กลอน๔

สมั ผสั ระหวา่ งบท

ใบความรู้ เร่ือง กลอนส่ี กลอนสี่ เป็นคาประพนั ธร์ ้อยกรองอีกแบบหน่ึงทีมีรูปแบบฉนั ทลกั ษณ์คลา้ ย กบั กลอนสุภาพทวั่ ไป แต่มีจานวนคาวรรคละ ๔ คา แผนผงั บงั คบั การสมั ผสั ของกลอนสี่ สัมผสั ระหวา่ งบท ๑. ลกั ษณะบังคบั ๑ บท มี ๒ บาท ๑ บาท มี ๒ วรรค ๑ วรรค มี ๔ คา (อาจใช้ ๔ – ๕ พยางคก์ ไ็ ด)้ ๑ บท มี ๔ วรรค คือ ๒. ลกั ษณะสัมผสั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๑ สมั ผสั กบั พยางคท์ ่ี ๒ หรือ ๓ ของวรรคท่ี ๒ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคที่ ๒ สมั ผสั กบั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคที่ ๓ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคที่ ๓ สมั ผสั กบั พยางคท์ ี่ ๒ หรือ ๓ ของวรรคท่ี ๔ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๔ สมั ผสั กบั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๒ ในบทถดั ไป

คาสัมผสั คาสัมผสั คือ คาคลอ้ งจองกนั นิยมใชใ้ นคาประพนั ธ์ทุกชนิด แบ่งออกเป็นสอง อยา่ ง คือ สมั ผสั นอก และสมั ผสั ใน ๑. สัมผสั นอก เป็นสมั ผสั บงั คบั ของคาประพนั ธช์ นิดน้นั ๆ ส่วนมากเป็นสมั ผสั ต่างวรรค สมั ผสั ที่ใชต้ อ้ งเป็นสระเดียวกนั ถา้ มีตวั สะกดกต็ อ้ งอยใู่ นมาตรา เดียวกนั หรือที่เรียกวา่ สมั ผสั สระ เช่น อนั ความกรุณาปราณี จะมีใครบงั คบั กห็ าไม่ หลง่ั มาเองเหมือนฝนอนั ช่ืนใจ จากฟากฟ้าสุราลยั สู่แดนดิน ๒. สัมผสั ใน คือ คาท่ีคลอ้ งจองกนั ภายในวรรค ไม่ไดถ้ ือวา่ เป็นขอบงั คบั แต่ถา้ คาประพนั ธใ์ ดมีสมั ผสั ในกถ็ ือวา่ ไพเราะ สมั ผสั ในน้นั ใชท้ ้งั สมั ผสั สระ และสมั ผสั พยญั ชนะ เป็นการใชค้ าท่ีมีพยญั ชนะเดียวกนั เช่น แพรว – พราว ฝัน – ฝน ฟาก – ฟ้า แดน – ดิน มว้ ย – มรณ์ เชิญ – ช่วย

เกมต่อกลอน วธิ ีการเล่น ๑. ใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มช่วยกนั เรียงแถบประโยคต่อไปน้ีใหเ้ ป็น กลอนสุภาพ ๒ บทใหถ้ ูกตอ้ งตามรูปแบบฉนั ทลกั ษณ์ ดีเด่นเนน้ ไทย เชิดชูครูท่าน บากบนั่ สูไ้ ป จงทาส่ิงดี อ่านเขียนเรียนรู้ อยา่ ยอ่ ทอ้ งาน เทอดไทร้ าชนั เพื่อชาติยงิ่ ใหญ่ สร้างสมบ่มศาสตร์ บากบนั่ สูไ้ ป ห่างบ่วงหว้ งเหว ห่างไกลคนพาล