Haber Bülteni 12. Sayı

N O S TA L J İ anlayamadığım çağdaş yaşam ve çağ- sen dürüst ve çalışkansın, ama bunlar daş kıyafet konulu bir emir bana tebliğ önemli değil, devletin işi ağır aksak da edilmişti. Namazı bırakıp hanımın başı- olsa yürür, önemli olan bize ayak uydur- nı açtığımda, işlerin düzeleceği ve bilgi mandır” demişti. MEBS Başkanı da bu- kapasitemin artacağı belirtiliyordu. na benzer sözler söyledi. Geçmişte bir tabur komutanı 1,5 saat içki içirmek için —Son görev yeriniz neresiydi? baskı yaptı. Ege Ordu MEBS Başkanlığı İkmal Şube Müdürlüğü idi, ancak İkmal Şube Bunlar ya kendi kin ve nefret duygu- Müdürü olmama rağmen Ordu Muha- larını dışa yansıttılar ya da kendi gele- bere Denetleme Üyeliği görevini de yü- ceklerini bize yapılan baskıda gördüler. rütüyordum. Biz müsbet hareket etmeyi, fertlerin fani olduğunu, devletimizin devamlılığının —Amirlerinizin ve çalışma arka- esas olduğunu, amirlerimizi de idare daşlarınızın bu olaya tepkisi nasıl edecek tarzda hareket etmeyi öğren- odu? dik. Tahrip etmek, bozmak herhangi bir şartın yerine getirilmemesi ile gerçekle- Yılan gibi zehirlemekten zevk alanlar şiyor bu yüzden kolay. Tamir ise bütün müstesna hepsinin üzüldüğünü gördüm. şartları yerine getirmeyi, fedakârlığı, bir Bazıları açıkça üzüntüsünü belirtti. bedel ödemeyi gerektiriyor ve zaman alıyor. —Amirlerinizle aranızdaki diyalog nasıldı? —Takdir ya da cezalarınız var mıy- dı? Ben amirlerim tarafından kanuni ve meşru olarak verilen görevleri har- Bizler için “Bunlar suç işlemez siz suç fi harfine yerine getirmeyi ve amirlere bulacaksınız” diye yayınlanan bir emir- itaat etmeyi farz kabul ederek çalıştım. leri vardı. Bu nedenle hep bizde bahane Çalışmayı da ibadetin bir parçası ola- aradılar. Bir seferinde GAZİANTEP’teki rak gördüm. Bana tebliğ edilen yazıda görevim esnasında bahane buldular ve ibadetle çalışmayı birbirine karıştırma- “bahane arıyorduk bulduk” diye Tugay mam yazıyordu. Bir tabur komutanı “ Kurmay Başkanı haber gönderdi. Yine Ben amirlerim tarafından kanuni ve meşru olarak verilen görevleri harfi harfine yerine getirmeyi ve amirlere itaat etmeyi farz kabul ederek çalıştım. Çalışmayı da ibadetin bir parçası olarak gördüm. Bana tebliğ edilen yazıda ibadetle çalışmayı birbirine karıştırmamam yazıyordu. 50 ASDER | nisan-mayıs 2009

N O S TA L J İ bizlere takdir verilmemesi ile ilgili emir- Yasadışı bir faaliyetim varsa hak- Yasadışı bir ler vardı. Bu noktada bir olayı anlatmak kımda hukuki işlem yapmayan amir- faaliyetim varsa istiyorum; lerim de suçludur. Zira TSK’nın kendi hakkımda hukuki yeterli mahkemesi ve savcıları var. İç işlem yapmayan Yunanistan ile aramızdaki İkizce Hizmet Kanununa göre suç işleyenleri amirlerim Adaları (Kardak) krizi sırasında gece bir haber vermemek en azından bir disip- de suçludur. alarm mesajı gelmiş, Tabur Komutanı lin suçudur. Hiçbir amirimin ben binbaşı Zira TSK’nın bana telefon ettirdi, beni birliğe çağır- olana kadar bu konuda benim hakkım- kendi yeterli dı. Ben birliğe uzak olan lojmanlarda da kanuni işlem yapmadığı için ceza mahkemesi oturmaktaydım. Santrale sordum “Araç aldığını görmedim, duymadım. Anladı- ve savcıları gönderecek mi” diye. “Kendi imkânları ğım kadarıyla devrimci görüşler cebir, var. İç Hizmet ile gelsin” demiş. Birliğe yakın olan loj- zorlama içeren görüşlerdir. Ben kendi Kanununa göre manda oturan ve emrimde çalışan ast- halinde, kimseye zorla bir şeyi kabul et- suç işleyenleri subay arkadaşımı araçla aldırmış. Ben tirmeyi asla düşünmeyen – Biliyorum ki haber vermemek kendi imkânlarımla gittim. Kriz bittiğinde medenilere galip olmak ikna iledir zorla en azından bir personele takdir yazıları yazıldı. Bera- olmaz- bir kişiyim. disiplin suçudur. ber çalıştığım astsubay takdir edildi, Hiçbir amirimin amir astının yaptığı ve yapmadığı şey- Suç isnat edenler iddialarını ispat ben binbaşı lerden sorumludur prensibine rağmen etmeliler. Neden yargı denetiminden olana kadar bu ben takdir edilmedim. Bize takdir verme kaçıyorlar? Yoksa suçlu kendileri mi? konuda benim yasağı emrinden önce böyle durumlar- Gelsinler iddialarını ispat etsinler ben hakkımda kanuni da tüm şube personeli takdir alırdı. her zaman hazırım. Düzmece raporları işlem yapmadığı da varsa onu da bilmiyorum. Düzmece için ceza aldığını —Ne ile suçlandınız? raporlarla değil yargı kararları ile yüzle- görmedim, Ne ile suçlandığımı ayrıldığımda öğ- şelim. duymadım. rendim. Sonradan emekli olan bir ast- subaydan duyduğuma göre yasadışı —Silahlı Kuvvetlere ilk naspınız- İslami Devrimci görüşe mensupmuşum. dan itibaren hiç sorun yaşadınız mı? Ben böyle bir şeyin ne olduğunu bilmi- İnsan haklarına aykırı herhangi bir yorum ki mensubu olayım. muameleye maruz kaldınız mı? —Suçlanmış olduğunuz özellikler Bir muhabere tabur komutanı; Kara gerçekten sizde var mı? Kuvvetleri görgü ve protokol kuralları kitapçığında içki içmeyenlere ısrar edil- Suçlama; 1.Yasadışı, 2.Devrimci İs- meyeceği belirtilmesine rağmen, maka- lami Görüş. mında verdiği bir kokteylde 1,5 saat içki nisan-mayıs 2009 | ASDER 51

N O S TA L J İ içmem için ısrarda bulundu. İçmeyece- nıza geldi mi? Hangi duygularla bu ğim kararırımın kesin olduğunu anlayın- mesleği tercih ettiniz? Ne umdunuz ca beni makamından dışarı gönderdi. ne buldunuz? Tüm bu yaşananlar- MEBS başkanı evime gelip askeri şura dan sonra mesleğinize, amirlerinize kararına uygun tutanak tutacağını söy- bakış açınız değişti mi? Çağırsalar ledi. “senin partin vatanı satıyor” itha- döner mi siniz? mında bulundu. Ben “benim partim han- gisi, kaydım nerede” diye sorduğumda Askerlik mesleğini kutsal bir meslek özür diledi. Başka bir muhabere tabur olduğu için seçtim. 1914’te savaşa gidip komutanı, hangi partiye oy verdiğimi bir daha dönmeyen dedemin ne olduğu- sordu. Bu benim Anayasal hakkım, şim- nu bile öğrenemedik. Babamın “Asker- diye kadar eş ve çocuklarıma da hangi lik mesleği hiç hile götürmez” sözleri ile partiye oy verdiğimi söylemedim. Ama yetiştim. Ordumuza bu gün de asla toz mademki merak ediyorsun …. Partisine kondurmam. Ancak; ordu içinde bazı oy veriyorum dedim. Söylediğim parti insan haklarına aykırı olarak keyfi mu- tahmin ettikleri parti değildi. amele yapanlar, ordumuzu yıpratarak ülkemizi insan hakları ihlali konusunda Eşim başörtülü olduğu için Orduevi aşağı sıralara çekmekteler inancında- ve Askeri Hastaneye alınmadı. Servis- yım. İnancımızın icaplarını yerine getir- lerde problem yaşadı. 28 Şubat süreci- me gayretinde olduğumdan çok baskıla- ne kadar suçumuz yoktu da bu süreçte ra maruz kaldım. Mescit uzak, odamda mi birden suçlu olduk halen anlayama- namaz kılmak yasak, yakında müsait dım. bir yerde namaz kılmam suç, hani Allah ile kul arasına girilmezdi? Biz namazı- —Başınızdan geçen bu hadiseler mızı Allah için mi kılacağız, ya da sizin ruhsal durumunuzu nasıl etkiledi? için mi terk edeceğiz? İşimiz aksattık Hiç Psikolojik tedavi gördünüz mü? Hiç psikolojik tedavi görmedim. Söz anlamayan insanlara verilecek en iyi cevap sukuttur, kaidesi gereği susmayı tercih ettim. Kendimi hiç suçlu hisset- medim. Başım göğe ulaşacak kadar onurlu hissettim. Bize yapılan muame- lelerin inancımızdan dolayı yapıldığını bildiğimden sabrettim, tevekkül ettim. Kırıldım fakat eğilmedim. “Dünya ma- dem fanidir, değmiyor alaka-ı kalbe” di- ye düşündüm. Eşim başörtülü —Eş ve çocuklarınız ile birinci de- olduğu için rece yakınlarınız ne şekilde etkilen- di? Orduevi ve Askeri Hastaneye Ailem inançlı bir aile. Annem, babam, alınmadı. eşim yapılan muameleyi hoş karşılama- Servislerde salar da; üzüntü belirtisi göstermediler. Yalnız çocuklarım küçük olduğundan problem yaşadı. etkilenmiş olabilirler. 28 Şubat sürecine —Bu mesleğe girerken başınıza kadar suçumuz böyle bir hadise geleceği hiç aklı- yoktu da bu süreçte mi birden suçlu olduk halen anlayamadım. 52 ASDER | nisan-mayıs 2009

N O S TA L J İ mı hiç? Veya bir aksaklık için namazı Amirlerimizin tamamının bizi koru- bahane yaptığımız oldu mu? Olduysa madığını söylersek haksızlık etmiş olu- cezalandırsaydınız, Askeri Mahkemeler ruz. Ben biliyorum ki inanç değerleri be- niçin var? Yetersiz mi? nimle örtüşmeyen amirlerimden himaye gördüm. Bunu aksini de gördüm. Kimin “Doğacaktır sana va’dettiği günler himmeti milleti ise o tek başına bir mil- Hak’kın lettir. Kimin himmeti kendi şahsı ise o bir canavardır. Himmetini büyük tutan- Belki yarın belki yarından da yakın” lar insanlığa hizmet eder. Sahsını düşü- nenlere söyleyecek bir sözüm yok. —Bugün gerçekçi bir bakışla de- ğerlendirdiğinizde size haksızlık ya- -AHİM’e başvurdunuz mu, sonuç pıldığını düşünüyor musunuz? ne oldu? Kesinlikle haksızlık yapıldı. En ba- Gerek yurt içinde gerekse AHİM’de sitinden madem suçluyum neden mah- dava açtık bir netice alamadık. Büyük kemeye çıkarılmadım. Bu benim temel davalar büyük mahkemelerde görülür, hakkım değil mi? Yapılan haksızlık bir herhalde bu mahkemeler davanın bü- bana yapılmadı ki. Ben ben olduğum yüklüğü altında kalacakları endişesi ile için, suç işlediğim için haksızlığa uğ- davaya bakma cesaretini gösteremedi- ramadım. Ben Müslüman’ca yaşamak ler. istediğim için haksızlığa uğradım. Dola- yısı ile başta Allahın hakkı gasp ediliyor. -Emekli edildikten sonra ne yaptı- Peygambere saygısızlık ediliyor. İnan- nız? Aile, akraba v.b çevrenizde nasıl dığını yaşamak isteyen tüm insanlığa karşılandınız? saygısızlık ediliyor. Emekli edildikten sonra bir tanıdığı- - Amirleriniz sizi niçin korumadı? mın isteğiyle biraz da basını tanımak amacıyla 8 ay bir gazetede çalıştım. Ailem ve Ailem ve akrabalarım bir cani, bir akrabalarım bir hırsız, bir dolandırıcı ya da vatan haini cani, bir hırsız, ile karşılaşmadığı için bizlere bir kah- bir dolandırıcı ya raman nazarı ile baktılar. Biz olayları da vatan haini ile ve elimize belge olarak tutuşturdukları karşılaşmadığı evrakı her fırsatta milletimize anlattık, için bizlere bir anlatıyoruz ve anlatacağız. Bu fakir mil- kahraman nazarı letin ordusunu milletin aleyhindeki faa- ile baktılar. Biz liyetlerde kullananlardan, millet adına olayları ve elimize hesap sorulması için elimizden gelen belge olarak gayreti Allah’ın izni ile göstereceğiz. tutuşturdukları evrakı her fırsatta Emekli edildik ama milletin gönlün- milletimize de yaşıyoruz. Bu gemiyi batırırsak için- anlattık, de kendimizin de batacağını biliyoruz. anlatıyoruz ve Gemiyi parçalara ayırıp batırmaya ça- anlatacağız. lışanlar olduğunu da biliyoruz. Onların şer planlarının akim kalması için Allah’a dua ediyoruz. -Şu andaki durumunuz nasıl? Ai- lenizi nasıl geçindiriyorsunuz? Havacılıkta bir tabir vardır. “Havala- nisan-mayıs 2009 | ASDER 53

N O S TA L J İ Emekli edilme- nıp da yere inmeyen uçak yoktur.” der- kişilersek hangimiz ne suç işledi? Han- me vesile olan ler. Yaratılıp da rızkı verilmeyen canlı gimiz yargılandı? Ama bizim dışımızda aldığı talimatı da yoktur. Hem helal rızk insanın ihtiyar şimdi yargılananlar ve hatta ceza alıp yetersiz bularak ve iktidarı dairesinde de değildir. Allah erlik rütbesine getirilenler var. Millet şahsi baskı uygu- nasip etti emekli maaşım var. Çocuklar uyandı uyanıyor daha da uyanacak, ar- layan albayla ilk okudu memur oldular, çok şükür mad- tık hak ve hakikat konuşacak. karşılaşmamızda di sıkıntımız yoktur. İktisat ve kanaate afallamıştı. Daha alışmışız. Lüks tüketimimiz yok. “Dünya -YAŞ Kararları hakkında düşünce- sonra yavaş yavaş sizin olsun ahiret bize yeter” diyoruz. leriniz. alıştı. Vazifeli iken aslan kesilenler, -Emekli olduktan sonra amirlerinizle Evvela YAŞ kendi adını değiştirmeli. emekli olduktan hiç karşılaştınız mı? Nasıl oldu? Mesela herhangi olaya maşa olmamak sonra kuzu oldu- şartıyla MAŞ olmalı. Milli Askeri Şura lar. Şu anda aynı Emekli edilmeme vesile olan aldı- olabilir. Anayasa ve kanunlarda gerek- caminin Cuma na- ğı talimatı yetersiz bularak şahsi baskı li düzenlemeler yapılarak bu kurumun mazı müdavimle- uygulayan albayla ilk karşılaşmamızda keyfi uygulamalarına, milli ve manevi afallamıştı. Daha sonra yavaş yavaş değerlerimize yapılan saygısızlıklara rindeniz. alıştı. Vazifeli iken aslan kesilenler, son verilmelidir. emekli olduktan sonra kuzu oldular. Şu anda aynı caminin Cuma namazı mü- -Okuyuculara vermek istediğiniz davimlerindeniz. Özellikle o camiye gi- son mesajınız nedir? diyorum. Yaptıkları ile ilgili asla bir şey sormuyorum ve sormayacağım. O’nu Bizler biz olduğumuz için değil, bizler kendi psikolojisi ile başbaşa bırakıyo- siz olduğumuz için tasfiye edildik. Bizim rum. Savunma yapıp rahatlamasına fır- davamız sizlerin de davası, milletimizin sat vermeyeceğim. davası. Başta milletin temsilcileri olmak üzere; tüm sivil toplum örgütleri, müsbet -Sizin emekli edilmenize etkisi hareket ve kanunlar çerçevesinde bu olan herkese neler söylemek istersi- keyfi uygulamaların son bulması için, niz? çanla, başla gayret göstermeliler. Atatürkçülük adına hareket ettiğinizi Bir zamanlar vatan haini diye tanı- söylüyorsunuz ve bizi de itham ediyor- tılan Nazım HİKMET’in itibarının iade sunuz. “Adalet mülkün temelidir” sözü edildiği bir ülkede YAŞ ile mağdur edi- Atatürk’ün ise neden adil davranarak lenlerin de mağduriyetlerinin giderilme- bu söze uygun hareket etmiyorsunuz? si, itibarlarının iade edilmesini temenni Yoksa bu söze inanmıyor musunuz? ediyor ve lazım görüyorum. İnanmıyorsanız sizler nasıl Atatürkçü- sünüz? Milletin bütünlüğü, devletin beka- sının öncelikli vazifelerimiz arasında Bizi emekli etmekle sadece bize mi olması gerektiğine inanıyor, milletime zarar verdiniz? Milletin okullarında bo- saygılarımı sunuyorum. şuna mı masraf yapıldı? Bizler zararlı 54 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN Orgeneral Başbuğ’un konuşmasında neye katılmadım? Hasan Cemal - Milliyet Paşa’dan dinlemiştim. Türkiye’de asker- Genelkurmay Başkanı Orgene- Önüne yaydığı çalışma kartlarına sivil ilişkilerinin ral İlker Başbuğ’un Harp Akademileri demokrasilerdeki Komutanlığı’ndaki yıllık değerlendirme bakarak, askerin ‘bireysel özgürlükler’e olağan yerine konuşmasını iki saat boyunca dinle- değil, ‘kolektif’ ya da ‘azınlık’ haklarına oturması için dim. karşı olduğuna bana anlatmıştı. hem zihinsel hem Yeni ne vardı?.. yasal değişiklikler Demokrasi vurgusu mu? Başbuğ Paşa da böyle dedi. gerekiyor. Demokrasi tarifi mi? Demokrasilerde askeri otoritenin si- Demokrasi Üst kimlik-alt kimlik tahlillerinde dik- vil otoriteye tabi olduğunun altını ilke ve hukukun kati çeken bireysel kültürel özgürlükler olarak çizerken, bunun ülkeden ülkeye üstünlüğü konusu mu yeni olabilirdi? değişebilen bazı özellikler taşıyabilece- açısından bu Yoksa, Cumhuriyet’le birlikte ‘ulus- ğini de söyledi Orgeneral Başbuğ. Yani ihtiyaç uzun devlet’in kuruluş sürecindeki politikalar- bizim ülkemiz biraz daha farklı demeye yıllardır orta yerde la ilgili bazı ince ayar çabaları mı yeniy- getirdi. duruyor. di konuşmada? Gerek asker-demokrasi, gerekse Laiklik anlayışında, dini ‘cemaatler’e asker-devlet ilişkilerine değinirken sık bakışta eskiye göre değişimin işaretle- sık Huntington gibi bazı uluslararası rinden söz edilebilir miydi? üne sahip siyaset bilimcilerden de ak- Ya da asker-sivil ilişkilerinin demok- tarmalar yaptı. rasi içindeki yeriyle ilgili bazı nüanslar İnandırıcı olabildi mi? mı vardı Başbuğ’un konuşmasında? Beni ikna edemedi. Kürt sözcüğünün, ‘Kürt kökenli va- Türkiye’de asker-sivil ilişkilerinin de- tandaşlarımız’ bağlamında telaffuz edil- mokrasilerdeki olağan yerine oturması mesi mi yeniydi? için hem zihinsel hem yasal değişiklik- PKK ile mücadele çerçevesinde, ler gerekiyor. Demokrasi ve hukukun terörist ve terörle mücadele ayrımları- üstünlüğü açısından bu ihtiyaç uzun yıl- na ilişkin geçmişe kıyasla herhangi bir lardır orta yerde duruyor. farklılık mı? Orgeneral Başbuğ, bir konuya daha Orgeneral Başbuğ’un 55 sayfalık ko- değindi: nuşmasını dinlerken, askerin temel ko- Ordunun saygınlığı... nulara bakış açısından yeni ne var, yeni Bazı ‘önyargılar’la ve ‘demokratlık ne olabilir sorusunu düşündüm. kisvesi’altında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Var mıydı yeni bir şey? saygınlığını sarsmak isteyenlere de sö- Böyle demek zorlama olabilir. zü getirdi ve şöyle dedi: Genelkurmay Başkanı, öyle anlaşılı- “Türk Silahlı Kuvvetleri demokrasiyi yor ki, askerin yaklaşımlarına bazı ince engelleyici bir kurum değildir.” ayarlar, ince ayrımlar yapmak istemişti. Bu cümleyi yazdıktan sonra kenarı- Bunların ipuçları yok değildi ama fazla- na not düştüm: sıyla üstü örtülüydü hepsinin... “Acaba?..” Örneğin, Orgeneral Başbuğ’un üst Çünkü ben farklı düşünüyorum. kimlik-alt kimlik çerçevesinde dile getir- Türk Silahlı Kuvvetleri bugüne ka- diği ‘bireysel kültürel özgürlükler’ konu- dar darbeleri ile, muhtıraları ile, siya- sunu 1990’lı yılların Genelkurmay Baş- sete doğrudan dolaylı müdahaleleri ile kanı ve DYP milletvekili Doğan Güreş Türkiye’de demokrasi ve hukuk düze- ninin yerli yerine oturmasında olumsuz rol oynamıştır; eksileri artılarına ağır basmıştır. nisan-mayıs 2009 | ASDER 55

BASINDAN Millî Savunma O kadar çok örneği var ki. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin de kendi içine Bakanı’na Böyle düşünmek, ne ‘önyargılı’ ol- dönerek köklü bir özeleştiri mekanizma- maktır, ne de ‘demokratlık kisvesi’ altın- sı çalıştırması gerekir. bağlanmaya da askeri yıpratmaya çalışmaktır. itiraz eden bir Tam tersine... Bu çerçeveye hiç kuşkusuz yaşa- Demokrasi ve hukuk düzeni içinde dığımız darbelerin, muhtıraların, aske- orgeneralin, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin doğru yerini ri yönetimlerin ya da birkaç yıl önceki bir üsteğmen savunmak, onun saygınlığını korumak ‘darbe tertipleri’nin de sokulması, bu ve kollamakla eşanlamlıdır. ülkede hem demokrasi ve hukuk, hem karşısında Öte yandan, Orgeneral Başbuğ, de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin saygınlığı hazırola geçip Cumhuriyet sonrası Türkiye’sinde ‘ulus- açısından şarttır. selam durmaya devlet’in kuruluş aşamasındaki bazı aşı- da itiraz etmesi rılıkları ve bunların bugüne dönük kötü Tekrar belirtmek isterim. gerekmez mi? mirası üstünde daha çok düşünmeli. Askeri eleştirmek asker düşmanlığı Bir orduyu ordu Kürdün, Kürtçenin yok sayıldığı, değildir. Türk Silahlı Kuvvetleri’ni bazı yapan disiplini Kürtçe konuşmakla Kürtçe isim koy- bakımlardan eleştirmeyi ‘asker düş- ve hiyerarşisidir. manın yasaklandığı bir Cumhuriyet manlığı’ içine sokmak, yanlışları sorgu- Türkiye’sinde, ‘Kürt ayaklanmaları’nı lamayı önlemektir ki, bu da demokrasi- Şayet bir anlatırken, tarihimizde yaşadığımız leri demokrasi yapan özgür tartışmaya üsteğmen, koca bu ‘inkârcı’ politikalar göz ardı edilir- büyük bir darbe indirmek olur. koca orgeneralleri se, bugünkü Kürt ve PKK sorunlarını Orgeneral Başbuğ’un konuşması, Türkiye’nin aşabilmesi uzak ihtimal farklı düşünenlerle bir tartışma ihtiya- karşısında olur. cından, bir diyalog kapısı aralama ihti- hazırolda Daha fazla ‘vatan evladı’nın şehit ol- yacından da doğmuş olabilir. maması, ölmemesi için bu noktaya ge- Öyleyse, olumlu bir gelişme... tutabiliyorsa, o rekli önemin verilmesi şart... Tartışılacak konu çok çünkü. orduyu bırakın Güneydoğu’da binlerce ve binlerce Ve Türkiye’nin daha fazla gerilme- faili meçhul cinayet yaşandı. mesi, kutuplaşmaması için özgür tartış- savaştırmayı Susurluk yaşandı. ma ve diyalog ortamlarına kesin ihtiyacı savaş meydanına 12 Eylül’de örneğin Diyarbakır Aske- var. ri Cezaevi felaketi yaşandı. Genelkurmay Başkanı’nın konuşma- götürmeyi bile Bu acıların tümünden eğer dersler sıyla ilgili bazı düşüncelerimi de yarınki başaramazsınız. çıkarıp bu ülkede demokrasi ve hukuku yazıma bırakıyorum. oturtacaksak, böyle bir niyetimiz varsa, Milliyet Gazetesi İnternet Sitesi, 15.04.2009 Millî Savunma Bakanı’nın paltosunu tutan komutanlar Mümtaz’er Türköne / Zaman lanırsa, o zaman “askerliğin içine poli- tika sokulur” diye, itirazını gerekçelen- Başlıktaki ibare, eski genelkurmay diriyor, Yaşar Büyükanıt. Örnek olarak, başkanlarından Yaşar Büyükanıt’a ait. Demokrat Parti döneminde Millî Savun- Büyükanıt, Genelkurmay’ın Millî Sa- ma Bakanı’nın paltosunu tutan komu- vunma Bakanlığı’na bağlanmasına iti- tanlardan bahsediyor. raz ediyor. Dünyada tek örnek olarak sadece bizde genelkurmay başkanları Asker-siyaset ilişkisinin farklı boyut- doğrudan Başbakan’a bağlı. ları var. Bu boyutların hepsinde kelime- lerin anlamları değişiyor. Eğer konuşan Eğer Millî Savunma Bakanı’na bağ- bir asker ise “siyaset” kelimesi doğ- 56 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN rudan “demokrasi” anlamına geliyor. subayların önünde selam durmalarıdır. Mesele mesleğin Hatırlayalım: Demokrat Parti iktidara “Palto tutmak” kabul edilebilir bir şey şerefi ise, geldiği zaman ordunun statüsünü de- değil; ama hiyerarşinin tersine dönmesi askerlerin önce ğiştiren hiçbir düzenleme yapmadı. Ge- askerliğin şerefini değil kendisini bile or- halka güvenmesi nelkurmay Başkanı, DP iktidara gelme- tadan kaldıracak daha vahim bir durum gerekir. Hele den önce de Millî Savunma Bakanı’na değil mi? Genelkurmay, bağlıydı. Tek parti dönemindeki düzen dünyanın çok partili hayatta da olduğu gibi de- Özden Örnek’in anılarında, 2002 her yerinde vam etti. O zaman Büyükanıt’ın itirazı, Ağustos Şûrası aktarılıyor. Anlatılanlar, olduğu gibi tek parti döneminin savunma bakanla- denetimsiz bir bürokratik kurumdaki hi- Millî Savunma rına değil, Demokrat Parti’nin savunma zipleşmelerden ve kişisel çekişmelerden Bakanı’na bakanlarına yönelik. Aradaki fark ne? ibaret. Ayak oyunları ile Edip Başer’in bağlansın; İkincisinin doğrudan sandıktan çıkma- Kara Kuvvetleri komutanı olması engel- şayet paltosunu sı, yani halkın iradesini temsil etmesi. leniyor. Ordunun komutasını devralan komutana “Palto tutmak” abartılı ve aşağılayıcı bir Genelkurmay Başkanı’nın hiçbir şey- tutturmaya ifade; askerliğin şerefine aykırı. Ama, den haberi olmuyor. Bu olup-bitenlerin kalkan bir Büyükanıt’ın itirazı demokratik iktidar- adı bal gibi siyaset değil mi? bakan çıkarsa, ların savunma bakanlarına yönelik. Bu evelallah onun durumda asker sadece demokratik ik- O zaman askerlerin anlayacağı dil- cezasını elbirliği tidarların emrine girmeye karşı çıkmış den konuşalım. Biz, asker üzerinde ile sandıkta biz olmuyor mu? Kısaca, askerlerin itiraz “siyasî denetim” istiyoruz. Yetkisini biz- veririz. ettiği asker-siyaset ilişkisi değil; genel- den alan demokratik iktidarların orduyu kurmay başkanlığı görevi üstlenmiş bir denetlemesini bekliyoruz. Başta terör asker, demokratik iradenin emrine gir- konusu olmak üzere güvenlik konu- meye itiraz ediyor. sunda zaafla karşılaşmamak, üzerinde üniforma ve elinde silah bulunanların Millî Savunma Bakanı’na bağlanma- hukuk dışına çıkmasını engellemek ve ya itiraz eden bir orgeneralin, bir üsteğ- ülkenin kıt kaynaklarını daha rasyonel men karşısında hazırola geçip selam biçimde kullanabilmek için. Mesele, durmaya da itiraz etmesi gerekmez “asker mi yönetsin yoksa siyasetçi mi?” mi? Bir orduyu ordu yapan disiplini ve ikilemi değil. Hukuk içinde medenî ve hiyerarşisidir. Şayet bir üsteğmen, koca sağlıklı bir ülke halinde yaşama mese- koca orgeneralleri karşısında hazırolda lesi. Bunun için de askerlerin siyasî (ya- tutabiliyorsa, o orduyu bırakın savaş- ni demokratik) denetim altına alınması tırmayı savaş meydanına götürmeyi şart. bile başaramazsınız. Ve bir üsteğmen bunu başarmışsa, bütün üsteğmenler Mesele mesleğin şerefi ise, askerle- aynı hülyanın peşine takılmaz mı? Söy- rin önce halka güvenmesi gerekir. He- lediğim bir varsayım değil. 27 Mayıs le Genelkurmay, dünyanın her yerinde darbesinden sonra aynıyla vaki oldu. olduğu gibi Millî Savunma Bakanı’na Orgeneraller, Millî Birlik Komitesi üyesi bağlansın; şayet paltosunu komutana 27 yaşındaki bir üsteğmenin ve sonra tutturmaya kalkan bir bakan çıkarsa, yüzbaşıların, binbaşıların önünde ha- evelallah onun cezasını elbirliği ile san- zırolda durdular. Ergenekon davasının dıkta biz veririz. ortaya döküp saçtığı gibi, ordu mensup- ları gırtlağına kadar siyaset batağının Zaman Gazetesi İnternet Sitesi, 05 içine batmışsa, bunun sebebi bir komu- Mayıs 2009 Salı tanın Millî Savunma Bakanı’nın palto- sunu tutması değil, orgenerallerin genç nisan-mayıs 2009 | ASDER 57

BASINDAN Orduya sadakatten milletin emrindeki orduya Başbuğ’un Mümtaz’er Türköne / Zaman yanışmasına girmediklerini göstermek profesyonellik içindi. Ordunun iç kamuoyunun gazını üzerine yaptığı Genelkurmay Başkanı, “TSK ... em- almak için çok itinalı bir üslup kullandı; analizler, aslında salsiz bir örnektir dünyada ikinci bir ör- ama kanunsuzluğa da sert bir kırmızı neğini bulamazsınız” diyor, dünkü uzun çizgi çekti. Her zaman TSK’yı gerekçe demokratik konuşmasında. Galiba bütün sorun da göstererek sertlik yanlısı politikaları sa- bir ülkenin bu emsalsizlikten kaynaklanıyor. Hiçbir vunanların elindeki kozları teker teker ordusunun ülkede genelkurmay başkanının konuş- aldı. “Türkiye halkı” sözü, bu anlamda standartlarını ması bu kadar “emsalsiz” bir ilgi uyan- bir devrim niteliğinde. “Asimilasyon” özetliyor. Sivil dırmaz. yerine “entegrasyon”u vurgulaması otoritenin evrensel hukuka uygun bir dili ve pers- itimadına verdiği Her şeyin normalini isteme hak- pektifi benimsediğini gösteriyordu. Artık değer de öyle. kımız yok mu? Neyse ki, Genel- geleneksel hale gelen “laik hassasiyet Türk ordusu için kurmay Başkanı’nın konuşması bu vurgusu”nda bile alışılmışın dışında bir söylenebilecek “normalleşme”nin zengin işaretlerini ba- incelik vardı. Ta ki cemaatleri TSK’nın en demokratik rındırıyor. Bu yüzden üzerinde dikkatle karşısına yerleştirene kadar. Belki en iddia, ordunun durulmayı hak ediyor. “Orgenerallerin çok üzerinde durulması gereken bölüm halkın vergileriyle cinayet işleyerek darbeye teşebbüs de bu olacak. etmek”le suçlandığı Ergenekon soruş- finanse turmasının 12. dalgası, haberlerin ilk Konuşmanın içeriğinin anlaşılması edilmesidir. sırasını işgal ederken, Genelkurmay için üzerinde pek durulmayan bir arka Başkanı’nın söyleyecekleri elbette çok plan vurgusu yapmamız gerekir. Bu önemli. Üzerlerindeki subay üniforması düzeyde ve bu kapsamda yapılan ko- ile toplu cinayetler işlediği iddia edilen- nuşmalar Genelkurmay Başkanı’nın ler yargılanıyor. Toprak kazılıyor ve in- kaleminden çıkmaz. Kurmay subay sı- san kemikleri çıkıyor. Kamuoyuna yan- nıfından proje subaylarından meyda- sıyan itiraflar, bu topraklarda kısa bir na gelen bir grup, Komutan’dan genel süre önce devlet adına, devletin silahı çerçeveyi, başlıkları alır. Meselâ “çok ile insanların ortadan kaldırıldığını an- sert olmasın”, “demokrasiye ve huku- latıyor. Devleti var eden ve yaşatacak ka” özel olarak vurgu yapılsın. “Çatış- olan sadece hukuk olduğuna göre, ge- macı değil uzlaşmacı bir dil kullanılsın” nelkurmay başkanının başında bulun- talimatlarının bu konuşma için alındığı duğu kurum adına konuşması gerekir. belli. Türkiye’nin etnik sorununa dair ayrıntıların, Başbuğ tarafından özel ola- Genelkurmay Başkanı uzun uzun rak elden geçirildiği de ortada. Demek konuştu. Düşüncelerini ve önceliklerini ki, ordu çağa, demokrasiye ve hukuka derli toplu sunma fırsatı buldu. Konu- uygun bir yolda ilerleme iradesi göste- şamadıklarını da, gelecek hafta ba- riyor. sın mensupları ile yapacağı toplantıya sakladığını vurguladı. Demek ki bizler Başbuğ’un profesyonellik üzerine de tartışmaya devam edeceğiz. Bu ka- yaptığı analizler, aslında demokratik bir dar uzun bir konuşmayı yorumlamakta ülkenin ordusunun standartlarını özet- zorluk çekecek olanlara bir değerlen- liyor. Sivil otoritenin itimadına verdiği dirme sunmamız gerekir. Genelkurmay değer de öyle. Türk ordusu için söyle- Başkanı özetle ne dedi? İlker Başbuğ nebilecek en demokratik iddia, ordunun tartışılan kurumunu yani Türk Silahlı halkın vergileriyle finanse edilmesidir. Kuvvetleri’ni ılımlı ve olgun bir üslûpla Kendisini halktan ayrı ve üstün gören savundu. Demokrasiye ve hukuka yap- ve “siyasî vesayet” iddiasında bulunan tığı ısrarlı vurgular, sürmekte olan Erge- bir orduyu dizginleyecek sihirli kelime nekon davasında bir “silah arkadaşı” da- de bu “vergi” meselesidir. Başbuğ’un 58 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN “TSK millete hizmet etmek için vardır” anlamda daha uygun bir hukuk çerçe- Bütün dünyada sözü, bir vecize olarak askerî kışlala- vesinin içine girmiş olacaktır. Aynı şekil- olduğu gibi rın girişlerine asılmalıdır. Uzun süre bu de Türkiye’nin bir etnik çatışma içinde toplum kendi sözün tersinin geçerli olduğuna dair bir olmadığı tezi de, yerinde ve doğru bir arasında inancın (28 Şubat’ta milletten “orduya tespit. Bu tezin, Başbuğ’un giriştiği tür- örgütleniyor. sadakat” görevinin beklenmesi gibi) den uzun analizlere ve tasniflere de ih- Kendi arasında egemen olduğu hatırlanırsa, bu sözün tiyacı yok. Gerekçe basit: Halk arasında yardımlaşıyor. değeri daha iyi anlaşılacaktır. etnik farklılığa dayalı bir düşmanlık ve Muhtaç olanın çatışma Türkiye’de hiç gerçekleşmedi. yardımına Başbuğ’un ordunun din karşıtı ol- koşuyor. madığını özel olarak belirtme ihtiyacı Cemaatler ve hukuk Dayanışma içine hissetmesi de yeni bir başlangıç olarak Türkiye’yi gereksiz ve tüketici tartış- girerek, daha kabul edilmelidir. Sınırları belirsiz “laik malardan uzaklaştırmak için hukukun güçlü çözümlere hassasiyet” izharları, kestirmeden bir sağladığı netliğe ihtiyacımız var. İlker ulaşıyor. Kendi din düşmanlığına dönüşüyordu. Kamp- Başbuğ, daha önce de “sosyal devlet toplumunu ve laşma bu şekilde tezâhür edince toplum olgusu”nun zayıflaması ile cemaatler ülkesini daha ve devletin kurumları arasında din ek- arasında bir tezat olduğunu söylemiş yukarılara senli bir zıtlaşma ile kutuplaşma derin- ve cemaatlerden şikayet etmişti. “Bu iti- taşımak için göz leşiyordu. Başbuğ, ordunun din karşıtı razın kanundaki yeri nedir?” sorusunun kamaştırıcı bir olmadığını vurgularken bir ölçü koyuyor: bir cevabı yok. Mesele sadece bir ce- gayretin içine “Asker, Türk milletinin bizatihi kendisi- maat meselesi de değil. Tıpkı sınırları giriyor. dir” diyor. Bir tür toplumun değerlerine belirsiz ve hukuk dışı laiklik tartışmala- saygı şeklinde formüle edilen “dindarlık” rının yol açtığı kargaşa gibi, cemaatlere kriteri, canlı bir kriter. Profesyonellik ve yönelik “silahlı” itirazın da sağlam bir vergiler üzerine vurgudan sonra “Kim hukukî dayanağının olması lâzım. ne derse desin Türk milletinin ordusu Bütün dünyada olduğu gibi toplum halktır, halktandır, halk içindir” sözü ise, kendi arasında örgütleniyor. Kendi ara- bir vatanseverlik ikrarı olarak okunmalı. sında yardımlaşıyor. Muhtaç olanın Amerikalı federalistlerin demokrasi tari- yardımına koşuyor. Dayanışma içine finden (Halk için, halka göre ve halk ta- girerek, daha güçlü çözümlere ulaşıyor. rafından) ilham alan bu ordu tarifi biraz Kendi toplumunu ve ülkesini daha yu- sorunlu. Çünkü bu tanımdan ordu için karılara taşımak için göz kamaştırıcı bir bir halkı temsil iddiası da çıkabilir. Ama gayretin içine giriyor. Eğer siz, dünyanın Başbuğ’un kastının tam tersine “halkın her yerinde olduğu gibi bu sivil örgüt- emrinde ordu”yu amaçladığı öncesi ve lenmelerin içine dindarlık güçlü bir mo- sonrasından anlaşılıyor. tif olarak girdiği zaman, bu cemaatleri “dinî cemaat” olarak tanımlayıp düşman İlker Başbuğ’un “Kürt sorunu” çer- ilan ederseniz, bu toplum ne yapacak- çevesinde söyledikleri apayrı bir analiz tır? İlker Başbuğ’un ve bütün askerlerin konusu olacak çapta önemli. Söyledik- anlaması gereken şey, toplumun bu so- lerinin içinde gerçekten dikkatle ve itina run çözme yönteminin karşısına “sosyal ile belirlenmiş “yeni” açılımlar ve öneri- devlet”in konamayacağıdır. Çünkü bu ler var. “Türk” sıfatındaki etnik vurgudan sonuçta Genelkurmay Başkanı’nın ara- geri çekilmeyi formüle eden bu açılımın dığı “sosyal devlet” değil sivil toplumun “Türkiye halkı” tanımını tercih etmesi bütün görevlerini de üstlenen “sosyalist yerinde bir karar. “Türkiye lafını çekin devlet” gibi bir totaliter devlet olacaktır. oraya Türk koyun, bu etnik bir tanım Her toplum, kendi içinde örgütlen- olur” derken, Genelkurmay Başkanı me ve bu örgütler aracılığıyla kendi tam olarak bilinçli bir tercihi yerleştirme- sorunlarını çözme hakkına sahiptir. Bu ye çalıştığını ifade etmiş oluyor. Bu ter- hakkın olmadığı bir demokrasi bile dü- cihin Anayasa’daki vatandaşlık tanımı- şünülemez. Bu örgütlenmelerin, daha na yansıması durumunda, Türkiye etnik nisan-mayıs 2009 | ASDER 59

BASINDAN Genelkurmay etkili ve güvenli olmak için dinî motifleri cemaatlerin ahlâk anlayışı ile geliştiğini Başkanı’nın kullanması, dindarane duygulara hitap anlatmaktadır. Max Weber’in zengin uf- etmesi de “din ve vicdan özgürlüğü” kunu kullanarak cemaatler konusunda konuşmasının, kadar normaldir. Nitekim, Birleşmiş Mil- sosyolojik araştırmalara ihtiyacımız var. Türkiye’nin letler bünyesinde yer alan ECOSOC’un Dinî olan her şey, sosyolojik anlamda (Ekonomik Sosyal Konsey) akredite et- toplumsaldır. Toplum, ihtiyaçlarını çoğu artık daha çok tiği uluslararası sivil toplum örgütlerinin zaman dinî sembollerle anlatır ve kar- demokrasinin ve yarıdan fazlası dinî hayır amacı taşıyan şılar. Cemaatleri var eden ve yaşatan hukukun egemen vakıflardır. Bir sivil örgütlenmenin dinî insanî ihtiyaçları hiçbir kurum karşıla- olduğu bir evreye dayanışma niteliği taşıması, kanunen yamaz. Tersine, toplumun bu insanî ih- nasıl suç teşkil edebilir? İnsanların tiyaçları karşılamak için geliştirdiği ce- girdiğinin bir dinî inançları gereği hayırda bulunmak maatlerin, toplumu barış ve uyum içinde kanıtı olarak üzere bir araya gelmeleri nasıl kanuna tutma yeteneği üzerinde hassasiyetle aykırı olabilir? Sivil örgütlenmelerin “la- durulmalıdır. Modern bilimin ve çağdaş okunması ik” olma mecburiyeti var mıdır? Laiklik araştırmaların bu konudaki bulgularını doğru olacaktır. sadece devlete has bir özellik değil mi- önyargısız biçimde seferber etmek ge- dir? rekir. Soğukkanlı ve makul analizlerin Tartışılan çoğalması gereken bir alan cemaatlerin kurumun Türkiye’nin cemaatler konusunda ge- boy gösterdiği alan. Daha fazla dikkat başındaki lider, niş kapsamlı bir aydınlanmaya ihtiyacı ve özen lâzım. Aksi takdirde cemaatle- eski mensupları var. Konuya cahil olanlar, “cemaat” keli- re savaş açmış bir ordu, kendi halkıyla (hatta bazı mesinin İngilizcesi olan “Community”den kavgaya girişecektir. muvazzaf ve Ferdinand Tönnies’in getirdiği ayrımı elemanları) ifade eden “gemeinschaft”tan yola çı- Genelkurmay Başkanı’nın konuş- yargılanırken karak modernliğin kendisini araştırma- masının, Türkiye’nin artık daha çok de- daha fazla hukuk lıdır. Eski geleneksel cemaatler, rakibi mokrasinin ve hukukun egemen olduğu ve demokrasiye olmayan varlıklardı. Bugün cemaatler, bir evreye girdiğinin bir kanıtı olarak vurgu yapıyorsa, vazgeçilmez insanî ihtiyaçların eseri- okunması doğru olacaktır. Tartışılan Türkiye emin dir. Günümüz “cemaatler”i modernliğin kurumun başındaki lider, eski mensup- ellerde demektir. ürünüdür. Bugün İlker Başbuğ’un üze- ları (hatta bazı muvazzaf elemanları) rinde ısrarla durduğu ve aydınları da yargılanırken daha fazla hukuk ve de- kayıtsızlıkla itham ettiği “ulus devlet” de mokrasiye vurgu yapıyorsa, Türkiye bir tür cemaat formudur. Anderson bu emin ellerde demektir. Kürt sorunu ko- çerçevede millete “hayalî cemaat” adını nusundaki “Türkiye halkı” açılımı ise, vermektedir. çözümün önündeki birçok engelin tek ve güçlü bir hamle ile kaldırılması anla- Toplumdan hiçbir şey zorlama ile çık- mına geliyor. maz. Toplum zarurî ihtiyaçlarını karşıla- mak için çareler üretir. Weber, kapitaliz- Zaman Gazetesi İnternet Sitesi, 15 min dinî cemaatlerin özellikle Protestan Nisan 2009, Çarşamba 28 Şubat Demirel’in Cumhurbaşkanı olmasıyla başladı On ikinci yılını dolduran, 28 Şubat 28 Şubat 1997, Türk siyasi tarihinin müdahalesini, dönemi en bilen isimler- en dönemli virajlarından birisi. On ikinci den, Emekli Tuğgeneral ve Adaleti Sa- senesini dolduran, 28 Şubat müdaha- vunanlar Derneği Genel Başkanı Adnan lesi, Türk medyasının da son günlerde Tanrıverdi ile konuştuk. önemli gündemlerinden birisini de teşkil ediyor. Özellikle, Ergenekon terör ör- 03 Mart 2009 08:00 // Analitik Bakış gütünün darbe planlarının deşifre edil- / Özel mesiyle birlikte, 28 Şubat’ın ve Batı Ça- lışma Grubu’nun Ergenekon ile ilişkisi Engin Dinç’in Haberi / Analitik Bakış 60 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN olup olmadığı kamuoyunun merak ettiği LAMIŞTIR’ REFAHYOL hususlar arasında. On ikinci yılını dol- Analitik Bakış: Sizce 28 Şubat süre- Hükümeti 28 duran, 28 Şubat müdahalesini, dönemi Haziran 1996 en bilen isimlerden, Emekli Tuğgeneral cinde özellikle Refah Partisi tarafından tarihinde kuruldu. ve Adaleti Savunanlar Derneği Genel demokratik düzene yönelik bir tehdit söz Yani Refah Başkanı Adnan Tanrıverdi ile konuş- konusu muydu? Bu darbenin sebepleri- Parti Hükümet tuk. İşte Adnan Tanrıverdi’nin, MGK’nın nin ne olduğunu düşünüyorsunuz? olmadan süreç fonksiyonundan darbe hazırlıklarına, 28 başlatılmıştı. Şubat-Ergenekon bağlantısından mü- Adnan Tanrıverdi: 28 Şubat süre- Refah Partinin dahalenin mağdurlarına kadar, Analitik ci, Merhum 8. Cumhurbaşkanı Turgut tabanını tatmin Bakış’ın sorularına verdiği cevaplar: Özal’ın vefatı ve 9. Cumhurbaşkanı Sü- etmek için, leyman Demirel’in Cumhurbaşkanı ol- Taksim’e Cami ‘28 ŞUBAT BİR MGK DARBESİDİR’ ması ile başlamıştır. 28 Şubat’ın Askerî gibi, yaptığı bazı lideri İsmail Hakkı Karadayı’nın Genel- açıklamalar, Analitik Bakış: Adnan Bey, 28 Şubat kurmay Başkanı olması mümkün de- ülkenin menfaati post modern darbesini diğer darbeler- ğildi. 17 Nisan 1993 tarihinde Merhum için İran ve den ayıran yönler nelerdir? Bu darbeyi Turgut Özal vefat etti. 16 Mayıs 1993’de Libya’ya yapılan gerçekleştiren askerin hedefinin ne ol- Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı ol- dış geziler, duğunu düşünüyorsunuz? du. 27 Temmuz 1993 tarihinde Genel- D-8 toplantısı kurmay Başkanı Doğan Güreş’in gören demokratik Adnan Tanrıverdi: 28 Şubat; Cum- süresi bir yıl uzatıldı. 30 Ağustos 1993 düzene tehdit hurbaşkanı ve Genelkurmay Başkanı- tarihinde, görev süresi dolacak Doğan kabul edilemez. nın işbirliği ile iyi planlanmış, önceden Güreşin Emekli olması ile Genelkurmay hazırlanmış, psikolojik harekât ile top- Başkanı olması gereken Kara Kuvvet- lum sindirildikten sonra, talepleri 28 leri Komutanı Muhittin Fisunoğlu, Do- Şubat’ta açıklanan, uygulaması aşama ğan Güreşin görev süresi uzatılınca aşama geniş zamana dağıtılan, yasal emekliye sevkedildi. Bu şekilde, İsmail kılıfla kamufle edilmiş bir MİLLİ GÜVEN- Hakkı Karadayı, önce KKK’ı, bir yıl son- LİK KURULU (MKG) DARBESİDİR. Ha- ra da Genelkurmay Başkanı oldu. Yani zırlanmasında ve özellikle de uygulama 28 Şubat süreci Süleyman Demirel’in safhasında, kontrol ve koordine edici Cumhurbaşkanı olması ile başladı. İs- güç olarak Silahlı Kuvvetler ve Jandar- mail Hakkı Karadayı’nın Genelkurmay ma Genel Komutanlığı; uygulayıcı güç Başkanı olmasıyla da aktivite kazandı. olarak da, Cumhurbaşkanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Yüksek Öğretim 28 Şubat’a hazırlık olmak üzere, Kurumu, Mecliste temsil edilen muha- Silahlı Kuvvetlerdeki inançlı subay ve lefet Partileri (CHP, ANAP, DSP), Sivil astsubayların durumları, Aralık 1994 Toplum Kuruluşları olarakTOBB, TİSK, Şurasında görüşüldü. Ağustos ve Ara- TÜRK-İŞ, DİSK, KESK ve sorumsuz bir lık 1995 Şûrasında TSK’dan tasfiyeler kısım medya aktif rol almışlardır. başladı. Darbenin hedefinde; milletin manevi REFAHYOL Hükümeti 28 Haziran değerleri ile Kamu Kurum ve Kuruluşla- 1996 tarihinde kuruldu. Yani Refah Par- rında görev almış İslâmî inancını hayat ti Hükümet olmadan süreç başlatılmıştı. tarzı olarak yaşayan şahıslar vardı. 28 Refah Partinin tabanını tatmin etmek Şubat, İslâmi inanca sahip personeli için, Taksim’e Cami gibi, yaptığı bazı Devletten tasfiye ve yeniden devlette açıklamalar, ülkenin menfaati için İran görev alma imkânını önleme hareketi- ve Libya’ya yapılan dış geziler, D-8 top- dir. lantısı demokratik düzene tehdit kabul edilemez. ‘28 ŞUBAT SÜRECİ DEMİREL’İN CUMHURBAŞKANI OLMASIYLA BAŞ- Bunların her biri ve başka provokas- yonlar, yukarıda belirttiğimiz anayasal kurumlar tarafından abartılarak, koro nisan-mayıs 2009 | ASDER 61

BASINDAN 1996 yılından halinde gündeme taşınarak, yapılacak dışında başlangıçta, yakınları dahi, bu itibaren mağdur tasfiyenin gerekçesi olarak kullanılmış- arkadaşlara kuşku ile yaklaşmışlardır. tır. 1996 yılından itibaren mağdur edilmiş edilmiş bu bu askerlerin toplantılarına ben de katıl- askerlerin Darbenin gerçek sebebi, ÖZAL dım. Onların içine itildikleri çaresizliğin toplantılarına DÖNEMİ diyebileceğimiz, 1983-1993 derecesini anlatamam. Kendileri ayrı, ben de katıldım. döneminde toplumda yükselen İslâmi eşleri ayrı, çocukları ayrı eziyet çekmiş- Onların içine değerlerin ve yetişen inançlı kadrola- lerdir. itildikleri rın Devlet’ten tasfiyesi, eğitim mües- çaresizliğin seselerinin kapılarının inançlı gençlere Bugün büyük sıkıntılarını atlatmış derecesini kapatılması, toplumun bilinçlenmesini olarak, birikimleri ile Ülkelerine fayda- anlatamam. sağlayan kurumların faaliyetlerinin en- lı olma yollarını aramaktadırlar. Gasp Kendileri ayrı, gellenmesi ve REFAH benzeri partilerin edilen haklarının da bir gün kendilerine eşleri ayrı, oy tabanının cezalandırılmasıdır diyebi- teslim edileceğini ümit ediyorlar. çocukları liriz. ayrı eziyet YAŞ KARARLARI YARGI DENETİ- çekmişlerdir. 28 Şubat Darbesi ile siyasiler mağ- MİNE AÇILMALI dur olmuştur. Ama esas mağdur olan- lar Kamuda çalışan inançlı insanlar ile Analitik Bakış: Askerin o dönem si- toplumun inançlı kesimidir. Ceza onlara yasetin içine hatta merkezine oturma- kesilmiştir. sının Türk Silahlı Kuvvetlere olumsuz bir etkisi olmuş mudur? Son Ergenekon 28 ŞUBAT SÜRECİNDE ORDUDAN operasyonuyla birlikte ortaya çıkan ya- ATILANLAR İADE-İ İTİBAR BEKLİ- pılanmalarla da ilişkili olarak TSK’da 28 YORLAR! Şubat’tan bu yana çeşitli illegal yapılan- maların sürekli olarak bir darbe beklen- Analitik Bakış: Özellikle dönemin tisi içinde örgütlendiği söylenebilir mi? Deniz Kuvvetleri Komutanı Güven Er- Bu bağlamda daha sonra ortaya çıkan kaya tarafından organize edilen Batı Ayışığı ve Sarıkız gibi gerçekleştirile- Çalışma Grubu’nun fişleme çalışma- meyen darbe girişimlerini nasıl değer- ları o dönemde sivil ve asker birçok lendirmek gerekir? görevliyi sıkıntıyı soktu. Sizin başında bulunduğunuz ASDER’de de bu şekil- Adnan Tanrıverdi: O gün, memleke- de mağdur olmuş isimler bulunuyor. 28 ti badireye sokmuş olanların marifetleri Şubat darbesinden olumsuz etkilenen bu gün ortadadır. En güvenilir kurum ve mesleklerinden olan askerlerin ha- olarak kabul edilen Silahlı Kuvvetleri- yatları nasıl etkilendi? mizi, 28 Şubat süreci, sıradan kurumlar arasına sokmuştur. Adnan Tanrıverdi: Bu süreç ile bir- likte, 1300 civarında subay ve astsu- 12 yıldır, İnançlı personelin tasfiyesi, bay, yasal bir suç isnat edilmeden, bir yeni alınanlarda dini eğitim almamış ol- yargı önünde savunma hakkı verilme- ması hususunda gösterilen hassasiyet, den, yargılanmadan, yargıya başvur- Silahlı Kuvvetleri 28 Şubat 1997 tarihin- ma hakkı da ellerinden alınarak, birkaç den daha yoğun bir ideolojik kadrolaş- gün içinde Silahlı Kuvvetler ile ilişikleri ma içine itmiştir. Milletin manevî değer- kesilerek tasfiyeye tabi tutulmuşlardır. lerine zıt bir ideolojik kadrolaşma.. Bu Bütün kazanım ve özlük haklarını kay- kadro milli irade karşıtı bir potansiyel betmişlerdir. Bu yetmiyormuş gibi, 28 yaratmıştır. Şubat Kararları gereğince belediyeler dâhil hiçbir kamu kurum ve kuruluşun- Darbelerin üç ana dayanağı bu- da görev almaları için de tedbirler alın- lunmaktadır. Anayasa ve Yaslarlarda mıştır. Toplum üzerinde kurulan yoğun imkân veren hükümler, milli İradeye zıt baskı nedeniyle, özel şirketlerde dahi iş ideolojik kadrolaşma, Kaos ortamı ve bulma imkânları engellenmiştir. Bunun istikrarsızlık. 62 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN Bu üçü birlikte oluşunca askeri mü- rumlara fazla yetki vermiştir. TBMM’ini dahaleler gündeme gelmektedir. Silahlı hâkim duruma getirecek bir ANAYASA Kuvvetlerde ideolojik kadrolaşmanın değişikliği geciktirilmeden yapılmalıdır. önlenmesinin ilk şartı, hukuk dışı tasfi- yelerin durdurulmasıdır. Bunun için de Mevcut cumhurbaşkanı ve yeni YAŞ Kararlarını yargı denetimine aç- cumhurbaşkanlarının millet tarafından mak gerekmektedir. seçilecek olması darbecilerin önünde büyük engeldir. İdeolojik kadrolaşmala- MECLİS ÇOĞUNLUĞU VARKEN rı kıracak önemli bir gelişmedir. Ancak, YENİ ANAYASA YAPILMALI ülkenin geleceğini riske atmamak için, Anayasal Kurumları milli iradenin kont- Analitik Bakış: Son olarak sizin söy- rolüne sokacak yeni Anayasa, yeterli lemek istedikleriniz nelerdir? meclis çoğunluğu varken yapılmalıdır. Adnan Tanrıverdi:1982 Anayasası, Analitik Bakış / Özel Siyasi İradenin dışındaki Anayasal ku- İnanmış insandan daha güçlü silah yoktur Mülâkat: Ömer EREM halinde olan bir İsrail. Öbür tarafta da Kullanılan Fotoğraf: Hamza SEMİZ dış dünyayla irtibatı kesik, özellikle Batı silahların yasak AS-DER BAŞKANI, EMEKLİ TUĞ- Şeria’da kendi yerleşim birimleri ile bile olduğu sık GENERAL ADNAN TANRIVERDİ: irtibatı İsrail kontrol noktaları vasıtasıyla sık söyleniyor Adaleti Savunanlar Derneği; hak ve bölünmüş, Gazze’de ise tamamen kuşa- medyada. İsrail özgürlükleri ihlal edilenler ile her alan- tılmış, deniz tarafı da ablukaya alınmış umursamıyor. da “adaletin” ve “hukukun üstünlüğü bir Filistin Devleti var. Tabi dünyadan Silahların bu ilkesinin” hayata geçirilmesi idealine yeterince destek alamadığı için sesini tür saldırılarda hizmet etmek isteyenlerin hukuki müca- de duyuramayan bir Filistin, ancak gayri nizami olduğunu dele platformudur. Adaleti Savunanlar nizami yöntemlerle varlığını devam et- ve Hamas’ı takip Derneği, toplumun bu adalet arayışına tirme mücadelesi veriyor. Askeri açıdan ettiğini iddia cevap verecek hizmetler ortaya koy- bakarsak Filistin gayri nizami harp icra ediyor. İçinde mak üzere2000 yılında kurulmuş ve ça- ediyor, bugün buna “asimetrik savaş” asker dahi olsa lışmalarına başlamıştır. Çalışmalarına deniyor. İsrail ise son teknolojinin kul- bir sivil yerleşim İstanbul Cağaloğlu’ndaki merkezinde lanıldığı silahlarla beraber, Hamas kuv- yerine bu tür devam eden AS-DER DERNEĞİ, aynı vetlerine karşı yeni geliştirdiği taktiklerle silahlarla bir zamanda İslam Dünyası Sivil Toplum de halkı tamamen yok etmeye yönelik saldırı yapmak ne Kuruluşları Birliği (İDSB) üyesidir. Der- bir hareket içerisinde. kadar nizamidir? nek hakkında detaylı bilgiye ulaşmak isteyen okurlarımız http://www.as-der. Kullanılan silahların yasak olduğu org.tr/ adresinden faydalanabilirler. sık sık söyleniyor medyada. İsrail umur- Şu an Gazze’de ciddi bir insanlık samıyor. Silahların bu tür saldırılarda dramı yaşanıyor. Bu durumu askeri açı- nizami olduğunu ve Hamas’ı takip etti- dan nasıl değerlendirebiliriz. ğini iddia ediyor. İçinde asker dahi olsa Burada bir tarafta gayri meşru bir iş- bir sivil yerleşim yerine bu tür silahlarla gal devleti var, İsrail. Diğer tarafta her bir saldırı yapmak ne kadar nizamidir? yönüyle ablukaya alınmış Filistin Dev- leti. Bir tarafta dünyayla irtibatı açık, Olaya savaş hukuku açısından ba- her türlü modern silahı ülkesine getire- karsak Cenevre Sözleşmesi’ne gö- bilen, silahlı kuvvetlerini organize edip re dört madde var bununla ilgili. Birisi eğiten, dünyadaki birçok ülkeyle ittifak savaşta düşmanın kara kuvvetlerine yapılacak işlemler. Yani her iki tarafın karşı tarafın kara kuvvetlerini ele geçir- nisan-mayıs 2009 | ASDER 63

BASINDAN İsrail’in amacı diği zaman yapması gereken muame- uzun süreli savaşa hazır değiller, ikin- mağlup etmek le. İkinci madde esir düşmüş düşmanın cisi de nüfus açısından savaşı kısa tut- değildi. Buradaki deniz personeline yapması gereken ma gibi zorlayıcı etmenleri var İsrail’in. hedefi Gazze’yi insani muamele, üçüncüsü harp esirle- Mesela 67 savaşı yedi gün savaşı diye rine muamele, dördüncüsü ise sivillere anılır. 2006 da Lübnan’da 33 günden tam kontrol yapılması gereken muameledir. Şimdi fazla duramadı. Yani belirli bir süreden altına almaya burada baktığımızda İsrail asker-sivil, fazla götüremez savaşı İsrail. Gazze’de bir adım daha çocuk-yaşlı, kadın-erkek hiçbir ayrım de hem Hıristiyan âleminin yılbaşı tatili- yaklaşmaktı. Aynı yapmadan bombalıyor. Askeri tesis, ni hem de Obama’nın henüz başkanlı- zamanda da tüm sivil tesis, hastane, okul, ibadethane ğa başlamamasını dikkate alarak bu işi dünyaya gözdağı hiçbiri ayrım yapmadan nereyi istiyorsa bitirelim diye planladılar. vererek “Kimse veyahut nereden şüphe ettiyse orayı bizi durduramaz!” bombalayarak, savaş hukukunun da dı- Peki bu ateşkesin Filistinliler açısın- mesajını vermek şında bir yok etme faaliyeti içerisinde. dan şartları nasıl olmalıdır? istediler. Bu Bölgede ateşkesi Hamas mı bozu- Oradaki verilen zarar tazmin edilme- hedeflerine de yor yoksa İsrail mi? lidir. Hamas meşru bir hükümet olarak kısa vadede ulaştı kabul edilmelidir. Etrafındaki kuşatma diyebiliriz. Daha Bu neye benzer biliyor musunuz? kaldırılmalıdır. Gazze dünyayla serbest fazlasını bir daha Elini kolunu bağlamışsınız bir insanın, diyalog kuracak bir duruma getirilmeli- ki safhaya bıraktı. etrafında cirit atıyorsunuz. Sürekli ra- dir. Barış ise çok farklıdır. Kalıcı bir ba- hatsız ediyorsunuz. O adam biraz üfle- rış için İsrail işgal ettiği Kudüs dâhil tüm diğinde sen niye üflüyorsun diyorsunuz. topraklardan çekilmelidir. Mesela batı Şeria’da işgalden bu güne kadar başlangıçta kanton kanton ayrıy- Gazze saldırılarında İsrail askerî ken İsrail, şimdi birleşik bir toprak haline amaçlarına ulaştı mı? gelmiştir. Buna karşı bütün olan Filistin toprakları parça parça yerleşim birimleri İsrail’in amacı mağlup etmek değildi. haline getirilmiş. Bir Filistinli kendi kö- Buradaki hedefi Gazze’yi tam kontrol al- yünden başka bir köye gideceği zaman tına almaya bir adım daha yaklaşmaktı. kontrol noktasında olmadık hakaretlere Aynı zamanda da tüm dünyaya gözdağı maruz kalıyor. Bu hakaretlere dayana- vererek “Kimse bizi durduramaz!” me- mayan biri çıktığında katliama sebep sajını vermek istediler. Bu hedeflerine oluyor. O zulme uğrayan adam sebep de kısa vadede ulaştı diyebiliriz. Daha gösteriliyor, hakarete karşı çıktı diye. fazlasını bir daha ki safhaya bıraktı. İsrail’in ordusu hakkında sayısal bil- Peki bundan sonra önemli sayılabi- giler vererek İsrail’in çok uzun süre sal- lecek ne yapılabilir? dırıya devam edemeyeceğini söylüyor- sunuz. Gerçekten İsrail kısa zamanda Şimdi önemli olan bir dahaki sefere ateşkes istedi. Gerçekten İsrail bölgede İsrail’i bu kazanımlarla başlatmamaktır. uzun soluklu bir saldırı yapamaz mı? Eğer bu kazanımlarla başlarsa bütün Neden? hedefleri ele geçirmiş olur. Tabi şimdi İsrail’in coğrafyası kü- Artık maalesef Filistin halkı bu peri- çük. Savaş sıkıntı demektir. Arazide, yodik saldırılara alıştı. Gazze’de bekle- soğukta-sıcakta, tehdit altında uzun bir nen bir sonraki aşama sizce ne olabi- zaman sinir kuvveti ister, âhiret inancı lir? ister, mukavemet etmek ister ve aske- rini oraya bağlamayı gerektirir. O ba- Bir sonraki aşama, kıskacı biraz da- kımdan İsrail kısa sürede sonuç almak ha daraltmaktır. Batı Şeria örnek buna. durumundadır. İsrail halkı lükse alışmış Başlangıçta bir bütündü şimdi param- zengin bir millettir. Dünyanın her tara- parça oldu. Gazze şeridi şu an bütün. fından besleniyorlar. Psikolojik olarak Gazzeyi de Batı Şeria gibi parçalamak istiyorlar. Buradaki tüm yerleşim yerleri- ni kuşatarak aralarına Yahudi yerleşim yerleri kurmak istiyorlar. Birleşmiş Milletler kapsamında bir 64 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN barış gücünden bahsediliyor. Ülkemizin maaşa bağlanmalıdır. Çünkü Filistinli- Filistinliler de asker gönderebileceğinden bahsedi- ler İsrail’in müteakip hedeflerini düşün- bugüne kadar liyor. İsrail böyle bir durumu nasıl kar- düğümüzde İslam âlemini Ortadoğu’yu başkaları şılar? Türkiye dâhil diğer ülkelerin de savun- yardım etsin masını sağlıyor. Bu, şu demek: Filistin diye mukavemet İsrail böyle bir barış gücünü, kedi burada bütün İslam âleminin askeri. göstermediler. kontrolünde olmasını istediği bir yere Biz Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak Ama özellikle kabul etmez. Özellikle Türkiye ve İslam kendi silahlı kuvvetlerimizden ne bekli- bu son Gazze ülkelerinin asker göndereceği bir ba- yoruz? Ülkenin savunmasını. Bu görev saldırısında rış gücünü oradaki Filistinlilere insan- için askerimize maaş veriyoruz, iaşesini Türkiye’deki ca davranırlar diye kabul etmez. Ama karşılıyoruz, yediriyoruz, içiriyoruz bir halkın duyarlılığı mesele İsrail’in insafına kalmamalıdır. masraf yapıyoruz. İşte Filistin de İslam onlara büyük Kalırsa Filistin halkı bu ıstıraptan kur- âleminin askeridir. Bizler bu askerleri moral verdi, bu tulamaz. İslam ülkeleri arasında bir sa- beslemek mecburiyetindeyiz. çok önemli. Şöyle vunma gücünün bulunmaması, İsrail’i bir söz vardır: “ askeri hareketlerde pervasızlaştırıyor. Peki başka ne yapılabilr? İnanmış insandan Buradaki insanlar Müslüman oldukları İsrail nasıl bir devletse Filistin de bir daha güçlü bir için bu ceza onlara müstahak görülüyor. devlettir. İsrail’in nasıl bir ordusu varsa silah yoktur.” O bakımdan İsrail’e tepkiler canlıyken, Filistin’in de bir ordusu olmalıdır. İslam Eğer Filistinlilerin Türkiye’nin önderliğinde bir savunma ülkeleri her biri bir araç bağışlasa, diye- moralleri işbirliği oluşturulabilse, İsrail saldırıla- lim ki biri bir savaş gemisi bağışlar, baş- yüksek olursa rında çok ciddi caydırıcılığı olacaktır. ka biri bir denizaltı hibe eder, uçak hibe bu mukavemeti Başka türlü İsrail’in bu taşkınlıkları ön- eder, başka biri ülke topraklarında Filis- kırmak mümkün lenemez. tin için bir üs açar. Amerika’nın Türkiye olmayacaktır. de bir üssü yok mu? Bir de Filistin’in olur Bu bölgedeki Filistinli Müslümanların mesela. Böyle bir kuvvetin varlığı az da cesaretleri, azimleri bölgede yenilmele- olsa caydırıcıdır. Bu şimdi bir hayal gibi rini engelliyor değil mi? görülebilir ama tüm icraatlar hayallerle başlar. Yok olmalarını engelliyor. Savaşlar- Bu son Gazze saldırısı da olayın ar- da hedef, muhasımın savaşma irade- tık kırmızıçizgilere doğru gittiğini gös- sini kırmaktır. Yani kendi iradesini ona teriyor. Bundan birkaç adım ötesi artık kabul ettirmektir. Bu irade kabul ettiril- Filistin’in olmaması anlamına geliyor… medikten sonra savaş kazanılmış sa- Ülkemize tedaviye gelen bir Gazzeli ya- yılmaz. Yani Filistin’e mağlup olduğunu ralı “Gerekirse bizler Filistin’de açlıktan kabul ettirmediği veyahut mukavemet ağaç yaprağı yeriz ama davamızdan iradesini kaybettirmediği sürece, Filistin vazgeçmeyiz!” diyor… Bir başkası İs- savaşı kaybetmiş sayılmaz. O bakım- lam âleminin izzetini Filistin’de çiğnet- dan Filistinlilerin bu direnişi takdirle kar- meyiz diye haykırıyor… Filistinlilerin şılanacak bir direniştir. İslam âleminden bir yardım umutları var mı? Yoksa “ artık bu iş bize kaldı ” diye Ama maddi olarak da çok ciddi bir mi düşünüyorlar? yetersizlik, dengesizlik var. Bu durum Filistinliler bugüne kadar başkaları da Filistin’in kazanmasını engelliyor… yardım etsin diye mukavemet göster- Filistin tek başına bu vahşet politikası- mediler. Ama özellikle bu son Gazze nın üstesinden gelebilir mi yoksa mutla- saldırısında Türkiye’deki halkın duyar- ka İslam âlemi bir müdahale de bulun- lılığı onlara büyük moral verdi, bu çok malı mı? önemli. Şöyle bir söz vardır: “ İnanmış insandan daha güçlü bir silah yoktur.” Mutlaka. İslam ülkelerinin bir fon Eğer Filistinlilerin moralleri yüksek olur- oluşturması gerekiyor. Filistin hüküme- sa bu mukavemeti kırmak mümkün ol- tinin yıllık bütçesi İslam ülkelerince pay- laşılmak suretiyle her ay bir miktar topla- narak karşılanmalıdır. Gerekirse Filistin halkı hane başına veya insan başına nisan-mayıs 2009 | ASDER 65

BASINDAN mayacaktır. pervasız olamaz. İsrail dünya kamuoyuna öyle bir Sizce önümüzdeki on yılda bölge Hamas portresi çiziyor ki sanki ordular nelere gebedir? Askeri bir tahmin yapa- denkmiş gibi… Hamas’ın durumu nedir bilir miyiz? şu an bölgede? Artık Amerika’nın tersyüz olduğunu Silahların etki alanları önemlidir. Fi- düşünmek lazım. Ortadoğu’nun aktör- listinlilerin elinde şu an 30–40 km lik leri Amerika, Türkiye, İsrail ve İran’dır. menzilli füzeleri, bir de piyade silahları İkincisi bu son Gazze saldırısı, Türkiye- var. İsrail eğer şehirlerin içine girseydi İsrail ilişkileri için bir dönüm noktasıdır. çok büyük zayiat verirdi. Onun için sa- Bundan sonra bundan önceki işbirliği vaş taktiği olarak şehirlere girmedi İsra- gibi bir ilişki kurmak isteyen hükümet- il. Uçaklarla ve füzelerle bombaladılar, leri kamuoyu zorlar. Yani Türkiye ve sonra kara birlikleriyle şehirleri kuşattı- İsrail arasında bir uzaklaşma periyodu lar. İsrail yakın muharebeden hep ka- başlamıştır. Yaklaşık 60 islam ülkesi çındığı için Gazze’de yeteri kadar etkili var. Bunların içine devlet tecrübesi olan olamadı. Ama bir şehir meskûn mahal Türkiye, İran ve biraz da Mısır var. İşte muharebesiyle ele geçirilir. İsrail’in de Türkiye’nin bu tür çıkışları İslam âlemini bunu yapacak cesareti ve özgüveni etrafında toparlar. On yıl içerisinde da- yok. ha bütün bir İslam âlemi olacağına, zaten var olan bir Türk-İslam birliği, bir İsrail İslam âleminin nerdeyse tam Arap birliğinin yanında, yakın doğuda ortasında bulunuyor. Neye güvenerek İran-Türkiye-Pakistan birlikleri, Kuzey bu tür bir vahşete girişebiliyor? Afrika birlikleri gibi İslam âleminin biraz daha aşama kat edeceğine inanıyorum. İsrail Batı’ya ve İslam âleminin sin- Amerika’nın ekonomik krizden dolayı dirilmişliğine güvenerek yapıyor bun- bölgedeki etkisinin azalacağı ve İsrail’in ları. Birçok İslam ülkesinden kınama hedeflerinin kısıtlanacağı bir on yol bek- kararları bile çıkmadı İsrail’e karşı. Çev- liyorum. redeki ülkeler batıyla olan ilişkilerinden dolayı İsrail’e açık cephe almaktan çeki- Verdiğiniz bu kıymetli bilgiler için te- niyorlar. Eğer Türkiye’nin başını çektiği şekkür ediyoruz. Allah razı olsun….. bir savunma işbirliği olsa İsrail bu kadar ‘Muavenet gemisi, Türkiye’ye gözdağı vermek için vuruldu’ MUSTAFA GÖKMEN Amerika’nın planları vardı. Bu plan EMEKLİ DENİZ YÜZBAŞI VEH- çerçevesinde Irak topraklarının kuze- Bİ KARA, MEDYANIN GEÇMİŞTE yini kendi denetimine alacak bir plan AMERİKA’NIN POLİTİKASI SONUCU geliştirdi. 36 paralelin kuzeyini denetle- ŞEHİD EDİLEN ASKERLER KONU- mek üzere Çekiç Güç adında bir askerî SUNDA SESSİZ KALDIĞINI BELİRTE- mekanizma kurdu. Bu mekanizmayı da REK, MUAVENET’İN VURULMASININ Türkiye üzerinden yürüttü. Kuzey Irak’ı DETAYLARINI ANLATTI. Türkiye’den denetledi. 1990’ların başında Baba Bush yö- netimindeki ABD, Saddam yönetimin- Dönemin Cumhurbaşkanı Özal, “bir deki Irak’ın Kuveyt’e girmesini bahane koyup üç alacağız” düşüncesiyle Çekiç ederek Irak’a savaş açtı. Irak’ın Basra Güç’e destek verdi. ANAP iktidarından Körfezi’ndeki ve ülkenin güneyindeki sonra iş başına gelen DYP-SHP koa- gücü kırıldı. Zengin petrol yatakları- lisyon hükümeti, Irak’ın bölünmesinden nın bulunduğu Irak’ın Kuzeyi için de ve Kuzey Irak’ta bir Kürt Devleti kurul- masından endişe duyuyordu. Bu ko- 66 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN nuda İran, Suriye gibi komşu ülkelerle belli ki Kuzey Irak’ta Amerika tarafından diplomatik temaslar kurmaya başladı. bir Kürt devleti oluşturulmaya çalışılı- İşte tam bu sırada bir NATO tatbikatı yordu. Bu konuda Kuzey Irak’tan birçok sırasında 2 Ekim 1992’de Türk Deniz insan Amerika’ya götürüldü, eğitildi. Da- Kuvvetlerine ait TCG Muavenet muhri- ha sonra da İkinci Körfez harekâtından bi, ABD’nin Saratoga gemisinden atılan sonra da buraya getirilip yerleştirildi. Şu iki Sea Sparrow güdümlü mermileriyle anda da orada yarı bağımsız bir bölge vuruldu. Gemi komutanı Dz. Kur. Yb. ve devlet var. Kudret Güngör, ile beş denizcimiz şehid oldu. Çok sayıda da askerimiz yaralan- Çekiç Güç orada böyle bir devletin dı. Bunun arkasından dönemin Jandar- oluşması için ihtiyaç duyulan askerî güç ma Genel Komutanı Orgeneral Eşref idi. Ve Türkiye ile Çekiç Güç arasında Bitlis’in uçağı şüpheli bir şekilde düştü yaşanan sorunlar, genelde hükümetin ve Bitlis şehid oldu. baskısıyla hep ertelendi. Ve sonuçta Muavenet benzeri bir olaydan korkuldu- 17 sene önce gerçekleşen bu acı ğu için hükümet etkisiz kaldı. Bu olay- olaylar Türk-Amerikan ilişkileri açı- lar, belli bir süreç sonrasında da aynen sından önemli bir dönüm noktası. Bu planlandığı gibi gerçekleşti. Hükümetler olayın ardından Türkiye bir ölçüde bilerek veya bilmeyerek, tedbir almadı- Amerikan politikalarına boyun eğmeye ğı ve gereken karşılığı vermediği için iş mecbur oldu. Ardından gelen Demokrat daha detaylı ve kötü bir noktaya kadar Başkan Clinton dönemi kısmen sorun- geldi. Biliyorsunuz yakın bir geçmiş- suz devam etti. 8 yılın ardından bu se- te Irak’ın kuzeyinde Süleymaniye’deki fer Oğul Bush Amerika’ya başkan oldu. Türk askerî birliğinde askerlerin başına Onun 8 yıllık dönemi hem Türkiye, hem çuval geçirme hadisesi yaşandı. Ameri- de dünya açısından kâbus gibi geçti. kalılar bir nev’î baskın yaparak orada- Amerika yeni bir iktidar değişikliği yaşa- ki askerlerimizi tutukladılar başlarına dı. Bu sefer Amerika tarihinde ilk defa çuval geçirdiler. Aslında bu olay, yani bir siyah ve demokrat başkan iş başına geminin vurulması olayı Amerikalıların geldi. Yeni dönem nasıl olacak yaşayıp Türk askerinin başına çuval geçirme hep birlikte göreceğiz. olayı dense mübalâğa olmaz. Yeni Asya Neşriyat Yayınları ara- Niçin bu olay bir kaza değil? sında çıkan ve ikinci baskısını yapan Bu olay kaza değil, bir gözdağıdır. “Bahriye’de 15 Yıl” kitabının yazarı Benim kitapta dile getirmeye çalıştığım Emekli Deniz Yüzbaşı Vehbi Kara (Ho- konu buydu. Amerika, Türkiye’ye “Sen rasanlı) ile “Muavenet gemisinin vurul- kim oluyorsun. Sen benim verdiğim ması olayını ve Türk-Amerikan ilişkileri- silâhlarla ordunu donatıyorsun. Dolayı- ni konuştuk. Kitap üzerine yaptığımız bu sıyla bana karşı söz söyleme, karşı çık- sohbetle sizleri başbaşa bırakıyorum. ma hakkın yok” diyerek gözdağı verdi. Türkiye ile Çekiç Güç arasında ya- NATO tatbikatında Muavenet muh- şanan sorunlar neydi? Çekiç Gücün ribimiz, ABD’nin Saratoga gemisinden Kuzey Irak’daki misyonu neydi? atılan iki güdümlü mermi ile vuruldu. Bu olay kesinlikle bu bir gözdağı- Beş denizci şehid oldu. “Bahriye’de 15 dır. Ve gözdağı istenen etkiyi göster- Yıl” kitabınızda bu olayın bir kaza olma- miştir. İşin acı tarafı Türkiye tamamen dığı söylüyorsunuz. Deliliniz nedir? Amerika’ya boyun eğdi. Üzülerek söy- leyebilirim ki, Türk hükümeti ve Türk Bu olay bir kaza değil. Ve kaza olma- askerî yetkilileri gerekli tepkiyi vermek- dığının anlaşılabilmesi için o dönemde te pasif kalmış, ülkemizi temsil etme so- yaşanan siyasî olaylara dikkatle göz rumluluğu taşıyan insanlar beceriksizce gezdirmek lâzım. Gerçekten o dönem- hareket etmiştir. Bu olay sonrasında de ABD’nin Türkiye üzerinde bir baskı kurmaya çalıştığını görüyoruz. Açıkca nisan-mayıs 2009 | ASDER 67

BASINDAN hiçbir devlet yetkilisi siyasetçiler, bü- Ki bunların teknolojisi eskiydi. Sitimliy- rokratlar karşı çıkmadı. İşin kötü tarafı di en azından. Biz dizel tahrikli PERYY muhalefetten de etkili bir söz söylenme- CLASS gemiler almak istiyorduk. Bir di. Devlet olarak, millet olarak, iktidarda yerde bu olayın sebeplerinden bir ta- kim olursa olsun gösterilmesi gerekli nesi de bu gemileri almak istemeyi- olan tepki gösterilmedi. Ve bunun üze- şimizdir. Amerika’ya—gemi alımıyla rine gözdağı verme olayı aşama kayde- ilgiliolarak—giden Türk heyeti belki de derek bugün işte çuval geçirme olayına daha Türkiye’ye dönmeden bu olay ger- dönüştü. çekleşti. Yani “Sen kim oluyorsun. Sen benim verdiğimi ancak alabilirsin. Senin Muavenet adlı gemimizin vurulma- söz hakkın yok” anlamına gelen bir bas- sının ardından biliyorsunuz Jandarma kı, bir gözdağı olayıdır. Muavenet ve Genel Komutanı Eşref Bitlis’in uçağı- Eşref Bitlis cinayetleri. Bu konuda sizin nın düşürülmesi olayı var. Bu, Çekiç aracılığınızla şunu söylemek istiyorum. Güç konusunda direncin devam etttiğini Bu konunun üzerindeki örtünün çekil- göstermez mi? mesi büyük hayırlara vesile olacaktır. Çünkü üstünü örte örte cinayetler dağ- Eşref Bitlis Paşa’nın öldürülmesi ola- ları aştı. yında da kaza olmayacak şekilde büyük iddialar var. Orada şehid olan bir orge- Türkiye’ye Çekiç Güce karşı başlat- neral. Bugün Ergenekon olayında orge- tığı bu direnişi durdurması için bir mesaj neraller tutuklandı diye basbas bağıran mı verildi bu olayda? medya organları, Eşref Bitlis Paşa şehid edildiğinde niçin suskun kaldılar? Bunu İsterseniz kitabımda yer verdiğim anlamak mümkün değil. Ben anlayamı- hususları burada dile getireyim. Bir ke- yorum. Bazı olayların üzerini örtmek için re kaza nasıl olabilir? Atış yapılacaktır. komplo teorisi tarzında yaklaşımlar ser- Gerekli talimnameler çıkarılır. Ki ben de- gileniyor. Burada bahsettiğimiz konu- nizciyim. Şu anda da bu işi yapıyorum. lar, kesinlikle komplo teorisiyle uzaktan Atış yapılmadan önce notam yayınlanır. yakından ilgisi olmayan, Türk dış poli- Buna göre atış yapılacak bu bölgeye ti- tika ve askerî politika sahasındaki acı caret gemilerinin girmemesi için tedbir- unutulmaz olaylardır. Sonuçta komplo ler alınır. Bu aylar öncesinden belirlenir. terorisi değil, ortada şehit olan askerler Koordinatları belirlenen bölgeye gemi- vardır. Birisi Jandarma Genel Komuta- lerin girişleri çıkışları yasaklanır. Bu bir- nı Eşref Bitlis ve biri Muhrip komutanı çok seyirle ilgili yayınlarda dile getirilir. ki—bu askerin amiral olma şansı—çok Haritalarda dahi pilotlanır (işaretlenir) yüksekti. Muhrip komutanları geleceği belirtilirdi. Bir kere böyle bir planlı atış parlak subaylardan seçilir. Maalesef bu yok. Atış olsa,”atışta mermi hedefinden insanlar Amerika’nın politikası sonu- şaştı, hata oluştu, kaza ile mermi dost cu şehid edilmiş insanlardır. Ne yazık gemiyi vurdu” denilebilir. Böyle bir atış ki, medyada silâhlı kuvvetlerde bu acı söz konusu değil. Bu birincisi. İkincisi cinayetler, komplo teorisi demiyorum, ise iki tane mermi atılıyor. Birincisi kaza “cinayetler” ört bas edilmiştir. Bütün olabilir. Kolum çarptı gibi bir söz söyle- bunlar üstü örtülmüş cinayetlerdir. Aynı nebilir, ama teknik olarak böyle bir şey Ergenekon’un tertiplemiş olduğu bazı mümkün değil. Bir güdümlü merminin cinayetler gibi.... atışının yapılabilmesi için öyle yanlış bir düğmeye basmakla atış gerçekleşmez. Amerika istediği hedeflere ulaştı mı sizce? Muavenet’e isabet eden Sea Spar- row mermilerinin özelliği nedir? Kaza sonucu biz maalesef yeni si- timli gemiler aldık. Kitabımda bu bil- Ben silâh elektronik subayıydım. Ve gilere de yer veriyorum. 9 tane almak bu konuda Türk ve Amerikalı uzmanlar- istemediğimiz KNOX sınıfı gemiyi aldık. dan birçok kurs gördüm. Sea Sparrow 68 ASDER | nisan-mayıs 2009

BASINDAN konusunda da bilgisi olan az sayıda nu rahatlıkla söyleyebilirim. olan kişilerden birisi olarak da kendimi Nitekim ikinci bir husus daha söyle- söyleyebilirim. Çünkü mesleğim icabı bu konu ile ilgili teknik kurslara gittim. yeyim. Tek mermi değil, iki mermi atılı- Eğitim aldım. Bu konuda sertifikalarım yor. Eğer kaza olsaydı tek mermi atılmış var. Sea Sparrow mermisi ile birlik- olurdu. Fakat bu Sea Sparrow güdümlü te birçok güdümlü merminin çalışma mermisi uçaklara karşı da kullanıldığı usûllerini çok iyi biliyorum. Sea Sparrow için, harp başlığı küçük. Tahrip gücü dü- güdümlü mermisi “yarı aktif homing” adı şük. Yani patlayıcısı düşük. Dolayısıyla verilen bir çalışma prensibiyle çalışıyor. iki tane atılmış ki, ciddî bir hasar verme Yarı aktif homing en önemli özelliği sevk amacı güdülüyor. edilebilir bir mermi olması. Yani kaza ol- duktan sonra mermiye müdahale etme Amerikan hükümeti o olaya sebep imkânınız var. Aktif homing mermiler olan askerlere ne yaptı? Bir ceza verdi ile pasif homing mermilerden ayıran en mi? önemli özellik bu. Sea Sparrow mermisi de böyle bir özelliğe sahip. Olayda yaralanan ve tazminat için mahkemeye başvuran subaylardan bir Nedir “aktif”, “pasif” homing mermi- tanesinin verdiği bilgiye göre mahke- ler? meden, Amerikalı subayların kariyerle- rini meslekî yönden etkilemeyen bir so- Aktif homing özelliğine sahip mermi- nuç çıktı ortaya... Benim bu konuda çok ler “At, unut” prensibine göre çalışır. Bu bilgim olmamakla birlikte, ceza alma- mermileri atarsınız. Verdiğiniz koordi- dıklarını biliyorum. Nitekim olayın perde natlara mermiyi sevk edersiniz. Ondan arkasına bakıldığı takdirde bir sindirme sonra mermi kendi küçük bilgisayarıyla hareketi... hedefini bulur ve imha eder. Artık ona müdahale etme şansınız yoktur. Keza “Verilen ani bir emir ile Muavenet pasif homing mermiler de meselâ ısı- Muhribi ile Kılıç Ali Paşa Muhribinin yer- ya hassas mermiler. Mermi atıldıktan leri değiştirilerek Muavenet, Saratoga’ya sonra artık kendini ısıya doğru yön- hedef seçildi” iddiası var. lendirir. O gider hedefini kendisi vurur. Müdahale şansınız yoktur. Fakat yarı Tatbikatta yer değiştirmeler mümkün- aktif homing mermiler ki—Sea Sparrow dür. Ben yıllarca Deniz Kuvvetlerinde güdümlü mermisi—yarı aktif homingdir. muhriplerde görev yaptım. Buna ben- Mermiyi sevk etmek zorundasınız. Na- zer olaylara rastladım. Tatbikatı yöne- sıl sevk ediliyor? Bir atış kontrol radarı ten komutan bu şekilde talimat verebilir. hedefi aydınlatır. Bu aydınlatma dedi- Ancak şunu söyleyebilirim. Belki de bu ğim hedefi traklar, hedefle temas ku- nokta ilk defa söylenen bir husus. Kitap- rar. Hedeften yansıyan ekolar mermiye ta da yer vermediğim bir husus. Bunu gelir. Ve mermi o ekolara doğru kendini ilk defa sizinle paylaşıyorum. Muavenet yönlendirir. Yani burada bir kontrol me- gemisinin bir özelliği var. Bu geminin kanizması mevcuttur. Nitekim yanlışlık- diğer gemiden farkı “millî” gemi olması- la atış gerçekleşmiş olsa bile, bu olaya dır. Millî gemi ne demek? Şimdi bizim kaza süsü vermeye çalışalım. Böyle Amerika’dan aldığımız silâhlar, gemiler olsa bile hedefe varmadan mermiyi ge- kiralama usûlüyle alınır. Büyük çoğun- ri çevirme imkânı var. Fakat Muavenet luğu kiralamayla alınmıştır. Kiralama olayında böyle bir işlem yapılmamıştır. şöyledir: Gemi için cüz’î bir kira ücreti Kasıt unsuru vardır. Nitekim Bahriye’de alır Amerika. Ama silâhlarını ve yedek 15 yıl kitabında bu konuyu elden geldi- parçalarını para karşılığı alırsınız. Bu- ğince açıklamaya çalıştım. Bu işin kaza nun karşılığında büyük bir bedel ödetti- olmadığı çok açık. Bir gözdağı olduğu- rir Amerika. Fakat kira usûlünün özelliği gemi hizmet dışına çıkarıldığında, bu kiralık gemiler Amerika’ya iade edilir. Türkiye’nin öz malı değildir, kiralıktır. nisan-mayıs 2009 | ASDER 69

BASINDAN Yani “Muavenet millî bir gemi olduğu Eski bir askersiniz. İsrail-ABD ve için hedef seçilmiş olabilir” mi demek is- Türkiye zaman zaman ortak tatbikatlar tiyorsunuz? yapı-yor. Biliyorsunuz, İsrail barışı bal- talayan bir ülke... Gazze’de yaptıklarını Muavenet kiralık değil, Türkiye’nin ibretle ve üzüntüyle izliyoruz.... öz malı olan millî bir gemidir. Nitekim benim çalıştığım muhrip de Türkiye’nin Ben yaklaşık 12 yıldır Deniz Kuvvet- millî gemisiydi. Dolayısıyla kiralık bir lerinden ayrıldığım için, son zamanlar- gemi—bir nev’î Amerika’nın kendi ge- da gelişen olayları ve tatbikatları bilemi- misini vurmasından öte—bir nev’’î di- yorum. Fakat benim dönemimde, yani yorum, Türk gemisi vurulmuştur. Ben 1997’ye kadar İsrail hiçbir tatbikata ka- diğer kiralanmış gemilerin Türk gemisi tılmadı. Çünkü İsrail, NATO’nun dışında olmadığını söylemiyorum. Burada yan- bir ülkedir. Bizim katıldığımız tatbikatlar lış anlaşılma olmasın. Bu gemilerin ta- da NATO tatbikatları olduğu için, NATO pusu Amerika’nındır. Öyle dersek, belki ülkeleri yer almaktaydı. Ama o zaman daha doğru olur. Kullanım hakkı bize NATO bu kadar da geniş değildi. Be- aittir. Nitekim Kıbrıs’ta çok sıkıntı oldu lirli sayıda ülkeler vardı. NATO tabiî ki biliyorsunuz. Amerika ambargo koydu. aradan geçen yıllar sonucunda kabuk Türkiye’ye “Kıbrıs’ta verdiğim silâhları değiştirdi. Komünist blok olan Varşova kullanamazsın” diye. Keza Almanlar Paktına karşı geliştirildiği halde, şimdi da “Güney Doğu’da bizim verdiğimiz yeni yapılanması, maalesef İslâma ve silâhları kullanamazsınız” dediler. Gerçi Müslüman ülkelere karşı bir blok şek- bilemiyorum, bu kiralama konusunda, line dönüştü. Bu maalesef acıdır. Tür- bu hususlar bu ayrıntılar ne şekilde. kiye, bu ittifak içinde nüfusunun çoğun- Ama sadece şu kadarını söyleyebilirim; luğu Müslüman olan bir ülke olmasına Muavenet millî bir gemiydi. Deniz kuv- rağmen, NATO içerisinde bulunmasına vetlerinde çoğunluk millî gemi değildir. rağmen Müslüman ülkeleri temsil kabili- Bunu da bu arada söylemek istedim. yetini yeterince gösteremedi. Bu NATO Bunu ilk defa bir gazeteci ile paylaşıyo- nezdindeki askerî ve sivil bürokratları- rum. Türkiye’de bunu bilen, Deniz kuv- mızın beceriksizliği ve aymazlığıdır. vetleri mensupları dışında çok az insan vardır. MUSTAFA GÖKMEN 29.01.2009 70 ASDER | nisan-mayıs 2009

Çocukları Terbiye Hakkı Adalete Başvurma Hakkı Hayat Hakkı Eşitlik Hakkı Azınlık Hakları Sığınma Hakkı Özgürlük Hakkı Aile Kurma Hakkı Çalışanların Hakları Seyahat, İkamet Özgürlüğü ve Hakkı Otoritenin Zulmünden Korunma Hakkı İşkenceden Korunma Hakkı İktisadi Haklar Din Özgürlüğü Mülkiyet Hakkı ve Korunması Fikir, İnanç Özgürlüğü Hakkı Irz ve Namusu Koruma Hakkı Ferdin Sırlarını Koruma Hakkı Zaruri İhtiyaçları Elde Etme Hakkı Kamu Hizmetlerine Katılma Hakkı Fikir Açıklama Hakkı Adil Yargılanma Hakkı ADALETİ SAVUNANLAR DERNEĞİ