ทึกบญั ชีทงั้ ดา้ นผู้ ซือ้ และผขู้ ายตวั อย่างเช่น สินคา้ ก. ราคาซือ้ ขายต่อหน่วย 10 บาท จานวนท่ีซือ้ ขาย 10,000 หน่วยกาหนดส่วนลดการคา้ 2% จานวน เงินท่ีผขู้ ายและผซู้ ือ้ รบั -จ่ายเงินสดหรอื บนั ทกึ ลกู หนีเ้ จา้ หนีร้ ะหว่าง กนั เทา่ กบั 98,000 2. สว่ นลดเงินสด เป็นสว่ นลดท่ผี ขู้ ายจงู ใจเพ่อื ใหผ้ ซู้ อื้ ชาระคา่ สินคา้ เรว็ ขนึ้ ตวั อย่างของเง่อื นไขเก่ียวกบั สว่ นลดเงินสดมกั กาหนด กดางั นหีน้ 1ด/1เว0ล, าnช/า3ระ0หนหีตร้ อืาม1จ/1า0น,วnนeเงtินท/่ปี 3รา0กหฏมในาใยบคสวง่าขมอวงา่ หเงร่ืออื นไข ใบกากบั สนิ คา้ คือ 30 วนั แตถ่ า้ ผซู้ อื้ ชาระหนีภ้ ายในกาหนดเวลา 10 วนั จะไดร้ บั สว่ นลด 1% ของราคาท่ปี รากฏในใบสง่ ของหรอื ใบกากบั สินคา้

การบญั ชีเกยี่ วกบั การซื้อ-การขายสินค้า การบญั ชเี กยี่ วกับการซอื้ สนิ ค้า การซือ้ สินคา้ ตามหลกั เงินคา้ งจะมีหลกั การเดียวกนั กับการขายสินคา้ กล่าวคือ การซือ้ สินคา้ จะเกิดขึน้ เม่ือ กรรมสิทธิ์ในสินคา้ ถกู โอนใหผ้ ูซ้ ือ้ สินคา้ เรียบรอ้ ยแลว้ ใน กรณีท่ีผูซ้ ือ้ ยังไม่ไดจ้ ่ายชาระค่าสินคา้ จะตั้งผู้ขายเป็น เจา้ หนี้ รายการคา้ ท่ีอาจเกิดขึน้ สืบเน่ืองจากการซือ้ สินคา้ ก็คือ สว่ นลดรบั การสง่ คืนและสว่ นลด และค่าขนส่งสินคา้ นอกจากนีก้ ิจการท่ีจดทะเบียนภาษีมลู ค่าเพ่ิม ตอ้ งบนั ทึก บญั ชีภาษีซือ้ ซง่ึ เป็นสินทรพั ยด์ ว้ ย วิธีบันทกึ สินคา้ ท่ีซือ้ มา และรายการท่ีเก่ียวขอ้ งมี 2 วิธีคือ 1. วธิ ีสินคา้ คงเหลือแบบตอ่ เน่ือง 2. วธิ ีสนิ คา้ คงเหลอื เม่ือวนั สนิ้ งวด

วธิ ีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง กิจการท่ีซื้อขายสินค้าขนาดใหญ่ มีราคาต่อหน่วย ค่อนขา้ งสงู นิยมใชว้ ิธีบนั ทึกสินคา้ แบบต่อเน่ืองโดยจะบนั ทึก สินค้าทุกครั้งท่ีมีการซื้อและการขาย รายการค้าท่ีเกิดขึน้ สืบเน่ืองจากการซือ้ สินคา้ จะเป็นรายการเพ่ิมและลดต้นทุน สนิ คา้ ท่ซี อื้ เขา้ มา กลา่ วคอื เม่อื มสี ว่ นลดรบั การสง่ คนื และไดร้ บั ส่วนลด จะทาใหต้ น้ ทุนสินคา้ ลดลง ค่าขนส่งสินคา้ ท่ีผูซ้ ือ้ เป็น ผู้รับภาระจะทาให้ต้นทุนสินค้าเพ่ิมขึ้นโดยรายก ารค้าท่ี เก่ียวขอ้ งท่ีกล่าวมานี้ จะบนั ทึกในบญั ชีสินคา้ คงเหลือทงั้ หมด ส่วนการขายสินค้านั้นจะบันทึกรายการเป็น 2 ขั้นตอนคือ ขนั้ ตอนการขายสินคา้ และขั้นตอนการโอนสินคา้ ท่ีขายไปยัง บญั ชีตน้ ทนุ ขาย (Cost of Sales) เช่นเดยี วกนั กบั การรบั คืน ก็จะบนั ทึกเป็น 2 ขนั้ ตอน คือ ขนั้ ตอนการบนั ทึกการรบั คืน ในราคาขาย และขัน้ ตอนการบันทึกสินคา้ ท่ีรบั คืน ลดตน้ ทุน ขายของสินคา้ ท่ีรบั คืนในราคาทนุ สาหรบั การใหส้ ่วนลดเงินสด แกผ่ ซู้ อื้ หรอื สว่ นลดจา่ ย เป็นขนั้ ตอนการรบั ชาระหนีม้ ิเก่ียวขอ้ ง ตน้ ทนุ ขาย แต่อย่างใด จึงบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การรบั ชาระหนี้ เพยี งขนั้ ตอนเดียว

วธิ ีสินค้าคงเหลือเม่ือวันสิ้นงวด กิจการท่ีซือ้ ขายสินคา้ ขนาดเล็ก ตน้ ทุนต่อหน่วย ค่อนขา้ งต่า นิยมใชว้ ิธีบนั ทึกเก่ียวกบั สินคา้ ท่ีซือ้ มาตาม วิธีสินคา้ เม่ือวันสิน้ งวด โดยจะแยกบญั ชีท่ีเก่ียวขอ้ งกับ สินคา้ ท่ีซือ้ มาระหว่างงวด ดังนี้ บัญชีซื้อสินคา้ บัญชีค่า ขนส่งเขา้ บัญชีส่งคืนและส่วนลด และบญั ชีส่วนลดรบั การขายสนิ คา้ ระหวา่ งงวดจะบนั ทกึ เพียงขนั้ ตอนการขาย ขนั้ ตอนเดียว โดยจะไม่บนั ทกึ ตน้ ทนุ ขายไปพรอ้ มกบั การ ขายเช่นเดียวกบั วิธีสินคา้ แบบต่อเน่ือง ณ วนั สิน้ งวด จะ มีการตรวจนบั สินคา้ คงเหลือ เรียกสินคา้ ท่ีตรวจนบั ไดว้ ่า สินคา้ คงเหลือสิน้ งวด ซ่ึงจะยกยอดไปเป็นสินค้า คงเหลอื ตน้ งวด ในงวดบญั ชีตอ่ ไป

การบญั ชีเกยี่ วกบั การขายสินค้า กไมาร่ไโดอต้นราับกมรชหรามลรสักะิทเคงธิน่ิ์สาคินสา้คินงา้ คใกห้าาผ้กรซู้็ซจือ้ือ้ะเขรบยีาันบยทสรอ้ิึนกยคผแาู้้ซลทืว้อ้ ่ีเหกเาปิดก็ ขนผึ้นลขู้ เูากมยห่ือยมนงั ีี้ นอกจากนีร้ ายการคา้ ท่ีอาจเกิดขึน้ สืบเน่ืองจากการขาย ก็ คือ ส่วนลดเงินสด ซ่ึงก็จะบนั ทึกในบญั ชีส่วนลดจ่าย การ รเปบั ็นคไนื ปแตลาะมใหปส้รมิว่ นาณลดหอรนั อื อคาณุจเภนา่ือพงจตาากมสทิน่ีตคกา้ ลชงากรนัุดไสวแ้ินลคะา้ คไม่า่ ขนสง่ สินคา้ นอกจากนีก้ ิจการท่จี ดทะเบียนภาษีมลู คา่ เพ่ิม ตอ้ งบันทึกบัญชีภาษีขาย ซ่ึงเป็นหนีส้ ินด้วยการบันทึก รายการเก่ียวกับการขายสินค้าและรายการค้า และ รายการคา้ ท่เี ก่ียวขอ้ ง มดี งั นี้

งบกาไรขาดทุนของกจิ การทบ่ี นั ทกึ เกย่ี วกบั สินค้า งบกาไรขาดทนุ ของกิจการท่ีบนั ทึกเก่ียวกับสินคา้ วิธี บันทึกเก่ียวกับสินคา้ วิธีสินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองจะมี ความแตกตา่ งจากวิธีสินคา้ คงเหลือเม่ือวนั สิน้ งวดในสว่ นท่ี เป็นตน้ ทุนขายกล่าวคือการจดั ทางบกาไรขาดทุนตามวิธี สินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองจะนาขอ้ มลู เก่ียวกับตน้ ทนุ ขาย มาจากบัญชีแยกประเภทไดเ้ ลยส่วนการจัดทางบกาไร ขาดทนุ ตามวิธีสินคา้ คงเหลือเม่ือวนั สิน้ งวดจะต้องคานวณ ตน้ ทนุ ขายจากสินคา้ คงเหลือตน้ งวดซือ้ สินคา้ ค่าขนส่งเขา้ ส่งคืนและส่วนลดส่วนลดรบั และสินคา้ คงเหลือปลายงวด ซง่ึ ไดจ้ ากการตรวจนบั

การบันทกึ รายการปิ ดบัญชี การบันทึกรายการปิดบัญชีของกิจการซือ้ ขายสินคา้ มี หลกั การเช่นเดียวกนั กบั กิจการใหบ้ รกิ ารตามท่ีไดก้ ล่าวมาคือ ปิ ดหมวดรายได้และหมวดค่าใช้จ่ายเข้าบัญชีสรุ ปผลกา ไร ขาดทนุ ซ่งึ เป็นบญั ชีช่วั คราว (Temporary Account) หลงั จากนนั้ จึงปิดบญั ชีสรุปผลกาไรขาดทนุ เขา้ หมวดส่วนของ เจ้าของตามรู ปแบบธุรกิจของกิจการกล่าวคือเข้าบัญชี ทุน สาหรับกิจการเจ้าของคนเดี ยวเข้าบัญชี ทุนหรือกระแ สทุน สาหรับกิจการหา้ งหุน้ ส่วนและเข้าบัญชีกาไรสะสมสาหรับ กิจการบรษิ ัทจากดั หมวดรายไดจ้ ากการขายสินคา้ จะมีบญั ชีท่ี เก่ียวขอ้ งและยอดคงเหลอื ในบญั ชีดงั นี้

ตวั อย่าง รายการปิ ดบัญชี •