การเปลี่ยนแปลงในสังคม

จดั ทาํ โดย ครูรุจน์ หาเรอื นทรง ส 2.1 ม.4-6/2 วเิ คราะห์ความสาํ คญั ของโครงสร้างทางสงั คม การขดั เกลาทางสงั คม และการเปล่ียนแปลงทางสงั คม ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 1

ความหมายของการเปลี่ยนแปลงสงั คม (Social Change) • การที่ระบบสงั คม กระบวนการ แบบอยา่ งหรือรปู แบบ ทางสงั คม เชน่ ขนบธรรมเนียมประเพณี ระบบ ครอบครวั ระบบการปกครองไดเ้ ปล่ียนแปลงไป ไมว่ า่ จะเป็ นดา้ นใดก็ตาม การเปลี่ยนแปลงทางสงั คมน้ ี อาจจะเป็ นไปในทางกา้ วหนา้ หรือถดถอย เป็ นไป อยา่ งถาวรหรือชวั่ คราว โดยวางแผนใหเ้ ป็ นไปหรือ เป็ นไปเอง และท่ีเป็ นประโยชน์ หรือใหโ้ ทษก็ไดท้ ้งั ส้ ิน ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 2

กระบวนการเปล่ียนแปลงสงั คม 3 • นักสงั คมวทิ ยา William Ogburn (อา้ ง ถึงใน Henslin 1996: 387-388)ได้ กล่าวถึงกระบวนการเปล่ียนแปลงทาง สงั คม 3 กระบวนการ ท่ีเทคโนโลยี สามารถนําไปส่กู ารเปล่ียนแปลโดยผ่าน การประดิษฐค์ ิดคน้ การคน้ พบ และ การแพรก่ ระจาย ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง

1.การประดษิ ฐค์ ดิ คน้ (Invention) • Ogburn ไดน้ ิยามการประดิษฐค์ ิดคน้ ใหมว่ า่ เป็ นการรวมกนั ขององคป์ ระกอบที่มีอยแู่ ลว้ และอุปกรณเ์ ครื่องมือเพอ่ื สรา้ งส่ิง ใหมข่ ้ ึน ในขณะท่ีเรามกั จะคิดถึงการประดิษฐค์ ิดคน้ ในแง่ของ วตั ถุ เชน่ คอมพิวเตอร์ แต่ท่ีจริงแลว้ ยงั มกี ารประดิษฐ์ คิดคน้ ทางสงั คม (Social inventions) เชน่ ทุนนิยม และ ระบบราชการ สิ่งประดิษฐท์ างสงั คมสามารถมีผลสืบเน่ืองแผ่ ขยายกวา้ งไกลออกไปในสงั คม ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 4

ส่ิงประดิษฐใ์ นโลกยุคโบราณ ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 5

ส่ิงประดิษฐโ์ ลกสมยั ใหม่ ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 6

เครื่องจกั รไอน้ํา steam engine built to James Watt's ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 7

ส่ิงประดิษฐโ์ ลกยุคปัจจุบนั ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 8

ส่ิงประดิษฐโ์ ลกยุคปัจจุบนั ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 9

ส่ิงประดิษฐโ์ ลกยุคปัจจุบนั ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 10

2.การคน้ พบ (Discovery) • เป็ นวธิ ีการใหมข่ องการมองความจริง โดยทวั่ ไปความจริงเป็ นสิ่งที่มี อยแู่ ลว้ แต่คนเพ่ิงจะพบมนั เป็ นคร้งั แรก ยกตวั อยา่ งเชน่ โคลมั บสั คน้ พบทวปี อเมริกาเหนือ ซึ่งผลท่ีต่อเน่ืองมามีมหาศาลถึงกบั เปลี่ยน ประวตั ิศาสตร์ อยา่ งไรก็ตาม ตวั อยา่ งน้ ีก็เป็ นการอธิบายถึงหลกั การ ประการหน่ึง คือ การคน้ พบที่นํามาซ่ึงการเปลี่ยนแปลงอยา่ ง กวา้ งขวางไดน้ ้ันตอ้ งเกิดข้ ึนในชว่ งเวลาท่ีเหมาะสม เพราะที่จริงแลว้ ชาวไวก้ ิง (Viking) ไดค้ น้ พบอเมริกากอ่ นหนา้ โคลมั บสั แต่ไมไ่ ด้ สง่ ผลต่อเน่ืองเท่ากบั การคน้ พบของโคลมั บสั ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 11

• the world as Europe knew it in 1489 ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 12

3.การถา่ ยทอดลกั ษณะวฒั นธรรมหน่ึงไปยงั อกี วฒั นธรรมหน่ึง (Diffusion) • เป็ นการแผ่ขยายการประดิษฐค์ ิดคน้ หน่ึง หรือการคน้ พบจากบริเวณ หน่ึงไปยงั อีกบริเวณหน่ึง และมีผลแผ่กวา้ งขยายไปยงั ความสมั พนั ธ์ ของมนุษย์ เชน่ การมีไฟฟ้ า ประปา โทรศพั ท์ รถไฟ ฯลฯ ของไทย ก็ เกิดจากรบั วฒั นธรรมจากตะวนั ตก คนไทยไมไ่ ดค้ ิดคน้ ข้ ึนเอง เป็ นตน้ ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 13

ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 14

4.ระดบั วฒั นธรรม (The Culture Level) • หมายถึง การเปลี่ยนแปลงในเจตคติและค่านิยมในสงั คม การ เปล่ียนแปลงระดบั น้ ีมกั จะเป็ นการเปลี่ยนแปลงที่ชา้ ที่สุด ลา้ หลงั นวตั กรรมและเทคโนโลยี เชน่ คา่ นิยมในการแขง่ ขนั กนั เขา้ ศึกษาใน สถาบนั การศึกษาของรฐั ท่ีมีชื่อเสียง ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 15

กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางสงั คมทาํ ใหเ้ กิดปัญหาสงั คม • 1.สภาพพยาธิวิทยาทางสงั คม • 2.การเสียระเบียบทางสงั คม • 3.การขดั กนั ในค่านิยม • 4.ภาวะพฤตกิ รรมเบี่ยงเบน • 5.การขนานนาม ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 16

1.สภาพพยาธิวทิ ยาทางสงั คม • เป็ นสภาพท่ีสงั คมเหมือนรา่ งกายของมนุษยม์ ีการเจ็บป่ วยเนื่องจาก ผคู้ นในสงั คมละเมิดศีลธรรม ขาดคุณธรรมจริยธรรม ไมย่ ดึ ถือความ ดีเป็ นแนวทางในการดาํ เนินชีวติ ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 17

2.การเสียระเบียบทางสงั คม • เมื่อสงั คมเกิดการเปลี่ยนแปลงจากวฒั นธรรมเกา่ มาส่วู ฒั นธรรมใหม่ ผคู้ นเกิดการไมเ่ ขา้ ใจถ่องแทเ้ กิดความวุน่ วายสบั สนอลหมา่ น ประเพณีสงกรานต์ จะกลายเป็ น ประเพณีสาดน้ํา (สนุกกนั อยา่ งเดียว) 18 ครรู ุจน์ หาเรือนทรง

3.การขดั กนั ในคา่ นิยม • สภาพสงั คมท่ีไมส่ อดคลอ้ งกบั คา่ นิยมของสงั คม เชน่ การแยง่ ชิงดา้ น วตั ถุ เงินทอง ชื่อเสียง อาํ นาจตาํ แหน่ง ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 19

4.ภาวะพฤติกรรมเบ่ียงเบน • พฤติกรรมเบ่ียงเบน (Deviance) สภาพคนที่ละเมิดไมย่ ดึ ถือบรรทดั ฐาน ของสงั คมมีพฤติกรรมที่แปลกแยกออกไปเป็ นพฤติกรรมท่ีคนสว่ นใหญ่ไม่ ยอมรบั • Bicsanz and Bicsanz ไดแ้ บ่งพฤติกรรมเบี่ยงเบนไวด้ งั น้ ี 1. ความประพฤติไมเ่ หมาะสม ( Improper ) 2. การเป็ นปรปักษ์ต่อผอู้ ื่น ( amtisocial behavior ) 3. ทาํ ลายตวั เอง (Self destructive ) 4. ละเมิดกฎศีลธรรม ( Immoral ) 5. ทาํ ลายสงั คม ( Destructive to the society ) 6. ความผิดปกติของรา่ งกาย ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 20

5.การขนานนาม • ปัญหาสงั คมที่เกิดจากการท่ีคนสาํ คญั หรือคนท่ีมีอิทธิพลเรียกช่ือ สถานการณใ์ ดสถานการณห์ น่ึงใหเ้ ป็ นปัญหาแลว้ ใหค้ นในสงั คมเช่ือตาม ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 21

• ปัญหาสงั คมมีสาเหตมุ าจากสภาพตา่ งๆท่ีกลา่ วมาซึ่ง ภาวะตา่ งๆเหลา่ น้ ีสง่ ผลใหเ้ กิดปัญหาสงั คมในดา้ นตา่ งๆท่ี เก่ียวขอ้ งกบั สถาบนั หลกั ทางสงั คมดงั น้ ี • 1. ปัญหาในสถาบนั เศรษฐกิจ • 2. ปัญหาในสถาบนั การเมือง • 3. ปัญหาสถาบนั ครอบครวั • 4. ปัญหาสถาบนั ศาสนา • 5. ปัญหาสถาบนั ดา้ นส่ือมวลชน ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 22

1. ปัญหาในสถาบนั เศรษฐกิจ • สถาบนั เศรษฐกิจคือสถาบนั ที่เกี่ยวขอ้ งกบั การผลติ การแจกจาํ หน่ายและ บริโภคภายในประเทศ • รูปแบบของสถาบนั เศรษฐกิจ มีดงั น้ ี • ทุนนิยม เอกชนมีกรรมสิทธ์ิในทรพั ยส์ ิน มีอิสระดาํ เนินการอยา่ งเสรี • สงั คมนิยม รฐั บาลเขา้ ควบคุมดาํ เนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจเป็ นส่วนใหญ่ • แบบผสม รฐั บาลเขา้ มามีบทบาทในการผลิตบางประเภท • แบบคอมมิวนิสต์ รฐั กาํ หนดใหบ้ ุคคลใหส้ วสั ดิการทางเศรษฐกิจต่อกนั และ ควบคุมมิใหม้ ีการผกู ขาดทางเศรษฐกิจ เพ่ือความเป็ นธรรมในสงั คม ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 23

• สาเหตขุ องปัญหา o การส่งออก ปัญหา คือ คุณภาพสินคา้ ไมม่ ีคุณภาพมาตรฐาน o การลกั ลอบนําเขา้ ปัญหาคือ การลกั ลอบนําสินคา้ เขา้ โดยไมเ่ สีย ภาษี ทาํ ใหท้ าํ ลายเศรษฐกิจของชาติอยา่ งมาก o ค่านิยมการใชส้ ินคา้ ไทย ปัญหาคือ คนไทยนิยมสินคา้ ต่างประเทศทาํ ใหเ้ ม็ดเงินตกไปอยกู่ บั ต่างชาติทาํ ใหก้ ารหมุนเวยี น เศรษฐกิจไมด่ ี • ผลกระทบตอ่ การศึกษา เศรษฐกิจไมด่ ี ผปู้ กครองตกงาน ไมม่ ี รายได้ ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 24

• แนวทางในการแกไ้ ข oปรบั ปรุงระบบงบประมาณ oอตั ราครตู ่อนักเรียน เพื่อใหไ้ ดค้ ุณภาพ oพฒั นาระบบอาชีวศึกษาใหม้ ีฝีมือแรงงานท่ีมีคุณภาพ oปรบั ปรุงประสิทธิภาพการบริหารการศึกษา ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 25

2. ปัญหาในสถาบนั การเมือง • สถาบนั การเมืองมีอิทธิพลในการกาํ หนดนโยบาย และควบคมุ การศึกษาในรูปแบบตา่ ง ๆ เช่น ในรฐั ธรรมนูญ พระราชบญั ญตั ิ กฎหมายตา่ ง ๆ แผนพฒั นาเศรษฐกิจและแผนการศึกษาชาติ • สาเหตขุ องปัญหา o การปรบั เปลี่ยนรฐั บาลทาํ ใหม้ ีการปรบั เปล่ียนนโยบาย o การใชอ้ าํ นาจโดยมิชอบ ไมม่ ีความยุติธรรมในระบบราชการ การ คอรปั ชนั่ ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 26

• ผลกระทบตอ่ การศึกษา o การปฏิบตั ิงานบนนโยบายท่ีไมแ่ น่นอน o การสรา้ งประชาธิปไตยระดบั ทอ้ งถ่ิน ยงั ไมเ่ กิดข้ นึ อยา่ งแทจ้ ริง o ความล่าชา้ ในการตดั สินใจ o งบประมาณนอ้ ย o ความเสมอภาค • แนวทางในการแกไ้ ข o ทุกภาคส่วนตอ้ งเขา้ มามีส่วนร่วมในทุกรปู แบบ o สถาบนั การศึกษาตอ้ งสอนใหเ้ ยาวชนเป็ นพลเมืองดีของชาติ ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 27

3. ปัญหาสถาบนั ครอบครวั • สถาบนั ครอบครวั หมายถึง คนสองคนมาอยรู่ วมกนั โดยมี ความสมั พนั ธก์ นั ดว้ ยการแตง่ งาน ลกั ษณะเป็ นครอบครวั เดี่ยว ครอบครวั ขยาย • ครอบครวั เด่ียว หมายถึง ครอบครวั ที่มีคนสองคนแต่งงานกนั ประกอบดว้ ยพอ่ แม่ ลกู อยดู่ ว้ ยกนั แลว้ แยกครอบครวั ออกไปอยู่ ตามลาํ พงั • ครอบครวั ขยาย หมายถึง ซึ่งมีคนสามรุ่นอาศยั รวมกนั ไดแ้ ก่ ป่ ยู า่ ตายาย พอ่ แม่ และลกู ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 28

• สาเหตขุ องปัญหา บุคลิกภาพเบ่ียงเบน การใชค้ วามรุนแรงใน ครอบครวั รายไดไ้ มพ่ อค่าใชจ้ า่ ย ฯลฯ • ผลกระทบตอ่ การศึกษา พฤติกรรมของผเู้ รียน ค่าใชจ้ า่ ยในการ เรียน การขาดสมาธิในการเรียน ปัญหาวยั รุ่น ฯลฯ • แนวทางในการแกไ้ ข สถาบนั การศึกษาควรเตรียมทกั ษะเบ้ ืองตน้ ชีวติ ครอบครวั ความรบั ผิดชอบต่อครอบครวั ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 29

4. ปัญหาสถาบนั ศาสนา • สถาบนั ศาสนา มีหนา้ ที่พิเศษในการศึกษาอบรมปลกู ฝงั คณุ ธรรมจริยธรรม จติ สาํ นึกใหแ้ ก่คนในชาตใิ หร้ ูผ้ ิดชอบชวั ่ ดี • สาเหตขุ องปัญหา ความประพฤติของพระสงฆ์ ทาํ ใหข้ าดความเชื่อ ศรทั ธาในศาสนา / การศึกษาของสงฆข์ าดการดแู ล • ผลกระทบตอ่ การศึกษา ผบู้ ริหาร ครู นักเรียน ไมเ่ ชื่อคาํ สงั่ สอน ไมม่ ีธรรมะ ประพฤติผิด • แนวทางในการแกไ้ ข นิมนตพ์ ระสงฆท์ ี่มีคุณภาพเขา้ มามีส่วนร่วม ในการจดั การศึกษา ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 30

5. ปัญหาสถาบนั ดา้ นส่ือมวลชน • ส่ือมวลชนมีบทบาทสาํ คญั ในการเขา้ ถึงแหลง่ ขอ้ มูลข่าวสาร และ ใหค้ วามรูแ้ ก่ประชาชน ไดแ้ ก่ หนงั สือพิมพ์ โทรศพั ท์ วิทยุ และอินเตอรเ์ น็ต • สาเหตขุ องปัญหา สื่อไมเ่ ป็ นกลาง ขาดจรรยาบรรณในวชิ าชีพมุง่ แต่ผลประโยชน์ • ผลกระทบตอ่ การศึกษา การใชเ้ วลาของเด็ก ทศั นคติเชิงลบและ เลียนแบบ เด็กชอบบรรยากาศสื่อมากกวา่ ในหอ้ งเรียน • แนวทางในการแกไ้ ข ใชส้ ื่อมาประยุกต์ ใหเ้ ป็ นบทเรียนผสู้ อนควร เลือกส่ือใหเ้ ป็ นประโยชน์ ครรู ุจน์ หาเรือนทรง 31

บรรณานุกรม • มหาวทิ ยาลยั เซนตจ์ อหน์ . ม.ป.ป. ปญั หาสงั คม. (online). www.stjohn.ac.th/sju/.../26_01_2011_12_25_39_5ปญั หาสงั คม.doc , 10 เมษายน 2556 ครรู ุจน์ หาเรอื นทรง 32