กลอน๘

กลอนแปด

ใบความรู้ เร่ือง ลกั ษณะของกลอนแปด กลอนแปดเป็นกลอนสุภาพที่มีผนู้ ิยมแต่งกนั มากท่ีสุด เนื่องจากมีจานวนไม่มากไม่นอ้ ย เกินไปสามารถเกบ็ ความไดพ้ อดี ถือเป็นกลอนพ้นื ฐานของกลอนต่างๆ ไม่วา่ จะเป็นกลอนนิราศ กลอนนิทาน กลอนเพลงยาว หรือกลอนขบั ร้องต่างๆ ๑. ลกั ษณะบงั คบั ๑ บท มี ๒ บาท ๑ บาท มี ๒ วรรค ๑ วรรค มี ๘ คา (อาจใช้ ๗ - ๙ พยางคก์ ไ็ ด)้ ๑ บท มี ๔ วรรค คือ วรรคที่ ๑ เรียกวา่ วรรคสลบั วรรคท่ี ๒ เรียกวา่ วรรครับ วรรคท่ี ๓ เรียกวา่ วรรครอง วรรคท่ี ๔ เรียกวา่ วรรคส่ง ๒. ลกั ษณะสัมผสั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๑ สัมผสั กบั พยางคท์ ี่ ๓ หรือ ๕ ของวรรคที่ ๒ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคที่ ๒ สัมผสั กบั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๓ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๓ สมั ผสั กบั พยางคท์ ่ี ๓ หรือ ๕ ของวรรคที่ ๔ พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคที่ ๔ สมั ผสั กบั พยางคส์ ุดทา้ ยของวรรคท่ี ๒ ในบทถดั ไป

คำสัมผสั คาสัมผสั คือ คาคลอ้ งจองกนั นิยมใชใ้ นคาประพนั ธ์ทุกชนิด แบ่งออกเป็นสองอยา่ ง คือ สัมผสั นอก และสมั ผสั ใน ๑. สัมผสั นอก เป็นสัมผสั บงั คบั ของคาประพนั ธช์ นิดน้นั ๆ ส่วนมากเป็นสัมผสั ต่างวรรค สมั ผสั ท่ีใชต้ อ้ งเป็นสระเดียวกนั ถา้ มีตวั สะกดกต็ อ้ งอยใู่ นมาตราเดียวกนั หรือที่เรียกวา่ สัมผสั สระ เช่น จากลาธารสายนอ้ ยค่อยรินไหล จากขนุ เขาเนินไพรในป่ ากวา้ ง ลาธารนอ้ ยเลาะเร่ือยมาตามทาง บรรจบกนั เป็นลารางชลาลยั เป็นแหล่งน้าอาบกินของสตั วป์ ่ า เป็นบา้ นของเหล่าปลาไดอ้ าศยั เป็นหยาดทิพยช์ โลมดินถิ่นพฤกษไ์ พร เขียวชอุ่มทว่ั ไปท้งั ตาปี ผา่ นหมู่บา้ นนอ้ ยใหญ่ไหลอ่อยเอ่ือย ผคู้ นเหนื่อยคลายร้อนต่างเร็วร่ี ชวนกนั ลงแหวกวา่ ยในนที บา้ งซกั ผา้ ตกั วารีไวอ้ าบกิน ๒. สัมผสั ใน คือ คาท่ีคลอ้ งจองกนั ภายในวรรค ไม่ไดถ้ ือวา่ เป็นขอ้ บงั คบั แต่ถา้ คาประพนั ธ์ ใดมีสัมผสั ในกถ็ ือวา่ ไพเราะ สมั ผสั ในน้นั ใชท้ ้งั สัมผสั สระ และสัมผสั พยญั ชนะ เป็นการใชค้ าที่มี พยญั ชนะเดียวกนั ตวั อยา่ งคาสัมผสั ในจากบทร้อยกรองท่ียกมา เช่น นอ้ ย – ค่อย ไพร – ใน ปลา – อาศยั ดิน – ถิ่น ใหญ่ – ไหล วา่ ย – ใน

แผนผงั กลอนแปด ๒ บท กลอน ๑ บท สัมผสั ระหว่างบท กลอน ๑ บท ทม่ี า : วเิ ชียร เกษประทุม, รศ. ลกั ษณะคาประพนั ธ์ไทย : ( ฉันทลกั ษณ์ ) : กรุงเทพฯ : ธนธชั การพิมพ,์ ๒๕๕๐