Taal doet meer 30-jarig jubileummagazine

TAAL DOET MEER bestaat 30 jaar“IK BEN, JIJ BENT, HIJ IS” Reintje Maasdam Making of jubileumvoorstelling TAAL DOET WONDEREN“ VRIJWILLIGERS TAAL DOET MEER GULLE EN GASTVRIJE MENSEN” Jan van Zanen, burgemeester van Utrecht 1

2

Voorwoord:DRAGERSVAN EENSLEUTELVan Keizer Karel V, die minstens vijf talen sprak, is de uitspraak bekend ‘zovele talen iemand spreekt, zovelemalen is hij een mens’. Keizer Karel had verschillende talen nodig omdat hij heerste over een enorm rijk.Regeren was, in deze tijd vóór Google Translate, vrijwel onmogelijk als je niet iets begreep van het Spaans, hetFrans, het Latijn, het Duits en het Nederlands.Sinds Karel V zijn de tijden veranderd, maar één ding bleef ongewijzigd. Om mee te doen, om mens te wordenin een samenleving, moet je de taal kennen. En liefst ook in die taal lezen en schrijven. De taal is de sleutel totde samenleving en de mensen die die samenleving vormen.De vrijwilligers van de Stichting Taal Doet Meer treden hier in Utrecht al 30 jaar op als dragers van die sleutel.Zoals uit deze jubileumuitgave blijkt, niet als sleuteldragers die hun unieke instrument nauwelijks durvenuit te lenen en zich beschouwen als de hoeders van een privilege. Eerder als gulle en gastvrije mensen, diealtijd klaarstaan om hun taal en hun kennis met anderen te delen. Anderen die soms van ver komen en moeitehebben onze taal te leren.Duizenden Utrechters hebben met een sleutel van de Stichting de deur naar de Nederlandse (en Utrechtse)samenleving en cultuur kunnen openen en kunnen nu volwaardig functioneren in ons taalgebied. In dewoorden van Keizer Karel: kunnen hier mens zijn. Is er voor de vrijwilligers van de Stichting een mooierebeloning denkbaar?Jan van Zanenburgemeester van Utrecht

Editorial:30 JAAR VOOR EN DOOR UTRECHTERSBegin 2016 bracht minister Asscher een bezoek aan de Taalinloop voor vluchtelingen in de noodopvang inUtrecht. We kregen complimenten voor de kwaliteiten van de vrijwillige taalcoaches en het lesmateriaalwaarmee we werken. Maar het grootste compliment was wat mij betreft voor de open houding van onzevrijwilligers en cursisten. De minister zag mensen die elkaar willen leren kennen. Dat is de kern van ons werk:mensen verbinden met taal.Taal is nodig om huiswerk te maken, een baan te vinden of met je huisarts te spreken. Maar taal is ook de basisvoor verbinding tussen mensen. Als mensen elkaar leren kennen en elkaar vragen stellen, dan ontstaat erbegrip.Het terugblikken op 30 jaar Taal doet meer (en voorheen ISKB) leverde 30 mooie gedichten en verhalen op.Bijzonder toch, hoe mentor Chris met een paar telefoontjes kan voorkomen dat Mohammed blijft zitten,terwijl zijn ouders zich machteloos voelen? En hoe John in de Bibliotheek een groep Chinese cursisten metkinderliedjes de ‘wereld leert lezen’?De verhalen inspireren ons om door te gaan met ons werk voor jong en oud. Ook de komende jaren kunnen veelUtrechters een steun in de rug gebruiken. Mensen die al langere tijd in de stad wonen, maar ook vluchtelingen,die nog maar net in Nederland zijn. Samen met honderden Utrechters bouwen we aan onze ‘taalstraat’, zodatwe verschillende leeftijdsgroepen passend ondersteuning kunnen bieden.Dank aan alle vrijwilligers en cursisten en iedereen die dit mooie werk mee mogelijk maakt! Wij blijvenUtrechters verbinden met taal.Lineke MaatDirecteur Taal doet meer

Colofon Ebru Aydin: “Het was heel leuk om een portretfotoAdres: te maken van de schrijvers die naar deTaal doet meer herinneringsworkshops waren gekomen.Koningin Wilhelminalaan 8 Ik vind dat de foto’s mooi representeren3527 LD Utrecht hoe de vrijwilligers zijn: vriendelijk, betrokken en liefdevol.”T: 030 2947594I: taaldoetmeer.nl Petra van Straaten: “Geweldig om te zien hoe alle verhalen,Cover en vormgeving: foto’s en illustraties een compleet boekGerm Henk Blumers, op oog en oor media gaan vormen. Maar het mooiste vind ik toch wel de enorme betrokkenheidFotografie: van iedereen die bijdraagt aan dezeEbru Aydin, ebru-aydin.net herinneringenuitgave!”Illustraties: Saskia Derks:Nour Daghestani “Tijdens de herinneringsworkshops kwamen de verhalen al gauw los. DeHerinneringsworkshops: sfeer van Taal doet meer lees je terugSaskia Derks, Van Vroeger Voor Later in ieders inzending: verhalen vol betrokkenheid, liefde, verwondering enRedactie: Lineke Maat, Marielle van Rooij, nieuwsgierigheid naar elkaar. ”Rita van den Heuvel, Yvonne Blok Nour Daghestani:Eindredactie: Ik vond het heel leuk om de tekeningenPetra van Straaten, Saskia Derks te maken omdat tekenen mijn grootste hobby en passie is.Drukwerk: Wilco BV, Amersfoort Germ Henk Blumers:Aan dit nummer werkten mee: “Bij de eerste redactievergaderingAliye Aydemir, Dahir Aynan, Els Blom, Mary was de chemie meteen daar. Vanaf datvan den Brandt, Ronald de Bruin, Nour moment zag ik het magazine voor me.”Daghestani, Yvonne Demmenie, GonnyEijkelenboom, Judith Fournier, Welmoed deGraaf, Marijke de Haan, Maarten Held, CojaJansen, Marianne Kling, Kim Kremer, Aarden Walter de Kruijf, Rien Kooij, Liesbethvan Leeuwen, Liesbeth Loman, ReintjeMaasdam, Lineke Maat, Eva van der Meer,Shah Khalid Popalzai, Shahla Ranghi, LiaRentink, Liesbeth Rood, Mariëlle van Rooij,Paulien Rozema, Wieger Rozema, ErnestineSchipper, Yvonne da Silva, Ronald Sturris,Dennis van Tiel, Sylvia Volkert, Chris Vrolijk,Henny Wapstra, Joop Wiss, burgemeestervan Zanen, Gerard ZuidbergCopyright: alle auteursrechten ten aanzienvan deze uitgave worden voorbehouden. Derechten berusten bij Taal doet meer c.q. debetreffende auteurs.© 2016

INHOUD Aliye Aydemir | TPR 8 Ronald Sturris 10 Yvonne Demmenie | LIEVE MARIËLLE 11 Coja Jansen | THEE MET STERREN 14 Paulien en Wieger Rozema | HOE HET BEGON 16 Yvonne da Silva | EERSTE ONTMOETING MET MIJN TAALMAATJE JUNI 2004 19 Els Blom 22 Gerard Zuidberg | ODE AAN HET ZOLDERKAMERTJE | EEN LIED VOOR JOOP 23 Ernestine Schipper-Roth | OP AVONTUUR 24 Eva van der Meer en Shah Khalid Popalzai | SINTERKLAAS OP BEZOEK OP DE KANAALSTRAAT 26 Gonny Eijkelenboom | MEEBEWEGEN | DE LEEUW EN DE BEER! 30 Henny Wapstra | UITJE NAAR RHIJNAUWEN 32 Kim Kremer 34 Judith Fournier-Moesman 35 Joop Wiss 36

Liesbeth Loman | DE DAG VAN DE BRIEVEN 37 Maarten Held & Dahir Aynan 40 Liesbeth van Leeuwen 42 EERSTE ONTMOETING TUSSEN Shahla & Marianne 44 Chris Vrolijk | INZICHTEN UIT EEN TEKENCRISIS 48 Marianne Kling-Berkhout | 18 OKTOBER 2007 49 THE MAKING OF JUBILEUMVOORSTELLING Taal doet wonderen 50 Mariëlle van Rooij 54 Reintje Maasdam 58 Mary van den Brandt | BALANCEREN 59 Nour Daghestani | DE EERSTE STAP NAAR EEN TOEKOMST IS DE NEDERLANDSE TAAL 60 Marijke de Haan | DE TAALLES IS GRATIS 62 Rien Kooij | NOOIT SAAI, ALTIJD ANDERS 63 Sylvia Volkert | TAALCOACH IN DE BIEB 66Lia Rentinck Broekman | MENSEN HEBBEN ELKAAR NODIG 68 Dennis van Tiel | TUSSEN TAAL EN AARDE 70

Aliye Aydemir ‘... een lepeltje, een kopje, thee, een raam, de muur.’8

TPR Ik kende Paulien Rozema van het schoolplein. Ze vroeg me lang geleden of ik vrijwilligerswerk wilde doen voor ISKB. Dat wilde ik graag. Terugkijkend heb ik veel geleerd, en veel plezier gehad. Bij TPR (Total Physical Response) geef ik Turkse les aan Nederlandse vrijwilligers. Ik benoem in het Turks wat er in het lokaal aanwezig is, een lepeltje, een kopje, thee, een raam, de muur. De cursisten herhalen mijn woorden. Het komt wel eens voor dat mensen een woord al tien keer hebben gehoord, en het toch weer vergeten zijn. Dat is helemaal niet erg. Nu kunnen ze zich beter voorstellen hoe het is om eens per week Nederlandse les te krijgen. Tijdens de training doen we ook een spel, dan geef ik opdrachten in het Turks. Bijvoorbeeld dat mensen moeten gaan zitten, of juist staan. We spreken heel simpel Turks met elkaar. Op een dag was er iemand die gewoon bleef zitten. Ik dacht dat ze me niet goed had begrepen. Vroeg waarom ze niet ging staan. Toen bleek dat ze in een rolstoel zat. Dat had ik niet in de gaten. Ik schaamde me heel erg, zo vervelend vond ik het. Aan de andere kant was het ook een heel grappig voorval. Over het algemeen wordt er ontzettend veel gelachen met TPR. Ik voel me heel erg thuis bij Taal doet meer, ben blij dat ik TPR kan geven. Ik vind het fijn dat mensen kunnen ervaren waar ik na al die jaren nog altijd tegenaan loop: ik denk in het Turks, en communiceer veel in het Nederlands. Dat is niet altijd gemakkelijk. 9

‘Wat wist ik eigenlijk van pubers, behalvedan dat ze standaard in de ene handeen telefoon hebben en in de andere eendeobus, en een bijna bovennatuurlijkvermogen bezitten om hinderlijk voor jete gaan fietsen op het fietspad.’Ronald Sturris het een complex met een schier oneindige hoeveelheid instanties, organisaties en scholen.De bijeenkomst met de huiswerkklas die ik De conciërge had geen idee waar ik voor kwamme het beste kan herinneren was de eerste. en al helemaal niet waar ik moest zijn, maar wasIk wilde graag het onderwijs in en daarom niet te beroerd om mij rustig te laten zoeken.leek het mij op zijn minst heel nuttig om Uiteindelijk, in een van de vele gangen, vond ikaan huiswerkbegeleiding te gaan doen. een piepklein lokaaltje met vier kinderen en drie volwassenen. De kinderen zaten achter een boekVrij kort voor de bijeenkomst kreeg ik bericht dat of een laptop, terwijl de volwassenen rustig metde huiswerkbegeleiding van start ging. Ik was hen aan het doorspreken waren wat ze die dagnatuurlijk blij dat we aan de slag konden, maar gingen doen. Inderdaad, ik bleek op de juistetegelijkertijd begonnen ook de eerste twijfels. plek te zijn, niet alleen die dag zelf maar ook inWat wist ik eigenlijk van pubers, behalve dan de twee daaropvolgende jaren dat ik deel uit hebdat ze standaard in de ene hand een telefoon mogen maken van de huiswerkklas. In die tweehebben en in de andere een deobus, en een bijna jaar hebben we als begeleiders stapsgewijs eenbovennatuurlijk vermogen bezitten om hinderlijk aanpak vormgegeven en is het groepje leerlingenvoor je te gaan fietsen op het fietspad. Dat de uitgegroeid tot een volwaardige klas. Zelf zitklas gehouden werd in Kanaleneiland deed mijn ik inmiddels in het onderwijs, waar ik met veelzelfvertrouwen als Achterhoeker niet meteen meer vertrouwen in ben gestapt dan in de eersteenorm toenemen. bijeenkomst van de huiswerkklas omdat ik door de klas al wist hoe leuk/frustrerend/interessant/De bijeenkomst was in het Hart van Noord. uitdagend het kan zijn om aan de slag te gaanNatuurlijk is dit geen gebouw met een enkele met pubers.ingang, want dat zou te logisch zijn, maar is10

Lieve Mariëlle,Even een kattebelletje omdat je me gevraagd hebt om een herinnering aan het VOP.Nhpaoodus,itidkivaimsamertezeieetnnikvarml iegoneodzi eemlgijedke,e,mvwaeaarnlretivdiokinogbresjknouuntosdttoaeenaljweoanhageretmsdcehaeinkjtetovioceohd.reJrdeijitemnseoatoarjnet exercities! Dat niet aflatende je weet tebinden!ImKdneieeuelggseeeensdktawardaiinkenktehmolaomdweasijnaeterdmnjeeew‘Tanoaalrada‘elescetnine. j’‘esTtoaewoaerlk’tromkmvoaaeenlnss. tintTagmijaededleceenoresnlosdhpuelientdn’ektwevebnorinjokirszhgmaertaaomknIihndSegKdksBoegmnewseeepnnrrkeeatknec,tonihpvieeittbdeeaijtelelenennadruk op ‘de ontmoeting’.Meadonnneoeadktmtteeeolereneeesdnnmewzmlagieicabtrhelenoigrreaveeioparaojaseefrtllndoazwootaoaepuvtanseebrdrnqioejundwdodoeiejnebjdr‘uibsneius‘nrLarteweveenosenbnrvdreodpeireseemnnvoneraloenegmn’ka.oknEnie‘niTsnsrhaaeowaatuleliC’sedrh.mkbovWeeaudeelfnorfrniepfoi,tornpipoaggfamdevtsaoentoaoemtvernosngoontewrnhiemgzoetreulaosaatnniawklodletseeetetslnee.tt,seemkwradeairjitgsbmeecerauniidsaabskaiitlënerneneennn genoegen je ontmoet te hebben. Ik wens je veel succes met de toekomst nemen we er binnenkort nog een!Lieve Mariëlle, het is eenTaal Doet Meer en voorLiefs,Yvonne Demmenie 11

“Bij Taal doet meer is voor iedereen een plek, wie je ook bent, je bent welkom en je hoort erbij.” deelnemer tijdens herinneringsworkshop februari 201612

“We begonnen altijd met een lied, vaakvan Huub Oosterhuis.” deelnemer tijdens herinneringsworkshop februari 2016 13

Coja Jansen ‘Ze schept er minstens elf eetlepels suiker in.’14

THEE MET STERRENEen beetje buiten adem kom ik aan op de derde verdieping. De deurstaat al open. Z. is in haar kleine keukentje bezig. “Thee?” vraagt ze. “Jagraag”, is mijn antwoord.Ze zet de theepot op het vuur. Niet een ketel, nee, de thee wordt gekooktin de pot waarin ze wordt geserveerd. Gunpowder gaat erin: kleine, straktot balletjes gerolde theeblaadjes, waar je heel sterke thee mee zet. Alshet een poosje gekookt heeft, haalt ze de pot van het vuur. Ze schept erminstens elf eetlepels suiker in. En een bos munt natuurlijk.Dan komen de glaasjes met gouden randjes op tafel. Van hoogte wordtde thee klaterend met een ferme straal ingeschonken. Er moet lucht bijkomen.Ze heeft altijd lekkers erbij. Dadels, noten, zelfgebakken mierzoetekoekjes, chocola. En dat terwijl ze met vier kinderen rond moet komenvan een minimale uitkering. Hoe doet ze het?Altijd gastvrij, altijd: “Eet!”En die thee? De sterren springen in je glazuur, maar lékker!!! 15

HOE HET BEGONDoor Paulien en Wieger RozemaDe ontmoeting met Nieuwe Utrechters is voor ons, Eind 60-er jaren verschenen er in Lombok enPaulien en Wieger Rozema, altijd gekoppeld aan omliggende wijken de eerste pensions metpraktisch vorm geven aan ons geloof. Voorafgaand gastarbeiders. Zij woonden op zolders metaan de oprichting van de ISKB zijn wij begonnen stapelbedden. Het waren toen nog alleen mannen,met de werkgroep Pniël voor Buitenlandse die vaak in ploegendiensten werkzaam waren. Doorwerknemers in 1973. de ploegendienst was er soms één bed voor twee personen. Deze pensions waren geregistreerd bij een stichting. De eerste jaren organiseerden we16

vanuit de Pniëlkerk ‘Kerst-Inns’. Later besloten “We investeerden inwe de pensions elke week te bezoeken en zo langdurige duurzameontstonden er vriendschappen. relaties met de taal alsElke week konden de mannen terecht in onze soos kapstok om de ontmoetingin de Ambonstraat. Hoewel er de eerste jaren gestalte te geven.”mensen van diverse achtergronden naar de sooskwamen, besloten we ons te richten op de groep Taalles in de Ambonstraat zondagmiddagMarokkaanse mannen. Qua taal wel zo makkelijk,nu konden we bijvoorbeeld de Arabisch gesproken We organiseerden ook activiteiten en eenfilms bekijken die door het land vertoond werden. wekelijkse club voor de kinderenOnze primaire doelstelling was de ontmoeting, en 17daaruit vloeiden verschillende activiteiten voort,zoals taallessen op zondagmiddag en gezelligeavonden met sjoelen en dammen!In de periode van gezinshereniging vroegen demannen ons hun vrouwen te bezoeken. Dit werdde voorloper van het Vrouwen Ontmoetings Project(VOP). De vrouwen bleven thuis en daar kregen zeles.Vanuit meerdere kerken werden er activiteitengeorganiseerd voor ‘gastarbeiders’. Deze activiteitenwerden gebundeld en na een intensieve ronde langsalle kerken werd in 1985 de Interkerkelijke StichtingKerken en Buitenlanders (ISKB) opgericht, met alslogo de Levensboom.In de aanloop naar de oprichting van de ISKBhebben we ons laten inspireren door watsamenwerkende kerken in de andere grote stedenaan die ontmoeting deden. Uit Rotterdam, waarhet Oude Wijken Pastoraat werd geboren (min ofmeer synoniem met Buurtpastoraat en Presentienu) namen we het aandacht besteden aan racismeover. Er zijn onder onze vlag heel wat racismebewustwordingscursussen gegeven. Dat gafzelfvertrouwen bij het werken met Marokkaanse enTurkse Nederlanders.We investeerden in langdurige duurzame relatiesmet de taal als kapstok om de ontmoeting gestalte

te geven. De vele vrijwilligsters werden getraind Zinzi, onze jongste, nu ruim dertigmet een intensieve introductie cursus. In de cursus jaar, Ma’Aicha, de oude moeder van eenwerd aandacht besteed aan de Islam, aan racisme, Marokkaanse VOP- vrouw en Paulienculturele verschillen, landen van herkomst, hetgeven van een goede taalinstructie, en TPR. De Wieger en Hajj Mohammed Ouzlig eenvrijwilligsters werden de dragers van de ISKB. Want jaar voor zijn overlijden bij de werkgroepals de deur open ging kwam je in een heel andere Samenlevenwereld. Paulien en Wieger RozemaIk (Paulien) herinner me een verhaal, verteld bijeen ervaringsbijeenkomst. Een VOP- vrouw washelemaal ontsteld. Tijdens een huisbezoek werdhaar gevraagd of ze al had gegeten. De Marokkaansegastvrouw, nog niet zo lang in Nederland, liep naarhet balkon, ving een duif, plukte hem kaal, en zei:“straks jij lekker vogel eten!”Er ontstonden waardevolle vriendschappen. Zoheb ik (Wieger) me bezig gehouden met hetondersteunen van de oprichting van vier Utrechtsemoskeeën. In de wijk Kanaleneiland hebbenwe de Oecumenische Werkgroep Samen Levenopgericht, waar we maandelijks ontmoetingenmet eten en levensverhalen organiseerden. Hetgevangenispastoraat riep onze hulp in voor degroepssessies van pastores met steeds meer nieuweNederlanders. Zo’n tien jaar lang hebben we aaninterreligieuze dialoog gedaan en zijn er ook meegestopt.De Riagg, voorloper van Altrecht, riep ook onzehulp in om bestaande Marokkaanse mannengroepente begeleiden. Ik voel me nog trots dat direct na demoord op Theo van Gogh een van die MarokkaansNederlandse mannen zijn afschuw over deze moorduitsprak in een televisieprogramma.Met het starten van de Babylondiscussies in de stadhebben we de gesprekken over de multiculturele,multiraciale en multireligieuze vraagstukken weervorm gegeven, nadat het discours na Nine eleven(2001) en de moord op Theo van Gogh (2004)helemaal was gestopt.De nieuwe uitdaging School is Cool was het laatsteproject wat we hebben opgezet. Met hart en zielheb ik (Paulien) leiding gegeven aan de veleactiviteiten van de ISKB. Voor ons kwam er helaasin 2010 noodgedwongen een einde aan onze arbeidbij de ISKB.18

Yvonne da SilvaEERSTE ONTMOETINGMET MIJN TAALMAATJE JUNI 2004‘Het werd klaargezet en er ontbrak nooit iets lekkers op tafel.’Zij woonde aan de Cremerstraat in Utrecht en ik aan Ik heb haar ook een keer uitgenodigd om bij mij langsde Billitonkade. We woonden dus niet ver uit elkaar. te komen. Eerst een aarzeling, en toen ik voorstelde omMevrouw kwam uit Bosnië en was professor in de haar op te halen was het prima. Die dag heb ik geen lesSlavische literatuur. gegeven.De eerste kennismaking was op 30 juni 2004. Mijn Zij was mijn lesmaatje voor drie jaar. Toen ik haar verteldebegeleider, haar man en de hond waren er ook. De hond dat ik ermee ging stoppen, was haar vraag waarom. Iktrok haar aandacht, en daarmee die van mij. Op de eerste vertelde dat ik iets anders ging doen. Mocht zij verderlesdag vroeg ik aan haar waar de hond was en zij vertelde willen met taallessen, dan kon ik er wel voor zorgen datdat de afspraak was; als ik er was zou haar man met de er iemand anders bij haar zou komen. Het antwoord washond gaan wandelen. nee. “Ik wil jou hebben, anders niemand.”De lessen waren op de woensdagochtenden van 11.00 uur Toen we afscheid namen kreeg ik van haar een heel mooitot ± 12.30 uur. Haar eerste vraag was altijd wat ik wilde theepotje met waxinelichtje en een boekenlegger. Voordrinken, koffie of thee. Het werd klaargezet en er ontbrak haar had ik een bos roos meegenomen.nooit iets lekkers op tafel. Ik moest soms ook wat vanhaar meenemen naar huis. Als ik in de Kanaalstraat loop en zij ziet mij dan roept zij Yvonne! Yvonne! En dan pakt zij mij beet voor een warme omhelzing. 19

“De mannen waren vaak niet thuis. Misschien zaten ze in het theehuis? Ze werden in ieder geval weggestuurd.” deelnemer tijdens herinneringsworkshop februari 201620

“Ik heb me altijd als een vis inhet water gevoeld. Mensen willenallemaal iets bieden, en daar komtverbinding voor terug.” deelnemer tijdens herinneringsworkshop februari 2016 21

oiInckhUwtteerneedtcshntao. agVnegrvokoeloedrumdhaadtaermneijmenroscetuervsatinsatahladleaesr.dnZraeecmkhpotednlienonavsuetwrse(vtliiajjkpfstnelaevczahetnnePneanpnesdcrjhewri1ejveaekan)n. shcehotoVficzteoromHuhgaolpf latnietnso’senwiOoVepaapmesnaznanbegfldkeijdevdadraitalelmetmnhozaomedameoreeno, nntrnttawhdagoielisudntsvegioadrmhsedetijettnwrahicanaausglrlreedessn.insIvdtkbaieonmkoaezTdneearmamm.leZeadeavoekrewetijtrewilld.imijleOkliegoemgkraee,zadevenereg. rdalednsegdreeeernkneovnleceurshtreeshlpielsdertenien.nnmZeekereedwknaeiltnddeaznteuemroepinzjnezdlofmasenokvnvodweoarrnbsiebanteaatsiaasdrleonp. . IkDus kom ik nu eens in de twee weken bij haar thuis. Af en toe begint mijn cursist ineens te zingen als webezig zijn. Dan hum ik met haar mee. Het is fijn om bij haar te zijn.klIerkvijeghnetbnhoaogrndgsetwleoeeordfklsitjknoivmeetevlmebraedkwekroenlitjdkeeirksio.nmgDeievno.ionDrihedaeaozrnedgajeonbnkogsoeratvllereolsaunwzdo, dnpoiueouizrtoionvnedheeeltrhwleeijevsfethnemseetftaeaggtee.mhaada,ktmaenarvonourzwe iedehektansLieve, schrandere, mooie cursist, het is gaaf om je te kennen. Het is supergaaf om je te zien groeien.Els Blom

ODE AAN HET ZOLDERKAMERTJE Gerard Zuidbergtoen het begon in 1986 EEN LIED VOOR JOOPEen steile trapeven bukken en in hem voor alle vrijwilligsterskom binnen!Een grote man Hij is een sterke ronde manLouis van Geest vol ervaring, in praktisch werk,de pa van Paulien een brede glimlach, vol humor,met een brede glimlach: en graag bereid voor elke klusZullen we maar? Joops eerste vraag bij binnenkomst:Paulien, pa Louis en ik wat kan ik voor jullie doen?we weten het moet er iets gepakt, gedrukt of geplaktwe aarzelen niet zal ik even naar de post of bankuit ieders mond klinkt: Hij is van alle markten thuis,we gaan er aan staan, handig, praktisch, altijd goede zinhet spel kan beginnen. in voor een praatje, rust en tijdHoe zal het heten? wis en waarachtig, een kei van een vent!We bellen de kerken Joop en Trees, zijn vrouw, genietenja, het wordt onze stichting! zullen nooit vergeten hoe fijn het wasEn dan is het gauw bekeken: samen te gast te zijn bij al die feestenISKB ter ere van alle vrijwilligerswerk!Samengaan van stadskerken En als Joop nu nog eens terugkijktbenieuwd naar ontmoeting komt weer die eeuwige krul om zijn mondmet onze medelanders Het was mooi werk waar hij voor stondDat gaan we doen! en wij: wij kunnen hem niet genoeg bedanken!Louis, Paulien en ik Joop is een van die velen:kijken elkaar aan al die gezellige, toegewijde mensen,geven elkaar de vijf genietend van hun inzet telkens weerVan harte, mijn zegen heb je! waarmee taal doet steeds meer en meer!Dat zolderkamertjegenomineerd als Unesco werelderfgoed! 23

OP AVONTUUR24

Van alle cursisten die ik les heb mogen geven, heb ik het meeste van jou geleerd, Sezen. Weet je nog datik bij je thuis kwam voor een intakegesprek en je geen woord zei, maar je hulpverlener des te meer? Jekinderen kwamen een voor een voorzichtig kijken. Ik werd toen erg nieuwsgierig naar jouw verhaal.Je wilde zinnen leren maken als een volwassen vrouw, daar heb ik allerlei boeken bij gezocht. Maar toen ik detwinkeling in je ogen zag heb ik de regels losgelaten.Izvskdavmownniaaaneloenltnddeemedejdpzturba.rwalekatliVieesrndeoasmjeoiwengdnbrnteaikacherihnhnsmeenetdtdtnetojezevenTrweozs.udewroeErnvgrmekieoemsnnkmoot;olprbseatMgagdnadodeainsnevnwmeeogsmonkroatnihieo,nt‘edavntwdnerddienahondrjtaueoeehenwennuenndeng,nednegzniekolznewenewesdvevok.naeeomerWoncmnmnmrhdemmeteee.eehngenrnTeninioit’bjkngzealimneweendodnieegnkOiwtmneadevegnmebrvelrarierhejmgodkvrenoue!et!oewhc!ttaodhzewWkdtwdnee.ede.ewenEemVgebnlotklebluealenagsggesoedegemshtnzineeneeasienegniabnnnmnevd.vv,doeioeajnltnlnieawjjzdekeaaeznssjilsijfentnpgzliikeahjoeeebennpdnaendedtekleanhrknngoeieedromunni.rseikigmdiBpibaendirasjdjaombaeedgolleor.edzenwGjoepndeaoenasesnlh,sutiavhkkkhjdrokeoeoriketgjeuFjkeewaejhselr.daisshDrdbeaileeeeetinkerdkeHet ging toch om het verbeteren van JkjuoijnultweezNrijdened. eOjreolaktniajddlss?ojpeActshechneoeiosene, fnjaijmelnielieesrtdouneuvrmedreewtjaejcehmtkasinnmdneeartean1r3bsppueietrleesnnonaeelnsn ik deleerde dat je overal kunt picknicken. ikkwam, ik leerde dat je altijd gastvrij opstoep staat.En samen, samen leerden wij dat als je loslaat wat je weet en verteld is, als je loslaat dat iemand die in eenandere wereld leeft heel anders dan jij moet zijn, je samen op reis gaat en een rugzak vult met ervaringendie je je hele leven bij je draagt.Dit heb ik altijd met mij mee gedragen hraeultsgzlsoaesknl.aioMtreanap.rrEohnjeetcdtailsaeiredneisrbgbliejifjetnTaecaeunlrdsaouvesotnvtomuoeurre, rmw. aaVaarirrjwdjielaliagmererthsejbkerjicjeguermnsoiseetde(nen)cursus om te kunnen starten met eenaan begint. Want daar gebeurt het, invoor nodig, en wat zin in avontuur.Ernestine Schipper – Roth 25

Eva SINTERKLAAS OP BEZOEK van der Meer OP DE KANAALSTRAAT Ik werk al een tijd met veel plezier als coördinator zorgen overbodig. De Sint werd onthaald als eenvoor Taalcoach in de Bieb. Elke maandagavond ware beroemdheid! En gedichten waren er, zeker!komen er ongeveer vijftien groepjes bij elkaar om Shah uit Afghanistan was aanwezig en herinnerthun Nederlands te verbeteren. De avond is populair, het zich nog goed:want er wordt niet alleen veel geleerd, maar het isook erg gezellig. Naast de Nederlandse les vind ik het “Sinterklaas zat op een stoel en deelde koekjes uit.leuk om af en toe tijd te besteden aan Nederlandse We zongen liedjes. Iedereen zong mee! Ik vind heteigenaardigheden. Zo ook in December 2013. echt leuk met Sinterklaas. Dat is een herinnering voor het leven. Voor het eerst met Sinterklaas opSinterklaas was net met zijn Pieten aangekomen in de foto. Ik had nooit met Sinterklaas op de fotoNederland toen we hoorden dat hij ons dit jaar met gestaan! Voor mij was het een nieuw moment. Dat iseen bezoek wilde komen vereren. Erg leuk, maar ook een mooie dag voor iedereen. Die dag gaat niemandspannend. Want wat zou de groep vinden van deze ooit vergeten.”bijzondere traditie en wat te denken van de zwartepieten? Onze eigen ambities maakten het nog Na alle gedichten moest Sinterklaas nog zeker eenspannender. Wat zou het namelijk leuk zijn als we half uur blijven voor een uitgebreide fotosessie. Ermet 70 mensen sinterklaasliedjes konden zingen. ontstond zelfs een rij en er kwamen mensen binnenEn dat niet alleen. Konden de cursisten niet in het van straat die hadden gehoord welke grootheid wijgeheim gedichten schrijven voor hun taalcoach? in huis hadden deze avond. Nog nooit zo’n mooieFantastisch idee, maar hoe regel je dat? Sinterklaas avond gevierd!Toen de dag van het bezoek aanbrak had nog bijnageen enkele cursist zijn gedicht naar Sinterklaasgestuurd. We bereidden ons voor op liedjes enpepernoten. Die avond stroomde de ruimte vol metmensen. Zodra Sinterklaas verscheen bleken onze26

Shah Khalid Popalzai“Sinterklaas zat op een stoel endeelde koekjes uit. We zongen liedjes.Iedereen zong mee!” 27

“We waren de koning te rijk! Wie kon toen denken dat we hieruit zouden groeien?” Judith Fournier-Moesman28

29

Gonny EijkelenboomMEEBEWEGENHet is de eerste taalles bij haar thuis. We haar mond. Als ik voorstel om de volgende weekzitten aan een bureau en de boeken voor de mijn Koran mee te nemen kijkt ze me verbaasdNederlandse les liggen klaar maar ze besteedt er aan. Ja, afgesproken! De rest van de ochtendgeen aandacht aan. Ze zegt: “Ik wil vooral met spreken we over geloof, haar geloof in Allah,jou práten.” Ik stel voor dat ze iets vertelt over Zijn troost in moeilijke tijden. Het lesmateriaalhoe zij de dag doorbrengt. “Ik sta om 7 uur op,” glijdt zachtjes terug in mijn tas. Als ik terugrijdbegint ze, “en dan ga ik bidden.” Als ik vraag naar huis klinkt er een piep uit diezelfde tas:wát ze bidt, loopt ze weg en komt terug met een een WhatsApp met een roos en de woordenvers uit een soera. Het Arabisch klinkt mooi uit ”Merci Gonny.”30

DE LEEUW EN DE BEER! Als ik er voor de eerste keer ben, als vrijwilliger van de Voorleesexpres, zit Thomas als een angstig jongetjenaast mij op de bank. In zijn ogen staan tranen en hij verliest zijn moeder niet uit het oog. Maar ik heb‘meeleesknuffels’ in mijn tas en daar mag hij er één van uitkiezen. Hij vergeet zijn moeder en knuffel‘Motormuis’ leest al die maanden mee. Na 20 weken besluit ik nog een half jaar te blijven. Op een middag steltThomas voor het boek dat we al een paar keer gelezen hebben na te spelen. Híj is de leeuw en ík de beer. Wekruipen samen over de grond en de beer begint met zijn tekst. De leeuw kijkt de beer verontwaardigd aan enroept: “Néé Gonny dat zegt hij níet”. Uit zijn hoofd vertelt hij me de exacte tekst van het boekje. Wauw! Wateen vooruitgang! 31

32

UITJE NAARRHIJNAUWENDe cursus Voortburgeren in de bibliotheekvan Zuilen wordt altijd afgesloten met eenuitje.We hebben al heel wat bekeken in Utrecht,zoals de Botanische tuin in de Uithof, deDom die we niet beklommen, maar waar wecertificaten van deelname uitdeelden, eenrondleiding van een gids in de binnenstadvan Utrecht met het thema de rol vanvrouwen in de Utrechtse geschiedenis, eenrondvaart in de Utrechtse grachten.Het was moeilijk om steeds weer ietste bedenken dat we binnen 3 uur opmaandagmorgen konden doen want danzijn veel attracties gesloten. De damesvonden het uitje samen zo belangrijkdat we besloten om op een zaterdag ietste ondernemen. Zo kwamen we uit opRhijnauwen, voor veel Utrechters een leukuitje. Ik zag het al helemaal voor me, hoewe zouden picknicken met meegebrachtelekkernijen en spelletjes doen met een bal.Echter, die dag regende het constantpijpestelen. Na ons busritje naar Bunnikdoken we het eerste het beste café inwaar we veel van de meegebrachte bakselsvoor elf uur al ophadden. De mensen vanhet café knepen een oogje dicht want hetwas natuurlijk niet de bedoeling dat wemeegebracht eten daar zouden consumeren.De tocht werd voortgezet onder de paraplunaar het theehuis waar we een heerlijktoetje genoten en de certificaten hebbenuitgereikt. Tot slot heeft Anneke Jansen,mijn collega-vrijwilliger, een foto van onsgenomen op het fotogenieke bruggetje bijhet Stayokay hotel (en later haarzelf er bijgefotoshopt) zodat het gehele gezelschapvereeuwigd werd. Een bijzondere dag!Henny Wapstra 33

Kim Kremer Oh, ik ben er bijna. Nog één bocht naar links en dan rechts de stoep op. Ik kijk naar het appartement op de Het is mooi weer, de zon schijnt. Dat komt goed uit, hoek, op de eerste etage. De balkondeur staat open. want het is een half uurtje fietsen naar Imane. Onderweg Ik hoor haar kleine zusje roepen: ‘Kim is er!’ Een warm bedenk ik dat het alweer lang geleden lijkt dat ik voor het gevoel bekruipt me. Ik bel aan en hoor de zoemer van eerst kennis ging maken. Ik kan me niet meer voorstellen de deur. Ik loop de twee trappen naar boven en zoals dat ik me afvroeg of het wel zou klikken en of ze het wel altijd staat de voordeur al voor mij open. ‘Hallo, ik ben er leuk zou vinden dat ik elke week langskom. De eerste weer’, zeg ik. Imane geeft me bij binnenkomst een hand ontmoeting weet ik nog goed… en haar moeder komt me ook begroeten. We gaan aan de tafel in de woonkamer zitten en ik krijg een kopje thee. Ik stel me voor. Imane’s gezicht betrekt en ze Ik zeg: ‘Zo, vertel eens, hoe is het afgelopen week vraagt: ‘Heet je echt Kim?’ Ik kijk haar vertwijfeld gegaan’? aan. Er valt een stilte. Imane legt uit dat haar juf op school ook Kim heet en ze haar erg streng vindt. Ik glimlach naar haar en zeg dat ik hoop dat we vooral ook een gezellige tijd tegemoet zullen gaan. Even aarzelt ze, en dan beantwoordt ze mijn glimlach… 34

‘Het was een Judithgekwebbel en gelachvan belang, waarin Fournier-Moesmanik gastvrij werdopgenomen.’Als lid van de diaconie van de remonstrantse van de ISKB af: de werkzaamheden van Paulien enGeertekerk kreeg ik rond 1993 het Vrouwen Wieger Rozema, de taalconsulente Agnes LammersOntmoetings Project toegewezen. Dat betekende en de bureaumedewerkster Lilian Krishnadath.dat ik de activiteiten en financiële situatie van het Daarnaast was er altijd wel een aantal vrijwilligersVOP zou volgen, om een verantwoord voorstel voor aanwezig voor administratieve werkzaamheden,een jaarlijkse bijdrage van onze kant te kunnen zoals Cor en An, en niet te vergeten de man diedoen. Mijn eerste contact vond plaats in een je alles kon vragen, van boodschappen doen totzijkamer van de Antoniuskerk, waar een levendige kopieerwerk, Joop Wiss. En altijd waren er welbijeenkomst rond een thema werd gehouden voor een paar wijkcontactvrouwen aanwezig, die dede VOP-vrouwen en de buitenlandse vrouwen aan lesgeefsters aanstuurden. Wanneer je daar was,wie zij les gaven. Het was een gekwebbel en gelach kreeg je steeds het gevoel dat het gebouw uit zijnvan belang, waarin ik gastvrij werd opgenomen. voegen barstte door alles wat er gebeurde.Toen het remonstrantse bestuurslid, Eefje Heering, Het was dan ook fantastisch dat we rond 2005wist dat zij ongeneeslijk ziek was en niet lang het pand aan de Keulsekade konden kopen. Watmeer had te leven, stelde zij het bestuur voor aan een ruimte! Vier verdiepingen en een kelder, wemij te vragen of ik haar wilde opvolgen. Ik voelde konden ons geluk niet op. In de voormalige winkelhet bijna als een opdracht en gaf er dan ook graag konden bijeenkomsten worden gehouden van welgehoor aan. Zo begon voor mij een tot op de dag 25 personen. Daarboven via steile trappen kwamvan vandaag durende verbinding met het VOP en je bij de kantoren, met voor iedere werknemer eende ISKB, dat sinds een paar jaar de naam Taal doet eigen plek. We waren de koning te rijk! Wie konmeer draagt. toen denken dat we hieruit zouden groeien? MaarAls bestuurslid kwam ik op het kantoor in de dat gebeurde: midden vorig jaar hebben we deAmbonstraat terecht, een bovenverdieping van een Keulsekade 20 verkocht, aan een gezin dat het metkerkelijk centrum met drie piepkleine kamers en net zoveel plezier bewoont als wij hebben gedaan.een keukentje. Daar speelde zich het dagelijks leven 35

Joop ‘Ik heb leuke contacten overgehouden aan Wiss mijn tijd bij ISKB en Taal doet meer.’Ik deed af en toe wat vrijwilligerswerk voor de Ik dacht: dat kan anders en ben in 1994 dekerk en zo kwam het dat Gerard Zuidberg me op inkoop en het geld in kas gaan coördineren.een dag vroeg of ik kon komen kijken naar de Ik vond het hartstikke leuk dat er om mijn hulpboekenkasten in het kantoor van ISKB in (toen werd gevraagd, ik was net gepensioneerd en denog) de Ambonstraat. Die waren afgeladen enige man tussen allemaal vrouwen. De ISKB isvol met papieren en niet meer zo stevig. Ik enorm gegroeid in de tijd dat ik er actief was,heb ze toen in de muur verankerd. En via mijn toen ik kwam werkten er 15 mensen (vrijwilligoude baas eens geïnformeerd of we niet betere en betaald), en toen ik wegging waren dat ertweedehands rekken ergens vandaan konden 300. Als mensen bij me kwamen was het altijdkrijgen. over geld, dan wilden ze iets aanschaffen ofGerard vroeg me daarna nog wel vaker voor hadden ze reiskosten gemaakt. Een enkele keerklusjes en zo viel het me op dat het geld van kwam iemand ook wat geld brengen.ISKB in een sigarenkistje op kantoor bewaard In 2011 vond ik het mooi geweest, tijd om echtwerd. Mensen die wat nodig hadden pakten met pensioen te gaan. Ik heb leuke contactener wat uit, bijvoorbeeld om een pak papier te overgehouden aan mijn tijd bij ISKB en Taalkopen. Er was eigenlijk helemaal geen systeem, doet meer. Een poosje geleden liep ik doormet als gevolg dat er op een gegeven moment het winkelcentrum, vloog er zo een vrouwtjewel zes pakken papier waren. om mijn nek. Een Turkse dame die ik kende via ISKB.36

Liesbeth Loman Voorzitter Stichting Vrienden Taal doet meerDE DAG VAN DE BRIEVENHet is weer oktober, de maand van het verzenden van de maar gelukkig net op tijd ontdekt. Nu nog in de goede‘bedelbrieven’, gekscherend zo genoemd maar voor ons volgorde zodat de naam op de brief klopt met het adresals bestuur (Sjaak, Mike en ondergetekende) is duidelijk waar ie naar toe moet.waar het over gaat. De donateurs van de Vriendenstichting We ontwikkelen een logistieke lijn maar als we die netkrijgen in onze jaarlijkse brief een dankzegging en hebben moeten we toch naar een andere plek. Daarverantwoording en ze worden uitgenodigd om Taal kunnen we ongestoord verder werken en het hoofd erbijdoet meer voor het komende jaar weer financieel te houden. De brieven rollen uit de printer van Nine, samensteunen. We gaan voor deze klus naar het kantoor aan met Machteld die onze steun en toeverlaat. Even strengde Keulsekade waar Machteld, die de concepten heeft selecteren, juiste volgorde vinden, handtekeningenuitgedraaid, al op ons wacht. plaatsen, in de enveloppen, adresstickers plaatsen,We bestijgen de steile trap naar de eerste etage. Het is postzegels plakken. We werken stug door. Nog even opzoals altijd overbevolkt in dit te krappe gebouw, het ruikt postcode selecteren. De telefoon gaat aan een stuk doorer naar te sterke koffie en we zoeken naar een werkplek maar daar hoeven wij ons niets van aan te trekken maarvoor onze actie. Er worden al wat stoelen verschoven en we kunnen ons niet onttrekken aan de hectiek en alleeen van de bureaus schoon geveegd. Eerst maar even drukte van dit leuke ‘bedrijf’.koffie met (traditionele) appeltaart. Tenslotte is het voor Na enkele uurtjes zijn we zover. Een flinke stapel, maarons vrijwilligerswerk en dat moet je gewoon leuk maken. de klus geklaard, en nu maar hopen dat onze donateursNu aan de slag: hebben we alles in de juiste versie, zijn de kassa laten rinkelen. We dalen de gevaarlijke trap weerde brieven goed? En de aanhef moet persoonlijk zijn. af en belanden veilig beneden waar onze fietsen op onsBetreft het hier een meneer of een mevrouw en.. is deze wachten. “Weer goed gedaan jongens”. De post doet depersoon al niet naar de hemel? Oei, dat zou pijnlijk zijn rest. 37

38

39

Maarten Held‘t Is maandagavond 18.00 uur. De bibliotheek in Oog in Al vult zich met een groepbuitenlandse mannen en een aantal Nederlandse taalcoaches. Elke week worstelen dezelesgevers twee uur lang om hun moedertaal aan deze mannen over te dragen. Nooiteerder heb ik ervaren hoe ingewikkeld het Nederlands eigenlijk is.Maar niet alleen is onze taal belangrijk, het is ook goed om onze cursisten in aanrakingte brengen met allerlei culturele en maatschappelijke zaken. Zo ga ik elk jaar een dagjemet mijn cursist op pad. Naar Den Haag, Amsterdam, enz. en dan is er veel te zien en uitte leggen. Bovendien is het gezellig om samen op een terrasje te zitten. Verder vierenwe met onze groep ook altijd rondom 5 december het Sinterklaasfeest. Er worden dangedichten voorgedragen en er wordt lekker gesnoept. Over mijn cursist maakte ik voor 5december het volgende gedichtje.40

Aynan Ik ken een man. Hij heet Aynan. Hij komt uit een heel ver land. En hij heeft een groot verstand. Nederlands leren doet hij graag. Altijd heeft hij wel weer een vraag: “Hoe schrijf je dit, waarom moet dat?” Zo vraagt hij altijd wat. Elke week schrijft hij voor mij een verhaal. In de Nederlandse taal. ’t Gaat over dit of over dat. ‘t Gaat over van alles wat. Eén ding doet Aynan veel verdriet: Een verblijfsvergunning heeft hij niet.Zou Sinterklaas daar niet voor kunnen zorgen? Liever nog vandaag dan morgen!!Maandag 07/03/2016, Briefje over lesIDkatbewnasmihjneellesgebluekgkoignnveonorophe0m4./W0a1/ar2o0m10? met de beste meester Maarten. Ook voor mij omdat ik kreeg de Omdat ik aardig ben en hard werk.bTot/deieiejzjsdfdeetemelenfnnsoinstmelgeaiedeerneelendijsznkigtev,seatznjrneaoa. arladeelmsisnn: gmt/heebNagbekeeezdinkinetwtrm/oelaoelinarjekddlrlnesigaedeasinogmtgoriejar/dntme/vmvnraaavnvteaairgcNnlzaeeigddnereena/nrmlealtmiendijndadwstob/icorgarieetdlofel.ejeeerkreomdnm.a. eBkBneijijdvnvoeooeotrnribjbdveeeee/rldlbd:eveostnlec:throgreooinjievd. eien/z/ibnijlmveozaeekgneen/lijz/kinnvaemarasmkcwehniolloe/rnddeTdbDvgebTEeeeaenueegnztdzszneeeewoosinrkirnekeliwokdktbd/tboheotkdgeoveneaeaernoid:ndnwktmsLbtieegwdNeeeigejeiavtnreneseet/dgtntbreei.wdmjevdrnDdeorselaoiouteieekmnesornsnddretkdigiksenag/mrgorsnohemitejaeeleninenjsdbtnd:aevz,abraavouedemelracwgg.senaaegdtlWamageeedpteranee.llt/jeeiovWebzaenruifesiaxaodregaanreremDrddragivoeivjvieargpoirmerleeseoorsc?tlnrnuutedwiioWeseehav.t/utenaener.mvnrrrddtmeoeheenlvieinzkj.mtkeeEezke:nlirrenjImnnivbsjkgeeeeegsnhngevete.rsalikbiinEtjenupeenfvnredhene.dneerenMomsn/vocearrhsemlollieoreluhilmzjeewdemnmbs.andeenbegdhdoreedebeibwjaekpkteelierakrnnahnkv.ingejeeDtrrnsrisajosekctcmnieanhbsdibpledleeeiltseaagne:aurdkBmtsiejeispeinejeebrntnnn.e.gdsmeMaoeltmmetesiakrhteihdgmeeaennol pHartelijke groet,Dahir Aynan 41

42

Liesbeth van Leeuwen Als vrijwilliger van ISKB kwam ik aan huis bij een Turkse mevrouw en van lieverlee raakten we steeds dieper aan de praat, over van alles. Ze ging zich echt uitspreken. Het kwam vaak voor dat mannen er huiverig voor waren dat hun vrouwen beter Nederlands leerden spreken. Maar deze echtgenoot wist me te verbazen. Na een aantal keer op de achtergrond meegeluisterd te hebben, gaf hij aan dat er in onze gesprekken dingen aan de orde kwamen die hij helemaal niet wist van zijn vrouw. Was het geen goed idee een gespreksgroep te starten voor mannen én vrouwen?! Dat vond ik heel leuk! Ik gaf ook les in Leidsche Rijn, aan groepjes dames. We startten om 9.00 uur, dat moest haalbaar zijn, vonden we. Het kwam alleen vaak voor dat cursisten later binnen kwamen, soms pas om half tien. Ze gingen dan met veel omhaal zitten en daarmee verstoorden ze de les. De dames in kwestie gaven aan dat ze er niet zoveel aan konden doen. Want onderweg van huis naar de lessen kwamen ze allemaal bekenden tegen. En je vriendinnen die kan je toch niet zomaar laten staan? Daar maak je toch even een praatje mee? Daar was ik het niet mee eens. Je kan ook aangeven dat je onderweg naar de les bent en later op de dag graag tijd voor ze vrij maakt. De andere cursisten bleven stil, maar ik merkte dat mijn opmerkingen hartgrondig door hen werden beaamd. Het was voor iedereen fijn dat de les steeds minder vaak werd onderbroken door laatkomers. De vertraging onderweg door alle aanspraak kwam me trouwens niet helemaal onbekend voor. Zelf lukte het me altijd om op de heenweg in een kwartier van de Meern naar de leslocatie in Leidse Rijn te fietsen, terwijl ik er op weg naar huis soms meer dan een uur over deed, door alle ontmoetingen en bezoekjes. 43

Shahla Rangi “Ik kwam in 2011 met mijn dochter Aradogt in Nederland.” 11 OKTOBER 2012: Marianne: Op de fiets naar mijn nieuwe lesneemster Shahla uit Iran was ik erg benieuwd EERSTE ONTMOETING TUSSEN hoe het zou gaan. Altijd spannend: zou het klikken???? SHAHLA EN MARIANNE Shahla: Ik was al een paar dagen heel zenuwachtig, want ik kon niet goed praten en 11 ‫ اﮐﺘﺒﺮ‬2012 contact maken. Ik had mijn huis extra netjes ‫اوﻟﯿﻦ ﺟﻠﺴﮫ ﺑﯿﻦ ﺷﮭﻼ و ﻣﺎرﯾﺎن‬ gemaakt. Ik vroeg aan Marianne: wat wil jij drinken? Koffie of thee? M: Koffie graag. Jij bent de eerste die koffie aanbiedt! Ik heb veel vragen aan jou, maar eerst44

“Altijd spannend: zouhet klikken?”MarianneKling-Berkhoutvertel ik wat over mezelf. Ik ben getrouwd en woorden ken je en herhaal je. Bij de bankheb 2 zonen, die niet meer thuis wonen. Ik vind aangekomen zeg ik: bank. Maar een bank is ookhet leuk om met andere mensen te praten en les voor geld.te geven. Shahla knikt dat ze het begrijpt. En jij? S: Ja, ING.Ben je al lang in Nederland? M: Wat leuk dat je dat al weet!S: Ik was getrouwd. Ik heb twee zonen in M: Wat vind je moeilijk????Teheran wonen. Ik kwam in 2011 met mijn S: Alleen praten. Mijn tandarts en huisarts zijndochter Aradogt in Nederland. In 2012 kwam ik ook Iraanse mensen. Ik praat nooit Nederlands,in Utrecht. ook niet bij boodschappen doen.M: Je hebt een heel mooie flat en mooie dingen M: Dan gaan we daar aan werken.in huis. Ik wijs ze aan en benoem ze. Sommige 45

46

47

INZICHTEN UIT EEN TEKENCRISISHet was intussen half mei en het jaar zat er Ik zag opeens dat het zo’n verschil is of je als kindbijna op. Mijn ‘maatje’ Mohammed had na hard van 14 naar de tweede overgaat of dat je blijftstuderen het einde van het schooljaar gehaald. zitten op een vak waarvan je op dat moment nietEn toen kwam er een lijk uit de kast. Mohammed begrijpt waarom het zo belangrijk is. Mohammedbleek een tekening te missen, hij zei dat hij die was al de oudste van de klas... En het werd mijkwijt was. Hierdoor kreeg hij een 1 voor tekenen duidelijk hoe onmogelijk het is voor ouders meten zou hij blijven zitten. We zaten allebei in zak een taalachterstand om met de tekenleraar inen as. Zijn moeder verviel in een fatalistisch: ”ze gesprek te gaan op zoek naar een oplossing.moeten ons altijd hebben” en gaf het op. Daarnagaf Mohammed het zelf ook op. Het heeft mij verrijkt om te ervaren dat je met een kleine ingreep, door de mensen met elkaarUiteindelijk was er maar weinig nodig om het op te in contact te brengen en ze elkaars standpuntlossen. Ik heb een paar keer met de leraar gemaild te laten zien, zoveel verschil kan maken. En heten gebeld. Gelukkig mocht Mohammed een nieuwe maakt me trots dat een jongen met zoveel mindertekening maken. Na 5 middagen ploeteren was de kansen nu zo goed op koers is.tekening van het gezicht klaar. Hij kreeg een 6 enhet jaar was gered! Chris Vrolijk‘En toenkwam er eenlijk uit dekast.’48

18 OKTOBER2007“Ze vonden al die kleine ‘Deltaplan Inburgering’.gebouwtjes wel leuk, We hoorden dat politici soms wel 12 uur per dagmaar de ontmoeting met werken maar toen we op de tribune zaten viel hetelkaar veel leuker.” met dat werken nogal mee, vonden de vrouwen. 140 van de 150 Kamerleden waren aanwezig enHet Oranjefonds had een reisje georganiseerd naar moesten middels handopsteking stemmen overMadurodam en de Tweede Kamer. Wij, Utrechtse diverse zaken. Tussendoor zaten ze naar ons telesgeefsters en –neemsters, mochten mee. kijken, papieren door te nemen, met elkaar te keuvelen of hun mail te checken. Het was voorZestig vrouwen in één bus. Gelukkig keek de iedereen interessant om dit gebeuren eens mee techauffeur bij het inladen een andere kant op, er maken.moesten zelfs vrouwen op de grond zitten. In de bus terug bedankten drie lesneemsters voorWe hadden ons er heel wat van voorgesteld om deze fijne dag. Een van hen verwonderde zich‘onze vrouwen’ iets van Nederland te laten zien, erover dat zij nu voor het eerst helemaal niet wistal was het in het klein. Wat we ons vooraf niet wat haar kinderen aan het doen waren…gerealiseerd hadden, was dat de vrouwen eigenlijkniets van Nederland gezien hadden. Ze vonden Marianne Kling-Berkhoutal die kleine gebouwtjes wel leuk, maar deontmoeting met elkaar veel leuker. Bij de Dom van 49Utrecht en z’n werfkeldertjes wilden ze wél allemaalop de foto. Ook de Prins Clausbrug werd herkenddoor de Kanaleneilanders, al was het in het echt deErasmusbrug. Schiphol, de havens en de treintjeswaren mooi gemaakt, vonden ze.Pas spannend werd het in het gebouw van deTweede Kamer. We moesten afscheid nemen vande jassen en de tassen; de paspoorten werdennauwgezet gecontroleerd.Bij de uitgebreide lunch hieraan voorafgaand hadminister Vogelaar ons verteld dat er ’s middagsgesproken zou worden over het door haar ingediende

THE MAKING OFJUBILEUMVOORSTELLINGTaal doet wonderenCAST & CREW van Taal doet meer een voorstelling op maat te maken. Uit de haar beschikbare pool aan vaste freelancers koosBeide organisaties zijn gevestigd in De Alchemist aan Welmoed de acteurs Liesbeth Rood en Ronald de Bruin omde Koningin Wilhelminalaan in Utrecht. Begrijpelijk mee te werken aan het jubileumprogramma. Daarnaastdat daar dan ook de eerste kennismaking plaatsvond doen cursisten en vrijwilligers van Taal doet meer meetussen Taal doet meer en Theater A la Carte. aan de voorstelling die de naam Taal doet wonderen heeftHet contact tussen de twee organisaties leidde al meegekregen.gauw tot het verzoek aan Welmoed de Graaf vanTheater A la Carte om voor het 30-jarig jubileum50