วิทย์ใบงาน ป.5 เทอม 1 หลักสูตรรใหม่

17. ใส่น้าในแกว้ ประมาณคร่ึงแกว้ จากน้นั ใชแ้ ท่งไมเ้ คาะแกว้ และฟังเสียงท่ีเกิดข้ึน ต่อมา เทน้าปริมาณคร่ึงหน่ึงออกจากแกว้ ใบเดิม จากน้นั เคาะแกว้ ดว้ ยแรงที่นอ้ ยลงกวา่ คร้ังแรก และฟังเสียงท่ีเกิดข้ึน (O-NET) จากขอ้ มูล เสียงเคาะที่ไดย้ นิ ในคร้ังหลงั จะต่างจากคร้ังแรกอยา่ งไร ก. เสียงทุม้ และค่อยกวา่ เดิม ข. เสียงทุม้ และดงั กวา่ เดิม ค. เสียงแหลมและค่อยกว่าเดิม ง. เสียงแหลมและดงั กวา่ เดิม 18. ถา้ จุด A และ B ห่างจากแหล่งกาเนิดเสียง S ดงั รูป ถา้ S ใหเ้ สียงความถี่ค่าหน่ึง (สสวท.) ก. ความเขม้ เสียงที่ A และ B เท่ากนั ข. ความดงั ที่ A และ B เท่ากนั ค. ความทุม้ ของเสียงที่ A และ B ต่างกนั ง. ความถ่ีเสียงท่ี A และ B เท่ากนั 101

19. จากภาพ แขวนแผน่ เหลก็ ชนิดเดียวกนั ที่มีความหนาเท่ากนั แต่มีขนาดแตกต่างกนั ถา้ ตีแผน่ เหลก็ ดว้ ยแรงท่ีเท่ากนั ขอ้ ใดถูกต้อง ก. แผน่ ท่ี 1 เสียงต่ากวา่ แผน่ ที่ 2 ข. แผน่ ท่ี 3 เสียงสูงที่สุด ค. แผน่ ที่ 2 เสียงสูงท่ีสุด ง. แผน่ ที่ 4 เสียงต่ากวา่ แผน่ ท่ี 2 20. ขวด 2 ใบ มีขนาดเท่ากนั และมีน้าบรรจุดว้ ยปริมาณต่างกนั ดงั รูป เม่ือใชไ้ มร้ ูปทรงเรียว และแขง็ เคาะขา้ งขวด ขอ้ ใดถูกตอ้ ง (สสวท.) ขวด ก ขวด ข การสนั่ ของขวด เสียง การส่ันของขวด เสียง ก เร็ว สูง ชา้ ต่า ข ชา้ สูง เร็ว ต่า ค ชา้ ต่า เร็ว สูง ง เร็ว ต่า ชา้ สูง 102

การเปลย่ี นแปลงของสาร การเปลย่ี นแปลงทางกายกายภาพ การเปลยี่ นแปลงทางเคมี การเปลย่ี นแปลงทผี่ นั กลบั ได้ และผนั กลบั ไม่ได้ 103

การเปลย่ี นแปลงของสาร การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ การเปล่ียนแปลงท่ี สังเกตจาก สารยงั คงเป็ นสารเดมิ  ไม่มีสารใหม่เกิดข้ึน เช่น การเปล่ียนสถานะ  มีการเปลี่ยนแปลงลกั ษณะภายนอกเท่าน้นั และ การละลาย  ทาใหก้ ลบั คืนสภาพเดิมง่าย  มวลคงท่ี น้าแขง็ เปล่ียนสถานะเป็นน้า ยงั คงเป็นสารเดิม (น้า) การฉีกกระดาษ น้าแขง็ น้า (น้า ในสถานะของแขง็ ) (น้า ในสถานะของเหลว) นาเกลือละลายในน้า ไดน้ ้าเกลือ ไม่ไดเ้ กิดสารชนิดใหม่ ยงั คงประกอบดว้ ยน้าและเกลือ  หากนาไประเหยแหง้ จะไดเ้ กลือกลบั คืนมา 104

เกิดข้ึนเมื่อสสารไดร้ ับ สูญเสียความร้อน หรือ สูญเสียความร้อน การแขง็ ตวั จนถึงอุณหภูมิหน่ึง การควบแน่น ได้รับความร้อน การระเหิดกลบั การหลอมเหลว การกลายเป็ นไอ การระเหิด การละลาย (Dissolve) คือ ตวั ถูกละลาย การท่ีสารชนิดหน่ึง (ตวั ถูกละลาย) เช่น เกลือ แตกตวั ออกเป็นอนุภาคเลก็ ๆ และ แทรกตวั ในสารอีกชนิดหน่ึง ตวั ทาละลาย (ตวั ทาละลาย) เช่น น้า 105

การเปลย่ี นแปลงของสาร การเปลย่ี นแปลงทางเคมี การเปล่ียนแปลงท่ี สังเกตจาก ทาให้เกดิ สารใหม่  มีสารใหม่เกิดข้ึน เกิดจาก สารหน่ึงชนิดสลายตวั  สมบตั ิทางเคมีเปล่ียนไป หรือ สาร 2 ชนิดข้ึนไปผสมกนั  ทาใหก้ ลบั มาเป็นสารเดิมยาก  มวลเปลี่ยนไปจากเดิม สังเกตเพม่ิ เตมิ จาก การเผากระดาษ เกิดสารใหม่ คือ ข้ีเถา้  มีตะกอนเกิดข้ึน การสุกของผลไม้ เกิดควนั และเกิดเปลวไฟ  มีฟองแก๊สเกิดข้ึน  กลิ่นหรือสีเปลี่ยนไป ไม่สามารถกลบั ไปเป็น กระดาษเหมือนเดิมได้ จากเดิม  อุณหภูมิของสาร เพิม่ ข้ึนหรือลดลง กลว้ ยดิบ กลว้ ยสุก มีแป้งมาก มีน้าตาลมาก รสชาติหวาน 106

สถานะของสสาร ของแขง็ ของเหลว แก๊ส  อนุภาคอยชู่ ิดติดกนั  อนุภาคอยหู่ ่างกนั เลก็ นอ้ ย  อนุภาคอยหู่ ่างกนั มาก และเรียงตวั เป็ นระเบียบ อยา่ งหลวมๆ ฟุ้งกระจายเตม็ ภาชนะ  พลงั งานจลน์นอ้ ยมาก  ผวิ หนา้ ของของเหลว  พลงั งานจลนส์ ูงมาก  รักษาระดบั ตามแนวราบ พลงั งานจลน์นอ้ ยมาก   สสาร : มีมวล และต้องการท่ีอยู่ สถานะ มวล ต้องการทอ่ี ยู่ ปริมาตร รูปร่าง การไหล ของแขง็ มี ตอ้ งการ คงที่ คงท่ี ไม่ได้ ของเหลว มี ตอ้ งการ คงที่ ไม่คงท่ี ได้ ไม่คงท่ี ไม่คงท่ี ได้ แก๊ส มี ตอ้ งการ 107

การเปลยี่ นสถานะ การหลอมเหลว (melting) : ) ของแขง็ ของเหลว โดยตอ้ งใหค้ วามร้อน ทาใหอ้ นุภาคเอาชนะแรงยดึ เหน่ียวได้ เช่น ชอ็ กโกแลตหลอมเหลว การกลายเป็ นไอ หรือ การระเหย (evaporation) : ) ของเหลว แก๊ส เมื่ออนุภาคของของเหลวมีพลงั งานมาก จนทาใหอ้ นุภาคแยกออกจากกนั เช่น น้าระเหย การแขง็ ตัว (freezing) : ) ของเหลว ของแขง็ โดยจะมีการคายพลงั งานออกมา ทาใหอ้ นุภาคมีพลงั งานในการสน่ั นอ้ ย อนุภาคจึงเรียงตวั แบบชิดกนั มากข้ึน เช่น การทาน้าแขง็ การทาไอศกรีม การควบแน่น (condensation) แก๊ส ของเหลว เช่น กระบวนการเกิดฝน (ไอน้า จะกลนั่ ตวั เป็น น้า) การเกิดน้าคา้ ง การระเหิด (sublimation) ของแขง็ แก๊ส เช่น การระเหิดของลูกเหมน็ การบูร พิมเสน การระเหดิ กลบั (deposition) แก๊ส ของแขง็ เช่น การระเหิดกลบั ของพิมเสน การระเหิดกลบั ของไอโอดีน 108

แบบฝึ กหัดเร่ือง ช่ือ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ เตมิ คาลงในช่องว่างเพ่ือทาให้ผงั มโนทศั น์นีส้ มบูรณ์ คะแนน.............. การเปลยี่ นแปลงทาง.......................ของสาร เป็ น การเปลยี่ นแปลงทส่ี ารยงั คงเป็ น..................... เช่น การเปล่ียน.................. การ.................... เกิดจาก เกิดจาก สารท่ีไดร้ ับ.................. สารที่สูญเสีย.................. สารสองชนิดข้ึนไป ผสมกนั เป็น อาจทาให้ อาจทาให้ .................... ได้ ของแขง็ เปล่ียนเป็ นของเหลว ของเหลวเปล่ียนเป็ นของแขง็ เรียกวา่ ................................... เรียกวา่ ............................ สาร.................... ซ่ึงจดั เป็น ของเหลวเปลี่ยนเป็ นแก๊ส แกส๊ เปลี่ยนเป็นของเหลว เรียกวา่ ....................................... เรียกวา่ ....................................... สาร.................... ของแขง็ เปลี่ยนเป็ นแกส๊ แกส๊ เปลี่ยนเป็นของแขง็ เรียกวา่ ................................... เรียกวา่ ...................................... 109

แบบฝึ กหดั เร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เตมิ คาลงในช่องว่างเพื่อทาให้ผงั มโนทัศน์นีส้ มบูรณ์ คะแนน.............. ตะกอน สลายตวั เคมี ผสมกนั เกิดสารใหม่ ฟองแก๊ส เปลี่ยนไป เพ่ิมข้ึน ลดลง การเปลย่ี นแปลงทาง.......................ของสาร เป็ น การเปลย่ี นแปลงทที่ าให้.................................. เกิดจาก สารหน่ึงชนิด........................... สาร 2 ชนิดข้ึนไป....................... สงั เกตจาก มี ..........................เกิดข้ึน มี ..........................เกิดข้ึน กลิ่นหรือสี........................... อุณหภูมิของสาร จากสารเดิม ...................หรือ................... จากสารเดิม 110

แบบฝึ กหดั เรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ เขยี นช่ือการเปลย่ี นสถานะของสารให้ถูกต้อง คะแนน.............. โดยระบาย สีแดง ลงในลูกศร การเปลี่ยนสถานะของสารเม่ือไดร้ ับความร้อน (ดูดความร้อน) โดยระบาย สีน้าเงิน ลงในลูกศร การเปลี่ยนสถานะของสารเมื่อสูญเสียความร้อน (คายความร้อน) ได้รับความร้อน สูญเสียรับความร้อน จงยกตวั อยา่ งการเปล่ียนแปลงสถานะของสาร การหลอมเหลว ไดแ้ ก่ .................................................................................................... การระเหย ไดแ้ ก่ ............................................................................................................ การแขง็ ตวั ไดแ้ ก่ ........................................................................................................... การควบแน่น ไดแ้ ก่ ................................................................................................ การระเหิด ไดแ้ ก่ ............................................................................................. การระเหิดกลบั ไดแ้ ก่ .................................................................................................... 111

แบบฝึ กหัดเรื่อง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ โยงเส้นภาพ และการเปลยี่ นสถานะของสาร  คะแนน..............  การหลอมเหลว  การกลายเป็ นไอ การแขง็ ตวั  การควบแน่น  การระเหดิ  การระเหิดกลบั    ลูกเหมน็ ในตูเ้ ส้ือผา้ ตรงกบั ภาพในขอ้ ใด.....................  การเกิดเมฆ ตรงกบั ภาพในขอ้ ใด.....................  ไอของพมิ เสนเปล่ียนเป็นเกลด็ พิมเสน ตรงกบั ภาพในขอ้ ใด.....................  น้าผลไม้ เปลี่ยนเป็นเกลด็ น้าแขง็ ตรงกบั ภาพในขอ้ ใด..................... 112

แบบฝึ กหัดเร่ือง ช่ือ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ระบายสีตามคาสั่งด้านล่าง  คะแนน.............. โดยระบาย สีแดง ลงในลูกศร การเปลี่ยนสถานะของสารเม่ือไดร้ ับความร้อน (ดูดความร้อน) โดยระบาย สีน้าเงิน ลงในลูกศร การเปล่ียนสถานะของสารเม่ือสูญเสียความร้อน (คายความร้อน)   ของแขง็ ของเหลว  แกส๊ ของแขง็   ของเหลว แก๊ส  ของเหลว ของแขง็      113

แบบฝึ กหดั เรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ วาดภาพ พร้อมยกตวั อย่างด้วยนะ  คะแนน.............. การหลอมเหลว การควบแน่น ถือน้าแขง็ ไวใ้ นมือ การเกิดเมฆ  การหลอมเหลว  การแข็งตวั ....................................................... ....................................................... ...................................................... ......................................................  การกลายเป็ นไอ  การควบแน่น ....................................................... ....................................................... ...................................................... ...................................................... 114

 การระเหิด  การระเหิดกลบั ....................................................... ....................................................... ...................................................... ......................................................  การกลายเป็ นไอ  การควบแน่น ....................................................... ....................................................... ...................................................... ......................................................  การหลอมเหลว  การแข็งตัว ....................................................... ....................................................... ...................................................... ...................................................... 115

แบบฝึ กหดั เร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ นาข้อความเตมิ คาลงในช่องว่างให้ถูกต้องนะ  คะแนน.............. ตกตะกอน สารเดิม ตวั ทาละลาย ของเหลว สารละลาย ตวั ละลาย เน้ือเดียว สารแขวนลอย เน้ือผสม ของแขง็ สารผสม ประกอบดว้ ย สารอยา่ งนอ้ ย 2 ชนิด ผสมกนั โดยยงั คงเป็น...................... แบ่งเป็ น สาร.................. สาร................. เช่น เช่น สาร................. สาร................. ประกอบดว้ ย ประกอบดว้ ย ตวั ................ ตวั ................ ...............กระจายใน.................... เมื่อวางไวจ้ ะ............................... 116

แบบฝึ กหัดเร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ เตมิ คาลงในช่องว่าง อย่างมเี หตุผลนะ  คะแนน.............. เกณฑ์ในการจาแนก เกณฑใ์ นการจาแนกไดแ้ ก่ สถานะของสาร หรือ ปริมาณของสารองคป์ ระกอบในสารละลาย  สารละลายน้าเกลือ องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตวั ทาละลาย ตวั ถูกละลาย  น้าเช่ือม เกณฑ์ในการจาแนก  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตัวทาละลาย ตัวถูกละลาย  น้าอดั ลม เกณฑ์ในการจาแนก  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ 117 ตวั ทาละลาย ตัวถูกละลาย

 น้าส้มสายชู เกณฑ์ในการจาแนก องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ เกณฑ์ในการจาแนก ตัวทาละลาย เกณฑ์ในการจาแนก เกณฑ์ในการจาแนก ตวั ถูกละลาย  นาก องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่  ตวั ทาละลาย ตัวถูกละลาย  ทองเหลือง  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตวั ทาละลาย ตวั ถูกละลาย  ฟิ วส์ องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตวั ทาละลาย ตัวถูกละลาย 118

 แกส๊ หุงตม้ เกณฑ์ในการจาแนก  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตวั ทาละลาย ตัวถูกละลาย  แอลกอฮอลล์ า้ งแผล เกณฑ์ในการจาแนก  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตัวทาละลาย ตัวถูกละลาย  อากาศ เกณฑ์ในการจาแนก  องค์ประกอบของสารละลาย ได้แก่ ตัวทาละลาย ตัวถูกละลาย 119

แบบฝึ กหัดเรื่อง ช่ือ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เตมิ คาลงในช่องว่างให้ถูกต้องนะ  คะแนน.............. ตวั ทาละลาย สารแขวนลอย กายภาพ สารเน้ือผสม เขม่าในอากาศ ตวั ถูกละลาย สารละลาย น้าคลอง ไม่เกิดสารใหม่ สารเน้ือเดียว สารละลายอิ่มตวั ตกตะกอน 1. ..........................คือ สารท่ีเกิดจากสาร 2 ชนิดข้ึนไปมาผสมกนั เป็นเน้ือเดียว มองเห็น เหมือนกนั ทุกส่วน ต้งั ไวจ้ ะไม่ตกตะกอน 2. สารละลายประกอบดว้ ย ..................................และ...................................... 3. ..........................คือ สารผสมท่ีมองเห็นเหมือนกนั ทุกส่วน ต้งั ไวจ้ ะไม่ตกตะกอน 4. ..........................คือ สารผสมท่ีมองเห็นไม่ผสมกลมกลืนเป็นเน้ือเดียวกนั ยงั สามารถ มองเห็นองคป์ ระกอบแต่ละชนิดได้ 5. ..........................คือ สารเน้ือผสมท่ีเกิดจากอนุภาคของแขง็ กระจายอยใู่ นของเหลว เช่น ...................................... หรือ กระจายอยใู่ นแกส๊ เช่น ...............................เมอ่ื ต้งั ทิ้งไวจ้ ะ ...................................... 6. ..........................คือ สารละลายท่ีมีปริมาณตวั ละลายมากท่ีสุด ท่ีสามารถละลายได้ ถา้ เติม ตวั ละลายลงไปอีก ตวั ทาละลายส่วนเกินจะเหลือกตกที่กน้ ภาชนะ 7. สารผสม สารละลาย สารเน้ือผสม สารแขวนลอย เหมือนกนั คือ เป็นสารผสมท่ีมี สารต้งั แต่ 2 ชนิดข้ึนไปมารวมกนั โดย......................................จึงเป็นการเปลี่ยนแปลง ทาง.......................................... 8. สารละลาย แตกต่าง จากสารแขวนลอย เพราะสารละลายจะเป็น................................ ส่วนสารแขวนลอยเป็ น........................................... 9. กาแฟ เป็น ..............................เพราะมองเห็นเหมือนกนั ทุกส่วน ต้งั ไวจ้ ะไม่ตกตะกอน 10. น้าอบไทย เป็น ..............................เพราะเมื่อต้งั ทิง้ ไวจ้ ะตกตะกอน 120

แบบฝึ กหดั เร่ือง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ระบุช่ือการเปลยี่ นสถานะของสาร  คะแนน.............. การหลอมเหลว การกลายเป็นไอ การแขง็ ตวั การระเหิดกลบั การควบแน่น การระเหิด  วางน้าแขง็ แหง้ ไวท้ ี่อุณหภูมิหอ้ ง  วางน้าแขง็ ไวท้ ่ีอุณหภูมิหอ้ ง  การทาไอศกรีม 121

 ทาแอลกอฮอลท์ ี่ผวิ  ไอของไอโอดีนเปล่ียนเป็นเกลด็ ไอโอดีน  นาน้านมสดใส่ถุงแช่น้าแขง็ ผสมเกลือ  วางช็อคโกแลตไวใ้ นหอ้ งที่ร้อน 122

 การตม้ น้า  วางการบูรไวใ้ นหอ้ ง  การเกิดน้าคา้ ง 123

แบบฝึ กหัดเร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เขยี นสถานะของสารท่ีมกี ารเปลยี่ นแปลงตามโจทย์ คะแนน.............. พร้อมระบาย สีแดง ลงในลูกศร การเปลี่ยนสถานะของสารเมื่อไดร้ ับความร้อน (ดูดความร้อน) พร้อมระบาย สีน้าเงิน ลงในลูกศร การเปล่ียนสถานะของสารเมื่อสูญเสียความร้อน (คายความร้อน)  วางน้าแขง็ แหง้ ไวท้ ี่อุณหภูมิหอ้ ง …….............. ……..............  วางน้าแขง็ ไวท้ ่ีอุณหภูมิหอ้ ง …….............. …….............. 124

 การทาไอศกรีม …….............. ……..............  ทาแอลกอฮอลท์ ่ีผวิ …….............. ……..............  ไอของไอโอดีนเปลี่ยนเป็นเกลด็ ไอโอดีน …….............. ……..............  นาน้านมสดใส่ถุงแช่น้าแขง็ ผสมเกลือ …….............. …….............. 125

 วางช็อคโกแลตไวใ้ นหอ้ งท่ีร้อน …….............. ……..............  การตม้ น้า …….............. ……..............  วางการบูรไวใ้ นหอ้ ง …….............. ……..............  การเกิดน้าคา้ ง …….............. …….............. 126

แบบฝึ กหดั เรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ นาข้อความด้านล่างเตมิ ลงในภาพ คะแนน.............. ระบายสีให้สวยงามด้วยนะ  ไม่มีสารใหม่เกิดข้ึน มีสารใหม่เกิดข้ึน สมบตั ิทางเคมีเปลี่ยนไป มีการเปลี่ยนแปลงลกั ษณะภายนอกเท่าน้นั ทาใหก้ ลบั คืนสภาพเดิมง่าย ทาใหก้ ลบั มาเป็นสารเดิมยาก มวลเปลี่ยนไปจากเดิม มวลคงที่ การระเหย การเกิดฝนกรด การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี 127

แบบฝึ กหดั เรื่อง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เขยี นอธิบายเหตุผลเกย่ี วกบั การเปลยี่ นแปลงทางเคมี คะแนน.............. ของสารตามภาพ  การทาเค้ก การทอดไข่ การทาข้าวจี่ *** ข้าวจี่ คือ อาหารอสี าน ภาพจาก https://www.sood-a.com 128

การจุดประทดั การเกดิ สนิม การสุกของผลไม้ การเกดิ ฝนกรด 129

การจุดไม้ขดี ไฟ การย่อยอาหาร การสังเคราะห์ด้วยแสง ขอบคุณ Happy science by kru Bee 130

แบบฝึ กหัดเรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยทาเครื่องหมาย คะแนน..............  หน้าข้อความการเปลยี่ นแปลงทผ่ี นั กลบั ได้  หน้าข้อความการเปลย่ี นแปลงท่ผี นั กลบั ไมได้ 1. ผงฟูทาปฏิกิริยากบั น้าส้มสายชู 2. นากระดาษไปเผาไฟเกิดควนั 3. น้าตาลทรายถูกยอ่ ยโดยจุลินทรีย์ 4. น้าอยใู่ นแกว้ น้าท่ีวางไวใ้ นหอ้ งนง่ั เล่นเป็นเวลา 1 สปั ดาห์ 5. การนาอาหารท่ีแช่แขง็ ออกมาวางนอกช่องแขง็ 6. นาน้าตาลใส่ลงในน้าร้อนจนกลายเป็นน้าเชื่อม 7. ของเหลว 2 ชนิดผสมกนั แลว้ เกิดของแขง็ ท่ีกน้ ภาชนะ 8. ของเหลว 2 ชนิดรวมตวั กนั แลว้ เกิดฟองแก๊ส 9. ของแขง็ สีขาวผสมน้าไดข้ องเหลวมีตะกอนสีขาวท่ีกน้ ภาชนะ 10. ของแขง็ สีขาวละลายในของเหลว 131

แบบฝึ กหัดเร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ดูภาพ แล้วทาเคร่ืองหมาย ท่ตี รงกบั การเปลยี่ นแปลง คะแนน.............. ของสาร พร้อมให้เหตุผลประกอบด้วยนะ  นา้ กบั นา้ แดง การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... มะม่วงสุก การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... เนื้อเทยี นหลอมเหลวเป็ นนา้ ตาเทยี น การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... 132

นา้ มนั กบั นา้ การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... การเกดิ สนิมของเหลก็ การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... การระเหิดของไอโอดีน การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... ไอของไอโอดนี เปลยี่ นเป็ นเกลด็ การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... 133

นา้ กบั เกลือ  การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... การทานา้ แขง็ การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... การทอดไข่ดาว การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ........................................... ..................................................... 134

แบบฝึ กหัดเร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ทาเครื่องหมาย ลงใน  ที่ตรงกบั การเปลย่ี นแปลง คะแนน.............. ของสาร ค่อยๆ คดิ นะ  1. น้าแขง็ รวมกบั น้า  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 2. การระเหิดของพมิ เสน  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 3. การเผาไหมข้ องไม้  การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ  การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 4. แป้งมนั กบั น้า  การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ  การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 5. การสุกของอาหาร  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 135

แบบฝึ กหดั เร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ทาเคร่ืองหมาย ลงใน  ทต่ี รงกบั การเปลยี่ นแปลง คะแนน.............. ของสาร ค่อยๆ คดิ นะ  1. การทาไอศกรีม  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 2. การเกิดฝนกรด  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 3. เผาน้าตาลทราย  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 4. การควบแน่นของไอน้า  การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ  การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 5. การระเหิดของไอโอดีน  การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ  การเปล่ียนแปลงทางเคมี เพราะ .............................................................................................................................. 136

แบบฝึ กหัดเร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลย่ี นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ นาตวั อกั ษรหน้าข้อความ เตมิ ลงช่องว่างทตี่ รงกบั คะแนน.............. ประเภทของการเปลย่ี นแปลงของสาร มาสนุกด้วยกนั นะ  A. จุดธูป B. การคายน้าของพชื D. การระเหิดของลูกเหมน็ C. น้าสม้ สายชูทาปฏิกิริยากบั ผงฟู F. หยดกรดลงบนหินปูน E. เน้ือเทียนไขหลอมเหลวเป็นน้าตาเทียน H. ไสเ้ ทียนเกิดเปลวไฟและเกิดเขม่า G. การละลายเกลือ I. เป่ าลมหายใจลงในน้าปูนใส J. น้าตาลทรายละลายในน้า การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ การเปลยี่ นแปลงทางเคมี 137

แบบฝึ กหัดเรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ นาตวั อกั ษรหน้าข้อความ เตมิ ลงช่องว่างทีต่ รงกบั คะแนน.............. ประเภทของการเปลย่ี นแปลงของสาร มาสนุกด้วยกนั นะ  A. เทน้ายาลา้ งหอ้ งน้าบนพ้นื หอ้ งน้า B. น้าตาเทียนจากการเผาไหม้ C. ไส้เทียนเกิดเปลวไฟและควนั D. การเผาไหมข้ องเช้ือเพลิง E. การทาผลไมอ้ บแหง้ F. การยอ่ ยอาหาร G. การระเหิดของน้าแขง็ แหง้ H. การเกิดหยดน้าบนใบไมต้ อนเชา้ I. การหยดน้ามะนาวลงในน้าดอกอญั ชนั J. การตกตะกอนของน้าคลอง การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ การเปลย่ี นแปลงทางเคมี 138

แบบฝึ กหัดเรื่อง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ระบายสี ดงั นี้ คะแนน.............. ระบายสีฟ้า ข้อความทีเ่ ป็ นการเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ ระบายสีส้ม ข้อความท่ีเป็ นการเปลย่ี นแปลงทางเคมี น้ ากลายเป็ นไอ ฉีกกระดาษ วางช็อคโกแลตในหอ้ งที่มีอากาศร้อน ปิ้ งขนมปัง หยดน้ าในอากาศกลายเป็ นถูกเห็บ เกลือละลายน้า ผลไมถ้ ูกบ่มจนสุก ไมถ้ ูกเผากลายเป็นถ่าน การสังเคราะห์ดว้ ยแสงของพืช นาน้าตาลไปเผาดว้ ยไฟ 139

แบบฝึ กหดั เร่ือง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ทาเคร่ืองหมาย ลงในตารางทีต่ รงกบั คะแนน.............. การเปลย่ี นแปลงของสาร พร้อมให้เหตุผลด้วยนะ  เพราะเหตุใด การเปลย่ี นแปลงของสาร กายภาพ เคมี 1. การควบแน่นของไอน้า 2. การควบแน่นของไอน้า กลายเป็นกอ้ นเมฆ 3. การทาน้าเชื่อม 4. การตากผา้ 5. การปิ้ งไก่ 6. เค้ียวขา้ วเหนียวในปาก 7. การตม้ น้า 8. การทาปลาตากแหง้ 9. นาน้าหวานใส่ช่อง แช่แขง็ ของตูเ้ ยน็ 10. การป้ันเครื่องป้ันดินเผา 140

แบบฝึ กหัดเร่ือง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ทาเครื่องหมาย ลงในตารางทตี่ รงกบั คะแนน.............. การเปลยี่ นแปลงของสาร พร้อมให้เหตุผลด้วยนะ  เพราะเหตุใด การเปลย่ี นแปลงของสาร กายภาพ เคมี 1. ใส่น้าแขง็ แหง้ ลงในน้า 2. แกว้ แตก 3. การเผาไหมข้ องไสเ้ ทียน 4. วฏั จกั รของน้า 5. การหยดน้ามะนาวลงใน น้าดอกอญั ชนั 6. การเปล่ียนสีของแอปเปิ ล หลงั ผา่ ออกเป็น 2 ซีก 7. น้าแดงผสมน้าโซดา 8. การฉีกกระดาษ 9. วางพิมเสนไวใ้ นหอ้ ง 10. อาหารบูด 141

แบบฝึ กหัดเรื่อง ช่ือ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ตอบคาถามอย่างมีเหตุผล สู้ๆนะ  คะแนน.............. 1. ในการทาอาหารแช่เยอื กแขง็ (Freeze drying) ใชค้ วามรู้ในการเปลี่ยนสถานะ ในเร่ืองใด ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 2. จงยกตวั อยา่ ง การนาเร่ืองการละลายไปใชใ้ นชีวติ ประจาวนั ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 3. เพราะเหตุใด การเปลี่ยนสถานะของสาร จึงเป็นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 4. เพราะเหตุใด วฏั จกั รน้า จึงเป็นการเปล่ียนแปลงที่ผนั กลบั ได้ ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 142

5. ขวดแกว้ 3 ช้นั ช้นั กลางบรรจุเกลด็ ไอโอดีน ดงั รูป ถา้ ตอ้ งการใหเ้ กิดผลึกไอโอดีนข้ึนท่ีฝาดา้ นบนของช้นั กลางมากๆ ตอ้ งทาอยา่ งไร ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 6. จงยกตวั อยา่ งการนาเรื่องการเปลี่ยนแปลงทางเคมีไปใชใ้ นชีวติ ประจาวนั ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 7. การเปลี่ยนแปลงทางเคมีของสาร สามารถสังเกตไดจ้ าก ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 8. การเปลี่ยนแปลงทางภายภาพ แตกต่าง กบั การเปลี่ยนแปลงทางเคมีอยา่ งไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 143

9. การเกิดหินงอกหินยอ้ ยเกิดจากการเปล่ียนแปลงทางกายภาพหรือทางเคมี เพราะเหตุใด ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 10. สรุปการเปล่ียนแปลงท่ีทาใหเ้ กิดหินงอกหินยอ้ ย น้าฝน + สาร ก สาร ข สาร ข + สาร ค สารละลายแคลเซียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต สารละลายแคลเซียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต น้า + สาร ก + สาร ค สาร ก คือ ............................................... สาร ข คือ ............................................... สาร ค คือ ............................................... ภาพจาก https://world.kapook.com 144

แบบฝึ กหดั เร่ือง ชื่อ .................................................................... การเปลยี่ นแปลงของสาร ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ เลือกคาตอบท่ถี ูกต้องอย่างมเี หตุผล สู้ๆ นะ  คะแนน.............. จากภาพจงใชใ้ นการตอบคาถาม     1. จากภาพลูกศรหมายเลขใด ที่สารเกิดการเปลี่ยนสถานะ โดยการสูญเสียความร้อน ก. หมายเลข 1 2 และ 4 ข. หมายเลข 1 2 และ 5 ค. หมายเลข 3 4 และ 6 ง. หมายเลข 3 4 และ 5 2. ขอ้ ใดจบั คู่การเปลี่ยนสถานะได้ ถูกต้อง ก. หมายเลข 2 การแขง็ ตวั ข. หมายเลข 5 การระเหิดกลบั ค. หมายเลข 4 การควบแน่น ง. หมายเลข 6 การระเหิด 3. ขอ้ ใด ไม่ ถูกตอ้ ง ก. นาเนยใส่กระทะต้งั ไฟ ตรงกบั หมายเลข 1 ข. ไอของไอโอดีนเปล่ียนเป็นเกลด็ ไอโอดีน ตรงกบั หมายเลข 5 ค. มีหยดน้าขนาดเลก็ เกาะขา้ งๆ แกว้ น้าเยน็ ตรงกบั หมายเลข 4 ง. การตากผา้ ท่ีเปี ยกจนผา้ แหง้ ตรงกบั หมายเลข 2 145

จากการทดสอบสารท่ีเป็นของแขง็ A B C D โดยวธิ ีการต่างๆ ไดผ้ ลดงั ตาราง (ใชใ้ นการตอบคาถาม ขอ้ 4 – 5) สาร ผสมนา้ ผลการสังเกต ให้ความร้อน จุดไฟ A ของเหลวข่นุ ไม่ติดไฟ ไม่หลอมเหลว B ของเหลวใส ไม่ติดไฟ หลอมเหลว หลอมเหลว C มีตะกอนในของเหลว ติดไฟ หลอมเหลว D ของเหลวใส ติดไฟ 4. สารใดท่ีผสมน้าแลว้ ที่เป็นสารละลาย ก. A และ B ข. B และ D ค. D และ C ง. A และ D 5. การเปลี่ยนแปลงใดผนั กลบั ไม่ได้ ก. นาสาร B ไปติดไฟ ข. นาสาร C ไปติดไฟ ค. นาสาร A ไปใหค้ วามร้อน ง. นาสาร D ไปใหค้ วามรอ้ น 6. ใส่น้าแขง็ ลงในขวดแลว้ ครอบดว้ ยถุงพลาสติก มดั ใหแ้ น่น แลว้ ใหค้ วามร้อนจน น้าแขง็ เปลี่ยนสถานะเป็นน้า และน้าเปลี่ยนสถานะเป็นไอน้า ดงั ภาพ 1, 2 และ 3 ตามลาดบั มวลของสารในขวดในภาพ เป็นอยา่ งไร (O-NET) ก. ท้งั 3 ภาพมีมวลเท่ากนั ข. ภาพ 1 มีมวลนอ้ ยกวา่ ขวดในภาพท่ี 3 ค. ภาพ 1 มีมวลมากกวา่ ขวดในภาพที่ 2 ง. ภาพ 2 มีมวลมากกวา่ ขวดในภาพท่ี 3 146

7. พจิ ารณาสถานการณ์ 4 สถานการณ์ ดงั ต่อไปน้ี (O-NET) จากสถานการณ์ เมื่อเวลาผา่ นไป 10 นาที สถานการณ์ใดท่ีเกิดกระบวนการ ควบแน่น ก. สถานการณ์ท่ี 1 ข. สถานการณ์ที่ 2 ค. สถานการณ์ที่ 3 ง. สถานการณ์ท่ี 4 8. แกส๊ ท่ีเกิดข้ึนในขอ้ ใดไม่ไดเ้ กิดมาจากการเปล่ียนแปลงทางเคมี (O-NET) ก. แก๊สที่เกิดจากสิ่งมีชีวติ ในคลอง ข. แกส๊ ที่เกิดจากการทิ้งน้าแขง็ แหง้ ลงไปในน้า ค. แกส๊ ท่ีเกิดจากการเน่าของส่ิงปฏิกลู ในคลอง ง. แกส๊ ท่ีเกิดจากการสังเคราะหด์ ว้ ยแสงของพืช 147

9. ขอ้ มูลแสดงการเปลี่ยนแปลงของสาร เป็นดงั น้ี A. เกลือละลายในน้า B. น้ากลายเป็นไอ C. ไมถ้ ูกเผากลายเป็นถ่าน D. ผลไมถ้ ูกบ่มจนสุกงอม E. เหลก็ เกิดสนิม F. หยดน้าในอากาศกลายเป็นถูกเห็บ จากขอ้ มูล ขอ้ ใดเป็นการเปล่ียนแปลงทางเคมีท้งั หมด (O-NET) ก. A B และ F ข. B C และ D ค. D E และ F ง. C D แดะ E 10. นกั เรียนบนั ทึกขอ้ มูลการเปลี่ยนแปลงของสารที่เกิดข้ึนในกิจกรรมต่าง ๆ เป็นดงั น้ี (O-NET) กจิ กรรมที่ การกระทาและผลทไี่ ด้ 1 2 ปิ้งขนมปัง แลว้ ขนมปังมีรอยไหม้ เติมน้าตาลทรายลงในน้าแลว้ น้าตาลทรายและน้าเปล่ียนเป็น 3 น้าเชื่อม วางถว้ ยใส่น้าหวานในช่องแช่แขง็ แลว้ น้าหวานเปล่ียนเป็นน้าแขง็ จากขอ้ มูลในแต่ละกิจกรรม การเปล่ียนแปลงของสารมีลกั ษณะใด กจิ กรรมที่ 1 กจิ กรรมที่ 2 กจิ กรรมท่ี 3 ก. การละลาย การเปล่ียนสถานะ การเกิดสารใหม่ ข. การเกิดสารใหม่ การเปลี่ยนสถานะ ค. การเกิดสารใหม่ การละลาย การเปล่ียนสถานะ ง. การเปลี่ยนสถานะ การเปลี่ยนสถานะ การเปล่ียนสถานะ การเกิดสารใหม่ 148