รายงานฉบับสมบูรณ์_สพข. 10_5 ก.พ. 64

85 5

5 86 คณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พื้นท่ีลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรขี ันธ์ ได้จัดทาแผนการบริหารจัดการทรัพยากรดิน และแผนปฏิบัติการเพ่ือป้องกันการ ชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรม ลุ่มน้าคลองกุย ระยะ 4 ปี (พ.ศ. 2563-2566) และ ระยะ 1 ปี เพ่ือเป็นเคร่ืองมือในการขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้ืนที่ เกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ให้สามารถนาไปสู่การวางแผน การกาหนดมาตรการและ บริหารจัดการพ้ืนท่ีเกษตรกรรรมท่ีมีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของดินและพื้นที่ดินเสื่อมโทรม นาไปสู่การใช้ประโยชน์อย่างสูงสุดสมดุล เป็นธรรม และยั่งยืน รวมท้ังสามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติได้ อย่างเป็นรูปธรรม ตามระบบการบริหารเชงิ ยุทธศาสตร์ ที่สอดคล้องกับประเด็นปัญหาและบูรณาการการ ดาเนนิ งานของหน่วยงาน โดยผ่านกระบวนการมีสว่ นร่วมจากภาคผี มู้ ีสว่ นไดเ้ สียทเี่ กี่ยวขอ้ ง การบริหารจัดการทรัพยากรดินระดับลุ่มน้าได้นาหลักการด้านการอนุรักษ์ดินและน้า การบริหาร จัดการเชิงระบบนิเวศท่ีต้องดาเนินการเพื่อให้เกิดความสมดุลของระบบนิเวศ มีการกระจายการถือครอง อยา่ งเปน็ ธรรม ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง การบรู ณาการให้การใช้ประโยชนท์ ่ดี นิ เปน็ ไปอย่าง เหมาะสมตามศักยภาพของท่ีดิน มีความเช่ือมโยงกับการจัดการทรัพยากรน้า ป่าไม้และชายฝ่ัง ให้เกิด ประโยชน์สูงสุดทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม และความมั่นคงของประเทศ โดยให้ คานึงถึงสิทธิในทรัพย์สินของประชาชน หลักธรรมาภิบาล การรับรู้ข้อมูลข่าวสารการกระจายอานาจ การ มีส่วนร่วมของประชาชน ชุมชนและภูมิสังคม ดังน้ัน เพ่ือให้แผนบริหารจัดการแปลงไปสู่การปฏิบตั ิ จึงได้ จัดทาแผนปฏิบัติการ แบ่งออกเป็น 2 ระยะ คือ ระยะ 4 ปีและระยะ 1 ปี โดยนาข้อมูลผลการประเมิน การสูญเสียดิน 3 ระดับ (ระดับมาก ปานกลาง และน้อย) ข้อมูลสภาพดินปัญหาของพื้นที่ และการขาด แคลนน้า มาใช้ในการบริหารจัดการสู่การกาหนดมาตรการและกิจกรรมในระดับพ้ืนที่ เพื่อเป็นต้นแบบ การบริหารจัดการทรัพยากรดินระดับลุ่มน้าในพื้นท่ีอื่น ๆ ครอบคลุมการแก้ไขและป้องกันการชะล้าง

87 พังทลายของดนิ และฟ้นื ฟพู นื้ เกษตรกรรมครอบคลมุ ทั้งประเทศ สาหรับแผนปฏิบัติการระยะ 4 ปี เป็นการจัดกลุ่มของพ้ืนที่ในลุ่มน้าตามลาดับความสาคัญของ โครงการตามปัจจัยต่าง ๆ เพ่ือกาหนดกรอบพ้ืนท่ีดาเนินการตามปีงบประมาณ และคาแนะนาในการใช้ มาตรการอนุรักษ์ดินและน้าด้านต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับสภาพพ้ืนท่ีและสภาพการใช้ประโยชน์ท่ีดิน ใน ระยะ 1 ปี ตามแผนปฏิบัติการรายปีนั้น ซ่ึงจะต้องนาพ้ืนที่ดาเนินการและคาแนะนาในการบริหารจัดการ จากแผนปฏิบัติการระยะ 4 ปี ไปศึกษาความเหมาะสมของโครงการ ท่ีจะดาเนินการในพื้นที่ลมุ่ น้า โดยมี การศึกษาในด้านต่าง ๆ ควบคู่กันไป ท้ังด้านการออกแบบมาตรการอนุรักษ์ดินและน้าด้านต่าง ๆ โดย จัดการพ้ืนที่ตามสภาพความรุนแรงของปัญหาและนามาตรการการป้องกันและฟื้นฟูทรัพยากรดินตาม สภาพปัญหาของพื้นท่ีเฉพาะพ้ืนท่ีไป เพ่ือให้เหมาะสมกับการใช้งานของเกษตรกร ด้านความคุ้มค่าทาง เศรษฐศาสตร์ ผลประโยชน์กับเกษตรกรและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพ้ืนท่ี ผลกระทบของพื้นท่ีที่ดาเนิน โครงการ ในกรณีที่มีโครงการและกรณีท่ีไม่มีโครงการ โดยมีแนวทางในการบริหารทรัพยากรให้ได้ ประโยชน์สงู สุด เพ่ือการบรหิ ารจัดการทรัพยากรดินและน้าที่เหมาะสมกับสภาพพืน้ ท่แี ละการใช้ประโยชน์ ที่ดิน โดยนามาตรการต่าง ๆ มาปรับใช้ท้ังในทางพืชและทางวิศวกรรม โดยในการใช้มาตรการทาง วิศวกรรมนั้นสามารถใช้มาตรการด้านต่าง ๆ ตามมาตรฐานของกรมพัฒนาท่ีดิน มาใช้ในการออกแบบ รายละเอียด และจะต้องปฏิบัติตาม พ.ร.บ. วิศวกรรมด้วย เพื่อควบคุมและจัดการพื้นที่ในการลดการชะ ล้างพังทลาย และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม เพ่ือเป็นต้นแบบในการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าใน พืน้ ท่อี น่ื ๆ ตามแผนปฏิบัติการรายปี ต่อไป นอกจากนี้ ยงั มกี ารตดิ ตามและประเมนิ ผลโครงการ เพ่ือแก้ไข และปรับปรุงการดาเนินการตามมาตรการตา่ ง ๆ ท่ดี าเนนิ การลงไปในพืน้ ที่ให้เหมาะสมมากขึ้น โดยการดาเนินการกิจกรรมต่าง ๆ ในพื้นท่ีนอกจากจะมีการดาเนินการตามแนวทางของกรมพัฒนา ที่ดินแล้วยังสามารถมีการบูรณาการร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และ กระทรวงอ่ืน เช่น กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม กระทรวงมหาดไทยกระทรวงการ อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงสาธารณสุข เป็นต้น ในด้านการร่วมงานในพื้นทีป่ ่า ไม้ และอุทยาน การส่งเสริมอาชีพ การถ่ายทอดความรู้ และสุขภาพอนามัยของประชาชนในพ้ืนท่ี สร้าง แรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนการใช้ท่ีดิน แรงจูงใจในการนามาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเข้าไปใช้ใน พนื้ ทขี่ องเกษตรกร

ตารางท่ี 5-1 แผนปฏบิ ัตกิ ารเพือ่ ปอ้ งกันการชะล้างพังทลายของดินและฟนื้ ฟูพื้นท่ีเกษตรกรรม ลมุ่ น้าคลองกุย อาเภอกุยบรุ ี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวดั ประจวบคีรขี นั ธ์ ระยะ 4 ปี (พ.ศ. 2563 - 2566 88

89 จากการวิเคราะห์สภาพปัญหาของพ้ืนที่ ข้อมูลทางเศรษฐกิจและสังคม ประกอบด้วย ข้อมูลทุติยภมู ิ และปฐมภูมิท่ีได้จากการสารวจภาคสนามเพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นปัจจุบันครอบคลุมประเด็นปัญหาของ สภาพพ้ืนท่ีอย่างแท้จริง ได้แก่ ข้อมูลการชะล้างพังทลายของดิน ข้อมูลด้านทรัพยากรดิน (คุณสมบัติของ ดิน, สภาพดินปัญหา) ข้อมูลสภาพการใช้ที่ดิน ระดับการเปลี่ยนแปลงของการใช้ที่ดินด้านทรัพยากรน้า สภาพภูมิประเทศและสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีความเช่ือมโยงกันในด้านกายภาพ ด้านเศรษฐกิจ และสังคม ผ่าน กระบวนการมีสว่ นรว่ มของชุมชน และการรบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของหนว่ ยงานในระดบั พน้ื ท่ี เพอ่ื นาข้อมูลมา ประกอบการวิเคราะห์และจัดทาแผนปฏิบัติการเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูพื้นท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ให้มีประสิทธิภาพเกิดประสิทธิผลถูกต้องตามสมรรถนะและ ศักยภาพของที่ดิน และให้ผู้ที่เกี่ยวข้องได้เกิดการเรียนรู้นาไปสู่การจัดการที่ถูกต้องเหมาะสมและให้ได้ เครื่องมือในการใช้ท่ีดินอย่างยั่งยืน เพื่อลดอัตราการชะล้างพังทลายและการกัดเซาะหน้าดิน การ ตกตะกอน และปริมาณสารพิษตกค้างท่ีเป็นผลมาจากการใช้ที่ดินบนพื้นท่ีลุ่มน้าให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน เกษตรกรและชุมชนสามารถใชป้ ระโยชน์ที่ดินได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม จึงมีการกาหนดแนวทางและ มาตรการทม่ี คี วามสอดคล้องกับสภาพปญั หา แผนการใชท้ ีด่ นิ บนพ้นื ฐานการมสี ว่ นรว่ ม ประกอบดว้ ย 1. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน แบ่งตามระดับความ รนุ แรงของการชะล้าง ดงั น้ี 1.1 พน้ื ทที่ ่ีมกี ารชะลา้ งรุนแรงมาก กาหนดมาตรการ คือ การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอนา้ (check dam, weir) บ่อดกั ตะกอน (pond) 1.2 พ้ืนท่ีท่ีมีการชะล้างปานกลาง กาหนดมาตรการ คือ การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดบั (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอนา้ (check dam, weir) บ่อดักตะกอน (pond) 1.3 พน้ื ท่ที ่ีมกี ารชะล้างรุนแรงนอ้ ย กาหนดมาตรการ คอื การไถพรวนและปลกู พชื ตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บ่อดักตะกอน (pond) การไถ พรวนดนิ ล่าง (sub soiling) การปรับระดบั และปรบั รูปแปลงนา 2. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือฟ้ืนฟูพื้นที่เกษตรกรรม ดินท่ีพบส่วนใหญ่มีปัญหาดินต้ืนและ มีความอุดมสมบูรณ์ต่า จึงกาหนดมาตรการ คือ ปลูกพืชคลุมดิน ปลูกพืชปุ๋ยสด การใช้ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก และปุย๋ ชวี ภาพเพอื่ เพมิ่ อินทรียวัตถุ 3. มาตรการด้านอนุรักษ์ดินและน้าเพื่อพัฒนาแหล่งน้า พ้ืนท่ีทางการเกษตร พบปัญหาการขาด แคลนน้าสาหรบั พ้ืนทเ่ี กษตรกรรรม จงึ กาหนดมาตรการตามสภาพปัญหาและความตอ้ งการของชมุ ชน คือ

90 อ่างเกบ็ นา้ สระเก็บนา้ ฝายทดนา้ การปรบั ปรงุ ลาน้า คลองส่งนา้ ระบบสง่ นา้ ดว้ ยท่อและระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation ข้อแนะนาเพ่ิมเติมในการใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้าเพ่ือแก้ไขปัญหาให้สอดคล้องตามสภาพของ พ้ืนท่ี การอนุรักษ์ดินและน้า ประกอบด้วย มาตรการหลายอย่างเป็นเคร่ืองมือในการปรับปรุงพื้นท่ีเพ่ือ ประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อม การนามาตรการตา่ ง ๆ ไปใช้ต้องคานึงถึงสภาพของพื้นที่ในด้านต่าง ๆ ดังนั้นในการออกแบบสาหรับพ้ืนท่ีหน่ึง ๆ จึงจาเป็นจะต้องใช้หลายมาตรการร่วมกันเพ่ือให้เกิดประโยชน์ และการยอมรับของผู้มีส่วนได้ส่วนเสยี ตามแนวทางปฏิบัติและมาตรฐานของกรมพัฒนาที่ดิน ซ่ึงในแต่ละ มาตรการก็จะมีวิธีแยกย่อยต่อไปอีก โดยสามารถให้คาแนะนาสาหรับพ้ืนที่ที่มีความลาดชันต่างกันไป แต่ ต้องพิจารณาตามความเหมาะสมตามสภาพการใช้ท่ีดิน และคุณสมบัติทางกายภาพ (ความลึกหน้าดิน) ประกอบการออกแบบการจดั การพ้ืนท่ีด้วย 1. พ้ืนที่ป่าไม้ตามกฎหมาย ให้คาแนะนาในการนามาตรการโดยให้หน่วยงานเจ้าของพ้ืนที่นาไป ดาเนนิ งาน ได้แก่ ฟ้ืนฟทู รัพยากรปา่ ไม้ ปลกู แฝก ฝายชะลอนา้ การปรบั ปรงุ ลานา้ 2. พน้ื ท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชันนอ้ ยกวา่ 2 เปอรเ์ ซน็ ต์ มาตรการทีเ่ หมาะสมตามหลักวชิ าการ คือ การพรวนดินล่าง การจัดรูปแปลงทางลาเลียง (farm road) มาตรการปรับปรุงบารุงดินอ่างเก็บน้า สระ เก็บนา้ ฝายทดน้า การปรบั ปรงุ ลาน้า คลองส่งน้า ระบบส่งนา้ ด้วยทอ่ ระบบให้น้าแบบ micro irrigation 3. พ้ืนท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชนั 2-6 เปอร์เซ็นต์ มาตรการที่เหมาะสมตามหลกั วิชาการ คือ การ ไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) ครู ับนา้ ขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บอ่ ดักตะกอน (pond) มาตรการปรับปรุงบารงุ ดินอา่ งเกบ็ นา้ สระเก็บน้าฝายทดนา้ การปรบั ปรุงลา น้า คลองสง่ นา้ ระบบสง่ นา้ ด้วยท่อ และระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation 4. พื้นท่ีเกษตรกรรมมีความลาดชัน 6 – 12 เปอร์เซ็นต์ มาตรการท่ีเหมาะสมตามหลักวิชาการ คือ การไถพรวนและปลูกพชื ตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam, weir) บ่อดกั ตะกอน (pond) มาตรการปรบั ปรงุ บารงุ ดนิ อา่ งเกบ็ น้าสระเกบ็ นา้ ฝายทดน้า การปรับปรุงลา นา้ คลองสง่ นา้ ระบบสง่ นา้ ด้วยท่อ และระบบใหน้ ้าแบบ micro irrigation 5. พ้ืนที่เกษตรกรรมมีความลาดชนั 12 – 35 เปอร์เซ็นต์ มาตรการที่เหมาะสมตามหลกั วิชาการ คือ การไถพรวนและปลูกพชื ตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกรอ่ งตามแนวระดับ (ridging) การ สร้างคันดิน (terrace, bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝก ทางลาเลียง (farm road) ครู บั น้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายนา้ (waterways) ฝายชะลอนา้ (check dam, weir) บอ่ ดกั ตะกอน (pond) มาตรการปรบั ปรงุ บารุงดนิ อา่ งเกบ็ น้า สระเกบ็ นา้ ฝายทดน้า การปรับปรงุ ลา น้า คลองสง่ นา้ ระบบส่งนา้ ด้วยทอ่ และระบบให้นา้ แบบ micro irrigation

91 ในการบริหารจัดการพ้ืนท่ีอนุรักษ์ดินและน้า จะพิจารณาการบริหารจัดการเป็นลุ่มน้า ดังนั้น จึง ได้นาผลจากการคัดเลือกพ้ืนที่ดาเนินการจากการจัดลาดับความสาคัญมาพิจารณาเพ่ือกาหนดพ้ืนท่ี และ มาตรการ โดยแบ่งเป็นลุ่มน้าขนาดย่อย ๆ เพ่ือความสะดวกในการปฏิบัติงานและการติดตามประเมินผล ตัวชี้วัด โดยในปีงบประมาณ 2563 สามารถดาเนินการได้ในพ้ืนท่ีรับน้า 2 ลาน้าด้วยกัน คือ (1) พ้ืนที่ คลองกุย และ (2) พื้นท่ีห้วยแห้ง ซึ่งมีขนาดพื้นที่รวม 10,000 ไร่ โดยกาหนดมาตรการด้านการจัดระบบ อนุรักษ์ดินและน้า ประเภทที่ทาในพ้ืนที่ถือครองของเกษตรกรที่มีระดับการชะล้างพังทลายสูง และปาน กลาง ได้แก่ การไถพรวน และปลูกพืชตามแนวระดับ (contour cultivation) การยกร่องตามแนวระดับ (ridging) การสร้างคันดิน (terrace bench terrace) คันดินเบนน้า (division terrace) แนวหญ้าแฝก ทางลาเลียง (farm road) คูรับน้าขอบเขา (hillside ditch) ทางระบายน้า (waterways) ฝายชะลอน้า (check dam weir) บ่อดักตะกอน (pond) และระบบให้น้าแบบ micro irrigation และระบบอนุรักษ์ดิน และน้าท่ีต้องทาในพื้นท่ีสาธารณะ ได้แก่ อ่างเก็บน้า สระเก็บน้า ฝายทดน้า คลองส่งน้า และระบบส่งน้า ด้วยท่อ ภาพที่ 5-1 พื้นท่ีลุ่มน้าเป้าหมายในแผนปฏิบตั ิการเพื่อป้องกันการชะลา้ งพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้นื ที่ เกษตรกรรม ลุม่ นา้ คลองกุย จงั หวัดประจวบคีรขี ันธ์ ระยะ 1 ปี โดยจะไดน้ ามาตรการดงั กล่าวไปใช้ในการออกแบบเฉพาะพื้นท่ี และที่จดุ รวมน้า (outlet) ของแตล่ ะ

92 ลานา้ จะกาหนดให้มีอาคารแหล่งน้า ไว้เพอื่ ประโยชน์ในการบริหารจัดการน้าและวดั ปริมาณตะกอนดินใน ลาน้าเพ่อื ประเมินการลดการชะลา้ งของดินตามตัวช้วี ัดในขัน้ ตอนการติดตามและประเมินผลต่อไป โมเดลการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าเชงิ บูรณาการ เพื่อป้องการการชะล้างพังทลายของดนิ เป็นรูปแบบการบริหารจัดการลุ่มน้าเชิงระบบ ครอบคลุมทุกมิติแบบองค์รวม (interdisciplinary) ประกอบด้วย มติ ทิ างกายภาพ สังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดลอ้ ม โดยกาหนดทิศทางจากสภาพปัญหาเป็น ตัวนา (problem orientation) ความรูท้ างวิชาการที่หลากหลายสาขาผา่ นกระบวนการคิดวเิ คราะห์ จาก งานวิจยั (research) และเทคโนโลยดี า้ นการพัฒนาท่ดี ินการอนรุ กั ษ์ดนิ และนา้ ผา่ นกระบวนการมีส่วนร่วม ของชุมชน (participation approach) ภาพที่ 5-2 รูปแบบมาตรการเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพ้ืนที่เกษตรกรรมด้วย ระบบอนุรักษ์ดินและน้า ลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบครี ขี นั ธ์

93 ภาพที่ 5-3 ต้นแบบ (Model) แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และพ้ืนฟูพื้นท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พ้ืนที่ลุ่มน้าคลองกุย อาเภอกุยบุรี และ อาเภอสามร้อยยอด จงั หวดั ประจวบคีรีขนั ธ์

94

95 6

6 96 5การดาเนนิ งานตามแผนบริหารจัดการปอ้ งกันการชะล้างพังทลายของดนิ และฟื้นฟพู ื้นที่เกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า มีกลไกการขับเคลื่อนการดาเนินงานในรูปแบบคณะกรรมการ และ คณะทางาน ประกอบดว้ ย คณะกรรมการขบั เคล่ือนโครงการป้องกันการชะล้างพงั ทลายของดิน และฟ้นื ฟู พื้นท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า และคณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า พ้ืนที่ลุ่มน้า คลองกุย อาเภอกุยบุรี และอาเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในการจัดทาต้นแบบแผนการ บรหิ ารจัดการการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้นื ฟพู น้ื ที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนรุ กั ษ์ดนิ และน้า สาหรบั ขับเคล่ือนการดาเนินงานด้านการอนุรักษ์ดินและน้าให้บรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ 20 ปีแผนพัฒนา เศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 และแผนแม่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้า ดังนั้น เพ่ือให้ แผนบริหารจัดการเกิดผลสัมฤทธ์ิในทางปฏิบัติ บรรลุวัตถุประสงค์ และเป้าหมายท่ีกาหนดไว้ จึง จาเป็นต้องได้รับการขับเคลื่อน และผลักดันจากทุกภาคส่วน และให้เกิดการบูรณาการทุกระดับและผ่าน กระบวนการมีส่วนร่วม เพ่ือให้การบริหารจัดการทรัพยากรดิน และน้ามีเป้าหมายไปในทิศทางเดียวกัน ควรมีแนวทางการดาเนินงาน ดังน้ี ให้สามารถนาไปสู่การวางแผนการกาหนดมาตรการ และบรหิ ารจดั การพน้ื ทเี่ กษตรกรรมท่ีมีความเส่ียงต่อ การชะล้างพังทลายของดินและพ้ืนที่ดินเส่ือมโทรม รวมท้ังสามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติได้อย่างเป็น รูปธรรม ตามระบบการบริหารเชิงยุทธศาสตร์ท่ีสอดคล้องกับประเด็นปัญหา และบูรณาการการ ดาเนินงานของหน่วยงานโดยผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมจากภาคีผู้มีส่วนได้เสียท่ีเกี่ยวข้อง เพื่อให้ หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องเกิดการยอมรับ และตระหนักถึงความสาคัญของแผน และนาต้นแบบของแผนไป ขยายผลสู่การปฏิบัติไดอ้ ยา่ งเป็นรูปธรรม ระดับหน่วยงานที่ปฏิบัติงาน ส่วนกลาง และส่วนภูมิภาคในด้านวิชาการที่เป็นกระบวนการหลัก (core process) และกระบวนการ สนับสนุน (support process) โดยนาแนวทางการปฏิบัติงานไปกาหนดเป็นแผนงานโครงการ และ กาหนดเป็นข้อตกลงการทางานระหว่างหน่วยงาน เน้นการทางานเชิงบูรณาการเพื่อขับเคล่ือนองค์กรให้

97 บรรลุเปา้ หมายท่กี าหนดไว้ โดยจัดต้ัง คณะทางานติดตามประเมินผลที่มกี ลไกและเครอื ขา่ ยการดาเนินงานท้ังหนว่ ยงานทีป่ ฏบิ ัติงานในสว่ นกลาง และส่วนภูมิภาคเช่ือมโยงการประเมินผลตั้งแต่บริบท (concept) ปัจจัยนาเข้า (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output) ผลลพั ธ์ (outcome) และผลกระทบ (impact) ทุกมิติ ประกอบด้วยมิติทาง กายภาพหรือสิ่งแวดล้อม มิติสังคม และมิติเศรษฐกิจ ท่ีสามารถสะท้อนผลสัมฤทธิ์ของงานได้ชัดเจน จน นาไปสู่การปรับปรงุ พฒั นาแผนการดาเนนิ งานโครงการให้เกิดประสทิ ธิผลและมีประสิทธภิ าพ คณะกรรมการขับเคลอื่ นโครงการป้องกนั การชะล้างพงั ทลายของดนิ และฟืน้ ฟูพน้ื ทเ่ี กษตรกรรม ดว้ ยระบบอนรุ กั ษด์ ินและนา้ 1 คณะอนุกรร2มการจัดทา 3 คณะอนุกรรมการจัดท้าแผน มาตรการด้านการอนุรกั ษ์ คณะอนุกรรมการด้านการ ดนิ และนา้ เพอ่ื ปอ้ งกนั การ ประเมินสถานการณท์ รพั ยากรดนิ บริหารจัดการโครงการปอ้ งกนั ชะล้างพังทลายของดนิ และน้า โครงการป้องกันการชะลา้ ง พงั ทลายของดนิ ด้วยระบบอนรุ กั ษด์ ิน การชะลา้ งพังทลายของดินและ สรู่ ะดบั พ้นื ที่ และน้า (Monitoring & Evaluation) (Action/Implement) ฟ้ืนฟพู ืนท่ีเกษตรกรรม แผน ตวั ช้ีวดั และเกณฑ์ ด้วยระบบอนุรกั ษด์ นิ และนา้ ปฏบิ ัตกิ าร ระดับพนื ท่ี (Planning) ต้นแบบแผนบริหาร คู่มือการจัดทามาตรฐาน บรบิ ท (Content) ด้านการอนรุ กั ษด์ ินและน้า ด้านแผนบรหิ ารจดั การ แผนบรหิ ารจดั การ จ.ประจวบครี ขี นั ธ์ คูม่ ือการปฏิบตั งิ าน ปจั จยั นาเขา้ (Input) (Work manual) มาตรการดา้ นการอนุรักษด์ นิ และนา้ คณะทางานแผนบรหิ าร - ดา้ นฐานขอ้ มูลทรัพยากร จัดการ 10 แหง่ /ปี - ดินและนา้ กระบวนการ (Process) - ดา้ นการใชท้ ี่ดิน มาตรฐานการปฏิบตั งิ านดา้ นตา่ ง ๆ แผนบรหิ ารจัดการ - ดา้ นการสารวจภาวะ 10 แห่ง ในปี 2563 - เศรษฐกจิ และสังคม ผลผลติ (Productivity) - ด้านการวางแผนการใช้ - ผลผลติ (output) แผนบริหารจดั การ ท่ดี ิน - ผลลัพธ์ (outcome) 200 แหง่ (20ปี) - ผลกระทบ (impact) พื้นท่ีไดร้ บั การปอ้ งกนั การชะล้าง และฟนื้ ฟพู ื้นท่ีเกษตรกรรม พน้ื ทเ่ี กษตรกรรมสามารถใชป้ ระโยชน์ทด่ี นิ ได้ อยา่ งเหมาะสม ลดการสูญเสียดิน เกษตรกรมี (ไมน่ ้อยกวา่ 2 ลา้ นไร่ ภายใน 20 ปี) รายไดแ้ ละคุณภาพชวี ติ ท่ดี ีขนึ้

98 การกาหนดบทบาทหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคลื่อนแผนบริหารจัดการ ทรัพยากรดินและน้า เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ไปสู่การปฏิบัติ ตามบทบาท หน้าท่ี และความรับผิดชอบ ได้แก่ ผู้บริหาร (อธิบดี รองอธิบดี) หน่วยงานท่ีปฏิบัติงาน ส่วนกลาง หน่วยงานท่ีปฏิบัติงานส่วนภูมิภาค รวมถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในระดับพื้นที่มีแนวทางการ ดาเนินงาน ดงั นี้ ตารางที่ 6-1 บทบาทของหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคล่ือนแผนบริหารจัดการ ทรัพยากรดนิ และนา้ เพ่อื ป้องกันการชะล้างพงั ทลายของดินและฟื้นฟพู ื้นท่ีเกษตรกรรม ระดบั หน่วยงาน แนวทางการขับเคลือ่ น หน่วยงาน รับผดิ ชอบ 1. ระดับนโยบาย (Policy Maker) กากับดแู ลและตดิ ตามการดาเนินงาน คณะกรรมการขับเคล่ือนโครงการปอ้ งกนั การชะ อธบิ ดี ล้างพังทลายของดนิ และฟน้ื ฟูพื้นทีเ่ กษตรกรรมด้วยระบบอนรุ กั ษ์ดินและน้า กรมพัฒนาที่ดิน กากับดูแลและติดตามการดาเนินงานคณะทางาน จัดทาแผนการบริหารจัดการ และรองอธบิ ดี โครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบ กรมพัฒนาที่ดิน อนุรักษ์ดินและน้า และขับเคลื่อนงานวิชาการด้านการกาหนดมาตรการ แนวทางการ จัดการดินและน้า ให้รองรับการแกไ้ ขปัญหาตามสภาพพ้ืนทีก่ ากับดูแลและติดตามการ ดาเนินงาน ในการขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการและแผนปฏิบัติราชการ ภายใต้แผนการ บริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรักษ์ดนิ และน้า กากับดูแลและติดตามการดาเนินงานในระดบั พ้ืนที่ และ จัดต้งั คณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการป้องกนั การชะล้างพงั ทลายของ ดิน และฟ้ืนฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า คณะทางานจัดทา มาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดินสู่ระดับ พื้นที่ คณะทางานดา้ นการตดิ ตามและประเมนิ ผลโครงการป้องกันการชะลา้ งพังทลาย ของดิน ดว้ ยระบบอนุรักษด์ นิ และน้า 2. ระดบั ปฏิบัติ (Operator) 2.1 ส่วนกลาง 1) จัดประชมุ ชแี้ จงหน่วยงานทเ่ี กี่ยวข้องเพ่อื สร้างความรคู้ วามเขา้ ใจและประสานความ กผง. และคณะ ร่วมมือ โดยเปิดโอกาสให้หน่วยงานได้กาหนดแนวทางการดาเนินงานร่วมกัน สาหรับ ใช้เปน็ กรอบแนวทางการจดั ทาแผนปฏบิ ตั ิการและแผนปฏิบตั ริ าชการประจาปี รวมถึง การตดิ ตามและประเมนิ ผลทคี่ รอบคลุมทกุ มิติ 2) จัดทามาตรฐานการปฏิบัติงาน จากต้นแบบแผนการบริหารจัดการโครงการป้องกนั กผง.และคณะ การชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพ้ืนท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า สาหรับใช้ขยายผลและขับเคลอื่ นการดาเนินงานในพนื้ ที่ล่มุ น้าอืน่ ๆ

99 ตารางที่ 6-1 บทบาทของหน่วยงานและภาคีเครือข่ายทุกระดับในการขับเคลื่อนแผนบริหารจัดการ ทรัพยากรดนิ และน้า เพ่อื ป้องกันการชะล้างพังทลายของดนิ และฟื้นฟูพน้ื ท่ีเกษตรกรรม (ต่อ) ระดบั หนว่ ยงาน แนวทางการขับเคล่อื น หน่วยงาน รับผดิ ชอบ 3) ขับเคลอื่ นและตดิ ตามการดาเนนิ งานในการจดั ทาแผนการบรหิ ารจัดการโครงการ คณะทางาน ป้องกันการชะลา้ งพงั ทลายของดนิ และฟื้นฟูพนื้ ท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรกั ษด์ นิ และนา้ ฯ ระดบั ลุ่มน้า 4) ปรับบทบาทกระบวนการทางานให้สอดคล้องกับเป้าหมายการดาเนินงาน ด้านการ กสด. สวด. สารวจ วิจัยทรัพยากรดินและน้า การวิเคราะห์ดิน การวิเคราะห์สภาพการใช้ท่ีดิน การ กนผ. กวจ. วางแผนการใช้ท่ีดิน และการประเมินสถานภาพทรัพยากรดิน และการประเมินเชิงเศรษฐ สวพ. สสผ. สังคม 5) กาหนดมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าให้สอดคล้องกับแผนการใช้ที่ดินเพื่อป้อง สวพ. กวจ. การการชะล้างพังทลายและฟน้ื ฟพู ื้นท่เี กษตรกรรม กวจ. กนผ. 6) จดั ทาฐานข้อมลู การตดิ ตามและประเมนิ ผลในระดบั ภาพรวมและระดับพ้ืนที่ ครอบคลุม กผง. การประเมินผลเชงิ กายภาพ สงั คมและเศรษฐกิจ 2.2 ส่วนภมู ภิ าค 1) จัดตั้งคณะทางานขับเคลือ่ นการบรหิ ารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของ สพข./สพด. ดนิ และฟน้ื ฟูพืน้ ทีเ่ กษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ กั ษด์ นิ และนา้ ระดบั พน้ื ท่ีลมุ่ น้า 2) ประชุมหารือร่วมกับหน่วยงานส่วนกลางและคณะทางานจัดทาแผนการบริหารจัดการ โครงการป้องกันการชะลา้ งพังทลายของดิน และฟื้นฟูพื้นท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนรุ กั ษ์ ดินและน้า ให้เกิดความเขา้ ใจจนสามารถนาไปถ่ายทอดแก่หนว่ ยงานทร่ี บั ผิดชอบได้ 3) จัดทาแผนการบริหารจัดการโครงการปอ้ งกันการชะลา้ งพงั ทลายของดนิ และฟน้ื ฟพู ้นื ท่ี เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรกั ษ์ดินและนา้ ระดบั ลมุ่ นา้ 4) ขับเคลือ่ นการดาเนนิ งานในระดับพื้นทีใ่ หส้ อดคลอ้ งกับแผนบริหารจดั การ 5) ตดิ ตามและประเมินผลการดาเนินงานอย่างตอ่ เนอื่ งในระดับพน้ื ท่ี พรอ้ มรายงานผลการ ดาเนินงาน 3. หนว่ ยงานภาคเี ครือขา่ ย (Network) หน่วยงาน 1) ประสานความร่วมมือในการกาหนดกรอบแนวทางการจดั ทาแผนบรหิ ารจดั การทรพั ยากร ระดับจังหวดั ดนิ และน้า เพื่อเชือ่ มโยงเปา้ หมายการดาเนินงานกนั ในระดับพื้นท่ี หน่วยงาน 2) สนบั สนนุ การมสี ว่ นร่วมในการขบั เคลื่อนแผนการบรหิ ารจดั การโครงการป้องกันการชะ ภาครัฐและ ลา้ งพังทลายของดิน และฟน้ื ฟูพืน้ ทเ่ี กษตรกรรมดว้ ยระบบอนรุ กั ษด์ นิ และนา้ ระดบั ลุม่ นา้ เอกชน 3) สรา้ งแนวทางหรือกาหนดรูปแบบการระชาสมั พันธใ์ นการทาความเข้าใจกับประชาชนใน องคก์ รปกครอง พืน้ ทอี่ ยา่ งเป็นรูปธรรม ส่วนทอ้ งถิ่น 4) ร่วมดาเนนิ กจิ กรรมหรือโครงการเพ่อื การบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้า หน่วยงาน เชงิ บรู ณาการ ภาครัฐและ 5) ผลติ สือ่ ประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ข้อมลู ข่าวสาร พร้อมทงั้ สร้างความตระหนัก และกระตุ้น เอกชน ให้ทกุ ภาคส่วนของสังคมมสี ว่ นรว่ มในการขับเคล่อื นการดาเนินงาน สอ่ื มวลชน

100 การดาเนินงานตามแผนบริหารจัดการทรัพยากรดินเพ่ือปอ้ งกันการชะลา้ งพังทลายของดินและฟ้นื ฟู พื้นที่เกษตรกรรม มีแนวทางการติดตามประเมินผลเพ่ือประเมินผลสัมฤทธ์ิของแผนงานโดยมีการ ดาเนินการในดา้ นตา่ ง ๆ ดังนี้ 1) การติดตามความก้าวหน้า ในการดาเนินงานตามแผนบริหารทรัพยากรดินเพื่อป้องกันการและ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพื้นที่เกษตรกรรม โดยการมีส่วนรว่ มของหนว่ ยงานต่าง ๆ ท้ัง ส่วนกลาง และระดับพ้ืนที่ โดยกาหนดให้มีการจัดทารายงานผลการดาเนินงานประจาปีการติดตาม ประเมนิ ผลสาเร็จ และผลกระทบจากการดาเนนิ งานตามแผนทุก 2 ปี มกี ารประเมินผลช่วงกลางแผน เพื่อ ปรับเป้าหมายและตัวช้ีวัด ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ท่ีเปลี่ยนแปลงไป รวมทั้ง มีการประเมินผลเมื่อ ส้นิ สดุ การดาเนินการตามแผนปฏิบัตกิ าร 2) จัดต้งั คณะกรรมการติดตามประเมินผล เพือ่ ติดตามความก้าวหน้าการดาเนินงาน และผลสัมฤทธ์ิ ของงานในแต่ละด้านตามแผน ท้ังด้านปัจจัยนาเข้า (input) กระบวนการทางาน (process) ผลผลิต (output) ผลลัพธ์ (outcome) และผลกระทบ (impact) ประกอบด้วย นักวิชาการจากส่วนกลาง นักวิชาการและเจ้าหน้าท่ีผู้ปฏิบัติงานระดับพื้นท่ี และหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เข้ามามีส่วนร่วมในการ ติดตามประเมินผลตามแผนปฏิบัติการ ท่ีมีการกาหนดกรอบตัวชี้วัดที่ครอบคลุมทุกมิติประกอบด้วย ประเด็นการวัดและติดตามประเมินผล ผู้จัดเก็บตัวชี้วัดและรายงานผล (ตารางที่ 6-2) พร้อมท้ังเสนอ วิธีการจัดเก็บและติดตามสถานการณ์การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ สังคม และเศรษฐกิจ ในการจัดทา ฐานข้อมูลเพ่ือประเมินการเปลี่ยนแปลงตามตัวช้ีวัด ประกอบด้วย ประเด็นการวัด รายการตรวจวัด ผรู้ ับผิดชอบฐานขอ้ มูลกลางและฐานขอ้ มลู เชงิ พืน้ ท่ี (ตารางที่ 6-3) ตารางที่ 6-2 กรอบตวั ชี้วัดในการติดตามและประเมนิ ผล แผนบรหิ ารจัดการ ตวั ชี้วัด ประเดน็ การวัด ผรู้ บั ผิดชอบ และตดิ ตามประเมนิ ผล ตัวชีว้ ัด ระยะส้ัน-ระยะกลาง ปี 2562 - มฐี านข้อมูลดา้ นการชะลา้ ง - ฐานข้อมลู มคี วามถูกต้อง ผู้กากบั ตวั ชว้ี ดั พงั ทลายของดิน (soil erosion) ตามหลกั วิชาการ กองแผนงาน ในพ้นื ที่เกษตรกรรม - มีตน้ แบบแผนการบรหิ าร - ต้นแบบแผนบรหิ าร ผู้จัดเก็บและ จัดการทรัพยากรดนิ ระดบั ลุ่มนา้ จัดการได้รบั ความเห็นชอบ รายงานผลตาม ท่ีมกี ารกาหนดมาตรการด้านการ จากคณะกรรมการและ ปอ้ งกนั และฟนื้ ฟูทรัพยากรดิน หน่วยงานทเี่ กี่ยวขอ้ ง ตัวชวี้ ัด ตามสภาพปัญหาของแตล่ ะพ้นื ที่ คณะทางานฯ

101 ตารางที่ 6-2 กรอบตัวชีว้ ัดในการตดิ ตามและประเมนิ ผล (ตอ่ ) แผนบริหารจดั การ ตัวชี้วดั ประเดน็ การวดั ผู้รับผิดชอบ และตดิ ตามประเมินผล ตวั ช้ีวดั - มีการรูปแบบมาตรการด้านการ - มาตรการดา้ นการอนรุ กั ษ์ดิน อนุรกั ษด์ ินและนา้ ในระดบั ลมุ่ นา้ นาร่อง และน้าได้รับการยอมรบั จาก สาหรบั ดาเนินการในระดับพ้ืนที่ เกษตรกรและชมุ ชน ระยะสั้น-ระยะ 1. แผนบริหารจัดการ กลาง ทรัพยากรดิน 10 แห่ง ผ้กู ากบั ตวั ชี้วดั ปี 2563 – 66 - จานวนพ้นื ที่ที่มกี ารจดั ทาแผนการ - แผนการบริหารจัดการ กองแผนงาน บรหิ ารจดั การทรัพยากรดนิ ระดับลุม่ น้า ทรพั ยากรดนิ ระดบั ลุ่มนา้ ทม่ี ีการ ผูจ้ ัดเก็บและ (จานวน 10 แหง่ ) กาหนดมาตรการด้านการ รายงานผลตาม ป้องกันและฟน้ื ฟทู รัพยากรดิน ตัวชีว้ ดั สอดคล้องตามสภาพปญั หาของ คณะทางานระดบั 2. โครงการป้องกนั การชะล้าง แต่ละพืน้ ที่ พืน้ ทแ่ี ต่ละลุ่มน้า พงั ทลายของดนิ และฟ้ืนฟูพื้นที่ ผกู้ ากบั ตวั ช้วี ัด เกษตรกรรมลุม่ น้า จังหวดั กองแผนงาน ประจวบคีรีขันธ์ 2.1 ระดบั ผลผลติ (output) - รอ้ ยละความสาเร็จในการดาเนิน - ความสอดคลอ้ งของมาตรการ กิจกรรมตามมาตรการด้านการอนรุ กั ษ์ ด้านการอนรุ กั ษด์ ินและนา้ และ ผู้จดั เก็บและ ดินและน้า ระยะในการดาเนนิ งานเปน็ ไป รายงานผลตาม ตามแผน - จานวนพ้ืนที่เกษตรกรรมได้รับการ - พน้ื ที่เกษตรกรรมไดร้ ับการ ตัวชี้วดั ป้องกันและฟนื้ ฟูทรพั ยากรดิน ป้องกันและฟ้ืนฟู ไมน่ อ้ ยกว่า สพข./สพด. 10,000 ไร่/ลมุ่ น้า 2.2 ระดับผลลพั ธ์ (outcome) - จัดทาฐานข้อมูลเพื่อประเมิน ผู้จัดเกบ็ และ - ทรัพยากรดินสามารถใช้ประโยชน์ การเปล่ียนแปลงตามตัวชี้วัดเชน่ รายงานผลตาม ที่ดินได้อยา่ งคุ้มค่า ลดการสญู เสยี หน้า ค่าการสูญเสียดินคุณภาพดิน ตวั ชี้วดั ดินที่เป็นประโยชน์ต่อการผลิตภาค ความช้ืนในดินปริมาณตะกอน กสด./กวจ. การเกษตร ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 ดิน และปริมาณการกกั เกบ็ นา้ เมอื่ เปรยี บเทียบกับปฐี าน หรอื คา่ เฉลยี่ ในพ้ืนท่ีระดบั ลุ่มน้า - รกั ษาและเพิ่มความช่มุ ชนื้ ใหก้ ับดนิ สวพ./กวจ. ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เมื่อ เปรียบเทยี บกบั ปฐี าน หรอื คา่ เฉลยี่ ใน พืน้ ทรี่ ะดบั ลมุ่ น้า

102 ตารางท่ี 6-2 กรอบตวั ชีว้ ดั ในการติดตามและประเมินผล (ต่อ) แผนบริหารจดั การ ตัวชว้ี ดั ประเดน็ การวดั ผูร้ บั ผดิ ชอบ และตดิ ตามประเมนิ ผล ตัวช้วี ัด ระยะสั้น-ระยะกลาง สวพ./สพข. ปี 2563 – 66 (ต่อ) กนผ./สพข. - เพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้าภาค กนผ./สพข. การเกษตร ด้วยการเพิ่มแหล่งน้าต้นทุน และระบบการกระจายน้าไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เมื่อเปรียบเทียบกับปีฐาน หรอื คา่ เฉลยี่ ในพื้นทรี่ ะดับลุ่มนา้ - เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์ ทด่ี นิ ได้อย่างเหมาะสมตรงตามศกั ยภาพ ของพ้ืนท่ีไม่น้อยกว่า ร้อยละ 80 เม่ือ เปรียบเทียบกับปีฐานหรือค่าเฉล่ียใน พ้นื ทีร่ ะดบั ลมุ่ น้า 2.3 ระดับผลกระทบ (impact) - เพิ่มผลผลิตภาคการเกษตรเพ่ิมรายได้ - สารวจข้อมูลเชิงสังคมเศรษฐกิจ ในครัวเรือนให้กับเกษตรกร ไม่น้อยกว่า เพ่ือประเมินการเปลี่ยนแปลงหลัง รอ้ ยละ 30 ได้รับประโยชน์จากมาตรการตาม - เพ่ิมมูลค่าการผลิตภาคการเกษตร ตวั ชีว้ ัดดา้ นสงั คมเศรษฐกิจ และผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ ไม่ น้อยกว่า ร้อยละ 30 เมื่อเปรียบเทียบ กับปีฐาน หรือค่าเฉลี่ยในพ้ืนที่ระดับลุ่ม นา้

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตัวช้วี ัดมติ ิกายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม 103

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตวั ชี้วดั มิตกิ ายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม (ตอ่ ) 104

ตารางท่ี 6-3 การจดั ทาฐานข้อมลู เพื่อประเมนิ การเปลี่ยนแปลงตามตวั ชี้วดั มิตกิ ายภาพ เศรษฐกจิ และสงั คม (ตอ่ ) 105

106 หมายเหตุ: * พจิ ารณาตามสภาพภูมสิ งั คม ** วธิ ีการเกบ็ ตวั อย่าง เกบ็ ข้อมูล และวเิ คราะห์ตวั อยา่ งและข้อมูลตามระบบมาตรฐานสากล ผ้ปู ระเมินผลเชิงนโยบาย : กองแผนงาน ผรู้ วบรวมภาพรวม และประเมนิ ผลเชงิ วิชาการ : กองวิจยั และพฒั นาการจัดการทีด่ นิ ผู้รวบรวมข้อมูลเชิงพ้ืนท่ี : สถานีพัฒนาที่ดิน สานักงานพัฒนาที่ดิน และหน่วยอ่ืน ๆ ที่ เกีย่ วขอ้ ง โดยประเมินจากประเด็น (1) พ้ืนที่เกิดการชะล้างพังทลายของดิน และ 2) พ้ืนท่ีได้รับ ผลกระทบ

107 กรมป่าไม้. 2560. แผนท่ีขอบเขตป่าสงวนแห่งชาติ (ไฟล์ข้อมูล). กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สงิ่ แวดล้อม. กรมพัฒนาทดี่ ิน. 2545. การประเมนิ การสูญเสยี ดนิ ในประเทศไทย. กรมพฒั นาท่ดี ิน กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กรุงเทพฯ. กรมพัฒนาท่ีดิน. 2551. คมู่ อื การสารวจดนิ . เอกสารวชิ าการฉบับที่ 30/03/50. สว่ นมาตรฐาน การสารวจจาแนกดินและท่ีดนิ สานักสารวจดินและวางแผนการใชท้ ด่ี ิน. กรมพัฒนาที่ดิน. 2558. สถานภาพทรัพยากรดินและที่ดินของประเทศไทย. กรมพัฒนาที่ดิน กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กรุงเทพฯ. 304 หน้า. กรมพฒั นาทีด่ นิ . 2561. แผนบรหิ ารจดั การทรัพยากรดินปญั หาของประเทศไทย ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580). กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 161 หนา้ . กรมอุตนุ ยิ มวทิ ยา. 2563. สถติ ภิ ูมิอากาศของประเทศไทยในคาบ 30 ปี (พ.ศ.2533 - 2562). กลมุ่ บริการ สารสนเทศอตุ นุ ิยมวิทยา สานักบรกิ ารดจิ ทิ ลั อุตนุ ิยมวทิ ยา กระทรวงคมนาคม กรงุ เทพฯ. กองนโยบายและแผนการใช้ท่ีดิน. 2562. การใช้ที่ดินประเทศไทย มาตราส่วน 1:25,000 (ไฟล์ข้อมูล). กรมพัฒนาทด่ี นิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรงุ เทพฯ. มนู ศรีขจร อรรถ สมร่าง ไพบูลย์ ประโมจนีย์ สุทธิพงษ์ ประทับวิทย์ ไชยสิทธ์ิ อเนกสัมพันธ์ และ ปทุมพร ฟ่ันเเพ็ง. 2527. การใช้สมการสูญเสียดินสากลสาหรับประเทศไทย. รายงาน การประชมุ วิชาการประจาปี 2527, กองบรริ ักษ์ทด่ี ิน กรมพัฒนาท่ดี นิ กระทรวงเกษตรและ สหกรณ,์ กรงุ เทพฯ. ศูนย์ป้องกันวิกฤติน้า. 2563. พื้นท่ีเกษตรน้าฝน (ไฟล์ข้อมู ล). กรมทรัพยากรน้า กระทรวง ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม, กรุงเทพฯ. สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2561. โครงการส่งเสริมศักยภาพการ ขับเคล่ือนแผนการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศ (พ.ศ. 2560 –2564). กรงุ เทพฯ. Arnold, J.G., R. Srinivasan, R.S. Muttiah, and J.R. Williams. 1 9 9 8 . Large area Hydrologic modeling and assessment. Part I: Model development: Journal of the American Water Resources Association 34 : 73-89. Hickey, R., Smith, A. and P. Jankowski. 1994. Slope Length Calculations from a DEM within ARC/INFO GRID: Computers, Environmental and Urban Systems,v. 18, no. 5. Kunta, K. 2009. Effects of Geographic Information Quality on Soil Erosion Prediction. Ph.D. Thesis ETH-Zurich.

108 Lanning-Rush, J. 2000. Regional Equations for Estimating Mean Annual and Mean Seasonal Runoff for Natural Basins in Texas, Base Period 1961-90. United State Geological Survey, Water-Resources Investigations Report 00-4064. Austin, Texas. 34 p. Soil Survey Staff. 2014. Keys to Soil Taxonomy. 12th ed. Natural Resources Conservation Service, USDA, Washington, D.C. Wischmeier, W.H. and D.D. Smith. 1965. Prediction Rainfall Erosion Losses from Cropland East of the Rocky Mountains: A Guide for Selection of Practices for Soil and Water Conservation. Agricultural Handbook, No. 282, 47 p.

109 ภาคผนวกที่ 1 : คาอธิบายชุดดนิ ภาคผนวกที่ 2 : ภาพประกอบกิจกรรมการประชุมช้ีแจงเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของชุมชนต่อแนวทางการ ดาเนนิ งานของโครงการ ภาคผนวกที่ 3 : ภาพประกอบกจิ กรรมในการดาเนินงานในระดบั พืน้ ที่ ภาคผนวกที่ 4 : ภาพตัวอยา่ งมาตรการด้านการอนรุ กั ษ์ดนิ และน้าของกรมพฒั นาท่ดี ิน ภาคผนวกท่ี 5 : ภาพประกอบกิจกรรมประชุมเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อ (ร่าง) แผน บริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรม ด้วยระบบ อนุรักษด์ ินและนา้

110 1) ชดุ ดินลาดหญ้า (Ly) การจาแนกดนิ (USDA) Fine-loamy, siliceous, isohyperthermic Kanhaplic Haplustults สภาพพื้นท่ี ลกู คลื่นลอนลาดเลก็ น้อยถึงลกู คลน่ื ลอนลาด มีความลาดชนั 2-12 % ภมู สิ ัณฐาน ลานตะพัก เชงิ เขา เนนิ เขา หรอื บรเิ วณพื้นทเี่ หลอื คา้ งจากการกดั กร่อน วัตถตุ ้นกาเนดิ ดนิ การผุพังสลายตัวอยู่กับที่ และ/หรือ เคลื่อนย้ายมาเป็นระยะทางไม่ไกลนักของ หินทรายและหินควอรต์ ไซต์ โดยมีหินดนิ ดานและหินฟิลไลทเ์ ป็นหินพ้ืน การระบายน้า ดี การซมึ ผ่านได้ของนา้ ปานกลาง การไหลบา่ ของน้าบนผวิ ดิน ปานกลางถึงเร็ว ลักษณะสมบัติของดนิ เปน็ ดนิ ลึกปานกลางถึงชัน้ เศษหิน กรวด ดนิ บนเป็นดนิ รว่ นหรอื ดนิ ร่วนปนทราย สนี า้ ตาล สีนา้ ตาลปนเทาหรือสีนา้ ตาลปนเหลือง ปฏกิ ริ ยิ าดนิ เปน็ กรดจัดมากถึง เป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างตอนบน เป็นดินร่วนปนทรายหรือดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ดินล่างตอนล่างเป็นดินร่วน เหนียวปนทรายปนกรวดหรือเศษหิน สีน้าตาล เหลือง หรือแดงปนเหลือง ในช่วง ความลึก 50-125 ซม.จากผิวดิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หิน ทราย หนิ ฟิลไลท์ และหินดินดาน และมวลสารกลมของหินลูกรังกระจายอยู่ท่ัวไป ในชน้ั ดนิ ปฏกิ ริ ยิ าดินเปน็ กรดจดั มากถงึ กรดจัด (pH 4.5-5.0) ข้อจากัด ความอุดมสมบูรณ์ต่า เส่ียงต่อการขาดแคลนน้า และการกัดกร่อนของดิน ถ้าไม่ มกี ารจัดการทีเ่ หมาะสมในพ้ืนทท่ี ี่มคี วามลาดชันสงู ขอ้ เสนอแนะ ในการปลูกพืช ควรมีวิธีการท่ีเหมาะสมเพื่ออนุรักษ์ดินและน้า เช่น ปลูกพืชคลุ มดิน ปลูกพืชตามแนวระดับและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ พวกปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืช สดเพือ่ ชว่ ยใหด้ ินอุ้มนา้ และยดึ ธาตอุ าหารพืชไดด้ ขี ึน้ พชื สามารถดูดไปใช้ได้ 2) ดินคลา้ ยชดุ ดนิ ลาดหญ้าทีล่ ึกมาก (Ly-vd) การจาแนกดนิ (USDA) Fine-loamy, siliceous, isohyperthermic Typic (Kandic) Paleustults สภาพพนื้ ท่ี ลกู คลื่นลอนลาดเล็กน้อยถึงลกู คลน่ื ลอนลาด มีความลาดชนั 2-12 % ภมู สิ ณั ฐาน ลานตะพัก เชงิ เขา เนินเขา หรือบริเวณพนื้ ทเี่ หลือคา้ งจากการกดั กร่อน วตั ถุตน้ กาเนิดดนิ การผุพังสลายตัวอยู่กับท่ี และ/หรือ เคล่ือนย้ายมาเป็นระยะทางไม่ไกลนักของ หนิ ทรายและหนิ ควอร์ตไซต์ โดยมีหินดินดานและหนิ ฟลิ ไลท์เป็นหินพืน้ การระบายนา้ ดี การซมึ ผา่ นไดข้ องน้า ปานกลาง การไหลบ่าของน้าบนผิวดนิ ปานกลางถึงเรว็

111 ลักษณะสมบัติของดนิ เป็นดินลึกมากถึงชั้นเศษหิน กรวด ดินบนเป็นดินร่วนหรือดินร่วนปนทรายสี น้าตาล สีน้าตาลปนเทาหรือสีน้าตาลปนเหลือง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดมากถึง ข้อจากัด เป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างตอนบน เป็นดินร่วนปนทรายหรือดิน ขอ้ เสนอแนะ ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ดินล่างตอนล่างเป็นดินร่วน เหนียวปนทรายปนกรวดหรือเศษหิน สีน้าตาล เหลือง หรือแดงปนเหลือง ในช่วง ความลึกมากกว่า 150 ซม.จากผิวดิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หินทราย หินฟิลไลท์และหินดินดาน และมวลสารกลมของหินลูกรังกระจายอยู่ ทัว่ ไปในช้ันดนิ ปฏิกริ ิยาดนิ เป็นกรดจัดมากถึงกรดจัด (pH 4.5-5.0) ความอุดมสมบูรณ์ต่า เส่ียงต่อการขาดแคลนน้า และการกัดกร่อนของดิน ถ้าไม่ มีการจัดการทเี่ หมาะสมในพืน้ ทท่ี ม่ี คี วามลาดชนั สงู ในการปลกู พืช ควรมวี ิธีการที่เหมาะสมเพื่ออนุรักษ์ดนิ และน้า เชน่ ปลูกพืชคลุม ดิน ปลูกพืชตามแนวระดับและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ พวกปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยพืช สดเพือ่ ชว่ ยให้ดนิ อุม้ น้า และยดึ ธาตุอาหารพชื ได้ดีขน้ึ พืชสามารถดดู ไปใชไ้ ด้ 3) ชดุ ดนิ ปราณบุรี (Pr) การจาแนกดิน (USDA) Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Ultic Paleustalfs สภาพพื้นที่ คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลกู คล่นื ลอนลาดเล็กน้อย มคี วามลาดชัน 1-5 % ภมู สิ ณั ฐาน ตะพักลาน้า วตั ถุต้นกาเนดิ ดนิ ตะกอนน้าพา การระบายนา้ ดี การซมึ ผ่านไดข้ องนา้ ปานกลางถงึ ดี การไหลบ่าของนา้ บนผิวดิน ปานกลาง ลกั ษณะสมบัตขิ องดนิ เป็นดินลึก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย ดินร่วนปนดินเหนียว สี น้าตาลหรอื นา้ ตาลปนแดงเข้ม ดินล่างเปน็ ดินรว่ น ดนิ รว่ นปนดนิ เหนียว หรือดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาลปนแดงหรือสีแดงเข้ม ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึง กรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เป็นกรดจัดถึงเป็นกลาง (pH 5.5- 7.0) ในดนิ ลา่ ง ขอ้ จากัด ความอุดมสมบรู ณต์ า่ เน้ือดินค่อนข้างเป็นทราย ขอ้ เสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพื่อเพิ่ม ผลผลิตและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับ ปรุงสมบัติทาง กายภาพใหด้ ีข้ึน

112 4) ดินคลา้ ยชุดดินปราณบรุ ีทม่ี กี ารระบายนา้ ดปี านกลาง (Pr-mw) การจาแนกดิน (USDA) Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Oxyaquic (Ultic) Paleustalfs สภาพพืน้ ท่ี คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลูกคล่นื ลอนลาดเลก็ น้อย มีความลาดชัน 1-5 % ภมู ิสัณฐาน ตะพักลาน้า วตั ถตุ น้ กาเนดิ ดิน ตะกอนนา้ พา การระบายน้า ดปี านกลาง การซมึ ผ่านไดข้ องน้า ปานกลางถงึ ดี การไหลบ่าของนา้ บนผิวดนิ ปานกลาง ลกั ษณะสมบตั ิของดิน เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย ดินร่วนปนดินเหนียวสี น้าตาลหรือนา้ ตาลปนแดงเข้ม ดินลา่ งเปน็ ดนิ ร่วน ดนิ รว่ นปนดนิ เหนียว หรอื ดิน ร่วนเหนียวปนทราย สีน้าตาล สีน้าตาลปนเทา พบจุดประพวกสีแดงและพวกสี เหลอื งในดินล่าง ปฏิกิริยาดนิ เป็นกรดจดั ถึงกรดเลก็ น้อย (pH 5.5-6.5) ในดนิ บน และ เปน็ กรดจัดถึงเปน็ กลาง (pH 5.5-7.0) ในดินลา่ ง ข้อจากัด ความอุดมสมบูรณ์ต่า เนื้อดนิ คอ่ นข้างเป็นทราย ข้อเสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพ่ือเพ่ิม ผลผลิตและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพใหด้ ีขึน้ 5) ดินคล้ายชดุ ดินปราณบรุ ีท่มี เี น้อื ดนิ รว่ นหยาบ (Pr-col) การจาแนกดิน (USDA) Coarse-loamy, mixed mixed, semiactive, isohyperthermic Ultic Paleustalfs สภาพพืน้ ที่ คอ่ นข้างราบเรียบถึงลูกคลนื่ ลอนลาดเลก็ น้อย มีความลาดชัน 1-5 % ภมู สิ ัณฐาน ตะพักลาน้า วัตถุต้นกาเนิดดิน ตะกอนน้าพา การระบายนา้ ดปี านกลาง การซึมผา่ นไดข้ องน้า ปานกลางถึงดี การไหลบา่ ของนา้ บนผิวดนิ ปานกลาง ลกั ษณะสมบัติของดนิ เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย สีน้าตาลหรือน้าตาลปนแดง เข้ม ดินล่างเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทรายในดินล่างตอนล่าง สี น้าตาล สีน้าตาลปนแดง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เปน็ กรดจดั ถงึ เปน็ กลาง (pH 5.5-7.0) ในดนิ ล่าง ข้อจากดั ความอุดมสมบูรณ์ต่า เนื้อดินคอ่ นข้างเป็นทราย

ขอ้ เสนอแนะ 113 ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพ่ือเพ่ิม ผลผลิตและเพ่ิมความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพใหด้ ีขน้ึ 6) ดนิ คลา้ ยชุดดนิ ปราณบรุ ีทีม่ กี ารระบายนา้ ดีปานกลางและมีเนือ้ ดนิ รว่ นหยาบ (Pr-mw,col) การจาแนกดิน (USDA) Coarse-loamy, mixed mixed, semiactive, isohyperthermic Oxyaquic (Ultic) Paleustalfs สภาพพื้นท่ี คอ่ นข้างราบเรยี บถึงลกู คลืน่ ลอนลาดเล็กน้อย มีความลาดชัน 1-5 % ภมู ิสณั ฐาน ตะพักลาน้า วัตถตุ ้นกาเนิดดิน ตะกอนน้าพา การระบายนา้ ดีปานกลาง การซึมผา่ นไดข้ องนา้ ปานกลางถึงดี การไหลบา่ ของน้าบนผิวดนิ ปานกลาง ลักษณะสมบัตขิ องดิน เป็นดินลึกมาก ดินบนเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย สีน้าตาลหรือน้าตาลปนแดง เข้ม ดินล่างเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทรายในดินล่างตอนล่าง สี น้าตาล สีน้าตาลปนเทา พบจุดประพวกสีแดงและพวกสีเหลืองในดินล่าง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ในดินบน และ เป็นกรด จดั ถึงเป็นกลาง (pH 5.5-7.0) ในดนิ ล่าง ข้อจากัด ความอดุ มสมบูรณต์ ่า เน้ือดินคอ่ นข้างเปน็ ทราย ขอ้ เสนอแนะ ปลูกพืชไร่ ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมี เพ่ือเพ่ิม ผลผลิตและเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุในดินและปรับปรุงสมบัติทาง กายภาพให้ดขี นึ้ 7) ชดุ ดนิ ทา่ ม่วง (Tm) การจาแนกดนิ (USDA) Coarse-loamy, mixed, active, calcareous, isohyperthermic Typic Ustifluvents สภาพพ้ืนที่ คอ่ นข้างราบเรียบถึงลูกคลืน่ ลอนลาดเลก็ น้อย มคี วามลาดชัน 1-5 % ภูมสิ ัณฐาน สนั ดนิ ริมน้าของที่ราบนา้ ทว่ มถึง วตั ถุตน้ กาเนดิ ดิน ตะกอนนา้ พา การระบายนา้ ดปี านกลางถึงดี สภาพซึมผา่ นได้ของนา้ ปานกลาง การไหลบ่าของนา้ บนผิวดนิ ปานกลาง ลักษณะและสมบตั ดิ ิน เป็นดนิ ลกึ ดินบนเปน็ ดนิ รว่ นปนทรายแปง้ ดินร่วนเหนยี วปนทรายแปง้ ดินรว่ น หรือดินร่วนปนทราย สีน้าตาล สีน้าตาลเข้ม และสีน้าตาลปนเทา ปฏิกิริยาดิน

114 ข้อจากดั เปน็ กรดจดั ถึงเป็นกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5) ดนิ ตอนลา่ งมลี ักษณะเน้ือดินและ ข้อเสนอแนะ สไี ม่แนน่ อนขน้ึ อยู่กับตะกอนที่นา้ พามาทบั ถมในแต่ละปี ซ่งึ อาจแตกตา่ งกันเห็น ได้ชัดเจน เน้ือดินเป็นดินร่วนปนทรายแป้ง ดินร่วนหรือดินร่วนเหนียวปนทราย สลบั กันไปมา สนี า้ ตาลหรอื สีนา้ ตาลปนเหลือง ปฏกิ ริ ิยาดนิ เป็นกรดปานกลางถึง เป็นกลาง (pH 6.0-7.0) อาจพบจุดประสีในดินล่างที่ความลึก 50-100 ซม.จากผวิ ดนิ และพบเกล็ดแรไ่ มกาปะปนอยู่ตลอดหนา้ ตัดดนิ มีน้าท่วมในบางช่วงของฤดูเพาะปลูกทาให้พืชชะงักการเจริญเติบโตได้ หน้าดิน ค่อนข้างเปน็ ทราย ปลูกพืชไร่หรือไม้ผล ควรปรับปรุงบารุงดินโดยใช้ปุ๋ยคอก และปุ๋ยหมักเพ่ือเพิ่ม ความอุดมสมบูรณ์ของดินและเพ่ิมแร่ธาตุที่จาเป็นต่อพืช ทาให้คุณสมบัติทาง กายภาพของดินดีขึน้ 8) ชดุ ดนิ ทา่ ยาง (Ty) การจาแนกดนิ (USDA) Loamy-skeletal, siliceous, isohyperthermic Kanhaplic Haplustults สภาพพนื้ ที่ ลกู คล่ืนลอนลาดถึงเป็นเนินเขา มคี วามลาดชัน 5-35 % ภมู ิสณั ฐาน พ้นื ท่ีเหลือคา้ งจากการกัดกร่อน วัตถตุ น้ กาเนดิ ดิน การสลายตวั ผพุ งั อยู่กับท่ี และ/หรอื เคลื่อนยา้ ยมาในระยะทางไม่ไกลนักของหิน ตะกอนหรือหินแปรเนื้อหยาบ พวกหินทรายและหินควอร์ตไซต์ โดยรองรับด้วย หนิ ดนิ ดานและหินฟลิ ไลท์ การระบายนา้ ดี การซมึ ผ่านไดข้ องนา้ ปานกลางถงึ เร็ว การไหลบา่ ของนา้ บนผิวดนิ ปานกลางถึงเรว็ ลักษณะสมบัติของดิน เปน็ ดนิ ตน้ื ถงึ ช้ันเศษหินและหินพืน้ ดินบนเปน็ ดนิ ร่วนปนเศษหินหรือดินร่วนปน ทรายปนเศษหิน สีน้าตาล สีน้าตาลปนเทาหรือสีน้าตาลปนเหลือง ปฏิกิริยาดิน เป็นกรดจัดมากถึงเป็นกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดินล่างเป็นดินร่วนปนทราย ปนเศษหิน พบก้อนกรวดเป็นพวกเศษหินควอร์ตไซต์ หินทราย หินฟิลไลท์และ หินดินดาน สีน้าตาลหรือสีน้าตาลปนแดง ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดมากถึงเป็น กรดจัด (pH 4.5-5.0) ข้อจากัด ความอุดมสมบูรณต์ ่า เปน็ ดินตน้ื และเนือ้ ดินปนเศษหิน เส่ียงต่อการขาดแคลน น้าและการกดั กร่อนของดนิ เน่อื งจากพืน้ ที่มีความลาดชันสูง ข้อเสนอแนะ ในการปลูกพชื ควรมวี ธิ ีการทเี่ หมาะสมเพ่ืออนุรักษ์ดนิ และนา้ เชน่ ปลกู พืชคลุม ดินปลูกพืชตามแนวระดบั และใช้ปุ๋ยอนิ ทรีย์ พวกปยุ๋ คอก ปุ๋ยหมัก หรอื ปุ๋ยพชื สด เพือ่ ชว่ ยให้ดินอ้มุ นา้ และยดึ ธาตอุ าหารพชื ได้ดขี ึน้ พชื สามารถดูดไปใชไ้ ด้

115 ภาคผนวกท่ี 2 : ภาพประกอบกิจกรรมการประชุมชี้แจงเพื่อรับฟังข้อคิดเห็นของชุมชนต่อแนวทางการ ดาเนนิ งานของโครงการ

116 ภาคผนวกท่ี 3 : ภาพประกอบกจิ กรรมในการดาเนินงานในระดบั พื้นท่ี

117 ภาคผนวกที่ 4 : ภาพตวั อย่างมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและนา้ ของกรมพฒั นาทีด่ นิ 1. มาตรการอนรุ ักษ์ดินและนา้ เพ่อื ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน ภาพผนวกท่ี 4-1 การไถพรวนและปลกู พชื ตามแนวระดบั (Contour cultivation) ภาพผนวกที่ 4-2 การยกร่องตามแนวระดับ (Ridging) ภาพผนวกท่ี 4-3 การสร้างคันดิน (Terrace, bench terrace)

118 ภาพผนวกท่ี 4-4 คนั ดินเบนน้า ภาพผนวกที่ 4-5 แนวหญ้าแฝกทางลาเลียง (Division terrace) (Farm road) ภาพผนวกที่ 4-6 ครู บั นา้ รอบเขา (Hillside ditch) ภาพผนวกที่ 4-7 ทางระบายน้า (waterways)

119 ภาพผนวกท่ี 4-8 ฝายชะลอน้า (check dam, weir) ภาพผนวกท่ี 4-9 บ่อดักตะกอน (pond) ภาพผนวกท่ี 4-10 การไถพรวนดินลา่ ง ภาพผนวกที่ 4-11 การปรับระดบั ท่นี า (sub soiling) (paddy field leveling)

120 2. มาตรการดา้ นอนุรักษ์ดนิ และน้าเพ่อื ฟืน้ ฟพู ื้นทเี่ กษตรกรรม ภาพผนวกที่ 4-12 ปลกู พืชคลุมดนิ พชื ปุย๋ สด การใชป้ ุ๋ยคอก ปุย๋ หมัก และปุ๋ยชีวภาพ 3. มาตรการอนุรักษ์ดนิ และนา้ เพ่ือพฒั นาแหลง่ น้า ภาพผนวกที่ 4-13 อ่างเกบ็ นา้ ภาพผนวกท่ี 4-14 สระเกบ็ น้า ภาพผนวกที่ 4-15 ฝายทดนา้ ภาพผนวกท่ี 4-16 การปรบั ปรุงลาน้าคลองสง่ นา้

121 ภาพผนวกท่ี 4-17 ระบบส่งน้าด้วยท่อ ภาพผนวกท่ี 4-18 ระบบให้นา้ แบบ micro irrigation

122 ภาคผนวกที่ 5 : ภาพประกอบกิจกรรมประชุมเพ่ือรับฟังข้อคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อ (ร่าง) แผน บรหิ ารจดั การป้องกันการชะล้างพงั ทลายของดินและฟน้ื ฟูพนื้ ท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบ อนุรักษ์ดนิ และนา้

123

124 )สา้ เนา( ค้าสง่ั กรมพัฒนาท่ดี ิน ที่ 3482563/ เรอื่ ง แตง่ ต้ังคณะทางานจดั ทาแผนบริหารจดั การโครงการปอ้ งกนั การชะลา้ งพงั ทลายของดินและฟน้ื ฟูพน้ื ท่ี เกษตรกรรมดว้ ยระบบอนุรักษด์ ินและนา้ ปี 2563 เพื่อให้การด้าเนินงานในพืนท่ีเป้าหมายระดับลุ่มน้าสอดคล้องกับแผนปฏิบัติการโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูฟ้ืนท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ระยะ 20 ปี และเป็นไปตามมาตรฐานของต้นแบบการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าเชิงบูรณาการท่ีมีการท้างานเชิง พืนที่เป็นหลักมีความถูกต้องตามหลักวิชาการ ส้าเร็จตามเป้าหมาย น้าไปสู่การก้าหนดพืนท่ีด้าเนินการและ มาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้าในระดับพืนท่ีได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงแต่งตังคณะท้างานจัดท้าแผน บริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟูฟื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดิน และนา้ ปี 2563 โดยมอี งค์ประกอบและหน้าที่ ดงั นี 1 .องคป์ ระกอบ ทปี่ รกึ ษา 1.1 นายวุฒิชาติ ศิริช่วยชู ทป่ี รกึ ษา 1.2 นายวรี ะชัย กาญจนาลยั ประธานคณะทา้ งาน 1.3 รองอธบิ ดกี รมพัฒนาทีด่ นิ ด้านวชิ าการ รองประธานคณะท้างาน 1.4 ผอู้ ้านวยการกองวจิ ยั และพัฒนาการจดั การท่ดี นิ คณะท้างาน 1.5 ผู้เชี่ยวชาญดา้ นวางระบบการพฒั นาทดี่ ินทเ่ี กย่ี วข้อง คณะท้างาน 1.6 นายรตั นชาติ ชว่ ยบดุ ดา คณะทา้ งาน 1.7 นายนนั ทพล หนองหารพิทักษ์ คณะทา้ งาน 1.8 นายวรัญญู บวั ขาว คณะท้างาน 1.9 นายจตุรงค์ ละออพันธส์ กลุ คณะทา้ งาน 1.10 นายวิศษิ ฐ์ งามสม คณะทา้ งาน 1.11 นายจักรกฤษณ์ มีใย คณะทา้ งาน 1.12 นายกฤดิโสภณ ดวงกมล คณะท้างาน 1.13 นางสาวอมรรตั น์ สระเพช็ ร คณะท้างาน 1.14 นางสาววันดี พ่งึ เจาะ คณะท้างาน 1.15 นางสาวกรวรรณ อาจเลิศ คณะท้างานและ 1.16 นายอรรณพ พุทธโส เลขานุการ คณะท้างานและ 1.17 นางสาวพยัตตกิ า พลสระคู เลขานุการร่วม คณะท้างานและ 1.18 นายธนกฤต ผลเกลียง ผูช้ ว่ ยเลขานกุ าร 1.19 นายอภชิ าติ บุญเกษม คณะท้างานและ ผู้ชว่ ยเลขานุการ 1.20 นายธงชยั คงหนองลาน คณะท้างานและ ผ้ชู ่วยเลขานกุ าร \\ 2. หน้าท่ี ...

125 -2– 2. หนา้ ที่ 2.1 จัดท้าแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพืนที่ เกษตรกรรมด้วยระบบอนรุ ักษ์ดนิ และนา้ ใหเ้ กิดผลส้าเรจ็ เปน็ รปู ธรรม 2.2 ก้าหนดแนวทางการด้าเนินงานโครงการ ป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟื้นฟพู ืนทีเ่ กษตรกรรมดว้ ยระบบอนุรกั ษด์ นิ และนา้ ใหเ้ กิดผลสา้ เรจ็ เปน็ รูปธรรม 2.3 จัดท้าฐานข้อมูลสถานการณ์ทรัพยากรดินและน้า เพ่ือติดตามและประเมินผลการ ด้าเนินงานภายใต้แผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพืนท่ีเกษตรกรรม ด้วยระบบอนุรกั ษ์ดินและน้าระดับพืนท่ี 2.4 ประสานการด้าเนินงานกับคณะท้างานขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลาย ของดินและฟ้ืนฟูพืนที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้าระดับพืนท่ี ส้านักงานพัฒนาท่ีดินเขต 12-1 2.5 ปฏิบัติงานอ่นื ๆ ตามที่ไดร้ บั มอบหมาย ทงั นี ตงั แต่บัดนเี ปน็ ตน้ ไป สง่ั ณ วนั ท่ี 8 เมษายน พ.ศ. 2563 )ลงนาม( เบญจพร ชาครานนท์ (นางสาวเบญจพร ชาครานนท(์ อธิบดีกรมพัฒนาทีด่ ิน ส้าเนาถกู ตอ้ ง (นายสนั ธษิ ณ์ ดิษฐ์อ้าไพ) นกั ทรัพยากรบุคคลปฏิบัติการ

126 )ส้าเนา( คา้ สง่ั กรมพัฒนาท่ดี นิ ที่ 2563/ เรื่อง แตง่ ตังคณะท้างานขับเคลอื่ นโครงการปอ้ งกันการชะลา้ งพังทลายของดินและฟื้นฟูพนื ทเ่ี กษตรกรรม ด้วยระบบอนรุ กั ษด์ ินและนา้ ระดับพนื ท่ี ส้านกั งานพฒั นาท่ีดินเขต 12-1 เ พื่ อ ใ ห้ ก า ร ขั บ เ ค ล่ื อ น ก า ร ด้ า เ นิ น ง า นโ ค ร งก า ร ร ะ ดั บพื นท่ี สอ ด ค ล้ อ ง ต าม แ ผ นปฏิ บั ติ การ โ ค ร ง ก า ร ป้ อ ง กั น ก า ร ช ะ ล้ า ง พั ง ท ล า ยข อ ง ดิ น แ ล ะ ฟื้ น ฟู ฟ้ืน ท่ี เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ด้ว ย ร ะ บ บ อ นุรั ก ษ์ ดิน แล ะ น้า ที่ยึดการบูรณาการเชิงพืนที่เป็นหลัก ประสานงานเชื่อมโยงการดาเนินการระหว่างส่วนกลางกับระดับพ้ืนที่ และสนับสนุนการจัดทาแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิ นและฟ้ืนฟูพื้นที่ เกษ ต รกรรมด้ ว ย ระ บ บ อนุรักษ์ ดิ น แล ะ น้า ให้ บ รรลุ ผ ลส้ า เร็จ ต ามเป้า หมาย อย่ า ง มีประ สิ ทธิ ภา พ อย่ าง เป็น รูปธรรม จึงแต่งตังคณะท้างานขับเคลื่อนโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูฟ้ืนที่ เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้าระดับพืนที่ ส้านักงานพัฒนาท่ีดินเขต 12-1 โดยมีองค์ประกอบ และหนา้ ท่ี ดงั นี 1 .องค์ประกอบ ประธานคณะท้างาน 1.1 ผอู้ ้านวยการสา้ นักงานพฒั นาทด่ี ินเขต 1.2 ผู้เชี่ยวชาญด้านวางระบบการพัฒนาทดี่ ิน รองประธานคณะท้างาน 1.3 ผอู้ า้ นวยการสถานพี ฒั นาทีด่ ินท่ีเกีย่ วข้อง คณะท้างาน 1.4 ผู้อ้านวยการกลมุ่ วิเคราะห์ดิน คณะท้างาน 1.5 ผอู้ า้ นวยการกลุ่มวิชาการเพอื่ การพัฒนาทดี่ ิน คณะท้างาน 1.6 ผู้อา้ นวยการกลมุ่ ส้ารวจเพื่อทา้ แผนท่ี คณะทา้ งาน 1.7 ผอู้ ้านวยการกลุ่มวางแผนการใชท้ ด่ี ิน คณะท้างานและ เลขานกุ าร 1.8 นกั วชิ าการสังกัดกลมุ่ วางแผนการใช้ที่ดิน คณะทา้ งานและ ผูช้ ว่ ยเลขานกุ าร .2หน้าที่ 2.1 รวบรวมและจัดท้าฐานข้อมูลด้านทรัพยากรดินและน้า การวางแผนการใช้ที่ดินและ เศรษฐกิจสงั คม เพอ่ื นา้ ไปใชป้ ระกอบการด้าเนินงานของโครงการ 2.2 ศึกษาและวิเคราะห์แนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรดินและน้าในระดับลุ่มน้า เพ่ือก้าหนดมาตรการด้านการอนุรักษ์ดินและน้า และแผนงานโครงการตามภารกิจของกรมพัฒนาท่ีดิน ทเ่ี กยี่ วข้องกบั การปอ้ งกันชะลา้ งพังทลายของดนิ และฟืน้ ฟทู รพั ยากรดนิ ตามสภาพปญั หา 2.3 ประสานและเช่ือมโยงการด้าเนินงานระดับพืนท่ีกับส่วนกลางเพื่อสนับสนุนการ จัดทาแผนบริหารจัดการโครงการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟ้ืนฟูพื้นท่ีเกษตรกรรมด้วยระบบ อนรุ ักษด์ นิ และนา้ 2.4 จัดท้าแผนการบริหารจัดการโครงการการป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน และฟ้ืนฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้า ระดับพ้ืนท่ี เสนอคณะทางานจัดทาแผนบริหารจัดการ โครงการป้องกนั การชะล้างพงั ทลายของดินและฟ้นื ฟพู ้ืนทเ่ี กษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและนา้ ปี 2563

127 - 2 – \\ 2.5 ปฏบิ ัตงิ าน ... 2.5ปฏบิ ตั งิ านอื่นๆ ตามท่ีไดร้ บั มอบหมาย ทังนี ตังแต่บดั นเี ปน็ ตน้ ไป ส่งั ณ วนั ท่ี 8 เมษายน พ.ศ. 2563 )ลงนาม( เบญจพร ชาครานนท์ )นางสาวเบญจพร ชาครานนท์( อธบิ ดีกรมพฒั นาทด่ี ิน ส้าเนาถูกต้อง (นายสันธษิ ณ์ ดษิ ฐอ์ ้าไพ) นักทรพั ยากรบคุ คลปฏบิ ัตกิ าร

128