แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิติส่ว

สกาลนมุ่ักวพิชฒัากนาราแOรละBะบมบาEตกCราฐรานแกนาะรแศนกึ วษา แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัย ดในว้ มยติ กิสา่วรนแตนวั ะสแงั คนมว แแลละะสขุSภcาhพoจoติ lขHอeงนaกัltเhรียHนero กลมุ่ พัฒนาระบบการแนะแนว สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

สกาลนุ่มักวพิชัฒากนาราแOรละBะบมบาEตกCราฐรานแกนาะรแศนึกวษา แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ว่ นตวั สังคม และสขุ ภาพจติ ของนักเรียน ด้วยการ แนะแนว และ School Health Hero การดแู ลสุขภาพจติ นักเรียน ด้วย School Health HERO การสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัยและดูแลสขุ ภาพจิตนกั เรยี น การแนะแนวในดา้ นส่วนตัวและสังคม กลุ่มพัฒนาระบบการแนะแนว สานักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตัว สังคม 1 และสุขภาพจิตของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero คำนำ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน โดยสานักวิชาการและมาตรฐาน การศึกษาได้จัดทาเอกสาร “แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิติส่วนตัว สังคม และสุขภาพจิตนักเรียน ด้วยการแนะแนวและ School Health HERO” เพ่ือเป็นแนวทาง ให้กับสถานศึกษานาไปใช้ในการจัด การเรียนการสอน พัฒนาทักษะชีวิตสร้างเสริม ความปลอดภัย ในมิติที่เกี่ยวข้องกับส่วนตั ว สังคมและสุขภาพ จิต โดยมีเน้ื อหา ท่ีประกอบด้วยการสร้างเสริมความปลอดภัยและการดูแลสุขภาพจิตนักเรียนด้วย School Health HERO การสร้างเสริมความปลอดภัยให้กับนักเรียนผ่านการแนะแนวในขอบข่าย ส่วนตัวและสังคม การบูรณาการและกลไกการประสานงานเพ่ือสร้างเสริมความปลอดภัย ในมิติ ส่วนตัว สังคม และสุขภาพจิตนักเรียน ปัจจัยความสาเร็จและปัญหาอุปสรรค ในการดาเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนบนระบบดิจิตอล และตัวอย่างกิจกรรมแนะแนว สว่ นตัวและสงั คมเพ่อื สร้างเสรมิ สขุ ภาพจติ และอยใู่ นสังคมได้อย่างมีความสุข สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ขอขอบคุณผู้ทรงคุณวุฒิ คณะทางานและผู้ท่ีมีส่วนเก่ียวข้องในการจัดทา “แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัย ในมิติส่วนตัว สังคมและสุขภาพจิตนักเรียน ด้วยการแนะแนวและ School Health HERO” ฉบับนี้ให้สาเร็จลุล่วงไปด้วยดี หวังเป็นอย่างย่ิงว่าเอกสารฉบับน้ี จะช่วยให้ครู แนะแนว ครูผู้รับผิดชอบงานแนะแนวหรือผู้ท่ีเก่ียวข้อง ในทุกระดับมีความรู้ ความเข้าใจ และเกิดความมั่นใจในการนาเอกสารชุดนี้ สู่การปฏิบัติเพ่ือสร้างเสริมความปลอดภัย ในมิติส่วนตัว สังคม และสุขภาพจิตให้กับนักเรียน เพ่ือการมีสุขภาวะท่ีดี สามารถเรียนรู้ และดารงชีวิตได้อยา่ งมคี วามสุข นายอมั พร พินะสา เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ สิ ่วนตัว สังคม 2 และสุขภาพจติ ของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero สารบญั คานา สารบญั 1. บทนา 3 2. การดแู ลสุขภาพจิตนกั เรียนด้วย School Health HERO 8 11 - การเฝา้ ระวัง 12 - เรียนรู้ 13 - การดแู ล 3. การสร้างเสริมความปลอดภัยให้กับนกั เรียนด้วยการแนะแนว 17 ในดา้ นส่วนตวั และสงั คม - ปัจจัยที่ส่งผลต่อการดาเนินการการสร้างเสริมความปลอดภัย 20 ในมติ ิสว่ นตวั สงั คมและสขุ ภาพจติ นักเรียน 0 - แนวทางการดาเนินงานสุขภาพจติ ผ่านการแนะแนวส่วนตัว 025 และสังคม 0 4. การบรู ณาการและกลไกการทางานเพ่อื สร้างเสริมความปลอดภัย 029 และดูแลสขุ ภาพจติ นักเรยี น 0 0003301 - แนวคิดการดาเนินงานสขุ ภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการ 0305 - โมเดล 4 S การดาเนินงานสุขภาพจติ ในโรงเรียนแบบบูรณาการ - กระบวนการและบทบาทหนา้ ท่ีในการดาเนินงานของ 00 กระทรวงศึกษาธิการและกระทรวงสาธารณสขุ 0 ภาคผนวก 040 00 จ 00 00 0

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ ิสว่ นตวั สังคม 3 และสุขภาพจิตของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 1 บทนำ สภาพสังคมและสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงในปัจจุบัน มีการแข่งขัน ทางด้านความรู้และเทคโนโลยีเพิ่มมากข้ึน ผลักดันให้เกิดความคาดหวังในตัว เด็กสูงเกินกว่าเด็กจะทำได้ ทำให้เห็นแนวโน้มสถานการณ์ ที่กำลังจะเป็น ปัญหาหลายประการ ซ่งึ เปน็ ผลกระทบมาจากสภาพแวดลอ้ มท่ีเปลย่ี นไปอย่าง รวดเรว็ ท้งั ในด้านเศรษฐกจิ ของครอบครัว การเปลย่ี นแปลงรปู แบบการเรยี นการสอน รปู แบบการใชช้ ีวิตประจำวัน ท่ีเปลี่ยนไป ทำให้เด็กและเยาวชนในวัยเรียนบางกลุ่มมีแนวโน้มปัญหาทางสุขภาพจิตท่ีรุนแรงมากขึ้น เช่น เด็กที่มี ลักษณะต่อต้าน มีแนวโน้มความรุนแรงทางพฤติกรรมที่สูงข้ึน จากการขาดกฎระเบียบหรือการละเลยพฤติกรรม ทีเ่ ปน็ แบบแผน ภาวะความเครยี ดจากภาระงานและความเหนื่อยลา้ จากการเรยี นทม่ี ากข้นึ รวมถึงปญั หาทางการเรียน ที่มาจากสภาพแวดล้อมท่ีไม่พร้อมตอ่ การเรียนรู้ และเม่ือเกิดปญั หาขึ้น มีความจำเปน็ ท่ีจะต้องชว่ ยเหลืออย่างรวดเร็ว อีกทั้งการเข้าถึงการส่ือสารสมัยใหม่ ไม่ว่าจะเป็นโทรศัพท์ คอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตท่ีเกิดการใช้อย่าง ไม่เหมาะสม เกิดพฤติกรรมเลียนแบบหรือคึกคะนอง รวมถึงมาตรฐานหรือระดับคุณธรรม จริยธรรมและศีลธรรม ของสังคมลดลง ทำให้เด็กและเยาวชนดำเนินชีวิตอยู่ในสังคมด้วยความรู้สึก ไม่ม่ันคงและไม่ปลอดภัย ต้องเผชิญ ความท้าทายใหม่ๆ อันเป็นอุปสรรคและอันตรายต่อการดำเนินชีวิตส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตและการเติบโต อย่างไม่มีคุณภาพของเด็กและเยาวชน จากผลวิจัยโครงการศึกษาเพื่อพัฒนาเด็กและเยาวชน ก้าวทันการ เปลยี่ นแปลงของโลกศตวรรษที่ 21 พบความสุขเดก็ ไทยวัยเรียนเหลือนอ้ ย วยั รุ่นมีปัญหาสขุ ภาพจิตมากขน้ึ เปน็ ผล มาจากการสะสมความเครียดจากโครงสร้างครอบครัวท่ีมีความพร้อมแตกต่างกัน ความเหล่ือมล้ำ ของคุณภาพ สถานศึกษาและการแขง่ ขันในระบบการศึกษา รวมถงึ ความคาดหวงั จากคนใกลต้ วั (เจาะลึกระบบสุขภาพ,2563) ข้อมูลจากกรมสุขภาพจิต ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา พบวัยรุ่นไทยอายุ 10-19 ปี มีอัตราความพยายามฆ่าตัวตาย ประมาณ 1,500-2,000 คน โดยขณะที่อัตราการฆ่าตัวตายสำเร็จอยู่ที่ประมาณ 140-160 คน ซึ่งสาเหตสุ ่วนใหญ่ มาจากเร่ืองสัมพันธภาพ ความน้อยใจการถูกต่อว่า รองลงมาคือเร่ืองโรคทางจิตเวช และยาเสพติดตามลำดับ (กรมสุขภาพจิต,2564) จากการสำรวจความชุกของภาวะซึมเศร้าและความเสี่ยงฆ่าตัวตาย ในวัยรุ่นอายุระหว่าง 11-19 ปีท่ัวประเทศพบวัยรุ่น กลุ่มตัวอย่างในสถาบันการศึกษาประมาณ 2 ใน 3 มีแนวโน้ม จะมีปัญหา ทางอารมณ์ไปจนถึงมีภาวะซึมเศร้า (วิมลวรรณ,2563) สอดคล้องกับข้อมูลบริการสายด่วนสุขภาพจิต 1323 พบปัญหาสุขภาพจิต 3 อันดับแรก ท่ีวัยรุ่นโทรมาปรึกษา ได้แก่ ความเครียดวิตกกังวล ร้อยละ 51.36 ปัญหาความรัก ร้อยละ 21.39 และซึมเศร้า ร้อยละ 9.82 (กรมสุขภาพจิต,2563) จึงควรได้รับการดูแลช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน ทงั้ การใหค้ วามสำคญั กบั ระบบคัดกรองสุขภาพจิตทงั้ ในสถาบนั การศึกษา การพฒั นาระบบ

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตวั สงั คม 4 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ส่งต่อไปยังสถานบริการสาธารณสุขในพื้นทีใกล้เคียง รวมถึงต้องช่วยกันสร้างระบบป้องกันปัญหาสุขภาพจิต และจัดบริการดา้ นสุขภาพจิตในหมูว่ ัยร่นุ ในเขตบรกิ ารสขุ ภาพทั่วประเทศ (วิมลวรรณ,2563) จากอุบัติการณ์ของปัญหาพฤติกรรมเด็กและเยาวชนอันเก่ียวข้องกับภาวะสุขภาพจิตดังท่ีได้กล่าวมา ในข้างต้น ทำให้มองเห็นได้ว่าเด็กและเยาวชนเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพจิต ด้วยพัฒนาการตามวัย เป็นพ้ืนฐานเดิมอยู่แล้ว เนื่องจากเป็นวัยท่ีมีภาวะอารมณ์แปรปรวนสูง เป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของชีวิต วุฒิภาวะ ทางอารมณ์ยังไม่สมบูรณ์ มีความสับสนในการวางบทบาทของตนเองในสังคม ขาดทักษะและประสบการณ์ ในการเผชิญปัญหา การขาดความเข้าใจในตนเอง อาจทำให้ไม่สามารถรับมือกับปัญหาที่ผู้ใหญ่มองว่า เป็นเร่อื งเล็กๆอาจเปน็ เรอ่ื งใหญ่สำหรับเดก็ และเยาวชนทส่ี ามารถสะสมจนเกิดเป็นปญั หาดา้ นสขุ ภาพจิตได้ จากการพัฒนาในเร่ืองดังกล่าว จึงเป็นหนึ่งในนโยบายของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ที่มีการส่งเสริมการสร้างความเสมอภาคเป็นธรรมให้เกิดขึ้นกับผู้เรียนทุกกลุ่มเป้าหมาย พัฒนาระบบสารสนเทศ เพื่อการศึกษาให้ทันสมัยสามารถนำมาใช้ในการบริหารและจัดการศึกษาอย่างมีประสิทธิภาพ เข้าถึงแหล่งเรียนรู้ และเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีทันสมัยอย่างท่ัวถึงและเท่าเทียมใช้นวัตกรรมในการขับเคลื่อน การจัดการศึกษา เพื่ออาชีพ ส่งเสริมสนับสนุนให้ ครู บุคลากรทางการศึกษาและนักเรียนได้มีเวทีท่ีเปิดกว้างท่ีเข้าถึงและ แสดงศักยภาพได้ตลอดเวลาและต่อเน่ือง พัฒนาระบบและช่องทางในการเลือกศึกษาต่อเพื่อการมีงานทำและ อาชีพตามความต้องการและความถนัดของตนเอง พัฒนาแหล่งเรียนรู้ให้มีความหลากหลาย ครอบคลุม ทั่วถึงครบทุกพื้นท่ี เกิดการเรียนรู้เชิงรุกมีการพัฒนาอาชีพ การมีงานทำและสร้างรายได้ ประสบความสำเร็จ ในชีวิตอย่างภาคภูมิใจโดยมีการบริหารจัดการโดยใช้เขตพ้ืนท่ีเป็นฐาน และใช้นวตั กรรมในการขับเคล่ือนกระจาย อำนาจจากส่วนกลางสู่ภูมิภาคท้ังในระดับคลัสเตอร์ เขตพ้ืนท่ี สหวิทยาเขต เครือข่ายและสถานศึกษา บริหารจัดการโดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนและภาคีเครือข่ายในการจัดการศึกษาทุกระดับ ร่วมรับผิดชอบ ต่อผลของการจัดการศึกษาในทุกระดับและสามารถสะท้อนข้อมูลสู่การพัฒนาอย่างย่ังยืน สร้างกลไก ในการติดตาม ตรวจสอบ ประเมิน การจัดการศึกษาและเช่ือมโยงฐานข้อมลู เพ่ือการพฒั นาได้อย่างมีประสิทธิภาพ และอีกนโยบายสำคัญ คือการสร้างความตระหนักในการเสริมสร้างความปลอดภัยในสถานศึกษา พัฒนาความรู้ และทักษะในการคุ้มครอง ปอ้ งกัน ด้านความปลอดภยั ของตนเองและ ผรู้ ับบรกิ าร เป็นแบบอยา่ งในการเสริมสร้าง ความปลอดภัยในวิชาชีพของตนและการแสดงออกที่ถูกต้องทั้งในระดับสถานศึกษาและชุมชน สร้างกลไกและ มาตรการรักษาความปลอดภัยในสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาล พฒั นาระบบรูปแบบ แนวทางการป้องกันและ แก้ปัญหาให้กับผู้เรียนปลอดภัยจากการถูกคุกคามทุกรูปแบบได้อย่างทันท่วงที พัฒนาภาคีเครือข่าย ใหม้ ีประสทิ ธภิ าพในการเสริมสร้างความปลอดภัยในทุกระดบั

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตัว สงั คม 5 และสุขภาพจติ ของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้มีการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการ ควบคู่กับการจัดกิจกรรมแนะแนว เพื่อสร้างความปลอดภัยในมิติส่วนตัวและสัง คม ในสถานศึกษา โดยในปีการศึกษา 2563 ได้มีการจัดต้ังศูนย์แนะแนวประจำจังหวัดและศูนย์แนะแนวประจำเขตพื้นท่ีการศึกษา จำนวน 261 ศูนย์และมีนักจิตวิทยาโรงเรียนประจำเขตพื้นที่การศึกษา เพ่ือช่วยกันดูแลส่งเสริมให้นักเรียน มีสุขภาพจิตที่ดีอันเป็นพื้นฐานสำคัญต่อการเรียนรู้ เพ่ือดูแลนักเรียนให้มีสุขภาพที่ดี ท้ังร่างกายและจิตใจ ภายใต้สถานการณ์ โรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) โดยการดำเนินงานผ่านระบบ School Health HERO ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญในการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิติส่วนตัว สังคมและสุขภาพจิตในโรงเรียน เพราะเป็นกระบวนการที่ให้การคัดกรอง ดูแล ส่งเสริม ป้องกัน และดูแลสุขภาพจิตของนักเรียนได้ตั้งแต่ในระยะ เริ่มต้นต้ังแต่การสังเกต เฝ้าระวังและคัดกรองนักเรียนในชัน้ เรียน โดยมีพ้ืนฐานแนวความคิดมาจากความต้องการ ให้นักเรียนได้รับการดูแลท่ีเหมาะสมตามบริบทและความแตกต่างของปัญหาท่ีต่างกัน นักเรียนคนใดที่มีข้อจำกัด ตอ้ งได้รับการดูแลโดยบุคลาการทางสาธารณะสุขให้นำเข้ากระบวนการรักษาดังเดิม แต่ในกรณีท่ีนักเรียนมีปญั หา ในเชิงพฤติกรรม อารมณ์และสังคมท่ีไม่ซับซ้อน ครูสามารถท่ีจะจัดการแก้ไขได้อย่างเหมาะทั้งยังสามารถดูแล ติดตาม และ ประเมินผลได้ตลอดจนนักเรียนสำเร็จการศึกษา ดังนั้นหน้าที่สำคัญของ School Health HERO คือการเช่ือมโยงการดูแลสุขภาพจิตนักเรียนระหว่างครูที่ปรึกษากับหมอซึ่งยังไม่จำเป็นต้องนำนักเรียน ไปโรงพยาบาล ชว่ ยลดโอกาสเสี่ยงต่อการสมั ผัสเช้อื ตา่ งๆ ประหยัดคา่ ใชจ้ า่ ยในการเดินทางและไม่ส่งผลกระทบต่อ การเรียนอกี ทั้งยงั เป็นการช่วยลดภาระงานของครูในการคัดกรองและประเมินผลอกี ด้วย สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงได้มีการทำงานร่วมกับกรมสุขภาพจิตในหลายมิติ ซึ่งได้มีการลงนามความร่วมมือระหว่างกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุขและสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ในวนั ท่ี 29 มิถุนายน 2563 ณ ศูนย์แถลงข่าวโรคติดเช้ือไวรัส โคโรนา 2019 (COVID-19) สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ทำให้เกิดผลลัพธ์ที่ได้จากการดำเนินงาน คือ นักเรียน ได้รับการคัดกรองและดูแลสุขภาพจิต มีสุภาพจิตท่ีดี มีความเข้มแข็งทางจิตใจ สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคม ไดอ้ ย่างมีความสขุ สามารถปรบั ตัวให้เข้ากับส่ิงแวดลอ้ มทีม่ ีการเปลี่ยนแปลงได้ และเติบโต เป็นคนทมี่ ีบคุ ลิกภาพดี และยังสง่ ผลต่อสขุ ภาพจิตครูดว้ ย เม่ือครูมีความสุขใจ บรรยากาศ ในการเรยี น การสอนก็ย่อมดีขึ้น นักเรียนก็จะ มีความสุขและพัฒนาไปในทางที่ดี ซึ่งจะเป็นปัจจัยป้องกันปัญหาสุขภาพจิตในอนาคตของนักเรียน การจัดการ เรียนการสอนก็ย่อมดีข้ึนต่อนักเรียน ก็จะมีความสุขและพัฒนาไปในทางที่ดี ซ่ึงจะเป็นปัจจัยป้องกันปัญหา สุขภาพจิต ในอนาคตของนักเรียน

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภยั ในมิตสิ ่วนตัว สงั คม 6 และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero วัตถปุ ระสงค์ 1.เพ่ือให้นักเรียนได้รับการส่งเสริมสุขภาพจิต เพ่ือให้เกิดความเข้มแข็งทางจิตใจ และเฝ้าระวังปัญหา สขุ ภาพจิตเพือ่ ให้ได้รบั การช่วยเหลือทันท่วงที สามารถดำรงชีวติ อย่ใู นสังคมไดอ้ ยา่ งมคี วามสุข 2. เพื่อขับเคล่ือนการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการ ควบคู่กับการจัดกิจกรรม แนะแนว ดา้ นสว่ นตัวและสังคม 3. เพื่อเป็นช่องทางเชื่อมโยงการดูแลสุขภาพจิตนักเรียนระหว่างโรงเรียนกับหน่วยงานสาธารณสุข ในพ้ืนที่บนระบบดิจิทัลและเป็นการลดภาระครู บุคลากรสาธารณสุข ในการกรอกข้อมูลและประมวลผลภาพรวม ในการดแู ลสง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ของนักเรียน 4.เพ่ือเป็นฐานข้อมูลสารสนเทศท่ีสนับสนุนการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียน โดยท่ีสามารถ นำข้อมลู หรือหลักฐานเชงิ ประจักษ์ไปพัฒนางานสขุ ภาพจิตในโรงเรียน ในการดำเนนิ งานเชงิ นโยบาย 5. เพื่อสร้างพื้นท่ีการเรียนรู้ให้ครูมีทักษะท่ีจำเป็นในการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิติส่วนตัว สังคม และสุขภาพจิตของนักเรียนบนระบบดิจิทัลได้ตั้งแต่ในระยะเร่ิมต้นในการสังเกต เฝ้าระวังและคัดกรองตลอดจน สามารถดูแล ติดตาม การดูแลสุขภาพจิตนักเรียนในชั้นเรียน โดยใช้แอปพลิเคช่ัน School Health Hero เปน็ เคร่อื งมือ นยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ 1.School Health Hero (Health and Educational Reintegrating Operation) ห รื อ ร ะ บ บ HERO คือ ระบบสุขภาพจิตโรงเรียนวิถีใหม่ เพื่อเฝ้าระวัง เรียนรู้ ดูแล รับการปรึกษา และส่งต่อเพ่ือดูแลนักเรียน ทเ่ี ส่ียงตอ่ ปญั หาพฤตกิ รรม อารมณ์ และทักษะสังคมบนระบบดิจทิ ลั 2.เคร่ืองมือ 9S คือเคร่ืองมือสังเกตอาการเพื่อเฝ้าระวังปัญหาพฤติกรรม อารมรณ และ ทักษะสังคม เด็กนักเรียนอายุ 6 – 15 ปีเคร่ืองมือ 9S Plus เป็นการประเมินความเส่ียงใน 3 กลุ่มอาการท่ีเด็กนักเรียน อาจมีปญั หาไดแ้ ก่กลุม่ พฤตกิ รรม (ไดแ้ ก่ ซนเกนิ ไป ใจลอย รอคอยไม่ได)้ กลุม่ อารมณ์ (ได้แก่ เครียดหงุดหงิดง่าย ท้อแท้เบื่อหน่าย ไม่อยากไปโรงเรียน) กลุ่มทักษะสังคม (ได้แก่ ถูกเพื่อนแกล้ง แกล้งเพ่ือน ไม่มีเพ่ือน) แต่ละกลุ่ม อาการจะประกอบด้วยคำถามจริง/เท็จ 3 ข้อรวม 9 ข้อหากเด็กไม่มีความเสี่ยงต่อปัญหาพฤติกรรมและอารมณ์ ชัดเจนครูจะต้องทำแบบสังเกตอาการ 9 ข้อนี้เพ่ือประเมินความเส่ียงทุกคน 9S Plus เป็นช่องทางพิเศษ (Red Flag) สำหรับการส่งต่อนักเรียนที่มีปัญหาหรือสภาวะที่ต้องการดูแลทันทีโดยไม่ต้องผ่านการเฝ้าระวัง 9S โดยนักเรียนท่ีสามารถใช้ 9S Plus ได้แก่ - นกั เรียนที่ผ่านการคดั กรอง หรอื เคร่อื งมอื อ่ืนใด และพบความเสีย่ ง - นกั เรยี นทม่ี ปี ญั หาพฤตกิ รรมทค่ี รเู หน็ ชดั เจน

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตัว สงั คม 7 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 3. แ บ บ ป ร ะ เมิ น จุ ด แ ข็ งจุ ด อ่ อ น (The Strengths and Difficulties Questionnaire – SDQ) คือเครื่องมือที่ใช้ในการคัดกรองปัญหาสุขภาพจิตในเด็กของกรมสุขภาพจิต แบบทดสอบ SDQ ประกอบด้วย คำถาม 25 ข้อ ซ่ึงใช้ประเมินพฤติกรรมด้านบวกและลบของเด็ก 5 ด้าน ได้แก่ ด้านอารมณ์ พฤติกรรมไม่อยู่น่ิง เกเร ความสัมพนั ธ์กับเพื่อน และสัมพนั ธภาพทางสังคม ในการทำแบบทดสอบ SDQ ครจู ะต้องตอบคำถามให้ครบ ทงั้ 25 ขอ้ จากน้ันระบบจะประเมินความเสี่ยงในแตล่ ะด้านให้โดยอัตโนมัติ และจะประเมินผล ความเสี่ยงโดยรวม ใหอ้ กี ดว้ ย 4. สุขภาพจิตนักเรียนคือ สภาพชีวิตที่เป็นสุข มีความสมบูรณ์ท้ังร่างกายจิตใจ มีทัศนคติท่ีดี ต่อครอบครัว สังคม บุคคลอื่น มีความสามารถในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ที่จะต้องพบได้อย่างเหมาะสมตามวัย ตลอดจนสามารถปรบั ตวั ดำรงชวี ิตอยใู่ นสังคมได้อยา่ งมีความสขุ 5. การดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนคือ กระบวนการท่ีให้การส่งเสริม ป้องกัน และดูแลสุขภาพจิต ของนักเรียน โดยมีโรงเรียนเป็นศูนย์กลางของกระบวนการ อีกท้ังยังเป็นสถานที่ท่ีสามารถสังเกตและประเมิน ศกั ยภาพหรือปญั หาของนกั เรยี นไดต้ ง้ั แตร่ ะยะเร่มิ ต้น ช่วยให้สามารถเข้าถงึ นักเรียนได้ง่าย

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ว่ นตวั สงั คม 8 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero บทท่ี 2 การสรา้ งเสริมความปลอดภัย และการดูแลสุขภาพจติ นักเรยี นด้วย School Health HERO

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมติ สิ ่วนตวั สังคม 9 และสขุ ภาพจติ ของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero 2 การดแู ลสุขภาพจติ นกั เรียน ด้วย School Health HERO การสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั และดแู ลสุขภาพจติ นกั เรียน จุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษาเพ่ื อพัฒ นาคนไท ยให้เป็นม นุ ษย์ ที่สมบูรณ์ทั้งทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้และคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่าง มีความสุข ซ่ึงสอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พ.ศ.2551 ที่มุ่งพัฒนาผู้เรียนทุกคน ซึ่งเป็นกำลังของชาติ ให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ท้ังทางร่างกาย ความรู้ คุณธรรม มีความสามารถในการใช้ทักษะชีวิตสามารถจัดการปัญหา และความขัดแย้งต่างๆอย่างเหมาะสม ปรับตัวให้ทัน กับการเปล่ียนแปลงของสังคมและสภาพแวดล้อม และรู้จักหลีกเลี่ยงพฤติกรรมไม่พึงประสงค์ที่ส่งผลกระทบ ต่อตนเองและผูอ้ น่ื (กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2551) ความปลอดภัยในสถานศึกษาจึงเป็นส่ิงสำคัญที่มีผลต่อการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน การพัฒนาผลสัมฤทธิ์ จะประสบความสำเร็จเพียงใดน้ันข้ึนอยู่กับการเรียนรู้อย่างมีความสุขและการได้รับการปกป้องคุ้มครองให้เกิด ความปลอดภัย สถานศึกษาท่ีมีความปลอดภัยนั้น ผู้ปกครองก็จะเกิดความเช่ือม่ันว่าผู้เรียน จะได้รับความรู้ทาง สติปัญญา อารมณ์ อย่างอบอุ่น และปลอดภัย ดังน้ัน การรักษาความปลอดภัยในโรงเรียนจึงเป็นงานท่ีสำคัญย่ิง ทผ่ี ู้บริหารสถานศกึ ษาไมส่ ามารถละเลยได้ ก ารส ร้างเส ริม ค วาม ป ล อ ดภั ย แ ล ะก ารดูแ ล สุ ข ภ าพ จิตนั ก เรีย น เป็ น เรื่ องท่ี มี ค วาม ส ำคั ญ ต่อ ก าร จัดการศึกษาของสถานศึกษา เพราะนอกจากจะทำให้นักเรียนได้เรียนรู้อย่างมีความสุขแล้ว ยังมีผลต่อการพัฒนา ด้านอ่ืน ๆ อีกด้วย นักเรียนทุกคนได้รับการป กป้อง และคุ้มครองความปลอดภัย ท้ังด้านร่างกาย และจิตใจ โดยนักเรยี นจะได้รบั การดูแลอย่างใกล้ชดิ สามารถอยใู่ นสังคมได้อย่างปลอดภยั และมีความสขุ ความปลอดภัยในมิติส่วนตวั และสังคม เป็นแนวทางการวางแผนการรักษาความปลอดภัยให้แก่นักเรียน เน้นการมีส่วนร่วมระหวา่ งนักเรียน ครู ผู้ปกครอง ชุมชน และเครือข่าย โดยร่วมกันวางแผนป้องกนั แกไ้ ข ควบคุม กำกบั ติดตาม ประเมินผลและรายงานดา้ นการปอ้ งกนั และแก้ไขปัญหาพฤตกิ รรม อารมณ์ และทกั ษะสงั คม

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ ิส่วนตัว สงั คม 10 และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero เป้าหมายการดำเนินงานร่วมกันของ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน และกรมสุขภาพจิต คือ ความสุข และความปลอดภัยของนักเรียนทุกคนท่ีอยู่ในโรงเรียนเพื่อให้เติบโตต่อไปให้เต็มศักยภาพ โดยมีการ ทำงานร่วมกันในเรื่องของการเข้าไปดูแลสุขภาพจิตของกลุ่มนักเรียน ความร่วมมือในครั้งนี้จะทำให้นักเรียนที่มี ความเปราะบางมาสู่กระบวนการการดูแล และถ้ามีความจำเป็นที่ต้องเข้าสู่กระบวนการรักษาจะทำให้สามารถ เชื่อมโยงระบบดา้ นการช่วยเหลือต่อเช่ือมสู่สาธารณะสุข ทำให้สามารถทำงานใกล้ชิดในระดับพ้ืนท่ีได้ ซ่ึงการดูแล ความปลอดภัยนักเรียน ด้วย School Health HERO นี้ จะช่วยให้นักเรียนลดการเดินทางไปโรงพยาบาล โดยได้รบั การดูแล แก้ไขไดท้ รี่ วดเร็วมากยงิ่ ข้ึน เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งใหค้ รูแนะแนวในการดูแลใหก้ ารปรึกษา เบือ้ งต้น รว่ มกับนักจิตวิทยาโรงเรยี นประจำเขตพน้ื ท่ีการศึกษา เพือ่ ช่วยกันดูแลส่งเสริมใหน้ ักเรียนมีสขุ ภาพจิตท่ีดี อันเป็นพื้นฐานสำคัญต่อการเรียนรู้ เพ่ือดูแลนักเรียนให้มีสุขภาพท่ีดีทั้งร่างกายและจิตใจภายใต้สถานการณ์ COVID-19 (แพทยห์ ญิงพรรณพมิ ล วปิ ุลากร อธบิ ดีกรมสขุ ภาพจิต,2564) ภาพแสดงสุขภาพจิตโรงเรยี น Pain point & Solution การช่วยเหลือด้านสุขภาพจิตของเด็กและเยาวชนในช่วงวัยเรียนมีแนวโน้มเพ่ิมมากข้ึนอย่างต่อเน่ื อง จึงได้มีการดำเนนิ งานในหลายส่วนท้ังการจดั กิจกรรมแนะแนวและการดำเนนิ งานสุขภาพจติ ในโรงเรียนแบบบูรณา การ จากการดำเนินงานที่ผ่านมาพบว่าการดูแลช่วยเหลือนักเรียน มีความซ้ำซ้อนจากแบบประเมินที่มี ความหลากหลายและเกิดภาระงานกับครูและบุคลากรทางการศึกษา การส่งเสริมพัฒนาและการช่วยเหลือแก้ไข

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมิติสว่ นตัว สังคม 11 และสุขภาพจิตของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero ยังทำได้ไม่เต็มท่ีเน่ืองจากครูและบุคลากรทางการศึกษามีภาระงานมากและไม่คุ้นเคยกับทักษะ ด้านสุขภาพจิต โดยเฉพาะการปรบั พฤตกิ รรมและการใหก้ ารปรกึ ษาซง่ึ เป็นทักษะที่ละเอียดอ่อนตอ้ งอาศยั การเรยี นร้ตู ่อเนอื่ ง ความรว่ มมอื ในการส่งเสริมสขุ ภาพจิตและดูแลชว่ ยเหลือนักเรยี นอยา่ งเหมาะสมระหว่างครูและบุคลากร ทางการศึกษากับบุคลากรสาธารณสุข ร่วมกับการใช้ประโยชน์จากข้อมูลสารสนเทศและเท คโนโลยีต่าง ๆ มาเป็นเคร่ืองมือ จะช่วยให้นักเรียนได้รับการดูแลช่วยเหลือทันท่วงที ลดปัญหาการส่งต่อ สถานบริการ ดา้ นสุขภาพจติ เดก็ และวยั รนุ่ ในรายทไี่ ม่จำเป็น School Health HERO (Health and Educational Reintegrating Operation) คือ ระบบสุขภาพจิตโรงเรียน วิถีใหม่เพื่อเฝ้าระวัง เรียนรู้ และรับการปรึกษาเพ่ือดูแลนักเรียนท่ีเสี่ยงต่อปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะ สังคมด้วยแบบเฝ้าระวัง 9S Plus และ SDQ ท่ีคุณครูและบุคลากรทางการศึกษาเป็นผู้ประเมินและดแู ลช่วยเหลือ นกั เรียน โดยมีแนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั และการดแู ลสุขภาพจิตนักเรยี นด้วย School Health HERO 4 ดา้ น ดงั นี้ 1. การเฝ้าระวัง School Health HERO ได้ถูกพัฒนาข้ึนสำหรับครูและบุคลากรทางการศึกษาระดับ ประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงมัธยมศึกษาปีท่ี 6 เพื่อเฝ้าระวังปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคม ของเด็กและ วัยรุ่น ด้วยแบบสังเกตอาการ 9S Plus ซ่ึง Plus คือ Red Flag (มีความเส่ียงต่อปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ สังคม และการเรียนรู้จากการสังเกต หรือจากเคร่ืองมือประเมินอ่ืนๆ/มีปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงในวัยรุ่น/อยู่ในระหว่าง รับการรกั ษาโรคจิตเวชเดก็ และวยั รนุ่ (เพมิ่ ขอ้ ความในวงเล็บ) ดังนี้ แบบสงั เกตอาการ 9S ประกอบด้วยขอ้ คำถาม 9 ขอ้ แยกตามกลมุ่ ปัญหา ดังนี้ กลุ่มปัญหาพฤติกรรม ได้แก่ ซนเกินไป, ใจลอย, รอคอยไมไ่ ด้ กล่มุ ปญั หาอารมณ์ ได้แก่ หงุดหงดิ งา่ ย, ทอ้ แท้เบือ่ หน่าย, ไม่อยากไปโรงเรียน กลุ่มปัญหาทกั ษะสังคม ไดแ้ ก่ ถกู เพือ่ นแกลง้ , แกล้งเพอื่ น, ไมม่ เี พอื่ น

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภัยในมติ ิสว่ นตัว สงั คม 12 และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ขอ้ กำหนด และคำชแ้ี จงการสงั เกตอาการดว้ ย 9SPLUS 1. เป็นข้อคำถามสั้นๆเพ่ือช่วยให้ครูและบุคลากรทางการศึกษามีแนวทางในการสังเกตอาการนักเรียนที่ อาจมีปญั หาดา้ นพฤติกรรม-อารมณ-์ สังคม ประกอบดว้ ย Red flag จำนวน 2 ข้อ 2 .ใช้สังเกตอาการนกั เรียนชั้น ป.1 - ม.6 3. ครูผูส้ ังเกตอาการควรรจู้ ักนกั เรยี นมาแลว้ อย่างนอ้ ย 3เดอื น ( 6 - 8 สัปดาห)์ 4. หากสังเกตอาการแลว้ มีปัญหาด้านพฤติกรรม-อารมณ์-สังคมอย่างน้อยหน่ึงด้านเป็นบวกแนะนำให้ครู ใช้แบบประเมินจุดแข็งจุดอ่อน (SDQ) ต่อเพ่ือประเมินปัญหาให้ละเอียดย่ิงขึ้นก่อนการดูแลและประเมินซ้ำ เพ่อื ตดิ ตามผลการดูแลในแต่ละด้าน เครอื่ งมอื สงั เกตอาการ 9S PLUS ชว่ ยให้ครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษาค้นหานกั เรียนกลุม่ เสี่ยงได้เร็วข้ึน แผนภาพ: 9S Plus ขอ้ คำถามของแบบสงั เกตอาการ 9S แยกตามกลุม่ ปญั หา 2. การเรียนรู้ ส่งเสริมความรู้ ทักษะ และเทคนิคการ พัฒนา ป้องกัน แก้ไขปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคม รวมถึงทักษะการให้การปรึกษาข้ันพ้ืนฐานครูและบุคลากรทางการศึกษาสามารถเข้าเรียน ผ่าน http://learning.HERO-app.in.th/หรือ https://thaiteentraining.com/เพื่อให้คุณ ครูและบุคลากร ทางการศึกษาจะได้รับความรู้ความเข้าใจ เก่ียวกับปัญหาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น ฝึกเทคนิคการปรับพฤติกรรม เด็กและวัยรุ่น รวมถึงสามารถให้การปรึกษาเบื้องต้นแก่เด็กและวัยรุ่นได้ โดยมีกรอบการเรียนรู้เพ่ือพัฒนาตนเอง และทกั ษะทีจ่ ำเป็นต่อการดูแลชว่ ยเหลือ ดงั นี้

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภัยในมติ สิ ว่ นตัว สังคม 13 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero เนอื้ หาในการพัฒนาทกั ษะคุณครูบคุ ลากรทางการศึกษา หมวดการเรียนรสู้ ขุ ภาพจิตเดก็ และวยั รุน่ และปรับ - เตรยี มตัวเองก่อนให้การปรึกษาเดก็ และวัยรุ่น พน้ื ฐานการให้การปรึกษา - ความรทู้ สี่ ำคญั เก่ยี วกบั เด็กและวัยร่นุ - เทคนคิ การสร้างสัมพันธภาพกบั เดก็ และวยั รนุ่ - กระบวนการการใหก้ ารปรกึ ษาเด็กและวยั รนุ่ (พืน้ ฐาน) - วิเคราะหป์ ญั หาทางจิตสังคมเด็กและวัยรนุ่ - การสร้างสมั พนั ธภาพและตกลงบรกิ ารกบั วยั รุ่นและ ครอบครวั หมวดการเรียนรกู้ ารให้การปรกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน การให้การปรกึ ษาวัยร่นุ กรณีซึมเศร้า - การใหก้ ารปรึกษาวัยรุน่ กรณคี วามรนุ แรง - การใหก้ ารปรึกษาวยั รนุ่ กรณยี าเสพติด - การให้การปรึกษาวยั รนุ่ กรณเี กมและคอมพวิ เตอร์ - การใหก้ ารปรึกษาวยั รนุ่ กรณเี พศ (ทอ้ งในวยั รนุ่ ) - การให้การปรกึ ษาแบบสร้างแรงจูงใจ - การให้การปรึกษาทางโทรศพั ท์ /social media

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ว่ นตวั สังคม 14 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero นอกจากน้ีการเรียนรู้ของครูและบุคลากรทางการศึกษายังมีการเรียนรู้ด้วยประสบการณ์แล ะ การเรียนรู้ด้วยกระบวนการกลุ่ม ซ่ึงเกิดจากการเรียนรู้ซ่ึงกันและกัน ระหว่างครูกับเด็กและเพื่อนในห้อง ซ่ึงส่งผล ให้เด็กเกิดการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม โดยผ่านกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน หรือกิจกรรมทักษะชีวิตในมิติส่วนตัว สังคม และสขุ ภาพจติ ซง่ึ ผูเ้ รียนจะมสี ่วนรว่ มในทุกกระบวนการ http://learning.hero-app.in.th/ https://thaiteentraining.com 3. การดูแล จากแนวทางทช่ี ่วยสร้างเสรมิ การเรียนรู้ ทกั ษะการแก้ไขปญั หา ความร้คู วามเขา้ ใจตอ่ ปัญหา พฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคม ของเดก็ และวัยรุ่น ให้แก่ครูและบุคลากรทางการศึกษา ซึ่งเป็นส่วนท่ีช่วยให้ แนวทางการดูแลสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น โดยครูและบุคลากรทางการศึกษามีความรู้ ความเข้าใจ ในการดูแลเด็ก และวยั รุ่น ดว้ ยวิธกี ารดงั ต่อไปน้ี 3.1 ปรบั พฤติกรรม (คำเตม็ SAFE – B – MOD) 3.2 พฒั นาทักษะชีวิต 3.3 ใหค้ ำปรกึ ษาแก่เดก็ / ผู้ปกครองและการฟงั เชิงลึก 3.4 ส่งตอ่ (ทง้ั ภายในและภายนอก) เมื่อครูดำเนินการดูแลนักเรียนท่ีมีความเสี่ยงแล้ว สามารถบันทึกลงใน School Health HERO ได้ เพื่อเป็นประวตั ิการดูแลช่วยเหลือ โดยประเมินผลก่อน – หลัง การดูแลช่วยเหลือเด็กและวัยรุ่นด้วยแบบประเมิน จุดอ่อน จุดแข็ง (SDQ) เพื่อเป็นข้อมูลให้ครูและบุคลากรทางการศึกษา ดำเนินการดูแลหรือประเมินผลอ่ืนๆ เพิ่มเติม เช่น การเยี่ยมบ้าน การทำ Case conference ร่วมกับบุคลากรสาธารณสุข วางแผนการดูแลช่วยเหลือ สง่ เสรมิ ให้ตรงตามศักยภาพของแต่ละบุคคล 4. การปรึกษา และส่งต่อ เมื่อคุณครูและบุคลากรทางการศึกษาดูแลช่วยเหลือนักเรียนท่ีมีปัญหา พฤติกรรม อารมณ์ และทักษะสังคมแล้วพบความซับซ้อนเกินความสามารถในการดูแลช่วยเหลือนักเรียนของครู และบุคลากรทางการศึกษา สามารถขอรับการปรึกษาและส่งต่อนักเรียนท่ีมีปัญหาด้านสุขภาพจิต กับบุคลากร สาธารณสุขหรือ HERO Consultant ในพื้นที่ผ่าน School Health HERO ได้ทันท่วงทีเพ่ือลดปัญหาเรื่องความล่าช้า ในการให้บริการด้านสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นโดยคุณครูและบุคลากรทางการศึกษา สามารถรับ – ส่งต่อข้อมูล การดูแลช่วยเหลือนักเรียน รวมถึงผลประเมินด้านสุขภาพจิตของนักเรียนได้ กรณีที่นักเรียนต้องเข้ารับรักษา

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมิติสว่ นตวั สงั คม 15 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero ท่ีโรงพยาบาลสามารถส่งเอกสารสำคัญสำหรับการนัดหมายเข้าพบแพทย์ผ่านทางช่องทางแชทขอ ง School Health HERO ได้เลย โดยที่ไม่ต้องเสียเวลา เดินทางไป-มาสำหรับการปรึกษาและส่งต่อ แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คอื ภายใน และภายนอก 1. ภายใน เป็นการปรึกษาและส่งต่อ ในระบบการศึกษา ท่ีมีครูแนะแนว และนักจิตวิทยาโรงเรียน ประจำเขตพ้นื ท่กี ารศึกษาเป็นผ้ใู หค้ ำแนะนำในการดูแล และใหก้ ารปรกึ ษานักเรยี น 2. ภายนอก เป็นการการปรึกษาและส่งต่อ จากระบบของการศึกษาสู่ระบบของสาธารณสุขโดยจะมี HERO Consultant ในพื้นท่ี คอยให้การปรึกษาและร่วมวางแผนการดูแลช่วยเหลือนักเรียนร่วมกับครูหากจำเป็น ต้องไดร้ บั การรักษาในโรงพยาบาล HERO Consultant จะเป็นผู้รบั และส่งตอ่ เข้าสูร่ ะบบของโรงพยาบาลตอ่ ไป ผังการดาเนนิ งานการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัยในมติ สิ ว่ นตัวสงั คมและสขุ ภาพจติ นักเรยี น แผนภาพ: โครงสร้าง School Health HERO ในระดับโรงเรียน

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิตสิ ว่ นตวั สังคม 16 และสขุ ภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ประโยชนข์ องการใชง้ าน School Health HERO สำหรบั ครู 1. ครสู ามารถเขา้ ใช้งานระบบไดท้ ุกที่ทุกเวลา และทราบผลการประเมนิ โดยอตั โนมตั ิ 2. ครูสามารถใช้เปน็ เครอื่ งมอื ในการดูสถานะนักเรียนรายบุคคล หรอื ภาพรวมของนกั เรียน 3. ครูสามารถขอการปรกึ ษาจาก HERO consultant ในพืน้ ที่ไดท้ นั ที สำหรบั บุคลากรสาธารณสุข 1. บคุ ลากรสาธารณสขุ สามารถนำขอ้ มูลสถติ ิ ผลประเมนิ ของนกั เรยี นรายบคุ คล มาวางแผลการดูแล ชว่ ยเหลอื ได้ทนั ที 2. มีการเข้าถึงบริการด้านสาธารณสุขและสุขภาพจิตเพ่ิมขึ้นทำให้สามารถวางแผนในการส่งเสริม ป้องกันปัญหาสขุ ภาพจิต ได้แมน่ ยำมากขึ้น สำหรับนักเรียน 1. นักเรียนได้รับการดูแลช่วยเหลืออย่างเหมาะสม โดยครูประจำชั้น/ครูท่ีปรึกษา/ครูแนะแนว/ นักจติ วทิ ยาโรงเรยี นประจำเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษาและHERO Consultant ในพน้ื ทท่ี นั ท่วงที 2. นกั เรยี นไดร้ บั การเสรมิ สรา้ งทกั ษะชวี ติ ในดา้ นพฤตกิ รรม อารมณ์ และทกั ษะสังคมอยา่ งเหมาะสม 3. ลดการถูกส่งต่อเข้าระบบสาธารณสุข โดยไม่ต้องเดินทางมาโรงพยาบาล ในกรณีเด็กกลุ่มเสี่ยง / มีปัญหาที่ไม่รุนแรง / ซ้ำซ้อนโดยการส่งเสริมแก้ไขให้คำปรึกษาโดยครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา/ครูแนะแนว/ นกั จิตวทิ ยา โรงเรียนประจำเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษา และHERO Consultant

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัยในมิตสิ ว่ นตัว สังคม 17 และสขุ ภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero บทที่ 3 การสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัยให้กับนกั เรียน ผา่ นการแนะแนว ในขอบขายส่วนตวั และสังคม

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภยั ในมิตสิ ว่ นตวั สังคม 18 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 3 การสร้างเสริมความปลอดภัยให้กบั นักเรยี น ผ่านการแนะแนวในขอบขายส่วนตวั และสังคม สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานได้มีนโยบายให้โรงเรียน มีการวางแผนและดำเนินงานในโรงเรียนที่ก่อให้เกิดความปลอดภัยสำหรับนักเรียนโดยการจัดสภาพแวดล้อม ของอาคารเรียน บริเวณต่างๆ ในโรงเรียน ครุภัณฑ์ และอุปกรณ์กีฬา วัตถุอันตรายอื่นๆ รวมถึงต้องมีแนวทาง ปฏิบัติ ระเบียบ ข้อบังคับและกฎเกณฑ์ต่างๆ เพื่อความปลอดภัยของนักเรียน ร่วมท้ังส่งเสริมให้มีการดำเนินการ จัดการเรียนการสอนผ่านการจัดกิจกรรมแนะแนวในขอบข่ายส่วนตัวและสังคม เพื่อช่วยให้นักเรียนมีทักษะที่ดี อย่างรอบด้านให้สอดคล้องและเช่ือมโยงในยุคปัจจุบัน และเป็นทักษะท่ีตกผลึกในตัวนักเรียนไปประยุกต์ใช้ ในการประกอบสัมมาอาชีพ การแนะแนวในขอบข่ายส่วนตัวและสังคมประกอบด้วยกิจกรรมแนะแนว 3 ด้าน คือด้านการศึกษา หมายถึง กระบวนการให้ความช่วยเหลือผู้เรียนให้ประสบความสำเร็จด้านการเรียนรู้ ส่งเสริมพัฒนาการ ด้านสติปัญญา ทำให้ผู้เรียนรู้จักโครงสร้างหลักสูตร แผนการเรียน การสำเร็จการศึกษา วิธีการเรียนการบริหาร จัดการตัวเองด้านการเรียน การรู้จักตนเองในด้านการเรียน การเลือกเส้นทางการศึกษาต่อรวมทั้งการส่งเสริม ให้ผู้เรียนสามารถแก้ปัญหาต่างๆท่ีเกิดขึ้นในเรื่องที่เก่ียวข้องกับการเรียน ด้านอาชีพ เป็นกระบวนการส่งเสริม ให้นักเรียนสามารถตัดสินใจเลือกอาชีพได้ตรงกับความถนัด ความสนใจ ความสามารถ บุคลิกภาพ ทักษะเฉพาะ ด้าน และทักษะท่ีจําเป็นสําหรับอาชีพของตนเอง มีความรู้เก่ียวกับข้อมูลทางอาชีพและสร้างเจตคติที่ดี ต่อการทำงาน ด้านส่วนตัวและสังคม (Personal and Social Guidance) เป็นกระบวนการช่วยส่งเสริมและ พัฒนานักเรียนในด้านบุคลิกภาพ อารมณ์และสังคมเพื่อให้เป็นผู้ท่ีมีสุขภาพจิตดี และสามารถปรับตัวเองได้ อย่างมีความสุข ยอมรับความจริงเกี่ยวกับตนเอง และรู้จักปรับปรุงแก้ไขข้อบกพร่องของตนให้มีการเปลี่ยนแปลง ไปในทางท่ีดีข้ึน มีความสามารถในการปรับตัวเข้ากับผู้อ่ืนได้เป็นอย่างดี ทำให้มีชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข รู้จักรักษาสุขภาพกายและสุขภาพจิตของตนเองให้ดีอยู่เสมอเพ่ือจะได้ไม่เป็นปัญหาหรืออุปสรรคต่อการ ดำเนินชีวิตของตนมีเจตคติ ค่านิยมและจริยธรรมท่ีถูกต้อง ไม่ประพฤติปฏิบัติตนไปในทางที่เสื่อมเสียใช้เวลาว่าง และใช่จ่ายเงินให้เกิดประโยชน์แก่ตนอย่างแท้จริง พร้อมทั้งรู้จักบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคม มีความสามารถในการเป็นผู้นำและผู้ตามท่ีดีการมองเห็นและการยอมรับค วามแตกต่างระหว่างบุคคล เม่ือเกดิ ปญั หากส็ ามารถแก้ไขได้ถูกตอ้ งสงิ่ สำคัญคือหากโรงเรียนสามารถจัดบรกิ ารดา้ นนไี้ ด้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ สิ ว่ นตวั สังคม 19 และสุขภาพจิตของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero จะเป็นการป้องกนั ปัญหาทางสังคมด้วยและมีการส่งเสรมิ การดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรยี น โดยร่วมมือระหวา่ ง ระบบสาธารณสุขและระบบการศึกษา เป็นการให้บริการสุขภาพจิตในโรงเรียนรวมไปถึงการพัฒนาระบบ สุขภาพจิตในโรงเรียน โดยสร้างเครือข่ายครูและบูรณาการงานสุขภาพจิตเข้าสู่หลักสูตรในระบบการศึกษา เพื่อการพัฒนาระบบดแู ลสขุ ภาพจติ สำหรับเดก็ และวยั รุ่นผ่านระบบการศกึ ษา เป้าหมายการเสริมสร้างสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนในโรงเรียน เป้าหมายสำคัญในการดูแลช่วยเหลือนักเรียนคือให้นักเรียนมีคุณภาพชีวิตท่ีดี มีสุขภาพกายและ สุขภาพจิตที่ดี การมีชีวิตที่ดีแค่อย่างหน่ึงอย่างใดน้ันยังไม่นับว่าเป็นชีวิตที่มีคุณภาพและถึงแม้ว่าท้ังสุขภาพกาย และสุขภาพจิตนั้นจะมีความเก่ียวเนื่องและสอดคล้องกันเช่น สุขภาพกายดี ก็มักจะส่งผลให้สุขภาพจิตดีหรือ สุขภาพจิตที่ดีก็มีแนวโน้มท่ีจะทำให้มีการพัฒนาสุขภาพกายดีข้ึนตามไปด้วย แต่บางคร้ังส่ิงแวดล้อมก็ไม่ได้ทำให้ ท้ังสองส่ิงนี้แปรผันไปในทิศทางเดียวกันเมื่อถึงวัยเข้าโรงเรียน เด็กทุกคนจะต้องเข้าเรียนตามมาตรฐานการศึกษา ที่ได้กำหนดไว้ เพื่อศึกษาหาความรู้ และเป็นการเตรียมพร้อมให้เด็กทุกคนเติบโตมาเป็นผู้ใหญ่ท่ีเป็นทรัพยากร ท่ีสำคัญของชาติอย่างเหมาะสม ดังนั้นโรงเรียนจึงเป็นสถานที่ฝึกฝนและเรียนรู้ท่ีสำคัญสำหรับเด็กและเยาวชน การศึกษาเล่าเรียนในโรงเรียนน้ัน ส่งผลต่อตัวนักเรียนได้ท้ังทางตรงและทางอ้อม เพราะในการมาโรงเรียน นักเรียนจำเป็นต้องปรับตัวกับสภาพแวดล้อมในโรงเรียนท่ีเปลี่ยนไปแทบจะตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นชั้นเรียนใหม่ เพ่ือนใหม่ บทเรียนใหม่ ๆ ที่ต้องเรียนรู้ รวมไปถึงประสบการณ์ใหม่ท่ีนักเรียนมีโอกาสพบเจอในแต่ละวัน การสร้างสุขให้เกิดข้ึนในโรงเรียนน้ัน จะทำให้นักเรียนมีสุขภาพจิตท่ีดี ซึ่งจะส่งผลดีต่อการสร้างเสริมทักษะชีวิต และการเรียนรู้ และถอื วา่ เปน็ ความสำเรจ็ อย่างหนึ่งในระบบการศึกษา ปัจจยั ที่ส่งผลตอ่ การดำเนนิ งานการสร้างเสรมิ ความปลอดภัยในมิตสิ ว่ นตวั สังคมและสุขภาพจติ นักเรยี น ปัจจุบันมีปัจจัยท่ีเก่ียวข้องหลากหลายท่ีส่งผลต่อการดำเนินงานสุขภาพจิตนักเรียนและการสร้างเสริม ความปลอดภัยในมิติส่วนตัวสังคม แบง่ ได้ 2 ปัจจยั ดังนี้ 1.ปัจจยั ภายนอกเป็นปจั จัยทเี่ กดิ จากสิง่ แวดล้อมรอบตัวนกั เรียน ได้แก่ 1.1 ครอบครัว 1.2 เพ่อื น 1.3 ครู 1.4 ชมุ ชน 1.5 สภาพเศรษฐกจิ 1.6 สภาพท่ีอยู่อาศยั 1.7 สอื่ และเทคโนโลยี

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมติ สิ ่วนตวั สงั คม 20 และสขุ ภาพจิตของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 2. ปัจจัยภายในเปน็ ปจั จัยทีเ่ กิดจากตวั นกั เรียน ได้แก่ 2.1 ดา้ นความคิด 2.2 ด้านอารมณ์ 2.3 ด้านพฤตกิ รรม ตัวอยา่ งลกั ษณะทส่ี ง่ ผลสุขภาพจิตนักเรียนแสดงตามตารางดังน้ี 1. ปัจจัยภายนอก ปจั จยั ลักษณะทีส่ นบั สนนุ และสง่ เสริม ลักษณะท่ีเปน็ ความเส่ียง ให้มีสขุ ภาพจติ ท่ดี ี ตอ่ ปัญหาสุขภาพจิต ครอบครวั - ครอบครวั มคี วามพรอ้ มทจ่ี ะมอบความรักและ - ครอบครวั เลยี้ งเด่ียว แตกแยก หย่ารา้ ง ได้รับ ความอบอ่นุ ให้แก่ซึง่ กนั และกัน การดูแลและให้ความรกั ความเขา้ ใจนอ้ ย - ครอบครัวทำกจิ กรรมร่วมกนั อยา่ งสมำ่ เสมอ - ครอบครัวมเี วลาทำกิจกรรมร่วมกันนอ้ ย เพือ่ สง่ เสรมิ และกระชบั สัมพนั ธภาพท่ดี ีตอ่ กัน - บุคคลในครอบครวั ไม่ปฏบิ ตั ิตนตามบทบาท - บคุ คลในครอบครวั ปฏบิ ตั ติ นตามบทบาท และหนา้ ทข่ี องตนเอง หน้าทข่ี องตนเอง และเป็นแบบอย่างที่ดไี ด้ เพ่อื น - มเี พ่อื นท่เี ข้าใจและพรอ้ มรบั ฟงั ปญั หา - เพ่ือนชอบแกล้ง ในทกุ สถานการณ์ - เพื่อนชอบพูดจาทำร้ายจติ ใจ - มีเพอ่ื นที่สามารถให้การปรกึ ษาได้ - เพอ่ื นชอบใชค้ วามรุนแรง - มเี พอ่ื นท่ีคอยส่งเสริมพฤตกิ รรมไปในทางท่ีดี - เพอ่ื นชกั จูงไปในทางทไี่ ม่ดี - มีเพื่อนทีเ่ ป็นแบบอยา่ งท่ดี ี ครู - ครปู ระพฤตปิ ฏบิ ัติตนเปน็ แบบอย่างท่ดี ี - ครปู ระพฤตปิ ฏบิ ัตติ นไม่ดี - ครใู ห้ความรกั เข้าใจและมีเมตตาต่อศิษย์ - ครขู าดความยตุ ิธรรม - ครมู ีเหตุผลในการแก้ไขปัญหา - ครไู มเ่ ข้าใจธรรมชาติของนักเรียน

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตวั สังคม 21 และสุขภาพจติ ของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ปจั จยั ลักษณะท่ีสนบั สนุนและสง่ เสรมิ ลักษณะทเ่ี ปน็ ความเสี่ยง ใหม้ สี ุขภาพจติ ท่ีดี ตอ่ ปญั หาสุขภาพจิต - ครูมีความยุติธรรม - ครูขาดวฒุ ิภาวะทางอารมณ์ - ครูเปน็ ที่พ่งึ และให้การปรกึ ษาได้ - ครใู ชค้ วามรนุ แรงชอบแสดงพฤตกิ รรม ล่วงละเมดิ ทางกายและจิตใจนกั เรียน ชุมชน - สภาพแวดลอ้ มภายในชมุ ชนุ มีความปลอดภัย - สภาพแวดลอ้ มภายในชมุ ชนไม่มีความปลอดภัย - ชมุ ชนมคี วามพรอ้ มด้านสาธารณูปโภค - ไม่มแี หลง่ เรยี นรภู้ ายในชุมชน - มแี หล่งเรยี นรู้ภายในชมุ ชน - ชุมชนมแี หลง่ อบายมุข มคี วามเสี่ยงที่จะเกดิ - ชุมชนปลอดอาชญากรรม อาชญากรรม - มกี จิ กรรมเชิงสรา้ งสรรคป์ ฏิบตั ริ ว่ มกนั ภายในชมุ ชน - ไมม่ กี ิจกรรมเชงิ สร้างสรรค์ทีใ่ ห้สมาชิกในชุมชน - สมาชกิ ภายในชุมชนมคี วามรักความเขา้ ใจ ปฏบิ ตั ิร่วมกนั และมนี ำ้ ใจตอ่ กัน - สมาชิกภายในชมุ ชนตา่ งคนตา่ งอยู่ - ผูน้ ำในชมุ ชนมีวสิ ยั ทัศน์ มีความยุตธิ รรม - ผู้นำชมุ ชนขาดวิสัยทัศน์ ขาดความยุตธิ รรม และมีความเสยี สละ และขาดความเสียสละ สภาพ - มีการวางแผนการใชเ้ งิน - ไมม่ กี ารวางแผนการใชเ้ งิน เศรษฐกิจ - มีรายไดเ้ พียงพอกบั รายจ่ายมเี งนิ ออมไวใ้ ช้ - รายได้ไม่เพยี งพอกบั รายจา่ ย เมอ่ื ยามจำเปน็ - ประกอบอาชีพทจุ รติ - ประกอบอาชีพสุจรติ - ขาดความพร้อมดา้ นปัจจัยพน้ื ฐาน - มคี วามพร้อมด้านปัจจยั พืน้ ฐาน สภาพที่ - สภาพบา้ นแข็งแรง มน่ั คงและปลอดภัย - สภาพบ้านไม่แข็งแรงและไม่ปลอดภัย อยู่อาศยั - จัดเกบ็ ส่งิ ของเคร่อื งใช้อย่างเป็นระเบยี บ - ไม่ดแู ลความสะอาด และจดั เกบ็ สิ่งของไม่เปน็ - ดแู ลทำความสะอาดอยา่ งสมำ่ เสมอ ระเบยี บ - อากาศถ่ายเทและปลอดโปร่ง - สถานท่ีคบั แคบ ไม่ปลอดโปร่ง

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตวั สงั คม 22 และสขุ ภาพจิตของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ปจั จยั ลักษณะทสี่ นับสนนุ และส่งเสริม ลกั ษณะท่ีเปน็ ความเส่ียง ให้มีสุขภาพจติ ท่ีดี ตอ่ ปญั หาสขุ ภาพจิต การใชส้ ่อื - เลือกรบั ข่าวสาร/ส่อื ท่ีเหมาะสมกบั วัย - รบั ข่าวสาร/สือ่ ท่ีไม่เหมาะกับวัย และ - สามารถนำสือ่ และเทคโนโลยมี าใช้ใหเ้ กดิ - นำส่อื และเทคโนโลยมี าใชใ้ นทางท่ีไม่ถกู ต้อง - ผู้ปกครองไมม่ ีเวลาไม่ใหค้ ำแนะนำ และไม่ เทคโนโลยี ประโยชนอ์ ยา่ งสรา้ งสรรค์ ตดิ ตามการรบั ข่าวสาร/สอื่ - ผู้ปกครองคอยแนะนำให้การปรึกษาอย่างใกลช้ ิด - ขาดวิจารญาณในการแยกแยะส่อื - มวี จิ ารณญาณในการแยกแยะส่ือที่เหมาะสม 2. ปจั จยั ภายใน ลักษณะท่ีเปน็ ความเสี่ยง ตอ่ ปญั หาสุขภาพจิต ปจั จัย ลักษณะที่สนบั สนนุ และส่งเสรมิ - ความครนุ่ คดิ เหตุการณ์ในชวี ิตเชิงลบ ใหม้ ีสุขภาพจติ ทีด่ ี - ไมม่ ีเหตแุ ละผลหรือแนวทางของการคดิ - ขาดที่ปรกึ ษา ด้าน - คิดเชงิ บวก - ไมส่ ามารถจดั การกับความคดิ ของตนเองได้ ความคิด - คิดอย่างมเี หตุและผล - ไม่ยอมรบั ในความคดิ เห็นของผู้อืน่ - ปิดกน้ั คดิ ของตนเองและผอู้ นื่ - มีทีป่ รึกษาทางการคดิ - สามารถจดั การกบั ความคดิ ของตนเองได้ - มคี วามหมองเศรา้ ไมส่ ดใส - มีทัศนคติท่ีดี - จิตใจบอบบางและไม่สามารถจัดการกับสภาวะ - ยอมรับและเขา้ ใจในความคดิ เหน็ ของผู้อืน่ ทางอารมณข์ องตนเองได้ อย่างจรงิ ใจ - มีโลกทศั นก์ วา้ งไกล ดา้ น - จติ ใจรา่ เริงแจม่ ใส อารมณ์ - มีความเขม้ แข็งทางจิตใจ สามารถจัดการ กบั สภาวะทางอารมณไ์ ด้

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมิติส่วนตวั สังคม 23 และสขุ ภาพจิตของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero ปจั จยั ลักษณะทีส่ นับสนุนและสง่ เสรมิ ลกั ษณะทเ่ี ปน็ ความเส่ียง ให้มีสขุ ภาพจติ ทีด่ ี ตอ่ ปัญหาสขุ ภาพจติ - ร้จู กั วธิ ีการผ่อนคลายอารมณ์ ดว้ ยวิธีท่ี - ผ่อนคลายทางอารมณด์ ้วยวิธีที่ไมส่ รา้ งสรรค์ สรา้ งสรรค์ - ไม่รกั และไมเ่ ห็นคุณคา่ ในตนเอง - รกั และเหน็ คณุ คา่ ของตนเองและผู้อนื่ - พฤตกิ รรมเส่ียงในการฆ่าตัวตายของวัยรุ่น - ควบคมุ อารมณ์ไดใ้ นทุก ๆ สถานการณ์ ดา้ น - กลา้ คิด กล้าแสดงออกในทางท่ถี กู ต้อง - ไมม่ คี วามคิดเป็นของตนเอง พฤติกรรม และเหมาะสม - ขาดความกลา้ แสดงออกหรือแสดงออก ในทางทไี่ ม่เหมาะสม - มสี มั มาคารวะ - ไม่มสี ัมมาคารวะ - กรยิ ามารยาท เรยี บรอ้ ย - กริ ิยามารยาทไมเ่ รียบร้อย - วางตวั ได้ถูกกาลเทศะ - วางตัวไม่เหมาะสมกบั กาลเทศะ - รจู้ กั ตนเองและเข้าใจผู้อน่ื - ไม่ปฏบิ ตั ติ ามกฎ ระเบยี บของสงั คม - ปฏบิ ตั ิได้ตามกฎ ระเบียบ ของสงั คม

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภยั ในมติ ิส่วนตัว สังคม 24 และสุขภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ปัจจัยที่มผี ลกระทบตอ่ สขุ ภาพจิตของนักเรยี นในโรงเรยี น และแนวทางในการแกไ้ ขปัญหา ปัจจัยทม่ี ีผลกระทบตอ่ สุขภาพจิตของนกั เรียนในโรงเรียน และแนวทางในการแกไ้ ขปญั หาประกอบดว้ ย 1. การปฏสิ ัมพันธ์กนั ระหว่างนักเรียนกบั ครผู สู้ อน ความสัมพันธ์ระหว่างนักเรียนกับครผู ู้สอนมผี ลต่อสุขภาพจิตของนักเรยี น ครผู ู้สอนทเี่ ปน็ กันเอง รบั ฟงั ความคดิ เหน็ และมีความเขา้ อกเข้าใจนกั เรยี น จะส่งเสรมิ ให้นักเรียนมสี ขุ ภาพจติ ท่ีดแี ละเรยี นรู้ได้อย่างมคี วามสขุ ในทางตรงขา้ มกนั ครผู สู้ อนทเี่ ข้มงวดและกดดนั เกินไป จะสง่ ผลใหน้ กั เรยี นมีภาวะเครยี ดซึง่ ส่งผลต่อปัญหา สขุ ภาพจติ ไดใ้ นระยะยาว ดังน้นั การวางตวั อย่างเหมาะสมตามยุคสมยั ของครูผ้สู อนโดยคำนงึ ถึงตัวนักเรียน จึงถือเป็นเร่ืองทส่ี ำคัญ 2. การปฏิสมั พันธ์ระหว่างนกั เรยี นกับเพ่อื น สำหรบั เดก็ และเยาวชน เพอื่ นคอื บคุ คลสำคัญทีม่ ผี ลต่อการพฒั นาบคุ ลิกภาพและทักษะทางสังคม การโดนกล่นั แกล้งรังแก หรอื การทะเลาะเบาะแวง้ ลว้ นเปน็ อุปสรรคตอ่ การมสี ุขภาพจิตท่ีดีของนกั เรียน ทำใหน้ กั เรียนมีพฤติกรรมท่ีเปล่ียนไปและไมม่ คี วามพรอ้ มในการเรยี นรู้ ซ่ึงถ้าครผู ้สู อนพบวา่ นักเรียนมปี ัญหา การปฏสิ ัมพันธร์ ะหวา่ งกนั โดยสามารถสังเกตเห็นได้จากการทำกิจกรรมตา่ ง ๆ ของนกั เรียน ครผู สู้ อนควรเขา้ ไป สอบถามและใหก้ ารปรึกษาอยา่ งเหมาะสม เพอ่ื จัดการกับสาเหตุทส่ี ่งผลกระทบกับนกั เรียนได้อยา่ งทันทว่ งที 3. สภาพแวดลอ้ มท้งั ในและนอกโรงเรียน ส่ิงแวดลอ้ มท้ังในและนอกโรงเรียนนน้ั มีผลตอ่ สขุ ภาพจิตของนกั เรียนอย่างมาก โรงเรียนท่ตี ง้ั อยู่ ในจุดท่มี ลภาวะไมด่ ี มภี าวะอากาศท่รี อ้ นหรอื เยน็ เกนิ ไป มมี ลพิษทางเสยี ง หรอื มีความเสี่ยงในดา้ นความปลอดภยั ลว้ นทำใหน้ กั เรยี นรู้สึกถงึ ความไม่มัน่ คง และส่งผลตอ่ ปัญหาสุขภาพจติ ตามมา ดังนั้นการปรบั ปรงุ ภูมิทัศน์และ สนบั สนุนใหเ้ กดิ ห้องเรยี นทม่ี บี รรยากาศทีเ่ อื้อตอ่ การเรียนรู้จะช่วยให้ต้นตอของปัญหาในสว่ นนี้ลดลง 4. สภาพแวดลอ้ มในครอบครวั และชุมชน สภาพแวดล้อมในครอบครัวและชมุ ชนมผี ลต่อสขุ ภาพของนกั เรยี น เช่น ครอบครวั และชมุ ชนต้งั อยูใ่ นแหล่งเส่ือม โทรม สกปรก มมี ลพิษ อากาศไม่ถา่ ยเท หายใจไมส่ ะดวก ทำให้เกดิ โทษต่อร่างกายสง่ ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพของคน ในครอบครวั ดังนั้นสมาชกิ ของครอบครวั และชุมชนต้องช่วยกนั รักษาความสะอาดอปุ กรณ์ เครื่องใช้ จดั การขยะมลู ฝอยให้เป็นระบบ บำรงุ รักษาทรพั ย์สนิ สว่ นรวมของชมุ ชนให้มีความปลอดภยั อยเู่ สมอ 5. การจดั ตารางเรียน หลายโรงเรยี นใหค้ วามสำคญั กับผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นร้อู ยา่ งมาก โดยพยายามเคย่ี วเข็ญให้นกั เรยี น มที กั ษะความรใู้ ห้พร้อมตอ่ การประเมินผลการเรยี นรู้ ซงึ่ มที ง้ั ส่งเสรมิ ใหน้ กั เรียนเรียนเต็มเวลา เรียนเสรมิ นอกเวลา และมีเรียนเพมิ่ เตมิ ในวันเสารอ์ าทติ ย์ ทำใหน้ กั เรียนมีความเครยี ดและมีปญั หาสขุ ภาพจติ ดังนนั้ จงึ ควรพิจารณา จดั สรรเวลาเรยี นให้นกั เรียนอยา่ งเหมาะสม โดยไม่กระทบต่อสขุ ภาพกายและสขุ ภาพจิตของนกั เรยี นมากเกนิ ไป

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมิติส่วนตัว สงั คม 25 และสขุ ภาพจิตของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 6. สขุ ภาพของนกั เรียน “สขุ ภาพ” ตามคำนิยามขององคก์ ารอนามัยโลก หมายถึง ความสมบูรณแ์ ข็งแรงของร่างกาย จติ ใจ สังคม และ จิตวญิ ญาณ ซึ่งความสมบรู ณข์ องร่างกายคือการทร่ี า่ งกายของเรามคี วามแข็งแรง คล่องแคล่วไม่เปน็ โรค และไม่พิการ ความสมบรู ณ์ทางจิตคือ การท่ีเรามจี ติ ใจท่เี ป็นสขุ รา่ เรงิ มสี ติ ความสมบูรณ์ทางสังคม คือการอยรู่ ว่ มกับผอู้ ่ืนไดด้ ี มคี รอบครัวทอี่ บอุ่น ชมุ ชนเข้มแข็งและความสมบูรณ์ทางจติ วญิ ญาณเกิดขึน้ เม่ือเราทำ ความดี เชน่ รู้จักการเสียสละ มีความเมตตากรุณา เป็นตน้ สุขภาพของนักเรียน จึงหมายถึง นักเรียนที่มีความสมบูรณ์แข็งแรงของร่างกาย จิตใจ สังคม และ จิตวิญญาณสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างเต็มความสามารถ มีการเรียนรู้ได้อย่างเต็มที่ ร่างกายเจริญเติบโต และมีพฒั นาการอย่างสมวัย ดังนนั้ ปัญหาสุขภาพจิตของนักเรียนนอกจากสง่ ผลกระทบต่อร่างกายของนกั เรียนแล้ว ยังสง่ ผลกระทบต่อ สุขภาพจิตของนักเรยี นด้วย ปัญหาสุขภาพของนักเรียนก็คอื ปญั หาด้านการเรียน เชน่ เรียนไมท่ ันเพ่ือนเน่ืองจากปัญหา สุขภาพจึงทำให้ต้องหยุดบ่อย ความสัมพันธ์กับเพ่ือนน้อยลง ตามบทเรียนไม่ทัน ส่งผลให้เกิดความเครียด และความวิตกกังวล ครูผู้สอนจึงควรให้การปรึกษาและช่วยเหลือนักเรียนท่ีประสบปัญหาลักษณะนี้อย่างเหมาะสม โดยอาจใหม้ าเรยี นเพิ่มเตมิ กับครูผสู้ อนในเวลาวา่ ง หรอื เน้นให้นักเรยี น ทำกิจกรรมที่ส่งเสริมให้นักเรยี นมีปฏิสัมพันธ์ กันมากขึ้น ดังน้ันทุกภาคส่วนในโรงเรียนควรตระหนักใส่ใจ และให้ความสำคัญ เพราะปัญหาเก่ียวกับสุขภาพจิต ของนักเรียนน้ัน เป็นปัญหาใหญ่ที่อยู่รอบตัวซึ่งอาจจะเพ่ิมความรุนแรงขึ้น จึงควรให้การช่วยเหลือโดยทันที โดยมีขัน้ ตอนผงั การดำเนินงานการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ ิสว่ นตัวสงั คมและสขุ ภาพจิตนักเรยี น แนวทางการดาเนินงานสขุ ภาพจติ ผา่ นการแนะแนวส่วนตัวและสังคม การแนะแนวส่วนตัวและสังคม (personal and social guidance) จุดมุ่งหมายเป็นการแนะแนว ที่ช่วยให้ผู้เรียนมีคุณภาพชีวิตท่ีดี มีความพร้อมท่ีจะดำเนินชีวิตด้วยเหตุผลอย่างชาญฉลาด รู้เท่าทันส่ิงต่าง ๆ มีอารมณ์ม่ันคงสามารถปรับตัวให้เข้ากับสังคมได้ ใช้ชีวิตได้อย่างมีประสิทธิภาพเกิดประโยชน์ต่อตนเองและสังคม เปน็ ขอบขา่ ยของกิจกรรมแนะแนวในสถานศกึ ษาขอบขา่ ยหนึง่ เป็นกระบวนการชว่ ยส่งเสริมและพฒั นานักเรยี นในดา้ น บุคลิกภาพ อารมณ์และสังคมเพื่อให้เป็นผู้ที่มีสุขภาพจิตที่ดี และสามารถปรับตัวเองได้อย่างมีความสุขเพื่อช่วยให้ นักเรียนเป็นผู้ที่มีคุณลักษณะและบุคลิกภาพท่ีเหมาะสม เป็นท่ีช่ืนชมแก่ผู้พบเห็นช่วยให้นักเรียนรู้จักตนเอง ยอมรับ ความจริงเกี่ยวกับตนเอง และรู้จักปรับปรุงแก้ไขข้อบกพร่องของตน ให้มีการเปล่ียนแปลงไปในทางที่ดีข้ึน ช่วยให้ นักเรยี นได้มคี วามเข้าใจผอู้ ื่น ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนมคี วามสามารถในการปรับตวั เข้ากับ ผ้อู น่ื ไดเ้ ปน็ อย่างดี ทำใหม้ ชี ีวิต อยู่ในสังคมอย่างมีความสุข ช่วยให้นักเรียนรู้จักรักษาสุขภาพกายและสุขภาพจิตของตนเองให้ดีอยู่เสมอเพื่อจะได้ ไม่เป็นปัญหา หรืออุปสรรคต่อการดำเนินชีวิตของตน ช่วยให้นักเรียนเป็นผู้มีเจตคติ ค่านิยมและจริยธรรมที่ถูกต้อง ไม่ประพฤติปฏิบัติตนไปในทางท่ีเส่ือมเสีย ช่วยให้นักเรียนรู้จักใช้เวลาว่างและใช่จ่ายเงินให้เกิดประโยชน์แก่ตน อย่างแทจ้ รงิ

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ่วนตวั สงั คม 26 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero บทบาทสำคัญของครูในการปฏิบัติงานเชิงรุกเพ่ือเข้าถึงนักเรียนทุกคนคือ นักเรียนได้รับการดูแล อย่างทั่วถึง ครบถ้วน และนักเรียนกลุ่มใดบ้างที่ควรดูแลเพ่ิมเติม เช่น นักเรียนท่ีไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ ซึ่งมีแนวโน้ม จะขาดความอบอุ่น เป็นต้น ครูแนะแนวควรมองหานักเรียนที่คาดว่าจะขาดทักษะชีวิตในการใช้ชีวิต เพื่อคอยประเมินและวนิ ิจฉยั วา่ เกดิ จากปญั หาอะไร จะช่วยเหลืออยา่ งไร มีวธิ ีชว่ ยได้อย่างไร ครทู ีป่ รึกษาชว่ ยไดห้ รอื ไม่ จำเป็นต้องหาเครอื่ งมอื หรอื แหล่งช่วยเหลือเพม่ิ เติมหรอื ไม่ อยา่ งไร บริการแนะแนวที่สำคัญในขอบข่ายการแนะแนวส่วนตัวและสังคม ได้แก่ บ ริการด้านการปรึกษา และสุขภาพจิต ซ่ึงมีความสำคัญอย่างย่ิงต่อความสำเร็จในการเรียนของนักเรียนจำนวนมาก และควรเป็นบริการ ที่ขาดไม่ได้ในโรงเรียน และไม่ควรเป็นแค่บริการทางเลือก และอีกบริการท่ีสำคัญคือ บริการด้านสุขภาพกาย และจิต ซ่ึงเป็นบริการท่ีมีบทบาทสำคัญในการลดความรุนแรงในโรงเรียนทุกระดับต้ังแต่ประถมศึกษาจนถึงมัธยม ปลาย ทั้งยังช่วยป้องกันไม่ให้ปัญหาทางพฤติกรรมเกิดข้ึนต้ังแต่ต้น โดยการคัดกรองและระบุกลุ่มเส่ียง และ จัดโปรแกรมให้บริการดูแลโดยเฉพาะ อีกทั้งยังช่วยลดผลกระทบที่เป็นอันตรายต่อนักเรียนอีกด้วย ซึ่งบริการด้านการ ปรึกษาและสุขภาพจิต และบริการสุขภาพกายและจิต เป็นบริการแนะแนวในขอบข่ายส่วนตัวและสังคม ที่ส่งเสริมป้องกันการให้ความช่วยเหลือนักเรียนทั้งในกลุ่มปกติ กลุ่มเส่ียงและกลุ่มมีปัญหาโดยมีแนวทาง ในการดำเนินงาน 5 ขัน้ ตอน ดังนี้ ขน้ั ตอนที่ 1 การประเมิน/คดั กรอง การประเมนิ คัดกรองเพอื่ ทราบข้อมลู รายบุคคลของนักเรียนกลุ่มปกติ กลุ่มเสยี่ ง กลมุ่ มีปัญหาโดยมีแนวทาง การดำเนนิ งาน ดังน้ี - วิเคราะห์ปัญหานักเรียนเป็นรายบคุ คล โดยการนำSchool health HERO มาใช้ในการดำเนนิ งาน สุขภาพจิตในโรงเรียน เพ่ือลดภาระงานของครูในการกรอกข้อมูลและสามารถประมวลผลภาพรวม เพ่ือดูแลส่งเสริม สุขภาพจิตของนกั เรียน - ประเมินสภาพแวดล้อมในการเรยี นรู้ของนกั เรยี น - ประเมนิ ความเหมาะสมในการจดั โปรแกรมพิเศษใหก้ ับนักเรียน เช่น IEP - จัดทำแฟ้มข้อมูล (Personal data) เพ่ือเป็นการรวบรวมข้อมูลในการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือ นักเรียน ด้านสุขภาพจิต และใชเ้ ปน็ ฐานขอ้ มูลในการดแู ลนักเรยี น ข้ันตอนท่ี 2 การส่งเสริม ป้องกัน และสร้างภูมิคุ้มกัน การส่งเสริม ป้องกัน และสร้างภูมิคุ้มกัน เพ่ือเสริมสร้างทักษะชีวิตและสุขภาพจิตท่ีดีในหลักสูตรสถานศึกษา โดยมีแนวทางการส่งเสริมทักษะชีวิตและ สุขภาพจติ ทดี่ ี ดังนี้ - การเสริมทักษะชวี ิตและสขุ ภาพจติ ทด่ี ใี นรายวชิ าพื้นฐาน - การเสริมทักษะชวี ิตและสุขภาพจติ ทีด่ ใี นรายวชิ าเพม่ิ เตมิ - จดั ทำแผนปฏิบตั ิการของโรงเรียนเพื่อพฒั นาสขุ ภาพจิตแบบบรู ณาการ

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ่วนตัว สงั คม 27 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero - จดั บริการแนะแนวให้ครอบคลุมทั้ง 5 บรกิ าร ได้แก่ บริการรวบรวมข้อมูลเปน็ รายบุคคล บรกิ ารสนเทศ บริการให้การปรกึ ษา บรกิ ารจดั วางตัวบุคคล และบรกิ ารตดิ ตามประเมินผล - การจัดสง่ิ แวดลอ้ มและบรรยากาศท่ีเอ้ือต่อการมสี ขุ ภาพจิตท่ีดี - สร้างและพัฒนาเครือข่ายการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียน เช่น เพ่ือนที่ปรึกษา YC (Youth Counselor) - เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์เสริมสร้างความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับจิตวิทยาและสุขภาพจิต ในโรงเรียน เพื่อให้นักเรียนสามารถนำไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิต ให้นักเรียนเข้าใจและพอใจในความหลากหลาย ทเ่ี กิดขึน้ ภายในโรงเรยี น ครอบครวั ชมุ ชน และสงั คม - ถ่ายทอด ฝึกอบรมองค์ความรู้ เทคโนโลยีด้านสุขภาพจิต จัดทำแผนการฝึกอบรม เพ่ือพัฒนา ความรู้ ความสามารถของนกั เรยี น ครู ผู้ปกครอง และผ้ทู เ่ี ก่ียวข้อง - สร้างเครือข่ายในการแก้ไขปัญหาเฉพาะด้านหรือเสริมสร้าง ป้องกัน และพัฒนานักเรียนร่วมกับ เครือข่ายภายใน เช่น ฝ่ายแนะแนว ฝ่ายกิจการนักเรียน เป็นต้น เครือข่ายภายนอก เช่น เครือข่ายผู้ปกครอง สถานพยาบาล สถานีตำรวจ เปน็ ตน้ ขัน้ ตอนท่ี 3 การแกไ้ ขเยียวยา การแกไ้ ขเยยี วยาเป็นการดแู ลชว่ ยเหลือและบรู ณาการแกป้ ัญหา ท่ีเกิดข้ึน รว่ มกนั จากหลายภาคส่วน โดยมแี นวทางการดำเนินงาน ดังนี้ - ให้การปรึกษา บำบัดและฟ้ืนฟแู ก่นักเรียนและผู้ที่เกี่ยวข้องเป็นรายบุคคล รายกลุ่ม และครอบครัว โดยประสานงานกับครู ผู้ปกครอง และผู้บริหาร เพื่อหาแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหาการเรียนรู้ และพฤติกรรมของนักเรียน รวมทั้ง ประสานภาคีเครือข่ายจากกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณะสุขในการดูแล สุขภาพจติ ของนักเรยี นรว่ มกัน - ให้การดูแลชว่ ยเหลอื กล่มุ เด็กพเิ ศษ เชน่ เด็กบกพร่องทางการเรียนรู้ (LD) เดก็ สมาธิส้นั ออทสิ ติก เป็นต้น - พัฒนาสร้างเคร่ืองมือ หรือวิธีการใหม่ๆ ในการแก้ปัญหาหรือพัฒนาเสริมสร้างองค์ความรู้ให้ครู และนักเรียน โดยเฉพาะด้านสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น เพ่ือช่วยแก้ปัญหาสัมพันธภาพระหว่างบุคคล หรือปัญหา ในครอบครัวท่ีมีผลกระทบต่อการเรียน รวมถึงให้ความช่วยเหลือโดยตรงแก่นักเรียนและครอบครัวเพื่อแก้ปัญหา ในเรื่องการปรบั ตวั และการเรียนรู้ - ให้ความร่วมมือและช่วยเหลือโรงเรียนและครอบครัวในการจัดการกับวิกฤติการณ์ต่างๆ ท่ีเกิดขึ้น กับนกั เรยี น เช่น การเสียชวี ิต การเจบ็ ปว่ ย อุบตั เิ หตุ หรอื ภยั พบิ ัติตา่ งๆ เป็นตน้

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ สิ ว่ นตัว สังคม 28 และสขุ ภาพจิตของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero ขั้นตอนที่ 4การวางแผนการดูแลช่วยเหลอื การวางแผนการดูแลช่วยเหลือนกั เรยี น เป็นการวาง แผนการส่งเสริม พัฒนา และตดิ ตามผล โดยมีแนวทางการดำเนินงาน ดงั นี้ - วางแผนในการนำSchool health HERO ไปใช้ในการคัดกรองปัญหาสุขภาพจิตของนักเรียน ทกุ คน เพอ่ื คน้ หานักเรียนที่เป็นกลุม่ เสย่ี ง เพอ่ื ดำเนินสง่ ต่อให้ทมี สุขภาพจติ ทำการชว่ ยเหลือได้เท่าทันเหตกุ ารณ์ - วางแผนการส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิตของนักเรียนรายบุคคล (ด้านอารมณ์ สังคมและ พฤติกรรม) - ติดตามผลการแก้ไขปญั หาของนักเรยี น รว่ มกับครู ผปู้ กครองและผู้ทเี่ ก่ียวข้อง ขั้นตอนที่ 5 การส่งต่อ การส่งต่อนักเรียนที่มีต้องการความช่วยเหลือไปยังผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ทง้ั ภายในและภายนอก โดยมีแนวทางการดำเนนิ งาน ดงั นี้ - การส่งต่อภายในกรณีนักเรียนต้องการความช่วยเหลือเฉพาะด้าน ให้มีการประสานการส่งต่อ ภายในโรงเรยี น เช่น ครทู ป่ี รกึ ษา ครแู นะแนว ฝ่ายกจิ การนกั เรยี น เปน็ ตน้ - การส่งต่อภายนอก กรณีนักเรียนมีปัญหาซับซ้อนมากจนเกินความสามารถของโรงเรียน ให้มีการประสานการส่งต่อไปยังผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางและหน่วยงานภายนอกเช่น Hero consultant โรงพยาบาล บ้านพกั เด็ก สถานสงเคราะห์ ฯลฯ - กรณนี ักเรยี นไดร้ บั การดแู ลชว่ ยเหลอื จนดขี ึ้น ใหร้ ับกลบั เขา้ สรู่ ะบบโรงเรยี น นอกจากนน้ั แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภัยในมติ สิ ่วนตัว สงั คมและสขุ ภาพจิตนกั เรียน School Health HERO ยงั สามารถนำแนวทางการจดั กิจกรรมแนะแนวตามแผนยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580) มาเปน็ แนวทางการ จดั กจิ กรรมเพ่อื ดูแลสุขภาพจิตนักเรยี น ตามแผนการจดั กจิ กรรมแนะแนวสว่ นตัวและสงั คมตามแผนยุทธศาสตร์ 20 ปี รายละเอยี ดดงั ภาคผนวก ดังน้ัน แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิติส่วนตัว สงั คมและสุขภาพจิตนักเรียน School Health HERO จะเป็นแนวทางท่ีช่วยให้ครูและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องได้มีแผนที่ในการดูแลช่วยเหลือนักเรียน พัฒนานักเรียน ให้เติบโตเตม็ ศกั ยภาพ เพื่อใหน้ กั เรียนสามารถปรบั ตวั และอาศยั อยู่ในสังคมต่อไปได้อย่างปกตแิ ละมีความสุข

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมติ ิสว่ นตัว สังคม 29 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero บทท่ี 4 การบรู ณาการและกลไกการประสานงานเพือ่ สร้างเสริมความปลอดภยั ในมติ ิสว่ นตัว สังคม และสุขภาพจติ นกั เรียน

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมิติส่วนตวั สงั คม 30 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero 4 การสร้างเสริมความปลอดภยั ใหก้ บั นักเรียน ผา่ นการแนะแนวในขอบขายส่วนตวั และสงั คม แนวคดิ การดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการ การดำเนินงานสุขภาพจติ ในโรงเรียนแบบบูรณาการ มุ่งเน้นการพัฒนาและสนับสนุนให้เกดิ กระบวนการ มีส่วนร่วมของเครือข่ายในการดูแลสุขภาพจิตของนักเรียนในทุกมิติ ท้ังในสภาวะปกติ และสภาวะวิกฤตเพ่ือให้ สอดคล้องกับบริบทการพัฒนางานสุขภาพจิตของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ท่ีมุ่งเน้น การประสานงานเชิงนโยบาย และเชิงระบบในเขตพื้นท่ีการศึกษาจนไปถึงในระดับโรงเรียนให้มีการบริการ สุขภาพจิตและการประสานกับเครือข่ายหน่วยบริการด้านสุขภาพจิตทุกภาคส่วน อันจะนำสู่การบรรลุเป้าหมาย “นักเรียน มีทักษะชีวิต มีสุขภาพจิตที่ดี และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข” กรมสุขภาพจิต ร่วมกับกลุ่มพัฒนาระบบการแนะแนว สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา จึงได้ร่วมกันพัฒนาโมเดลงาน สุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการข้ึน เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนท้ังในระดับเขต พืน้ ที่การศึกษาและระดับโรงเรียนที่ครอบคลุมการให้บริการด้านสุขภาพจิตในมิติตา่ ง ๆ การใชห้ ลักการเพ่ือนช่วย เพื่อน การเช่ือมโยงการดูแลสุขภาพจิตระหว่างโรงเรียนและผู้ปกครอง รวมถึงการประเมิน คัดกรองสุขภาพจิต ของนักเรียน และโรคทางจิตเวชเบ้ืองต้นได้อย่างเป็นระบบโดยเรียกโมเดลงานสุขภาพจิตในโรงเรียน แบบบูรณาการนี้ว่า 4S โมเดล (4S Model) ท่ีมาของ 4S โมเดล มาจากการบูรณางานระหว่างสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพนื้ ฐานและ กรมสขุ ภาพจติ ร่วมกันพฒั นา

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัยในมติ สิ ว่ นตวั สังคม 31 และสขุ ภาพจิตของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ภาพ : แนวทางการดำเนนิ งานสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบรู ณาการ

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัยในมติ ิส่วนตวั สงั คม 32 และสขุ ภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero การดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบรู ณาการโมเดล 4S การดูแลสุขภาพจติ นกั เรยี นในโรงเรียนโดยใช้ 4S โมเดล เปน็ โมเดลท่ีเป็นการบูรณาการการทำงานและ ความร่วมมือในการดูแลสุขภาพจติ นกั เรียนอย่างเป็นระบบโดยการมีสว่ นรว่ มของบุคลากรทางการศกึ ษา บคุ ลากร สาธารณสุข ภาคเี ครอื ขา่ ยที่เก่ยี วข้อง ผปู้ กครอง และนักเรียน โดย 4s ประกอบดว้ ย 1. System (ระบบ) จากนโยบายสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน โดยสำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา ได้มีการดำเนินการพัฒนาด้านสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการ โดยความร่วมมือกับกรมสุขภาพจิตร่วมกัน พัฒนาแนวทางการดำเนินงานด้านสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการท่ีสามารถเชื่อมโยงข้อมูลระหว่าง สถานศึกษากับภาคีเครือข่าย ในแต่ละพ้ืนที่ครอบคลุมท่ัวประเทศ ส่งผลต่อการดำเนินงานด้านสุขภาพจิต ในโรงเรียนได้อย่างชัดเจนและเป็นรูปธรรมมากย่ิงขึ้น เพ่ือดูแลส่งเสริมให้นักเรียนมีพัฒนาการและมีสุขภาพจิต ท่ีดีซ่ึงเป็นพื้นฐานความพร้อมสู่การเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและการดำเนินชีวิตอย่างมีความสุข ทั้งน้ีมีระบบ ทเี่ อือ้ ตอ่ การดำเนนิ งานผา่ นส่ือออนไลน์ E-Learning, Website, Application ตา่ ง ๆ 2. Support (การสนับสนนุ ) การส่งเสริมและสนับสนุนงานด้านสุขภาพจิตในโรงเรียนแบบบูรณาการท่ีมีประสิทธิภาพเกิดจากการ สนับสนุนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษารับแนวทางและดำเนินตามนโยบายของสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ให้การปรึกษาแนะนำ นิเทศกำกับติดตาม ประเมินผลการดำเนินงานของโรงเรียนในสังกัด อย่างต่อเน่ือง ผู้บริหารโรงเรียนกำหนดนโยบายและแนวปฏิบัติตามบริบทของโรงเรียน แต่งตั้งคณะทำงาน สุขภาพจิตในโรงเรียน รวมท้ังการส่งเสริมสนับสนุน นิเทศกำกับติดตามการดำเนินงานสุขภาพจิตในโรงเรียน ครูมีความเข้าใจงานสุขภาพจิตโรงเรียนตามนโยบาย รู้จักนักเรียน เป็นรายบุคคล ส่งเสริมพัฒนาให้คำแนะน ำ ให้การปรึกษา ให้ความช่วยเหลือ เพ่ือให้นักเรียนสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างเต็มศักยภาพ ผู้ปกครอง ชุมชน มีหน้าท่ีอบรมดูแลและเป็นแบบอย่างท่ีดี ในการดำรงชีวิตให้ความรักความเข้าใจ ให้ความอบอุ่น สนับสนุน ให้ความร่วมมือกับโรงเรียนในการแลกเปล่ียนข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริม พัฒนา ป้องกัน และแก้ไข ปัญหานักเรียน เป็นท่ีปรึกษาหรือแนะแนวทางการดำเนินชีวิตท่ีดีแก่นักเรียน นักเรี ยนเพื่อนท่ีปรึกษา (Youth Counselor) มีส่วนร่วมในการดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่ประสบปัญหาต่าง ๆ ใช้เทคนิคการให้การปรึกษา เพ่ือช่วยให้เพ่ือนเปล่ียนแปลง พัฒนาตนเองได้อย่างเหมาะสม และหน่วยงานภาคีเครือข่าย เช่น กรมสุขภาพจิต กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ฯลฯ มีส่วนร่วมในการวางแผนส่งเสริมสนับสนุน ป้องกันและ แก้ไขปัญหาสขุ ภาพจติ ในโรงเรยี น

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภัยในมิตสิ ว่ นตัว สังคม 33 และสุขภาพจิตของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero 3. Student Self – Care (การดูแลตนเองของนักเรยี น) นักเรียนสามารถดูแลตนเองได้อย่างมีความสุขควบคู่กับการดูแลร่างกายกับจิตใจ รับประทานอาหาร ท่ีมีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายให้เหมาะสม เข้าร่วมกิจกรรมท่ีส่งเสริมสุขภาพจิต มีทักษะ การบริหารจัดการกับอารมณ์และความเครียดของตนเองได้อย่างสร้างสรรค์ กล้าเผชิญกับปัญหา มีความสามารถ ในการตัดสินใจแก้ปัญหาได้อย่างถูกต้องเหมาะสม หลีกเลี่ยงอารมณ์ที่ไม่พึงประสงค์ ไม่สร้างความเดือดร้อน ให้กบั บคุ คลรอบข้าง สามารถอยรู่ ว่ มกับผู้อืน่ ไดอ้ ย่างมคี วามสขุ 4. Smile นักเรียน ครู บุคลากรทางการศึกษา ผู้บริหาร ผู้ปกครอง และผู้มีส่วนเก่ียวข้องในการดำเนินการดูแล สุขภาพจิตในทุกภาคส่วน มีความยินดีมีความสุขในความสำเร็จร่วมกัน มีสุขภาพกาย สุขภาพจิต และสุขนิสัยที่ดี มีความสุขในการอยู่ร่วมกับผู้อื่น มีความสุขในการทำงาน มีทักษะในการหลีกเลี่ยงป้องกันภัยอั นตรายและ พฤติกรรมท่ีไม่พึงประสงค์ มีการควบคุมอารมณ์ได้ดี สามารถเรียนรู้ได้อย่างเต็มศักยภาพ มีเจตคติท่ีดี สามารถปรบั ตัวเข้ากับสังคมและสิ่งแวดล้อมตามบรบิ ทไดอ้ ยา่ งเหมาะสม เป็นสมาชกิ ทีด่ ี ของครอบครัว โรงเรยี น ชมุ ชน และดำรงชีวติ อยู่ในสงั คมไดอ้ ย่างมีความสุข ทั้งน้ีงานสุขภาพจิตโรงเรียนเป็นงานท่ีต้องอาศัยความร่วมมือของทุกฝ่ายจึงสามารถขับเคลื่อนและ มุ่งสู่เป้าหมายของงานสุขภาพจิตโรงเรียน คือ การพัฒนา ส่งเสริม ป้องกัน และดูแลช่วยเหลือสุขภาพจิตนักเรียน เพื่อให้นักเรียนมีสุขภาพจิตท่ีดีพร้อมในการเรียนรู้ และเติบใหญ่ เป็นทรัพยากรบุคคลที่ร่วมประโยชน์ให้กับสังคม ตอ่ ไป ผปู้ ฏบิ ัตงิ านทกุ คนจึงถือเป็นองค์ประกอบทสี่ ำคัญของงานสขุ ภาพจิตโรงเรยี น

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมติ สิ ่วนตวั สังคม 34 และสุขภาพจติ ของนักเรียนด้วยการแนะแนว และ School Health Hero กลไกการประสานงาน School Health HERO สู่การปฏบิ ตั ิ

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภัย และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ Sc กระบวนการและบทบาทหนา้ ทใี่ นการดำเนนิ งานของก ลำดบั กลไก กระทรวงศกึ ษำธิกำร กำรทำงำน บทบำทหน้ำท่ี หนว่ ยงำน/ผู้รับผิดชอบ 1. ส่วนกลำง ระดบั -กำหนดนโยบำยเพ่อื สรำ้ ง สำนกั งำนคณะกรรมกำร นโยบำย เสรมิ ควำมปลอดภยั ในมิติ กำรศกึ ษำขัน้ พ้นื ฐำน ส่วนตวั สังคม และสุขภำพจติ นักเรยี น - สนับสนุนงบประมำณ ทรัพยำกร และบคุ ลำกร - วิจัยเพ่ือกำรใช้และ พัฒนำกำรจดั กำรเรยี นรู้ เปน็ ไปอย่ำงมีประสิทธิภำพ - จัดทำข้อตกลงในกำร สร้ำงเสรมิ ควำมปลอดภยั ใน มิตสิ ่วนตัว สงั คม และ สขุ ภำพจิตนกั เรยี น กบั กระทรวงสำธำรณสขุ /กรม สุขภำพจิต

ยในมิติสว่ นตัว สงั คม 35 chool Health Hero กระทรวงศกึ ษาธกิ ารและกระทรวงสาธารณสขุ มดี ังน้ี กระทรวงสำธำรณสุข บทบำทหนำ้ ท่ี หน่วยงำน/ผู้รับผดิ ชอบ 1.ร่วมกำหนดนโยบำย กรมสขุ ภำพจิต/สำนกั งำน 2.สนบั สนนุ งบประมำณ ทรัพยำกร ปลัดกระทรวงสำธำรณสขุ และบุคลำกร 3. มอบหมำยหน่วยงำนที่ รบั ผดิ ชอบพ้นื ที่ขับเคลื่อนกำร ดำเนินงำน

แนวทางการสร้างเสรมิ ความปลอดภัย และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ Sc ลำดบั กลไก กระทรวงศกึ ษำธิกำร กำรทำงำน บทบำทหน้ำที่ หนว่ ยงำน/ผูร้ บั ผดิ ช 2. ส่วนภมู ภิ ำค - ผู้อำนวยกำรสำนักงำน เชิงนโยบำย - นำนโยบำย สพฐ. ส่กู ำรปฏบิ ตั ิ พ้ืนที่กำรศกึ ษำ/รอง ผ้อู ำนวยกำรสำนักงำน เพ่ือสรำ้ งเสรมิ ควำมปลอดภัยใน พ้ืนท่กี ำรศกึ ษำท่ไี ดร้ ับ มิติส่วนตวั สังคม และสขุ ภำพจิต มอบหมำยรบั ผดิ ชอบง นักเรียน เพอ่ื กำหนดนโยบำยและ แนะแนวและงำนสุขภำ ผ้รู ับผดิ ชอบทชี่ ัดเจน - นิเทศ กำกับ ตดิ ตำม และ ประเมินผล - สนับสนนุ ให้คำแนะนำในกำร ดูแลสุขภำพจติ นกั เรยี น กำรปฏบิ ัติ - สง่ เสริมสนับสนนุ โรงเรยี นในกำร - กลุ่มส่งเสรมิ กำรจดั กำร สร้ำงเสรมิ ควำมปลอดภยั ในมิติ - นักวิชำกำรศกึ ษำทร่ี บั ผ สว่ นตวั สังคม และสขุ ภำพจติ งำนแนะแนวและสขุ ภำพจ นกั เรียน โดยใช้ระบบฐำนข้อมูล - นักจิตวิทยำโรงเรยี นป School Health HERO - รวบรวมผลกำรดำเนนิ งำน เขตพ้นื ทก่ี ำรศกึ ษำ - วเิ ครำะห์ผลกำรดำเนินงำน

ยในมติ สิ ว่ นตัว สังคม 36 chool Health Hero กระทรวงสำธำรณสุข ชอบ บทบำทหนำ้ ท่ี หน่วยงำน/ผรู้ บั ผิดชอบ นเขต - กำหนดนโยบำยระดบั เขต - ศนู ย์สุขภำพจิต/ศนู ยอ์ นำมัย/ สขุ ภำพ/จงั หวัด สำนกั งำนสำธำรณสขุ จังหวดั นเขต - นเิ ทศกำกบั ตดิ ตำมและ - ผตู้ รวจรำชกำรกระทรวงสำธำรณสขุ งำน ประเมินผล - ผ้อู ำนวยกำรศนู ยส์ ขุ ภำพจติ และ ำพจิต - สนบั สนนุ กำรสร้ำงเสรมิ ควำม คณะกรรมกำรพฒั นำระบบบริกำรสำขำ ปลอดภัยในมิตสิ ่วนตวั สังคม สขุ ภำพจิตและ สำรเสพตดิ ประจำเขต และ สุขภำพจติ นกั เรยี น สุขภำพ - สนับสนุนส่อื และเทคโนโลยี รศกึ ษำ - ขบั เคลื่อนกำรดำเนนิ งำนในพ้นื ที่ - ผู้ รั บ ผิ ด ช อ บ ง ำ น สุ ข ภ ำ พ จิ ต ผดิ ชอบ จติ - กำกบั ตดิ ตำม ผลกำรดำเนินงำน เด็กวัยเรียนและวัยรุ่นในสังกัด กรม ประจำ - รวบรวมวิ เครำะห์ ข้ อมู ลร่ วมกั บ สขุ ภำพจิต หน่ วย บริ กำรสำธำรณ สุ ข หน่ วย สถำนศกึ ษำ - สรุปผลและนำเสนอผลกำรดำเนินงำน ต่อผู้บริหำรหน่วยงำนที่เกี่ยวข้อง เพ่ือ ใช้ในกำรวำงแผนพัฒนำตอ่ ไป -พฒั นำศกั ยภำพบุคลำกร สำธำรณสขุ

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั และสุขภาพจติ ของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ Sc ลำดบั กลไก กระทรวงศกึ ษำธิกำร กำรทำงำน บทบำทหน้ำท่ี หน่วยงำน/ผูร้ บั ผดิ ช สำรสนเทศ ติ ด ต ำ ม ข้ อ มู ล ส ำ ร ส น เท ศ ข อ ง - ผูท้ ่ีไดร้ ับมอบหมำยเปน็ School Health HERO ในเขตพ้นื ท่ี School Health HERO Admin สพท. /นกั จิตวทิ โรงเรยี นประจำเขตพ้นื ท กำรศกึ ษำ 3. สถำนศกึ ษำ เชิงนโยบำย -รับ น โย บ ำย จ ำก ส พ ท . ใน ก ำร - ผอู้ ำนวยกำรโรงเรยี น ส ร้ ำ ง เส ริ ม ค ว ำ ม ป ล อ ด ภั ย ใน มิ ติ - รองผูอ้ ำนวยกำรโรงเร ส่ วน ตั ว สั งค ม แ ล ะสุ ข ภ ำพ จิ ต นกั เรียน -กำหนดนโยบำยระดับสถำนศกึ ษำ -ให้ ค ว ำ ม ส ำ คั ญ ต ร ะ ห นั ก ใ น คณุ ค่ำเรอื่ งของสุขภำพจิต -นเิ ทศ ตดิ ตำมและสรำ้ งขวญั กำลังใจ

ยในมติ ิสว่ นตวั สงั คม 37 chool Health Hero กระทรวงสำธำรณสุข ชอบ บทบำทหนำ้ ที่ หนว่ ยงำน/ผรู้ บั ผดิ ชอบ น เผำ้ ติดตำมขอ้ มูลสำรสนเทศผ่ำน - ผู้ รั บ ผิ ด ช อ บ ง ำ น ส ำ ร ส น เท ศ O- ระบบ School Health HERO ในศนู ยส์ ขุ ภำพจิตและเขตสุขภำพ ทยำ ที่ -ประสำนควำมรว่ มมือดำ้ นนโยบำย - ผอู้ ำนวยกำรรพศ./รพท./รพช./- กบั สถำนศกึ ษำ นำยแพทยส์ สจ./สสอ./ รียน โรงพยำบำลในสังกัด -ปฏิบัติกำรในระดับพ้นื ทบ่ี รกิ ำร กรมสุขภำพจติ

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภยั และสุขภาพจติ ของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ Sc ลำดบั กลไก กระทรวงศกึ ษำธิกำร กำรทำงำน บทบำทหนำ้ ที่ หน่วยงำน/ผรู้ บั ผดิ ช กำรปฏบิ ตั ิ -บรู ณำกำรกับระบบงำนตำ่ ง ๆ ตำม - ครูแนะแนว / ครูท่ที ำห บรบิ ทของโรงเรยี นเพ่อื สรำ้ งเสรมิ แนะแนว ควำมปลอดภัยในมิตสิ ่วนตัว - ครูทีป่ รึกษำ / ครูประจ สังคม และสขุ ภำพจิตนักเรยี น - คัดกรอง ปอ้ งกนั แก้ไข ให้กำร ปรกึ ษำนักเรยี นและผปู้ กครอง - ประสำนควำมรว่ มมือและขอกำร ปรกึ ษำจำกผู้เชี่ยวชำญ

ยในมิตสิ ่วนตวั สังคม 38 chool Health Hero กระทรวงสำธำรณสุข ชอบ บทบำทหนำ้ ท่ี หน่วยงำน/ผูร้ บั ผิดชอบ หนำ้ ท่ี - บรกิ ำรกำรตรวจวินจิ ฉยั และ - ผู้ รั บ ผิ ด ช อ บ ง ำ น สุ ข ภ ำ พ จิ ต / จำชั้น บำบัดรกั ษำ กำรรบั ยำ/ปรบั สุขภำพจิตเด็กและวัยรุ่น รพศ./ พฤตกิ รรม/ใหค้ ำแนะนำ/ กำร ร พ ท ./ร พ ช ./ส ส จ ./ส ส อ ./ ห น่ ว ย ปรึกษำ / และกำรสง่ เสรมิ ปอ้ งกนั บริกำรในสังกดั กรมสขุ ภำพจิต ดำ้ นสุขภำพจติ - HERO Consultant - สนบั สนุน/มีสว่ นรว่ มให้โรงเรยี นคู่ เครอื ขำ่ ยมีกำรดำเนนิ งำนระบบดแู ล ช่วยเหลือนกั เรยี น เช่น ชี้แจง/ให้ ควำมรูผ้ ปู้ กครอง/ครู - กำรทำ Case conference กำรเยยี่ มบ้ำนนกั เรียน ในรำยที่มี ปญั หำรุนแรง ซำ้ ซอ้ น - ใหก้ ำรปรกึ ษำกำรดแู ลช่วยเหลือ เด็กวยั เรียนกลุ่มเสยี่ งฯแก่ครูดว้ ย School Health HERO - เย่ียมเสรมิ พลังกำรดำเนนิ งำนใน โรงเรยี นและหรอื รว่ มกบั หนว่ ยงำน กรมสุขภำพจิตพ้นื ท่ี

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั และสุขภาพจติ ของนกั เรียนด้วยการแนะแนว และ Sc ลำดบั กลไก กระทรวงศกึ ษำธิกำร กำรทำงำน บทบำทหน้ำท่ี หนว่ ยงำน/ผู้รบั ผดิ ช สำรสนเทศ - ดูแลขอ้ มูลสำรสนเทศของ - ผทู้ ไี่ ด้รับมอบหมำยเป็น School Health HEROใน School Health HERO สถำนศกึ ษำ Admin ประจำสถำนศ

ยในมติ สิ ว่ นตัว สงั คม 39 chool Health Hero กระทรวงสำธำรณสุข ชอบ บทบำทหน้ำท่ี หน่วยงำน/ผรู้ บั ผิดชอบ ระบบกำรรับ-ส่งตอ่ มีกำรรับและสง่ ต่อขอ้ มูล โดยกำร ส่ือสำรปญั หำและควำมต้องกำรของ เดก็ วยั เรยี นกลุ่มเสย่ี งฯ ที่ครอบคลุม ชัดเจนรวมทั้งสง่ ต่อขอ้ มูลท่ีจำเปน็ กบั โรงเรยี นค่เู ครอื ขำ่ ย และโรงพยำบำล ระดบั สงู ข้นึ น ใหก้ ำรปรกึ ษำผำ่ นระบบ School Admin ประจำ รพศ./รพท./รพช./ O Health HERO สสจ./สสอ. ศกึ ษำ

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภยั ในมติ ิสว่ นตัว สงั คม 40 และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ภาคผนวก ตัวอยา่ งกจิ กรรมแนะแนว ส่วนตวั และสงั คม

แนวทางการสร้างเสริมความปลอดภัยในมิตสิ ว่ นตัว สงั คม 41 และสขุ ภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ก ภาคผนวก ก ตัวอยา่ งกจิ กรรมแนะแนวด้านสว่ นตัวและสงั คม ตัวอย่างกิจกรรมแนะแนวดา้ นส่วนตัวและสังคม ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1-3 ช่วงช้ันท่ี 1 เร่ือง รอยยิ้ม จำนวน 3 ช่ัวโมง --------------------------------------------------------------------------- 1. สำระสำคัญ อำรมณ์มีควำมสำคัญต่อกำรดำเนินชีวิต กำรรู้จักอำรมณ์และควำมรู้สึกของตนเองจะช่วยให้เรำ สำมำรถควบคุมอำรมณ์และแสดงออกได้อย่ำงเหมำะสม ดังน้ัน เรำจึงควรรู้จักอำรมณ์และควำมรู้สึก ของตนเอง 2. สมรรถนะกำรแนะแนว : ดำ้ นสว่ นตัวและสงั คม ข้อ 3 มีวุฒิภำวะทำงอำรมณ์ 3. จุดประสงคก์ ำรเรียนรู้ 3.1 บอกอำรมณ์และควำมรูส้ ึกท่เี คยเกิดข้ึนกับตัวเองได้ 3.2 บอกสำเหตกุ ำรเกดิ อำรมณ์และควำมรู้สึกได้ 3.3 บอกอำรมณ์และควำมรู้สกึ ของตนเองได้ในสภำวกำรณ์ต่ำง ๆ ได้ 4. สำระกำรเรียนรูก้ ำรแสดงออกทำงอำรมณ์ 5. ชิ้นงำน/ภำระงำน (ถ้ำมี) 6. วธิ ีกำรจดั กิจกรรม 6.1 ครูและนกั เรียนนักเรียนรอ้ งเพลงพระอำทติ ย์ยม้ิ พรอ้ มแสดงท่ำทำงประกอบ 6.2 สนทนำซักถำมควำมรู้สึกขณะร้องเพลง 6.3 นกั เรียนบอกอำรมณแ์ ละควำมรูส้ กึ ที่เคยเกิดข้ึนกับตัวเองคนละ 1 อยำ่ ง 6.4 ครูสรุปอำรมณ์และควำมรู้สกึ ท่นี กั เรียนบอกและเพิ่มเติมในส่วนทีข่ ำด 6.5 ทบทวนอำรมณแ์ ละควำมรู้สกึ ทคี่ รูสรุปในข้อ 6.4 6.6 นกั เรยี นแสดงบทบำทสมมตติ ำมลักษณะอำกำรดังต่อไปน้ี - ลักษณะอำกำรของควำมโกรธ พรอ้ มแสดงอำกำร - ลักษณะอำกำรของควำมดใี จพรอ้ มแสดงอำกำร - ลักษณะอำกำรของควำมเสยี ใจ พรอ้ มแสดงอำกำร

แนวทางการสรา้ งเสรมิ ความปลอดภยั ในมิตสิ ว่ นตวั สงั คม 42 และสุขภาพจิตของนักเรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero - ลักษณะอำกำรของควำมสขุ พรอ้ มแสดงอำกำร 6.7 ครูสรุปว่ำเรำจะรูอ้ ำรมณแ์ ละควำมรู้สกึ ของคนจำกอำกำรทเี่ ขำแสดงออก 6.8 ครูกำหนดสถำนกำรณ์ตำ่ ง ๆ ให้นกั เรียนบอกว่ำบคุ คลในสถำนกำรณน์ ้นั เกดิ อำรมณใ์ ด 6.9 ครูและนักเรยี นรว่ มกันสรุปว่ำอำรมณ์เกิดจำกเหตุกำรณ์มำกระทบจติ ใจทำให้เกดิ ควำมรู้สกึ และอำรมณอ์ ำจแสดงออกทำงสหี นำ้ และท่ำทำงได้ 6.10 นกั เรียนรอ้ งเพลงยม้ิ และแสดงทำ่ ทำงประกอบ 6.11 ครูสรุปว่ำในสถำนกำรณเ์ ดยี วกนั แต่ละคนอำจจะเกิดอำรมณแ์ ละควำมรู้สึกทเี่ หมือนและ แตกต่ำงกัน 7. ส่อื /อุปกรณ์ 7.1 เพลงพระอำทติ ย์ย้ิม 7.2 สถำนกำรณ์กำรแสดงออก 8. กำรประเมินผล 8.1 วิธีประเมินโดยสังเกตพฤตกิ รรมกำรเขำ้ รว่ มกิจกรรมของนกั เรียน 8.2 เครอ่ื งมือประเมินใช้แบบสงั เกตพฤตกิ รรมรว่ มกิจกรรม 8.3 เกณฑ์กำรประเมินโดยกำรสงั เกตพฤติกรรมกำรเข้ำรว่ มกิจกรรมของนักเรยี น เกณฑ์ ตวั บ่งชี้ ผ่ำน ผลกำรประเมินกำรพฤตกิ รรมเก่ยี วกบั ประเดน็ ควำมสนใจ ควำมถูก ตอ้ งกำรปฏบิ ัตกิ ิจกรรม ควำมรับผดิ ชอบ ควำมตรงต่อเวลำ และควำม ไม่ผ่ำน มุ่งมั่นในกำรปฏบิ ตั งิ ำนปรำกฏครบทกุ ประเด็น ผลกำรประเมินกำรพฤตกิ รรมปรำกฏไม่ครบทกุ ประเดน็ สำมำรถดำวน์โหลดตวั อย่ำงกจิ กรรมแนะแนวด้ำนสว่ นตวั และสงั คม ช้ันประถมศกึ ษำปที ี่ 1-3 ตำมแผนแผนพฒั นำกำรแนะแนวและแนวทำงกำรจัดกิจกรรมแนะแนว ระดบั กำรศกึ ษำขั้นพ้นื ฐำน (พ.ศ.2561-2565) ตำมแผนยุทธศำสตร์ชำติ 20 ปี (พ.ศ.2561-2580) ได้ตำม QR-Code ขำ้ งล่ำงนี้

แนวทางการสรา้ งเสริมความปลอดภยั ในมติ ิส่วนตวั สังคม 43 และสขุ ภาพจติ ของนกั เรียนดว้ ยการแนะแนว และ School Health Hero ตัวอยา่ งกจิ กรรมแนะแนวดา้ นสว่ นตวั และสงั คม ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4-6 ช่วงชั้นที่ 2 เรอื่ ง ผ่อนคลำย จำนวน 2 ช่ัวโมง 1. สำระสำคัญ สภำพครอบครัวและสภำพแวดล้อมในปัจจุบันส่งผลต่อกำรดำรงชีวิตของนักเรียน หำกนักเรียน มีควำมเครียด และควำมวิตกกังวล จะส่งผลต่อกำรเรียนและสุขภำพของนักเรียนได้ ดังนั้น กำรจัดกำรกับ ควำมเครยี ดและควำมวิตกกงั วลจงึ เป็นสว่ นสำคัญทีจ่ ะทำใหน้ กั เรยี นสำมำรถปรบั ตัวและดำรงชีวติ ในสงั คม ไดอ้ ย่ำงมีควำมสขุ 2. สมรรถนะกำรแนะแนว : ดำ้ นส่วนตัวและสังคม ข้อที่ 1 รูจ้ ักและเขำ้ ใจตนเอง ขอ้ ที่ 4 ปรบั ตัวและดำรงชีวติ อยู่ในสงั คมได้อย่ำงมีควำมสุข 3. จุดประสงคก์ ำรเรียนรู้ 3.1 บอกอำรมณ์และควำมเครยี ดท่ีเคยเกดิ ข้ึนกบั ตนเองพร้อมสำเหตุ 3.2 แลกเปล่ียนเรียนรูว้ ธิ ีผ่อนคลำยอำรมณ์และควำมเครยี ดท่ีตนใช้ได้ผลมำแล้วกบั กลุ่มเพ่อื นได้ 3.3 สรุปวธิ ีกำรคลำยเครยี ดทีจ่ ะเลือกไวใ้ ช้กบั ตนเอง 4. สำระกำรเรียนรู้ อำรมณ์และควำมเครยี ด 5. ชิ้นงำน/ภำระงำน 5.1 ใบงำนเรอ่ื ง ประเดน็ กำรอภปิ รำย 5.2 ใบงำนเรื่อง Mind Map วิธีผอ่ นคลำยอำรมณ์และควำมเครยี ด 6. วิธีกำรจดั กิจกรรม ช่ัวโมงที่ 1 6.1 ครูให้นักเรียนนั่งในอิริยำบถท่ีสบำยและหลับตำ แล้วทำจิตใจให้สบำย ให้ลืมเรื่องวิตกกังวล ต่ำงๆผ่อนคลำย แล้วเปิดเพลง/ดนตรี ให้นักเรียนฟังประมำณ 5 นำที จำกนั้นให้นักเรียนลืมตำและผ่อนคลำย ใหส้ บำยๆ 6.2 ครูให้นักเรียนอธิบำยควำมรู้สึกก่อน ขณะและหลังฟังเพลง/ดนตรี พร้อมท้ังบอกข้อดีของ ควำมรูส้ ึกดังกล่ำว 6.3 ครูใหน้ ักเรยี นแบ่งกลุ่ม และรว่ มกันอภปิ รำยถึงอำรมณแ์ ละควำมเครยี ดที่เคยเกดิ ข้ึนกับตนเอง พฤติกรรมที่แสดงออก ผลกระทบที่เกิดข้ึนจำกพฤติกรรมท่ีแสดงออกพร้อมสำเหตุของอำรมณ์และ ควำมเครียด ตำมใบงำนเรื่อง ประเดน็ กำรอภปิ รำย 1.4 ครูและนกั เรียนช่วยกนั สรุปผลกำรอภปิ รำย