EBook -Hotspring Tourism-เผยแพร่

โครงการการส่งเสริมและการพัฒนาต่อยอดสินค้า และบรกิ ารทเี่ กย่ี วเนอื่ งกับการท่องเทีย่ วเชงิ สขุ ภาพ วถิ นี ้�ำพรุ ้อน โดยชมุ ชนในกลุม่ จงั หวัดล้านนา การท่องเท่ยี วเชิงสุขภาพวิถนี �้ำพรุ ้อน : การสร้างคณุ ค่าและมูลคา่ เพ่มิ การท่องเท่ียวเชิงสขุ ภาพวิถีน้�ำพุรอ้ น : การสรา้ งคณุ ค่าและมลู ค่าเพ่ิม

การท่องเทย่ี วเชิงสขุ ภาพวิถีน้�ำพรุ อ้ น : การสร้างคุณคา่ และมูลคา่ เพ่มิ คำ� นำ� ผเู้ ขยี น ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.บษุ บา สิทธกิ าร หนังสือเร่ืองการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพวิถีน�้ำพุร้อน : การสร้าง ดร.นทั ธิรา ภักดไี พโรจน์ คุณค่าและมูลค่าเพิ่มเล่มน้ีจัดท�ำและเรียบเรียงข้อมูลจากเอกสารและ อาจารยส์ ดุ ศิริ รงุ่ เรือง หนังสือต่างๆ ท่ีปรากฏในบรรณานุกรมและจากผลงานวิจัยเรื่อง อาจารยก์ ุสมุ า ท่งุ พรวน “นวัตกรรมการท่องเที่ยวน้�ำพุร้อนในอารยธรรมล้านนา” ท่ีได้รับ ดร.ชยั ชิง ตัน การสนับสนุนงบประมาณแผนบูรณาการพัฒนาศักยภาพวิทยาศาสตร์ ออกแบบรปู เลม่ นางสาววไลพร ชายนอ้ ย เทคโนโลยี วจิ ยั และนวัตกรรม ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ผู้เขยี น นางสาวเปรมลักษณ์ มลู ใจ หวังว่าหนังสือเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ในการอ่านประกอบการเรียน พมิ พ์ครงั้ ที่ 1 การสอนวชิ าการจดั การการทอ่ งเทยี่ วในรปู แบบตา่ งๆ ในสถาบนั การศกึ ษา ปที ่พี มิ พ์ 2564 ทุกระดับ และเป็นประโยชน์ต่อภาคีการท่องเที่ยวทุกภาคส่วน สามารถ จัดพมิ พ์โดย มหาวทิ ยาลยั แมฟ่ ้าหลวง น�ำไปใช้เป็นส่ือการเรียนรู้ในการพัฒนาการท่องเที่ยวที่ก่อให้เกิดความ ไดร้ บั ทุนสนับสนุนโครงการกจิ กรรมสง่ เสริมและสนบั สนนุ การวจิ ยั ยงั่ ยนื ทางเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม และนวตั กรรม การจัดการความรู้การวจิ ยั และถ่ายทอดเพือ่ การใช้ ผเู้ ขยี นมแี นวทางการเขยี นทเี่ ขา้ ใจงา่ ย หลกี เลย่ี งศพั ทท์ างวชิ าการ ประโยชน์ จาก สำ� นกั งานการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) ประจำ� ปงี บประมาณ เพอื่ ใหผ้ อู้ า่ นไดร้ บั สาระสำ� คญั ของเนอื้ หาเกย่ี วกบั การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สขุ ภาพ พ.ศ. 2563 ทเ่ี ชอ่ื มโยงการใชป้ ระโยชนจ์ ากนำ้� พรุ อ้ นมที กั ษะ สามารถสรา้ งคณุ คา่ และ ISBN (e-book) 978-616-470-052-9 มูลค่าเพ่ิมแก่แหล่งท่องเท่ียวน้�ำพุร้อนและกิจกรรมเช่ือมโยง มีทัศนคติ และพฤติกรรมในเชิงสร้างสรรค์ท่ีส่งเสริม สนับสนุนการอนุรักษ์ ฟื้นฟู ทรัพยากรธรรมชาติและศิลปะวัฒนธรรมเพื่อการส่งเสริมและพัฒนา การทอ่ งเที่ยวให้เกดิ ความยง่ั ยนื โดยจัดหมวดหม่คู วามรู้เป็น 5 หนว่ ยคอื 1) การท่องเท่ียวเชิงสุขภาพวิถีน้�ำพุร้อนซ่ึงเสนอความรู้เบื้องต้นเก่ียวกับ การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพวิถีน�้ำพุร้อน รูปแบบและกิจกรรม/บริการ การท่องเท่ียว เพ่ือใช้เป็นฐานความรู้ในการสร้างคณุ คา่ และมูลคา่ เพิม่ แก่ แหล่งท่องเท่ยี วน�ำ้ พรุ อ้ น 2) การสร้างคณุ ค่าและมูลคา่ เพิ่มการท่องเท่ียว เชิงสุขภาพวิถีน้�ำพุร้อนและบริการเชื่อมโยงโดยบูรณาการแนวคิด

ส่วนประสมทางการตลาดบริการและองค์ประกอบของแหล่งท่องเที่ยว ความดีของหนงั สอื เลม่ นี้ ขอมอบแด่ส�ำนักงานการวจิ ยั แห่งชาติ การสร้างคุณค่าและมูลค่าเพิ่มแก่ผลิตภัณฑ์ทางการท่องเที่ยวทั้งทาง ในการสนับสนุนทุนวิจัยเพื่อการพัฒนาการท่องเที่ยวที่ผ่านมา และ ธรรมชาติ ศิลปะวฒั นธรรม และภมู ปิ ญั ญา วถิ ีถิ่น รวมทั้งการออกแบบ มหาวทิ ยาลยั แมฟ่ า้ หลวง ทใี่ หเ้ วลาและโอกาสในการทำ� โครงการวจิ ยั อยา่ ง ประสบการณ์และการบริการในเส้นทางการท่องเที่ยวในพ้ืนที่น้�ำพุร้อน ต่อเนอื่ ง จนกอ่ เกดิ เป็นองคค์ วามรทู้ ีผ่ ู้เขียนถ่ายทอดไว้ในหนังสือเลม่ นี้ เชอ่ื มโยงกบั แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วใกลเ้ คยี ง 3) การสอื่ ความหมายซง่ึ เปน็ สง่ิ สำ� คญั ขอบคุณคุณบญุ ทวี สปุ รีด์เิ วศน์ จากบรษิ ทั Tea Luck Cha ท่ีให้ ในการถ่ายทอดบริบทและเอกลักษณ์ ของแหล่งท่องเท่ียวเพื่อก่อให้เกิด ความอนุเคราะห์เป็นวิทยากรสอนชุมชนในพื้นท่ีน้�ำพุร้อนโป่งพระบาท ความรู้ความเข้าใจ ส่งเสริมให้เกิดการมีส่วนร่วม และการเรียนรู้ร่วมกัน ด้านการผลติ ชาสับปะรดตามฐานทรัพยากรพน้ื ถนิ่ รวมท้ังสร้างคุณค่าให้แหล่งท่องเท่ียว 4) การด�ำเนินการด้านการตลาด คณุ ชนดิ าภา พวงพโิ ล วทิ ยากรสอนการผลติ สครบั สมนุ ไพรขดั ผวิ โดยใช้กลยุทธ์ น�ำเสนอเอกลักษณ์เฉพาะที่โด่ดเด่นเพ่ือสร้างภาพลักษณ์ ผลติ ภัณฑ์บำ� รุงผิวมอื และ การหมักโคนผ้าทอ และคณุ วไลพร ชายน้อย หรอื ตราสนิ คา้ ทนี่ กั ทอ่ งเทยี่ วเชอื่ มนั่ ในคณุ ภาพของสนิ คา้ และบรกิ ารเพอ่ื ทชี่ ว่ ยขบั เคลอ่ื นการสรา้ งตราสนิ คา้ สนิ คา้ ในทง้ั 3 พน้ื ที่ หนงั สอื เลม่ นเี้ สรจ็ จูงใจนักท่องเที่ยวให้มาท่องเที่ยวในแหล่งท่องเท่ียวเป้าหมาย และ สมบูรณ์ได้ด้วยความช่วยเหลือจากกัลยาณมิตร คุณเปรมลักษณ์ มูลใจ 5) การพัฒนาผลิตภัณฑ์เช่ือมโยงการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพวิถีน�้ำพุร้อน จึงขอขอบคณุ ไว้ ณ โอกาสนี้ ใหเ้ กดิ ผลเชงิ พาณชิ ยด์ ว้ ยการสรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพม่ิ สนิ คา้ และบรกิ าร โดยพัฒนาจากศักยภาพและฐานทรัพยากรของชุมชนในพื้นท่ี บษุ บา สิทธกิ ารและคณะ ทั้งน้ีในเนื้อหาบางส่วนผู้เขียนได้น�ำเสนอกรณีศึกษาเกี่ยวกับ การท่องเท่ียวน�้ำพุร้อนในต่างประเทศและการจัดการการท่องเท่ียว เชิงสุขภาพวิถีน้�ำพุร้อนโดยถอดบทเรียนจากประสบการณ์ท่ีผู้เขียนได้รับ จากกระบวนการวจิ ยั เรอื่ งนวตั กรรมการทอ่ งเทยี่ วนำ�้ พรุ อ้ นในอารยธรรม ล้านนา (2562) และการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนท่ีผ่านมาเพ่ือใช้ เปน็ ตวั อยา่ งสำ� หรบั การเรยี นรกู้ ารสรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพมิ่ แกแ่ หลง่ ทอ่ งเทย่ี ว น้�ำพุร้อนในหลากหลายรูปแบบท่ีสามารถน�ำไปประยุกต์ใช้ในแหล่งท่อง เทย่ี วอืน่ ๆ ได้ตอ่ ไป เพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ของหนังสือเล่มนี้ ผู้อ่านควรเริ่ม อ่านต้ังแตห่ นว่ ยแรกจนถงึ หน่วยสดุ ทา้ ยตามลำ� ดบั ของเนื้อหา

สารบญั สารบัญ 2หนว่ ยท่ี การสรา้ งคุณคา่ และมลู ค่าเพิ่มการท่องเที่ยวเชิง สขุ ภาพวิถีน้ำ� พุรอ้ น 2.1 การสร้างคณุ คา่ และมูลค่าเพิ่มแกผ่ ลิตภัณฑท์ าง 20 การท่องเที่ยวและบริการ 2.2 การออกแบบบรกิ าร 28 2.3 การออกแบบประสบการณ์ 30 2.4 แนวทางปฏบิ ตั ิส�ำหรบั สถานบริการดา้ นสุขภาพ 43 ตามฐานวถิ ีชวี ิตใหม่ 2.5 กรณศี กึ ษา : เสน้ ทางเชือ่ มโยงการท่องเทยี่ วเชิงสง่ 75 เสรมิ สุขภาพวถิ นี �้ำพุรอ้ น 1หนว่ ยท่ี 3หน่วยที่ การทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพวิถีน�้ำพุร้อน การสือ่ ความหมาย 1.1 การทอ่ งเทยี่ วเชิงสขุ ภาพ 2 3.1 รปู แบบการสอ่ื ความหมาย 71 1.2 การทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพวถิ ีน�ำ้ พรุ ้อน 4 3.2 เครอ่ื งมือการส่ือความหมาย 72 1.3 การท่องเท่ยี วเชงิ สขุ ภาพวิถนี �้ำพุรอ้ นโดยชมุ ชน 5 3.3 บทบาทของการสอ่ื ความหมายทางการท่องเที่ยว 75 1.4 รูปแบบการใหบ้ ริการด้านสุขภาพทส่ี อดคล้องกับ 5 3.4 กรณศี ึกษา การสอื่ ความหมาย ของน�้ำพุร้อน 78 แหลง่ ทอ่ งเท่ยี วน้ำ� พรุ ้อน ดอยสะเกด็ จงั หวดั เชยี งใหม่ 1.5 องคป์ ระกอบของแหลง่ ท่องเที่ยว 11 1.6 แนวคดิ ส่วนประสมทางการตลาดบริการ 13

สารบัญ สารบญั 4หน่วยที่ 5หน่วยท่ี 108 การด�ำเนนิ การดา้ นการตลาด 113 4.1 การสรา้ งตราสนิ ค้า 82 การพัฒนาผลติ ภณั ฑ์เช่ือมโยงการท่องเทยี่ ว 116 4.2 กลยทุ ธก์ ารทำ� ตราสินคา้ แบบงา่ ย 82 เชิงสุขภาพวิถีนำ�้ พุรอ้ น 137 4.3 กระบวนการพัฒนาตราสินค้าเพ่ือการทอ่ งเท่ยี ว 87 5.1 การสร้างคณุ ค่าและมลู ค่าเพิม่ แหลง่ ทอ่ งเท่ยี ว 4.4 การพฒั นาตราสินค้าเพอื่ แหล่งทอ่ งเที่ยวเชงิ สุขภาพ 90 น�ำ้ พรุ ้อน วิถีนำ�้ พุรอ้ น 5.2 การคดั เลอื กผลิตภณั ฑ์ส�ำหรบั การพัฒนา 4.5 การพฒั นาสื่อการตลาดออนไลน์เพอ่ื การสรา้ ง 91 ใหเ้ กิดผลเชงิ พาณิชย์ ความสัมพันธ์กบั นกั ทอ่ งเทีย่ ว 5.3 การออกแบบตัวอยา่ งผลิตภัณฑ์ต้นแบบ 4.6 การตลาดออนไลนท์ ีค่ ณุ สามารถท�ำได้เอง 96 บรรณานุกรม 4.7 เครือ่ งมอื ดา้ นการตลาด 102

1 การท่องเที่ยวเชงิ สุขภาพวิถนี ำ้� พุรอ้ น เพื่อสร้างความเข้าใจเบื้องต้นเก่ียวกับ การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพวิถีน�้ำพุร้อน ในหน่วยน้ี ผู้เขียนจ�ำแนกองค์ความรู้ ออกเป็น 6 ดา้ น ประกอบด้วย 1) การทอ่ งเที่ยวเชงิ สุขภาพ 2) การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ น 3) การทอ่ งเทยี่ วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ น โดยชุมชน 4) รปู แบบการใหบ้ รกิ ารดา้ นสขุ ภาพท่ี สอดคลอ้ งกบั แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วนำ้� พรุ อ้ น 5) องค์ประกอบของแหล่งทอ่ งเท่ยี ว 6) แนวคดิ สว่ นประสมทางการตลาด บริการ 14

1.1 การท่องเทย่ี วเชงิ สุขภาพ และบำ� เพญ็ ภาวนา การทอ่ งเทย่ี วในแหลง่ ธรรมชาติ และใชบ้ รกิ ารในสถาน การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สุขภาพ คอื การเดนิ ทางทอ่ งเทีย่ วเพอ่ื เยยี่ มชม บริการส่งเสริมสขุ ภาพ เชน่ สปา เป็นต้น และ 2) การท่องเทย่ี วเชงิ บ�ำบดั แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วทส่ี วยงามทางธรรมชาตแิ ละวฒั นธรรม ตลอดจนการเรยี นรู้ รกั ษาสขุ ภาพ (Health Healing) ได้แก่ การท�ำฟัน การศัลยกรรมเสริม วถิ ชี วี ติ และพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ โดยแบง่ เวลาสว่ นหนงึ่ จากการเดนิ ทางทอ่ งเทยี่ ว ความงาม การผา่ ตดั แปลงเพศตามโรงพยาบาล คลนิ กิ หรอื สถานพยาบาล เพื่อท�ำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพและกิจกรรมรักษาฟื้นฟูธรรมชาติ ต่างๆ เปน็ ต้น จะเห็นไดว้ า่ การท่องเทย่ี วเชิงส่งเสรมิ สขุ ภาพ เปน็ กิจกรรม (การท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย : 2552) ดังน้ันกิจกรรมการท่องเท่ียว ทพ่ี ฒั นามาจากฐานรากของชมุ ชนเนน้ การเดนิ ทางทอ่ งเทย่ี วในแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว เชงิ สขุ ภาพจงึ เปน็ กจิ กรรมทผี่ สมผสานระหวา่ งกจิ กรรมเทย่ี วชมแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว และใชท้ รพั ยากรและภูมิปัญญาไทยที่มีในท้องถิน่ เปน็ หลกั ซึ่งถ้าสามารถ และกจิ กรรมเชงิ สขุ ภาพ ซงึ่ จำ� แนกตามวตั ถปุ ระสงคข์ องการทอ่ งเทยี่ ว คอื พัฒนาและส่งเสริมด้านการตลาดการท่องเที่ยวรูปแบบนี้ได้ก็เท่ากับ 1) การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สง่ เสรมิ สขุ ภาพ (Health Promotion) ไดแ้ กก่ ารรกั ษา เป็นการส่งเสริมให้เกิดความเติบโตระบบเศรษฐกิจชุมชนโดยมี “ชุมชน ด้วยแพทย์แผนไทย การรบั ประทานอาหารเพือ่ สขุ ภาพ การเทยี่ วชมและ และภาคกี ารทอ่ งเทย่ี วในพนื้ ท”ี่ เปน็ ผไู้ ดร้ บั ผลประโยชนจ์ ากการทอ่ งเทย่ี ว การใช้บริการการรักษาด้วยสมุนไพรในชนบท การเท่ียวชมแหล่งเกษตร โดยตรง ธรรมชาติ การทอ่ งเทยี่ วในแหลง่ นำ�้ พรุ อ้ นและการอาบนำ้� แร่ การฝกึ สมาธิ 23

1.2 การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ น 1.3 การทอ่ งเทยี่ วเชงิ สุขภาพวถิ นี �้ำพุร้อนโดยชมุ ชน การทอ่ งเทยี่ วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พุ การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ�้ พรุ อ้ นโดยชมุ ชน หมายถงึ การเดนิ ร้อนหมายถึง การเดินทางเพ่ือเยี่ยมชม ทางท่องเท่ียวเพื่อพักผ่อนหย่อนใจในแหล่งท่องเท่ียวทางธรรมชาติใน แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติเพื่อการ ชุมชนต่างๆ ท่ีมีทรัพยากรและส่ิงอ�ำนวยความสะดวกเอื้อต่อการท�ำ เรยี นรวู้ ถิ ชี วี ติ ทางวฒั นธรรมและเพอื่ การ กิจกรรมเชิงสุขภาพ อาทิ เช่น การแช่น้�ำพุร้อน การนวด หรือการอบ พักผ่อนหย่อนใจ โดยแบ่งเวลาจากการ สมุนไพร เปน็ ตน้ โดยชุมชนเปน็ ผู้กำ� หนดกระบวนการ ทศิ ทาง และรูป ท่องเที่ยวไปท�ำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ แบบการท่องเที่ยวให้สอดคล้องกับมาตรฐานด้านความปลอดภัยและ อย่างถูกหลักวิชาการและมีคุณภาพ สุขภาพอนามัย ทั้งน้ีคนในชุมชนมีฐานะเป็นเจ้าของทรัพยากรท่องเท่ียว มาตรฐาน เช่น การอาบน�้ำแร่หรือน้�ำพุ ในพนื้ ทแี่ ละเปน็ ผทู้ ไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากการทอ่ งเทย่ี วทงั้ โดยทางตรงและ รอ้ น การทำ� กจิ กรรมวารบี ำ� บดั การนวด/ ทางออ้ ม (พมิ พร์ วี โรจนร์ งุ่ สตั ย:์ 2553) ดงั นน้ั หลกั การสำ� คญั ในการจดั การ อบ/ ประคบสมนุ ไพร การฝกึ กายบรหิ าร การท่องเท่ียวคือ การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในกระบวนการ ท่าฤๅษีดัดตน และให้การบริการอาหาร การพฒั นาการทอ่ งเทย่ี วตงั้ แตก่ ารตดั สนิ ใจ การวางแผนพฒั นาการทอ่ งเทย่ี ว และเครื่องด่มื เพื่อสุขภาพ เปน็ ตน้ ตลอด การน�ำแผนพัฒนาฯส่กู ารปฏิบัติ การตดิ ตามและประเมินผล และการแก้ จนการมโี อกาสไดแ้ ลกเปลยี่ นประสบการณ์ ปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ รวมทง้ั การจดั การทก่ี อ่ ใหเ้ กดิ การกระจายรายไดอ้ ยา่ งทวั่ ถงึ และสังสรรค์ทางสังคมเพ่ือการสร้าง เปน็ ธรรมและการสรา้ งคณุ คา่ แกท่ รพั ยากรการทอ่ งเทยี่ วทงั้ ทางธรรมชาติ เสริมสุขภาพที่ดีกับบุคคลอื่นในระหว่าง และวัฒนธรรมในชุมชน การเดินทางท่องเที่ยว ซึ่งก่อให้เกิดการ 1.4รปู แบบการใหบ้ รกิ ารดา้ นสขุ ภาพทส่ี อดคลอ้ งกบั แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วนำ�้ พรุ อ้ น เปล่ียนแปลงทัศนคติ ค่านิยม และ การให้บริการด้านสุขภาพที่เช่ือมโยงกับน้�ำพุร้อน จ�ำแนกตามความ พฤตกิ รรมในการส่งเสริมและรักษาฟน้ื ฟู ตอ้ งการของผูใ้ ช้บริการดังนี้ สุขภาพให้สมบูรณ์ด้วยตัวเองมากย่ิงขึ้น 1) การนวดร่างกาย (Body Massage) ทั้งนี้หัวใจของการท่องเที่ยวคือการให้ คือกิจกรรมทางเลือกยอดนิยมของการท�ำสปา ช่วยให้ร่างกาย บริการที่สร้างความประทับใจและตอบ ผอ่ นคลายไดด้ เี ยยี่ ม โดยสปาแตล่ ะแหง่ จะมรี ปู แบบการนวดตา่ งกนั ไป ขน้ึ สนองความต้องการหรือความคาดหวัง อยู่กับการน�ำเอาความโดดเด่นของการนวดแบบใดมาผสมผสานให้เป็น ของนกั ท่องเที่ยวหรือผรู้ ับบรกิ าร เอกลักษณข์ องสปาแต่ละแห่ง เชน่ นวดแผนไทย นวดบำ� บดั อโรมา และ 4 5

การนวดของชนชาติอ่ืน เชน่ การนวดแบบสวดี ิช (Swedish Massage) 4) การห่อร่างกาย (Body Wrap) เป็นต้น เป็นการนวดเพื่อผ่อนคลายและกระตุ้นระบบการหมุนเวียนของ การหอ่ รา่ งกาย คอื การหอ่ ลำ� ตวั และแขน ขา คลา้ ยการหอ่ ทารก โลหติ ทผี่ วิ หนงั โดยใชเ้ ทคนคิ การลบู ไลไ้ ปตามกลา้ มเนอ้ื มกี ารลบู การเคาะ แรกเกดิ ดว้ ยผลติ ภณั ฑจ์ ากธรรมชาตทิ ม่ี สี รรพคณุ พเิ ศษ ไดแ้ ก่ สาหรา่ ยทะเล เพอื่ กระตนุ้ ระบบประสาท และการเขยา่ อยา่ งเปน็ จงั หวะ ปจั จบุ นั มกี ารนำ� (Seaweed Mask) โคลนทะเล สมนุ ไพรบางชนดิ แลว้ หอ่ ด้วยผา้ ห่มชุบ พฤกษาบ�ำบัดเข้ามาใช้ประกอบในการนวดด้วย เพื่อให้ผู้รับบริการเกิด นำ้� รอ้ นหรือผ้าห่มชุบน�้ำเย็นนาน 20-30 นาที ขั้นตอนนี้ชว่ ยให้รา่ งกายมี ความผ่อนคลายทง้ั ร่างกาย จติ ใจ และอารมณ์ อณุ ภูมิสงู ขน้ึ อยา่ งคงท่ี รูขมุ ขนเปิดกว้างเพอ่ื ขับของเสยี ออกจากร่างกาย 2) อบซาวนา่ หรอื อบสมนุ ไพร (Aroma Steam / Herbal Steam) ฟื้นฟูสภาพผิวและช่วยให้เกิดการผ่อนคลายอย่างลึกล�้ำ บรรเทาอาการ คอื กจิ กรรมการกระตนุ้ รา่ งกายดว้ ยความรอ้ นเพอ่ื ใหร้ ขู มุ ขนในรา่ งกายเปดิ ปวดเม่อื ย กล้ามเนอื้ และขอ้ ตอ่ อกั เสบ กว้างพร้อมท่ีจะขับสารพิษออกมากับเหง่ือวิธีการนี้ได้รับความนิยมมาก 5) วารีบ�ำบดั หรอื การบ�ำบดั ด้วยนำ�้ (Hydro Therapy) ทสี่ ดุ มขี น้ั ตอนงา่ ยไมซ่ บั ซอ้ น สามารถทำ� เองไดห้ ากมอี ปุ กรณเ์ ครอ่ื งซาวนา่ การทำ� กจิ กรรมวารบี ำ� บดั มหี ลากหลายรปู แบบ ไดแ้ ก่ การแชต่ วั 3) สครบั (Scrub) ในน้ำ� การอบตัว การห่อตัว การประคบ การสูดดม การใช้น�้ำร้อนจดั สลบั สครับ คือการกระตุ้นระบบการหมุนเวียนของเลือดด้วยการขัด น้�ำเย็นจัด การฉดี น�้ำ การรดนำ้� การว่ายน�้ำ และสปา บางแห่งอาจใหผ้ ูใ้ ช้ ผวิ ดว้ ยพรรณพชื จากธรรมชาติ เชน่ พชื สมนุ ไพรตา่ งๆ รวมทง้ั การใชเ้ กลอื บรกิ ารนอนแชใ่ นอา่ งทโ่ี รยดว้ ยกลบี ดอกไม้ (Floral Bath) แลว้ หยดนำ�้ มนั ทะเล สาหรา่ ย หรอื ฟองนำ้� เพอื่ ขจดั เซลลผ์ วิ หนงั ทเ่ี สอ่ื มสภาพใหห้ ลดุ ออก หอมระเหยกบั เกลอื แรล่ งไปผสม วธิ แี ชต่ วั แบบนจ้ี ะชว่ ยใหจ้ ติ ใจผอ่ นคลาย ไป ใหเ้ ซลลผ์ วิ ใหมข่ นึ้ มาทดแทนและเปน็ การเตมิ สารอาหารใหผ้ วิ ดว้ ย การส ไดด้ ี ช่วยกระตุ้นการหมุนเวยี นของโลหติ และบ�ำบัดอาการผดิ ปกตบิ าง ครบั ผวิ นจี้ ะชว่ ยใหส้ ุขภาพผวิ ดขี ึ้น ผวิ เนยี นนุ่ม เรยี บ และสผี ิวสมำ�่ เสมอ อย่างตามสรรพคุณของชนิดน้�ำมันหอมระเหยที่ใช้ ในการใช้บริการวารี ย่ิงข้ึน ทงั้ นกี้ ารขดั ผวิ สามารถใชส้ มนุ ไพรขดั หรอื ใชผ้ สมกบั ครมี ขดั ผวิ เพอ่ื บำ� บดั แตล่ ะครงั้ ควรเครง่ ครดั ตามเวลาทกี่ ำ� หนด เชน่ 10-30 นาที เปน็ ตน้ หลกี เลยี่ ง การเกดิ อาการแพ้ หรอื มปี ญั หาเรอ่ื งความแหง้ ของผวิ ทเ่ี กดิ จาก พรอ้ มทงั้ ระมดั ระวงั การแพน้ ำ้� มนั บางชนดิ และหลกี เลยี่ งการใชบ้ รกิ ารวารี การใช้สมุนไพรบางประเภท เพราะในครีมขัดผิวนั้นมีเน้ือครีมที่ช่วยให้ บ�ำบดั เมอ่ื รู้สึกไม่สบาย ความลน่ื ในการถหู รอื ขดั เมด็ ของครมี จะชว่ ยลดแรงการเสยี ดสกี บั ผวิ หนงั นอกจากนย้ี งั มกี จิ กรรมวารบี ำ� บดั อน่ื ๆ ไดแ้ ก่ การอาบนำ�้ ทเี่ รยี กวา่ ซง่ึ จะปอ้ งกนั การอกั เสบและการแพข้ องผวิ หนงั ได้ สมนุ ไพรทน่ี ยิ มใช้ ไดแ้ ก่ (Swiss Shower) คอื ยนื อาบนำ้� รอ้ นสลบั กบั นำ้� เยน็ ทพี่ งุ่ ออกมาจากฝกั บวั ชาเขยี ว มสี รรพคณุ ชว่ ยลดรว้ิ รอย กาแฟมสี รรพคณุ ในการขดั สารพษิ งาดำ� พรอ้ มกนั 8-10 จดุ ทว่ั รา่ งกาย เพอ่ื กระตนุ้ ใหเ้ กดิ การหมนุ เวยี นของโลหติ มีสรรพคุณเหมาะส�ำหรับคนผิวแห้ง รวมถึงผลไม้รสเปรี้ยวมีสรรพคุณใน น้�ำเย็นท�ำให้หลอดเลือดหดตัว ส่วนน�้ำร้อนท�ำให้หลอดเลือดขยายตัว การผลดั ผวิ บำ� รงุ ผิว เปน็ ต้น การยืดหดของหลอดเลือดจะช่วยกระตุ้นการท�ำงานของอวัยวะภายใน 6 7

และ การอาบน�้ำแบบ (Vichy Shower) เป็นการบ�ำบัดด้วยแรงดันน้�ำ และการฝึกจิต อย่างสม่�ำเสมอสามารถช่วยลดอัตราการเต้นของหัวใจ โดยใช้ฝักบัวหลายอันเรียงในแนวตรงตามความยาวของร่างกาย ให้ผู้ใช้ ลดความดันโลหิต ลดความเครียด และมผี ลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของเซลล์ บรกิ ารนอนควำ�่ ลง ใหแ้ รงดนั ของนำ�้ พงุ่ ออกมากระทบแผน่ หลงั และทอ่ นขา มะเรง็ เปน็ ตน้ อย่างครอบคลุมนาน 15-20 นาที ชว่ ยเปิดรูขมุ ขนเพ่ือใหส้ มนุ ไพรตา่ งๆ 9) ดนตรีบ�ำบัด (Music Therapy) ทนี่ ำ� มาพอกตวั ภายหลงั สามารถซมึ เขา้ สผู่ วิ หนงั ชนั้ ในไดด้ ขี น้ึ วธิ กิ ารนช้ี ว่ ย การฟังดนตรีมีผลต่อการเปล่ียนแปลงของร่างกาย จิตใจ คลายเครยี ดและลดอาการปวดเมือ่ ยกลา้ มเนอื้ เป็นต้น การท�ำงานของสมอง ท�ำให้เกิดการเปล่ียนแปลงของอัตราการเต้นของ 6) โภชนบำ� บัด (Nutrition Therapy) หวั ใจ ความดนั โลหติ การตอบสนองของมา่ นตา ความตงึ ตวั ของกลา้ มเนอื้ โภชนบำ� บดั เนน้ การกนิ สารอาหารตามธรรมชาตหิ ลกี เลยี่ งอาหารแหง้ และการไหลเวยี นของโลหติ ดงั นน้ั สปาบางแหง่ ไดน้ ำ� ดนตรมี าประยกุ ตใ์ ช้ อาหารแปรรูป อาหารปรุงแต่ง หรือปนเปื้อนสารเคมี และสารอาหาร ในการบรกิ ารเพอื่ สง่ เสรมิ สขุ ภาพทางรา่ งกายและจติ ใจของผใู้ ชบ้ รกิ ารโดย ดัดแปลง มีนักโภชนาการหรอื แพทยท์ างเลอื กเปน็ ผูแ้ นะน�ำ การเปิดเพลงทฟ่ี งั แลว้ รู้สึกผ่อนคลายเชน่ เพลงคลาสสกิ ไลทม์ ิวสิก เพลง 7) Exercise Breathing Therapy ไทยเดิม เพลงกลุ่มน้ีจะช่วยสร้างจินตภาพเพ่ือการผ่อนคลาย ฟื้นฟูและ เป็นวิธีบ�ำบัดท่ีพบมากในสปายุคพัฒนาซ่ึงมีการออกก�ำลังกาย บำ� บัดรกั ษาโรค ท�ำให้เกดิ สมาธิ หลากหลายรปู แบบ ไดแ้ ก่ การออกกำ� ลงั กายแบบแอโรบกิ และการยดื เสน้ 10) วธิ บี ำ� บดั ทอี่ าศยั แสงสี คลนื่ แสง (Color-Light-SolarTherapy) ยดื สาย เช่น โยคะ ไทเกก็ ชี่กง ร�ำกระบอง และการออกก�ำลงั กายในนำ�้ วิธบี �ำบัดที่อาศยั แสง สี คล่นื แสงเพือ่ บำ� บัดฟื้นฟู เชน่ พลังออรา เป็นต้น ท้ังน้ีในการออกก�ำลังกายแต่ละประเภทต้องมีครูฝึกคอยให้ค�ำ (aura) เปน็ ตน้ ในคนปกตมิ พี ลงั ออราเปน็ รศั มที ล่ี อ้ มรอบกายหยาบอยทู่ กุ แนะนำ� ทถี่ ูกตอ้ ง ทิศทาง ในลักษณะสามมิติ รปู กลมรี รปู ไข่ ลอ้ มรอบร่างกาย 2-3 เมตร 8) การฝึกสมาธิ (Meditation) และการฝึกจิต (Autogenic ผทู้ ม่ี ปี ระกายพลงั ออราออ่ น พลงั ภายนอกจะสามารถเขา้ มากอ่ กวนไดง้ า่ ย Training) ทำ� ใหส้ ามารถถกู ครอบงำ� และเหนด็ เหนอ่ื ยไดง้ า่ ย ลม้ เหลวงา่ ย และเจบ็ ปว่ ย วตั ถปุ ระสงคใ์ นการฝกึ สมาธแิ ละการฝกึ จติ คอื เพอื่ ผอ่ นคลายและ ในการรักษาอาการเหล่านี้สามารถท�ำได้หลากหลายวิธีได้แก่ การอาบ หยุดความคิดและอารมณ์ให้นิ่งกับความสงบ ไม่ฟุ้งซ่าน เรียนรู้ที่จะรู้จัก แสงตะวนั (Solar Therapy) ของชาวอนิ เดยี การใชพ้ ลงั งานแสงอาทติ ย์ ตวั เอง เข้าใจในพฤติกรรมและปญั หาตา่ งๆ ของตนเอง เพอ่ื เปลี่ยนแปลง การใช้รังสีอินฟราเรดด้วยเครื่องมือทันสมัย การใช้ฝักบัวอาบน�้ำแสงสี พฤติกรรมท่ีไม่พึงประสงค์ และปรับปรุงแก้ไขความสัมพันธ์กับบุคคลอื่น (Color Shower) และการใชแ้ สงไฟหลากหลายสสี นั เพ่อื การบำ� บดั ตาม มีความสุขในสังคมและสิ่งแวดล้อม มีชีวิตอย่างมีความหมายและมีชีวิต อารมณท์ ตี่ อ้ งการผอ่ นคลายในขณะอาบนำ้� เชน่ สแี ดง ชว่ ยเตมิ พลงั ใหแ้ ก่ ชีวามากขึ้นนอกจากน้ีทางการแพทย์ทางเลือกได้อธิบายว่าการฝึกสมาธิ ร่างกาย และใหค้ วามรสู้ กึ สดชนื่ มีชวี ิตชีวา สเี หลอื ง ช่วยกระตนุ้ ใหเ้ กดิ ความคิดสร้างสรรค์ เปน็ ตน้ 8 9

11) การใช้พลังของหนิ หรือครสิ ตัลจากธรรมชาติ (Crystal- 1.5 องค์ประกอบของแหลง่ ท่องเท่ียว Rock Therapy) แหล่งท่องเที่ยว หมายถึง สถานท่ีท่องเท่ียว กิจกรรม และ การใชพ้ ลงั ของหิน หรอื ครสิ ตลั จากธรรมชาตเิ พอ่ื การผ่อนคลาย วฒั นธรรมประเพณที สี่ ะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ อารยธรรมทอ้ งถนิ่ ทม่ี ลี กั ษณะเดน่ ฟน้ื ฟู และบำ� บดั โดยกอ้ นหนิ หรอื ครสิ ตลั มคี ณุ สมบตั ใิ นการเกบ็ ความรอ้ น มีการผสมผสานองค์ประกอบหลากหลายมิติเพื่อให้เกิดสิ่งดึงดูดใจและ ไว้ไดน้ าน และเปลง่ รังสีอนิ ฟราเรดแบบไม่เรอื งแสงท�ำให้ร้อนสบายแตไ่ ม่ คณุ ค่าทางการทอ่ งเทย่ี ว ทส่ี ามารถดึงดูดความสนใจ ของนกั ทอ่ งเท่ียวให้ ระคายเคือง ในการใช้พลังของหินหรือคริสตัลจากธรรมชาติน้ันต้องผ่าน เข้ามาเย่ียมชม องค์ประกอบของแหล่งท่องเที่ยว จ�ำแนกเป็น 7 องค์ การวเิ คราะหจ์ ากธาตแุ ละพฤตกิ รรมของผใู้ ชแ้ ตล่ ะคน ซง่ึ มหี ลากหลายวธิ ี ประกอบ ดงั นี้ การ เช่น การน�ำมาวางเรียงรายตามจุดฝังเข็มของร่างกาย การท�ำเป็น 1) สงิ่ ดงึ ดดู ใจทางการทอ่ งเทยี่ ว (Attraction) หมายถงึ ทรพั ยากร เครอ่ื งประดบั สวมใส่ และการน�ำมาวางไว้ในห้องหรอื วางใกลต้ วั เปน็ ตน้ การท่องเท่ียวจ�ำแนกเป็นทรัพยากรทางธรรมชาติ ทรัพยากรทางศิลปะ 12) สมุนไพรบำ� บัด (Herbal Therapy) วฒั นธรรม ประเพณวี ถิ ชี วี ติ ของคนในชมุ ชนและเทศกาลประจำ� ปี รวมทง้ั ในปัจจุบันการใช้สมุนไพรเพื่อการบ�ำบัดและส่งเสริมสุขภาพได้รับความ สิ่งก่อสร้างต่างๆที่มนุษย์สร้างขึ้นเพ่ือจุดดึงดูดให้นักท่องเท่ียวเดินทางมา นิยมอย่างแพร่หลาย รูปแบบการใช้สมุนไพรมีหลากหลายข้ึนอยู่กับ ท่องเท่ียว ประเภทของสมุนไพรและวัตถุประสงค์ของการใช้ ได้แก่ การประกอบ 2) กิจกรรมการท่องเที่ยว (Activity) และกจิ กรรมนันทนาการ อาหารและการท�ำเครื่องด่ืมโดยใช้สมุนไพรท่ีให้กล่ินหอม การท�ำอาหาร (Tourist Activities และ Recreational Activities) นบั เปน็ องคป์ ระกอบ เสริมเพือ่ สรา้ งความสดชืน่ ลดไขมนั ในเลอื ด ลดนำ�้ หนกั ลดระดับนำ้� ตาล ทสี่ ำ� คญั ในยคุ ปจั จบุ นั เพราะเปน็ การทนี่ กั ทอ่ งเทยี่ วไดม้ ี โอกาสทำ� กจิ กรรม คลายเครียด ช่วยใหน้ อนหลับงา่ ย และการใช้สมนุ ไพรเพื่อบำ� รงุ ผวิ พรรณ ต่าง ๆ ตามความสนใจเฉพาะ ได้แก่ การเดนิ ปา่ ศึกษาระบบนเิ วศปา่ ร้อน เช่น การอบไอน้�ำ การแชต่ ัว พอกผิวและบำ� รุงผิว เปน็ ตน้ ชื้น การพายเรือ ล่องแก่ง การตกปลาหมึกในทะเลลึกตลอดจนการร่วม กจิ กรรมกบั ชมุ ชนเจา้ บา้ น เชน่ การดำ� นา การเกย่ี วขา้ ว การรว่ มพธิ บี ายศรี 10 ส่ขู วญั เป็นต้น ซง่ึ กิจกรรมท้ังหมดจะเปน็ ประสบการณ์ (Experience) ท่ี อยู่ในความทรงจ�ำ ของนักท่องเท่ียวและกิจกรรมดังกล่าวมักก่อให้เกิด การกระจายรายไดใ้ นชมุ ชนในแหล่งทอ่ งเท่ยี ว 11

3) การเขา้ ถึงแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว (Accessibility) ไดแ้ ก่ การมีระบบ 5) ทพ่ี ักแรม (Accommodation) หมายถงึ ท่พี กั แรมเพื่อรองรับ โครงสร้างพ้ืนฐานที่เหมาะสม เช่น สนามบิน ระบบคมนาคม ตลอดจน นักท่องเท่ียว ท่ตี อ้ งการค้างคืน ได้แก่ ท่ีพัก ประเภทต่าง ๆ เชน่ โรงแรม การให้บริการด้านอตุ สาหกรรมขนส่ง เช่น การขนส่งทางอากาศ ทางบก รีสอร์ท เกสต์เฮ้าส์ โฮมสเตย์โดยท่ีพักแรมดังกล่าวจะมีส่ิงอ�ำนวย และ ทางน�้ำ ซ่ึงจะเอื้ออ�ำนวยให้นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปถึง ความสะดวกในระดบั ต่างกนั ซง่ึ มผี ลตอ่ ราคาและบริการ ได้แก่ ภตั ตาคาร จุดหมายปลายทาง (Destination) หรือแหล่งท่องเที่ยว (Attraction) สระวา่ ยนำ้� บาร์ ฟติ เนส สปา และส่ิงอำ� นวยความสะดวกอน่ื ๆ เป็นตน้ ได้อย่างสะดวก รวดเรว็ และปลอดภยั 6) การให้บริการเสริมในแหล่งท่องเที่ยว (Ancillary Service) 4) สงิ่ อ�ำนวยความสะดวกทางการท่องเท่ยี ว (Amenity) เปน็ สงิ่ ไดแ้ ก่ บรกิ ารตา่ งๆ ท่ีมีให้นักทอ่ งเท่ยี ว เชน่ การให้บรกิ ารดา้ นรา้ นอาหาร ทรี่ องรบั ในการเดนิ ทางทอ่ งเทยี่ วของนกั ทอ่ งเทย่ี วเพอื่ ใหก้ ารเดนิ ทางทอ่ งเทยี่ ว โรงพยาบาล ไปรษณยี ์ สถานบี รกิ ารนำ�้ มนั รา้ นคา้ และรา้ นขายสนิ คา้ ของ เป็นไปด้วยความสะดวกและปลอดภัย โดยสิ่งอ�ำนวยความสะดวกทาง ทีร่ ะลึก เปน็ ต้น การทอ่ งเทีย่ วแบ่งออกได้เปน็ 2 ประเภท คือ 7) การบรหิ ารจดั การแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว (Administration) หมายถงึ 4.1 สงิ่ อำ� นวยความสะดวกทางการทอ่ งเทย่ี วโดยตรง หมายถงึ การวางแผนการท่องเท่ียวและการด�ำาเนินการให้เป็นไปตามแผนโดยมี สงิ่ อำ� นวยความสะดวกทางการทอ่ งเทย่ี วทเี่ กดิ ขนึ้ เพอ่ื รองรบั การเดนิ ทาง การจดั การบรหิ ารงาน บุคคล การอ�ำนวยการและควบคุมอยา่ งเหมาะสม เขา้ มาทอ่ งเทย่ี วของนกั ทอ่ งเทยี่ วโดยเฉพาะ ไดแ้ กก่ ารอำ� นวยความสะดวก เพอื่ ใหเ้ ปน็ ไปตามแผนทไี่ ดว้ างไว้ รวมทง้ั มกี าร ประเมนิ ผลแผนการดำ� เนนิ ในการเดนิ ทางเขา้ ออกประเทศ เชน่ การตรวจหนงั สอื เดนิ ทาง การตอ่ วซี า่ การด้านการท่องเที่ยวดว้ ย และการให้บริการตา่ งๆทีก่ อ่ ให้เกิดความสะดวกระหว่างการเดนิ ทางท่อง 1.6 แนวคิดส่วนประสมทางการตลาดบริการ เท่ยี ว เช่น บริการน�ำเท่ียว บริการขนส่ง เป็นต้น สว่ นประสมทางการตลาดบรกิ าร หมายถงึ เครอื่ งมอื ทางการตลาด 4.2 สงิ่ อำ� นวยความสะดวกทางการทอ่ งเทยี่ วโดยออ้ ม หมายถงึ ท่ใี ชใ้ นการสร้าง ความต้องการซ้อื หรอื ความตอ้ งการใชบ้ ริการ ประกอบ สาธารณูปโภคพื้นฐาน ที่มีอยู่ในประเทศแล้ว แม้จะไม่มีการท่องเที่ยว ดว้ ย ผลติ ภณั ฑ์ (Product) ราคา (Price) ชอ่ งทางการจดั จำ� หนา่ ย ( Place) รัฐบาลก็ต้องมีส่ิงอ�ำนวยความสะดวกเหล่าน้ีแก่ประชาชน ส่วนการให้ การสง่ เสรมิ การตลาด ( Promotion) บคุ คล ( People) ภาพลกั ษณแ์ ละ บรกิ ารนกั ทอ่ งเทยี่ วกถ็ อื เปน็ ผลพลอยได้เชน่ การสอื่ สารการไฟฟา้ การประปา การน�ำเสนอ (Physical Evidence and Presentation) และด้าน การคมนาคม การรกั ษาความปลอดภยั และการรกั ษาพยาบาล เป็นตน้ กระบวนการให้บริการ (Process) (Philip Kotler,1997) โดยมี รายละเอียดดงั น้ี 12 13

1) ดา้ นผลติ ภณั ฑ์ (Product) เปน็ สิง่ ซงึ่ สนองความจำ� เป็นและ 6) ดา้ นกายภาพและการนำ� เสนอ (Physical Evidence) แสดงให้ ความต้องการของมนุษย์ได้คือส่ิงท่ีผู้ขายต้องมอบ ให้แก่ลูกค้าและลูกค้า เหน็ ถึงลักษณะทางกายภาพและการน�ำเสนอให้กับลูกค้าให้เห็นเป็นรูป จะได้รับผลประโยชน์และคุณค่าของผลิตภัณฑ์นั้นๆ โดยทั่วไปแล้ว ธรรม โดยการสรา้ งคณุ ภาพโดยรวม ทงั้ ทางดา้ ยกายภาพและรปู แบบการ ผลิตภัณฑ์แบ่งเป็น 2 ลักษณะ คือ ผลิตภัณฑ์ที่จับต้องได้ (Tangible ให้บริการเพื่อสร้างคุณค่าให้กับลูกค้าได้แก่ด้านการแต่งกายสะอาด Products) และ ผลติ ภัณฑ์ท่ีจบั ตอ้ งไม่ได้ (Intangible Products) เรียบร้อย การเจรจาต้องสุภาพอ่อนโยน และการให้บริการที่รวดเร็ว 2) ดา้ นราคา (Price) หมายถงึ คณุ คา่ ผลติ ภณั ฑใ์ นรปู ตวั เงนิ ลกู คา้ เป็นต้น จะเปรยี บเทยี บระหวา่ งคณุ ค่า (Value) ของ บริการกบั ราคา (Price) ของ 7) ดา้ นกระบวนการ (Process) หมายถึงกจิ กรรมทเี่ กยี่ วข้องกับ บรกิ ารน้นั ถา้ คณุ ค่าสูงกว่าราคาลูกค้าจะตัดสนิ ใจซอ้ื ดังนั้น การก�ำหนด ระเบยี บวธิ กี ารและงานปฏบิ ตั ใิ นดา้ นการบรกิ าร ทน่ี ำ� เสนอแกผ่ ใู้ ชบ้ รกิ าร ราคา การใหบ้ รกิ ารควรมคี วามเหมาะสมกบั ระดบั การใหบ้ รกิ าร ความชดั เจน เพอื่ มอบการใหบ้ รกิ ารอยา่ งถกู ตอ้ งรวดเรว็ และทำ� ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารเกดิ ความ และงา่ ยต่อการจ�ำแนกระดับบรกิ ารทแี่ ตกต่างกัน ประทบั ใจสูงสุด 3) ดา้ นชอ่ งทางการจดั จำ� หนา่ ย (Place) เปน็ กจิ กรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ ง จากขอ้ มลู ขา้ งต้น แผนภมู ทิ ่ี 1 แสดงการบรู ณาการแนวคดิ สว่ น กับบรรยากาศสิ่งแวดล้อมในการน�ำเสนอ บริการให้แก่ลูกค้าซ่ึงมีผลต่อ ประสมทางการตลาดบรกิ ารและองคป์ ระกอบของแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว เพอ่ื ใชเ้ ปน็ การรับรู้ของลูกค้าในคุณค่าและคุณประโยชน์ของบริการท่ีน�ำเสนอซ่ึงจะ กรอบการสรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพมิ่ การทอ่ งเทยี่ วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ นดงั น้ี ต้องพิจารณาในด้านท�ำเลท่ีต้ัง (Location) และช่องทางในการน�ำเสนอ บริการ (Channels) 7A’s กรอบการสรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพมิ่ 7P’s 4) ดา้ นการสง่ เสริมการตลาด (Promotions) เป็นเครอื่ งมือหน่งึ การทอ่ งเทยี่ วเชงิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ น ทมี่ คี วามสำ� คญั ในการตดิ ตอ่ สอื่ สารกบั ผใู้ ชบ้ รกิ าร โดยมี วตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื องคป์ ระกอบ ส่วนผสมทางการตลาดบริการ แจง้ ขา่ วสารหรอื ชกั จงู ใหเ้ กดิ ทศั นคตแิ ละพฤตกิ รรม การใชบ้ รกิ ารและเปน็ ของแหล่งท่องเทยี่ ว 1. คุณคา่ สินคา้ และอตั ลักษณ์ Service Marketing Mix กญุ แจส�ำคัญของการตลาดสายสัมพันธ์ 1. สงิ่ ดงึ ดดู ใจทางการทอ่ งเทยี่ ว Attraction & Product 5) ด้านบุคคล (People) หรือพนักงาน (Employee) ซ่ึงต้อง Attraction 1. ด้านผลิตภณั ฑ์ อาศยั การคดั เลอื ก การฝกึ อบรม การจงู ใจ เพอ่ื ใหส้ ามารถสรา้ งความพงึ พอใจ 2. กจิ กรรมการท่องเทีย่ ว 2. การนำ� เสนอกจิ กรรมสรา้ งสรรค์ Product แก่ลกู คา้ ไดแ้ ตกต่างเหนือคแู่ ขง่ ขนั เป็นความสัมพันธ์ระหวา่ งเจา้ หนา้ ทผ่ี ู้ Activity Activity & Place ให้บริการและผใู้ ชบ้ ริการต่างๆ ขององค์กร เจา้ หน้าทีต่ ้องมคี วามสามารถ 3. การเขา้ ถึงแหล่งท่องเทยี่ ว 2. ชอ่ งทางการจัดจำ� หน่าย มที ศั นคตทิ สี่ ามารถตอบสนองตอ่ ผใู้ ชบ้ รกิ าร มคี วามคดิ รเิ รม่ิ สรา้ งสรรค์ Accessibility 3. การสือ่ สารเพ่ือการเข้าถงึ Place มคี วามสามารถในการแกไ้ ขปญั หาและ สามารถสรา้ งคา่ นยิ มใหก้ บั องคก์ ร 4. ส่งิ อ�ำนวยความสะดวก แหล่งท่องเทย่ี ว ทางการทอ่ งเที่ยว 3. ด้านการส่งเสริมการขาย 14 Amenity Accessibility & Promotions Promotions 5. ท่ีพักแรม 4. การสรา้ งมลู คา่ ดว้ ยราคา Accommodation 4. ด้านราคา 6. การใหบ้ ริการเสริมใน Amenity & Price Price แหลง่ ท่องเทยี่ ว 5. การสร้างคุณภาพกายภาพ Ancillary Service 5. ดา้ นกายภาพและการนำ� เสนอ 7. การบริหารจัดการ Accommodation & Physical Evidence แหลง่ ท่องเทย่ี ว Physical Evidence Administration 6. กระบวนการให้บรกิ าร 6. ด้านกระบวนการ Process Ancillary Service & Process 7. ดา้ นบคุ คล 7. โครงสรา้ งการทำ� งานบคุ ลากร People Administration & People 15

จากแผนภูมิที่ 1 แสดงการบูรณาการแนวคิดส่วนประสมทางการตลาด การบรกิ ารในแต่ละระดับ เพอ่ื ตอบสนองความตอ้ งการของนักทอ่ งเทยี่ ว บรกิ ารและองคป์ ระกอบของแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วเพอ่ื สรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพมิ่ ดว้ ยคณุ คา่ ซึ่งนกั ทอ่ งเทีย่ วมักจะเปรยี บเทยี บคณุ คา่ ของบรกิ ารกับราคา การทอ่ งเท่ยี วเชิงสขุ ภาพวถิ นี �้ำพุร้อน อธบิ ายไดด้ งั นี้ ดังน้ันควรก�ำหนดราคาให้เหมาะสมกับระดับการให้บริการให้ชัดเจนและ 1) คณุ คา่ สนิ คา้ และอตั ลกั ษณ์ (Attraction & Product) หมายถงึ ง่ายต่อการแบ่งระดับบริการท่ีแตกต่างกัน และการสร้างส่ิงอ�ำนวย การแสดงถึงอัตลักษณ์และคุณค่าทางภูมิปัญญาท้องถ่ินเพ่ือสร้างสินค้า ความสะดวกทแ่ี ตกต่างกนั ตามมลู ค่าราคาทนี่ �ำเสนอ เปน็ ตน้ และบริการท่ีตอบสนองความต้องการของนักท่องเที่ยวโดยใช้ภูมิปัญญา 5) การสร้างคุณภาพด้านกายภาพ (Accommodation & ทอ้ งถิน่ พัฒนาความสามารถในการดึงดูดนกั ทอ่ งเท่ยี ว Physical Evidence) เปน็ การแสดงใหเ้ หน็ ถึงลกั ษณะทางกายภาพและ 2) การนำ� เสนอกจิ กรรมสรา้ งสรรค์ (Activity & Place) หมายถงึ บรรยากาศสงิ่ แวดลอ้ มเพอื่ สรา้ งความประทบั ใจแกน่ กั ทอ่ งเทยี่ ว นำ� เสนอ การนำ� เสนอกจิ กรรมสรา้ งสรรคท์ เี่ กย่ี วขอ้ งกบั สงิ่ แวดลอ้ มและบรรยากาศ ให้เห็นเป็นรูปธรรมพร้อมทั้งการสร้างคุณภาพโดยรวมด้วยการน�ำเสนอ ให้สอดคล้องกับบริบทและทรัพยากรในแหล่งท่องเท่ียวและนำ� เสนอรูป บรรยากาศพ้นื ถน่ิ วิถีชวี ติ การกนิ อยู่ การแตง่ กาย กรยิ ามารยาทท่ีสุภาพ แบบบรกิ ารแกน่ กั ทอ่ งเทย่ี วทส่ี รา้ งการรบั รใู้ นคณุ คา่ และคณุ ประโยชนข์ อง และออ่ นโยน รวมถงึ การให้บริการทรี่ วดเร็ว เป็นตน้ สินคา้ และบริการ 6) กระบวนการให้บริการ (Ancillary Service & Process) 3) การสอื่ สารเพอ่ื การเขา้ ถงึ แหลง่ ทอ่ งเท่ยี ว (Accessibility & หมายถงึ การสรา้ งบรกิ ารทห่ี ลากหลายตอ่ การตอ้ นรบั นกั ทอ่ งเทย่ี วทกุ เพศ Promotions) เป็นเครื่องมือในการส่ือสารเพื่อให้นักท่องเที่ยวตัดสินใจ ทุกวัย มีมาตรฐานในการให้บริการ ให้ความส�ำคัญต่อความสะอาดและ เดินทางเข้าไปยังแหล่งท่องเที่ยวโดยใช้ช่องทางสื่อสารท้ังทางออนไลน์ ปลอดภัยของนักท่องเที่ยว รวมถึงการออกแบบการบริการ (Service (On line) และการส่ือสารแบบออฟไลน์ (Off line) การส่ือสารเพอื่ ชักจูง Design) ท่ีตอบสนองความต้องการของนักท่องเท่ียวได้อย่างรวดเร็ว ความสนใจของนักท่องเท่ียวควรให้ความส�ำคัญต่อการสร้างเร่ืองราว แมน่ ยำ� เพ่อื สร้างความประทับใจแกน่ กั ท่องเที่ยว (Content) ที่แตกต่างและนา่ สนใจ ควบค่กู บั การจัดกิจกรรมและการสง่ 7) โครงสรา้ งการทำ� งานดา้ นบคุ ลากร (Administration & People) เสริมการขายต่างๆ รวมท้ังการให้บริการการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารตั้งแต่ หมายถงึ การกำ� หนดโครงสรา้ งการทำ� งาน จดั ทำ� แผนการทำ� งานทงั้ ระยะสน้ั ก่อนการเดินทาง และระหว่างการเดนิ ทางทอ่ งเทย่ี ว เช่น แผนท่ี พิกดั ที่ และระยะยาว การพฒั นาศกั ยภาพของบคุ ลากรดา้ นการจดั การทอ่ งเทยี่ ว ตั้งของแหล่งทอ่ งเทย่ี ว ป้ายสญั ลกั ษณ์ ป้ายบอกเสน้ ทางทีช่ ดั เจน บนเสน้ ให้มีความรู้ ความสามารถ และมีทัศนคติที่สามารถตอบสนอง ทางท่ีปลอดภยั ตอ่ การเดนิ ทางของนักท่องเท่ยี ว ความต้องการของนักท่องเท่ียวได้ มีความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ มีความ 4) การสร้างมูลค่าด้วยราคา (Amenity & Price) หมายถึง สามารถในการแกไ้ ขปญั หาเฉพาะหนา้ และสรา้ งความเขม้ แขง็ ขององคก์ ร การสรา้ งทางเลอื กทหี่ ลากหลายแกน่ กั ทอ่ งเทย่ี วผมู้ าเยอื น สรา้ งมาตรฐาน เป็นตน้ 16 17

2 การสรา้ งคุณค่าและมลู คา่ เพ่ิม การทอ่ งเท่ยี วเชิงสขุ ภาพวิถีน้�ำพรุ ้อน การสรา้ งคุณค่าและมูลค่าเพ่มิ คอื กระบวนการเพมิ่ คณุ คา่ ให้แก่ผลิตภัณฑ์ ทางการท่องเท่ียวท้ังทางธรรมชาติ ศลิ ปวฒั นธรรมและภมู ปิ ญั ญา วถิ ถี น่ิ รวมทง้ั การ ออกแบบ ประสบการณ์และการบริการในเส้นทางการท่องเท่ียวใน พื้นที่น้�ำพุร้อนเชื่อมโยงกับแหล่งท่องเที่ยวใกล้เคียง เพื่อ สร้างมูลค่าเพ่ิมทางเศรษฐกิจ มูลค่าทางการศึกษา มูลค่า ทางการใชง้ าน และมลู คา่ ทางประสบการณแ์ กน่ กั ทอ่ งเทย่ี ว เป็นต้น ในหน่วยน้ีผู้เขียนน�ำเสนอองค์ความรู้และกรณี ศึกษาที่ผู้อ่านสามารถน�ำไปประยุกต์ใช้ส�ำหรับการสร้าง คุณค่าและมูลค่าเพ่ิมแก่แหล่งท่องเที่ยว คือ การสร้าง คุณคา่ และมลู คา่ เพม่ิ แก่ผลิตภณั ฑท์ างการทอ่ งเทีย่ ว และ บริการ การออกแบบบริการ การออกแบบประสบการณ์ แนวทางปฏบิ ตั สิ ำ� หรบั สถานบรกิ ารดา้ นสขุ ภาพตามฐานวถิ ี ชวี ติ ใหม่ และ กรณศี กึ ษา : เสน้ ทางเชื่อมโยงการทอ่ งเท่ียว เชิงส่งเสริมสุขภาพวิถนี ำ้� พุร้อน โดยมรี ายละเอียดดังนี้ 18

2.1 การสรา้ งคณุ ค่าและมูลค่าเพิม่ แกผ่ ลติ ภณั ฑ์ทางการทอ่ งเท่ยี ว การทอ่ งเทย่ี วแตล่ ะรปู แบบและการเปดิ โอกาสใหน้ กั ทอ่ งเทยี่ วไดเ้ รยี นรวู้ ถิ ี และบรกิ าร ประกอบด้วย 3 แนวทาง ดงั น้ี วัฒนธรรมพน้ื บ้าน เชน่ การเรยี นรูก้ ารทำ� ลกู ประคบจากสมุนไพรพน้ื บ้าน การถักสร้อยข้อมือลวดลายตามวิถีชาติพันธุ์อาข่า และการเพิ่มการให้ 1) แนวทางการน�ำเสนอผลิตภณั ฑ์ บรกิ ารใหม่และแนวทางการ บริการนวดวถิ ีอาข่าแก่นกั ทอ่ งเที่ยวทสี่ นใจ ปฏิบัติใหม่ๆ เพ่ือสนับสนุนสินค้าหรือบริการบริการใหม่ ได้แก่ การน�ำ ท้ังนี้ในการขับเคล่ือน การสร้างคุณค่าและมูลค่าเพิ่มให้ประสบ เสนออัตลักษณ์ของแหล่งท่องเท่ียวที่มีความโดดเด่น และแตกต่างจาก ความสำ� เรจ็ นน้ั ประกอบกอบดว้ ยปัจจัยดา้ น คน (People) ทีม่ ศี ักยภาพ แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วอน่ื ทสี่ รา้ งคณุ คา่ เชงิ ประสบการณแ์ กน่ กั ทอ่ งเทยี่ ว เชน่ การ ความรู้ ความสามารถและความคดิ สรา้ งสรรค์ ทส่ี ามารถเพม่ิ กระบวนการ ทดลองแต่งกายด้วยเสื้อผ้า ที่แสดงถึงวัฒนธรรมพ้ืนถิ่นเม่ือใช้บริการ (Process) หรอื ขน้ั ตอนการผลติ และการบรกิ ารเพอ่ื เพมิ่ ขดี ความสามารถ กิจกรรมการท่องเที่ยว การเพ่ิมเมนูอาหารและเคร่ืองดื่มตามภูมิปัญญา ในการแข่งขันและโอกาสทางธุรกิจ เกิดการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์หรือ พื้นถ่ิน และการจัดตกแต่งจานอาหารด้วยวัสดุธรรมชาติให้สอดรับกับ บรกิ ารใหมๆ่ (Product) เพอ่ื ให้เกดิ ประโยชน์ (Profit) ต่อองคก์ รเองและ บรบิ ทในพนื้ ท่ี รวมทงั้ การแนะนำ� สว่ นประกอบและสรรพคณุ ของสมนุ ไพร สามารถตอบสนองตามความตอ้ งการของผใู้ ชบ้ รกิ ารมากทสี่ ดุ โดยมปี จั จยั ท่ีใช้ในการปรุงอาหารพื้นถ่ินและการสาธิตการประกอบอาหาร เป็นต้น ทเี่ ปน็ แรงขบั เคลอื่ นทำ� ใหเ้ กดิ การสรา้ งคณุ คา่ และมลู คา่ เพม่ิ หรอื นวตั กรรม ดงั น้ี 2) การปรบั ปรงุ ผลติ ภัณฑแ์ ละบริการใหม่ เพือ่ สรา้ งมลู คา่ ทางการ ศกึ ษา ไดแ้ ก่ การปรบั ปรงุ ขน้ั ตอนการตอ้ นรบั นกั ทอ่ งเทยี่ ว การแนะนำ� วธิ ี 21 การใชน้ ำ�้ พรุ อ้ นทถี่ กู ตอ้ ง การเตรยี มความพรอ้ มดา้ นรา่ งกายและการแตง่ กาย โดยจัดให้มีผู้ส่ือความหมายหรือมัคคุเทศก์ให้ข้อมูล และแนะน�ำ ประวัติหมู่บ้านและข้อมูลพ้ืนฐานของพ้ืนที่โดยย่อและการต้อนรับด้วย เคร่อื งดืม่ สมุนไพรพน้ื ถิน่ เปน็ ตน้ 3) การสรา้ งความหลากหลายของผลติ ภัณฑ์และบรกิ าร เชน่ ใน แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วหนงึ่ อาจมกี ารจดั กจิ กรรมการทอ่ งเทย่ี วทห่ี ลากหลายประเภท ได้แก่ การประกวดแข่งขันภาพถ่าย การสร้างแบรนด์และบรรจุภัณฑ์ การสรา้ งสรรคส์ ตู รอาหารพน้ื ถน่ิ เพอื่ สรา้ งความแตกตา่ งและประสบการณ์ ใหแ้ กน่ กั ทอ่ งเทย่ี ว การสรา้ งเสน้ ทางการทอ่ งเทย่ี วนำ�้ พรุ อ้ นทเี่ ชอ่ื มโยงกบั แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วประเภทตา่ งๆ ในพน้ื ทใ่ี กลเ้ คยี ง เพอื่ สรา้ งความหลากหลาย ของเส้นทาง การให้ความรู้ด้านความปลอดภัยในการท�ำกิจกรรม 20

1) นวตั กรรมบคุ ลากร (People Innovation) หมายถงึ ส่วนที่ 1 ส่วนท่ี 2 สว่ นที่ 3 หมายถึงการพัฒนาศักยภาพของพนักงานหรือผู้ให้ บริการ โดยเริ่มจากการพัฒนาพนักงานให้มีทักษะ สร้างคุณคา่ กบั ผูใ้ ช้ สามารถขยายผลหรอื สามารถเปน็ ไปได้ การคดิ เชงิ นวตั กรรม เพอ่ื ใหส้ ามารถพฒั นาตวั เอง แลว้ งานหรอื กลมุ่ เปา้ หมาย สรา้ งมลู คา่ ทางธรุ กจิ ได้ ทางเทคนิค น�ำความสามารถไปพัฒนากระบวนการหรือวิธีการท�ำงานให้รวดเร็ว (User Desirability) (Business Viability) (Technical Feasibility) มปี ระสทิ ธภิ าพทด่ี ขี น้ึ เพม่ิ ผลผลติ หรอื ลดตน้ ทนุ ไดม้ ากขน้ึ ซงึ่ มกี ระบวนการ ในการพฒั นา ดงั น้ี การพัฒนานวัตกรรม การพัฒนานวัตกรรม นวัตกรรมที่เกี่ยวข้อง 1.1 การพฒั นาทกั ษะความคดิ สรา้ งสรรคแ์ ละความคดิ วเิ คราะห์ ขน้ึ มานน้ั จะตอ้ งคำ� นงึ สามารถสร้างมูลค่า กับเทคโนโลยี เช่น และคดิ เชงิ ระบบ โดยใหพ้ นกั งานมคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ สามารถคดิ สงิ่ ใหมๆ่ ถึงคุณค่าท่ีจะเกิด หรือผลตอบแทนแก่ การพฒั นาระบบ ได้ สามารถคิดวิธีการแก้ปัญหาและป้องกันใหม่ๆ ได้ด้วยตัวเอง โดยไม่ ประโยชน์ต่อผู้ใช้งาน องค์กร โดยพัฒนา การจองให้ทันสมัยข้ึน จำ� เปน็ ตอ้ งรอค�ำสั่งของหัวหน้างานเทา่ นน้ั เป็นต้น หรือกลุ่มเป้าหมาย สินค้าและบริการให้ หรือระบบการเก็บ 1.2 การสนับสนุนเครื่องมือ วิธีการและเทคนิคต่างๆ ใน ของธุรกิจ ซ่งึ การทีจ่ ะ ต อ บ โ จ ท ย ์ ค ว า ม ข้อมูลของผู้ใช้บริการ การระดมความคิดในการพัฒนานวัตกรรม การแลกเปล่ียนและ ได้มาซึ่งกระบวนการ ตอ้ งการและความคาด เ พื่ อ ค ว า ม ส ะ ด ว ก การท�ำงานเป็นทีมเพอื่ ใหเ้ หน็ แงม่ มุ ตา่ งๆ ของการดำ� เนนิ งานทกุ ดา้ นกอ่ น พัฒนานี้ต้องเริ่มจาก หวังของผู้ใช้บริการ ร ว ด เร็ ว ใ น ก า ร ห า น�ำมาพัฒนาประสิทธิภาพการท�ำงานหรือกระบวนการท�ำงานให้ประสบ การสังเกต การฟัง กลุ่มเปา้ หมาย ซึ่งผใู้ ห้ ประวัติ และความ ความส�ำเร็จตามตัวชี้วัดขององค์กร ทั้งนี้ นวัตกรรมจะเกิดข้ึนได้นั้น หรือการสวมบทบาท บ ริ ก า ร มี บ ท บ า ท ต ้ อ ง ก า ร ข อ ง ผู ้ ใช ้ ต้องประกอบดว้ ย 3 ส่วน คอื ของผู้ใช้บริการว่าเขา ส�ำคญั มากที่สดุ บริการเพื่อน�ำไปเป็น ต้องการอะไร เพ่ือน�ำ ข้อมูลในการปรับปรุง 22 ไปพัฒนาสร้างสรรค์ การบรกิ ารได้ เ ป ็ น น วั ต ก ร ร ม แ ก ้ ปัญหา ให้เป็นที่ ยอมรับและเชื่อถือใน การบรกิ าร 23

ดังน้ันเพ่ือให้บรรลุเป้าหมายของการสร้างคุณค่าและมูลค่าเพ่ิม ความสามารถทางนวตั กรรมกระบวนการถกู จดั เปน็ สว่ นหนง่ึ ของ ของการท่องเท่ียวน้�ำพุร้อนที่มีประสิทธิภาพ จึงควรส่งเสริมการสร้าง ความสามารถทางนวตั กรรมเทคโนโลยี (Technological Innovativeness) นวตั กรรมบคุ ลากรโดยการพฒั นาศกั ยภาพของผใู้ หบ้ รกิ ารในแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว เพราะนวัตกรรมทางเทคโนโลยีเป็นส่วนที่มีความสัมพันธ์กับการใช้ นำ�้ พรุ อ้ น ดา้ นการสอื่ ความหมาย การออกแบบบรกิ ารในเสน้ ทางผบู้ รโิ ภค เคร่ืองจักร และวิธีการผลิต ถือเป็นส่วนส�ำคัญของกระบวนการผลิตตัว และคณุ ภาพการใหบ้ รกิ าร (Service Quality) ทง้ั 5 ดา้ น ไดแ้ ก่ ความเปน็ นวัตกรรม (Avlonitis et al., 1994 ) ดังนั้น ความสามารถทางนวัตกรรม รูปธรรมของการบริการ (Tangibility) ความน่าเช่ือถือ (Reliability) เทคโนโลยี เปน็ ส่วนท่แี ฝงอยใู่ นความสามารถทางนวตั กรรมกระบวนการ การตอบสนองตอ่ ผใู้ ชบ้ รกิ าร (Responsiveness) การเอาใจใส่ (Empathy) เชน่ เปน็ เรอ่ื งเกยี่ วกบั วธิ แี ละขน้ั ตอนการผลติ และระบบการบรหิ าร ซงึ่ ถกู และความไวว้ างใจ (Assurance) เปน็ ตน้ พฒั นาขนึ้ ใหเ้ ปน็ นวตั กรรมดว้ ยเทคโนโลยใี หม่ (Wang & Ahmed, 2004) 2) นวัตกรรมกระบวนการ (Process Innovation) ความสามารถทางนวัตกรรมกระบวนการ จึงเป็นประเด็นท่ีพิจารณาถึง ความสามารถในการปรับใช้เทคโนโลยีใหม่ และการเปลี่ยนแปลง หมายถงึ การประยกุ ตใ์ ชแ้ นวคดิ วธิ กี าร หรอื กระบวนการ เทคโนโลยีท่ีถูกน�ำมาใช้ในกระบวนการผลิต และสร้างผลิตภัณฑ์หรือ ใหม่ๆ ที่สง่ ผลให้กระบวนการผลติ และการท�ำงานโดย บริการใหมข่ องธรุ กิจ (สมนกึ และคณะ 2553) รวมใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ และประสทิ ธผิ ลสงู ขน้ึ อยา่ งเหน็ จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ สรปุ ไดว้ า่ นวตั กรรมกระบวนการของการสรา้ ง ได้ชัด เช่น การใช้คอมพิวเตอร์ ในการออกแบบกระบวนการผลิตใหม่ คุณค่าและมูลค่าเพ่ิมของการท่องเที่ยวน้�ำพุร้อน คือการพัฒนาต่อยอด เปน็ ตน้ (รกั ษ์ วรกจิ โภคาทร : 2547) นอกจากนนั้ นวตั กรรมกระบวนการ และการออกแบบระบบบริการหรือกระบวนการในการให้บริการใน รวมถึง การเปล่ียนแปลงกระบวนการผลิตสินค้าและหรือบริการเดิมท่ีมี แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วนำ�้ พรุ อ้ นตามเสน้ ทางของผบู้ รโิ ภค (Customer Journey) อยู่แล้วให้มีประโยชน์ขึ้น หรือการออกแบบกระบวนการผลิตสินค้า ตั้งแต่การเริ่มเข้ารับบริการจนส้ินสุดการรับบริการ มุ่งเน้นการสร้าง บรกิ ารใหม่ ซ่ึงส่วนใหญจ่ ะใช้เทคโนโลยมี าประกอบ รวมถึงกระบวนการ ประสบการณแ์ ก่ลูกค้าหรือผูร้ ับบรกิ าร ทัง้ 5 ประสาทสัมผสั คอื รูป รส ส่งมอบสินค้าและหรือบรกิ ารใหมแ่ กผ่ ใู้ ชบ้ รกิ าร กล่ิน เสียง และสัมผสั เพือ่ เพ่ิมคณุ ค่าใหเ้ กิดสขุ ภาวะองคร์ วม 7 มิติ คือ นวัตกรรมกระบวนการ เป็นเร่ืองของการเปลี่ยนแปลงในองคก์ ร กาย อารมณ์ จิตใจ จิตวญิ ญาณ สงั คม ส่ิงแวดล้อม และเศรษฐกจิ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องมือ กรรมวิธีการผลิต การจัดจ�ำหน่าย หรือรูปแบบ การจัดการองค์กร ทั้งน้ีโดยมีเป้าหมายที่จะน�ำไปสู่การพัฒนานวัตกรรม 25 ผลิตภัณฑ์ ให้ไปถึงมือผู้บริโภคหรือผู้ใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพและ ประสิทธิผล รวดเร็ว ลดขั้นตอนซับซ้อน ท่ีเป็นประโยชน์ต่อองค์กร มากท่สี ดุ (สมนึก และคณะ 2553) 24

3) นวัตกรรมผลิตภณั ฑ์ ( Product Innovation) (3) ความชดั เจนของนยิ ามผลติ ภณั ฑ์ (Clear Product Definition) หมายถึง การพัฒนาและน�ำเสนอผลิตภัณฑ์ใหม่ท้ัง ประกอบดว้ ย การระบตุ ลาดเปา้ หมายทชี่ ดั เจน และแนวคดิ ของผลติ ภณั ฑ์ ด้านเทคโนโลยี หรือวิธีการใช้ รวมถึงการปรับปรุง และประโยชนท์ ่ีชดั เจน ผลติ ภัณฑ์เดมิ ท่ีมอี ยู่ให้มคี ณุ ภาพและประสทิ ธภิ าพ (4) การวิเคราะห์ความเส่ียง (Risk Assessment) ประกอบด้วย ดยี ิ่งข้ึน (รกั ษ์ วรกิจโภคาทร, 2547) นอกจากน้นั ยงั การวเิ คราะหค์ วามเสย่ี งในดา้ นตลาด เทคโนโลยี การผลติ และการออกแบบ หมายถึงการเปล่ียนแปลงสินค้าท่ีมีอยู่แล้วต่อยอดให้มีประโยชน์มากข้ึน (5) การจัดการโครงการ (Project Organization) ได้แก่ การจัด หรือ อาจมีการสร้างสินค้าใหม่ เช่น การออกแบบ การวิจัยและพัฒนา ทมี งานขา้ มหนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบโครงการตง้ั แตเ่ รม่ิ ตน้ จนจบกระบวนการ ตอ่ ยอดเปน็ การพฒั นาผลติ ภัณฑ์ใหม่ ซ่ึงถอื เปน็ ผลติ ผล (Outputs) ของ ของโครงการ ธรุ กจิ โดยอาจอยใู่ นรปู ของตวั สนิ คา้ (Goods) หรอื การบรกิ าร (Services) (6) ทรพั ยากรของโครงการ (Project Resource) ไดแ้ ก่ ทรพั ยากร (Schilling, 2008) นวตั กรรมผลติ ภณั ฑน์ น้ั ไดร้ บั แรงผลกั ดนั จากความกา้ วหนา้ ทางการเงิน และวัตถุดิบท่ีเพียงพอ ทรัพยากรมนุษย์ท่ีมีทักษะ องค์กร ของเทคโนโลยแี ละความตอ้ งการของลกู คา้ หรอื ผรู้ บั บรกิ ารทเ่ี ปลย่ี นแปลง ธรุ กจิ ควรมที กั ษะดา้ นเทคโนโลยใี นการพฒั นาและออกแบบผลติ ภณั ฑใ์ หม่ ไปอยา่ งรวดเรว็ ดงั นน้ั องคก์ รจงึ ควรมคี วามสมั พนั ธท์ ด่ี รี ะหวา่ งลกู คา้ หรอื (7) ประสทิ ธภิ าพของการดำ� เนนิ งาน (Proficiency of Execution) ผรู้ บั บรกิ ารและคคู่ า้ ไดแ้ ก่ คณุ ภาพของผลติ ภณั ฑเ์ ทคโนโลยแี ละการผลติ การทดสอบการตลาด ปจั จยั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ่ ความสำ� เรจ็ หรอื ความลม้ เหลวของนวตั กรรม การศกึ ษาการตลาด ในรายละเอยี ดทส่ี นบั สนนุ ความสำ� เรจ็ ของผลติ ภณั ฑใ์ หม่ ผลิตภณั ฑ์ประกอบด้วย 8 ประการดงั น้ี (8) การสนบั สนนุ จากผบู้ ริหาร (Top Management Support) (1) ความไดเ้ ปรยี บของผลติ ภณั ฑ์ ( Product Advantage) หมาย หมายถึงการสร้างบรรยากาศของความไว้วางใจ การประสานงาน ถึงความได้เปรียบของผลิตภัณฑ์ในสายตาของผู้ใช้บริการท่ีก่อให้เกิดผล การควบคุมกระบวนการพัฒนานวัตกรรมตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการ ส�ำเร็จของนวัตกรรม ได้แก่ การท่ีผลิตภัณฑ์หน่ึงมีความเป็นเลิศกว่า จากขอ้ มูลข้างตน้ นวตั กรรมผลิตภัณฑ์การทอ่ งเท่ียวเชงิ สขุ ภาพ ผลิตภัณฑ์หนึ่งในสายตาของผู้ใช้บริการ แสดงความได้เปรียบท่ีแตกต่าง วิถีน้�ำพุร้อน หมายถึง การพัฒนาต่อยอดกิจกรรมและบริการทาง จากผลิตภณั ฑอ์ ื่นอยา่ งเห็นไดช้ ดั เจน การท่องเที่ยวท่ีเช่ือมโยงกับน้�ำพุร้อนที่มีอยู่แล้วหรือสร้างขึ้นใหม่ โดย (2) ความรู้ทางการตลาด (Market Knowledge) หมายถึง บรู ณาการระหวา่ งภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ อตั ลกั ษณท์ อ้ งถน่ิ และความตอ้ งการ การวิเคราะห์ การตลาดส�ำหรับนวัตกรรมเพื่อเตรียมการพัฒนา เช่น ของนักท่องเที่ยวหรือผู้ใช้บริการ เพื่อสร้างประโยชน์และคุณค่าแก่ การประเมินตลาดเบ้ืองต้น การประเมินด้านเทคนิคการตลาดในราย พันธมิตร และเพิม่ รายไดแ้ กค่ น ในชมุ ชน ละเอยี ด การวเิ คราะห์ธรุ กจิ และการเงิน การประเมนิ ความต้องการของ ลกู คา้ หรอื ผ้รู ับบริการ และการวเิ คราะหส์ ภาพการแข่งขนั 27 26

2.2 การออกแบบบริการ (Service Design) ตัวอย่างแผนผงั การออกแบบบริการ (Service Blueprint) การออกแบบบริการ หมายถึงการน�ำเอาข้อมูลของผู้ใช้บริการ มาจัดกลุ่ม และออกแบบบริการให้ผู้ใช้บริการได้รับประสบการณ์ ทีม่ า จาก http://www.thaispaassociation.com/about.php (Experiential Design) ทส่ี อดคลอ้ งตามความตอ้ งการและความคาดหวงั ผลลัพธ์ที่ได้จากการออกแบบบริการคือ มาตรฐานบริการ (Service ตัวอย่างแผนผงั การออกแบบบรกิ ารของ DZen Onsen and Spa Standard) ทอี่ งคก์ รกำ� หนดใชเ้ ปน็ มาตรฐานในการใหพ้ นกั งานปฏบิ ตั ติ าม เพื่อส่งมอบบริการให้แก่ผู้ใช้บริการ เป็นแนวคิดที่ผสมผสานแนวคิด ทมี่ า จาก https://www.facebook.com/dzenonsenandspa/ การออกแบบอยา่ งมสี ว่ นรว่ ม การออกแบบโดยใหผ้ ใู้ ชเ้ ปน็ ศนู ยก์ ลาง และ เช่ือมโยงศาสตรก์ ารออกแบบเข้าดว้ ยกัน 29 “ผลิตภัณฑ”์ (Product) “สภาพแวดล้อม” (Environment) “ประสบการณ์” (Experience) “ปฏสิ มั พนั ธ”์ (Interaction) การออกแบบเพอื่ สรา้ งประสบการณท์ ด่ี ใี หก้ บั ผใู้ ชบ้ รกิ ารนบั ตง้ั แต่ วินาทีแรกท่ีสินค้าและบริการถูกน�ำเสนอจากฝ่ายผลิตไปจนถึงวินาที ที่สินค้าและบริการอยู่ในมือผู้ใช้บริการภายใต้วิธีคิดของการออกแบบ บรกิ าร คอื สนิ คา้ และบรกิ ารจะไมถ่ กู มองแยกออกจากกนั ทกุ สงิ่ ทนี่ ำ� เสนอ จะถูกมองเป็นส่วนหนึ่งของ “ระบบบริการ”ที่สามารถสร้างคุณค่าและ มูลค่าเพิ่มแก่ตัวสินค้าและบริการน้ันๆ นอกจากน้ันการออกแบบบริการ มมี มุ มองตอ่ คำ� วา่ “ผใู้ ช้ (User)” วา่ หมายรวมถงึ บคุ คลทเี่ กยี่ วขอ้ งทง้ั หมด ในเส้นทาง ระบบบริการ ไม่ใช่เฉพาะแค่ตัวผู้ใช้บริการเพียงอย่างเดียว ท่ีส�ำคัญที่สุด การออกแบบบริการ คืองานออกแบบที่ต้องการ “สร้าง ความร่วมมือ” กับผู้ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด (All Stakeholders) โดยมีจุด ม่งุ หมายใหเ้ กดิ การส่อื สารแลกเปล่ยี นข้อมลู ความรรู้ ะหวา่ งกัน อันจะน�ำ ไปส่กู ารพฒั นาการบริการท่ีมคี ุณคา่ ได้อย่างสงู สุด 28

2.3 การออกแบบประสบการณ์ (Experiential Design) “รูป” การตกแต่งสถานที่และบรรยากาศที่ให้ การออกแบบประสบการณ์ หมายถึง การสร้างบรรยากาศและ บรกิ าร งานสถาปตั ยกรรม งานออกแบบภายในและ ความรสู้ กึ ใหล้ กู คา้ หรอื ผรู้ บั บรกิ ารเกดิ ความประทบั ใจในตวั ตราสนิ คา้ และ รายละเอยี ดของผลติ ภณั ฑ์ต่างๆ ตวั สนิ คา้ ตง้ั แต่ขณะซือ้ ระหวา่ งการใชง้ าน รวมถงึ หลงั การใชส้ ินค้าหรอื “รส” รสชาติของชาหรอื น�ำ้ สมนุ ไพรที่เสิรฟ์ ใหก้ บั บริการน้ันๆ นักออกแบบและนักการตลาดในปัจจุบันต่างพยายาม ผูใ้ ชบ้ ริการทั้งก่อนและหลังการนวด ออกแบบ “ประสบการณ์ดีดี” ผ่านเครื่องมือทางการตลาดหลากหลาย “กลิ่น” ไอระเหยของผลิตภัณฑ์เคร่ืองหอมช่วย รปู แบบ โดยมเี ปา้ หมายเพอ่ื สรา้ งความผกู พนั ใหเ้ กดิ ขน้ึ ระหวา่ งตราสนิ คา้ สรา้ งบรรยากาศให้ผอ่ นคลายมากย่ิงขน้ึ หรอื แบรนดก์ บั ผบู้ รโิ ภคในระยะยาว โดยนำ� ศาสตรข์ องประสาทสมั ผสั ทง้ั “เสียง” ดนตรีขับกล่อมภายในร้านที่ท�ำให้ผู้ใช้ ห้าของมนุษย์ คือ รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส มาเป็นตัวแปรใน บรกิ ารรสู้ กึ ผอ่ นคลายเพลดิ เพลนิ ตลอดการรบั บรกิ าร การสรา้ งสรรคป์ ระสบการณท์ ด่ี ี เพอ่ื มดั ใจผใู้ ชบ้ รกิ าร โดยออกแบบใหต้ อบ “สมั ผัส” การนวดทีร่ า้ นสปาแต่ละแหง่ ท่ีมรี ูปแบบ โจทย์ของผใู้ ช้บรกิ ารกล่มุ เป้าหมายท่อี งคก์ รตัง้ ไว้ เช่นวถิ ีชีวิต ความชอบ การนวดที่แตกต่างกันตามสไตล์ท่ีคิดค้นขึ้น ท้ังนี้ รสนิยม และพฤติกรรม เป็นต้น เพื่อน�ำไปใช้เป็นกรอบในการออกแบบ เพอื่ ใชเ้ ปน็ จุดขายสร้างความแตกตา่ ง เป็นต้น หรือ บริการ เช่น ร้านสปาต่างๆ น�ำศาสตร์เร่ืองประสาทสัมผัสทั้งห้ามาใช้ใน ธุรกิจสปาที่ห้องนวดมีไฟท่ีสามารถปรับความมืด การให้บริการแบบครบถว้ น ได้แก่ ความสว่างได้ มีการจัดเตรียมห้องอาบน�้ำส่วนตัว ทำ� ใหล้ กู คา้ หรอื ผรู้ บั บรกิ ารรสู้ กึ สบายใจทจ่ี ะใชเ้ วลา 30 ในนั้น หรือแม้กระท่ังการออกแบบเตียงนอนท่ีมี ช่องว่างอยู่ตรงบริเวณศรีษะช่วยให้ผู้ใช้บริการ ที่นอนคว�่ำสามารถหายใจได้อย่างสะดวก เป็นต้น รายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ เหล่าน้ีมีส่วนสร้าง “ความรู้สึกพเิ ศษ” แกผ่ ู้ใชบ้ รกิ าร 31

กรณศี กึ ษา แหล่งทอ่ งเท่ียวนำ้� พุร้อน อาบนำ้� แร่ แชอ่ อนเซน็ สไตลไ์ ทยแลนด์ บอ่ นำ�้ ร้อนสวนสาธารณะรกั ษะวารนิ จังหวดั ระนอง เป็นบ่อน้�ำร้อนซ่ึงเกิดข้ึนเองตามธรรมชาตินี้มีอยู่ 3 บ่อ คือ สวนสาธารณะรักษะวารนิ บ่อพ่อ บ่อแม่ และบ่อลูก ทั้ง 3 บ่อ มีอุณหภูมิสูงประมาณ 65 องศา 09.00-21.00 น. เซลเซยี ส นำ้� พรุ อ้ นแห่งน้ไี ด้รบั การวิเคราะห์จากกรมวิทยาศาสตรบ์ รกิ าร ต.บางริน้ อ�ำเภอเมือง วา่ ประกอบดว้ ยแรธ่ าตุ ทส่ี ำ� คญั และเปน็ แหลง่ เดยี วในประเทศไทยทไี่ มม่ ี จงั หวดั ระนอง 85000 สารก�ำมะถันเจือปนอยู่เลย จึงท�ำให้ไม่มีกลิ่นของก�ำมะถันและมีความ บอ่ น้�ำรอ้ น รักษะวารนิ บริสุทธิ์ สามารถด่ืมได้จากแหล่งก�ำเนิด โดยไม่ต้องผ่านการกลั่นกรอง 07 7813 5514 ซงึ่ มอี ยเู่ พยี งไมก่ แี่ หง่ ในโลก นอกจากนยี้ งั ถอื เปน็ นำ�้ บรสิ ทุ ธ์ิ ภายในบรเิ วณ บ่อน้�ำร้อนมีบริการอาบน้�ำแร่บ�ำบัดรักษาสุขภาพ ผ่อนคลายความเมื่อย บอ่ แชเ่ ท้า ล้า รวมถึงบริการแช่เท้าฟรีเพ่ือผ่อนคลาย นอกจากนี้บริเวณใกล้บ่อน�้ำ บ่อนำ� แร่ส�ำหรบั แช่เท้าให้ รอ้ นไดจ้ ดั เปน็ สวนสาธารณะ “รกั ษะวารนิ ” มศี าลาทพ่ี กั และหอ้ งอาบนำ�้ บรกิ ารฟรี ท่ามกลางธรรมชาติ ร้อนไว้บรกิ าร บ่อแชต่ ัว ท่มี า จาก https://www.facebook.com/บ่อนำ้� รอ้ น-รักษะวาริน บ่อนำ� แรส่ ำ� หรับแช่ตัวเพ่ือ การผ่อนคลายความเมื่อยล้า ของรา่ งกาย เพอื่ การพกั ผ่อน หยอ่ นใจเป็นบอ่ น�ำ้ พุรอ้ นทไ่ี ม่มี สารก�ำมะถันเจือปน ท่ีมา จาก https://www.facebook.com/บ่อน้�ำร้อน-รักษะวารนิ 33

บอ่ น�้ำพรุ ้อน พอ่ แม่ ลกู กรณีศึกษา แหล่งทอ่ งเที่ยวน้ำ� พุรอ้ น บ่อน�ำ้ พรุ ้อนทเ่ี กดิ ขนึ้ เอง อาริมะ ออนเซน็ ประเทศญป่ี ุ่น ตามธรรมชาตใิ นสวนสาธารณะ รักษะวาริน อารมิ ะ ออนเซน็ : Arima Onsen ศาลาพกั รอ้ น เป็นแหล่งนำ�้ พุรอ้ นชื่อดงั ของภูมภิ าคคนั ไซ ศาลาพักที่พ้ืนระอุด้วย คอื หนงึ่ ในยา่ นออนเซน็ เกา่ แกท่ ส่ี ดุ ในญปี่ นุ่ ค ว า ม ร ้ อ น จ า ก พื้ น ดิ น ตั้งอยู่บนภูเขาที่มีความสูงจากระดับน�้ำ เหมาะแก่การท�ำกิจกรรม ทะเลถึง 300-350 เมตร บรเิ วณดา้ นเหนอื บ�ำบดั สุขภาพ ของภเู ขา Rokko ออนเซน็ แหง่ น้เี ปน็ ที่รู้จัก ครั้งแรกในปีค.ศ.631 เน่ืองจากจักรพรรด์ิ ไข่ออนเซน็ เมนูไข่ท่ีใช้วิธีการปรุง ทมี่ า จาก https://www.pantip.com/ เที่ยวเมืองอารมิ ะออนเซ็น ให้สุกจากความร้อน ของน�้ำพรุ อ้ น องค์หน่งึ ของญี่ปุ่นปุ่นได้มาลงแช่ท่ี ออนเซ็นแห่งนี้จนชื่อเสียงของออนเซ็น ท่มี า จาก https://www.facebook.com/บ่อน้ำ� รอ้ น-รักษะวาริน เล่ืองลือ น้�ำแร่ในบ่อออนเซ็นแห่งนี้มี คณุ ภาพดแี ละมเี อกลกั ษณ์ ตดิ อนั ดบั 1 ใน 34 3 ของออนเซน็ ทเ่ี กา่ แกแ่ ละมชี อื่ เสยี งมาก ที่สุดในญี่ปุ่น เน่ืองจากอุดมไปด้วย ทีม่ า จาก https://www.pantip.com/ เท่ียวเมอื งอาริมะออนเซ็น แรธ่ าตคุ ณุ ภาพดใี นนำ้� แรถ่ งึ 7 ชนดิ ในบอ่ เดยี ว ซง่ึ แรธ่ าตเุ หลา่ นม้ี สี ว่ นชว่ ย ในการรักษาโรค โดยทีม่ าของน�้ำแร่ในบ่อออนเซน็ แหง่ นมี้ าจากนำ�้ ทะเลที่ อยู่ลึกลงไปใต้ดินถึง 60 กิโลเมตร ซ่ึงเป็นออนเซ็นท่ีมีน้�ำแร่เป็นน�้ำทะเล ต่างจากออนเซ็นแบบทั่วไปที่มักจะเป็นน้�ำบาดาลกับน้�ำฝนที่ได้รับความ รอ้ นจากภเู ขาไฟแลว้ จงึ กลายเปน็ นำ้� แร่ จดุ เดน่ ทที่ ำ� ใหอ้ อนเซน็ แหง่ นแี้ ตก ต่างจากที่อื่น คือมีบ่อน้�ำร้อนให้เลือกแช่ถึง 3 แบบด้วยกนั คอื Kinsen ‘บอ่ นำ�้ พรุ อ้ นสที อง’ 1 แบบ และ Ginsen ‘บ่อนำ้� พุรอ้ นสีเงนิ ’ 2 แบบ ซง่ึ มคี ุณสมบัตแิ ตกต่างกัน 35

ท่มี า จาก https://www.pantip.com/ เทยี่ วเมืองอาริมะออนเซน็ ออนเซน็ : Onsen คอื นำ�้ รอ้ นทผ่ี ดุ ขนึ้ มาจากใตด้ นิ โดยคำ� นหี้ มายความรวมถงึ สถาน บ่อน้�ำพุรอ้ นสีทอง : Kinsen บ่อน�้ำพรุ อ้ นสีเงนิ : Ginse ที่ให้เข้าอาบน�้ำร้อนด้วยซึ่งประเทศญ่ีปุ่นมีภูเขาไฟมากมายที่ยังไม่ดับอยู่ เป็นออนเซ็นท่ีมีลักษณะพิเศษ บ่อน�้ำพุร้อนสีเงินแบ่งออกเป็นสอง หลายลกู ทำ� ใหน้ ำ�้ รอ้ นทผี่ ดุ ขนึ้ สว่ นใหญม่ าจากภเู ขาไฟนน้ั เองนำ้� รอ้ นเหลา่ โดดเด่นคือมีน้�ำแร่เป็นสีทองออก ประเภท คอื 1) มีก๊าซคาร์บอนได นน้ั จงึ มคี ณุ สมบตั พิ เิ ศษหลายประการทง้ั ชว่ ยบรรเทารกั ษาโรครวมทง้ั คณุ นำ�้ ตาลแดง ทำ� ใหถ้ กู เรยี กวา่ Kin ใน ออกไซคผ์ สมอยู่มาก และถูกเรียก ประโยชน์ในด้านความงามแก่ผิวพรรณท�ำให้ชาวญี่ปุ่นมีธรรมเนียมไปแช่ ภาษาญี่ปุ่น ซ่ึงน�้ำแร่สีทองนี้มีแร่ อีกช่ือว่าน้�ำแร่โซดา อันมีสรรพคุณ ออนเซน็ มาเปน็ ระยะเวลายาวนาน ในปจั จบุ นั ทว่ั ประเทศญป่ี นุ่ มกี ารพฒั นา ธาตุเหล็กและเกลือผสมอยู่ โดย ช่วยบรรเทาโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ออนเซน็ เพอื่ สรา้ งความเจรญิ ใหก้ บั ทอ้ งถน่ิ และเปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วพกั ผอ่ น คณุ สมบตั พิ เิ ศษของแรธ่ าตสุ องชนดิ เพิ่มการไหลเวียนโลหิต รักษา หย่อนใจโดยการเปดิ ให้บริการแบบเรยี วคังทม่ี อี อนเซน็ นี้มีสรรพคุณช่วยรักษาอาการเจ็บ อาการผิดปกติของระบบทางเดิน ประเภทของแหลง่ ให้บรกิ ารออนเซน็ ป่วยหลายอย่างไม่ว่าจะเป็นปวด อาหาร 2) บ่อน�้ำพุร้อนสีเงินที่มี ขนึ้ อยกู่ บั ความแตกตา่ งของแรธ่ าตใุ นนำ�้ ทใี่ หค้ ณุ สมบตั ใิ นการรกั ษา เมื่อยกล้ามเน้อื และข้อต่อ บรรเทา เรเดียมอ่อน ๆ ผสมอยู่ ซึ่งจะชว่ ย ตา่ งกนั รวมถงึ สแี ละกลน่ิ สว่ นมากนำ�้ พรุ อ้ นจะมธี าตกุ มั มะถนั บอ่ นำ้� พรุ อ้ น อาการไขขอ้ อกั เสบ บ�ำรงุ ผวิ พรรณ ในการกระตุ้นเซลล์ เสริมสร้าง มีท้ังในร่มและกลางแจ้ง แต่ละที่มีขนาดเล็ก หรือใหญ่แตกต่างกันตาม ใหช้ มุ่ ชนื้ ชว่ ยในเรอื่ งของระบบไหล ระบบภมู ิคุ้มกนั ใหร้ ่างกาย บรรเทา สภาพพนื้ ที่ บอ่ กลางแจง้ บางแหง่ ตงั้ อยรู่ ะหวา่ งภเู ขา หบุ เขา หรอื เลยี บฝง่ั เวียนโลหิต บรรเทาอาการภูมิแพ้ อากาศปวดเม่ือยและความเหน่ือย แม่น�้ำ มีทั้งการให้บริการบ่ออาบน�้ำพุร้อนที่แยกชายหญิงชัดเจนและ ผ่ืนคัน และรกั ษารอยแผลเปน็ หรือ ลา้ หรอื เพยี งแค่สูดดมไอของน้�ำแร่ การให้บริการบ่ออาบน้�ำพุร้อนแบบรวม บ่ออาบน�้ำประเภทอื่นๆ เช่น รอยน�้ำรอ้ นลวกได้ ก็สามารถช่วยบรรเทาอาการของ บอ่ ทราย ซึง่ ผูอ้ าบจะถกู กลบด้วยทรายร้อน บอ่ โคลน และหอ้ งอบไอนำ�้ โรคท่ีเกย่ี วกบั โรคหลอดลม นอกจากนี้ยงั มี “อะชิยุ” (Ashi yu) เปน็ บ่อนำ�้ ร้อนตนื้ ๆ ส�ำหรับแช่เท้า พบได้ตามทางเดนิ และสามารถแช่ได้โดยไมเ่ สียค่าใชจ้ ่าย 36 ท่ีมา จาก https://www.pantip.co3m7/ เทย่ี วเมอื งอาริมะออนเซน็

การเตรยี มตวั ลงแชอ่ อนเซน็ ตัวอยา่ งการออกแบบขัน้ ตอนการการใหบ้ รกิ ารออนเซ็นของประเทศ ญีป่ ่นุ (Customer Journey) 1. สวมชุดยูกะตะท่ีเตรยี มไวใ้ ห้ เตรยี มผา้ ขนหนูใส่ตะกรา้ ท่จี ดั ให้ 2. เมอ่ื ไปถงึ หอ้ งอาบนำ้� เกบ็ ของสำ� คญั ไวใ้ นลอ็ คเกอรห์ ากเปน็ ไปไดไ้ มค่ วร 39 นำ� ของมีค่าตดิ ตัว 3.ถอดชุดยูกะตะไว้ในกระบะที่จัดไว้ให้ในห้องเปลี่ยนเสื้อผ้าแล้วเดิน เปลอื ยเปล่าเข้าไปบอ่ อาบน้�ำ ไม่นุ่งผ้าเชด็ ตวั เขา้ มาในหอ้ งอาบน�้ำ 4. บอ่ อาบน้�ำรวมส่วนใหญแ่ ยกเปน็ สดั สว่ นระหวา่ งชาย-หญงิ บางแหง่ ใช้ วธิ กี ำ� หนด เวลาเปน็ รอบสลบั กนั ระหวา่ งชายหญงิ ควรสงั เกตปุ า้ ยใหด้ กี อ่ น เข้าใช้บรกิ าร 5. เม่ือเข้าถึงบริเวณอาบน�้ำให้ช�ำระล้างร่างกายก่อนท�ำความสะอาด ร่างกาย โดยการน่ังบนม้าน่ังใช้ผ้าขนหนูผืนเล็กขัดถูท�ำความสะอาด ร่างกายจนสะอาดก่อน ค่อยลงไปแชใ่ นบ่อน้�ำรอ้ น 6. บ่อนำ�้ ร้อนท่อี ณุ หภมู ิไมต่ �ำ่ กวา่ 40 องศาเซลเซียส ให้เอาขาลงไปก่อน แล้วน่ังแช่ โดยน่ังให้ตัวอยู่บนขอบอ่างแล้วแช่เฉพาะขาเพื่อให้ร่างกาย ค่อยๆ ปรับตัวแล้วค่อยๆ หย่อนตัวลงใน้�ำ เมื่อรู้สึกชินแล้วจึงลงไปนั่ง กับพ้นื อา่ ง 7. หลงั อาบเสร็จก่อนเขา้ หอ้ งแตง่ ตัวควรใชผ้ า้ เชด็ ตวั ผนื เล็กเช็ดตัวให้ หมาดก่อน เขา้ แล้วคอ่ ยเดนิ เขา้ สู่ หอ้ งแตง่ ตัว 8. สวมยูกะตะ ส่วนผา้ เช็ดตัวท่เี ปียกและไม่ต้องการใช้แล้วใหท้ ้ิงลงถังใน หอ้ งแต่งตัวได้เลย 38

กรณศี กึ ษา แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วนำ้� พุร้อน ห้องบรกิ าร อไู หล ออนเซ็น ประเทศไตห้ วนั แบบส่วนตวั อไู หล : Wulai เมอื งออนเซน็ ไตห้ วนั เปน็ เมอื ง Vทoมี่ lาanจdาoก UhrttapisS:/p/briensgtieSwpaanderer.com/ ท่องเท่ียวตากอากาศชนบทเล็กๆ ห่างจาก ตวั เมอื งไทเป (Taipei) ไปทางตอนใตป้ ระมาณ หอ้ งบริการ 20 กิโลเมตร มีช่ือเสียงด้านแหล่งแช่น้�ำแร่ แบบรวม ความรอ้ นของนำ้� อยรู่ ะหวา่ ง 90 องศาเซลเซยี ส เปน็ บอ่ นำ�้ พรุ อ้ นฟรที ใี่ หญส่ ดุ ไมม่ สี ี ไมม่ กี ลน่ิ Vทoม่ี lาanจdาoก UhrttapisS:/p/briensgtieSwpaanderer.com/ ที่อูไหลนั้นเป็น�้ำพุร้อนโซเดียม ซ่ึงดีต่อผิว เหมาะต่อการฟื้นฟูสภาพผิวพรรณท่ีอิดโรย หอ้ งบริการ จากหลายๆ ปัจจยั รวมถงึ มีสรรพคุณในการ เปล่ยี นเสอื้ ผา้ รักษาและบำ� บดั โรคกระดูก ทVoมี่ lาanจdาoก UhrttapisS:/p/briensgtieSwpaanderer.com/ ทม่ี า จาก https://bestiewanderer.com/ Volando Urai Spring Spa

ตัวอย่างการออกแบบข้นั ตอนการการให้บริการออนเซน็ ของประเทศ 2.4 แนวทางปฏบิ ัติสำ� หรับสถานบริการดา้ นสุขภาพตามฐาน ไต้หวนั (Customer Journey) วถิ ชี วี ติ ใหม่ (New Normal) การออกแบบพื้นที่ส�ำหรับการให้บริการนวดและสปาไทย โดย 42 เนน้ ปลอดภยั ตามมาตรการของภาครฐั โดย อาจารยธ์ นติ จงึ ดำ� รงกจิ และ ดร.ศรีดารา ติเพียร อาจารย์ประจ�ำหลักสูตรออกแบบภายใน คณะ ศลิ ปกรรมศาสตร์ และ RDI มหาวทิ ยาลยั ธรุ กจิ บัณฑิต ได้เสนอข้อปฏิบัติ ออกเป็น 2 ระยะ คือ 1) ระยะสนั้ และ 2) ระยะยาว 1) ระยะสนั้ Short Term 1.1 พื้นที่ตอ้ นรบั และรอรบั บรกิ าร เป็นพ้นื ทีบ่ ริเวณส่วนหนา้ ร้าน ประกอบด้วยส่วนต้อนรับ จุดนั่งพักรับบริการ ให้ค�ำปรึกษาคอร์ส บริการ แสดงตัวอย่างผลิตภัณฑ์เพ่ือจ�ำหน่ายเคาท์เตอร์ประชาสัมพันธ์ รับชำ� ระเงนิ สามารถปรับปรงุ ไดโ้ ดยแยกสัดส่วนพ้นื ทส่ี �ำหรบั จดุ คดั กรอง พื้นท่ีรอรับบริการ หากไม่มีพื้นท่ีด้านนอกอาคารให้กันพื้นท่ีต้อนรับส่วน หน่ึงไว้เป็นจุดคัดกรองและมีฉากก้ันก่อนเข้าสู่พื้นที่นั่งพื้นที่รอรับบริการ ควรมไี มเ่ กนิ 2 ท่นี ั่ง และจะต้องเว้นระยะห่างตอ่ ทน่ี ่ัง 1.50 เมตร และ ควรเป็นท่ีน่ังเดี่ยวพ้ืนที่ให้ค�ำปรึกษาเคาท์เตอร์ประชาสัมพันธ์ แคชเชียร์ ใหว้ างตำ� แหนง่ ของผใู้ ชบ้ รกิ ารดา้ นหนา้ เคาทเ์ ตอร์ มรี ะยะหา่ ง 1.50 เมตร พร้อมตดิ ตง้ั ฉากกัน้ ระหวา่ งผ้ใู ช้บรกิ าร และผ้ใู หบ้ รกิ าร 1.2 พน้ื ทใ่ี ห้บริการนวด พื้นท่บี รกิ ารนวด หากเปน็ พืน้ ทร่ี วม ใหเ้ วน้ ระยะหา่ งระหวา่ งเตียงนวด อยา่ งนอ้ ย 1.50 เมตร และติดตงั้ ฉาก ก้ันซ่ึงเป็นวัสดุที่ท�ำความสะอาดง่าย แต่ควรใช้ผ้าเน่ืองจากเป็นวัสดุท่ีจับ ติดกับสงิ่ สกปรกและสะสมเช้ือโรคได้ง่าย หอ้ งนวดสปา ควรจัดเปน็ หอ้ ง เตียงเดี่ยว และมีพื้นท่ีบริเวณรอบเตียงกว้างพอ เหมาะสมกับ การเคลื่อนไหวของผ้ใู ชง้ าน 43

1.3 พ้ืนที่เก็บอุปกรณ์ พื้นท่ีจัดเก็บอุปกรณ์ท�ำความสะอาด 2) พื้นท่ีต้อนรบั และจดุ รอรับบริการ 1-2 จุด เพื่อความสะดวกในการหยิบใช้งาน เนื่องจากเป็นข้อก�ำหนดท่ี จุดคัดกรองด้านนอก เพม่ิ จุดล้างมอื ในต�ำแหน่งทีเ่ หมาะสม สถานบรกิ ารต้องท�ำความสะอาดทกุ ครงั้ หลังให้บริการพ้นื ที่เกบ็ อุปกรณ์ เพ่ือความปลอดภัยก่อนผู้ใช้บริการจะเข้าสู่พ้ืนท่ีต้อนรับหรือจุดรอรรับ ควรแยกพน้ื ทเี่ กบ็ อปุ กรณแ์ ละผา้ ทย่ี งั ไมไ่ ดใ้ ชแ้ ละทใี่ ชแ้ ลว้ หา่ งจากกนั และ บริการ จุดรอรับบริการ ควรใช้เก้าอ้ีแบบเดียว และมีการเว้นระยะห่าง มิดชดิ หรอื ข้ันดว้ ยโต๊ะข้าง จดุ ให้ค�ำปรึกษา ควรจดั เป็นพื้นท่ีแยกต่างหาก เปน็ 2) ระยะยาว Long Term ชุดละ 2 ท่ีนั่ง และแบง่ ขอบเขตพื้นท่ชี ัดเจน เคาท์เตอรป์ ระชาสมั พนั ธ์ 2.1 องค์ประกอบท่ี 1 การจดั การเชิงพ้นื ทีใ่ นสถานบริการ 3) พนื้ ท่สี ุขอนามัยในสถานบรกิ าร ควรคำ� นงึ ถงึ หลกั การจดั วางพนื้ ทที่ างเดนิ สญั จรภายใน ขนาด จดั วางพนื้ ท่ีสว่ นเกบ็ ของท่ยี ังไมไ่ ดใ้ ชง้ านไว้ส่วนกลางของ ระยะห่างของพ้ืนที่ที่เหมาะสม พ้ืนที่ใช้สอยภายใน ควรแยกกลุ่มการใช้ สถานบรกิ าร และแยกพน้ื ทสี่ ว่ นเกบ็ อปุ กรณท์ ใ่ี ชแ้ ลว้ ไวส้ ว่ นดา้ นหลงั สถาน งานอย่างชัดเจน จ�ำกัดพื้นท่ีของผู้ใช้บริการแต่ละคน รวมทั้ง บริการ จดั การใหเ้ ปน็ พน้ื ท่ปี ิดมดิ ชดิ การสัญจรภายในร้าน ต้องแยกชดั เจนระหว่างผ้ใู ห้บรกิ ารและผู้ใช้บรกิ าร 2.2 องคป์ ระกอบท่ี 2 การตกแตง่ ดว้ ยวัสดปุ ดิ ผิว แบ่งเสน้ ทางในการเกบ็ สิง่ ของทใี่ ชง้ านแล้ว เช่น ผา้ ปูทีน่ อน เสอ้ื ผ้า เพม่ิ การเลือกใช้วัสดุภายนอก ควรเลือกใช้วัสดุลักษณะผิวเรียบ ขนาดทางเดนิ ขนาดเฟอรน์ เิ จอร์ ทแี่ ยกการใชง้ านเฉพาะบคุ คล เนน้ ความ ไม่กักเก็บส่ิงสกปรกและเช้ือโรค เช่นวัสดุที่มีพ้ืนผิวเป็นรูพรุนเพื่อง่ายต่อ เปน็ สว่ นตวั ของผใู้ ช้บริการ ซง่ึ การจดั การเชงิ พน้ื ท่มี ี 3 ส่วนที่ควรให้ความ การท�ำความสะอาด เช่น การใช้กระเบื้องเซรามิคผิวเรียบท่ีผ่านการอบ สำ� คญั คอื ด้วยความรอ้ นสงู หรือใช้วสั ดปุ พู ้นื ดว้ ยไวนลิ หรอื กระเบ้ืองยางแบบม้วน 1) พื้นทใี่ ห้บรกิ ารนวด อาจน�ำมาใช้ส�ำหรับเป็นพ้ืนห้องนวด เนื่องจากเป็นวัสดุท่ีมีรอยต่อน้อย พื้นทนี่ วดเทา้ และนวดไทยหากเปน็ พนื้ ท่นี วดรวม ใหเ้ ว้น ลดการกักเก็บความชื้นลดเสียงสะท้อน หลีกเล่ียงการใช้วัสดุจากผ้า ระยะของเตียงนวด 1.50 เมตรและติดตั้งฉากก้ันระหว่างเตียง สามารถ เนื่องจากจับกับส่ิงสกปรกได้ง่าย และกักเก็บเชื้อไวรัสได้นานถึง 8-12 ปดิ เปิดได้ แตต่ อ้ งมีส่วนของผนังย่ืนออกมา 1.00 เมตร และควรใช้เปน็ ชวั่ โมง (ขอ้ มลู จากกองระบาดวทิ ยา กรมควบคมุ โรค) ยกเวน้ กรณผี า้ ปเู ตยี ง ประตูบานเลอ่ื นทเี่ ชือ่ มพื้นทไ่ี ดแ้ ทนผ้ามา่ น พน้ื ทน่ี วดสปา ควรเป็นพน้ื ที่ สว่ นเฟอรน์ ิเจอร์ทบี่ ดุ ้วยผ้า ควรเปลย่ี นวสั ดุเปน็ เบาะ PVC หรอื หนงั แทน เตยี งเด่ียว หากจะออกแบบใหเ้ ป็นห้องเตียงคู่ ควรจัดวางตำ� แหน่งใหห้ นั ด้านปลายเท้าเข้าหากนั 45 44

2.3 องคป์ ระกอบท่ี 3 การระบายอากาศภายใน 2.5 กรณศี กึ ษา : เสน้ ทางเชอื่ มโยงการทอ่ งเทยี่ วเชงิ สง่ เสรมิ สขุ ภาพวถิ ี หากสถานประกอบเออื้ อ�ำนวยควรจัดระบบระบายอากาศให้ น้�ำพุร้อน ประกอบด้วยน้�ำพุร้อน 3 แห่งในจังหวัดเชียงราย คือ ไหลเวียนได้ดี ด้วยการมีช่องระบายอากาศให้ไหลเวียนได้ดีด้วยช่องเปิด น�้ำพุร้อนทงุ่ เทวี อ�ำเภอเวียงป่าเป้า นำ้� พรุ ้อนโปง่ พระบาท อ�ำเภอเมือง รบั อากาศจากภายนอกสภู่ ายใน ยกเวน้ กรณที สี่ ภาพภมู อิ ากาศรอบอาคาร และนำ้� พรุ อ้ นปา่ ตงึ อำ� เภอแมจ่ นั ดงั นำ� เสนอเสน้ ทางเชอ่ื มโยงการทอ่ งเทยี่ ว ไมเ่ ออื้ อำ� นวย อาจจำ� เปน็ ตอ้ งใชร้ ะบบปรบั อากาศชว่ ยเพอื่ ใหเ้ กดิ การไหลเวยี น สามนำ�้ พุรอ้ นใน ภาพท่ี 1 และตอ้ งก�ำหนดจุดตดิ ตัง้ ท่ีเหมาะสม เช่น ยึดติดฝาผนงั แขวนฝ้าเพดาน หรือวางกับพื้น เพื่อให้อากาศที่สะอาดไหวเวียนไปยังพ้ืนที่ที่มีการใช้งาน ภาพท่ี 1 แสดง แผนท่เี สน้ ทางท่องเทย่ี วน้ำ� พุรอ้ น จงั หวดั เชียงราย และตอ้ งมรี ะบบดดู อากาศเพือ่ การไหลเวียนทีด่ ี นอกจากน้ีแนวทางปฏิบัติส�ำหรับสถานบริการด้านสุขภาพตาม 47 ฐานวถิ ชี วี ิตใหม่ โดยทัว่ ไปมีหลักเกณฑ์ดังนี้ 1. จดั พื้นทใ่ี หม้ รี ะยะห่าง 1 เมตร ระหว่างพนกั งานและลูกค้า 2. กำ� หนดทางเขา้ -ออก ทางเดียว 3. มอี ุปกรณ์ตรวจวัดอุณหภูมิรา่ งกาย 4. จดั เตรียมหน้ากากอนามัย 5. จัดใหม้ ีเจลแอลกอฮอล์ 70% ข้ึนไปไวค้ อยบริการลูกค้า 6. ใหข้ ้อมูล ความรู้ ค�ำแนะนำ� หรือจดั หาสอื่ ประชาสมั พนั ธ์ 7. ให้พนักงานทุกคนสวมอปุ กรณป์ อ้ งกันตนเองขณะปฏบิ ัตงิ าน 8. รักษามาตรฐานด้านความสะอาดของสถานที่ 9. รักษามาตรฐานความปลอดภัยและให้การบริการเป็นไปตาม ที่ไดร้ บั อนญุ าต 46

จากภาพท่ี 1 แผนที่แสดงเส้นทางเชื่อมโยงการท่องเที่ยว เชงิ สง่ เสรมิ สขุ ภาพวถิ นี ำ�้ พรุ อ้ น ทงั้ 3 แหลง่ (ทงุ่ เทวี - โปง่ พระบาท - ปา่ ตงึ ) เชอื่ มโยงกับแหลง่ ท่องเทยี่ วอน่ื ๆ ในจงั หวัดเชยี งราย หลักการท่ีใช้ในการสร้างคุณค่าและมูลค่าเพ่ิมแก่เส้นทาง การทอ่ งเท่ยี ว คอื การเชื่อมโยงการทอ่ งเท่ียวน�ำ้ พุร้อนกบั แหล่งทอ่ งเทย่ี ว ใกล้เคียงเพื่อสร้างคุณค่าด้านการท่องเท่ียวให้เส้นทางน�้ำพุร้อนสามารถ เท่ียวได้ตลอดทั้งปี นอกจากนี้ยังเอื้อโอกาสให้นักท่องเที่ยวสามารถ ออกแบบเสน้ ทางการเดินทางเองไดต้ ามความสนใจในแต่ละช่วงเวลา ดัง นำ� เสนอปฏิทินการทอ่ งเทีย่ วในตารางที่ 1 ดงั นี้ ตารางท่ี 1 น�ำเสนอปฏิทินการท่องเทยี่ วนำ�้ พุรอ้ นและแหล่งทอ่ งเท่ยี ว เช่ือมโยง 48 49

จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ สามารถกำ� หนดตวั อยา่ งเสน้ ทางและกจิ กรรม น้ำ� พรุ อ้ นท่งุ เทวี การทอ่ งเทย่ี วเชงิ สง่ เสรมิ สขุ ภาพวถิ นี ำ้� พรุ อ้ นได้ 3 เสน้ ทาง คอื 1) นำ�้ พรุ อ้ นทงุ่ เทวี เสน้ ทางการศกึ ษาเรยี นรู้ บ้านโป่งเทวี หมู่ 5 โปรแกรมทอ่ งเทยี่ ว Hold HUG of Coffee & Tea (เทย่ี วไดท้ งั้ ป)ี ตำ� บลบา้ นโปง่ 2) นำ�้ พรุ อ้ นโปง่ พระบาท เสน้ ทางสายตงึ (Body Treatment) บำ� บดั รกั ษา อ�ำเภอเวียงป่าเปา้ และผอ่ นคลาย จงั หวัดเชียงราย โปรแกรมทอ่ งเทย่ี ว Hold HUG of Soul & Art (เทย่ี วไดท้ ง้ั ป)ี โทร 08 4363 8228 3) นำ�้ พรุ อ้ นปา่ ตงึ เสน้ ทางแหง่ การผอ่ นคลาย ปลายทางของนกั ผจญภยั โปรแกรมทอ่ งเทยี่ ว Hold HUG of Fiesta (เหมาะสำ� หรบั เดนิ ทางชว่ ง เปดิ บรกิ ารทกุ วัน ธนั วาคม - มกราคม) 08.00 -15.00 น. โดยมรี ายละเอยี ดจำ� แนกตามโปรแกรมการทอ่ งเทยี่ ว ที่ 1- 3 ดงั นี้ 51 50

โปรแกรมการทอ่ งเท่ียวท่ี 1 18.30 น. รับประทานอาหารพ้ืนถ่นิ บ้านโฮมสเตย์ พกั ผอ่ นตามอธั ยาศัย น้ำ� พุร้อนทงุ่ เทวี เสน้ ทางการศึกษาเรยี นรู้ 19.30 น. นวดผอ่ นคลายกลา้ มเนอ้ื ดว้ ยโลชน่ั สมนุ ไพรชากาขาว สมนุ ไพร โปแกรมทอ่ งเทยี่ ว Hold HUG of COFFEE & TAE (เท่ยี วไดท้ ง้ั ปี) โปรแกรมการเดินทาง 2 วัน 1 คืน พ้ืนถิ่นของชาวเวียงป่าเป้า เป็นการผ่อนคลายกล้ามเนื้อก่อน วันแรก ดอยช้าง - นำ�้ พรุ อ้ นทุ่งเทวี นอนเพอื่ ใหน้ อนหลบั สบายหอมกลน่ิ อโรมา่ จากโลชน่ั สมนุ ไพร 07.00 น. ออกเดินทางจากท่ีพัก จิบกาแฟรถเหลืองแห่งต�ำนานเมือง ชากาขาว เพมิ่ ความสดชน่ื ให้กับผวิ เชียงราย อาหารเช้า Street Food ข้างหอนาฬกิ าอันวิจิตรที่ วนั ทีส่ อง นำ้� พุร้อนทุง่ เทวี - บ้านแม่จันใต้ ออกแบบโดย อาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ท่ีจะได้สัมผัส 07.30 น. รับประทานอาหารเชา้ บ้านโฮมสเตย์ บรรยากาศ วิถีชวี ติ และอัตลักษณ์ คนเชยี งราย 08.30 น. ชมการทอผ้าพ้ืนเมืองจากกลุ่มทอผ้าบ้านทุ่งเทวี ช็อปปิ้งของ 07.30 น. เดนิ ทางไปดอยชา้ ง Bluekoff Plantation เพอื่ เย่ียมชม ฝากกลุ่มเทวี ขั้นตอน การรับซื้อและคัดเลือกกาแฟ ดูขั้นตอนการแปรรูป 09.00 น ออกเดนิ ทางสบู่ า้ นแมจ่ นั ใต้ หมบู่ า้ นทล่ี อ้ มรอบดว้ ยภเู ขา ปา่ ไม้ กาแฟใน Process ต่างๆ ตง้ั แตก่ ระบวนการสีเปลือก และธรรมชาตทิ อ่ี ดุ มสมบรู ณ์ เปน็ หมบู่ า้ นทป่ี ลกู กาแฟออรแ์ กนคิ การหมัก การอบแหง้ และการตากแหง้ ที่มีรสชาติดี ท่ีข้ึนชื่ออีกแห่งหน่ึงของประเทศไทยในปัจจุบัน 11.00 น. ชมิ กาแฟท่ผี า่ นการ Process แตกตา่ งกัน และยงั มปี ระเพณวี ฒั นธรรม ชนเผา่ ทมี่ กี ารสบื ทอดมายาวนาน 12.00 น. รับประทานอาหารกลางวนั และออกเดินทางสบู่ ้านทุง่ เทวี เรยี นรกู้ ระบวนการคัว่ ชง ชิม ชาอัสสัม และกาแฟ 15.00 น. เขา้ เช็คอนิ บา้ นพักโฮมสเตย์ (ทำ� การจองล่วงหน้า) พกั ผอ่ น 12.00 น. รับประทานอาหารกลางวันแบบชนเผ่าชาวอาข่า เพ่อื ผ่อนคลายอิริยาบท 13.00 น. เท่ยี วชมหม่บู า้ น ศกึ ษาเรียนรู้ วฒั นธรรม วิถชี วี ติ เช่น บอ่ นำ้� 16.00 น. เดนิ เทย่ี วชมหมบู่ า้ น ชมเตาเผาแบบโบราณ และการปน่ั เครอื่ ง ศักด์ิสิทธ์ิ โล้ชงิ ชา้ ประตูหมู่บ้าน และภูมปิ ัญญาชนเผา่ ปน่ั ดนิ เผา และการทำ� ขนมกาละแม ขนมพนื้ ถนิ่ ของเมอื งเหนอื 15.00 น. จบทรปิ ด้วยความสุข ความหรรษาและความรู้ 17.00 น. แชอ่ อนเซ็น ด้วยเพจเก็จ Body and Beauty ผอ่ นคลายกลา้ ม เนือ้ จากน้นั ท�ำสปาผมบำ� รงุ เสน้ ผมให้มสี ขุ ภาพดี เงางาม 53 52

ระยะเวลาท่ี เหมาะสม : 2 วัน 1 คนื แผนท่เี สน้ ทาง โปแกรมทอ่ งเทยี่ ว Hold HUG of COFFEE & TAE รูปแบบการเดินทางท่เี หมาะสม : รถส่วนตัว หรอื รถเชา่ ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง : ค่าเช่ารถ 1,200 บาท/วัน ค่าน้�ำมนั 800 บาท/วนั คา่ ทพ่ี กั โฮมสเตย์ พรอ้ มอาหาร 2 มอ้ื ราคาเร่มิ ตน้ 400 บาท ค่าบรกิ ารออนเซ็น ราคาเร่มิ ต้น 40 บาท ค่าบรกิ ารสปาผม ราคาเร่ิมต้น 150 บาท คา่ บรกิ ารนวด ราคาเรมิ่ ตน้ 150 บาท คา่ บรกิ ารทอ่ งเทยี่ วบา้ นแมจ่ นั ใต้ พรอ้ มอาหารเทยี่ ง ราคาเรมิ่ ตน้ 450 บาท เส้นทางเชือ่ มโยงอ่นื : 1) เสน้ ทางอารยธรรมล้านนา เชียงใหม่ - น้ำ� พุรอ้ นท่งุ เทวี – เวียงกาหลง 2) เส้นทางบญุ วดั แสงแก้วโพธิญาณ – น้ำ� พุรอ้ นทุ่งเทวี - วงั มจั ฉาวัดพระ ธาตแุ มเ่ จดีย์ 3) เสน้ ทางชาและกาแฟ ดอยวาวี - ดอยชา้ ง - น�ำ้ พุรอ้ นทุ่งเทวี 4) เสน้ ทางวัฒนธรรมชนเผ่า หว้ ยหินลาดใน – น้ำ� พรุ อ้ นทงุ่ เทวี – บ้านหว้ ยกอ๊ 54 55

น�้ำพุรอ้ นโป่งพระบาท โปรแกรมการทอ่ งเท่ยี วที่ 2 น�้ำพุรอ้ นโป่งพระบาท เส้นทางสายตงึ บา้ นโปง่ พระบาท หมู่ 6 (Body treatment) บำ� บัด รกั ษา และผ่อนคลาย ต�ำบลบ้านดู่ โปรแกรมท่องเที่ยว Hold HUG of SOUL & ART (เที่ยวได้ทง้ั ปี) อำ� เภอเมอื ง โปรแกรมการเดนิ ทาง จงั หวัดเชียงราย 07.00 น. ออกเดินทางจากท่ีพัก จิบกาแฟรถเหลืองแห่งต�ำนานเมือง โทร 05 3150 676 เชยี งราย อาหารเช้า Street Food ข้างหอนาฬกิ าอนั วจิ ติ รที่ ออกแบบโดย อาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ท่ีจะได้สัมผัส เปิดบรกิ ารทุกวนั บรรยากาศ วิถชี ีวติ และอตั ลกั ษณ์คนเชียงราย 09.00 -17.00 น. 07.30 ออกเดินทางสู่วัดร่องขุ่น ออกแบบและก่อสร้างโดยอาจารย์ เฉลมิ ชยั โฆษิตพพิ ฒั น์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ ชมผล 56 งานศิลปะที่มี ทั้งงาน สถาปัตยกรรม, ประติมากรรมปูนปั้น และงานจิตรกรรมไทย ทีง่ ดงาม เปน็ อย่างยิ่ง และแฝงไปดว้ ย หลกั ธรรมคำ� สอนของพทุ ธศาสนาผา่ นศลิ ปะ สขี าวอนั วจิ ติ รงดงาม 09.30 ออกเดินทาง เพ่อื นมสั การ ท่านเจ้าคณุ พระเมธวี ชโิ รดม หรอื ทา่ น ว วชริ เมธี (อาจจะตอ้ งนดั หมายล่วงหนา้ ) และเย่ียมชม ไรเ่ ชิญตะวนั ศูนยว์ ปิ สั สนาสากลทสี่ ามารถเที่ยวชมศลิ ปะและ สถาปัตยกรรมแบบล้านนาที่ ผสมผสานความเป็นเซนเข้าไป ด้วยบรรยากาศแบบสัปปายะ ที่จะท�ำให้การเที่ยวชมของคุณ น้นั ไดร้ ับพลงั กาย พลงั ใจ พลงั จติ ไปพรอ้ มกนั กบั ขอ้ คดิ และ หลกั ธรรมแนวทางปฏบิ ตั ติ น ใหพ้ น้ ทกุ ข์ ทพ่ี บปะและเรยี นรไู้ ด้ ตลอดเส้นทางการเดนิ เทีย่ วชม 57

12.00 น. รับประทานอาหารกลางวัน ท่ีร้านสวรรค์บนดิน ลิ้มรสและ 16.00 น. เขา้ เยี่ยมชมพิพธิ ภัณฑบ์ า้ นด�ำที่สรา้ งโดย อ.ถวัลย์ ดชั นี ศิลปนิ ดืม่ ด�่ำความเปน็ Authentic Food ท่จี ะทำ� ใหค้ ณุ ไดเ้ ข้าใจถงึ ที่ แหง่ ชาตทิ มี่ ฝี มี อื ทางดา้ นจติ รกรรม ปฏมิ ากรรม ชมศลิ ปะแบบ มาทไี่ ปรากเหงา้ ของอาหารและเครอื่ งดม่ื อยา่ งหลงไหลในเสนห่ ์ ล้านนา ทกุ หลังทาดว้ ยสดี ำ� ซ่ึงเปน็ ทีม่ าของค�ำวา่ “บ้านด�ำ” แห่งรสชาติ ซ่ึงเป็นสีท่ี อ. ถวัลย์โปรดปราน ในบ้านแต่ละหลังจะประดับ ด้วยไม้แกะสลกั ท่ีมลี วดลายงดงาม และปริศนาธรรม 13.00 น. เท่ียวชมนิทรรศกาลงานศิลปะจากศิลปินที่ขัวศิลปะ หอศิลป์ สำ� หรบั แสดงงานและสง่ เสรมิ ศลิ ปวฒั นธรรม หอ้ งแสดงงานจดั 17.00 น. ออกเดินสู่วัดห้วยปลากั้งเพ่ือนมัสการหลวงพ่อพบโชค กราบ แสดงนทิ รรศการหมนุ เวยี น ซงึ่ รวบรวมผลงานศลิ ปนิ ในกองทนุ สกั การะบชู าสงิ่ ศักด์ิสิทธิเ์ พอื่ ขอพร ขอโชค ขอลาภยศ และชม ศิลปินเชียงราย นิทรรศการศิลปินไทย นิทรรศการศิลปิน ความอลงั การของสถาปตั ยกรรม ชมความงามของแสงสดุ ทา้ ย เชียงราย และนิทรรสการของศิลปินนานาชาติ ของวนั จบทริปด้วยความสขุ สงบ กาย ใจ จติ 14.30 น. ผอ่ นคลายการเดนิ ทางดว้ ยเพจเกจ็ Body Treatment การแช่ ตัวในบ่อออนเซ็น นำ้� พุร้อนโปง่ พระบาท จากนัน้ เข้ารับบริการ นวดเพื่อบ�ำบัดรักษาอาการเจ็บป่วยต่างๆ เนื่องด้วยน้�ำพุร้อน โป่งพระบาทมีหมอนวดแผนไทยผู้มีความช�ำนาญการบ�ำบัด และรักษาอาการเจ็บป่วยต่างๆ ของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น แกอ้ าการเคลด็ ขดั ยอก และอาการออฟฟติ ซนิ โดม (ตอ้ งจองควิ ล่วงหน้าก่อนเข้าไปแช่ตัว) หรือจะรับบริการนวดฝ่าเท้าเพื่อ ผอ่ นคลายดว้ ย ครมี โลชนั่ สบั ปะรด และรบั เครอ่ื งดมื่ เพม่ิ ความ สดชนื่ และวติ ามนิ ซี ดว้ ยเมนชู าสบั ปะรดทผ่ี ลติ จากสบั ปะรดภู แลและชาอัสสมั 58

ระยะเวลาทีเ่ หมาะสม : 1 วัน แผนท่เี สน้ ทาง โปแกรมท่องเทย่ี ว Hold HUG of SOUL & ART รปู แบบการเดินทางท่ีเหมาะสม : รถสว่ นตวั หรือ รถเชา่ คา่ ใช้จา่ ยในการเดนิ ทาง : 61 คา่ เช่ารถ 1,200 บาท ค่าน้ำ� มัน 800 บาท ค่าบัตรเข้าชม พพิ ิธภัณฑ์บ้านด�ำ 80 บาท ค่าบัตรเขา้ ชมตกึ เจ้าแม่กวนอิม วดั หว้ ยปลากงั้ 40 บาท แชอ่ อนเซน็ ราคาเรม่ิ ตน้ 20 บาท นวดตวั ราคาเริ่มตน้ 150 บาท เสน้ ทางเชือ่ มโยงอื่น : 1) เสน้ ทางว่ิงเทรล ดอยปไู ข่ – นำ้� พุรอ้ นโปง่ พระบาท 2) เส้นทางนักป่ันระยะส้นั น�้ำตกโป่งพระบาท-ดอยปไู ข-่ น้�ำพุรอ้ นโป่งพระบาท 3) เสน้ ทางชมเมือง วดั รอ่ งเสอื เตน้ – น้ำ� พุร้อนโปง่ พระบาท - ไร่ชาฉยุ ฟง 4) เส้นทางสายคาเฟ่ ทานบรนั้ ช์ (brunch) ร้านชีวิตธรรมดา – น้�ำพรุ ้อนโป่งพระบาท - จิบชายามบา่ ย แฮซซิเอนด้า คอฟฟีเ่ ฮา้ ส์ 5) เส้นทางสายเดนิ ทางไกล แชผ่ ่อนคลายท่ีน�ำ้ พรุ ้อน โป่งพระบาท – สนามบินนานาชาตแิ ม่ฟ้าหลวงเชียงราย 60

น้�ำพรุ อ้ นป่าตงึ โปรแกรมการท่องเท่ยี วที่ 3 นำ้� พรุ อ้ นป่าตงึ เสน้ ทางแห่งการผ่อนคลาย บา้ นป่าตงึ หมู่ 11 ตำ� บลป่าตงึ ปลายทางของนกั ผจญภัย อ�ำเภอแมจ่ นั โปรแกรมท่องเทยี่ ว Hold HUG of FIESTA จงั หวดั เชียงราย (เหมาะส�ำหรับเดินทางชว่ ง ธนั วาคม - มกราคม) โทร 08 1998 2539 โปรแกรมการเดนิ ทาง 07.00 น. ออกเดนิ ทางจากทพี่ กั เพอ่ื เดินทางเขา้ ชมงานมหกรรมดอกไม้ เปดิ บรกิ ารทุกวัน 06.00 -18.00 น. อาเซยี น เชยี งรายชมความงดงามของดอกไมห้ ลากหลายสายพนั ธ์ุ ทา่ มกลางท่งุ ดอกไม้ จิบกาแฟกลางสวนดอกไมร้ ิมแม่น้�ำกก 62 09.00 น. ออกเดินทางเพ่ือรับประทานอาหารเช้าด้วยเมนูแนะน�ำ เกาเหลาสหรส ผกั จิงจฉู ่ายสาขานางแล เมนูอาหารเชา้ เลศิ รส เมื่อมาถึงเชยี งรายต้องได้ลิม้ ลอง 09.30 น. ออกเดินทางสู่ดอยตงุ เส้นทางสู่งานสีสันดอยตงุ เทศกาลแหง่ ความสขุ ในลมหนาวชว่ งสง่ ทา้ ยปี เทย่ี วชม กาดชนเผา่ ถนนคน เดนิ สายวฒั นธรรมชนเผา่ ฟนิ ชมิ ชอ็ ปไปกบั สนิ คา้ อาหารชนเผา่ แฟชั่นงานฝีมือชาวไทยภูเขาแบบดั้งเดิม และแบบประยุกต์ เพลนิ ไปกับโชวก์ ารแสดงและการละเล่นชนเผา่ ทีห่ าดูยาก 12.00 น. รับประทานอาหารเท่ียงที่ร้าน ครัวพระต�ำหนัก อาหารที่ใช้ วัตถุดบิ ในโครงการหลวง 63

13.00 น. สนกุ ไปกับสะพานเรอื นยอดไม้ดอยตุง Doi Tung Tree Top ระยะเวลาท่ี เหมาะสม : 1 วัน Walk สงู กวา่ 30 เมตรชมดอกไมเ้ มอื งหนาวนบั รอ้ ยพนั ธท์ุ ส่ี วน รปู แบบการเดนิ ทางทีเ่ หมาะสม : รถส่วนตวั หรอื รถเชา่ แมฟ่ า้ หลวง เข้าชมพระต�ำหนกั สมเดจ็ ย่าที่ไดร้ ับสมาญนามว่า ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง : สวติ เซอรแ์ ลนดแ์ หง่ เมอื งไทย รว่ มกจิ กรรมเวริ ก์ ชอ็ ปสรา้ งสรรค์ คา่ เชา่ รถ 1,200 บาท ของขวัญใหค้ นทรี่ ัก อาทิ ปน้ั เซรามกิ การ์ดดอกไมแ้ ห้ง คา่ นำ้� มัน 800 บาท คา่ บตั รเขา้ ชม สวนดอกไม้แม่ฟา้ หลวง 90 บาท 15.00 น. ออกเดินทางส่นู ำ�้ พรุ ้อนปา่ ตึง เพอ่ื ผอ่ นคลายการเดินทาง ดว้ ย คา่ บตั รเข้าชม พระตำ� หนกั ดอยตุง 90 บาท เพจเกจ็ All My Body ทจ่ี ะเนน้ การผ่อนคลายท้งั เรือนร่าง จะ Doi Tung Tree Top Walk 150 บาท เรม่ิ ตน้ ดว้ ยการแชอ่ อนเซน็ นำ้� พรุ อ้ น เพอ่ื ผอ่ นคลายความเมอ่ื ยลา้ แชอ่ อนเซน็ ราคาเรมิ่ ต้น 50 บาท จากการเดินทาง จากนน้ั เข้าสบู่ รกิ ารสระผมและสปาเสน้ ผม สระผม ราคาเริ่มต้น 60 บาท ก่อนจะเข้าสู่การบ�ำบัดด้วยการนวดเฉพาะจุดที่แสดงอาการ นวดตวั ราคาเร่มิ ตน้ 200 บาท เจบ็ ปวด หรือนวดเพ่ือผอ่ นคลายกล้ามเนอ้ื และ มบี ริการสปา สครบั ตัว ราคาเร่มิ ตน้ 250 บาท สครับ DIY จากสมุนไพร มังคุด ขมิ้นชัน และทนาคา หรือ สครบั รำ� ขา้ วเป็นตัวเลอื กสำ� หรบั การบริการ 16.30 น. จบทริปด้วยความสุข สบาย ผ่อนคลาย กลับสู่ที่พักในเมือง เพื่อพบความอร่อยแบบด้ังเดิมของอาหารเมืองเหนือท่ีร้าน อาหารมาลองเตอะ 64 65

เสน้ ทางเช่อื มโยงอื่น : แผนท่ีเสน้ ทาง โปแกรมท่องเที่ยว Hold HUG of FIESTA 1) เสน้ ทางสายโรแมนติกรมิ นำ้� โขง เชียงของ - เชียงแสน – แมส่ าย – น้ำ� พรุ อ้ นปา่ ตึง 2) เสน้ ทางผจญภยั สายออฟโรด ดอยตุง - ดอยแม่สลอง – นำ�้ พรุ ้อนป่าตึง 3) เส้นทางชาและกาแฟแหง่ ยอดเขา ดอยชา้ ง - ดอยวาวี – แมส่ ลัก – น�ำ้ พรุ ้อนป่าตึง 4) เส้นทางแหง่ อาหารชนเผ่า ดอยผาหมี - ดอยผาฮี้ - ดอยตุง – นำ�้ พุรอ้ นปา่ ตงึ 5) เสน้ ทางสานเมืองสมั พันธ์ เชียงดาว–ดอยอ่างขา่ ง – ฝาง – แมอ่ าย -น�้ำพุรอ้ นปา่ ตึง 6) เส้นทางชาวแคม้ ป์ ดอยหลวงเชยี งดาว - ดอยผา้ หม่ ปก - แมอ่ าย -น�้ำพุร้อนปา่ ตึง 66 67

ท่มี า จาก https://sites.google.com/site/kamonlakcommunication/khwam-hmay- 3 khxng-kar-suxsar การส่ือความหมาย 68 การสอื่ ความหมาย หมายถงึ การถา่ ยโยง ความคิดและถ่ายทอดความรู้ เน้ือหา สาระ ความรสู้ กึ นกึ คดิ ทศั นคติ คา่ นยิ ม ทักษะ ตลอดจนประสบการณ์ของ บุคคลหน่ึงไปยังบุคคลหนึ่ง โดยผ่าน ช่องทางต่างๆ ทั้งทางระบบออนไลน์ (Online) และ ออฟไลน์ (Offline) เช่น การพูดคุย กริยา ท่าทาง การแสดง สีหน้า ภาษาเขียน ภาษาภาพ ซึ่ง การสอื่ ความหมายจะเกดิ ขนึ้ ไดน้ นั้ ตอ้ ง มีองค์ประกอบของการสื่อความหมาย ดงั นี้

1. ผู้ส่งสาร อาจเปน็ เพียง 1 คน หรอื กลมุ่ คนเป็น การสอื่ ความหมายจงึ เปน็ สงิ่ สำ� คญั ในการถา่ ยทอด ผู้นำ� เรื่องราวข่าวสาร เพอ่ื สง่ ไปยังผรู้ บั สาร โดยวิธี บริบทและเอกลักษณ์ ของแหล่งท่องเที่ยวเพื่อ การใดวิธกี ารหนึ่งเพือ่ ให้ผู้รบั สารเขา้ ใจ ก่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจ ส่งเสริมให้เกิดการมี 2. สาร ซง่ึ หมายถงึ เนอื้ หา หรอื สาระของเรอ่ื งราว สว่ นรว่ ม และการเรยี นรรู้ ว่ มกนั รวมทงั้ สรา้ งคณุ คา่ ที่ส่งออกมา ได้แก่เร่ืองราวของแหล่งท่องเที่ยว ใหแ้ หลง่ ทอ่ งเทย่ี ว โดยตวั กลางในการสอ่ื ความหมาย กิจกรรมการใช้ประโยชน์จากน้�ำพุร้อน ประเพณี อาจสร้างขึ้นได้จากสิ่งรอบตัว โดยวิธีการกระตุ้น วถิ ชี วี ิตของชมุ ชนในแหลง่ ทอ่ งเที่ยว เปน็ ต้น ความรู้สึกให้เข้าใจและรับรู้ความหมาย ทั้งนี้ใน 3. ส่อื หรือ ชอ่ งทางในการนำ� สาร ไดแ้ ก่ ตวั กลาง การสื่อความหมายในแหล่งท่องเท่ียวแบ่งองค์ ที่ช่วยถ่ายทอดเหตุการณ์ บทเรียน ความคิด ความร้อู อกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ 1) รูปแบบการสอื่ ทัศนคติ ความรูสกึ ฯลฯ ที่ผ้สู ง่ สารต้องการให้ไป ความหมาย 2) เคร่ืองมือการส่ือความหมาย และ ถงึ ผรู้ บั สาร โดยสอ่ื ทใี่ ชอ้ าจเปน็ ภาษาพดู ภาษาเขยี น 3) บทบาทของการสอื่ ความหมายทางการทอ่ งเทย่ี ว ภาษามือ และภาษากาย ในแบบท่ไี มผ่ า่ นตัวกลาง 3.1 รูปแบบการสื่อความหมาย หรือตอ้ งผา่ นตวั กลาง เชน่ แผน่ พับ ปา้ ย เป็นตน้ 1) การส่ือความหมาย 4. ผรู้ บั สารหรือกลมุ่ เป้าหมาย ไดแ้ ก่ ผู้รับขา่ วสาร ทางเดียว หมายถึงการสื่อสารที่มี เร่ืองราวต่างๆจากผู้สง่ ผู้สื่อสารท�ำการส่ือสารแต่ฝ่ายเดียว 5. ผล ได้แก่ การรับรู้ขา่ วสารของผ้รู บั สาร ซึง่ ผู้รบั โดยไม่รับทราบการตอบสนองของ สารจะเข้าใจข่าวสารมากน้อยเพียงใดข้ึนอยู่กับ ผู้รับสารว่าจะเป็นอย่างไร เช่น ความเหมาะสมของประเภทสอื่ ทใ่ี ชใ้ นสถานการณ์ การติดประกาศ ป้ายข้อมูล คลิป นัน้ และทศั นคติของผรู้ ับสารในขณะนัน้ วิดีโอ เป็นตน้ 6. ขอ้ มลู ยอ้ นกลบั ไดแ้ ก่ การแสดงกริ ยิ าตอบสนอง ของผูร้ บั สารตอ่ ขอ้ มลู ข่าวสารใหผ้ ู้สง่ สารรบั รู้ ทม่ี า จาก https://readthecloud. co/inthanon-nature-trail/ 71

2) การส่ือความหมาย ที่มา จาก https://engoo.co.th/ มกี ารสือ่ สารทีด่ ีเพือ่ กระตุ้นให้นกั ทอ่ งเท่ียวเกิดความสนใจ ความประทับ สองทาง หมายถึงการสื่อสารที่ app/lessons/at-a-tourist-infor- ใจ และประสบการณ์ท่ีดี การส่ือความหมายโดยใช้บุคคลประกอบด้วย ผู้สื่อสารท�ำการสื่อสารแล้วรับทราบ mation-center/tP3kzCwsEee- การบรกิ ารขอ้ มลู ขา่ วสาร การนำ� เทย่ี ว การพดู คยุ กบั กลมุ่ การสอ่ื ความดา้ น การตอบสนองต่างๆ ของผู้ที่รับสาร 6wEfkOKFHkA ชีวิตและวฒั นธรรม เป็นตน้ เช่น แบบสอบถามความคิดเห็น 1.1 การบริการข้อมูลข่าวสาร (Information Service) ผู้ส่ือ การเสวนา การสนทนา การอธบิ าย ความหมายอยปู่ ระจำ� ในแตล่ ะสถานท/ี่ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วเพอื่ ใหบ้ รกิ ารขอ้ มลู ทมี่ กี ารถาม-ตอบ เจา้ หนา้ ทใี่ หบ้ รกิ าร ข่าวสารแก่นกั ท่องเทย่ี ว ข้อมูลนักท่องเท่ียว ท�ำให้ทราบว่า 1.2 การนำ� เท่ียว (The Conducted Activity) กจิ กรรมที่ผู้ส่ือ ผู้รับสารมีความคิดเห็นต่อส่ิงท่ีได้รับ ความหมายรว่ มเดนิ ทางไปกบั นกั ทอ่ งเทยี่ ว เพอื่ สอื่ ความหมายจากสถานท่ี อย่างไร เข้าใจหรือไม่เขา้ เริม่ ต้นจนถงึ สถานท่ีสดุ ทา้ ยตามเสน้ ทางการท่องเท่ียวทเ่ี ลอื กไว้ 3.2 เคร่อื งมอื การสื่อความหมาย 1.3 การพดู คยุ กบั กลมุ่ (Talk to Group) การนำ� เสนอพดู คยุ และ ตอบคำ� ถามเกย่ี วกบั ขอ้ มลู ความเปน็ มาประวตั ศิ าสตรข์ องแหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว ในการส่ือความหมายมีทั้งการใช้อุปกรณ์ ใช้เทคนิคซ่ึงต้อง ในสถานทต่ี า่ งๆ เชน่ หอ้ งประชมุ กลางแจ้ง ลานกองไฟ เพื่อเปดิ โอกาสให้ สอดคล้องกับทรัพยากรท่ีจะใช้ส่ือ เคร่ืองมือส่ือของแต่ละชนิดควรเลือก นักท่องเทย่ี วได้เข้าใจ ซาบซง้ึ และตระหนักถงึ คณุ คา่ ของแหล่งทอ่ งเทย่ี ว ใหเ้ หมาะสมกบั วตั ถปุ ระสงค์ มเี นอ้ื หางา่ ยตอ่ การเขา้ ใจ สรา้ งสรรค์ ไมน่ า่ เบอื่ 1.4 การสอ่ื ความดา้ นชวี ติ และวฒั นธรรม (Living Interpretation ซึ่งการส่ือความหมายจำ� แนกเปน็ 2 ประเภท คอื 1) การสอ่ื ความหมาย and Cultural Demonstration) ผ้สู อื่ ความหมายได้มกี ารแนะน�ำ โดย โดยใชส้ ื่อบคุ คล และ 2) การสื่อความหมายโดยใช้สือ่ ส่งิ ของทไี่ ม่ใชบ้ คุ คล การสาธติ หรอื แสดงละครเกยี่ วกบั มรดกวฒั นธรรมของแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วนนั้ 1) การส่ือความหมายโดยใช้ส่ือบุคคล (Personal Attended ให้แกน่ ักท่องเทยี่ วได้ชม Services) หรอื แบบวจนภาษา หมายถงึ การสอ่ื ความหมายโดยใชภ้ าษาพดู ส่ือบุคคล สามารถเป็นตัวกลางในการสื่อความหมายที่ดีได้ เป็นการสื่อความหมายโดยใช้คนในการสื่อสารข้อมูลไปยังนักท่องเที่ยว เน่ืองจากมีความยืดหยุ่น สามารถปรับเปลี่ยนสถานการณ์ให้เป็นไปตาม เชน่ มคั คเุ ทศก์ วทิ ยากรบรรยายเพอื่ ถา่ ยทอดความรู้เนอ้ื หาใหแ้ กน่ กั ทอ่ งเทย่ี ว กระบวนการสื่อความหมายท่ีเตรียมไว้ได้ ในขณะเดียวกันอาจจะไม่ ผู้ส่ือความหมายจะต้องสามารถตอบค�ำถามนักท่องเที่ยวได้ และ สามารถเขา้ ถึงผู้ฟงั จำ� นวนมาก จึงท�ำให้การสื่อความหมายนน้ั มีข้อจ�ำกัด เม่ือมีนกั ท่องเท่ยี วจำ� นวนมาก 72 73

2) การสื่อความหมายโดยใช้สื่อส่ิงของท่ีไม่ใช้บุคคล (Non- 3.3 บทบาทของการสอ่ื ความหมายทางการทอ่ งเท่ยี ว personal or Unattended Services) หรือ แบบอวจนภาษา หมายถงึ การสือ่ ความหมายมีบทบาทสำ� คญั ตอ่ การท่องเทีย่ วอย่างย่งั ยืน การส่ือความหมายโดยใช้ภาษากาย ภาษาเขียน และภาษามือ โดยไม่ใช้ โดยนกั ทอ่ งเทยี่ วทไ่ี ดร้ บั ความรู้ ความเขา้ ใจ และประสบการณก์ ารทอ่ งเทยี่ ว บุคคลคือการส่ือความหมายอย่างผิวเผินและไม่ควรใช้ส่ือประเภทนี้เพียง ที่ดีจะ ส่งผลต่อความย่ังยืนทางด้านส่ิงแวดล้อมหรือทรัพยากรธรรมชาติ อย่างเดียว หรือใช้ทดแทนส่ือบุคคล แต่ควรใช้เป็นเครื่องมือในการสร้าง เศรษฐกิจ และชุมชนในแหล่งท่องเท่ียว นอกจากน้ันการสื่อความหมาย ความเขา้ ใจใหแ้ กน่ กั ทอ่ งเทย่ี วมากยง่ิ ขน้ึ การสอื่ ความหมายโดยไมใ่ ชบ้ คุ คล ยงั สามารถช่วยลดผลกระทบทเี่ กิดจากนกั ท่องเท่ยี ว โดยสามารถควบคมุ ประกอบดว้ ยอปุ กรณ์โสต (Audio Devices) ตวั อย่างเชน่ นักท่องเที่ยวให้หลีกเล่ียงการใช้พื้นที่เปราะบางทางธรรมชาติที่ส่งผล กระทบต่อสิ่งแวดล้อมและ วัฒนธรรมในแหล่งท่องเที่ยว ดังน้ันการส่ือ ปา้ ย (Signs) ส่ิงพมิ พ์ (Publications) ความหมายในแหล่งท่องเที่ยวจึงเป็น ปัจจัยท่ีส�ำคัญในการสนับสนุน การพัฒนาและการจัดการแหล่งท่องเท่ียวอย่างยั่งยืน โดยบทบาทของ ทีม่ า จาก http://www.chiangraifocus.net ทีม่ า จาก http://www. หมายเหตุ. จาก การทอ่ งเทีย่ วโดยชมุ ชนจงั หวดั เชยี งราย การส่ือความหมายจ�ำแนกเป็น 3 ประเด็น คือ 1) บทบาทด้านการให้ [Brochure] ความรู้ ความเข้าใจ 2) บทบาทด้านการสร้างความเพลิดเพลิน และ นิทรรศการ 3) บทบาทดา้ นการอนุรักษ์และการพัฒนาอยา่ งยงั่ ยนื โดยมีรายละเอยี ด (Exhibit indoor) ศนู ยบ์ รกิ ารขอ้ มลู นกั ทอ่ งเทย่ี ว ดงั ตอ่ ไปน้ี (Visitor Center) 1) บทบาทด้านการใหค้ วามรู้ ความเข้าใจ การสอ่ื ความหมายชว่ ยใหน้ กั ทอ่ งเทย่ี วไดร้ บั ความรู้ ความเขา้ ใจ ทีม่ า จาก https://www.chiangraifocus.com/article/299 ที่มา จาก https://www.chiangraiairport.com/chiang-rai-airport-photo-gallery/ ในคุณค่าความส�ำคัญของทรัพยากรธรรมชาติ ประวัติศาสตร์ และ ศิลปวัฒนธรรมในแหล่งท่องเที่ยว ซึ่งอาจอยู่ในลักษณะรูปธรรมหรือ 74 นามธรรมของวัฒนธรรมท้องถ่ินท่ีสืบทอดมาเป็นเวลาช้านาน ช่วยให้นัก ทอ่ งเท่ยี วเกิดความรสู้ ึกคลอ้ ยตามที่ผูส้ ่งสารนำ� เสนอ เช่น เกดิ ความร้สู ึก ซาบซงึ้ ในเรือ่ งราวนำ� เสนอหรอื ความรู้สกึ ตืน่ ตาตนื่ ใจในความงดงาม 2) บทบาทดา้ นการสรา้ งความเพลิดเพลิน การสอ่ื ความหมายมสี ว่ นสำ� คญั ในการเสรมิ สรา้ งความประทบั ใจ และประสบการณก์ ารเดนิ ทางแกน่ กั ทอ่ งเทยี่ วโดยตรง ชว่ ยเพม่ิ โอกาสให้ 75

นกั ทอ่ งเทย่ี วกลบั มาเยยี่ มชมบอ่ ยๆ ครง้ั ดงั นน้ั กจิ กรรมการสอื่ ความหมาย กิจกรรมการท่องเที่ยวต่างๆ เช่น แนวทางการปฏิบัติท่ีเหมาะสมต่อ ควรมคี วาวมสนุกสนานเพลิดเพลนิ สร้างความบันเทิงใจมากกว่าใหส้ าระ ทรพั ยากรธรรมชาติ โดยใหค้ ำ� แนะนำ� และหลกี เลยี่ งการใชพ้ น้ื ทท่ี เ่ี ปราะบาง ความรู้เพียงอย่างเดียว และควรกระตุ้นความสนใจให้นักท่องเที่ยวมี หรือการใช้พนื้ ทหี่ นง่ึ พนื้ ท่ีใดมากเกนิ ไป เป็นตน้ ความรู้สึกเสมือนว่าตนเองอยู่ในเหตุการณ์จริง ท�ำให้นักท่องเท่ียวมี 3.3 การพัฒนาเศรษฐกิจ การส่ือความหมายสามารถสร้าง ส่วนร่วมในสรา้ งความเพลิดเพลินในเหตกุ ารณท์ ีก่ ำ� ลังนำ� เสนอ ซึง่ จะช่วย ประสบการณ์ที่ดีให้แก่ นักท่องเท่ียวได้ ท�ำให้นักท่องเท่ียวใช้เวลาใน เสริมสรา้ งบรรยากาศใหน้ า่ สนใจ แหล่งท่องเท่ียวได้ยาวนานขึ้นและมีโอกาสที่จะกลับมาใช้บริการอีก ซ่ึง 3) บทบาทดา้ นการอนรุ กั ษ์และการพฒั นาอยา่ งยง่ั ยืน เปน็ โอกาสในการสรา้ งงาน สรา้ งรายไดส้ ง่ เสรมิ การพฒั นาเศรษฐกจิ อยา่ ง การส่ือความหมายมีบทบาทส�ำคัญในการปลูกจิตส�ำนึกให้ ยัง่ ยนื ใหก้ ับชมุ ชน นกั ทอ่ งเทยี่ วไดต้ ระหนกั ถงึ คณุ คา่ ของทรพั ยากรธรรมชาติ ประวตั ศิ าสตร์ 3.4 การพัฒนาชุมชน การสื่อความหมายท�ำให้ชุมชนมี และศิลปวัฒนธรรมของชุมชนท้องถิ่น สนับสนุนการเรียนรู้และสร้าง ความภาคภมู ใิ จซาบซงึ้ กบั วฒั นธรรม ประเพณแี ละวถิ ชี วี ติ ของคนในชมุ ชน ความประทับใจ ซ่ึงส่งผลให้มีทัศนคติเป็นบวกต่อการให้ความร่วมมือใน มีทัศนคติที่ดี ท�ำให้เกิดความสัมพันธ์อันดีงามระหว่างคนในชุมชนและ การอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรการท่องเที่ยวให้เกิดความย่ังยืน โดยมี นักท่องเที่ยว ส่งผลให้คนในชุมชนสนับสนุนการท่องเท่ียวและร่วมใจกัน วัตถุประสงค์มุ่งให้เกิดความตระหนักและน�ำไปสู่การมีส่วนร่วมใน อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเพื่อเป็น การอนุรักษ์และก่อให้เกิดประโยชน์แก่ชุมชนในระยะยาวท้ังในด้าน สิ่งดงึ ดดู ใจซ่งึ เปน็ ผลิตภณั ฑท์ างการทอ่ งเทีย่ วตอ่ ไป เศรษฐกจิ สงั คม และสงิ่ แวดลอ้ ม จำ� แนกตามวตั ถปุ ระสงค์ 4 ด้านดงั นี้ การส่ือความหมายในแหล่งท่องเท่ียวมีปัจจัยส�ำคัญคือการเลือก 3.1 การอนรุ กั ษท์ รัพยากรธรรมชาติ ส่งิ แวดล้อมและมรดก ใชว้ ิธกี ารและเทคนคิ ในการถา่ ยทอด เรือ่ งราว ข้อมลู วัฒนธรรมการสื่อความหมายเพ่ือการอนุรักษ์เชิงนิเวศและเป็นส่วนที่ จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ การสอ่ื ความหมายในแหลง่ ทอ่ งเทยี่ วทป่ี ระสบ ส�ำคัญในการส่งเสริมการปลูกจิตส�ำนึกของนักท่องเท่ียว ให้ตระหนักถึง ความส�ำเร็จข้ึนอยู่กับปัจจัยด้าน การเลือกใช้ วิธีการและเทคนิคใน คุณค่าของส่ิงแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงมรดกวัฒนธรรมที่ การถ่ายทอดข้อเท็จจริง เร่ืองราวท่ีเข้าใจง่าย ท�ำให้นักท่องเท่ียวกลุ่ม สบื ทอดกนั มาแตช่ า้ นานในแหลง่ ทอ่ งเทยี่ วนนั้ ๆ จนกระทง่ั เกดิ การอนรุ กั ษ์ เปา้ หมายเกิดความสนใจ ไดร้ ับความรู้ ความเพลดิ เพลิน และช่วยกระตนุ้ และการพัฒนาอย่างย่ังยืนในระยะยาว ให้นักท่องเท่ียวเกิดความตระหนักถึงคุณค่าและความส�ำคัญของแหล่ง 3.2 การจดั ระเบยี บนกั ทอ่ งเทย่ี ว การสอ่ื ความหมายเปน็ เครอ่ื งมอื ท่องเทยี่ วตลอดจนนำ� ไปสกู่ ารสร้างทศั นคติทดี่ ตี อ่ การอนรุ ักษ์และพฒั นา ในการให้ความรู้แก่นักท่องเที่ยวเกี่ยวกับพฤติกรรมที่เหมาะสมและไม่ ทรัพยากรการท่องเท่ียวให้ย่ังยืน เหมาะสมของนักท่องเท่ียว ในแหลง่ ทอ่ งเทีย่ ว เพือ่ ใหน้ ักท่องเท่ียวปฏิบตั ิ ตนได้อย่างเหมาะสม ช่วยลดผลกระทบท่ีไม่พึงประสงค์ท่ีอาจเกิดจาก 77 76

3.4 กรณีศกึ ษา ป้ายแผนที่ การสอื่ ความหมาย ของนำ�้ พรุ ้อนดอยสะเก็ด จังหวดั เชยี งใหม่ แสดงท่ีต้งั จดุ ให้บรกิ าร ต่างๆ ในพ้นื ทีน่ �้ำพุร้อน ท่ีมา จาก https://www.emagtravel.com/archive/doisaked-hot-spring.html ปา้ ยขอ้ มลู 78 ภาษาต่างชาติ คำ� แนะนำ� สำ� หรบั วิธกี ารแช่น�้ำพุรอ้ น ปา้ ยใหข้ ้อมลู นำ� พรุ ้อน ท่มี า จาก https://www.emagtravel.com/archive/doisaked-hot-spring.html 79

4 การด�ำเนินการดา้ นการตลาด การด�ำเนินการด้านการตลาด หมายถึง การสรา้ งกลยทุ ธเ์ พอื่ จงู ใจนกั ทอ่ งเทยี่ วให้ มาท่องเที่ยวในแหล่งท่องเที่ยวเป้าหมาย โดยใช้กลยุทธ์ น�ำเสนอเอกลักษณ์เฉพาะ ทีโ่ ดด่ เดน่ แตกต่างและ น่าสนใจ รวมท้ัง การใหบ้ รกิ ารทเี่ ชอ่ื มโยงกบั จดุ เดน่ ในพนื้ ที่ เพ่ือสร้างภาพลักษณ์หรือตราสินค้าท่ี นักท่องเที่ยวเชื่อม่ันในคุณภาพของสินค้า และบริการผ่านการสื่อสารในรูปแบบส่ือ ประชาสัมพันธ์และช่องทางท่ีใช้ใน การส่ือสารกับลูกค้า โดยมีรายละเอียด ดงั น้ี 80

4.1 การสร้างตราสนิ คา้ การสร้างเอกลักษณ์ของตราสนิ คา้ ประกอบดว้ ย 5 ข้นั ตอนคือ 1) ศึกษา ตราสนิ คา้ หรอื ยหี่ อ้ (Brand) หมายถงึ รปู แบบของภาพพจนแ์ ละ ผู้ชมคู่แข่ง และจุดแข็งของตราสินค้า 2) ออกแบบโลโก้และเทมเพลต แนวความคดิ ในรปู อตั ลกั ษณ์ คำ� ขวญั และผลงานออกแบบของสนิ คา้ และ ส�ำหรบั ธุรกิจ 3) การสอื่ สารที่จะใช้ เพ่ือเชื่อมต่อกบั ผ้ชู มทางโฆษณาและ ผลิตภัณฑ์ ท้ังยังเป็นข้อมูลเชิงมโนธรรม ท่ีแสดงออกทางรูปธรรมด้วย บนโซเชยี ลมเี ดยี 4) รวู้ า่ ควรหลกี เลยี่ งอะไร และ 5) มกี ารตดิ ตาม ตรวจสอบ สัญลักษณ์ ท่ีสื่อถึงบริษัท สินค้า บริการ หรือกลุ่มผู้ขายท่ีแตกต่างจาก โดยมรี ายละเดียดดงั ต่อไปนี้ คู่แข่งขัน การสร้างตราสินค้าให้เป็นที่จดจ�ำของลูกค้า เกิดข้ึนได้จาก 1) ศึกษาผู้ชม คู่แขง่ และจุดแขง็ ของตราสนิ คา้ เม่อื เร่ิมตน้ ธรุ กจิ การโฆษณา การบอกตอ่ การออกแบบที่มเี อกลักษณโ์ ดดเด่น ในปัจจุบัน ข้นั ตอนแรกในการสร้างเอกลกั ษณข์ องตราสนิ ค้า (Brand Identity) คอื การสร้างตราสินค้า เป็นส่วนส�ำคัญของวัฒนธรรม และปรัชญาการ การศึกษาตลาดซ่งึ ประกอบด้วย หา้ องค์ประกอบ ดังนี้ ออกแบบ 1.1 Audience (รูจ้ กั ผชู้ ม) เปน็ เรอื่ งปกตทิ ค่ี นแตกตา่ งกัน และ ตราสินค้าประกอบด้วย ชื่อตราสินค้า (Brand name) หรือ มีความต้องการท่ีต่างกัน นั่นท�ำให้ไม่สามารถน�ำเสนอสินค้าและบริการ (ช่ือ) ยห่ี อ้ คือส่วนที่สามารถอา่ นออกเสยี งได้ และ เครือ่ งหมายตราสนิ ค้า สำ� หรับเดก็ ด้วยวิธเี ดยี วกนั กับการเสนอสินค้าส�ำหรบั ผ้ใู หญ่ได้ การเรยี น (Brandmark) คือส่วนทีไ่ ม่สามารถอา่ นออกเสียงได้ แตส่ ามารถจดจำ� ได้ รู้ส่ิงท่ีผู้ชมของเราต้องการจากธุรกิจ จึงมีความส�ำคัญมากต่อการสร้าง อาทิสญั ลกั ษณ์ รูปแบบ สสี นั ตวั อักษรประดิษฐ์ เสยี ง หรอื รูปทรงท่จี ดจำ� ตราสินคา้ ให้คนจดจ�ำและหลงรกั ได้ง่ายอย่างรองเท้าบตู แฟชัน่ เป็นตน้ หากเปน็ ภาพสญั ลกั ษณอ์ ย่างเดยี ว 1.2 Value Proposition & Competition (รคู้ ุณค่าหรือจุด สว่ นนอี้ าจเรยี กว่าเปน็ ตราเครื่องหมาย (logo) แข็งของตราสินค้า และรู้จกั คแู่ ข่ง) การรคู้ ณุ ค่าและจดุ แขง็ ของตราสินค้า คอื การรวู้ า่ อะไรทท่ี ำ� ใหธ้ รุ กจิ ของเราโดดเดน่ ในอตุ สาหกรรมเดยี วกบั เราได้ 4.2 กลยุทธ์การสร้างตราสนิ ค้า แบบง่าย รู้ว่าส่ิงใดท่ีเราสามารถมอบให้ผู้บริโภคโดยที่ธุรกิจเจ้าอ่ืนท�ำไม่ได้ อีกท้ัง การสรา้ งตราสนิ คา้ หมายถงึ กจิ กรรมการตลาดทธ่ี รุ กจิ ใชเ้ พอ่ื สรา้ ง รู้จักข้อแตกต่างระหว่างเราและคู่แข่ง ซึ่งมีความส�ำคัญต่อการพัฒนา ภาพลักษณ์ ผ่านการสร้างช่ือ สัญลักษณ์ และสื่อต่างๆ เพ่ือให้ลูกค้า ตราสินค้าใหป้ ระสบความสำ� เรจ็ การสังเกตคแู่ ขง่ และเรยี นรู้ความเปน็ ไป สามารถจดจ�ำธุรกิจได้ การสร้างตราสินค้าคือการท�ำให้บริษัทและ ของพวกเขา จะเปน็ บทเรยี นใหก้ บั เรา เกย่ี วกบั เทคนคิ การสรา้ งตราสนิ คา้ ผลติ ภัณฑ์มีความแตกต่างจากคูแ่ ข่งในสายตาลูกคา้ ว่าแบบไหนใช้งานได้ดีและแบบไหนทไี่ มค่ วรท�ำ “เอกลกั ษณต์ ราสนิ คา้ ” ทแ่ี ขง็ แกรง่ เปน็ สง่ิ สำ� คญั สำ� หรบั ธรุ กจิ 1.3 Mission (มีพนั ธกิจและวิสยั ทศั นท์ ีช่ ัดเจน) หรือพันธกจิ ของ ที่จะสร้างความแตกต่างจากคู่แข่ง ซ่ึงหากคุณก�ำลังพัฒนาเอกลักษณ์ บริษัททชี่ ัดเจน ซึ่งเกยี่ วโยงกับวิสยั ทศั นแ์ ละเป้าหมายของธุรกิจ จะชว่ ย ตราสินค้าของธุรกิจคุณ สิ่งส�ำคัญท่ีสุดคือค้นหาจุดยืน ท่ีคุณแตกต่าง สรา้ งบุคลิกภาพทชี่ ัดเจนให้กบั ธรุ กิจได้ จากคนอื่นๆ” 83 82

1.4 Personality (บคุ ลกิ ภาพของตราสินคา้ ) เปน็ การสร้าง 2) ออกแบบโลโก้ และเทมเพลตของธุรกิจ Logo (โลโก้) เป็น ภาพลักษณห์ รือบุคลิกภาพของตราสนิ คา้ โดยใชร้ ูปแบบ สี และภาพ เพือ่ องค์ประกอบส�ำคญั ในกระบวนการสรา้ งตราสินค้า โลโกม้ ักจะเป็นส่วนที่ แสดงความเป็นตราสินค้าออกมา ซึ่งรูปแบบ สี และภาพเหล่าน้ันจะ คนจดจ�ำได้ดีที่สุดของตราสินค้า เพราะปรากฎอยู่ในทุกส่วนของการน�ำ สมั พันธก์ บั โทนหรอื อารมณค์ วามรู้สกึ ของตราสินค้าดว้ ย เช่น ตราสนิ คา้ เสนอ เช่นเวบ็ ไซต์ นามบัตร โฆษณาออนไลนข์ องบริษัท ซึ่งโลโก้ทปี่ รากฎ แสดงถึงภาพลักษณ์ที่มน่ั ใจ กระฉบั กระเฉ หรอื แสดงภาพลกั ษณค์ วามมี อยู่อยู่ในแต่ละชิน้ งานควรมคี วามกลมกลนื ในทิศทางเดยี วกัน ไหวพริบ เป็นมืออาชีพ เป็นต้น 1.5 การวิเคราะห์ SWOT เป็นประโยชน์ตอ่ การทำ� ความเขา้ ใจ 10 กลยทุ ธท์ �ำ ตราสนิ ค้า แบบง่าย ตราสินค้า ถึงจุดอ่อน จุดแขง็ ช่วยให้เราค้นหาคาแรคเตอรท์ ่เี ราตอ้ งการ ประกอบดว้ ยหลกั การสำ� คัญดงั นี้ นำ� เสนอในตราสนิ คา้ ได้ โดย SWOT มีความหมายดงั ตอ่ ไปน้ี 1) ชื่อตอ้ งดี จ�ำงา่ ย 2) โลโก้สอดคล้องกบั ช่ือ SStrengths (จดุ แขง็ ) WWeaknesses (จดุ อ่อน) 3) สโลแกนสอ่ื ถึงความหมาย และบอกประโยชน์ของสินค้า 4) แพ็คเกจดดู ี จดุ เดน่ หรือจุดแข็ง จดุ ดอ้ ยหรอื จดุ ออ่ น 5) มี การจัดกล่มุ ลกู ค้าและการวางต�ำแหน่งสินค้าท่ีชัดเจน ของตราสินคา้ เองทีท่ �ำให้ได้ ของตราสนิ คา้ ทจี่ ะตอ้ งหาวธิ ี 6) สรา้ ง เอกลักษณ์ของตราสินค้าทแี่ ตกต่างและโดเดน่ เปรยี บเหนอื คแู่ ขง่ เอกลกั ษณ์ ในการแก้ไข 7) มี บคุ ลิกภาพ ท่ีชัดเจน และแตกตา่ ง ท่ไี มม่ คี แู่ ข่ง เจา้ ใดสามารถ 8) หาชอ่ งว่างของตราสนิ คา้ กบั คูแ่ ข่งให้เจอ เลียนแบบได้ 9) สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของลูกค้า 10) ท�ำอย่างตอ่ เน่ือง OOpportunities (โอกาส) TThreats (อุปสรรค) 3) การสอ่ื สารทเ่ี ลอื กใช้ เพอื่ เชอ่ื มตอ่ กบั ผชู้ มผา่ นการโฆษณาและ โอกาสจากสภาพ เป็นข้อจ�ำกัดท่ีเกิด บนโซเชียลมเี ดีย คือ การสรา้ งคอนเทนต์หรอื เรอื่ งราวท่ีมคี ุณภาพในทกุ ๆ แวดลอ้ มภายนอกของบรษิ ทั จากสภาพแวดล้อมภายนอก ดา้ น คอนเทนตค์ ือสง่ิ ท่แี ทนตราสินค้า สะทอ้ นตัวตนของตราสินค้าและ เอื้อประโยชน์หรือส่งเสริม ซงึ่ ธรุ กจิ จำ� เปน็ ตอ้ งปรบั กลยทุ ธ์ ทำ� หน้าทเี่ สมือนพนักงานขาย รา้ นค้าและ แผนกการตลาด การสอ่ื สารท่ี การด�ำเนนิ งานขององค์กร การตลาดให้สอดคล้องและ มปี ระสทิ ธิภาพ ควรคำ� นึงถึงปัจจัยดังต่อไปนี้ พยายามขจัดอุปสรรคต่างๆ ที่เกิดขึ้นนน้ั 85 84

3.1 Connection & Emotion (ความสัมพันธ์ และอารมณ)์ การสงั เกตการณจ์ ากความคิดเห็นของผูบ้ ริโภคและ การพูดคยุ โต้ตอบใน ผู้บริโภคมักจะชอบเร่ืองราวที่เข้าถึงอารมณ์ และสามารถท�ำให้พวกเขา โซเชียลมีเดยี เป็นตน้ เพอื่ ตรวจสอบและรับรูว้ ่าผูบ้ ริโภคมปี ฏิสมั พนั ธก์ บั เปลย่ี นแปลงบางอยา่ งได้ เอกลกั ษณข์ องตราสนิ คา้ ทแี่ ขง็ แกรง่ จะสามารถ ตราสินค้าอย่างไร เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลในการพัฒนาและปรับปรุง สรา้ งการเชอื่ มโยงทางอารมณก์ บั ผบู้ รโิ ภค ซง่ึ เปน็ รากฐานทม่ี น่ั คงสำ� หรบั เอกลักษณ์ของตราสินค้าตามความต้องการของลูกค้า ทั้งน้ีการสร้าง การสร้างความสัมพนั ธท์ ี่ยั่งยืนกบั ตราสนิ คา้ ตราสนิ คา้ ทนี่ ่าจดจ�ำ (Brand Identity) จะต้องใช้ท้ังรปู แบบ ตัวอกั ษร สี 3.2 Advertise (การโฆษณา) การโฆษณาท้งั ในรปู แบบด้งั เดมิ รูปภาพ และภาษาที่ส่ือถึงธุรกิจได้ชัดเจนและสอดคล้องกัน เพื่อให้ผู้ และแบบดจิ ทิ ลั มปี ระสทิ ธภิ าพทสี่ ดุ ในการแนะนำ� ตราสนิ คา้ ของผลติ ภณั ฑ์ บริโภครับรู้ไดท้ นั ทีวา่ โลโกห้ รือเอกลักษณท์ พ่ี วกเขาพบเห็นคือใคร สู่สายตาโลก และเป็นวิธีการท่ีส่งข้อความ เอกลักษณ์ หรือจุดยืนของ จะเห็นได้ว่า Identity ของตราสินค้าเป็นมากกว่าค�ำว่าช่ือและ ตราสินค้าไปยังผู้บริโภคกลุ่มเป้าหมายให้รับรู้ได้ผ่านการมองเห็นและ สัญลักษณ์ ท้ังน้ีหมายรวมถึงการมีเอกลักษณ์ท่ีโดดเด่น แตกต่างและ การได้ยนิ สร้างการจดจ�ำใหเ้ ข้าไปอยูใ่ นใจของผ้บู รโิ ภค 3.3 Social Media (โซเชยี ลมเี ดีย) หมายถึงการเชอ่ื มต่อกับ 4.3 กระบวนการพัฒนาตราสินค้าเพื่อการท่องเที่ยว (The Brand ผู้บริโภคหรือส่ือสารผ่านโซเชียลมีเดีย มีแพลตฟอร์มบนอินเทอร์เน็ต Building Process) มากมายทสี่ ามารถใชเ้ พอ่ื สรา้ งเอกลกั ษณ์ และนำ� เสนอตวั ตนของตราสนิ คา้ กระบวนการในการพฒั นาและสรา้ งตราสินคา้ ประกอบดว้ ย 5 โซเชยี ลมเี ดยี มคี วามสำ� คญั โดยตรงตอ่ การสรา้ งความสมั พนั ธข์ องลกู คา้ กบั ขัน้ ตอนคือ 1) การพฒั นาผลติ ภณั ฑ์ (Development) 2) การออกแบบ ตราสินค้า โดยเฉพาะอย่างย่ิงเกี่ยวกับค�ำถามหรือข้อสงสัยจากลูกค้า บรรจภุ ณั ฑ์ (Packaging) 3) การสรา้ งอตั ลกั ษณ์ (Identity) 4) การสอ่ื สาร ซงึ่ การตอบสนองลกู คา้ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพเปน็ โอกาสสรา้ งชอื่ เสยี งใหก้ บั การตลาดเชิงบูรณาการ (Integrated Marketing Communication ตราสนิ คา้ -IMC) และ 5) กระบวนในการท�ำงาน (Process) ในการติดตอ่ ซ้ือขายกับ 4) รวู้ า่ ควรหลกี เลย่ี งอะไร ไดแ้ ก่ การไมท่ ำ� ตามหรอื ลอกเลยี นแบบ ลูกค้าท่ีมีการบริหารจัดการประสบการณ์ของลูกค้าให้มีความประทับใจ คู่แขง่ ขนั ทด่ี ำ� เนินกิจการดา้ นธรุ กิจ อยา่ งเดยี วกัน หรอื ใกล้เคยี งกนั แต่ เก่ียวกับตราสินค้าจนเกิดเป็นความทรงจ�ำที่ดีเก่ียวกับตราสินค้า สง่ิ ทคี่ วรทำ� คอื พจิ ารณาสง่ิ ทคี่ แู่ ขง่ ขนั ทำ� สำ� เรจ็ แลว้ นำ� มาวเิ คราะหต์ อ่ ยอด มรี ายละเอยี ดดงั น้ี เปน็ ความคดิ ใหม่ ทแี่ ตกตา่ งและสรา้ งสรรค์ ซง่ึ จะทำ� ใหเ้ กดิ ผลติ ภณั ฑแ์ ละ 1) การพฒั นาผลิตภณั ฑ์ (Development) กำ� หนดคณุ ลักษณะ บริการทโ่ี ดดเด่น และแข่งขันได้ในอุตสาหกรรม ของสนิ คา้ ทจ่ี ะนำ� ไปสกู่ ารกำ� หนด ค�ำม่นั สญั ญาของ Brand ทีจ่ ะบอกกบั 5) การติดตามตรวจสอบ หมายถงึ การประเมนิ เอกลกั ษณ์และ ผูบ้ รโิ ภคกลุม่ เป้าหมายว่าเขาจะไดอ้ ะไรจากตราสนิ ค้า การออกแบบตราสินค้าที่น�ำเสนอในตลาดว่ามีประสิทธิภาพหรือไม่ โดย วัดผลด้วยการใช้เคร่ืองมือ Google Analytics, การส�ำรวจ, 87 86

2) การออกแบบบรรจภุ ณั ฑ์ (Packaging) เพอ่ื ให้สะท้อนบุคลิก 5) กระบวนในการท�ำงาน (Process) ในการติดต่อซ้ือขายกับ อนั เปน็ เอกลกั ษณข์ องตราสนิ คา้ ไมว่ า่ จะเปน็ ภาชนะบรรจุ ชอื่ เครอ่ื งหมาย ลูกค้าทมี่ ีการบรหิ ารจดั การ ประสบการณข์ องลูกคา้ ใหม้ ีความประทบั ใจ การค้า ฉลากสนิ ค้า เก่ียวกับตราสินค้าจนเกิดเป็นความทรงจ�ำท่ีดีเก่ียวกับตราสินค้า และ 3) การสรา้ งอตั ลกั ษณ์ (Identity) ทจ่ี ะบง่ บอกถงึ ความเปน็ ตราสนิ พัฒนาเป็นภาพลักษณ์ที่ดีของตราสินค้าอยู่ในห้วงคิดค�ำนึงอยู่สม่�ำเสมอ ค้าที่ชัดเจนท�ำให้ผู้บริโภคจดจ�ำ ได้ทุกคร้ังที่ได้พบเห็น สะท้อนบุคลิก ตามแนวทางการบรหิ าร ประสบการณล์ ูกคา้ (Customer Experience คณุ ลกั ษณะทเี่ ปน็ เอกลกั ษณข์ องตราสนิ คา้ Brand Identity เปน็ การรวม Management) และหลกั การบรหิ ารความสมั พนั ธก์ บั ลกู คา้ (Customer กันของ ช่ือ เคร่ืองหมาย สัญลักษณ์ การออกแบบ บรรจุภัณฑ์และ Relationship Management) คณุ ประโยชนข์ องสนิ คา้ หรอื บรกิ าร ซง่ึ เกยี่ วขอ้ งกบั ภาพลกั ษณท์ ลี่ กู คา้ รบั การบรหิ ารจัดการตราสินค้า เพอ่ื สรา้ งความภักดีใหเ้ กดิ ขน้ึ ในใจ รู้หรือนึกได้ การสรา้ ง Brand Identity กลา่ วได้วา่ เปน็ การรวมของทุกสิ่ง ผบู้ รโิ ภคนน้ั สามารถทำ� ได้ โดยมี หลักการ ดงั นี้ ทล่ี กู คา้ รบั รหู้ รอื พบเหน็ เกย่ี วกบั ตราสนิ คา้ อนั เปน็ ผลมาจาก รปู แบบของ (1) ปฏบิ ตั ติ ่อลูกค้าทุกรายอยา่ งเหมาะสม สรา้ งความประทบั ใจ กิจกรรมการสอื่ สารการตลาดแบบผสมผสานทีแ่ ตกต่างกนั ประกอบด้วย ให้กับลูกค้าทุกรายด้วยการ บริหารประสบการณ์ของลูกค้าให้เกิดความ การโฆษณาทางสื่อต่าง ๆ การประชาสัมพันธ์ การส่งเสริมการขายใน พึงพอใจในการบรโิ ภคและการใชต้ ราสนิ ค้า ลกั ษณะตา่ งๆ เวบ็ ไซตบ์ นอนิ เทอร์เน็ต (2) ตดิ ตอ่ สอ่ื สารกบั ลกู คา้ อยา่ งใกลช้ ดิ ตลอดเวลา เอาใจใสล่ กู คา้ 4) การสอื่ สารการตลาดเชงิ บรู ณาการ (Integrated Marketing เปน็ อยา่ งดี เพอ่ื ทจ่ี ะไมเ่ ปดิ ชอ่ งวา่ งใหค้ แู่ ขง่ ไดส้ รา้ งความสมั พนั ธก์ บั ลกู คา้ Communication -IMC) ทจี่ ะ สรา้ งการรบั รเู้ รอ่ื งราวทด่ี ๆี ของตราสนิ คา้ (3) มกี ารวจิ ยั เพอื่ ประเมนิ ความพงึ พอใจของลกู คา้ อยา่ งสมำ�่ เสมอ เพื่อให้เกิดการเช่ือมโยงตราสินค้ากับส่ิงดีๆ ท่ีจะท�ำให้ผู้บริโภค มองเห็น พร้อมพัฒนาอย่างต่อเน่ือง เพ่ือให้ตราสินค้าสามารถตอบสนองความ คุณค่าของ Brand และต้องการท่ีจะเลือกใช้ตราสินค้าโดยการส่ือสาร ตอ้ งการของผูบ้ ริโภคได้อย่างครบถ้วน การตลาดจะตอ้ งมเี ปา้ หมายทช่ี ดั เจน มกี ารสอ่ื สารในลกั ษณะทจี่ ะเปน็ พลงั (4) สรา้ งฐานขอ้ มลู ของลกู คา้ เพอ่ื วางแนวทางในการทาการตลาด ส่งเสริมตราสินค้า ในลักษณะของการสื่อสารแบบสองทาง (Two-way กับลูกค้าแต่ละรายอย่างเหมาะสม บทท่ี 3 แนวคิดเก่ียวกับการสื่อสาร Communication) กับลูกค้าอย่างต่อเนื่องไม่เฉพาะการสื่อสารผ่าน ตราสินค้าเพอื่ การเขยี นบทโฆษณา สื่อมวลชนเท่าน้ัน นอกจากน้ียังต้องมีการพัฒนาการสื่อสารการตลาดท่ี (5) พยายามท�ำให้ลูกค้ารู้สึกว่าเขาต้องสูญเสียอะไรมากมายใน ครบวงจรแบบ 360 องศา ซึ่งประกอบไปด้วย กิจกรรมการส่งเสริม การเปลย่ี นไปใชส้ นิ คา้ อน่ื ไม่ วา่ จะเปน็ การเสยี เงนิ เสยี เวลา เสยี พลงั หรอื การตลาดรปู แบบตา่ งๆ อาทิ การโฆษณา, การประชาสมั พนั ธ,์ การสง่ เสรมิ เสียความรู้สกึ การขาย, การตลาดทางตรง และการขายโดยพนกั งานขาย เปน็ ตน้ (6) ควรทจี่ ะมอี ะไรพเิ ศษสำ� หรบั ลกู คา้ ทม่ี คี วามภกั ดใี นตราสนิ คา้ (Brand loyalty) เพ่อื ให้ กลุ่มนี้ได้เปน็ บคุ คลพเิ ศษท่ีมสี ิทธอิ ื่นๆ มากกว่า 88 กลุ่มอื่นทไ่ี มใ่ ชล่ ูกคา้ ประจ�ำ 89