บทที่ 1 พื้นฐานกรรมวิธีการผลิต

แนวคดิ กรรมวธิ กี ารผลิต เป็นการนาเคร่ืองมือ เครอื่ งจกั รกล เทคโนโลยแี ละความรู้ ความสามารถ มาผสมผสานกนั เพอ่ื ผลติ ผลติ ภณั ฑ์ ใหม้ คี ณุ ภาพ ไดม้ าตรฐาน สามารถแขง่ ขันกับ ผูอ้ ่ืนได้ กรรมวธิ ีการผลิตถา้ แบง่ ตามประเภทของกรรมวธิ ีการ ผลิต จะแบ่งออกเป็น การผลิตแบบเปลี่ยนรปู ร่าง กรรมวธิ ีการ ผลิตแบบใช้เครือ่ งจกั รกล กรรมวิธีการผลิตโดยการเพ่ิมขนาด กรรมวิธกี ารผลิตโดยการเปล่ียนสมบตั ิทางกายภาพของวัสดุ กรรมวธิ กี ารผลิตโดยการตกแตง่ ผิว เปน็ ตน้ ถ้าแบง่ ออกตาม กระบวนการผลิต ไดแ้ ก่ กระบวนการผลติ แบบตอ่ เนอื่ ง กระบวนการผลิตซา และกระบวนการผลติ แบบไมต่ อ่ เนอื่ ง เป็นตน้

อตุ สาหกรรมในการผลิตจะมกี ารแบง่ ออกเปน็ อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ อตุ สาหกรรมขนาดกลางและ อุตสาหกรรมขนาดย่อม ถ้าแบ่งตามขนาดกาลงั ผลติ จะแบ่งออกเปน็ การผลติ จานวนมาก ผลติ จานวนปาน กลางและการผลติ เฉพาะงาน

สาระการเรยี นรู้ 1.กรรมวิธีการผลิต 1.1 ประเภทของกรรมวธิ กี ารผลติ 1.2 กระบวนการผลติ 2.อุตสาหกรรม 2.1ประเภทของอุตสาหกรรมแบง่ ตามขนาดของ อุตสาหกรรม 2.2 ประเภทของอุตสาหกรรมแบง่ ตามขนาดของ กาลงั ผลติ

ผลการเรยี นรทู้ ่ีคาดหวัง 1. จาแนกประเภทของกรรมวธิ กี ารผลิตได้ 2. อธิบายกระบวนการผลิตได้ 3. อธิบายความหมายของอุตสาหกรรมได้ 4. บอกประเภทของอตุ สาหกรรมแบ่งตาม 5. ขนาด ของอุตสาหกรรมได้ 6. อธบิ ายประเภทของอุตสาหกรรมแบ่งตามขนาด ของกาลงั ผลติ ได้

ความรูพ้ นื้ ฐานเกีย่ วกับกรรมวธิ ีการผลิต 1. กรรมวธิ กี ารผลติ หมายถึง กระบวนการผลติ ให้ได้มาซง่ึ สนิ คา้ หรือผลิตภณั ฑ์ ท่ีมคี ณุ ภาพท่ีดี มีมาตรฐานสงู ขนึ โดยการใช้เครื่องมอื อปุ กรณ์ เครอื่ งจกั ร แรงงาน วิธกี ารบรหิ ารจัดการ โดยการนาเอา เทคโนโลยเี ข้ามาชว่ ย ทาใหม้ ีความสามารถในการผลิตท่สี งู ขนึ ลด ค่าใช้จ่ายลดขนั ตอนการผลิตให้เหลอื นอ้ ยลง มีความปลอดภยั ในการ ทางาน ทาใหไ้ ด้สินค้าหรือผลติ ภณั ฑ์ เพื่อนามาบริโภค อปุ โภค เชน่ โทรทศั น์ โทรศพั ทม์ อื ถือ และสินคา้ กึ่งสาเร็จรูปซงึ่ ตอ้ งนาไปผลิตต่ออีก ทอดหน่ึง ไดแ้ ก่ เหลก็ เสน้ เหล็กแผน่ เปน็ ต้น ปจั จบุ ันจงึ ไดม้ ีการพฒั นา เครอ่ื งมือ เครอื่ งจกั รในการผลติ ใหม้ ีการผลิตที่เปน็ อัตโนมัติ มี ประสิทธภิ าพ ใชง้ านง่าย มีกาลงั การผลิตสงู บารงุ รักษาง่าย เพอื่ ทาใหผ้ ลติ สินค้าไดต้ ามความตอ้ งการของลูกคา้ ส่งมอบงานไดต้ รงเวลา

1.1 ประเภทของกรรมวธิ กี ารผลติ 1.1.1 กรรมวธิ ีการผลติ เปล่ยี นแปลงรปู ร่างของวัสดุ ได้แก่ • การถลงุ สนิ แร่ (Smelting) • การหลอ่ (Casting) • การตี (Forging) • การรดี (Rolling) • การอดั ขนึ รปู หรือ การอดั ไหล (Extruding) • การดึงขนึ รปู (Drawing) • การป่นั หมนุ ขนึ รูป (Spinning) • การดนั ขนึ รูป (Stretch Forming) • การขนึ รปู โลหะผง (Sintering Process) • การขนึ รปู พลาสตกิ (Plastic Forming)

รูปที่ 1.1 การหลอ่ รปู ท่ี 1.2 การตี รูปท่ี 1.3 การตหี มนุ ขนึ รูป รูปที่ 1.4 การอดั รีดแบบยอ้ นกลบั

รปู ที่ 1.5 การรดี รปู ท่ี 1.6 การดนั ขนึ รปู

ฯลฯ 1.1.2 กรรมวธิ ีการผลิตโดยใชเ้ ครื่องจักรกลในการเปลี่ยนขนาดและรปู รา่ ง ตามแบบงานท่กี าหนด ได้แก่ • การกลึง (Turning) • การเจาะ (Drilling) • การกดั (Milling) • การเจียระไน (Grinding) • การไส (Shaping และ Planning) รปู ท่ี 1.7 การกลงึ ปอก รปู ที่ 1.8 การกลึงขนึ รปู

รูปท่ี 1.9 การกัดราบ รูปท่ี 1.10 การกดั เฟอื ง รูปที่ 1.11 การไสบ่าฉาก รูปท่ี 1.12 การไสมุม

รปู ท่ี 1.13 การเจยี ระไนราบ รูปท่ี 1.14 การเจียระไน ทรงกระบอก

1.1.3 กรรมวธิ กี ารผลิตโดยการเพิม่ ขนาด โดยการ ประกอบชินงาน การตอ่ เชื่อมชนิ งานเขา้ ด้วยกัน ได้แก่ • การประกอบ การจบั ยึดชนิ งานด้วยสลักเกลียว (Bolt) สลกั (Pin) ล่มิ (Key) เปน็ ตน้ • การเชอื่ ม (Welding) • การบัดกรอี ่อน (Soldering) • การบัดกรีแข็ง (Brazing) • การใช้หมุดยา (Riveting) • การกดขนึ รปู (Pressing) • ฯลฯ

เกลยี ว รูปที่ 1.16 เพิ่มขนาดโดย ใช้หมดุ ยาจบั ยึด รปู ที่ 1.15 เพ่มิ ขนาดโดยใช้สลัก เกลียวจับยดึ ล่ิม สลกั รูปที่ 1.18 เพิ่มขนาดโดย ใช้ลิ่มจับยึด สลกั รูปที่ 1.17 เพมิ่ ขนาด โดยใช้สลักจบั ยึด

รปู ท่ี 1.19 เพ่ิมขนาดโดยใชก้ าร เชือ่ ม 1.1.4 กรรมวธิ ีการผลิตโดยการเปลยี่ นแปลงคณุ สมบัตทิ างกายภาพของวสั ดุ ได้แก่ • การปฏบิ ัติงานแปรรปู หรอื ขนึ รปู โลหะสภาพร้อน (Hot Working) • การปฏิบัตงิ านแปรรูปหรอื ขนึ รูปโลหะสภาพเย็น (Cold Working) • กรรมวิธีการอบชบุ โลหะ (Heat Treatment) • การพ่นหรือยงิ ผิวงานด้วยเมด็ โลหะ (Shot Peening) • ฯลฯ

รปู ท่ี 1.20 งานขึนรูป โลหะสภาพรอ้ น รูปท่ี 1.21 งานขนึ รูป โลหะสภาพเยน็

1.1.5 กรรมวธิ กี ารผลติ เปล่ียนแปลงคุณสมบตั ิทางกายภาพโดย การตกแตง่ ผิววัสดุ ไดแ้ ก่ • การชุบเคลือบผิวโลหะด้วยไฟฟา้ (Electroplating) • การเคลอื บผวิ งานอะลมู เิ นียม (Anodizing) • การฉดี พน่ โลหะ (Metal Spraying) • การเคลือบผิวดว้ ยกรรมวธิ ีการทางเคมี (Parkerizing) • การขัดผวิ วสั ดุ (Polishing) • การถเู รยี บ (Lapping) • การขดั ด้วยสายพานขดั (Abrasive Belt Grinding) • การขดั ผิวเรยี บด้วยหนิ ขัดพเิ ศษ (Honing) • ฯลฯ

รปู ท่ี 1.22 การชบุ เคลอื บผิว รูปท่ี 1.23 การเคลอื บผวิ งาน โลหะ ดว้ ยไฟฟ้า อะลูมเิ นียม รปู ที่ 1.24 การฉดี พ่นโลหะ รูปที่ 1.25 การเคลอื บผวิ ดว้ ยกรรมวิธกี ารทาง

1.2 กระบวนการผลติ โดยทั่วๆ ไป จะแบ่งออกได้ 3 แบบ คอื 1.2.1 กระบวนการผลติ แบบต่อเน่อื ง (Continuous Process Industry) เป็นกระบวนการผลิตท่มี กี ารผลิตตลอดเวลา 24 ชว่ั โมง ไมม่ กี ารหยดุ เคร่ืองจักรเลย กรณมี กี ารหยดุ การผลติ จะตอ้ งมีการ ปรับตังค่าใหมจ่ ะทาให้ ยุ่งยากเสยี เวลาในการปรับตงั คา่ แต่ละครงั ดังนันในการผลติ จะตอ้ งมกี าร วางแผนงานท่ดี ี เชน่ มกี ารเตรยี มเครอ่ื งผลิตไฟฟ้าสารอง กรณเี กดิ ไฟฟา้ ดบั กะทันหนั ไฟฟ้าสารองตอ้ งทางานทนั ที วสั ดใุ นการผลิตจะตอ้ งมีการวางแผน สารองไว้ กรณเี กิดเหตุการณ์ผ้สู ่งวสั ดไุ ม่สามารถนาวัสดุมาส่งได้ การ บารงุ รกั ษาเครอื่ งต้องมีการบารุงรกั ษาเชิงปอ้ งกนั ตอ้ งมีแผนบารงุ รักษา แน่นอน ไม่รอใหเ้ ครือ่ งเสียก่อนจึงบารงุ รกั ษา การผลติ แบบต่อเน่อื ง ตัวอย่างเชน่ การผลติ เหลก็ การกล่ันนามนั เป็นต้น

1.2.2 กระบวนการผลติ ซา (Repetitive Process Industry) เปน็ กระบวนการผลติ ที่มีการผลติ สนิ คา้ ชนดิ เดียว หรอื หลายชนดิ แตม่ หี ลายรุ่น มีการผลิต คล้ายกับการผลติ แบบตอ่ เน่ือง แต่มีงานการผลติ แต่ ละรนุ่ ไดพ้ อจานวนแต่ละครังแล้ว ก็มกี ารหยดุ ผลติ ผลติ รุ่นอื่นๆ ตอ่ เม่อื จาหนา่ ยจนใกลห้ มดกน็ ามา ผลิตใหม่ เชน่ การผลติ รถยนต์ โทรทัศน์ ตูเ้ ยน็ โทรศัพท์มอื ถือ เป็นตน้

1.2.3 กระบวนการผลิตแบบไม่ต่อเนือ่ ง (Intermittent Process Industry) เป็นกระบวนการผลิต ที่ไม่ตอ่ เนือ่ ง สนิ ค้าไมแ่ น่นอน มกี ารผลิตตามแบบงาน ของลูกค้าทสี่ ง่ั มา มกี ารผลติ อาจจะมจี านวนไมม่ าก การทางานจะยืดหยนุ่ ได้ การตดิ ตงั เครื่องจักรโดยท่วั ไป ไมค่ านงึ ถงึ กระบวนการผลติ แต่จะตดิ ตังเครอื่ งเป็น กลมุ่ ของเครื่องจักรกล เช่น กลุ่มเครือ่ งกลงึ เคร่ืองกัด เครือ่ งเจยี ระไน เป็นต้น

2. อุตสาหกรรม ในการกล่าวถงึ กรรมวิธกี ารผลติ ที่จะตอ้ งกล่าวถงึ คอื อตุ สาหกรรม ซง่ึ มีความหมายคอื กิจกรรมเกยี่ วกับ การบรกิ าร หรอื ผลติ สนิ คา้ หรอื งานอน่ื ๆ เชน่ การแปรรปู วัตถดุ บิ หรือ สินค้ากงึ่ สาเรจ็ รูป ให้ได้มาซง่ึ ผลติ ภัณฑ์ สินค้าต่างๆ ด้วยแรงงานและ เทคโนโลยี การบริหารจดั การมาชว่ ย ทาใหไ้ ดผ้ ลิตภณั ฑห์ รือสนิ คา้ ทม่ี ี คณุ ภาพ มีผลผลิตมาก ลดต้นทุนการผลิต อุตสาหกรรมจงึ มี ความหมายกว้างและใชไ้ ดก้ บั งานตา่ งๆ เชน่ การท่องเทยี่ วกเ็ ป็น อตุ สาหกรรมการท่องเที่ยวได้ ซงึ่ ในปจั จบุ นั อุตสาหกรรมการทอ่ งเทย่ี ว เปน็ อตุ สาหกรรมท่ีนารายได้เข้าประเทศเป็นอันดบั ต้นๆ อตุ สาหกรรม มกี ารแบง่ ประเภทของอุตสาหกรรม ดังนี

2.1ประเภทของอตุ สาหกรรมทีแ่ บง่ ตามขนาดของอุตสาหกรรม ไดแ้ ก่ 2.1.1 อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ เป็นอตุ สาหกรรมที่มีการลงทนุ สงู มกี าร ผลิตดว้ ยเครื่องจักรกล เครอื่ งมือ อปุ กรณ์ จานวนมาก ที่ทันสมยั มี ประสทิ ธิภาพ มพี นักงาน แรงงานทม่ี คี วามร้คู วามสามารถ เชย่ี วชาญเฉพาะ ดา้ นจานวนมาก ต้องมกี ารบริหารจัดการทีด่ ีมรี ะบบ เช่น อตุ สาหกรรมการ ผลิตเหลก็ นามัน ไฟฟา้ เรือรบ เรือเดินทะเล เครอ่ื งบิน เป็นตน้ 2.1.2 อตุ สาหกรรมขนาดกลาง เป็นอุตสาหกรรมทม่ี กี ารลงทุนที่น้อย กว่าการลงทุนขนาดใหญ่ มจี านวนคนงานน้อยกว่า เช่น อตุ สาหกรรมผลิต อะไหล่รถยนต์ ประกอบรถยนต์ ตเู้ ย็น พดั ลม เครื่องปรับอากาศ เป็นตน้ 2.1.3 อุตสาหกรรมขนาดยอ่ ม หรืออตุ สาหกรรมขนาดเลก็ คอื การทา อุตสาหกรรมขนาดเลก็ ในระดับตาบล หมู่บ้าน หรอื ครัวเรือน มกี ารลงทุน นอ้ ย เช่น อุตสาหกรรมหน่งึ ตาบลหนง่ึ ผลิตภัณฑ์ อตุ สาหกรรม เครอ่ื งป้ันดินเผา เป็นต้น

2.2 ประเภทของอุตสาหกรรมทแี่ บง่ ตามขนาดของกาลังผลติ 2.2.1 การผลิตจานวนมาก (Mass Production) เปน็ การผลิตสินค้าเป็น จานวนตงั แต่ 100,000 ชนิ ต่อปขี นึ ไป ส่วนใหญ่จะเป็นการผลิตแบบตอ่ เนือ่ ง เช่น การผลิตรถยนต์ คอมพิวเตอร์ โทรศพั ท์มือถือ ร่นุ และย่ีห้อยอดนยิ มทมี่ ี ยอดจาหนา่ ยสูง เปน็ ต้น 2.2.2 การผลติ จานวนปานกลาง (Moderate Production) เป็นการ ผลิตที่มจี านวนไมเ่ กิน 100,000 ชิน อยรู่ ะหวา่ ง 2,500-100,000 ชิน อาจจะ เป็นการผลติ แบบตอ่ เนื่องหรือไมต่ อ่ เนื่อง ขนึ อยกู่ ับผลิตภัณฑท์ ี่ผลิต ตาม จานวนท่สี ั่งแต่ละครัง เชน่ การผลิตหนังสอื เรียน ตาราเรยี น อะไหล่รถยนต์ รถจกั รยานยนต์ เปน็ ต้น

2.2.3 การผลิตเฉพาะงาน หรอื การผลติ จานวน นอ้ ย (Job Lot Production) เปน็ การผลติ ผลติ ภัณฑ์ จานวนน้อยชินกว่า 2 ประเภททกี่ ล่าวมา เคร่ืองจกั รกล ทใี่ ช้ในการผลิตจะเป็นแบบอเนกประสงค์ สามารถ เปลี่ยนไปผลติ ผลิตภณั ฑแ์ บบอ่ืนไดห้ ลากหลาย สว่ น ใหญจ่ ะเป็นงานรบั เหมาชว่ งจานวนครงั ละไมเ่ กนิ 100 ชิน หรือ ไม่เกนิ จานวน 1,000 ชนิ เป็นต้น