เทคโนโลยีการพิมพ์ (เรื่องการศึกษา)

เทคโนโลยีการพิมพ์เพื่อการศกึ ษา Print Technology for Education หนงั สอื เลม่ น้เี ปน็ ส่วนหนึ่งของการจัดการเรียนการสอน ในรายวิชาเทคโนโลยสี ่อื สิ่งพิมพ์ อาจารย์ผสู้ อน รองศาสตราจารย์ ดร.ทิพรัตน์ สทิ ธิวงศ์ อาจารย์ธัญวดี กาจัดภัย เรียบเรียงโดย นายณชั พล เขยี นวงศ์ รหสั นสิ ติ 60410656 สาขาวิชาเทคโนโลยแี ละสอ่ื สารการศกึ ษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยนเรศวร



คำนำ เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีสามารถทางานเป็นทีมเข้าใจลาดับความสาคัญ ของงาน สามารถวิเคราะห์ผลกระทบจากการใช้ส่ือสิ่งพิมพ์เพื่อสร้างสรรค์ส่ือ เทคโนโลยีสารสนเทศและส่ือสารเพ่ือการศึกษา การประยุกต์งานส่ือส่ิงพิมพ์เพ่ือการ เรียนรู้ การบริหาร และจัดการศึกษา ตามรูปแบบการศึกษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัยให้สมั พันธก์ ับสาขาวชิ าเฉพาะความรับผิดชอบ มีวินัย เคารพในสิทธิ ของข้อมูลส่วนบุคคล การไม่เปิดเผยข้อมูลองค์กร การไม่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา จุดเริ่มต้นของหนังสือเล่มนี้ เกิดจากท่านอาจารย์ผู้สอนและเป็น ส่วนหน่ึงในรายวิชาเทคโนโลยีการพิมพ์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวรบอก กระผมว่า เทคโนโลยีการพิมพ์ในปัจจุบันนั้นได้เปลี่ยนแปลงไปมากโดยเฉพาะด้าน การศึกษา ทป่ี จั จุบนั การใช้หนังสือเรยี นน้ันเร่มิ ลดน้อยลงเพราะเราเริ่มหนั มาอ่านหนัง แบบดิจิตอลแล้ว เพียงแค่ยกโทรศัพท์ขึ้นมาแล้วค้นหาหนังสือที่เราสนใจอ่านใน อินเตอร์เน็ตสักเรื่องหน่ึง เพียงเท่านี้การอ่านหนังสือก็จะเป็นเร่ืองท่ีง่ายดาย โดยไม่ต้องแบกหนังสือหลายเล่มให้เมื่อย จึงเป็นการเสนอให้กระผมได้ทาหนังสืออิน เลก็ ทรอนกิ สเ์ ลม่ นีข้ ้ึน หนังสือเล่มนี้เพื่อท่จี ะเปน็ ประโยชนก์ บั กำจระศอกึ ธิบษาำยในถอึงรนาำยคลตะเอียดเก่ียวกับเทคโนโลยีการพิมพ์ เพื่อการศึกษาประกอบไปด้วยเน้ือหาเกี่ยวกับพ้ืนฐานกระบวกการ หลักการการ ออกแบบส่งิ พมิ พ์ แนวคิดส่งิ พมิ พเ์ พื่อการศกึ ษาและการตีพิมพ์ โดยเน้ือหาท่ีกลา่ วมาน้ี เพ่ือใช้ เป็นแนวทางในการศึกษาและค้นคว้าหาข้อมูลในการออกแบบหนังสือเรียน เอกสารตาราเรียนให้น่าสนใจ รวมท้ังการออกแบบสื่ออิเล็กทรอนิกส์ในอนาคตต่อไป เรียบเรียงโดย ณัชพล เขยี นวงศ์ สาขาเทคโนโลยแี ละสอ่ื สารการศึกษา คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยนเรศวร

สารบญั หนว่ ยที่ 01 : ความรพู้ นื้ ฐานของส่ือสง่ิ พิมพ.์ ................................................ 1 ประวตั ิความเปน็ มา……………………………………………………….........…………….…..... 2 ความหมายของส่ือสงิ่ พิมพ…์ ………………………………………………....................…….. 4 ประเภทของสื่อสิง่ พิมพ์…………………………………………………………..........…........... 5 บทบาทของสื่อสงิ่ พมิ พ…์ …………………………………………………..……….................... 14 สรปุ …………………………………………………………………………………………..........…….. 16 หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพิมพแ์ ละหลกั การออกแบบสอ่ื สง่ิ พมิ พ์….....…...... 17 สาระสำ�คญั …………………………………………………………………………….........…...….... 18 กระบวนการก่อนพิมพ์ (Prepress Process)……….............................……………… 19 ระบบการผสมสี.....................................................................…………........….…….. 22 การแยกสีและถา่ ยฟลิ ม์ ........................................................……………............…… 23 o กระบวนการพิมพ.์ ................................................................ 23 สรุป…………………………………………………………………………………………..........…….. 29

สารบัญ หน่วยที่ 03 : แนวคดิ ส่ือสงิ่ พมิ พ์เพื่อการศึกษา.......................................…… 30 สิ่งพิมพ์ทว่ั ไป………………………………...........……………………………………….………… 31 สิง่ พมิ พ์เพอื่ การศกึ ษา…………………………………………………...............………………. 34 การใช้ส่ิงพิมพ์เพ่ือการศึกษา…………………………………………………..................…… 36 สรุป…………………………………………………………………………………………..........…….. 37 หนว่ ยที่ 04 : การพิมพอ์ ิเลก็ ทรอนกิ ส…์ ………..............................…………….. 38 สิ่งพมิ พ์อเิ ล็กทรอนกิ ส์……………………………………….................……………………..… 39 ข้อดี - ขอ้ จำ�กัดสง่ิ พมิ พอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์………………………………….....................…… 40 ความหาได้ของสิง่ พมิ พ์…………………………………………………………….................…. 42 ความทนั สมัยของข้อมูลทต่ี พี ิมพ…์ ………………………………....................……………. 43 อายุของส่งิ พิมพ์……………………………………………………………….....…………… 44 เทคโนโลยใี นการพิมพ-์ วางรูปเล่ม……………………...................……………………..... 45 ความยดื หยุ่นในการอ่าน………………………………………………………………...... 47 สรปุ …………………………………………………………………………………………..........…….. 49 บรรณานุกรม............................................................................................... 50



บทที่ 1 ความรู้พื้นฐานของสือ่ สิ่งพิมพ์

หนว่ ยที่ 01 : ความรพู้ ืน้ ฐานของสอ่ื ส่ิงพิมพ์ สาระสาคัญ ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการพิมพ์มีการพัฒนาไปอย่างมาก มีการนาเครื่องจักรและ ระบบคอมพิวเตอร์ท่ีทันสมัยมาใช้ในการผลิต ทาให้สามารถผลิต สิ่งพิมพ์ท่ีมีประสิทธิภาพสูง ได้ในเวลาอันรวดเร็ว ซึ่งในบทนี้ผู้ท่ีสนใจจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับความรู้พ้ืนฐานของสื่อสิ่งพิมพ์ เริ่มตั้งแต่ประวัติของการพิมพ์ ลักษณะ ของส่ือส่ิงพิมพ์ประเภทต่างๆ รวมไปถึง บทบาทของสื่อสิ่งพิมพ์ที่มีผลกับสังคมใน ปัจจบุ ัน ภาพที่ 1 พ้ืนฐานของสอื่ สิ่งพิมพ์ https://1th.me/454F ประวัติการพิมพ์ การพิมพ์มีต้นกาเนิดขึ้นในแถบเอเชียกลางและจีน โดยเร่ิมแรกชาวจีนนิยมแกะสลัก ช่ือหรือสัญญาลักษณ์ต่างๆ ลงบนแผ่นหิน หรือกระดูกสัตว์ ประมาณปี ค.ศ. 1000 (พ.ศ. 1543) ชาวจีนไปประดษิ ฐ์แท่นพิมพเ์ พื่อใช้กบั แม่พิมพผ์ ิวนูน โดยแกะแมพ่ ิมพ์จากบล็อก ไม้แล้วนามาเรียงต่อกันเป็นคาหรือประโยค แต่แม่พิมพ์ดังกล่าวเป็นแบบใช้คร้ังเดียวท้ิงไม่ สามารถนากลับมาใชใ้ หม่ไดจ้ ึงค่อนข้างยุ่งยากและเสยี เวลามาก ตอ่ มาจึงมกี ารนาดินเหนียวมา ทาเปน็ แม่พมิ พ์แล้วเผาไฟจนพัฒนามาถึงการใช้ตวั พิมพ์ท่ีหล่อจากโลหะ โดยการคิดคน้ ของชน ชาตเิ กาหลี ส่วนวิวัฒนาการการพิมพ์ของชาติตะวันตกน้ันได้รับอิทธิพลมาจากชนชาติจีน โดย “โยฮัน กูเต็นเบิร์ก (Johann Gutenberg)” เป็นผู้พัฒนาระบบการพิมพ์ขึ้นใน ปี ค.ศ 1440 (พ.ศ 1983) ด้วยการประดิษฐ์ตัวพิมพ์โลหะท่ีมีส่วนผสมของตะก่ัว ดีบุก และพลวง ซ่ึงเป็นตวั พมิ พท์ สี่ ามารถถอดเกบ็ และนากลับมาใช้ใหม่ได้ เทคโนโลยีการพิมพเ์ พ่อื การศกึ ษา Printing Technology for Education 2

หนว่ ยที่ 01 : ความรูพ้ ื้นฐานของส่ือสิ่งพิมพ์ ประวัตกิ ารพมิ พ์ในประเทศไทย การพิมพ์ในประเทศไทยเริ่มในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยในขั้นต้นยังไม่มี การพิมพ์หนังสือท่ีเป็นภาษาไทย จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2378 นายแพทย์ แดน บีช แบรดลีย์ (Dr. Dan Beach Bradlley M.D.) หรือ หมอ บรัดเลย์ ได้นาแม่พิมพ์ภาษาไทยเข้ามาใน ประเทศไทยซ่ึงตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี 3 โดยการ พิมพ์ในระยะแรกเป็นการพิมพ์เอกสารเผยแพร่ศาสนาของมิชชันนารีต่างชาติ และต่อมา พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้หมอบรัดเลย์จัดพิมพ์ พระราชโองการประกาศ ห้ามสูบฝ่ิน จานวน 9,000 แผ่น เมื่อวันที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2382 ซึ่งถือเป็นเอกสารของทาง ราชการไทยฉบบั แรกท่ีพิมพ์โดย เครอ่ื งพมิ พข์ องมิชชนั นารตี ่างชาติ ในปี พ.ศ. 2401 พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรกเกล้าฯ ใหจ้ ัดตั้งโรงพิมพ์ ข้ึนในพระบรมมหาราชวัง พระราชทานชื่อว่า “โรงพิมพ์อักษรพิมพการ” ทาหน้าท่ีผลิต ข่าวสารของทางราชการเพื่อเผยแพร่ให้ราษฎรได้ทราบทั่วถึงกัน และเร่ิมพิมพ์หมายประกาศ ของราชการ รวมท้ังข้อกฎหมายต่างๆ มีลักษณะคล้ายกับหนังสือพิมพ์ขาว โดยพระราชทาน นามว่า “ราชกจิ จานุเบกษา” โดยฉบบั แรกพมิ พ์ออกมาเมือ่ วนั ที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2401 ภาพท่ี 2 การพิมพ์ในสมัยพระนารายณ์มหาราช https://1th.me/UyJE เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่ือการศึกษา Printing Technology for Education 3

หน่วยที่ 01 : ความรพู้ ้นื ฐานของส่อื สิ่งพมิ พ์ ความหมายของส่อื ส่ิงพิมพ์ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ. ศ. 2554 ได้ให้ความหมายของคาศัพท์ ทเ่ี ก่ียวกบั “สอื่ สิง่ พิมพ์” ไว้ดงั น้ี - ส่ือ หากเป็นคากริยา หมายถึง ติดต่อให้ถึงกัน เช่น สื่อความหมาย ชักนาให้รจู้ กั กัน ในกรณที ีเ่ ป็นคานาม หมายถงึ ผหู้ รอื สิง่ ทตี่ ิดต่อให้ถงึ กนั หรอื ชกั นาให้รู้จกั กนั - ส่ิงพิมพ์ เป็นคานาม หมายถึง สมุด แผ่นกระดาษ หรือวัตถุใดๆ ที่พิมพ์ขึ้น รวมตลอดท้ังบทเพลงแผนที่ แผนผัง แผนภาพ ภาพวาด ภาพระบายสี ใบประกาศ แผ่นเสียง หรอื สงิ่ อ่นื ใดอนั มลี ักษณะเชน่ เดียวกนั - พิมพ์ หากเป็นคานาม หมายถึง รูป รูปร่าง แบบ ส่วนคากริยา หมายถึง ถ่ายแบบ ใช้เคร่ืองจักรกลกดตัวหนังสือหรือภาพ เป็นต้น ให้ติดบนวัตถุ เช่น แผ่นกระดาษ ผ้า ดังนั้น “ส่ือส่ิงพิมพ์” จึงมีความหมายว่าสิ่งที่พิมพ์ขึ้นไม่ว่าจะเป็นแผ่นกระดาษหรือ วัตถุใดๆด้วยวิธีการต่างๆจนเกิดเป็นช้ินงานท่ีมีลักษณะเหมือนต้นฉบับข้ึนหลายสาเนาใน ปริมาณมากเพ่ือใหเ้ ป็นสิ่งท่ีทาการตดิ ต่อหรือชักนาให้บคุ คลอื่นไดเ้ ห็นหรอื ทราบข้อความต่างๆ ภาพท่ี 3-4 โรงพิมพ์ของไทยยคุ แรก https://1th.me/3Zr6 https://1th.me/D3eC เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education 4

หนว่ ยท่ี 01 : ความรู้พ้ืนฐานของส่ือส่ิงพิมพ์ ประเภทของสือ่ สง่ิ พมิ พ์ ในปัจจุบันสามารถแบ่งส่ือสิ่งพิมพ์ได้หลายประเภท ข้ึนอยู่กับว่าจะใช้เกณฑ์ใดในการ จาแนก โดยในทนี่ ้ีจะแบ่งประเภทส่อื สิง่ พมิ พต์ ามความนยิ ม ซ่ึงสามารถแบง่ ได้ 4 ประเภทดังน้ี 1. ส่งิ พิมพ์ประเภทหนงั สอื พิมพ์ หนังสือพิมพ์เป็นสื่อส่ิงพิมพ์ที่เน้นด้านการรายงานข่าวสาร เพื่อให้ความรู้ ความ บันเทิง และส่ิงท่ีน่าสนใจประจาวัน มีการผลิตออกมาตามระยะเวลาท่ีกาหนดอย่างต่อเนื่อง สม่าเสมอ โดยเนื้อหาในหนังสือพิมพ์จะมีความหลากหลายของข่าวประเภทต่างๆ เช่น ข่าวสงั คม ขา่ วเศรษฐกจิ ข่าวการเมอื ง ข่าวการศึกษา ขา่ วกฬี าขา่ วบนั เทงิ รวมท้ังโฆษณาตา่ งๆ การจาแนกหนังสือพิมพ์สามารถทาได้หลายแบบ ในท่ีน้ีจะจาแนกโดยใช้กลุ่มเนื้อหา เปน็ เกณฑ์ ซง่ึ สามารถแบ่งได้ 2 ประเภทดังน้ี ภาพที่ 5 หนังสือพมิ พ์ท่มี ีการตพี มิ พ์ขึ้นในไทย https://1th.me/uKcE เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พือ่ การศึกษา Printing Technology for Education 5

หนว่ ยที่ 01 : ความรพู้ ้นื ฐานของส่อื ส่ิงพิมพ์ 1.1 หนังสือพมิ พป์ ระชานิยม หนังสือพิมพ์ประเภทนี้เรียกอีกชื่อว่า “หนังสือพิมพ์ปริมาณ” เป็นหนังสือพิมพ์ที่คน ท่ัวไปนิยมอ่านจุดเด่นของหนังสือพิมพ์ประเภทนี้คือ จะเน้นการเสนอข่าวท่ีเร้าอารมณ์ เช่น ข่าวอาชญากรรม ขา่ วความขัดแยง้ ข่าวภยั พิบัตติ า่ งๆ เป็นต้น 1.2 หนังสือพิมพค์ ณุ ภาพ เป็นหนังสือพิมพ์ที่เน้นการนาเสนอเน้ือหาไปในทางหนักสมอง หรือเรียกว่า “ข่าวหนกั ” เชน่ ข่าวเศรษฐกจิ การศกึ ษา สังคม การเมือง เป็นต้น องคป์ ระกอบของหนงั สอื พิมพ์ - หัวหนังสือพิมพ์ ประกอบด้วย ชื่อหนังสือพิมพ์ สัญลักษณ์ของ หนังสือพิมพ์ วนั เดือน ปีที่ออก - ข่าว ถือเป็นหัวใจสาคัญของหนังสือพิมพ์ โดยข่าวท่ีพาดหัวในหน้าท่ี 1 จะเป็นที่นา่ สนใจและมีภาพถ่ายประกอบ - คอลัมน์ประจา เช่น บทความที่ตีพิมพ์ประจา โดยจะมีชื่อคอลัมน์และ ชื่อผเู้ ขยี นกากบั ไว้ - โฆษณาสินค้า ถือเป็นรายได้ที่สาคัญอย่างหน่ึงของหนังสือพิมพ์ โดยจะ แทรกกระจายอยทู่ ่ัวไปทั้งฉบับ https://1th.me/5Kp0 https://1th.me/SARG ภาพท่ี 6-7 องคป์ ระกอบสาคญั ของหนงั ส่อื พิมพ์ เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พอื่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 6

หน่วยที่ 01 : ความรพู้ ืน้ ฐานของสื่อสิ่งพิมพ์ 2. สง่ิ พิมพ์ประเภทนติ ยสารและวารสาร วารสารและนติ ยสาร จะมีความหมายทแี่ ตกตา่ งกัน วารสาร เป็นส่ือสิ่งพิมพ์ที่มีกาหนดออกเป็นประจาเสมอ ถ้ามีเน้ือหาเน้นหนักไป ทางดา้ นวชิ าการก็จะเรียกวา่ วารสารวิชาการ เนือ้ หาในวารสารจงึ ต้องผ่านการตรวจสอบจาก ผู้รู้ในสาขาน้ันๆ ก่อนนอกจากน้ียังมีวารสารของสมาคม สถาบัน หรือหน่วยงานต่างๆ ที่จัดทาขึ้นโดยไม่หวังผลกาไร เช่น วารสารแรงงานของกรมแรงงาน วารสารโลหิตวิทยาและ เวชศาสตรบ์ รกิ ารโลหติ ของสมาคมโลหติ วิทยาแห่งประเทศไทย เปน็ ตน้ นิตยสาร เป็นสื่อส่ิงพิมพ์ที่มีกาหนดออกเป็นประจาตามระยะเวลาท่ีกาหนด เช่น รายสัปดาห์ รายปักษ์รายเดือน เป็นต้น นาเสนอเน้ือหาท่ีหลากหลาย ทั้งความรู้ ความบันเทิง บทวิเคราะห์ บทความต่างๆโดยจะนาเสนอในลักษณะของการเล่าเร่ือง ไม่นิยมเขียนใน ลกั ษณะตาราวชิ าการ https://1th.me/RXtP https://1th.me/px3q ภาพท่ี 8-9 แบบวารสานและนติ ยสาร เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่ือการศึกษา Printing Technology for Education 7

หน่วยท่ี 01 : ความรู้พื้นฐานของสอื่ สิง่ พิมพ์ ประเภทของนิตยสาร การจาแนกประเภทของนิตยสารสามารถทาได้หลายแบบ ในที่น้ีจะใช้ลักษณะของ เน้อื หาและกลมุ่ ผู้อา่ นเป็นเกณฑ์ในการจาแนก ซงึ่ แบ่งได้ 3 ประเภทดังนี้ 1. นิตยสารเฉพาะกลุม่ ผบู้ รโิ ภคหรอื เฉพาะดา้ น เป็นนิตยสารท่ีมีเน้ือหาสาหรับผู้อ่านเฉพาะกลุ่ม โดยทั่วไปมักแบ่งตามลักษณะของ กลุ่มผู้อา่ นนติ ยสารในกลุ่มน้ี ไดแ้ ก่ - นิตยสารข่าว นาเสนอข่าวทั่วไป รวมถึงบทวิเคราะห์ บทสัมภาษณ์ของ บุคคลในขา่ วตวั อยา่ งเช่น นติ ยสารเนชนั่ สุดสปั ดาห์ มติชนสดุ สัปดาห์ - นิตยสารสาหรับผู้หญิง นาเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับแฟช่ัน ตาราอาหาร การฝีมอื นวนยิ ายตัวอยา่ ง เช่น นิตยสารแพรว สกลุ ไทย, ELLE , CLEO - นิตยสารธุรกิจ นาเสนอเน้ือหาเก่ียวกับธุรกิจ การเงิน อุตสาหกรรม การบริหาร และการจดั การ เช่น นิตยสารการเงนิ การธนาคาร GMBIZ นิตยสารเฉพาะด้านอื่นๆ เช่น นิตยสารครอบครัว นิตยสารวัยรุ่น นิตยสารเด็กและ เยาวชนนิตยสารท่องเทีย่ ว นิตยสารถ่ายภาพ นติ ยสารผู้ชาย นติ ยสารบนั เทิง เปน็ ตน้ https://1th.me/b44m https://1th.me/kHUw ภาพที่ 10-11 นติ ยสารหลากหลายแบบ เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พือ่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 8

หนว่ ยที่ 01 : ความรพู้ ื้นฐานของสอื่ สิง่ พมิ พ์ 2. นิตยสารวิชาชีพ เป็นนิตยสารท่ีมีเนื้อหาในเร่ืองวิชาชีพเฉพาะ เช่น วิชาครู วิชาแพทย์ วิชาชีพ ทนายความ วิชาชพี ทางด้านศลิ ปะ เปน็ ต้น ภาพท่ี 12 แบบนติ ยสารในเร่ืองเฉพาะ 3. นิตยสารการประชาสัมพนั ธ์ https://1th.me/Wv12 เป็นนิตยสารที่ออกโดยบริษัทหรือหน่วยงานต่างๆ เพ่ือเผยแพร่ โดยมี จุดประสงค์ในการประชาสัมพันธ์หน่วยงานหรือบริษัทน้ันๆ เช่น นิตยสาร SAWASDEE ของบริษัท การบินไทย นิตยสาร EGAT MAGAZINE ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เป็นตน้ ภาพที่ 13-14 นติ ยสารประชาสัมพนั ธ์ https://1th.me/omuF https://1th.me/Z7tr เทคโนโลยีการพิมพเ์ พือ่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 9

หน่วยท่ี 01 : ความรูพ้ ืน้ ฐานของส่อื ส่งิ พมิ พ์ องคป์ ระกอบของนิตยสาร - หน้าปก เปน็ จุดสาคัญทีด่ งึ ดูดใจผู้อ่านจึงมกั มสี สี ันสวยงาม นยิ มใช้บุคคล ที่มีช่ือเสียงในลักษณะน้ันมาเป็นแบบบนหน้าปก นอกจากนี้ ยงั มีช่ือนิตยสาร วนั เดอื น ปที ่อี อกระบไุ ว้ - สารบัญ นิยมนาชื่อคอลัมน์ประจา คอลัมน์ท่ีมีเนื้อหาท่ีน่าสนใจประจา เล่ม และภาพประกอบบางส่วนมาใส่ไว้ในสารบัญ - บทบรรณาธิการ เป็นข้อเขียนของบรรณาธิการเพ่ือทักทายผู้อ่าน และแนะนาคอลัมนท์ ี่น่าสนใจภายในเล่ม - เ น้ื อ ห า แ ล ะ ค อ ลั ม น์ เ น้ื อ ห า แ ล ะ บ ท ค ว า ม ที่ น่ า ส น ใ จ ต่ า ง ๆ นยิ มใส่ภาพประกอบเพื่อเพม่ิ ความนา่ สนใจของเนื้อหาหรือคอลมั น์นัน้ ๆ - โฆษณาสินค้า นิยมพิมพ์แทรกไว้ตรงส่วนล่างของหน้า หรือพิมพ์เต็ม หน้ากระดาษ ภาพท่ี 15 องคป์ ระกอบสาคัญของหนังสือ https://1th.me/q06p เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พอ่ื การศกึ ษา Printing Technology for Education 10

หน่วยท่ี 01 : ความรพู้ น้ื ฐานของสื่อส่งิ พิมพ์ 3. สง่ิ พมิ พ์ประเภทหนังสอื เล่ม เปน็ สื่อส่ิงพิมพท์ มี่ ีเนื้อหาเฉพาะหรือเป็นเร่ืองเดียวกันท้ังเล่ม ไมม่ ีการแบ่งเป็นคอลัมน์ และไม่ได้ออกตามระยะเวลาที่กาหนดแบบสม่าเสมอเหมือนหนังสือพิมพ์หรือนิตยสาร ส่วน การจัดพิมพ์จะเยบ็ เป็นรปู เล่มถาวรโดยมีความหนาและขนาดแตกตา่ งกนั ไปแลว้ แตจ่ ะกาหนด ประเภทของหนงั สือเลม่ การจาแนกหนังสือเล่มสามารถทาได้หลายแบบ ในท่ีน้ีจะจาแนกตามลักษณะของ เน้อื หาซ่ึงสามารถแบง่ ได้ 3 ประเภทดังนี้ 1. หนังสือสารคดี เป็นหนังสือที่ให้ความรู้ในด้านต่างๆ เช่น หนังสือเรียน หนังสือ สารคดี หนังสือประวัติศาสตร์ หนงั สอื ด้านวชิ าการ เปน็ ต้น 2. หนังสือบันเทิงคดี เป็นหนังสือประเภทวรรณกรรม เรื่องส้ัน เรื่องแปล นวนิยาย ตา่ งๆ ทผ่ี เู้ ขยี นเรยี บเรยี งข้ึนตามจินตนาการเพื่อความเพลิดเพลนิ ของผ้อู ่าน 3. หนังสืออ้างอิง เป็นหนังสือที่รวบรวมข้อเท็จจริงต่างๆ ท้ังด้านวิชาการและเร่ือง ท่ัวไป สามารถใช้เพื่อค้นคว้าข้อมูลหรือข้อเท็จจริงต่างๆ ได้ตามต้องการ เช่น สารานุกรม บรรณานุกรม พจนานุกรม เปน็ ตน้ ภาพที่ 16 สงิ่ พมิ พ์ประเภทหนงั สอื เล่ม https://1th.me/G5nV เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พอื่ การศึกษา Printing Technology for Education 11

หนว่ ยที่ 01 : ความรู้พื้นฐานของสื่อส่ิงพมิ พ์ องคป์ ระกอบของหนังสอื เล่ม - สว่ นปก ประกอบด้วย ใบห้มุ ปก ปก สันหนังสือ และใบติดปก - สว่ นประกอบตอนตน้ ประกอบดว้ ย ใบรองปก หน้าชอื่ เรือ่ ง ปกใน หน้า ลิขสิทธ์ิ หน้าคาอุทิศ คานา บทนา สารบัญ สารบัญภาพ แผนท่ี และตาราง - สว่ นเน้อื เร่ือง ประกอบด้วย เน้ือเรือ่ งและเชงิ อรรถ สว่ นประกอบตอนท้าย ประกอบด้วย ภาคผนวกบรรณานกุ รม และดัชนี 4. ส่งิ พมิ พเ์ ฉพาะกจิ เป็นสื่อส่ิงพิมพ์ทุกชนิดท่ีใช้ในกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่งท้ังของภาครัฐ เอกชน หน่วยงาน และสมาคมต่างๆเช่น ส่ือส่ิงพิมพ์ระดับโฆษณา ประชาสัมพันธ์ หรือให้ความรู้ใน เร่อื งตา่ งๆ เป็นตน้ ประเภทของส่อื สงิ่ พิมพเ์ ฉพาะกจิ สอ่ื ส่งิ พมิ พ์เฉพาะกิจสามารถแบ่งไดค้ ร่าวๆ ดงั นี้ 1. จุลสาร เป็นสื่อสิ่งพิมพ์ท่ีไม่มีกาหนดระยะเวลาการออกที่แน่นอน มักจัดทาโดย หน่วยงาน ราชการองค์กร สถาบันต่างๆ เนื้อหาจะข้ึนอยู่กับจุดประสงค์การใช้งานของแต่ละ องค์กร เช่น เพื่อเผยแพร่เรื่องราวท่ีเก่ียวข้องกับหน่วยงาน ให้ความรู้ หรือประชาสัมพันธ์ ส่วนมากเนื้อหามักเป็นเรื่องที่น่าสนใจขณะน้ัน จุลสารจะมีความหนาประมาณ 5-48 หน้า รูปเลม่ จะไม่เน้นเรื่องความแขง็ แรง 2. จดหมายข่าว เป็นหนังสือพิมพ์ที่จัดทาขึ้นภายในองค์กร จุดประสงค์เพื่อ ประชาสัมพันธ์ข่าวสารและเป็นสื่อกลางแลกเปลี่ยนความคิดเห็นของผู้ปฏิบัติงาน รวมท้ัง ประสานความสัมพันธ์ระหว่างในและนอกองค์กรโดยขนาดและการจัดหน้าของจดหมายข่าว จะเหมือนกับหนังสอื พิมพ์ทั่วไป เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education 12

หน่วยที่ 01 : ความรูพ้ ้ืนฐานของส่อื สิ่งพมิ พ์ 3. แผน่ พบั เป็นส่ือส่งิ พมิ พท์ ่ใี ชก้ ระดาษเพียงแผน่ เดียว อาจจะมีข้อมลู เพยี งหนา้ เดียว หรือ 2 หน้าก็ได้และมีการพับกระดาษทบกันตั้งแต่ 2 ทบข้ึนไป จุดประสงค์ที่มีไว้เพื่อเผยแพร่ ข้อมลู ขา่ วสารเก่ียวกับองค์กรต่างๆเนื้อหาในแผน่ พับมักจะนาเสนอข่าวสารเฉพาะกจิ โดยมาก สรปุ เฉพาะในความสาคญั ของเรือ่ งท่ตี ้องการเผยแพร่ 4. ใบปลิว เป็นส่ือสง่ิ พิมพ์ท่ใี ช้กระดาษเพียงแผน่ เดียวเชน่ เดียวกับแผ่นพบั แตจ่ ะไม่มี การพับทบกระดาษ จุดประสงค์เพ่ือนาเสนอเนื้อหาเพียงเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง โน้มน้าว ชักจูง ประชาสัมพันธ์ เพ่ือให้สนใจในประเด็นใดประเด็นหน่ึง เช่น การโฆษณาสินค้า ประกาศ แถลงการณ์ เปน็ ตน้ 5. โปสเตอร์ เป็นส่ือสิ่งพิมพ์ที่มีลักษณะเป็นกระดาษแผ่นเดียวขนาดใหญ่ มีจุดประสงค์เพื่อโฆษณาประชาสัมพันธ์ให้คนสนใจในสิ่งท่ีนาเสนอซึ่งมักนาเสนอเพียงแนวคดิ เดยี ว - โปสเตอร์เพ่ือเป้าหมายเฉพาะ จุดประสงค์เพ่ือชักจูงให้ผู้อ่านเห็นด้วยหรือ ดาเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น โปสเตอร์รณรงค์ให้ประหยัดพลังงาน โปสเตอร์ชักชวนให้ ออกกาลังกาย เป็นตน้ - โปสเตอร์เพ่ือการค้า จุดประสงค์เพื่อชักจูงให้สนใจสินค้าและบริการท่ี ปรากฏอยบู่ นโปสเตอร์ เช่น โปสเตอร์ภาพยนตร์ โปสเตอร์โฆษณาอาหาร เป็นต้น ภาพท่ี 17 สิ่งพมิ พเ์ ฉพาะกิจ https://1th.me/FQOe เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่ือการศกึ ษา Printing Technology for Education 13

หน่วยที่ 01 : ความรูพ้ ้ืนฐานของสอื่ สงิ่ พมิ พ์ บทบาทของสือ่ สง่ิ พมิ พ์ ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการพิมพ์มีการพัฒนาไปอย่างมาก มีการนาเคร่ืองจักรและ ระบบคอมพิวเตอร์ท่ที ันสมยั มาใช้ในการผลติ ทาใหส้ ามารถผลิตสิ่งพิมพ์ทีม่ ีประสิทธภิ าพสูงได้ ในเวลาอันรวดเร็ว ส่งผลให้สื่อส่ิงพิมพ์เข้ามามีบทบาทกับการใช้ชีวิตประจาวันอย่างหลีกเล่ียง ไม่ได้ โดยบทบาทของส่ือส่งิ พมิ พส์ ามารถจาแนกได้ดังน้ี ภาพที่ 18 บทบาทของสอ่ื สิง่ พิมพ์ บทบาทดา้ นงานสอ่ื มวลชน https://1th.me/C5tp การจัดทาส่ือส่ิงพิมพ์ถือเป็นอีกหนึ่งช่องทางสาคัญของส่ือมวลชนในการนาเสนอ ข้อมูล ข่าวสาร สาระ และความบันเทิงไปสู่ผู้อ่าน โดยส่ือมวลชนมีหน้าท่ีคัดกรองข้อเท็จจริง และสรุปข้อมูลก่อนนาเสนอ ตัวอย่างของส่ือส่ิงพิมพ์ด้านงานส่ือมวลชน ได้แก่ หนังสือพิมพ์ วารสาร นติ ยสาร เป็นต้น ภาพที่ 19 บhทttบpาsท://ข1อthง.สmอื่ eม/wวลxyชPน เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พอื่ การศึกษา Printing Technology for Education 14

หนว่ ยที่ 01 : ความร้พู ื้นฐานของสื่อส่งิ พมิ พ์ บทบาทด้านการศึกษา หนังสือเรียนจัดว่าเป็นสื่อส่ิงพิมพ์ท่ีมีบทบาทในการพัฒนาการศึกษาเป็นอย่างมาก เนื่องจากมีราคาย่อมเยา สะดวกต่อการใช้งาน และสามารถส่ือให้ผู้เรียนเข้าใจเน้ือหาได้อย่าง สะดวก ตัวอย่างของสื่อสิ่งพิมพด์ า้ นการศกึ ษา ไดแ้ ก่ ตารา แบบเรยี น พจนานกุ รม เปน็ ต้น ภาพที่ 20 บทบาทดา้ นการศึกษา https://www.prachachat.net/education/news-245331 บทบาทด้านการดาเนนิ งานของรฐั ในการช้ีแจงนโยบาย แถลงการณ์ดาเนินงาน และการวางแผนบริหาร ประเทศของรัฐ ส่ือส่ิงพิมพ์จะมี บทบาทอย่างมากในการชักจูง ช้ีชวน ขอความคิดเห็น หรือทาความเข้าใจ ระหว่างรัฐกับประชาชน ตัวอย่างของ สื่อสิ่งพิมพ์ด้านการดาเนินงานของรัฐ ได้แก่ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติ นโยบายสาธารณะ เป็นต้น ภาพที่ 21 บทบาทของรัฐบาล https://1th.me/4XM9 เทคโนโลยีการพิมพเ์ พ่อื การศกึ ษา Printing Technology for Education 15

หนว่ ยท่ี 01 : ความรู้พ้ืนฐานของส่อื สิง่ พิมพ์ บทบาทดา้ นการพัฒนาเศรษฐกจิ สื่อสิ่งพิมพ์ได้ถูกนาไปใช้เพ่ือพัฒนาเศรษฐกิจอย่างกว้างขวาง เช่น การโฆษณา ประชาสัมพันธ์ การผลิตบรรจุภัณฑ์ เป็นต้น ซึ่งเมื่อธุรกิจมีการเติบโตก็จะส่งผลให้ความ ต้องการผลิตภัณฑ์ทางการพิมพ์เพ่ิมขึ้นไปด้วย ตัวอย่างของสื่อส่ิงพิมพ์ด้านการพัฒนา เศรษฐกิจ ได้แก่ แผ่นพับ ใบปลิว นามบัตร ฉลากบรรจุภัณฑ์ ใบเสร็จ กระดาษจดหมาย และ ซองจดหมาย เป็นต้น ภาพท่ี 22 บทบาทการพัฒนาเศรษฐกจิ https://1th.me/4ED9 สรปุ ปจั จบุ นั ส่ือส่งิ พิมพ์ประเภทตา่ งๆ มีความสาคัญมากในการนาเสนอข้อมูล ท้ังข่าวสาร ภาพ ความคิดเห็น การโฆษณา การประกาศ เนื่องจากเป็นวิธีการที่ สามารถทาให้บุคคลอ่ืนได้เห็น หรือ ทราบข้อความของสื่อสิ่งพิมพ์ได้เป็นปริมาณ มาก และครอบคลุมไม่จากัดพื้นที่ เช่น หนังสอื รายวัน ทีม่ ีการผลติ เป็นจานวนมาก เราสามารถทราบข่าวสาร ภาพ และความคิดเห็นต่างๆ ได้ ไม่ว่าเราจะอยู่ ณ ท่ีใด ของประเทศไทย เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พ่ือการศกึ ษา Printing Technology for Education 16

บทที่ 2 กระบวนการพิมพ์ และ หลกั การออกแบบส่อื สง่ิ พิมพ์

หนว่ ยที่ 02 : กระบวนการพมิ พ์และหลกั การออกแบบส่ือส่ิงพมิ พ์ สาระสาคัญ เพื่อใหก้ ารออกแบบสื่อสิง่ พิมพ์มีความสอดคล้องกบั กระบวนการทางานในทุกขั้นตอน ผู้ออกแบบควรมีความรู้เ กี่ยว กับกระบวนการ พิ มพ์ แล ะหลักการ ออกแบบสื่ อส่ิง พิ มพ์ ด้ ว ย ซึ่งในบทนี้ผู้ ท่ีส นใจ จ ะไ ด้เรียน รู้เกี่ ยว กับ กร ะบว น การ กา รผ ลิ ตสิ่ ง พิ มพ์ ต้ัง แต่เร่ิ ม ต้ น จ น ได้เป็นรูปเล่ม นอกจากน้ียังได้ศึกษา เก่ียวกับการใช้องค์ประกอบต่างๆในการ ออกแบบส่ิงพิมพ์ รวมไปถึงเทคนิคการ เลือกภาพประกอบท่ีเหมาะสมกับงานพิมพ์ ด้วย ภาพที่ 23 กระบวนการของสื่อส่ิงพิมพ์ https://1th.me/6u7O ในการออกแบบสิ่งพิมพ์ออกแบบควรมีความรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับ กระบวนการพิมพ์ สามารถวางแผนและออกแบบสิ่งพิมพ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และตรงกับความต้องการโดย กระบวนการพมิ พ์จะแบ่งออกเปน็ 3 ขน้ั ตอนหลกั ๆ ดังน้ี https://1th.me/m6ei ภาพท่ี 24 กระบวนการของการออกแบบ เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พอ่ื การศกึ ษา Printing Technology for Education 18

หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพมิ พแ์ ละหลกั การออกแบบสอื่ สง่ิ พิมพ์ กระบวนการก่อนพิมพ์ กระบวนการก่อนพิมพ์ เป็นข้ันตอนในส่วนของการเตรียมต้นฉบับก่อนเข้าสู่ กระบวนการพิมพ์ เช่น การออกแบบส่ิงพิมพ์ การตรวจสอบไฟล์ข้อมูล การเรียงพิมพ์ การจัด วางฟิล์ม และการทาแมพ่ ิมพ์ เป็นต้น โดยมรี ายละเอียดดังนี้ 1. การออกแบบส่งิ พมิ พแ์ ละแปลงเป็นไฟล์ดิจิตอล การออกแบบส่ิงพิมพ์ถือเป็นข้ันตอนเริ่มต้นท่ีสาคัญในการผลิตส่ือสิ่งพิมพ์ ซึ่งใน ปัจจบุ ันมโี ปรแกรมที่นิยมใชใ้ นการจดั มากและออกแบบสิ่งพิมพ์อยหู่ ลายโปรแกรมดว้ ยกนั เชน่ โปรแกรม Adobe indesign , Adobe PageMarket , Adobe Photoshop เป็นต้น ซึ่งการ ใช้โปรแกรมเหล่าน้ี นอกจากจะช่วยอานวยความสะดวกในการทางานแล้ว ยังทาให้เราได้งาน พิมพ์ที่สวยงามและมีคุณภาพอีกด้วย และหลังจากออกแบบเสร็จแล้วก็นิยมแปลงไฟล์ตน้ ฉบับ ให้อยใู่ นรปู แบบไฟล์ PDF เพ่อื สง่ ให้โรงพมิ พต์ รวจสอบความถกู ต้องและจดั พมิ พต์ ่อไป ภาพที่ 25 การออกแบบส่งิ พิมพ์และแปลงเป็นไฟล์ดจิ ิตอล https://1th.me/ge45 เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พื่อการศึกษา Printing Technology for Education 19

หนว่ ยที่ 02 : กระบวนการพมิ พแ์ ละหลกั การออกแบบสอื่ สงิ่ พิมพ์ 2. การตรวจสอบไฟลข์ อ้ มลู เม่ือออกแบบสิ่งพิมพ์เสร็จแล้ว จะต้องตรวจสอบความถูกต้องของไฟล์ ต้นฉบับเสียก่อน เพ่ือให้เกิดความผิดพลาดน้อยท่ีสุด เช่น ตรวจสอบความถูกต้อง ของ Font ลิงค์ไฟล์ภาพ ขนาดของช้ินงาน การกาหนดสี และการเผื่อระยะตัดตก เป็นตน้ 3. การจัดวางหน้าสาหรับทาแม่พมิ พ์ ข้ันตอนนี้จะเป็นการจัดวางหน้าสาหรับทาแม่พิมพ์แต่ละชุด เนื่องจาก กระดาษท่ีใช้ในการพิมพ์และตัวแม่พิมพ์มักจะมีขนาดใหญ่กว่าชิ้นงานของเรา โดยแม่พิมพ์ 1 ชุด จะสามารถวางช้ินงานได้หลายช้ิน เช่น วางหน้ากระดาษได้ 8 หน้า หรือ 16 หน้า (นิยมเรียกว่า 8 หน้ายกหรือ 16 หน้ายก) ต่อแม่พิมพ์ 1 ชุด เปน็ ต้น ภาพท่ี 26 การตรวจสอบไฟลข์ อ้ มลู ภาพที่ 27 การจดั วางหนา้ สาหรับทาแม่พมิ พ์ https://1th.me/8zsC http://digital4publishing.blogspot.com/ เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พอ่ื การศึกษา Printing Technology for Education 20

หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพมิ พ์และหลกั การออกแบบสอ่ื ส่งิ พมิ พ์ 4. การทาปรฟู๊ ดจิ ติ อล เปน็ การพิมพ์ตัวอย่างงานท่ีมีขนาดและการจัดวางหน้าเหมือนกับท่ีจัดบนแม่พิมพ์จริง เพื่อตรวจสอบความถูกต้องของรายละเอียดต่างๆ เช่น ข้อความ สี รูปภาพ และการจัดวาง ว่าตรงตามท่ีกาหนดไว้หรือไม่ก่อนท่ีจะทาการพิมพ์จริง ซ่ึงการพิมพ์ตัวอย่างในข้ันตอนน้ีนิยม ใชเ้ ครื่องพิมพร์ ะบบอิงค์เจต็ ขนาดใหญ่ 5. การทาฟลิ ์มแยกสี หลักของการทาฟิล์มแยกสี คือ การแยกภาพในไฟล์งานออกเป็น 4 สีคือ (สีฟ้า สีบานเย็น สีเหลือง และสีดา) หรือที่เรียกว่าระบบสี “CMYK” โดยไฟล์งานจะถูก แบ่งเป็นไฟล์แบบเลสเตอร์ แล้วส่งไปยังเครื่องถ่ายฟิล์ม ซึ่งเป็นเครื่องพิมพ์ที่ใช้ลาแสงยิงเพื่อ สร้างภาพแบบฮาล์ฟโทนบนแผ่นฟิล์มไวแสง ทาให้ได้ฟิล์มท่ีดีภาพขาวดาตามภาพของสี แตล่ ะสีที่แยกไว้ ซง่ึ เราเรียกฟิลดช์ ุดน้ีว่า ฟลิ ม์ แยกสี เพ่ือความเข้าใจในเร่ืองของการแยกสีในงานพิมพ์ จึงต้องอธิบายเก่ียวกับระบบการ ผสมสี การแยกและถ่ายฟิล์มสีเพ่ิมเตมิ โดยมีรายละเอยี ดดงั น้ี ภาพท่ี 28 การทาปรู๊ฟดจิ ิตอล ภาพท่ี 29 การทาฟิล์มแยกสี http://digital4publishing.blogspot.com/ เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education 21

หน่วยท่ี 02 : กระบวนการพมิ พแ์ ละหลักการออกแบบสื่อสิ่งพิมพ์ ระบบการผสมสี ระบบการผสมสสี ามารถจาแนกได้ 2 ระบบดงั นี้ 1. การผสมสีแบบบวก เป็นรูปแบบการผสมสีที่เกิดจากการรวมกันของแสง เช่นสีจากจอคอมพิวเตอร์ จอโทรทศั น์ หรือหลอดไฟ เปน็ ตน้ เรานยิ มเรยี กสเี หลา่ นวี้ ่า สแี บบบวก โดยมแี มส่ ีหลักอยู่ 3 สี คือ สแี ดง สเี ขียว และสีนาเงิน หรอื ทเ่ี รยี กวา่ ระบบสี “RGB” น่ันเอง 2. การผสมสีแบบลบ เป็นรูปแบบการผลิตสีที่เกิดจากการดูดกลืนหรือลบสีของวัตถุ เช่น การพิมพ์สีลงบน กระดาษ การทาสีลงบนพื้นผิววัสดุ เป็นต้น โดยเม่ือนาสีมาระบายรวมกันหรือเท่ากันจะเกิด การดูดกลืนสีจนเหลือเฉพาะสีทเี่ ราสามารถรบั รู้ได้ จึงเรยี กสแี บบน้ีวา่ สีแบบลบ โดยการผสมสีแบบนี้มีสีพ้ืนฐานอยู่ 3 สีด้วยกันคือ สีฟ้า บานเย็น และสีเหลือง ซ่งึ ในทางทฤษฎีแลว้ ถ้าผสมสที ้ัง 3 นใ้ี นปริมาณทีเ่ ทา่ กนั ควรจะเห็นเปน็ สดี าแต่ในทางปฏิบัติจะ ให้สีดาท่ีไม่อิ่มตัวตามต้องการ จึงต้องเพ่ิม สีดา เข้าไปและใช้อักษรย่อ “K” ที่มาจากคาว่า (Key Color) จึงรวมเปน็ 4 สี หรือท่ีเรยี กว่าระบบ “CMYK” น่ันเอง ภาพที่ 30 การผสมสแี บบบวก และ แบบลบ https://1th.me/op08 เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พอ่ื การศึกษา Printing Technology for Education 22

หน่วยที่ 02 : กระบวนการพมิ พ์และหลกั การออกแบบสื่อสิง่ พิมพ์ การแยกสแี ละถา่ ยฟิลม์ ในการแยกสีและเตรียมฟิล์มน้ันจะอาศัยหลักการผสมสีทั้งสองแบบมาประยุกต์เป็น แว่นกรองแสงสาหรับกองสีและปรับมมุ ของเม็ดสกรนี เพื่อแยกฟลิ ์มแต่ละชุดสี โดยข้นั ตอนการ ถ่ายฟิล์มจะมรี ายละเอียดดังน้ี - ถ่ายฟิล์มครังท่ี 1 ฟิล์มสาหรับแม่พิมพ์สีเหลืองใช้แว่นกรองแสงสีน้าเงิน และปรับมมุ ของเม็ดสกรีนเอียง 0 องศา - ถ่ายฟิลม์ ครงั ท่ี 2 ฟิล์มสาหรับแม่พิมพ์สีบานเยน็ ใชแ้ ว่นกรองแสงสีเขียว และปรับมมุ ของเมด็ สกรนี เอยี ง 75 องศา - ถ่ายฟิล์มครังที่ 3 ฟิล์มสาหรับแม่พิมพ์สีฟ้าใช้แว่นกรองแสงสีแดงและ ปรบั ปรงุ ของเมด็ สกรีนเอียง 15 องศา - ถ่ายฟิล์มครังท่ี 4 ฟิล์มสาหรับแม่พิมพ์สีดาใช้แว่นกรองแสงทุกสีพร้อม กัน (สีฟ้า สีเขียว และสีเหลือง) และปรับมุมของเม็ดสกรีนเอียง 45 องศา 6. การทาแม่พมิ พ์ หลังจากได้ฟิล์มแยกสีแล้ว ก็จะนาฟิล์มแต่ละชุดสีมาทาบกับแม่พิมพ์ท่ีเคลือบด้วย สารไวแสง เมื่อทาการฉายแสงส่วนที่โดนแสงก็จะทาปฏิกิริยากับสารไวแสง จากนั้นให้นา แม่พิมพ์ไปล้างน้ายา กจ็ ะเกิดภาพบนแม่พิมพ์ทพี่ ร้อมสาหรบั นาไปใชง้ านต่อไป นอกจากนี้ ยังสามารถทาแม่พิมพ์ได้โดยไม่ต้องทาฟิล์มแยกสีก่อน โดยการใช้เคร่ือง ถา่ ยเพลท ซึ่งหลกั การทางานก็จะคล้ายกบั เครื่องถ่ายฟิล์ม เพยี งแต่เปล่ียนวสั ดรุ บั แสงจากฟิล์ม ไวแสงเป็นแมพ่ มิ พ์ไวแสงแทน เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education 23

หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพมิ พแ์ ละหลกั การออกแบบสอื่ ส่งิ พิมพ์ 7. การทาปรฟู๊ แม่พิมพ์ เป็นการพิมพ์งานจากแม่พิมพ์จริงเพื่อเก็บไว้เปรียบเทียบและตรวจสอบความถูกต้อง ของรายละเอยี ดต่างๆ กบั งานทไี่ ดจ้ ากกระบวนการพิมพ์ กระบวนการพิมพ์ หลังจากเตรียมแม่พิมพ์เสร็จแล้ว ข้ันตอนต่อมาคือ การเข้าสู่ กระบวนการพิมพ์โดยจะแบ่งเป็น 2 ขัน้ ตอน ดังนี้ 1. การเตรียมพิมพ์ เป็นการเตรียมวัสดุที่ใช้ในการพิมพ์ให้เหมาะสม เช่น หมึกพิมพ์ กระดาษพิมพ์ การ คานวณจานวนท่ีต้องการพิมพ์ เป็นต้น โดยในท่ีนี้จะแนะนาเกี่ยวกับคุณสมบัติเบื้องต้นของ หมึกพมิ พ์ และกระดาษพมิ พ์ โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี หมึกพมิ พ์ หมึกพมิ พท์ ่ีเหมาะสมสาหรับใช้ในกระบวนการพิมพ์ควรมีคณุ สมบตั ิดังน้ี ความเหนียว สาหรับการพิมพ์ด้วยแม่พิมพ์พื้นราบ และการพิมพ์ด้วยแม่พิมพ์พ้ืนนูน ควรใช้หมึกพิมพ์ที่มีความหนาและเข้ม ส่วนการพิมพ์ด้วยแม่พิมพ์พ้ืนลึก ควรใช้หมึกพิมพ์ที่มี ความเหลวและจาง การติดแน่น ควรเลือกหมึกพิมพ์ท่ีมีความติดแน่นท่ีเหมาะสม เพราะถ้าหมึกพิมพ์ เหนียวหรือติดแน่นมากเกินไป อาจไปติดกับโมยาง หรือทาให้กระดาษติดกันหลังจากทีมเสร็จ แล้ว กระดาษพมิ พ์ กระดาษทใ่ี ชส้ าหรบั งานพิมพจ์ ะมหี ลายชนิดดว้ ยกันโดยสามารถแบ่ง ไดด้ งั นี้ กระดาษปรู๊ฟ เป็นกระดาษท่ีมีส่วนผสมของเยื่อจากกระดาษท่ีใช้แล้ว มีสีออกเหลือง ความแข็งแรงน้อย และราคาไม่แพง มีน้าหนัก 40-52 กรัมต่อตารางเมตร เหมาะสมสาหรับ พมิ พง์ านทีไ่ ม่เนน้ เรอื่ งคณุ ภาพมากนัก เชน่ หนังสือพมิ พ์ เปน็ ต้น เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่อื การศึกษา Printing Technology for Education 24

หน่วยที่ 02 : กระบวนการพมิ พแ์ ละหลักการออกแบบส่อื ส่งิ พมิ พ์ กระดาษปอนด์ เป็นกระดาษที่ทาจากเยื่อเคมีที่ผ่านการฟอกสี ทาให้เนื้อกระดาษมี สีขาว มีน้าหนัก 60-100 กรัมต่อตารางเมตร เหมาะสาหรับพิมพ์เนื้อในหนังสือ กระดาษหัว จดหมาย สมดุ วาดเขียน วารสาร นติ ยสาร ปฏิทิน และสมุดหนังสือทัว่ ไป กระดาษอาร์ต เป็นกระดาษท่ีทาจากเยื่อเคมีและเคลือบผิวให้เรียบด้านเดียวหรือท้ัง สองด้าน มีทั้งการเคลือบแบบเงาและแบบด้าน มีน้าหนัก 10-160 กรัมต่อตารางเมตร เหมาะ สาหรับงานพิมพ์ที่ต้องการความสวยงาม หรืองานพิมพ์สอดสี เช่น แคตาล็อก แผ่นพับ ปกหนังสอื เป็นตน้ กระดาษแบงค์ ปร้ินกระดาษบางไม่เคลือบผิว มีน้าหนักไม่เกิน 50 กรัมต่อตาราง เมตร มสี ีใหเ้ ลือกหลายสี เหมาะสาหรบั งานพมิ พ์แบบฟอรม์ ต่างๆ ทม่ี สี าเนาหลายช้นั กระดาษเหนียว เป็นกระดาษที่ทาจากเย่ือซัลเฟต มีความเหนียว เนื้อกระดาษเป็น สีนา้ ตาล มีน้าหนัก 80-180 กรมั ตอ่ ตารางเมตร เหมาะสาหรับทาบรรจภุ ณั ฑ์ เช่น กระดาษห่อ ของ ถุงกระดาษ เปน็ ตน้ ภาพท่ี 31 การทาปรฟู๊ แม่พิมพ์ https://printeasy.asia/tip/business-logo-design/ เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่ือการศกึ ษา Printing Technology for Education 25

หน่วยที่ 02 : กระบวนการพิมพแ์ ละหลักการออกแบบสือ่ ส่ิงพมิ พ์ 2. การพิมพ์ ในส่วนของการพิมพ์น้ันจะมีอยู่หลายระบบด้วยกัน โดยระบบการพิมพ์ ด้วยแม่พิมพ์ทคี่ วรศกึ ษามีดงั นี้ การพมิ พ์ด้วยแมพ่ ิมพ์แบบพืนนนู เป็นการพิมพ์สัมผัสแบบพ้ืนนนู โดยใช้แม่พิมพ์ท่ีมีลักษณะนูนสูงข้ึนมาและรายนูนบน แม่พิมพ์จะมีลักษณะกลับด้านกับช้ินงานจริง ในข้ันตอนการพิมพ์นาส่วนนูนของแม่พิมพ์ไป สมั ผสั กบั หมึกพิมพ์แล้วนาไปกดทับลงบนกระดาษหรือพน้ื ผวิ ของวัสดุทจ่ี ะพิมพจ์ นเกดิ เป็นรอย หมกึ ตามสว่ นนนู ของแม่พิมพ์ เคร่อื งพมิ พ์แมพ่ ิมพแ์ บบพืนนูน มีอยู่ 3 ประเภทดว้ ยกนั ดงั น้ี เครอื่ งพมิ พ์แบบแท่นยืน ลกั ษณะการกดพิมพ์เป็นแบบแนวราบกับแนวราบจงึ ใช้แรง กดพิมพ์ค่อนข้างสูงเพือ่ ให้พื้นผิวของวสั ดทุ จ่ี ะพมิ พส์ ัมผัสกับแม่พมิ พไ์ ปพร้อมๆ กัน เครื่องพิมพ์แบบโมเด่ียว ลักษณะการกดพิมพ์จะกดลากไปกับโม แท่นวางแม่พิมพ์ จะอยู่ในแนวราบ ส่วนกดพิมพ์จะเป็นหมทู่ รงกระบอกและวัสดุพิมพ์จะถูกป้อนผ่านโมกดพมิ พ์ เครื่องพิมพ์แบบโรตารี ลักษณะการกดพิมพ์จะเป็นแบบโมกับโม โดยส่วนท่ีเป็น แม่พิมพ์จะเป็นพื้นโค้งติดกับโมแม่พิมพ์ ส่วนท่ีกดพิมพ์ก็จะมีลักษณะเป็นหมู่เช่นเดียวกัน โดยวัสดพุ ิมพจ์ ะถกู ป้อนผา่ นเข้าไปตรงกลางระหวา่ งโมแมพ่ ิมพ์และโมกดพิมพ์ ภาพท่ี 31 เครือ่ งพิมพ์แมพ่ มิ พ์แบบพนื นูน 26 https://bsc.dip.go.th/th/category/production2/sm-packagingprinting3 เทคโนโลยีการพิมพเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education

หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพิมพ์และหลกั การออกแบบส่อื สงิ่ พมิ พ์ การพิมพด์ ้วยแม่พิมพแ์ บบพนื ลึก ลักษณะสาคัญของการพิมพ์แบบนี้คือ บริเวณลวดรายท่ีจะเพิ่มจะเป็นร่องลึกลงไป จากผิวหน้าของแม่พิมพ์ ในขั้นตอนการพิมพ์จะท้ิงแม่พิมพ์ผ่านหมึกพิมพ์ที่มีลักษณะเหลวทา ให้หมึกพิมพ์ฝังอยู่ในร่องลึก ส่วนหมึกท่ีเลอะอยู่บริเวณผิวแม่พิมพ์จะถูกตัดออกด้วยใบปาด หมึก จากนั้นแม่พิมพ์จะหมุนไปสัมผัสหรือกดทับกับวัสดุท่ีจะพิมพ์จนได้เป็นรอยหมึกตาม ต้นแบบทอ่ี ยู่ในร่องลึกของแมพ่ ิมพ์ ภาพที่ 32 การพมิ พด์ ว้ ยแมพ่ ิมพแ์ บบพืนลกึ http://art-dsr-602.blogspot.com/p/blog-page_1739.html เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พือ่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 27

หนว่ ยท่ี 02 : กระบวนการพมิ พ์และหลกั การออกแบบส่ือสิง่ พมิ พ์ การพมิ พด์ ว้ ยแมพ่ ิมพ์แบบพืนราบ แม่พิมพ์ในระบบการพิมพ์แบบน้ีจะมีความแบนราบ ไม่สามารถสัมผัสได้ถึงความ แตกต่างระหว่างบริเวณที่มีงานพิมพ์กับบริเวณท่ีไม่มีงานพิมพ์ได้ การแยกทั้ง 2 บริเวณน้ี ออกจากกันจึงใช้คุณสมบัติในการรับน้ากับน้ามันของแม่พิมพ์ โดยส่วนของแม่พิมพ์บริเวณท่ี เป็นงานพิมพ์จะรับแต่หมึกพิมพ์ไม่รับน้า ส่วนบริเวณที่ไม่มีงานพิมพ์จะรับแต่น้าไม่รับหมึก พิมพ์ ดังนั้น เม่ือพิมพ์น้าบนแม่พิมพ์ น้าจะเกาะบริเวณที่ไม่มีงานพิมพ์ และเมื่อผ่านหมึกพิมพ์ บนแม่พิมพ์ หมึกพิมพ์ก็จะเกาะบริเวณงานพิมพ์เท่านั้น เมื่อใช้แรงกดพิมพ์ หมึกพิมพ์จะถูก ถ่ายทอดลงบนโมผ้ายาง แล้วจึงกดลงบนกระดาษอีกที การพิมพ์แบบนี้จึงเป็นการพิมพ์ ทางอ้อม เนอ่ื งจากแมพ่ มิ พ์ไม่ได้สมั ผัสกบั วสั ดุทีใ่ ช้พิมพ์โดยตรง ภาพท่ี 33 การพิมพ์ดว้ ยแม่พมิ พแ์ บบพืนราบ https://1th.me/tDZc เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พ่ือการศกึ ษา Printing Technology for Education 28

หนว่ ยที่ 02 : กระบวนการพิมพ์และหลักการออกแบบส่ือสิ่งพมิ พ์ สรปุ การอออกแบบเปน็ การนาองค์การประกอบมูลฐานมาจัด หรือรวบรวมเข้า ไว้ด้วยกันอย่างมีระบบในงานออกแบบ ไม่ว่าจะเป็นตัวอักษร ภาพ หรือพื้นท่ีวา่ งๆ เพ่ือให้การออกแบบสื่อสิ่งพมิ พ์เปน็ ไปตามวัตถุประสงค์ท่ีต้องการ เทคโนโลยีการพิมพเ์ พือ่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 29

หนว่ ยท่ี 03 : แนวคดิ สอื่ สง่ิ พิมพ์เพอ่ื การศึกษา บทที่ 3 แนวคดิ สื่อสิ่งพมิ พ์เพ่ือ การศกึ ษา เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พอื่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 30

หน่วยท่ี 03 : แนวคิดส่ือสิ่งพิมพเ์ พ่ือการศกึ ษา สิ่งพิมพ์เพื่อการศึกษา หมายถึง สิ่งพิมพ์ในรูปแบบต่างๆท่ีจัดพิมพ์ข้ึนโดย บรรจุเน้ือหาสาระท่ีดี มีประโยชน์และให้ความรู้ท้ังที่เป็นความรู้ทั่วๆไป เช่น ความรู้เกี่ยวกับ การประกอบอาชีพ สุขภาพอนามัยการใช้เวลาว่าง ซ่ึงเป็นสิ่งพิมพ์ท่ีให้ความรู้เฉพาะ อย่างตามหลักสูตรการเรียนส่ิงพิมพ์เหล่าน้ีอาจเย็บรวมเล่มหรือเป็นแผ่น ท้ังท่ีใช้พิมพ์หรือ เขียนด้วยมอื ก็ได้ ประเภทของส่ิงพิมพ์เพื่อการศึกษา ส่ิงพิมพ์เพื่อการศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ใหญ่ คือ ส่ิงพิมพท์ ่วั ไป และสงิ่ พิมพ์เพือ่ การศกึ ษาโดยเฉพาะ ได้แก่ ส่งิ พมิ พ์ทว่ั ไป 1. หนังสือพิมพ์ เป็นสื่อมวลชนที่สามารถแพร่กระจายไปยังผู้อ่านได้มากและทั่วถึง กว่าสื่อประเภทอื่นๆ เป็นแหล่งเผยแพร่เหตุการณ์ความเคล่ือนไหวต่างๆ ท่ีเกิดขึ้นท้ังใน ประเทศและต่างประเทศ ตลอดจนเป็นกระจกเงาสะท้อนความคิดเห็นและความต้องการของ ประชาชนในสังคม แต่ละยุคสมัย เป็นส่ือมวลชนท่ีเผยแพร่ความรู้วิทยาการสมัยใหม่และ ข่าวสารสาระอันเป็นประโยชน์ต่างๆ นอกจากน้ี หนังสือพิมพ์ยังเป็นบ่อเกิดของการหลั่งไหล ของข่าวสารในสังคม ซึ่งการหลั่งไหลของข่าวสารนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาและในแง่ของ การสอนให้เกิดความรู้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของทักษะใหม่ๆ ความรู้ด้านการเกษตร อนามยั สังคม เศรษฐกิจ การเมือง กฬี า ฯลฯ ภาพที่ 34 หนังสอื พิมพ์ เปน็ สอ่ื มวลชนทส่ี ามารถแพรก่ ระจายไปยงั ผ้อู า่ นได้มากที่สุด เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พ่อื การศึกษา Printing Technology for Education 31

หน่วยที่ 03 : แนวคดิ สื่อสิ่งพมิ พเ์ พอ่ื การศกึ ษา ดว้ ยเหตนุ ี้ หนังสือพมิ พ์จงึ มศี กั ยภาพที่สามารถจะนามาใช้ประโยชนใ์ ห้เป็นสื่อมวลชน เพ่ือการศึกษาและการพัฒนาได้อย่างดียิ่ง หนังสือพิมพ์สามารถให้ประโยชน์ด้านการศึกษา อยา่ งกวา้ งๆ ดังนี้ 1. ช่วยฝึกทักษะในการอ่าน ช่วยให้ผู้ที่เริ่มอ่านออกเขียนได้หรือผู้ที่ออกจาก โรงเรียนแล้วได้ฝึกหัดอ่านอีกเพ่ือช่วยปอ้ งกนั การลืมหนังสอื 2. ใหผ้ อู้ า่ นไดศ้ กึ ษา วิเคราะห์ และวจิ ารณข์ ่าวสารต่างๆ 3. ให้ความรู้เบ้ืองต้น ตลอดจนความเคล่ือนไหวในสภาพปัญหาสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองในระดับชาติและระดบั โลก 4. ให้ข้อมูลข่าวสารที่ทันต่อเหตุการณ์ประจาวัน เช่น การค้นพบวิทยาการใหม่ๆ ซ่ึงเปน็ คณุ ค่าท่ตี าราหรือหนังสอื เรยี นอืน่ ๆ ทาไม่ได้ 5. เป็นเครือ่ งวัดระดบั ความรแู้ ละความสนใจของชุมชน ผู้ทสี่ นใจจะศกึ ษา เรอ่ื งราว ของชมุ ชนนนั้ สามารถจะนาหนังสอื พิมพม์ าศึกษาได้ 6. สามารถเก็บหนังสือพิมพ์เป็นหลักฐานในการค้นคว้าอ้างอิงเร่ืองราวต่างๆ ไดย้ ่ังยนื ภาพท่ี 35 หนังสอื พมิ พ์ จงึ มีศกั ยภาพทส่ี ามารถจะนามาใชป้ ระโยชน์ได้มากทส่ี ดุ https://robrawnews.blogspot.com/2018/03/1_16.html https://joo.gl/BAzl เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พือ่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 32

หน่วยที่ 03 : แนวคิดส่อื สงิ่ พิมพเ์ พอื่ การศึกษา 2. นิตยสาร วารสาร และจุลสาร เป็นส่ือสิ่งพิมพ์ในรูปเล่มของหนังสือ ท่ีออกเผยแพร่เป็นรายสัปดาห์ รายปักษ์ รายเดือน หรือแล้วแต่ระยะเวลาท่ีกาหนด ส่ิงพิมพ์ ประเภทนี้อาจมีเนื้อหาสาระเกี่ยวกับการศึกษาโดยตรง แยกเป็นประเภทของ วารสาร เช่น วารสารครศุ าสตร์ วารสารการวจิ ยั ฯลฯ หรืออาจเป็นเรอ่ื งประเภทต่างๆ รวมอยู่ ในเลม่ เดียวกัน เชน่ ท่องรอบโลกหรือสารคดี เป็นต้น ซงึ่ ให้ท้งั ความรูแ้ ละความบันเทงิ และอาจ มีคอลมั น์เรอ่ื งเก่ียวกับการศกึ ษาโดยเฉพาะรวมอยู่ด้วยก็ได้ ภาพท่ี 36 นติ ยสาร วารสาร และจลุ สาร เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พ่ือการศึกษา Printing Technology for Education 33

หน่วยท่ี 03 : แนวคดิ ส่อื สิ่งพมิ พ์เพอื่ การศกึ ษา สิง่ พิมพ์เพอื่ การศึกษา 1. หนังสือตารา เป็นส่ือที่พิมพ์เป็นเล่ม ประกอบด้วยเน้ือหาการเรียนการสอนโดย อธิบายเนื้อหาวิชาอย่างละเอียดชัดเจน อาจมีภาพถ่ายหรือภาพเขียนประกอบเพ่ือเพ่ิมความ สนใจของผู้เรียน หนังสือตาราน้ีอาจใช้เป็นส่ือการเรียนในวิชานั้นโดยตรงนอกเหนือจากการ บรรยายในชั้นเรียน หรืออาจใช้เป็นหนังสืออ่านประกอบหรือหนังสืออ่านเพ่ิมเติมก็ได้ การใช้ หนังสือในการเรียนการสอนนับว่ามีประโยชน์แก่ผู้เรียนทั้งในด้านการศึกษารายบุคคลเพ่ือให้ ผู้เรยี นสามารถใช้อา่ นในเวลาทีต่ ้องการ และในดา้ นเศรษฐกิจเนื่องจากสามารถใช้อ่านได้หลาย คนและเก็บไว้ไดเ้ ปน็ เวลานาน 2. แบบฝึกปฏิบัติ เป็นสมุดหรือหนังสือท่ีพิมพ์ขึ้นโดยมีเน้ือหาเป็นแบบฝึกหัดหรือ แบบฝึกปฏิบัติเพื่อเป็นการเพิ่มทักษะหรือทดสอบผู้เรียน อาจมีเนื้อหาในรูปแบบคาถามให้ เลือกคาตอบ หรือเป็นต้นแบบเพื่อให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติตามโดยอาจมีรูปประกอบเพื่อให้เข้าใจ ไดง้ ่ายย่ิงข้นึ เชน่ แบบคดั ตวั อกั ษร ก. ไก่ เปน็ ตน้ 3. พจนานุกรม เป็นหนังสือท่ีมีเนื้อหาเป็นคาศัพท์และคาอธิบายความหมายของ คาศัพท์ แต่ละคานั้น โดยการเรียงตามลาดับจากอักษรตัวแจกถึงตัวสุดท้ายของภาษาท่ี ต้องการจะอธิบาย คาศัพทแ์ ละคาอธบิ ายจะเปน็ ภาษาเดยี วกันหรอื ตา่ งภาษาก็ได้ เชน่ คาศพั ท์ ภาษาอังกฤษและมีคาอธิบายเป็นภาษาไทย หรือทั้งคาศัพท์และคาอธิบายต่างก็เป็น ภาษาองั กฤษ เป็นต้น 4. สารานุกรม เป็นหนังสือท่ีพิมพ์ข้ึนเพ่ืออธิบายหัวข้อหรือข้อความต่างๆ ตามลาดับ ของตัว อักษร เพ่ือให้ผู้อ่านสามารถค้นคว้าเพื่อ คว ามรู้แล ะการ อ้า งอิง โ ดยมี รปู ภาพ แผนภมู ิ ฯลฯ ประกอบคาอธิบายใหช้ ัดเจนยิง่ ขึ้น 5. หนังสือภาพและภาพชุดต่างๆ เป็นหนังสือที่ประกอบด้วยภาพต่างๆ ที่เป็นเรื่อง เดียวกันตลอดท้ังเล่ม ส่วนใหญ่จะเป็นหนังสือภาพท่ีพิมพ์สอดสีสวยงาม เหมาะแก่การเก็บไว้ ศึกษาหรือเป็นท่ีระลึก เช่น หนังสือภาพชุดพระที่น่ังวิมานเมฆ หรือหนังสือภาพชุดทัศนียภาพ ของประเทศต่างๆ เปน็ ตน้ เทคโนโลยีการพิมพเ์ พ่อื การศกึ ษา Printing Technology for Education 34

หน่วยท่ี 03 : แนวคิดสอื่ สิง่ พมิ พเ์ พ่อื การศกึ ษา 6. วทิ ยานพิ นธแ์ ละรายงานการวิจัย เปน็ สิ่งพิมพ์ท่พี มิ พอ์ อกมาจานวนไม่มากนักเพ่ือ เผยแพร่ไปยังห้องสมุด สถาบันการศึกษาต่างๆ หรือหน่วยงานที่เก่ียวข้องกับงานวิจัยน้ัน เพ่ือใหผ้ ู้สนใจใชเ้ ปน็ เอกสารคน้ คว้าขอ้ มลู หรือใชใ้ นการอ้างองิ 7. ส่ิงพิมพ์ย่อส่วน (Microforms) หนังสือที่เก่าหรือชารุดหรือหนังสือพิมพ์ท่ีมีอยู่ เป็นจานวนมากย่อมไม่เป็นที่สะดวกในการเก็บรักษาไว้ จึงจาเป็นต้องหาวิธีเก็บส่ิงพิมพ์เหล่าน้ี ไว้โดยอาศัยลักษณะการย่อส่วนลงให้เหลือเล็กที่สุดเท่าท่ีจะทาได้ เพื่อประหยัดเน้ือท่ีในการ เก็บรักษาและสามารถที่จะนามาใช้ได้สะดวก จึงมีวิธีการต่างๆ โดยอาศัยเน้ือท่ีในการเก็บ รักษาและสามารถท่ีจะนามาใช้ได้สะดวก จึงมีวิธีการต่างๆ โดยอาศัยเทคโนโลยีในการทา สงิ่ พิมพย์ ่อส่วน ได้แก่ ก. ไมโครฟลิ ์ม (Microfilm) เป็นการถ่ายหนังสือแต่ละหน้าลงบนม้วนฟิล์มท่ีมีความกว้างขนาด 16 หรือ 35 มิลลิเมตร โดยฟิล์ม 1 เฟรมจะบรรจุหน้าหนังสือได้ 1-2 หน้าเรียงติดต่อกันไป ห นั ง สื อ เ ล่ ม ห น่ึ ง จ ะ ส า ม า ร ถ บั น ทึ ก ล ง บ น ไ ม โ ค ร ฟิ ล์ ม โ ด ย ใ ช้ ค ว า ม ย า ว ข อ ง ฟิ ล์ ม เ พี ย ง 2-3 ฟุต ตามปกติจะใช้ฟิล์ม 1 ม้วนต่อหนังสือ 1 เล่ม และบรรจุม้วนฟิล์มลงในกล่องเล็กๆ กล่องละม้วนเม่ือจะใช้อ่านก็ใส่ฟิล์มเข้าในเคร่ืองอ่านท่ีมีจอภาพหรือจะอัดสาเนาหน้าใดก็ได้ เชน่ กนั ข. ไมโครฟชิ (Microfiche) เป็นแผ่นฟิล์มแข็งขนาด 4 x 6 น้ิว สามารถบันทึกข้อความจากหนังสือโดยย่อเป็น กรอบเล็กๆ หลายๆ กรอบ แผ่นฟิล์มนี้จะมีเนื้อท่ีมากพอท่ีจะบรรจุหน้าหนังสือที่ย่อขนาดแล้ว ได้หลายร้อยหน้า ตัวอักษรที่ย่อจะมีสีขาวบนพ้ืนหน้าหนังสือสีดา สามารถอ่านได้โดยวาง แผ่นฟลิ ์มลงบนเคร่ืองฉายที่ขยายภาพให้ไปปรากฏบนจอภาพสาหรับอ่านและจะอ่านหน้าใดก็ ได้เล่ือนภาพไปมา และยังสามารถนาไปพิมพ์บนกระดาษและอดั สาเนาได้ด้วย เทคโนโลยีการพิมพเ์ พ่อื การศกึ ษา Printing Technology for Education 35

หนว่ ยที่ 03 : แนวคิดสอ่ื สง่ิ พิมพเ์ พอ่ื การศกึ ษา การใช้สงิ่ พมิ พ์เพ่ือการศกึ ษา การใชส้ ง่ิ พิมพเ์ พ่อื การศกึ ษาในการเรียนการสอนจาแนกไดเ้ ป็น 3 วธิ ี คอื 1. ใชเ้ ปน็ แหลง่ ขอ้ มลู เกย่ี วกบั วชิ าท่ีเรียน 2. ใช้เป็นวัสดุการเรยี นร่วมกับส่ืออ่ืนๆ 3. ใชเ้ ป็นส่ือเสรมิ ในการเรียนรู้และเพมิ่ พนู ประสบการณ์ จากวิธีการใช้ส่ิงพิมพ์ท้ัง 3 วิธีน้ัน ผู้สอนสามารถนาสิ่งพิมพ์ทั้งท่ีเป็นสิ่งพิมพ์ท่ัวไป หรือส่ิงพิมพ์เพ่ือการศึกษาโดยเฉพาะมาใช้ในการเรียนการสอนก็ได้ ทั้งนี้โดยพิจารณาตาม ลกั ษณะของส่ิงพมิ พแ์ ละลกั ษณะของการใช้ ดงั นี้ 1. ส่ิงพิมพ์ท่ีเขียนข้ึนในลักษณะของหนังสือตารา ใช้เพ่ือการศึกษาในระบบโรงเรียน ตามหลกั สตู ร 2. ส่ิงพิมพ์ท่ีเขียนข้ึนในลักษณะบทเรียนสาเร็จรูปเพื่อง่ายต่อการศึกษาด้วยตนเอง เหมาะสาหรับใช้ในการศึกษาทางไกลร่วมกับส่ืออ่ืนๆ เช่น โทรทัศน์ เทปเสียงสรุป บทเรียน และการสอนเสรมิ เป็นต้น 3. สิ่งพิมพ์เสริมการเรยี นการสอน เช่น แบบฝึกปฏิบัติ คู่มือเรียน ฯลฯ อาจใช้ร่วมกบั สอ่ื บคุ คลหรือสอ่ื มวลชนประเภทอืน่ ๆ ได้ 4. ส่ิงพิมพ์ท่ัวๆ ไป เช่น นิตยสาร หนังสือพิมพ์ ฯลฯ ที่มีคอลัมน์หรือบทความที่ให้ ประโยชน์ ผู้สอนอาจแนะนาให้ผู้เรียนอ่านเพื่อเพ่ิมพูนความรู้หรือเพ่ือนามาใช้อ้างอิง ประกอบการคน้ ควา้ 5. ส่ิงพิมพ์ประเภทภาพชุด เป็นการให้ความรู้ทางรูปธรรมเพื่อใช้ในการเสริมสร้าง ประสบการณ์ ทาให้ผู้เรียนเข้าใจเหตุการณ์เร่ืองราวหรือส่ิงที่เป็นนามธรรมได้ชัดเจนขึ้น เช่น ภาพชดุ ชีวิตสตั ว์ หรือภาพชุดพระราชพธิ ีจรดพระนงั คัลแรกนาขวัญ เป็นต้น เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พอ่ื การศึกษา Printing Technology for Education 36

หนว่ ยท่ี 03 : แนวคิดสอ่ื สง่ิ พมิ พ์เพือ่ การศึกษา สรปุ แนวคดิ สื่อสิ่งพิมพเ์ พ่ือการศึกษา นัน้ เป็นทฤษฎีที่ประกอบด้วยเนื้อหาการ เรียนการสอนโดยอธิบายเนื้อหาวิชาอย่างละเอียดชัดเจน อาจมีภาพถ่ายหรือ ภาพเขียนประกอบเพ่ือเพ่ิมความสนใจของผู้เรียนหนังสือตารานี้อาจใช้เป็น สื่อการเรียนในวิชาน้ันโดยตรงนอกเหนือจากการบรรยายในชั้นเรียน หรืออาจใช้ เป็นหนงั สืออ่านประกอบหรอื หนงั สอื อา่ นเพ่มิ เติมกไ็ ด้ นน่ั เอง เทคโนโลยกี ารพมิ พเ์ พ่ือการศกึ ษา Printing Technology for Education 37

หนว่ ยที่ 04 : การพิมพ์อิเล็กทรอนกิ ส์ บทที่ 4 การพมิ พอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์ เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พื่อการศึกษา Printing Technology for Education 38

หน่วยท่ี 04 : การพิมพ์อิเลก็ ทรอนิกส์ อินเทอรเ์ นต็ เข้ามามบี ทบาทเปลี่ยนแปลงชวี ิตประจาวนั และเข้าถึงเกือบทุกแวดวง แต่ด้วยภาวะเศรษฐกิจตกต่าท่ัวโลก วงการสื่อมวลชนท่ัวโลกโดยเฉพาะสื่อส่ิงพิมพ์จาเป็นต้อง ปรับตัวอย่างหนัก เนื่องจากต้องเผชิญกับปัญหาทั้งยอดขายและรายได้จากโฆษณาที่ลดลง จึงต้องหันมาให้บริการในรูปแบบสื่อออนไลน์ผ่านอินเทอร์เน็ต และพยายามพัฒนาเว็บไซต์ ท้ังด้านเนื้อหาและรูปแบบการนาเสนอให้ตรงกับความต้องการของผู้อ่านมากท่ีสุดปัจจุบัน อัตราการขยายตัวของเครือข่ายอินเทอร์เน็ตและผู้ใช้ บริการอินเทอร์เน็ตเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทาใหพ้ ฤตกิ รรมการบริโภคส่ือของคนไทยผิดแผกไปจากเดิม ความนิยมสื่อออนไลน์ มีแนวโน้ม เพม่ิ มากขึน้ ขณะเดียวกนั เทคโนโลยีตา่ งๆ กถ็ กู พัฒนาไปอยา่ งรวดเร็วเชน่ กนั จึงส่งผลกระทบต่อการออกแบบสื่อสงิ่ พิมพ์ ออนไลน์ โดยรูปแบบการนาเสนอจะต้อง ปรับเปลี่ยนให้สอดรับกับเทคโนโลยีที่เปล่ียนแปลงไป ซึ่งสื่อส่ิงพิมพ์ออนไลน์น้ีจะต้องมี ประสิทธิภาพในการใช้งานสูงสุด สามารถดึงดูดความสนใจ และเหมาะสมกับความต้องการ ของผูอ้ า่ น ภาพท่ี 37 เทคโนโลยี และอิเลก็ ทรอนิกส์ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกับการทาสอ่ื ส่ิงพมิ พ์ https://1th.me/B05g เทคโนโลยีการพิมพเ์ พอื่ การศกึ ษา Printing Technology for Education 39

หนว่ ยท่ี 04 : การพมิ พ์อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ข้อดี-ขอ้ จากดั ส่ิงพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ ขอ้ ดี 1. รบั ข้อมูลขา่ วสารไดท้ ุกหนทกุ แห่ง ทาใหไ้ มเ่ สยี เวลาในการเดนิ ทาง 2. ขยายโอกาสในการรับรูข้ ้อมูลขา่ วสารพรอ้ มๆกนั 3. ผ้รู ับสารสามารถควบคุมความตอ้ งการข้อมลู ข่าวสารของตนอง 4. ผู้รับสารสามารถการส่ือสารโดยใช้ อีเมล์ กระดานข่าว การพูดคุยสด ฯลฯ ทาให้การรับรู้ข้อมูลข่าวสารมีชีวิตชีวาขึ้นกว่าเดิม ส่งเสริมมีการแลกเปล่ียนระหว่างผู้ส่งสาร และผู้รับสาร 5. กระตนุ้ ใหผ้ ูร้ ับสารรู้จักการส่ือสารในสังคม และกอ่ ให้เกิดการรบั รู้แบบร่วมมือ โดยการเชอ่ื มต่อทางอินเทอรเ์ นต็ หรือสงั คมออนไลน์ 6. การรับรู้ข้อมูลข่าวสารสามารถเลือกเปิดรับเน้ือหาได้ตามสะดวกโดยไม่ต้อง เรยี งลาดับกนั 7. ขอ้ มูลขา่ วสารหาได้โดยง่าย รวดเรว็ และมกี ารเช่ือมโยง 8. ส่งเสริมแนวคิดในเรื่องของการเรียนรู้ตลอดชีวิต เนื่องจากเว็บเป็นแหล่ง ความรู้ท่ีเปิดกว้างให้ผู้รับสารเปิดรับข้อมูลข่าวสารในเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง สามารถเข้ามาค้นคว้า หาความรู้ไดอ้ ยา่ งต่อเนือ่ ง และตลอดเวลา ตอบสนองต่อ 9. สื่ออิเล็กทรอนิกส์สามารถเปิดรับได้หลายรูปแบบรวมถึงสถานการณ์จริงและ แบบจาลอง ทั้งนี้เพราะสามารถใช้ข้อความ ภาพน่ิง เสียง ภาพเคล่ือนไหว วิดีโอ ภาพ 3 มิติ ในลกั ษณะท่ีใกลเ้ คียงกับชีวติ จริงได้ ภาพที่ 38 ขอ้ ดีของเทคโนโลยี และอเิ ล็กทรอนิกสท์ ี่เกีย่ วขอ้ งกบั การทาสื่อส่ิงพมิ พ์ เทคโนโลยีการพมิ พเ์ พ่อื การศกึ ษา Printing Technology for Education 40

หน่วยที่ 04 : การพิมพ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ข้อจากัด 1. ปัจจุบันส่ือสิง่ พิมพ์อิเล็กทรอนิกส์เพิ่งเริ่มแพร่หลาย ส่วนใหญ่ยังอยู่ในรูปแบบ สือ่ สิง่ พมิ พท์ ั่วไป 2. ผู้ประกอบการต้องพิจารณาจุดคุ้มทุนทางเศรษฐกิจ โดยเก็บค่าสมาชิกหรือ ค่าบริการ ภาพท่ี 39 ข้อเสียเทคโนโลยี และอเิ ล็กทรอนิกส์ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การทาส่อื สงิ่ พิมพ์ https://joo.gl/BAzl https://joo.gl/sdO7F นอกจากนี้สิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ ยังสามารถพิจารณาเปรียบเทียบกับสื่อสิ่งพิมพ์ แบบกระดาษได้ดังนี้ 1. ความหาไดข้ องส่งิ พมิ พ์ 2. ความทันสมยั ของข้อมูลทต่ี พี ิมพ์ 3. อายขุ องส่ิงพมิ พ์ 4. เทคโนโลยใี นการพิมพ์-วางรปู เลม่ 5. พฤตกิ รรมการอ่านของคนอา่ น เทคโนโลยกี ารพิมพเ์ พื่อการศกึ ษา Printing Technology for Education 41

หนว่ ยท่ี 04 : การพิมพ์อเิ ล็กทรอนิกส์ 1. ความหาได้ของสิ่งพมิ พ์ ส่ิงพิมพ์ท่ีเป็นกระดาษ จะเป็นประเภทใดก็แล้วแต่ ล้วนต้องการ \"สื่อกลาง\" ในการ กระจายสิ่งพิมพ์น้ันไปถึงมอื ผอู้ ่าน สื่อกลางของส่ิงพิมพ์กระดาษคือ \"สายส่ง\" \"ร้านหนังสือ\" \"แผงหนังสือ\" ถ้าพิจารณา จากส่ือกลางในเมืองไทยนั้นจะมีหลากหลายด้วยกัน นิตยสารรายเดือนโดยส่วนใหญ่จะอาศัย สายส่งหนังสือ ในการกระจายหนังสือ สายส่งหนังสอื เหลา่ น้ันมีมีร้านหนังสือที่เป็นผู้ร่วมธุรกจิ และทาหน้าที่เสาะหาผู้ร่วมธุรกิจรายใหม่ๆ ซึ่งก็คือ ร้านหนังสือรายใหม่ แต่บางฉบับยังอาศัย การรับร้านหนังสือเป็นสมาชิก เพื่อจะจัดส่งหนังสือไปยังร้านโดยตรง โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายให้ \"สายสง่ \" ก า ร พั ฒ น า เ ท ค โ น โ ล ยี ส า ร ส น เ ท ศ แ ล ะ ก า ร ส่ื อ ส า ร โ ท ร ค ม น า ค ม ท า ใ ห้ ส่ื อ อิเลก็ ทรอนิกส์ เร่มิ ได้เปรียบสง่ิ พมิ พท์ เ่ี ป็นกระดาษ ถ้าหากเปรยี บเทียบแลว้ ในประเทศที่เจริญ แลว้ ส่ิงพิมพอ์ ินเตอร์เนต็ ไดเ้ ปรียบส่ิงพมิ พก์ ระดาษอยู่บ้างในแง่ของความหาไดข้ องสงิ่ พิมพ์ ภาพที่ 40 ความหาได้ของส่งิ พิมพ์ https://1th.me/9aUK เทคโนโลยีการพิมพเ์ พ่ือการศึกษา Printing Technology for Education 42