ทัศนธาตุ

ทศั นธาตุ ทศั นธาตุ

เนื้อหาสาระ ทศั นธาตุ ทัศนธาตุ หมายถึง ธาตุแห่งการมองเห็นหรือส่วนประกอบ ตา่ ง ๆ ทส่ี าคญั ในงานศิลปะหรือทศั นศลิ ป์ได้แก่ จุด เส้น สี แสงเงา รูปร่าง รูปทรง พื้นผิว เป็นต้น ซึ่งเราสามารถนาส่วนประกอบแต่ ละอย่ามาสร้างเป็นงานศิลปะได้ในหลายรูปแบบ ซึ่งก็จะให้ ความรู้สึกในการมองเห็นท่ีแตกต่างกันไป ทัศนธาตุ สามารถสร้าง อารมณ์ต่าง ๆ ให้กับคนดู จึงเป็นความรู้พ้ืนฐาน นับต้ังแต่ จุด เส้น รูปร่าง- รูปทรง แสง เงา น้าหนักอ่อน –แก่ สี พ้ืนผิว มักมีปรากฏ อยู่ในความงามอันละเอียดอ่อนของธรรมชาติ ท้ังส้ิน ฉะนั้นการ รู้จักสังเกตธรรมชาติท่ีอยู่รอบ ๆ ตัวและการรู้จักเลือกสรร ส่วนประกอบจากธรรมชาติมาจัดองค์ประกอบทางศิลปะนั้น จึง เป็นวิธีท่ีง่ายและดีที่สุดในการสร้างสรรค์งานศิลปะทัศนธาตุ ประกอบด้วย

เนอ้ื หาสาระ ทศั นธาตุ 1.จุด ( point ) หมายถึงส่ิงที่ปรากฏบนพื้นระนาบที่มี ขนาดเล็กทส่ี ดุ ไมม่ คี วามกวา้ ง ความยาว ความสูง ความหนา หรือ ความลึก จุดเป็นทัศนธาตุท่ีเล็กที่สุดและมีมิติเป็นศูนย์ จุดสามารถ แสดงตาแหน่งได้เม่ือมีบริเวณว่างรองรับ จุดถือเป็นทัศนธาตุหรือ พ้ืนฐานเบื้องต้นที่สุดในการสร้างงานทัศนศิลป์ จุดเป็นต้นกาเนิด ของทัศนธาตุอ่ืนๆ เช่น เส้น รูปร่าง รูปทรงและพื้นผิว ค่าความ อ่อนแก่ แสงเงา เราสามารถพบเห็นจุดได้โดยท่ัวไปในธรรมชาติ เช่น ดวงดาวบนท้องฟ้า บนส่วนต่างๆของผิวพืชและสัตว์ บนก้อน หิน พนื้ ดนิ ฯลฯ

เนอื้ หาสาระ ทัศนธาตุ 2. เส้น ( Line ) หมายถึง ทศั นธาตุเบ้ืองตน้ ที่สาคญั ที่สุด เป็ นแกนของทศั นศิลป์ ทุก ๆ แขนง เส้นเป็ นพ้ืนฐานของ โครงสร้างของทุกสิ่งในจกั รวาล เส้นแสดงความรู้สึกไดท้ ้งั ดว้ ย ตวั ของมนั เองและดว้ ยการสร้างเป็ นรูปทรงต่าง ๆ ข้ึน เส้นท่ีเป็ น พ้ืนฐาน ไดแ้ ก่เส้นตรงและเส้นโคง้ สามารถนามาสร้างให้เกิด เป็ นเส้นใหม่ท่ีให้ความรู้สึกท่ีแตกต่างท้งั ช่วยแสดงถึงอารมณ์ และความรู้สึกของศิลปิ นด้วย เส้นแต่ละชนิดก็มีความหมาย แตกต่างกนั ดงั เช่น

เน้อื หาสาระ ทัศนธาตุ - เสน้ นอน ใหค้ วามรู้สกึ กวา้ งขวาง เงียบสงบ น่ิง ราบเรียบ ผ่อนคลายสายตา - เส้นต้งั ใหค้ วามรู้สึกสงู สงา่ มั่นคง แขง็ แรง รุ่งเรือง - เสน้ เฉยี ง ใหค้ วามรสู้ ึกไม่มั่นคง เคลอ่ื นไหว รวดเรว็ แปรปรวน - เส้นโค้ง ใหค้ วามรู้สึกออ่ นไหว สุภาพอ่อนโยน สบาย นุ่มนวล เย้ายวน - เส้นโค้งก้นหอย ให้ความรู้สกึ เคลื่อนไหว การคล่คี ลาย ขยายตวั มึนงง - เสน้ ซิกแซกหรอื เส้นฟนั ปลา ให้ความรสู้ ึกรุนแรง กระแทก เปน็ ห้วง ๆ ตืน่ เต้น สบั สนวนุ่ วาย และการขัดแยง้ - เสน้ ประ ใหค้ วามรู้สกึ ไมต่ ่อเน่ือง ไมม่ ัน่ คง ไม่แน่นอน

เนอ้ื หาสาระ ทศั นธาตุ เส้นกบั ความรสู้ ึกทก่ี ล่าวมานีเ้ ปน็ เพียงแนวทางหน่งึ ไมใ่ ช่ ความรู้สกึ ตายตัว ท้งั น้ขี ้ึนอยูก่ ับการนาไปใช้รว่ มกบั ส่วนประกอบ อ่ืน ๆ เชน่ เส้นโคง้ คว่าลง ถ้านาไปเขียนเป็นภาพปากในใบหน้า การ์ตนู รูปคน ก็จะให้ความรู้สกึ เศร้า ผดิ หวงั เสียใจ แต่ถา้ เป็นเสน้ โค้งหงายขึ้น ก็จะให้ความร้สู กึ อารมณด์ ี เป็นตน้

เนอื้ หาสาระ ทัศนธาตุ 3. รูปรา่ ง ( Shape ) หมายถงึ 3.1. การนาเส้นมาประกอบกันใหเ้ กิดความกวา้ งและ ความยาว ไมม่ ีความหนาหรือความลกึ มลี ักษณะ 2 มิติ 3.2. รูปแบบทเี่ ป็น 2 มติ ิแสดงพ้ืนทีผ่ วิ เปน็ ระนาบแบนไม่ แสดงความเปน็ ปรมิ าตร ซงึ่ มีลกั ษณะแบนราบ ไม่แสดงน้าหนัก แสงเงา รปู ร่างในทางศิลปะอาจแบ่งได้ 3 ประเภท คือ 3.2.1. รปู ร่างธรรมชาติ หมายถงึ รูปรา่ งที่ถา่ ยทอดแบบมา จากธรรมชาติทีพ่ บเหน็ อยู่ท่วั ไป เชน่ คน สตั ว์ พชื ฯลฯ

เนอื้ หาสาระ ทัศนธาตุ 3.2.2. รูปร่างเรขาคณติ หมายถงึ รูปรา่ งท่มี นุษยส์ ร้างขนึ้ มี โครงสรา้ งแนน่ อน ได้แก่ รปู รา่ งวงกลม สามเหล่ียม สีเ่ หลี่ยม หา้ เหลยี่ ม วงรี ฯลฯ

เนือ้ หาสาระ ทัศนธาตุ 3.2.3. รปู รา่ งอสิ ระ หมายถึงรปู รา่ งทมี่ ีลกั ษณะไมแ่ น่นอน ไม่ สามารถคาดเดาไดว้ า่ รปู รา่ งจะเปลย่ี นแปลงหรอื เคล่อื นไหวไปใน รูปแบบใดหรอื ทิศทางใด

เนือ้ หาสาระ ทศั นธาตุ 4. รปู ทรง ( Form ) หมายถึง 4.1. การนาเสน้ มาประกอบกนั ให้เกดิ ความกวา้ ง ความยาว และความหนาหรือความลกึ มีลักษณะ 3มิติ 4.2. สง่ิ ท่ีมลี ักษณะแนน่ ทึบแบบ 3 มิติ เช่นงาน ประติมากรรม สถาปตั ยกรรม หรือลักษณะ ทีม่ องเหน็ เป็น 3 มติ ิ ในงานจิตกรรม รปู ทรงในทางศิลปะอาจแบ่งได้ 3 ประเภทคือ 4.2.2. รูปทรงเรขาคณติ หมายถงึ รปู ทรงทมี่ นษุ ย์สรา้ งขน้ึ ไดแ้ กร่ ูปทรงสามเหล่ียม รูปทรงส่ีเหลย่ี ม รปู ทรงกลม รูปทรงกรวย ฯลฯ

เนอ้ื หาสาระ ทัศนธาตุ 4.2.3. รปู ทรงอสิ ระหมายถงึ รปู ทรงท่เี กดิ ขนึ้ เองอย่างอิสระไมม่ ี โครงสรา้ งแนน่ อน เช่นรปู ทรงของก้อนหนิ กรวด ดนิ ก้อนเมฆ เปลวไฟ หยดน้า ตน้ ไม้ ภเู ขา ฯลฯ ซงึ่ ส่วนใหญ่จะมีรปู ทรงที่แปลก ใหค้ วามรสู้ ึกเคลื่อนไหวและเป็นอสิ ระ

เนื้อหาสาระ ทัศนธาตุ 5. พ้นื ผิว ( texture) หมายถึง ลักษณะภายนอกของวตั ถทุ เ่ี รา มองเหน็ และสัมผัสได้ ภาพทมี่ ลี กั ษณะพืน้ ผวิ ทีแ่ ตกต่างกนั จะให้ ความรู้สึกสนุกสนานตืน่ เตน้ และมีชีวติ ชวี า พ้ืนผิวสามารถ กอ่ ให้เกดิ ความรู้สึกในลกั ษณะต่าง ๆ กันเชน่ หยาบ ละเอยี ด มนั วาว ดา้ น และขรขุ ระ เป็นต้น