KPP PHotoBook 65

วัดอาวาสใหญ่ (เอกสารบางแห่งออกชอ่ื วา่ วดั ราชบรู ณะ) ในพ้นื ท่ีโบราณสถานนอกเมอื งก�ำแพงเพชรเก่า ปจั จบุ นั คอื พน้ื ท่ี เขตอรญั วาสี อุทยานประวตั ิศาสตรก์ �ำแพงเพชร เสดจ็ มาทอดพระเนตรระหวา่ งวนั ท่ี ๑๕ ถึง ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๐ (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ติ พรสวรรค์) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 49

เสด็จพระราชดำ�เนินเยือนจังหวัดก�ำ แพงเพชร พ.ศ. ๒๕๑๐ ตั้งแต่หน้า ๕๐ ถึง ๕๗ คือชุดภาพพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชด�ำเนินมาทรงบ�ำเพ็ญ พระราชกศุ ลบวงสรวงถวายสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ณ วงั โบราณ (สระมน) เมอื งก�ำแพงเพชรเกา่ และประกอบพระราชกรณยี กจิ ณ ศาลากลางจังหวดั ก�ำแพงเพชร เม่อื วนั ท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง เสดจ็ ลงจากเฮลคิ อปเตอรพ์ ระทน่ี ง่ั ณ สนามหนา้ ศาลากลางจงั หวดั ก�ำแพงเพชร ในคราวเสดจ็ พระราชด�ำเนินมาประกอบพระราชกรณียกจิ ณ จงั หวัดก�ำแพงเพชร เม่อื วันท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนางจนั ทรรัตน์ สมบรู ณ์ศลิ ป์ โรงแรมนวรตั น์ เฮอริเทจ) 50 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพติ ร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ มหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ประทับ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทอดพระเนตร ภายในพลับพลารับเสด็จ บริเวณสนามหน้าศาลากลาง นิทรรศการด้านโบราณคดีของหน่วยศิลปากรที่ ๓ กรมศิลปากร จังหวดั ก�ำแพงเพชร เมื่อวันท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ ผรู้ บั ผดิ ชอบการส�ำรวจดา้ นโบราณคดใี นพนื้ ทเี่ มอื งก�ำแพงเพชรเกา่ (ภาพจากนางมณีรตั น์ อุดมรัตนศริ ชิ ยั ) และกอ่ สร้างพพิ ธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ ก�ำแพงเพชร ณ พลบั พลา รบั เสดจ็ เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนางมณีรตั น์ อดุ มรัตนศริ ิชยั ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 51

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรม ราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง ประทบั รถยนตพ์ ระทน่ี ง่ั เสดจ็ ฯ กลบั จากการบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ลบวงสรวงถวายสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ภายในโบราณสถานเมืองก�ำแพงเพชรเก่า มายังพลับพลารับเสด็จหน้าศาลากลางจังหวัดก�ำแพงเพชร เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนายวรพจน์ โพกาศ) พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ทรงพระด�ำเนินจากพลับพลารบั เสด็จไป ศาลากลางจังหวัดก�ำแพงเพชร ภายหลังเสด็จฯ กลับจากการบ�ำเพ็ญพระราชกุศลบวงสรวงถวายสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภายในโบราณสถานเมืองก�ำแพงเพชรเก่า จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เมื่อวนั ท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนายวรพจน์ โพกาศ) 52 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ทรงมพี ระราชปฏิสันถารกบั รอ้ ยต�ำรวจโท ปิ่น สหัสโชติ ผู้ว่าราชการจังหวัดก�ำแพงเพชร ภายหลังการบ�ำเพ็ญพระราชกุศล บวงสรวงถวายสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เมื่อวนั ที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากพระธรรมภาณพิลาส (อดลุ ย)์ วดั คยู าง) สมุดภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 53

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรม ราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี ันปหี ลวง เสดจ็ ลงจากศาลากลางจังหวัดก�ำแพงเพชร ภายหลงั การประทบั เสวยพระกระยาหาร เมอ่ื วันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดุลย)์ วัดคยู าง) 54 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เสดจ็ ลงจากศาลากลางจงั หวดั ก�ำแพงเพชร ไปยงั สนามด้านหน้า เพื่อทรงปลูกตน้ สัก เม่ือวนั ที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนายวรพจน์ โพกาศ) สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ ิกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี ันปีหลวง ทรงมพี ระราชปฏสิ ันถารกบั ราษฎรชาวก�ำแพงเพชร ท่ีมาเข้าเฝ้าฯ เม่ือวันท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนางมณรี ตั น์ อุดมรัตนศริ ชิ ัย) สมุดภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 55

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงปลูกต้นสัก บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัด ก�ำแพงเพชร เม่ือวันท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากพระธรรมภาณพิลาส (อดุลย์) วัดคูยาง) ส ม เ ด็ จ พ ร ะ น า ง เ จ ้ า สิ ริ กิ ติ์ พระบรมราชนิ นี าถพระบรมราชชนนี พันปีหลวง ทรงปลูกต้นสัก บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัด ก�ำแพงเพชร เม่ือวันท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากพระธรรมภาณพิลาส (อดุลย)์ วัดคูยาง) 56 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบนและลา่ ง ราษฎรชาวก�ำแพงเพชรท่ีมาเขา้ เฝ้าฯ รับเสดจ็ บรเิ วณ ดา้ นหนา้ ซมุ้ รบั เสด็จ (ภาพบน) และพลบั พลาพธิ ี (ภาพ ล่าง) ในการบ�ำเพ็ญพระราชกุศลบวงสรวงถวายสมเด็จ พระนเรศวรมหาราช ณ จังหวัดก�ำแพงเพชร เมอ่ื วนั ท่ี ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากนายชลทัต สุขส�ำราญ) สมดุ ภาพก�ำ แพงเพชร Ÿ 57

เสด็จพระราชดำ�เนินเยือนจังหวดั ก�ำ แพงเพชร พ.ศ. ๒๕๑๕ ต้ังแต่หน้า ๕๘ ถึง ๖๕ คือชุดภาพพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง และสมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารีในคราวเสดจ็ พระราชด�ำเนนิ มาทรงบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ลถวายผา้ พระกฐนิ ตน้ ณวดั คยู าง อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร จังหวัดก�ำแพงเพชร เมือ่ วันท่ี ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ 58 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงถวายผ้าพระกฐินแด่ พระภกิ ษสุ งฆ์ ณ พระอโุ บสถวดั คยู าง อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เมอื่ วนั ที่ ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดุลย์) วัดคูยาง) พระปรมาภไิ ธยและพระนามาภไิ ธยในสมดุ ทรงเยย่ี มพระราชทานแดว่ ดั คยู าง เมอ่ื วนั ที่ ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (สมบตั ขิ องวัดคยู าง) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 59

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยาม บรมราชกุมารี ทรงเย่ียมราษฎรชาวก�ำแพงเพชรทีม่ าเฝา้ รบั เสดจ็ ฯ ณ วัดคูยาง อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เมื่อวนั ท่ี ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพิลาส (อดลุ ย์) วัดคูยาง) 60 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง เสดจ็ ลงจากพระอโุ บสถวดั คูยาง อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร จงั หวัดก�ำแพงเพชร ภายหลังเสรจ็ สน้ิ การบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ลถวายผา้ พระกฐินต้น เม่ือวันท่ี ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพิลาส (อดลุ ย)์ วัดคูยาง) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 61

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยาม บรมราชกุมารี ทรงมีพระราชปฏิสันถารกับคณะข้าราชการจังหวัดก�ำแพงเพชรที่มาเฝ้ารับเสด็จฯ ณ วัดคูยาง เมื่อวันท่ี ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดลุ ย์) วัดคูยาง) 62 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรม ราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหี ลวง และสมเดจ็ พระกนิษฐาธิราชเจา้ กรมสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเยีย่ มราษฎรชาวก�ำแพงเพชรที่มาเฝา้ รบั เสด็จฯ ณ วัดคยู าง เมอื่ วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดลุ ย์) วดั คยู าง) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 63

คณะขา้ ราชการและราษฎรชาวก�ำแพงเพชรทีม่ าเฝา้ รบั เสดจ็ ฯ ณ วดั คยู าง อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เม่ือวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดลุ ย)์ วดั คยู าง) 64 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ราษฎรชาวก�ำแพงเพชรทม่ี าเฝา้ รบั เสดจ็ ฯ ณ วดั คยู าง อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เมอ่ื วนั ที่ ๒๐ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๑๕ (ภาพจากพระธรรมภาณพลิ าส (อดุลย์) วัดคูยาง) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 65

รชั กาลท่ี ๑๐ เสด็จฯ เยือนจงั หวัดก�ำ แพงเพชร พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคร้ังด�ำรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์อาคารโรงเรียนมัธยมจุฑาวัชร (ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น โรงเรียนมัธยม พัชรกติ ยิ าภา ๒) ต�ำบลประชาสุขสนั ต์ อ�ำเภอลานกระบือ จงั หวัดก�ำแพงเพชร เมือ่ วนั ที่ ๓ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๒ (ภาพจากหอจดหมายเหตแุ ห่งชาตเิ ฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู ัวภูมพิ ลอดลุ ยเดช) 66 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เม่ือคร้ังด�ำรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงประกอบพิธีเปิดโรงเรียนมัธยมจุฑาวัชร (ปัจจุบันเปล่ียนชื่อเป็น โรงเรียนมัธยมพัชรกิติยาภา ๒) ต�ำบลประชาสขุ สันต์ อ�ำเภอลานกระบือ จงั หวดั ก�ำแพงเพชร เมอื่ วนั ที่ ๒๐ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๓๕ (ภาพจากหอจดหมายเหตแุ หง่ ชาตเิ ฉลมิ พระเกยี รติพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 67

ภมู ิสถานบ้านเมอื ง แผนผังเมอื งก�ำ แพงเพชรเกา่ แผนผังเมืองโบราณก�ำแพงเพชรเก่าและเมืองนครชุม อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร ร่างโดยหน่วยศิลปากรท่ี ๓ กรมศิลปากร เมื่อเดอื นมกราคม พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแหง่ ชาติ) 68 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

แผนผังบริเวณภายในเมือง ก�ำ แ พ ง เ พ ช ร เ ก ่ า จั ง ห วั ด ก�ำแพงเพชร ร่างโดยหน่วย ศิลปากรที่ ๓ กรมศิลปากร เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๔ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุ แหง่ ชาติ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 69

ภาพถา่ ยทางอากาศเมอื งกำ�แพงเพชร ภาพถา่ ยทางอากาศเมืองโบราณก�ำแพงเพชรเกา่ อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร ถ่ายโดยนายปีเตอร์ วิลเลียมส์ ฮนั ท์ นักถา่ ยภาพชาวอังกฤษ เม่ือ พ.ศ. ๒๔๘๙ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ) 70 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ภาพถา่ ยทางอากาศบรเิ วณเมืองก�ำแพงเพชรใหม่ (ดา้ นทศิ ใตข้ องเมอื งก�ำแพงเพชรเก่า) อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร ถา่ ยโดยนายปีเตอร์ วิลเลยี มส์ ฮนั ท์ นักถ่ายภาพชาวองั กฤษ เมือ่ พ.ศ. ๒๔๘๙ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 71

ภาพถ่ายเมืองก�ำ แพงเพชรเก่า โดยระบลิ บุนนาค ก�ำแพงเมอื งก�ำแพงเพชรเก่า ดา้ นทิศตะวนั ตก ถา่ ยโดยนายระบิล บนุ นาค เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๘ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ ตงั้ แตห่ นา้ ๗๒ ถงึ ๗๗ คอื ชดุ ภาพถา่ ยโดยนายระบลิ บนุ นาค (พ.ศ. ๒๔๔๕ - ๒๕๔๒) อดตี ขา้ ราชการกระทรวงเกษตราธกิ ารและ เจา้ ของรา้ นถา่ ยภาพ ร. บนุ นาค ซง่ึ เปน็ ผทู้ ส่ี นใจถา่ ยภาพพชื พรรณไม้ โบราณสถานและโบราณวตั ถุ โดยไดเ้ ดนิ ทางมาถา่ ยภาพ โบราณสถานภายในเมอื งก�ำแพงเพชรเกา่ และเขตอรญั วาสี เมอื่ ราว พ.ศ. ๒๔๙๘ และมอบภาพถา่ ยของตนเองทงั้ หมดใหก้ บั ส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติไว้ต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๒๓ คณะผู้จัดท�ำจึงได้เลือกภาพถ่ายโบราณสถานภายในเมืองก�ำแพงเพชรของ นายระบิล บนุ นาค มาประกอบในการจัดพมิ พ์คร้ังน้ีเปน็ จ�ำนวน ๗ ภาพ 72 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระยนื ในวหิ าร ๔ ทศิ วดั พระสอี่ ริ ิยาบถ ในพื้นท่ีโบราณสถานนอกเมอื งก�ำแพงเพชร เขตอรัญวาสี ถา่ ยโดยนายระบิล บุนนาค เมอื่ พ.ศ. ๒๔๙๘ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 73

ซุ้มประตูบันไดทางข้ึนฐานประทักษิณเจดีย์ประธานวัดช้างรอบ ในพ้ืนที่โบราณสถานนอกเมืองก�ำแพงเพชร เขตอรัญวาสี ถา่ ยโดยนายระบลิ บนุ นาค เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๙๘ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) 74 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

สมดุ ภาพก�ำ แพงเพชร Ÿ 75

ภาพหน้าซ้ายและขวา ประติมากรรมรูปช้างปูนปั้นประดับฐานประทักษิณเจดีย์ประธานวัดช้างรอบ ศิลปกรรมยุคสุโขทัย ถ่ายโดยนายระบิล บุนนาค เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๘ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาต)ิ 76 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 77

คณะสำ�รวจโบราณคดี กรมศลิ ปากร เจดีย์รายวัดพระธาตุ (ภาพซ้าย) และเจดีย์ประธานวัดพระแก้ว (ภาพขวา) เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๔ ในคราวท่ีหน่วยศิลปากรที่ ๓ กรมศลิ ปากร เข้ามาส�ำรวจกอ่ นท�ำการบรู ณะโบราณสถานภายในเมอื งก�ำแพงเพชรเก่า (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ 78 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบนและลา่ ง วัดพระแก้ว ในคราวที่หน่วยศิลปากรท่ี ๓ กรมศิลปากร เข้ามาส�ำรวจและให้คนงานขุดถางพื้นที่รกร้างบริเวณเจดีย์ประธาน ก่อนท�ำการบรู ณะโบราณสถานภายในเมืองก�ำแพงเพชรเกา่ เม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๔ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) สมุดภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 79

เจดยี ว์ ดั พระบรมธาตุ เจดยี พ์ ระบรมธาตนุ ครชมุ วดั พระบรมธาตุ ต�ำบลนครชมุ อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร สรา้ งขน้ึ ในสมยั พญาลไิ ทแหง่ สโุ ขทยั ศลิ ปกรรม เดมิ ทรงพมุ่ ขา้ วบณิ ฑซ์ อ้ นหลน่ั กนั ๓ องค์ จนถงึ พ.ศ. ๒๔๑๔ พญาตะกา่ และพะโป้ ๒ พนี่ อ้ งชาวกะเหรยี่ งมศี รทั ธาไดบ้ รู ณะขนึ้ ใหม่ กลายเปน็ ศิลปกรรมแบบพมา่ อยา่ งในปัจจบุ ัน ภาพยุค ๒๔๘๐ (ภาพจากนางนชิ รา พรมประไพ) ภาพหน้าขวา เจดยี พ์ ระบรมธาตุนครชุม วดั พระบรมธาตุ เปน็ พระอารามหลวงชน้ั ตรี ตงั้ อย่ภู ายในเมอื งนครชุมบริเวณจุดบรรจบคลองสวนหมากกับแม่น�้ำปิง ต�ำบลนครชุม อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร ภาพยคุ ๒๔๘๐ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตุแหง่ ชาต)ิ 80 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 81

82 Ÿ สมุดภาพก�ำ แพงเพชร

เจดีย์พระบรมธาตุนครชุม วัดพระบรมธาตุ ภายหลัง พระภกิ ษนุ วกะทด่ี า้ นหนา้ เจดยี พ์ ระบรมธาตนุ ครชมุ วดั พระบรมธาตุ การบรู ณะเมือ่ พ.ศ. ๒๔๙๓ ภาพยุค ๒๔๙๐ ถ่ายเมื่อเข้าพรรษา พ.ศ. ๒๕๑๐ (จากซ้าย - พระประสิทธ์ิ (ภาพจากพนั โท ฉุย จติ รนุสนธ)ิ์ ฉุกโฉม - พระสุวิทย์ เมฆพัฒน์ (เจ้าของภาพ) - พระสุรพล ไมท่ ราบนามสกุล) ภาพหน้าซา้ ย เจดยี พ์ ระบรมธาตุนครชมุ วดั พระบรมธาตุ ถ่ายโดยนายตรี อมาตยกลุ ข้าราชการกรมศิลปากร เม่อื ราว พ.ศ. ๒๕๐๘ - ๒๕๑๐ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 83

ทิวทศั น์ริมฝั่งแม่นำ้� ปงิ แลเหน็ พระบรมธาตุนครชมุ ราว พ.ศ. ๒๔๙๕ (ภาพจากพันโท ฉยุ จติ รนสุ นธ)์ิ 84 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบน ภาพล่าง โปสการ์ดวัดพระบรมธาตุนครชุม ก�ำแพงเพชร ถ่ายเมื่อฤดู โปสการด์ วดั พระบรมธาตุนครชุม ก�ำแพงเพชร ภาพพมิ พส์ ี น�้ำหลาก ภาพยคุ ๒๕๑๐ (ภาพจากนายสมภพ ยศปัญญา) ยคุ ๒๕๑๐ (ภาพจากนายสมภพ ยศปัญญา) สมุดภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 85

วัดคยู าง พระอารามหลวง พระปรางคแ์ ละวิหารวดั คยู าง (หลังเกา่ ) ต�ำบลในเมอื ง อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร ราว พ.ศ. ๒๔๘๕ - ๒๔๙๐ (ภาพจากนางสาวนพรัตน์ รามสตู ) 86 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

พระปรางค์และวหิ ารวดั คยู าง (หลงั เก่า) ราว พ.ศ. ๒๔๙๕ - ๒๕๐๐ แลเหน็ ว่าหนา้ บันหลงั คาหกั พงั ลงบางส่วน ต่อมาราว พ.ศ. ๒๕๐๐ - ๒๕๐๕ ทางวดั จึงได้ร้ือวิหารหลังเดมิ ลงเพ่อื สรา้ งหลงั ใหม่ (ภาพจากวัดคยู าง พระธรรมภาณพลิ าส (อดุลย)์ เอ้อื เฟอ้ื ภาพ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 87

วหิ ารวดั คยู าง (หลงั เกา่ ) ดา้ นทศิ ตะวนั ออก ราว พ.ศ. ๒๔๙๕ - ๒๕๐๐ มชี อ่ งประตู ๓ บาน เหมอื นอยา่ งวหิ ารในวดั หลวง แลเหน็ ส่วนฐานของวิหารก่อด้วยศลิ าแลง (ภาพจากวัดคยู าง พระธรรมภาณพลิ าส (อดุลย)์ เอ้อื เฟอื้ ภาพ) 88 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบน ภาพลา่ ง ศาลาการเปรยี ญวดั คยู าง (หลังเก่า) ราว พ.ศ. ๒๕๑๐ กอ่ น ลานวัดบริเวณหน้าโรงเรียนวัดคูยาง ภายหลังการร้ือศาลา ท�ำการร้ือถอน ปจั จุบันคอื พนื้ ทส่ี นามหน้าโรงเรยี นวดั คยู าง การเปรียญวัดคูยาง แลเห็นเสาไม้บางส่วนที่ยังไม่ได้ร้ือถอน (ภาพจากวดั คยู าง พระธรรมภาณพลิ าส (อดลุ ย)์ เออื้ เฟอ้ื ภาพ) ภาพราว พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากวดั คยู าง พระธรรมภาณพลิ าส (อดลุ ย)์ เออ้ื เฟอ้ื ภาพ) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 89

วัดไตรภูมิ พรานกระต่าย 90 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

วิหารวดั ไตรภูมิ (บูรณะขึ้นใหม่จากอาคารหลังเดิมพร้อมกบั พระปรางคป์ ระธานของวัด เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๘๐) ภาพยุค ๒๕๐๐ (ภาพจากวดั ไตรภูมิ พระครวู ชิรธรรมทัต (ล�ำภีร)์ เอ้อื เฟือ้ ภาพ) ภาพหนา้ ซ้ายบน อโุ บสถวัดไตรภูมิ ต�ำบลถำ�้ กระตา่ ยทอง อ�ำเภอพรานกระต่าย ถ่ายเมอ่ื ก่อนท�ำการบรู ณะใหม่ ภาพยุค ๒๕๐๐ (ภาพจากวัดไตรภมู ิ พระครวู ชริ ธรรมทัต (ล�ำภรี ์) เอือ้ เฟื้อภาพ) ภาพหนา้ ซา้ ยลา่ ง ศาลาการเปรยี ญวัดไตรภมู ิ อ�ำเภอพรานกระต่าย ถ่ายเมื่อกอ่ นรอ้ื ถอน ต่อมาได้สร้างศาลาการเปรยี ญหลงั ใหม่เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๐ ภาพยุค ๒๕๐๐ (ภาพจากวัดไตรภูมิ พระครูวชริ ธรรมทัต (ล�ำภีร์) เอือ้ เฟื้อภาพ) สมุดภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 91

สะพานข้ามแมน่ ำ้� ปงิ สะพานก�ำแพงเพชร ถ่ายเม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๑ สร้างเมื่อราว พ.ศ. ๒๔๙๘ ใช้สัญจรข้ามแม่น�้ำปิงระหว่างตัวเมืองก�ำแพงเพชร ฝง่ั ชุมชนนครชุม มคี วามยาว ๘๔๐ เมตร เชอ่ื มต่อกับถนนพหลโยธินท่ีตลาดนครชุม (ภาพจากนางปองสุข แดงศิริ) 92 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบน ภาพล่าง แพโป๊ะรบั จา้ งข้ามแม่น�้ำปิง ระหวา่ งฝั่งตัวเมืองก�ำแพงเพชร สะพานก�ำแพงเพชร ถา่ ยเมอ่ื การกอ่ สรา้ งสะพานใกลแ้ ลว้ เสรจ็ กับฝ่งั นครชุม ถ่ายเม่อื กอ่ นสรา้ งสะพานข้ามแม่น�้ำปงิ ราว พ.ศ. ๒๕๐๐ แลเห็นหาดทรายด้านหน้าวัดพระบรมธาตุ ภาพยคุ ๒๔๙๐ และชมุ ชนฝั่งนครชุม (ภาพจากนางนิชรา พรมประไพ) (ภาพจากนางนชิ รา พรมประไพ) สมดุ ภาพก�ำ แพงเพชร Ÿ 93

ภาพถา่ ยเมืองก�ำ แพงเพชร โดยเอนก นาวกิ มลู ทวิ ทัศน์แม่น�้ำปงิ ท่ีไหลผา่ นตัวเมอื งก�ำแพงเพชร มองจากบนดาดฟา้ ของโรงแรมชากงั ราว รเิ วอร์วิว เม่ือวันเสาร์ที่ ๘ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๒๒ (BW-0369-021-ส8กย2522) ภาพหนา้ ขวาบน หอไตรกลางน�้ำวัดคูยาง อ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร ถา่ ยเมอื่ วันพฤหสั บดีที่ ๒๑ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๒๑ (BW-0243-012-พฤุ 21ธค2521) ภาพหนา้ ขวาล่าง (ภาพซ้ายและขวา) เจดีย์วดั บาง อ�ำเภอเมืองก�ำแพงเพชร ถ่ายเม่อื วันพฤหัสบดที ี่ ๒๑ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๒๑ (BW-0244-002-พฤ21ธค2521) (BW-0243-013-พฤ21ธค2521) ตงั้ แตห่ นา้ ๙๔ ถงึ ๑๐๑ คอื ชดุ ภาพถา่ ยของนายเอนก นาวกิ มลู ทไ่ี ดม้ าส�ำรวจและถา่ ยภาพสถานทสี่ �ำคญั ของจงั หวดั ก�ำแพงเพชร ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๒๑ - ๒๕๒๒ ภาพท่ีน�ำมาจัดพมิ พใ์ นครัง้ นไ้ี ดค้ ดั เลอื กเฉพาะภาพถา่ ยทวิ ทัศน์แม่นำ�้ ปงิ บา้ นเรือนในตวั เมอื ง วัดส�ำคัญ และน้�ำตกในอ�ำเภอคลองลาน จ�ำนวน ๑๔ ภาพ ท�ำให้เห็นภาพเมืองก�ำแพงเพชรในมุมมองของผู้ถ่ายที่มีความ แตกตา่ งไปจากภาพการทอ่ งเทย่ี วก�ำแพงเพชรในอดตี ทเ่ี นน้ ใหค้ วามส�ำคญั กบั โบราณสถานเปน็ ล�ำดบั แรกๆ โดยภาพทค่ี ดั เลอื ก ทั้งหมดน้ีจะเห็นว่าผู้ถ่ายภาพเน้นให้ความส�ำคัญกับบ้านเรือนไม้ของชาวเมืองก�ำแพงเพชรและสถานท่ีส�ำคัญทางธรรมชาติ จงึ ท�ำให้เห็นสภาพของจงั หวัดก�ำแพงเพชรเมื่อกวา่ ๔๐ ปกี ่อนทีม่ เี อกลกั ษณ์โดดเด่นได้อย่างชัดเจน 94 Ÿ สมุดภาพกำ�แพงเพชร

สมดุ ภาพก�ำ แพงเพชร Ÿ 95

ภาพบน ภาพลา่ ง ทวี่ า่ การอ�ำเภอเมอื งก�ำแพงเพชร(หลงั เกา่ )ถนนเทศา๒ตวั เมอื ง บ้านเรือนไทยบนถนนเทศา ๑ ในตัวเมืองก�ำแพงเพชร ก�ำแพงเพชร ถา่ ยเม่อื วนั อาทิตยท์ ี่ ๒๖ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๒๒ ถา่ ยเม่ือวนั จันทร์ที่ ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๒๒ (BW-0372- (BW-0362-A-023-อา26สค2522) 001-จ10กย2522) 96 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร

ภาพบน ภาพลา่ ง บา้ นเรอื นไมท้ รงมะนลิ าประยกุ ตข์ องขนุ ทวจี นี บ�ำรงุ ถนนเทศา บ้านเรือนไทยบนถนนเทศา ๑ ในตัวเมืองก�ำแพงเพชร ๑ ในตวั เมอื งก�ำแพงเพชร ถ่ายเมอ่ื วันจันทรท์ ่ี ๑๐ กนั ยายน ถ่ายเมอ่ื วนั จันทร์ท่ี ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๒๒ (BW-0372- พ.ศ. ๒๕๒๒ (BW-0372-006-จ10กย2522) 010-จ10กย2522) สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร Ÿ 97

ภาพบน ภาพลา่ ง ทิวทัศน์บนเส้นทางไปน�้ำตกคลองลาน อ�ำเภอคลองลาน เกวียนเทียมควายของชาวบ้าน ระหว่างเส้นทางไปน�้ำตก ถ่ายเม่อื วันจนั ทรท์ ี่ ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๒๒ ปางควาย (น�้ำตกคลองน�้ำไหล) อ�ำเภอคลองลาน ถ่ายเมื่อ (BW-0372-029-จ10กย2522) วันอาทิตย์ที่ ๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๒ (BW-0371-009- อา9กย2522) 98 Ÿ สมดุ ภาพกำ�แพงเพชร