แผนงานเครื่องยนต์ดีเซล หน่วยที่ 7

แผนการสอนมุ่งเน้นสมรรถนะ วิชางานเครื่องยนต์ดีเซล รหัสวิชา 20101-2002 หลักสูตาประกาศนียบัตรวิชาชีพ ประเภทวิชา อุตสาหกรรม งานฝาสูบเครื่องยหนน่ต์วดยีเทซี่ ล7 นายธนาธิป ทองศิริ เเผนกวิชาช่างยนต์ วิทยาลัยเทคนิคชุมพร

แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ 7 สอนครง้ั ที่ 9

57 แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ 7 ชอื่ วิชา งานเครื่องยนตด์ เี ซล เวลาเรียนรวม 126 ช่วั โมง ชือ่ หน่วย งานฝาสูบเครอื่ งยนต์ดเี ซล สอนครัง้ ท่ี 9 ช่อื เรอ่ื ง งานฝาสบู เครื่องยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 7 ชว่ั โมง หวั ขอ้ เรื่อง 1 ชือ่ และหน้าท่สี ่วนประกอบของฝาสบู เครื่องยนต์ดเี ซล 2 การถอดฝาสบู เครื่องยนตด์ ีเซล 3 การตรวจสอบความโก่งฝาสบู เครอื่ งยนต์ดีเซล 4 การประกอบฝาสูบเครื่องยนต์ดีเซล สาระสาคญั ฝาสบู เปน็ ส่วนประกอบทีส่ าคัญมากในการควบคุมกาลงั อดั และความดันภายในกระบอกสบู ของ เครอ่ื งยนต์ ฝาสูบเครื่องยนต์ดเี ซลแบบล้ินเหนอื สูบ (OHV engine; overhead-valve engine) เปน็ เครอื่ งยนต์ท่มี ีลน้ิ ไอดีและลนิ้ ไอเสียอยเู่ หนือลกู สบู โดยมเี พลาลกู เบี้ยวอยู่ด้านลา่ งในเส้ือสูบของเครอ่ื งยนต์ ส่งถ่ายแรงจากเพลาลูกเบี้ยวสง่ ต่อให้กบั ลกู กระทุ้งไปดนั กา้ นกระทุ้ง และส่งต่อไปดันกระเด่อื งกดลน้ิ ให้กด เปดิ ลิน้ ฝาสูบเมื่อใชไ้ ปนานๆ ตอ้ งมีการชารดุ สึกหรอเสอ่ื มสภาพตามการใชง้ าน หรอื อาจมกี ารชารุด เส่อื มสภาพผดิ ปกติจากการใช้งานเชน่ อาจมีน้ามันเครอื่ งรวั่ ซมึ ทาให้ปริมาณลดลงมีผลให้เกดิ ความร้อนจาก การเสียดสขี องช้ินสว่ นทาให้ชิน้ ส่วนชารดุ เสียหายส่งผลกระทบถงึ การทางานของฝาสบู ทันทีและอาจมีอกี หลายสาเหตุทีจ่ าเป็นต้องมีการถอดฝาสูบออกมาเพอ่ื ซ่อมแซมแก้ไข สมรรถนะหลัก (สมรรถนะประจาหนว่ ย) 1 ถอดประกอบชิน้ ส่วนระบบฝาสูบเครอื่ งยนต์ดีเซลแบบล้ินเหนือสบู ตามคู่มอื 2 ตรวจสภาพชน้ิ ส่วนระบบฝาสูบเครอื่ งยนต์ดีเซลแบบลิน้ เหนือสูบ ตามคู่มือ 3 บารงุ รกั ษาช้นิ สว่ นระบบฝาสูบเครือ่ งยนต์ดีเซลแบบล้ินเหนอื สูบ ตามคู่มอื 4 ปรับแต่งระบบฝาสูบเคร่ืองยนตด์ ีเซลแบบลิน้ เหนือสบู ตามคู่มือ

58 แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 7 ชื่อวชิ า งานเครอ่ื งยนตด์ ีเซล เวลาเรียนรวม 126 ช่วั โมง ช่อื หน่วย งานฝาสูบเครือ่ งยนต์ดีเซล สอนครั้งท่ี 9 ช่อื เร่อื ง งานฝาสบู เคร่ืองยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 7 ชวั่ โมง สมรรถนะยอ่ ย (สมรรถนะการเรียนร)ู้ สมรรถนะทว่ั ไป (ทฤษฎี) 1 แสดงความรูช้ ่อื และหน้าที่ส่วนประกอบของฝาสูบเครอื่ งยนตด์ ีเซลไดถ้ ูกต้อง สมรรถนะทีพ่ งึ ประสงค์ (ทฤษฎี) เมอื่ ผู้เรยี นไดศ้ กึ ษาเนอื้ หาในบทนแี้ ลว้ ผเู้ รยี นสามารถ ๑ อธบิ ายหน้าที่หน้าท่สี ว่ นประกอบของฝาสบู เครื่องยนต์ดีเซลได้ถูกต้อง สมรรถนะทว่ั ไป (ปฏบิ ัต)ิ 1 แสดงทักษะในการถอดฝาสูบเครอื่ งยนต์ดเี ซล 2 แสดงทกั ษะในการตรวจสอบความโกง่ ฝาสบู เครื่องยนต์ดีเซล 3 แสดงทักษะในการประกอบฝาสูบเคร่อื งยนต์ดีเซล สมรรถนะที่พงึ ประสงค์ (ปฏิบตั ิ) เมอ่ื ผู้เรยี นไดศ้ กึ ษาเนือ้ หาในบทนแ้ี ลว้ ผเู้ รยี นสามารถ ๑ สามารถถอดฝาสบู เคร่ืองยนต์ดเี ซลไดถ้ ูกต้องตามคูม่ ือ 2 สามารถตรวจสอบความโก่งฝาสูบเคร่อื งยนต์ดเี ซลได้ถกู ตอ้ งตามค่มู ือ 3 สามารถในการประกอบฝาสบู เคร่ืองยนต์ดีเซลได้ถูกต้องตามค่มู ือ

59 \\ แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ 7 ชอ่ื วิชา งานเคร่อื งยนตด์ เี ซล เวลาเรยี นรวม 126 ชว่ั โมง ชื่อหน่วย งานฝาสูบเคร่ืองยนตด์ เี ซล สอนครั้งที่ 9 ชือ่ เร่อื ง งานฝาสบู เคร่อื งยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 7 ชว่ั โมง กจิ กรรมการเรยี นการสอน ในการจัดการเรียนการสอนรายวิชางานเคร่ืองยนต์ดีเซล ได้กาหนดกิจกรรมการเรียนการสอนให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะเชิงรุก (Active Learning Competency Based) ด้านเทคนิคการจัดการเรียนการสอนแบบ MAIP โดยมีข้ันตอนในการดาเนินกิจกรรมการเรียนการ สอน ดงั นี้ กิจกรรมการเรยี นการสอน (สอนคร้ังท่ี ๑ ) เวลา 7 ช่วั โมง/สัปดาห์ ๑. ผู้สอนช้ีแจงรายละเอียดเกี่ยวกับจุดประสงค์รายวิชา สมรรถนะรายวิชา และคาอธิบาย รายวิชา การวัดและประเมินผลการเรียนรายวิชา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ของรายวิชา และข้อตกลงใน การจดั การเรยี นการสอนในรายวชิ า ๒. ผู้สอนแสดงตวั อย่างเกี่ยวกับงานฝาสูบเคร่ืองยนต์ดเี ซล ๓. ผู้สอนถา่ ยทอดความรใู้ นหนว่ ยที่ 7 เรอื่ งงานงานฝาสบู เครอื่ งยนต์ดีเซล ๔. ผู้สอนแสดงใบงานเร่อื งงานฝาสูบเครื่องยนต์ดเี ซลและอธิบายข้นั ตอนวิธีการในการ ปฏบิ ัติงานตามใบงานเรอื่ งงานฝาสบู เครื่องยนต์ดเี ซล ๕. ผู้สอนใหผ้ ้เู รียนปฏิบตั ิงานของตนตามใบปฏิบตั ิงานเรอ่ื งงานฝาสบู เครือ่ งยนตด์ เี ซล ๖. ผ้สู อนประเมินผลการปฏิบัตงิ านของผู้เรยี นและใหผ้ เู้ รียนสรปุ สาระสาคญั ของเร่ืองทเ่ี รียน ประจาสัปดาห์ สอ่ื การสอน ๑. เอกสารประกอบการสอน ๒. เอกสารประกอบการเรยี น ๓. สื่อนาเสนอ PowerPointงานทมี่ อบหมาย/กจิ กรรม ใหน้ ักเรยี นทาแบบฝึกเสริมทักษะตามใบงานท้ายหนว่ ยการเรยี นที่ 7

60 แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี 7 ชอ่ื วิชา งานเคร่อื งยนต์ดเี ซล เวลาเรยี นรวม 126 ช่ัวโมง ช่อื หนว่ ย งานฝาสบู เครอ่ื งยนต์ดีเซล สอนคร้ังที่ 9 ชื่อเรอื่ ง งานฝาสบู เครื่องยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 7 ชว่ั โมง การวดั และประเมนิ ผล วดั ผล/ประเมนิ ผล วธิ กี าร เครือ่ งมอื เกณฑ์ ๑. สมรรถนะที่พงึ - ทาแบบฝึกเสริมทักษะ - ผา่ นเกณฑ์รอ้ ยละ ๖๐ ประสงค์ ท้ายหนว่ ย - แบบฝกึ เสรมิ ทักษะ ทา้ ยหนว่ ย - ผา่ นเกณฑร์ อ้ ยละ ๘๐ ๒. คณุ ลกั ษณะอันพงึ - ประเมินคุณลักษณะอนั - แบบประเมนิ ประสงค์ (Attitude) พึงประสงค์ คณุ ลักษณะอนั พึง ประสงค์

85 ภาคผนวก ใบความรู้ – แบบทดสอบ ใบปฏิบตั งิ าน – สื่อการสอน

ใบความรูเ้ รือ่ งฝาสูบ ความสาคญั ของฝาสูบเครื่องยนต์ ฝาสูบ (Cylinder Head) เป็นชิ้นส่วนหลักของเครอ่ื งยนต์ ติดตั้งอยตู่ อนบนของกระบอกสูบ ฝาสูบประกอบดว้ ย กลไกของลน้ิ ชดุ ล้ิน และหวั เทยี น ดา้ นขา้ งจะมชี ่องไอดี และไอเสีย ฝาสูบเป็นสว่ นหน่ึงของหอ้ งเผาไหม้ ทาด้วยเหล็กหลอ่ แขง็ ทสี่ ามารถทนความร้อนไดส้ งู ขอ้ สังเกต ฝาสบู ทร่ี ะบายความรอ้ นดว้ ยอากาศจะมคี รบี (Fin) ทา ดว้ ยอลมู เิ นยี ม ทนความรอ้ นไดส้ งู รปู ท่ี 1-5 แสดงฝาสูบเครือ่ งยนต์ ฝาสบู ที่ระบายความรอ้ นดว้ ยนา้ ทาดว้ ยเหลก็ หลอ่ ทม่ี า Automotive Encyclopedia : 58 ภายในเป็นโพรงนา้ สามารถไหลถ่ายเทได้ ฝาสูบเมือ่ แบ่งตามลกั ษณะการระบายความร้อน แบง่ ได้เปน็ 2 แบบ 1 ฝาสูบทอี่ อกแบบเพอ่ื การระบายความรอ้ นด้วยอากาศ ฝาสูบลักษณะน้ีนิยมทาด้วยอลูมเิ นย่ี มหลอ่ น้าหนกั เบา ด้านบนจะทาเป็นครีบ(Fin) เพือ่ ใหอ้ ากาศไหลผ่านได้ ทาใหก้ ารระบายความรอ้ นเป็นไปไดร้ วดเรว็ นิยมใชก้ บั เครอ่ื งยนตเ์ ล็กโดยทว่ั ไป รปู ที่ 2 – 5 แสดงรปู แบบการระบายความรอ้ นของเครือ่ งยนต์โดยมคี รบี โดยรอบเสื้อสบู และฝาสูบ ทีม่ า Automotive Encyclopedia : 121

2. ฝาสบู ทอ่ี อกแบบเพ่ือการระบายความร้อนด้วยน้า ฝาสบู ลกั ษณะนนี้ ยิ มทาดว้ ยเหลก็ หล่อแข็ง น้าหนักมาก ภายในฝาสูบ จะเจาะเป็นโพรงเพ่ือให้น้าสามารถไหลเขา้ - ออก ระบายความรอ้ นได้ ใช้กับเคร่อื งยนต์ใหญ่ท่วั ๆไป รู รปู ท่ี 3 – 5 แสดงตาแหนง่ โบลทจ์ บั ยดึ ฝาสูบ ที่มา : Automotive Service Technology : 6 การบริการฝาสบู เครอ่ื งยนต์ การบรกิ ารฝาสูบเครือ่ งยนต์ เป็นงานทีช่ ่างทกุ คนต้องเรียนรูใ้ หเ้ ข้าใจ จนสามารถนาไปปฏบิ ตั ิงานบรกิ ารฝาสบู เคร่ืองยนต์ การบริการฝาสบู มอี ย่หู ลายลักษณะงานเช่น การขนั การถอด การวดั ความโกง่ งอ การบริการลิ้นฯ ทงั้ นี้เพอื่ ให้ฝาสูบมีความสมบรู ณ์ ทาให้เคร่ืองยนตม์ ปี ระสิทธิภาพการทางานอยเู่ สมอ 1 การขันฝาสูบ โดยปกตเิ คร่ืองยนต์ใหม่ เม่ือใชง้ านไประยะหน่งึ จะตอ้ งขันฝาสบู เพ่ือป้องกันการคลายตวั ของโบลทฝ์ าสบู การขันโบลทฝ์ าสบู เปน็ วธิ ีการทางเทคนคิ โดยเฉพาะ กล่าวคอื กอ่ นจะทาการขันฝาสบู จะตอ้ งดคู มู่ ือแรงขันของฝาสบู เครื่องยนตก์ อ่ นเสมอ รูปท่ี 4 – 5 แสดงการถอด ประกอบ ฝาสบู ทมี่ า : Auto Service and Repair 190

ให้เรมิ่ ขนั น๊อตฝาสบู บริเวณสว่ นกลาง ต้งั แต่นอ๊ ต หมายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ตวั อยา่ ง สมมตุ วิ ่า คมู่ อื ซ่อม ของเคร่ืองยนต์ NISSAN รนุ่ J 15 แรงขันฝาสบู 60 ปอนด์ – ฟตุ การขนั ฝาสบู ให้แบ่งแรงขนั ออกเป็น 3 - 4 คร้ัง ดังนี้ ครั้งที่ 1 ขนั โบลท์ หมายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ดว้ ยแรง 0 - 20 ปอนด์- ฟุต ครง้ั ท่ี 2 ขัน โบลท์หมายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ด้วยแรง 20 - 40 ปอนด์- ฟตุ ครั้งที่ 3 ขัน โบลทห์ มายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ด้วยแรง 40 - 60 ปอนด์- ฟตุ ครง้ั ที่ 4 ตรวจสอบความเรียบร้อยของ โบลทท์ กุ ตัว ว่ามีแรงขันเทา่ กันหรือไม่ รปู ที่ 5- 5 ลักษณะการขันฝาสูบ ทีม่ า :Auto Service and Repair : 56 2 การถอดฝาสบู ออกจากเสื้อสบู การถอดฝาสูบออกจากเส้อื สูบ ให้ถอดจากดา้ นนอกเข้ามาด้านในทแยงสลับกนั เช่น ถอด หมายเลข 6 5 4 3 2 1 ตามลาดับโดยแบง่ แรงถอดออกเปน็ 3-4 สว่ นเชน่ กนั ทงั้ นี้เพื่อป้องกนั ฝาสูบชารดุ หมายเหตุ ขอ้ ควรระวัง การขันโบลทฝ์ าสบู จากด้านนอกเขา้ มา เช่น (จากรูป) ขนั โบลทห์ มายเลข 1 2 3 4 5 6 จะทาให้ฝาสบู โกง่ แตกรา้ วได้ รูปที่ 6 - 5 แสดงการโกง่ ของฝาสูบ ทม่ี า :Auto Service and Repair : 56

3 การวัดความโกง่ โดยใช้เหล็กฉากมาตรฐาน และ ฟิลเลอรเ์ กจ (Straightedge & Feeler gauge)วัดหาคา่ การโกง่ งอ โดยใช้ฟิลเลอรเ์ กจสอดวดั ระยะหา่ ง หากปรากฏว่าฝาสูบโกง่ และไม่เกนิ พิกัดซ่อม กน็ าฝาสบู ไปไสทส่ี ถานบริการ แต่ในกรณที ฝ่ี าสูบโกง่ เกินพิกัดจะตอ้ งเปลยี่ นใหม่ เหลก็ ฉาก มาตรฐาน ฝา สบู ฟินเลอรเ์ กจ รปู ที่ 7 – 5 แสดงการวัดการโกง่ ของฝาสูบ ทมี่ า : Auto Service and Repair : 267 มาตรฐานทยี่ อมใหโ้ ก่งได้ ฝาสบู (Cylinder head) 0.05 มิลลเิ มตร(0.0020 นว้ิ ) ท่อร่วมไอดี (Manifold ) 0.10 มลิ ลเิ มตร (0.0039 น้ิว ) ตัวอย่าง แสดงวิธี การวดั ความโกง่ ฝาสบู โดยใชเ้ หล็กฉากมาตรฐานวางทาบ 6 แนวดงั รูป รูปที่ 8 – 5 แสดงตาแหนง่ การวดั การโก่งของฝาสบู

ความสาคัญของปะเกน็ ฝาสบู ปะเก็นฝาสูบมหี นา้ ทปี่ ้องกันการรวั่ ของอากาศภายในกระบอกสูบ ปะเกน็ ฝาสูบทาด้วยวสั ดทุ นไฟ มคี วามแขง็ แรง ทน ต่อการอดั ตัวของอากาศได้สงู ปะเก็นฝาสบู ประกอบตดิ ตงั้ อยู่ระหว่างฝาสบู และเส้ือสูบ ลักษณะโครงสร้างเป็นแผ่นโลหะ ออ่ นเจาะรู หนา้ ท่ี และคณุ ลกั ษณะพิเศษของปะเก็นฝาสูบ มดี ังนี้ 1 เปน็ ซีลปอ้ งกันการรว่ั ของ แก๊สร้อน , นา้ มันหลอ่ ลื่น และ นา้ ระบายความร้อน(เฉพาะใช้นา้ ระบายความรอ้ น) 2 ปะเก็นฝาสบู ตอ้ งไม่กดั กรอ่ นเนื่องจากเกิดความรอ้ นสูง ไมห่ ลอมละลาย และติดไฟ ถอดและประกอบเขา้ กบั ชิน้ งานไดง้ า่ ย โดยไมต่ ้องใช้สารละลาย หรอื เคมีภณั ฑเ์ ข้าช่วย รปู ท่ี 11 – 5 การชารดุ ของปะเก็น ทาใหน้ า้ รว่ั เข้าไปในกระบอกสบู การตรวจความพร้อมก่อนนาไปใชง้ าน การถอดประกอบเครื่องยนต์ จาเปน็ ต้องอาศยั ปะเกน็ เข้าไปเกยี่ วขอ้ งในหลายระบบ โดยเฉพาะปะเกน็ ฝาสบู กอ่ น นาไปใช้ประกอบเครือ่ งยนต์ จะตอ้ งตรวจดคู วามพรอ้ มดังนี้ 1 ปะเกน็ ทนี่ ามาใช้ประกอบตรงกบั รุน่ (Model) ของเครอ่ื งยนต์ 2 ก่อนประกอบจริง ควรนามาแนบกับฝาสบู หรือเสื้อสบู เพ่อื ดูว่ารทู เ่ี จาะไวต้ รงกับรูทเ่ี สื้อสบู และมจี านวนรูเทา่ กัน หรือไม่ 3 .ถ้าพจิ ารณาแลว้ เห็นวา่ ไมเ่ ปน็ ไปตามขอ้ 1 , 2 จะตอ้ งเปล่ียนใหม่ ไม่สมควรนาไปปรับปรุงแก้ไขเพอื่ นากลับมาใชอ้ กี

ฝาสบู (Cylinder Head) ฝาสบู (Cylinder Head) เป็นชิน้ สว่ นหลกั ของเครอ่ื งยนต์ ตดิ ตงั้ อยู่ ตอนบนของกระบอกสบู ฝาสบู ประกอบดว้ ยกลไกของลนิ้ ชดุ ลนิ้ และหวั เทียน ดา้ นขา้ ง จะมีช่องไอดี และไอเสีย ฝาสบู เป็นสว่ นหนง่ึ ของหอ้ งเผาไหม้ ทาดว้ ยเหล็กหลอ่ แข็งท่ี สามารถทนความรอ้ นไดส้ งู ข้อสังเกต ฝาสบู ทร่ี ะบายความรอ้ นดว้ ยอากาศจะมีครบี (Fin) ทา ดว้ ยอลมู เิ นยี ม ทนความรอ้ นไดส้ งู ฝาสบู ท่รี ะบายความรอ้ นดว้ ยนา้ ทาดว้ ยเหลก็ หลอ่ ภายใน เป็นโพรงนา้ สามารถไหลถา่ ยเทได้ รปู ที่ 1-5 แสดงฝาสูบเครอ่ื งยนต์

ฝาสูบเมื่อแบ่งตามลกั ษณะการระบายความร้อน แบ่งได้เป็ น 2 แบบ 1. ฝาสูบทอ่ี อกแบบเพ่อื การระบายความรอ้ นด้วยอากาศ ฝาสบู ลักษณะนน้ี ยิ มทาดว้ ยอลูมิ เน่ยี มหล่อ นา้ หนกั เบา ดา้ นบนจะทาเป็นครบี (Fin) เพ่ือใหอ้ ากาศไหลผา่ นได้ ทาให้ การระบายความรอ้ นเป็นไปไดร้ วดเรว็ นิยมใชก้ บั เครอ่ื งยนตเ์ ลก็ โดยท่วั ไป รปู ท่ี 2 – 5 แสดงรปู แบบการระบายความรอ้ นของเคร่อื งยนต์โดย มีครบี โดยรอบเส้อื สูบและฝาสูบ

2. ฝาสบู ท่ีออกแบบเพ่ือการระบายความรอ้ นดว้ ยนา้ ฝาสบู ลกั ษณะนี้ นิยมทาดว้ ยเหลก็ หลอ่ แข็ง นา้ หนกั มาก ภายในฝาสบู จะเจาะเป็นโพรงเพ่ือให้ นา้ สามารถไหลเขา้ - ออก ระบายความรอ้ นได้ ใชก้ บั เครอ่ื งยนตใ์ หญ่ท่วั ปไป รูปท่ี 3 – 5 แสดงตาแหน่งโบลทจ์ บั ยดึ ฝาสบู

การบริการฝาสูบเครื่องยนต์ การบรกิ ารฝาสบู เคร่อื งยนต์ เป็นงานท่ีช่างทกุ คนตอ้ งเรยี นรูใ้ หเ้ ขา้ ใจ จนสามารถนาไปปฏิบตั งิ านบรกิ ารฝาสบู เคร่อื งยนต์ การบรกิ ารฝาสบู มีอยหู่ ลาย ลกั ษณะงานเชน่ การขนั การถอด การวดั ความโก่งงอ การบรกิ ารลนิ้ ฯ ทงั้ นี้ เพ่ือใหฝ้ าสบู มีความสมบรู ณ์ ทาใหเ้ ครอ่ื งยนตม์ ีประสทิ ธิภาพการทางานอยเู่ สมอ

ใหเ้ ริ่มขันน๊อตฝาสบู บริเวณสว่ นกลาง ตงั้ แต่น๊อต หมายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. การขนั ฝาสบู โดยปกตเิ ครอ่ื งยนตใ์ หม่ เม่ือใชง้ านไประยะหน่ึงจะตอ้ ง ขนั ฝาสบู เพ่ือปอ้ งกนั การคลายตวั ของโบลทฝ์ าสบู การขนั โบลทฝ์ าสบู เป็นวิธีการทางเทคนิคโดยเฉพาะ กลา่ วคือกอ่ นจะทาการขนั ฝาสบู จะตอ้ งดคู มู่ ือแรงขนั ของฝาสบู เคร่อื งยนตก์ อ่ นเสมอ

ตวั อย่าง สมมุติวา่ คู่มือซ่อม ของเคร่ืองยนต์ NISSAN รุ่น J 15 แรงขนั ฝาสูบ 60 ปอนด์ – ฟุต การขนั ฝาสูบใหแ้ บ่งแรงขนั ออกเป็น 3 - 4 คร้ัง ดงั น้ี คร้ังที่ 1 ขนั โบลท์ หมายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ดว้ ยแรง 0 - 20 ปอนด-์ ฟุต คร้ังท่ี 2 ขนั โบลทห์ มายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ดว้ ยแรง 20 - 40 ปอนด-์ ฟุต คร้ังที่ 3 ขนั โบลทห์ มายเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ดว้ ยแรง 40 - 60 ปอนด-์ ฟุต คร้ังที่ 4 ตรวจสอบความเรียบร้อยของ โบลทท์ ุกตวั วา่ มีแรงขนั เท่ากนั หรือไม่

2 การถอดฝาสูบออกจากเสอื้ สูบ รปู ท่ี 6 - 5 แสดงการโก่งของฝาสบู การถอดฝาสูบออกจากเส้ือสูบ ใหถ้ อดจากดา้ นนอกเขา้ มาดา้ นในทแยงสลบั กนั เช่น ถอด หมายเลข 6 5 4 3 2 1 ตามลาดบั โดยแบ่งแรงถอดออกเป็น 3-4 ส่วนเช่นกนั ท้งั น้ีเพ่อื ป้องกนั ฝาสูบชารุด หมายเหตุ ข้อควรระวงั การขนั โบลทฝ์ าสูบจากดา้ นนอกเขา้ มา เช่น (จากรูป) ขนั โบลทห์ มายเลข 1 2 3 4 5 6 จะทาใหฝ้ าสูบ โก่ง แตกร้าวได้

2 การถอดฝาสูบออกจากเสอื้ สูบ เหลก็ ฉากมาตรฐาน ฝาสบู ฟินเลอรเ์ กจ มาตรฐานท่ียอมใหโ้ ก่งได้ ตัวอย่าง แสดงวธิ ี การวัดความโก่งฝาสบู โดยใชเ้ หล็กฉาก ฝาสูบ (Cylinder head) 0.05 มิลลิเมตร(0.0020 นิ้ว) มาตรฐานวางทาบ 6 แนวดังรูป ท่อร่วมไอดี (Manifold ) 0.10 มิลลิเมตร (0.0039 นิ้ว ) การวดั ความโก่ง โดยใชเ้ หลก็ ฉากมาตรฐาน และ ฟิลเลอรเ์ กจ (Straightedge & Feeler gauge)วดั หาคา่ การโก่งงอ โดยใชฟ้ ิลเลอรเ์ กจสอดวดั ระยะหา่ ง หากปรากฏวา่ ฝาสบู โก่ง และไม่เกินพิกดั ซอ่ ม ก็นาฝาสบู ไปไสท่ีสถานบรกิ าร แต่ในกรณีท่ีฝาสบู โก่งเกินพกิ ดั จะตอ้ ง เปล่ยี นใหม่

ความสาคญั ของปะเกน็ ฝาสูบ ปะเกน็ ฝาสูบมีหนา้ ที่ป้องกนั การรั่วของอาก ความแขง็ แรง ทนต่อการอดั ตวั ของอากาศไดส้ ูง ปะเก โครงสร้างเป็นแผน่ โลหะอ่อนเจาะรู หนา้ ที่ และคุณล 1. เป็นซีลป้องกนั การร่ัวของ แก๊สร้อน , น้ามนั หล่อล่ืน 2. ปะเกน็ ฝาสูบตอ้ งไม่กดั กร่อนเนื่องจากเกิดความร้อน ถอดและประกอบเขา้ กบั ชิ้นงานไดง้ ่าย โดยไม่ตอ้ งใชส้ า รูปการชารุดของปะเกน็

กาศภายในกระบอกสูบ ปะเกน็ ฝาสูบทาดว้ ยวสั ดุทนไฟ มี กน็ ฝาสูบประกอบติดต้งั อยรู่ ะหวา่ งฝาสูบ และเส้ือสูบ ลกั ษณะ ลกั ษณะพเิ ศษของปะเกน็ ฝาสูบ มีดงั น้ี น และ น้าระบายความร้อน(เฉพาะใชน้ ้าระบายความร้อน) นสูง ไม่หลอมละลาย และติดไฟ ารละลาย หรือเคมีภณั ฑเ์ ขา้ ช่วย ทาใหน้ ้ารั่วเขา้ ไปในกระบอกสูบ

แบบทดสอบหลังเรยี นเรือ่ งงานฝาสบู วิชางานเคร่อื งยนต์ดเี ซล รหสั วชิ า 20101 - 2002 คำส่งั จงเลือกคำตอบท่ถี กู ต้องทส่ี ุด (X) ลงในข้อสอบเพียงคำตอบเดยี ว (10 คะแนน) 1. การไสฝาสูบเกดิ ผลกระทบอยา่ งไร ก. ล้นิ จะคดงอ และหักทันที ข. ลน้ิ จะไหมเ้ น่อื งจากความร้อนสงู ค. หน้าล้ินจะแตก เกิดไฟลกุ ไหมไ้ ด้ ง. ลิน้ จะยนั เครือ่ งยนต์เดินไมเ่ รียบ 2. ปลอกกา้ นลิน้ โดยปกตแิ ลว้ ติดตง้ั อยู่ทีช่ ิ้นสว่ นใด ก. กระบอกสูบ ข. เสอื้ สบู ค. ฝำสบู ง. แบร่ิงก้านสูบ 3. การเจยี ระไนล้ิน หมายถึงอะไร ก. การนาลิ้นมาบดใหผ้ ิวเรยี บ ข. การลา้ งทาความสะอาดโดยการพน่ ทรายแรงดนั สูง ค. การนาลิน้ ไปเผาให้รอ้ นแล้วทาการชุบผวิ ใหแ้ ข็ง ง. กำรนำล้ินมำขัดใหผ้ วิ เรียบ โดยใช้หนิ ขดั 4. การวดั ความโก่งของฝาสูบ จะตอ้ งเตรียมเคร่ืองมอื อะไรบ้าง ก. ไมโครมิเตอร์และฟลิ เลอร์เกจ ข. ไดอัลเกจและไมโครมิเตอร์ ค. เหล็กฉำกมำตรฐำนและฟลิ เลอรเ์ กจ ง. ฟตุ เหล็กยาวและไดอลั เกจ 5. การบดลนิ้ เครือ่ งยนต์ เพื่อจดุ ประสงคอ์ ะไร ก. ลดไม่ให้เสยี งดงั จนเกินไป ข. ปอ้ งกันการกระแทกให้ตา่ ลง ค. ให้เครอื่ งยนตส์ ามารถเดนิ เบาได้โดยไมส่ ะดุด ง. ไม่ใหอ้ ำกำศร่ัว ชว่ ยให้กำรเผำไหม้สมบรู ณ์ยิ่งขน้ึ 6. คณุ สมบตั ิของปะเก็นฝาสบู คอื อะไร ก. ทนต่อความรอ้ นไดส้ ูง ข. ทนต่อกาลังอัดของอากาศไดส้ งู ค. เปน็ ซีลป้องกันการรว่ั ง. ถกู ทกุ ข้อ 7. ข้อใดกลา่ วถกู ก. ฝาสบู เป็นส่วนหนึง่ ของหอ้ งเผาไหม้ ข. ฝาสบู ทาด้วยเหลก็ หลอ่ ท่ที นความร้อนไดส้ ูง ค. ฝาสบู เป็นท่ีติดตั้งกลไกของลน้ิ ง. ถูกทุกข้อ

8 ฝาสบู ทรี่ ะบายความร้อนดว้ ยอากาศมลี กั ษณะพิเศษอยา่ งไร ก. ทาด้วยเหล็กหลอ่ เจาะรูขนาดเลก็ จานวนมาก ข. ทำด้วยอะลมู เิ นียมหลอ่ มคี รบี จำนวนมำก ค. ทาด้วยเหลก็ ไรส้ นมิ หล่อเป็นแผน่ เรียบ ง. ทาดว้ ยเหลก็ หล่อแขง็ ผวิ เรยี บสลบั ซอ้ นกลบั ไปกลับมา 2–3 ชั้น 9 ฝาสูบท่ีทาดว้ ยเหลก็ หลอ่ แข็ง ดา้ นในเจาะเปน็ โพรงไปท่วั เป็นฝาสูบที่ออกแบบเพ่อื จดุ ประสงคอ์ ะไร ก. ให้แขง็ แรง ทนตอ่ การอดั ตัว ข. ใหน้ ำ้ ไหลผ่ำน ระบำยควำมรอ้ นดว้ ยน้ำ ค. ให้เกิดการขยายตัว เม่อื ไดร้ บั ความร้อนสงู ง. ใหป้ รมิ าณอากาศไหลผ่านเขา้ ไปภายในห้องเผาไหม้ 10 เคร่ืองมือทส่ี าคญั ในการขันฝาสูบเคร่อื งยนตค์ ืออะไร ก. ประแจแหวน ข. ประแจกระบอก ค. ประแจปากตาย ง. ประแจปอนด์

•116 ใบงานท่ี 6 งานฝา บู เครื่ งยนต์ดีเซลแบบล้ินเ นื บู จดุ ประ งคก์ ารเรยี นรู้ 1. ถ ดฝา ูบเคร่ื งยนต์ดเี ซลแบบลิ้นเ นื บู ได้ 2. ตร จ บค ามโก่งข งฝา ูบเครื่ งยนต์ดีเซลแบบลน้ิ เ นื ูบได้ 3. ประก บฝา บู เคร่ื งยนต์ดีเซลแบบล้ินเ นื บู ได้ 4. มีกจิ นิ ยั ทด่ี ใี นการเรยี นและการปฏบิ ัตงิ าน เครอ่ื งมือวั ดุอุปกรณใ์ นการปฏิบัตงิ าน 1. เครื่ งยนต์ดีเซลแบบลิ้นเ นื บู 2. ตเู้ คร่ื งมื ชดุ ประแจกระบ ก ชดุ ประแจแ น ประแจ ัดแรงบิด เครื่ งมื กด ปรงิ ล้นิ 3. เครื่ งมื ัดละเ ียดฟลี เล รเ์ กจ (Feeler gauge) ฉากมาตรฐาน รื บรรทดั เ ล็ก ขั้นตอนการปฏิบตั งิ าน 1. เตรียมเคร่ื งยนตด์ เี ซล เตรียมเคร่ื งมื ั ดุและ ปุ กรณ์เตรยี มประแจกระบ ก า รบั ใช้ ขันน็ ตและ ลักเกลีย ยึดฝา ูบและใช้ขัน ลักเกลีย ยึดพูลเลย์เพลาข้ เ ่ียงเพื่ มุนเคร่ื งยนต์ เตรียมประแจร ม า รับใช้ขันและคลายน็ ตทั่ ไป เตรียมประแจ ัดแรงบิด า รับใช้ขัน ลักเกลีย ยึดฝา ูบเพ่ื ใ ้ได้ค่าการขันท่ีเท่ากัน เตรียมฟีลเล ร์เกจ า รับใช้ตร จ บค ามโก่งข งฝา ูบ เตรียมฉากมาตรฐาน า รับใช้ตร จ ัดค ามโก่งข งฝา ูบซ่ึงใช้ร่ มกับฟีลเล ร์เกจ (Feeler gauge) (กรณไี มม่ ีฉากมาตรฐานใ ้ใชด้ ้าน นั ข งบรรทัดเ ล็กแทน) เตรยี มเครื่ งกด ปรงิ ล้นิ า รับใช้ถ ดล้ิน กจากฝา บู ก่ นนาฝา ูบไปตร จ บค ามโกง่ และใชใ้ นการประก บลน้ิ เข้ากับฝา บู

•117 ตเู้ คร่ื งมื เตรียมประแจร ม ประแจกระบ ก ประแจ ดั แรงบิด ฟลี เล ร์เกจ

๏118 เคร่ื งมื กด ปรงิ ล้ิน ฉากมาตรฐาน บรรทดั เ ลก็ 2. ถ ดฝาคร บลิน้ ใช้ประแจคลายน็ ตยดึ ฝาคร บลน้ิ ในทิ ทางท นเขม็ นา กิ า จากน้ัน ถ ดน็ ตยึดฝาคร บล้นิ โดยคลายน็ ตตั น ก ุดก่ นคลายน็ ตตั ในและถ ดฝาคร บลิ้น ก ถ ดน็ ตยดึ ฝาคร บลนิ้

๏119 3. ถ ดเพลากระเด่ื งกดลน้ิ ใช้ประแจคลาย ลักเกลีย ยึดเพลากระเด่ื งกดล้ินทิ ทางท นเข็ม นา ิกาโดยคลายจากด้านน กเข้า าด้านในตาม มายเลขในภาพด้านล่างและคลาย กครั้งละน้ ย ลับกัน จากนั้นถ ด ลักเกลีย ยึดเพลากระเดื่ งกดลิ้นจัดเรียงตามลาดับ ถ ดเพลากระเดื่ งกดล้ิน กโดยยกเพลากระเด่ื งกดลน้ิ ขน้ึ ทงั้ ชุด ้ามถ ดแยก คลาย ลกั เกลยี ตาม มายเลข ยกเพลากระเดื่ งกดลิน้ ขน้ึ ทงั้ เพลา 4. ถ ดกา้ นกระท้งุ ลน้ิ กจากฝา ูบจัดเรยี งตามลาดับ ูบข งเคร่ื งยนต์ใ ้เรียบร้ ย ข้อควรระวงั : ยา่ ใ ้กา้ นกระทุ้งลน้ิ ลบั กนั

•120 ถ ดกา้ นกระท้งุ ลนิ้ 1 23 4 5 6 7 8 ดา้ น น้าเครื่ งยนต์ จดั เรยี งก้านกระทงุ้ ตามลาดับ 5. ถ ดฝา บู ใชป้ ระแจกระบ กคลาย ลกั เกลยี ยึดฝา ูบ โดยคลายจากด้านน กเข้า ู่ด้านใน ข งฝา ูบตาม มายเลขดังภาพ ( งกลม ีแดง มายถึง ลักเกลีย ยึดฝา ูบ) โดยคลายคร้ังละน้ ยพ ล มๆ ลับกันจนครบทุกตั จากน้ันใช้มื ถ ด ลักเกลีย กจากฝา ูบและถ ดฝา ูบ กจากเ ้ื ูบด้ ยค ามระมัดระ งั างฝา ูบบนโต๊ะปฏิบัติงานและ า้ มค า่ น้าฝา ูบกบั พ้นื ที่โดยไมม่ ีผ้าร ง ข้อควรระวงั : ลกั เกลยี ยดึ ฝา บู แนน่ มากไมค่ รใช้ด้ามขนั กร กแกรก การคลาย ลกั เกลยี ยึดฝา บู ตามค่มู ื ซ่ ม

•121 คลาย ลกั เกลีย ยดึ ฝา ูบตามคู่มื ซ่ ม ถ ดฝา บู ข้อควรระวงั : ้าม าง นา้ ฝา ูบกับพื้นโล ะใ ้ างบนพ้นื ไม้ รื พ้ืนทีม่ ผี า้ นานุม่ ร งไ ้ 6. ถ ดปะเกน็ ฝา ูบ กจากเ ้ื บู ถ ดปะเกน็ ฝา บู

•122 7. ถ ดลิ้นและ ปริงล้ิน โดยใช้เคร่ื งมื กด ปริงล้ิน ถ ดแยกลิ้นและ ปริงล้ิน กจากฝา ูบ (ขัน้ ต นรายละเ ยี ดในงานถ ดประก บลิ้น น่ ยท่ี 2) ถ ดลน้ิ และ ปรงิ ล้ิน 8. ทาค าม ะ าดฝา บู ใชเ้ ล็กขดู ปะเกน็ ขูดเ ปะเก็น ิ่ง กปรกท่ีติด ยู่กับฝา ูบ จากนั้นใช้ ลมเปา่ เ ง่ิ กปรกฝุ่นผงในรู ลกั เกลีย ท่ีฝา ูบ กใ ้ มด การตรวจ อบฝา บู 1. ตร จ บการชารดุ กึ ร ตร จ าร่ งร ยแตกร้า ข งฝา บู ด้ ย ายตา ตร จร ยชารดุ แตกร้า บนั ทึกผลการตรวจ อบฝา ูบดว้ ย ายตา ปกติ ผิดปกติ (ระบ)ุ ………………………….…………………………………………. 2. ตร จ บค ามโก่งข งฝา บู ใ ใ้ ช้ฉากมาตรฐาน (กรณีไม่มีฉากมาตรฐานใ ใ้ ชด้ ้าน ันข ง บรรทัดเ ลก็ แทน) างทาบบน นา้ ฝา บู ตามภาพ จากนั้นใช้ฟลี เล ร์เกจ ด ัดตามจดุ ตร จ บ

•123 ตาแ น่งตร จ บค ามโก่ง ฝา ูบตามมาตรฐานคู่มื ซ่ ม ตร จ บค ามโก่งฝา บู ตามมาตรฐานคู่มื ซ่ ม บันทึกผลการตร จ บค ามโก่งข งฝา ูบ ค่ามาตรฐานตามคู่มื ซ่ ม 0.05 มิลลิเมตรและ คา่ ค ามโก่ง งู ดุ ไม่เกิน 0.20 มลิ ลเิ มตร (ถ้าเกนิ คา่ ค ามโก่งมาตรฐานแกไ้ ขโดยนาฝา บู ไปเจียระไน ถ้าฝา ูบโกง่ เกินคา่ งู ุดต้ งเปล่ียนฝา บู ใ ม)่ บนั ทกึ ค่าผลการตรวจ อบความโกง่ ฝา ูบ จุดท่ี 1 จดุ ท่ี 2 จดุ ที่ 3 จุดที่ 4 จุดท่ี 5 จุดท่ี 6 ………… ม.ม. …………… ม.ม. …………… ม.ม. …………… ม.ม. …………… ม.ม. …………… ม.ม. ปกติ ผิดปกติ (ระบุ) ………………………….………………………………………….

๏124 การประกอบฝา ูบ 1. ประก บลิ้นและ ปริงลิ้น ใช้เครื่ งมื ประก บลิ้นและ ปริงลิ้นเข้ากับฝา ูบใ ้เรียบร้ ย (ข้นั ต นละเ ยี ดในงานถ ดประก บล้ิน น่ ยท่ี 2) ประก บลนิ้ และ ปริงล้ิน 2. มุนเครื่ งยนต์ ใช้ประแจกระบ กขันน็ ตยึดพูลเลย์เพลาข้ เ ี่ยงทิ ทางตามเข็มนา ิกา เพ่ื มุนเคร่ื งยนต์ใ ้ ูบ 1 ยใู่ นตาแ น่ง นู ยต์ ายบน มนุ เคร่ื งยนต์ ทิ ทางตามเข็มนา ิกา 3. ประก บปะเก็นฝา บู โดย างปะเกน็ ฝา ูบลงบนเ ้ื บู ใ ถ้ กู ต้ ง ย่าใ ้กลับด้านจากน้นั ประก บฝา ูบโดยยกฝา ูบ างบนเ ้ื ูบท่มี ีปะเก็นฝา บู ร งไ ด้ ้ ยค ามระมัดระ งั

•125 ประก บปะเกน็ ฝา บู มายเ ตุ: งั เกตเคร่ื ง มายท่ีปะเก็นฝา บู ใ เ้ ครื่ ง มาย TOP งายข้ึนด้านบน ประก บฝา บู 4. ประก บ ลักเกลีย ยึดฝา ูบ ชโลมน้ามัน ล่ ล่ืนที่เกลีย ข ง ลักเกลีย และที่ น้าแปลน ข ง ลกั เกลยี ฝา ูบและขันเขา้ ด้ ยมื ทิ ทางตามเข็มนา กิ าจากนั้นขนั ใ ้แน่นด้ ยประแจ ดั แรงบิด ชโลมน้ามัน ล่ ลนื่ ประก บ ลักเกลยี ยึดฝา ูบ

๏126 กา นดคา่ การขัน ลกั เกลีย ยึดฝา ูบจาน น 2 ร บมาตรฐานตามคู่มื ซ่ มโดยร บแรกใช้ค่าการขัน 3.0-5.0 kg-m รื 21.7-36.1 lb-ft รื 29.4-49.0 Nm และร บที่ 2 ใช้ค่าการขัน 8.2-9.2 kg-m รื 59.4-66.5 lb-ft รื 80.4-90.2 Nm โดยขันจากด้านใน ก าด้านน กตาม มายเลขดังภาพ ไล่ นไปจนครบเพ่ื ป้ งกันฝา ูบบดิ โก่งเ ีย าย แ ดงการขัน ลกั เกลยี ยึดฝา ูบ ขัน ลกั เกลยี ยดึ ฝา ูบ ขัน ลักเกลยี ยดึ ฝา บู ด้ ย ประแจ ดั แรงบิด

๏127 4. ประก บกา้ นกระท้งุ โดยชโลมนา้ มนั ล่ ลน่ื ที่ปลายก้านกระทุ้งจากนั้นประก บก้านกระทุ้ง ลงไปในช่ งทฝ่ี า บู ด้ ยค ามระมดั ระ งั ข้อ ังเกต: ก้านกระทุ้งเม่ื ประก บถูกต้ งก้านกระท้งุ จะ ามารถ มุนได้คล่ งด้ ยมื ไม่ตดิ ขัด ประก บก้านกระทุง้ 5. ประก บเพลากระเด่ื งกดล้ินจัดกระเด่ื งกดล้ินใ ้ตรงกับก้านกระทุ้งและขัน ลักเกลีย ยึด เพลากระเดื่ งกดลนิ้ ทิ ทางตามเข็มนา ิกาโดยขันคร้ังละน้ ยจากด้านใน กดา้ นน กตาม มายเลข ประก บเพลากระเดื่ งกดล้ิน จดั กระเดื่ งใ ้ตรงกบั ก้านกระทุง้ ขนั ลกั เกลยี ตาม มายเลข

๏128 จากนน้ั ขนั ใ แ้ นน่ ด้ ยประแจ ดั แรงบิด กา นดค่าการขันตามมาตรฐานคู่มื ซ่ ม 5.0-6.0 kg-m รื 36.2-43.4 lb-ft รื 49.0-58.8 Nm ขัน ลักเกลยี ยึดเพลากระเด่ื ง 6. ตร จ บและปรับต้งั ระยะ ่างลน้ิ (ข้ันต นละเ ียดในงานปรบั ตง้ั ระยะ ่างลิ้น น่ ยท่ี 3) ปรับตั้งระยะ า่ งลน้ิ ปรับตั้งระยะ า่ งลิ้น

•129 7. มนุ เคร่ื งยนต์ในทิ ทางตามเขม็ นา ิกาจาน น 2 ร บเพื่ ตร จ บกลไกการทางานข ง เคร่ื งยนต์ ลงั การปฏบิ ตั งิ านถ ดประก บฝา บู เคร่ื งยนตด์ ีเซลแบบลิน้ เ นื บู มุนเคร่ื งยนต์ ทิ ทางตามเข็มนา ิกา 8. ประก บฝาคร บลิ้น จากนั้นขันน็ ตยึดฝาคร บล้ินทิ ทางตามเข็มนา ิกาโดยขันจากน็ ต ด้านใน กด้านน กและขันใ ้แน่นด้ ยประแจ ัดแรงบิด กา นดค่าการขันตามมาตรฐานคู่มื ซ่ ม 0.8-1.8 kg-m รื 5.3-13 lb-ft รื 7.8-17.6 Nm ขันน็ ตยดึ ฝาคร บล้ิน 9.ทาค าม ะ าดจัดเก็บเคร่ื งมื ั ดุและ ุปกรณ์

•130 ใบ ัง่ งานท่ี 6 งานฝา บู เคร่ื งยนตด์ เี ซลแบบล้ินเ นื บู คา ง่ั ใ ้ถ ดประก บฝา บู เคร่ื งยนต์ดเี ซลแบบลิน้ เ นื ูบ (เ ลา 40 นาท)ี คา ่งั ยอ่ ย 1. ปฏิบัตเิ รจ็ ถงึ ขน้ั ต นที่ 4 ร ใ ้ตร จ 2. ปฏบิ ตั ิเ ร็จถึงขั้นต นที่ 6 ร ใ ต้ ร จ 3. ปฏิบัติเ ร็จถงึ ข้ันต นที่ 8 ร ใ ้ตร จ ลาดับข้นั การปฏิบตั งิ าน 1. เตรียมเครื่ งมื ั ดแุ ละ ุปกรณ์ 2. ถ ดเพลากระเด่ื งกดลน้ิ 3. ถ ดก้านกระทงุ้ 4. ถ ดฝา บู 5. ถ ดลนิ้ และ ปรงิ ลิน้ 6. ตร จ บฝา บู 7. ประก บลิ้นและ ปริงลิน้ 8. ประก บฝา บู 9. ประก บก้านกระทุ้ง 10. ประก บเพลากระเดื่ งกดลิน้ 11. มนุ เคร่ื งยนต์ทิ ทางตามเขม็ นา ิกาจาน น 2 ร บ 12. ทาค าม ะ าดจัดเกบ็ เครื่ งมื ั ดุ ุปกรณ์ เครื่องมือ 1. เครื่ งยนตด์ ีเซล 2. ชดุ ประแจกระบ ก ชุดประแจแ น ประแจ ัดแรงบิด ฟลี เล ร์เกจ (Feeler gauge) วั ดุอุปกรณ์ ผา้ ะ าด นา้ มัน ล่ ล่ืน และถุงมื

•131 ใบประเมินผลปฏิบัติงานท่ี 6 งานฝา บู เครื่ งยนต์ดเี ซลแบบล้ินเ นื บู ช่ื นักเรียน....................................................................................... นั /เดื น/ปี.................................... เร่มิ ปฏบิ ตั งิ านเ ลา.................................เ รจ็ เ ลา.......................ร มเ ลาปฏบิ ัตงิ าน........................... จุดประเมนิ ผลการประเมนิ มายเ ตุ ผ่าน ไมผ่ ่าน 1. ลาดับขนั้ การปฏิบัตงิ าน 1.1 เตรียมเครื่ งมื ั ดแุ ละ ปุ กรณ์ 1.2 ถ ดเพลากระเด่ื งกดล้นิ ไดถ้ กู ต้ ง 1.3 ถ ดกา้ นกระทุ้งได้ถกู ต้ ง 1.4 ถ ดฝา บู กจากเ ื้ บู ได้ถูกต้ ง 1.5 ถ ดลิ้นและ ปรงิ ล้ินได้ถกู ต้ ง 1.6 ตร จ บค ามโกง่ ข งฝา บู ไดถ้ ูกต้ ง 1.7 ประก บลิน้ และ ปริงล้นิ ไดถ้ ูกต้ ง 1.8 ประก บฝา บู เข้ากับเ ื้ บู ได้ถูกต้ ง 1.9 ใช้ประแจ ัดแรงบิดขนั ลกั เกลยี ยดึ ฝา ูบได้ 1.10 ประก บก้านกระทุ้งได้ถกู ต้ ง 1.11 ประก บกระเด่ื งกดลิ้นไดถ้ กู ต้ ง 1.12 มนุ เครื่ งยนต์ 2 ร บตร จ บการทางาน 1.13 ทาค าม ะ าดจัดเก็บเครื่ งมื ั ดุ ุปกรณ์ 2. คณุ ภาพข งผลงาน ( ดั ได)้ 2.1 นา้ มั ผั ฝา ูบไม่ได้รับค ามเ ีย าย 2.2 ลกั เกลยี ไม่ไดร้ ับค ามเ ยี าย 2.3 กา้ นกระทุ้งไม่ไดร้ บั ค ามเ ีย าย 2.4 เพลากระเด่ื งกดล้ินไม่ไดร้ บั ค ามเ ีย าย จดุ ประเมนิ ผลการประเมนิ มายเ ตุ ดีมาก ดี พ ใช้ แก้ไข 2. คณุ ภาพข งผลงาน ( ดั ไม่ได)้ - ค ามประณีต - ค ามเรียบร้ ย ร บค บ 3. เจตคตกิ ิจนิ ัยทีด่ ีในการทางาน - ค ามรบั ผิดช บ - ค าม ะ าด - ค ามปล ดภัย

๏132 ใบประเมินผลปฏิบตั ิงานท่ี 6 งานฝา ูบเคร่ื งยนตด์ ีเซลแบบลิ้นเ นื บู (ต่ ) จุดประเมนิ (ต่ ) ผลการประเมิน มายเ ตุ ดมี าก ดี พ ใช้ แกไ้ ข ผลการประเมิน: ผา่ น ไมผ่ ่าน เน่ื งจาก ………………………….………………………………………. ข้ เ น แนะ........................................................................................................................................... ............................................................................................................................. .................................. ลงช่ื ผู้ประเมิน: ……………………………………….

•134 ฝา ูบเคร่อื งยนต์ดเี ซลแบบเพลาลกู เบี้ยวเ นอื ูบ เคร่ื งยนต์แบบเพลาลูกเบ้ีย เ นื ูบ (OHC engine; overhead-camshaft engine) เป็น เครื่ งยนต์ท่มี ลี ้ินไ ดแี ละล้นิ ไ เ ียตดิ ตั้ง ยู่ในฝา ูบเ นื ั ลูก บู ข งเครื่ งยนต์ โดยมเี พลาลูกเบ้ีย ติดต้ัง ยู่ในฝา ูบเ นื ั ลกู ูบและเ ้ื ูบ ่งถ่ายแรงค บคุมกลไกการเปิดปิดลิ้นไ ดีและลิ้นไ เ ีย จากเพลาลกู เบ้ยี ่งต่ ใ ก้ ับกระเดื่ งกดล้นิ ทาใ ้ไมต่ ้ งใชก้ า้ นกระท้งุ ลิ้นและลูกกระทุ้งลิ้นในกลไก ค บคมุ ลน้ิ เครื่ งยนต์แบบเพลาลูกเบ้ีย เ นื ูบมีการกดลิ้น ยู่ 2 แบบคื แบบท่ีใช้กระเด่ื งกดลิ้น ในการกดล้ิน และแบบที่ไม่ใช้กระเดื่ งกดลิ้นใช้ลูกเบ้ีย กดล้ินโดยตรงซึ่งแบบนี้ปรับต้ังระยะ ่างลิ้น ด้ ยแผ่นชีม (shim) เคร่ื งยนต์แบบเพลาลูกเบ้ีย เ นื ูบมีลัก ณะเด่นคื ามารถกดล้ินได้ ย่าง ร ดเร็ ทาใ ต้ บ น งการเร่งดี เคร่ื งยนต์มีค ามเร็ ร บ ูง ถกู กแบบมาใ ้เ มาะกับเครื่ งยนต์ ร บ ูง เคร่ื งยนต์แบบเพลาลูกเบ้ีย เ นื ูบที่มีเพลาลูกเบ้ีย ันเดีย บริ ัทผู้ผลิตนิยมเรียก ่า (SOHC engine; single overhead-camshaft engine) ถ้ามีเพลาลูกเบ้ีย ง ัน ยู่เ นื ฝา ูบซึ่ง ัน นึ่งใช้ค บคุมล้ินไ ดีและ ีก ันใช้ค บคุมลิ้นไ เ ียจะเรียก ่า เคร่ื งยนต์แบบเพลาลูกเบี้ย คู่ เ นื ูบ (DOHC engine; double overhead-camshaft engine) บริ ัทผู้ผลิตเรียก ่าเครื่ งยนต์ ท ินแคม (Twin cam) โดยฝา บู เครื่ งยนต์ดีเซลเม่ื ใช้ไปนานๆจะมีการชารุด ึก ร ตาม ภาพ รื าจมีการใช้งาน ทีผ่ ดิ ปกติ เช่นไม่เปลี่ยนถ่ายน้ามันเครื่ งตามกา นด รื าจมีนา้ มนั เคร่ื งร่ั ซึมทาใ ้ปริมาตรลดลงมี ผลทาใ ้เกิดค ามร้ นจากการเ ียด ีข งช้ิน ่ นทาใ ้เกิดการชารุด ึก ร รื ากเกิดปัญ ากับ ระบบระบายค ามร้ นก็จะ ่งผลต่ การทางานข งฝา ูบทันทีท้ังน้ียัง าจมี ีก ลาย าเ ตุที่ทาใ ้ จาเปน็ ต้ งมีการถ ดฝา บู กมาเพ่ื ซ่ มแซมปรับปรงุ แก้ไข ภาพท่ี 7-1 ฝา บู เคร่ื งยนต์ดีเซลแบบเพลาลูกเบ้ยี เ นื บู (ทมี่ า: ธชั ชยั , 2558)

๏135 ใบงานท่ี 7.1 งานฝา ูบเครื่ งยนตด์ เี ซลแบบเพลาลกู เบีย้ เ นื บู จดุ ประ งคก์ ารเรยี นรู้ 1. ถ ดฝา ูบเคร่ื งยนตด์ ีเซลแบบเพลาลกู เบีย้ เ นื ูบได้ 2. ตร จ บค ามโกง่ ฝา บู เคร่ื งยนตด์ เี ซลแบบเพลาลูกเบยี้ เ นื บู ได้ 3. ประก บฝา ูบเครื่ งยนตด์ ีเซลแบบเพลาลูกเบีย้ เ นื ูบได้ 4. มีเจตคติและกิจนิ ัยท่ดี ีในการเรยี นและในการปฏิบัตงิ าน เครือ่ งมือวั ดุอุปกรณใ์ นการปฏิบัตงิ าน 1. เครื่ งยนตด์ ีเซล 2. ตเู้ ครื่ งมื ชดุ ประแจกระบ ก ชดุ ประแจร ม คีมปากแ ลม ประแจ ัดแรงบดิ ฉาก มาตรฐาน รื บรรทัดเ ล็ก 3. เคร่ื งมื ดั ละเ ียดฟีลเล ร์เกจ รื เกจแผ่น ด (Feeler gauge) ไมโครมเิ ต ร์ (Micrometer) เกจ นา้ ปดั (Dial gauge) ขน้ั ตอนการปฏบิ ัติงาน 1. เตรียมเคร่ื งยนตด์ เี ซลเตรียมเครื่ งมื ั ดุและ ุปกรณ์เตรยี มประแจกระบ ก า รบั ใช้ขนั น็ ตและ ลักเกลีย ยึดฝา ูบและใช้ขัน ลักเกลีย ยึดพูลเลย์เพลาข้ เ ่ียงเพื่ มุนเคร่ื งยนต์ เตรียมประแจร ม า รับใช้ขันและคลายน็ ตท่ั ไป เตรียมประแจ ัดแรงบิด า รับใช้ขัน ลักเกลีย ยึดฝา ูบเพื่ ใ ้ได้ค่าการขันท่ีเท่ากัน เตรียมฟีลเล ร์เกจ า รับใช้ตร จ บค ามโก่งข งฝา ูบ เตรียมฉากมาตรฐาน า รับใช้ตร จ ัดค ามโก่งข งฝา ูบซึ่งใช้ร่ มกับฟีลเล ร์เกจ (Feeler gauge) (กรณไี มม่ ีฉากมาตรฐานใ ใ้ ชด้ า้ น ันข งบรรทดั เ ล็กแทน) เตรยี มเครื่ งกด ปริงลิ้น า รับใช้ถ ดล้ิน กจากฝา ูบก่ นนาฝา บู ไปตร จ บค ามโกง่ และใช้ในการประก บลน้ิ เขา้ กับฝา บู

๏136 ตเู้ คร่ื งมื เตรียมประแจร ม ประแจกระบ ก ประแจ ดั แรงบิด ฟลี เล ร์เกจ

•137 เครื่ งมื กด ปริงลนิ้ ฉากมาตรฐาน บรรทัดเ ล็ก 2. ถ ดฝาคร บลนิ้ ใช้ประแจกระบ กคลายน็ ตยดึ ฝาคร บลิน้ ทิ ทางท นเข็มนา ิกาโดย คลายคร้ังละน้ ย ลับกันเร่ิมจากตั น กก่ น จากน้ันถ ดน็ ตยึดฝาคร บล้ินและถ ดฝาคร บล้ิน กจากเครื่ งยนต์ คลายน็ ตยดึ ฝาคร บลิ้น

•138 ถ ดฝาคร บลิน้ กจากเครื่ งยนต์ 3. ถ ดฝาคร บ น้าเคร่ื งยนต์ ใช้ประแจกระบ กคลายน็ ตยึดฝาคร บ นา้ เครื่ ง กใน ทิ ทางท นเขม็ นา กิ า จากนั้นถ ดฝาคร บ น้าเครื่ งยนต์ ก ฝาคร บ น้าเครื่ ง ใช้ประแจกระบ กคลาย น็ ตยึดฝาคร บ นา้ เครื่ ง 4. ใชป้ ระแจกระบ กคลายน็ ตยึดเฟื งเพลาลูกเบี้ย ในทิ ทางท นเข็มนา ิกาใ ้พ ล มๆ ข้ ังเกต ้ามถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ีย ก่ นเฟื งเพลาลูกเบ้ีย เพราะจะทาใ ้ถ ดน็ ตยึดเฟื ง เพลาลูกเบี้ย มุนฟรแี ละถ ด กยาก ใชป้ ระแจกระบ กคลาย น็ ตยดึ เฟื งเพลาลกู เบี้ย

๏139 5. ถ ด ายพานเพลาลูกเบยี้ ตามข้ันต น (รายละเ ยี ดในงาน ายพานเพลาลูกเบี้ย ) ถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ีย 6. ถ ดเฟื งเพลาลกู เบยี้ ลังจากถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ยี กจดั เรยี งเรยี บร้ ยแล้ ต่ ไป ใ ้ถ ดน็ ตยึดเฟื งเพลาลูกเบ้ีย กจากเฟื งเพลาลูกเบ้ีย และถ ดเฟื งเพลาลูกเบ้ีย กจาก เพลาลกู เบีย้ (ปกติเฟื งเพลาลูกเบ้ีย ามารถถ ด กได้ง่ายโดยใช้มื จับขยับด้านข้างเฟื งซ้ายข า ไปมา แตถ่ า้ แน่นไม่ ามารถถ ด กไดง้ ่ายใ ้ได้เครื่ งมื ดดู พลู เลย์) ขอ้ ควรระวงั : ทป่ี ลายเพลาลกู เบ้ีย จะมีลม่ิ า รับล็ กเฟื งใ ้ มนุ ไปพร้ มกบั เพลาระ งั ลน่ าย ถ ดน็ ตยดึ เฟื งเพลาลกู เบยี้ 7. ถ ดเพลากระเด่ื งกดลนิ้ 7.1 ใชป้ ระแจกระบ กคลาย ลกั เกลีย ยดึ เพลากระเด่ื งกดลนิ้ ทิ ทางท นเข็มนา กิ า โดยคลายจากด้านน กเข้า าด้านในตาม มายเลขในภาพและคลายครั้งละน้ ย ลับกันใ ้ครบทุกตั ลักเกลีย ยึดเพลากระเด่ื งกดลิ้นมีจาน น 10 ตั ใ ้ถ ดเฉพาะ ลักเกลีย ยึดเพลากระเด่ื งกดลิ้น ้ามถ ดน็ ตยึดกระเด่ื งกดลน้ิ

๏140 7.2 จากน้ันถ ด ลักเกลยี ยดึ เพลากระเดื่ งกดลิ้น กจัดเรยี งตามลาดับ คลายตาม มายเลข 1 94 5 10 8 26 7 3 ถ ด ลกั เกลีย ยดึ เพลากระเด่ื งกดลิ้น า้ มถ ด 7.3 ถ ดเพลากระเด่ื งกดลนิ้ โดยยกเพลากระเดื่ งกดล้นิ ขึ้นทง้ั ชดุ ้ามถ ดแยก กระเดื่ งกดลิ้น กจากเพลากระเดื่ งกดล้ิน ยกเพลากระเด่ื งกดลิน้ ข้ึนทง้ั ชุด