พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.วัดแก้ว อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ปิ ัญญำท้องถน่ิ ประจำเดือนพฤศจกิ ำยน 2562 กศน.ตำบลวัดแกว้ ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบ และกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบำงแพ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดรำชบรุ ี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั สำนักงำนปลดั กระทรวงศึกษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือภูมิปัญญาท้องถ่ิน หมายถึง ความรู้ที่เกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันขึ้นมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เรื่อง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจกล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ท่ีจะช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหา การจัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปัญญาท้องถ่ินเป็นความรู้ที่มีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชนและในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพื่อศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นท่ีรู้จักกันเกิดการยอมรับ ถ่ายทอด และพฒั นาไปส่คู นรนุ่ ใหม่ตามยคุ ตามสมยั ได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลวัดแก้ว ได้จัดทาข้อมูล เร่ืองทาเนียบ ภูมิปัญญาท้องถิ่นฉบับนี้ข้ึน เพื่อรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ท่ีเป็นผู้ท่ีสืบทอดมรดก ทางศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของชมุ ชน ในตาบลวัดแกว้ เพื่อเปน็ ข้อมูลสารสนเทศสาหรบั ผู้ที่ศึกษาค้นคว้า และสนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน และมสี ว่ นรว่ มในการจรรโลงและรกั ษาไวส้ ืบต่อไป กศน.ตาบลวัดแก้ว พฤศจิกายน 2562

สำรบัญ คำนำ หนำ้ สำรบัญ 1 ภมู ปิ ัญญา ศูนย์เรียนรโู้ ครงการอนั เนื่องมาจากพระราชดาริบ้านสะพานดา : 4 นายเนยี ง รุ่งนุช 7 ภมู ปิ ญั ญาศนู ย์เรยี นรูโ้ ครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดาริบา้ นสะพานดา : นายสมหวัง จาตกิ ลุ ภมู ปิ ญั ญา ศนู ยเ์ รียนร้โู ครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริบา้ นสะพานดา : นายบุญมา ธรรมารักษากุล คณะผูจ้ ดั ทา

1 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถิน่ ตำบลวัดแก้ว อำเภอบางแพ จงั หวดั ราชบุรี ช่อื ภมู ปิ ัญญำ : ศนู ย์เรียนรู้โครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาริ บ้านสะพานดา ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปัญญำท้องถ่นิ /บุคคลคลงั ปญั ญำ ชื่อ นายเนียง นำมสกุล รุ่งนุช วันเดอื นปีเกิด 16 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2491 ท่อี ยู่ปัจจบุ นั (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได้) : บา้ นเลขท่ี 121 หมูท่ ่ี 11 ตาบล/แขวง วดั แกว้ อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์ 083-8963099 โทรสำร- .Line ID:- E-mail:- Facebook: บ้านสะพานดา ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ เนื่องจากนายเนียง รุ่งนุช คืออดีตผู้ใหญ่บ้านหมู่ 11 ตาบลวัดแก้ว มีความตั้งใจที่จะน้อมนาหลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในชีวิตประจาวัน และยังสมารถนามาใช้กับคนในหมู่บ้านและสมารถขาย ผลไม้ยังหมู่อ่ืนๆในตาบลวัดแก้วและยังสร้าง ศูนย์เรียนรู้โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ บ้านสะพานดา เพ่ือให้ประชาชนทั่วไปสามรถเข้ามาเรียนรู้ ยังฐานตา่ งๆ เชน่ การเผาถ่านจากผลไม้ น้าส้มควันไม้ การทาสบู่ จากฝักข้าว มะขาม การเรียนรู้ปลูกกระเจ๊ียบปลอดสารส่งออกนอก การแปรรูปผลไม้ในชุมชน (ฝรั่งแช่อิ่ม อบแห้ง) และยังมีผัก ผลไม้ในชุมชนที่เป็นสินคา้ จากชาวบา้ นหมู่ 11 มาขายดว้ ย มะพร้าวนา้ หอม ฝร่ัง ชมพู่ มะนาว จดุ เด่นของภูมิปัญญำ - เปน็ สถานท่ีถา่ ยทอดความรู้ - เป็นแหล่งศกึ ษาดงู าน - เป็นแหลง่ ฝึกทดลองทางานด้านเศรษฐกจิ พอเพยี ง วัตถดุ บิ ที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์ทเ่ี กดิ จำกภมู ปิ ญั ญำ ซง่ึ พ้ืนทีอ่ น่ื ไมม่ ี - การแปรรูปฝรงั่ แชอ่ ่มิ อบแห้ง - การแปรรปู กล้วยน้าวา้ ตากอบแหง้ กลว้ ยเลบ็ มือนางอบแห้ง - การใช้ปยุ๋ น้าชีวภาพ แทนการใช้สารเคมีทม่ี อี นั ตราย - การทาปยุ๋ จากไสเ้ ดอื น - การทาน้าส้มควันไม้ รำยละเอยี ดของภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติในพื้นท่ี จรงิ ประโยชน์ท่ีได้จากภมู ิปญั ญาคอื สามารถนาไปปฏิบัตจิ ริงได้ รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสอ่ื มวลชนและสอ่ื อนื่ อย่างแพร่หลาย  มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน .......คร้งั จานวน............คน  มีการนาไปใช้ อน่ื ๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ ภมู ิปัญญาทอ้ งถิน่ /นวตั กรรมทีค่ ดิ ค้นขึ้นมาใหม่ ภมู ปิ ัญญาท้องถ่ินด้ังเดิมได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ทไี่ ด้พฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคือ การนาผลไม้ในหมบู่ า้ น ท่ีขายไมไ้ ด้ และราคาถูก ที่ไมไ่ ด้ส่งออก นามาแปรรูป เพ่อื เพิ่มมลู คา่ กำรพฒั นำต่อยอดคือ การนาผลไม้ทมี่ ีอยู่ในฤดูกาล อยู่ในท้องถิ่น ท่ีมีราคาถูก หรอื ไม่สามารถนาไปขายได้ จึงได้นามาเพ่ิม มูลค่า และสามารถเกบ็ ไวไ้ ด้นานขนึ้ - การนาฝร่งั มาแช่อ่มิ อบแห้ง - การนา้ กล้วยนา้ วา้ อบแหง้ - การนากลว้ ยเล็บมือนางแหง้

3 รปู ภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นายเนยี ง รงุ่ นชุ ภมู ิปญั ญา ศูนย์เรียนรโู้ ครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดาริบา้ น สะพานดา เปน็ วิทยากรให้ความรู้ เปน็ วทิ ยากรให้ความรู้

4 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมลู คลังปัญญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถิน่ ตำบลวัดแก้ว อำเภอบางแพ จังหวดั ราชบรุ ี ชื่อภมู ปิ ัญญำ : ศูนยเ์ รยี นรโู้ ครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาริ บา้ นสะพานดา ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญำ ช่อื นายสมหวัง นำมสกลุ จาตกิ ลุ วันเดือนปเี กดิ 1 มกราคม 2493 ทีอ่ ยู่ปจั จุบนั (ท่ีสำมำรถตดิ ต่อได้) : บ้านเลขท่ี 121/1 หมทู่ ่ี 11 ตาบล/แขวง วดั แก้ว อาเภอ/เขต บางแพ จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์ 086-5313375 โทรสำร- Line ID : - E-mail:- Facebook: บา้ นสะพานดา ควำมเปน็ มำของภูมิปัญญำ เน่ืองจากนายสมหวัง จาติกุล คือพนักงานโรงงานไฟฟ้า เป็นประชาชนในหมู่ 11 ตาบลวัดแก้ว และวิทยากร มีความตั้งใจที่จะน้อมนาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในชีวิตประจาวัน และยัง สามารถนามาใช้กับคนในหมู่บ้านและสมารถขายผลไม้ยังหมู่อ่ืนๆในตาบลวัดแก้วและยังสร้าง ศูนย์เรียนรู้ โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ บ้านสะพานดา เพ่ือให้ประชาชนทวั่ ไปสามรถเข้ามาเรียนรู้ ยังฐานตา่ งๆ เช่น การเผาถ่านจากผลไม้ น้าส้มควันไม้ การทาสบู่จากฝักข้าว มะขาม การเรียนรู้ปลูกกระเจ๊ียบปลอดสาร ส่งออกนอก การแปรรูปผลไม้ในชุมชน (ฝรั่งแช่อ่ิมอบแห้ง) และยังมีผัก ผลไม้ในชุมชนที่เป็นสินค้าจาก ชาวบา้ นหมู่ 11 มาขายด้วย มะพรา้ วนา้ หอม ฝรง่ั ชมพู่ มะนาว จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำ - เปน็ สถานท่ถี ่ายทอดความรู้ - เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดงู าน - เปน็ แหลง่ ฝึกทดลองทางานดา้ นเศรษฐกจิ พอเพียง วัตถดุ บิ ที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ทีเ่ กดิ จำกภมู ิปัญญำ ซ่ึงพน้ื ที่อ่นื ไม่มี - การแปรรปู ฝรง่ั แชอ่ ิม่ อบแห้ง - การแปรรูปกล้วยน้าวา้ ตากอบแห้ง กลว้ ยเล็บมอื นางอบแหง้ - การใช้ปุ๋ยน้าชวี ภาพ แทนการใช้สารเคมที ีม่ ีอนั ตราย - การทาปุย๋ จากไสเ้ ดือน รำยละเอียดของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติในพ้ืนที่ จรงิ ประโยชน์ท่ไี ดจ้ ากภูมิปัญญาคอื สามารถนาไปปฏิบัติจริงได้ รปู แบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญำท้องถน่ิ ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและส่ืออ่ืนอย่างแพร่หลาย  มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครั้ง จานวน............คน  มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ)

5 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภูมใิ จ  ภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน/นวตั กรรมที่คิดคน้ ข้ึนมาใหม่  ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ดัง้ เดมิ ได้รับการถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ  ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ทไ่ี ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดมิ คอื การนาผลไม้ในหมู่บ้าน ทขี่ ายไมไ้ ด้ และราคาถกู ทไี่ มไ่ ด้ส่งออก นามาแปรรปู เพอ่ื เพม่ิ มลู ค่า กำรพฒั นำตอ่ ยอดคอื การนาผลไม้ทม่ี ีอย่ใู นฤดูกาล อยู่ในท้องถิ่น ที่มีราคาถูก หรอื ไม่สามารถนาไปขายได้ จงึ ได้นามาเพ่ิม มูลคา่ และสามารถเก็บไวไ้ ด้นานข้ึน - การนาฝรง่ั มาแช่อมิ่ อบแห้ง - การนา้ กลว้ ยน้าวา้ อบแหง้ - การนากล้วยเล็บมอื นางแห้ง

6 รูปภำพเจ้ำของภมู ปิ ญั ญำ นายสมหวัง จาตกิ ลุ ภูมปิ ญั ญาศนู ยเ์ รยี นรู้โครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดาริบา้ นสะพานดา เปน็ วทิ ยากรให้ความรู้ เป็นวิทยากรใหค้ วามรู้

7 แบบบนั ทกึ ชดุ ข้อมูลคลังปัญญำ-ภูมิปญั ญำทอ้ งถิน่ ตำบลวัดแกว้ อำเภอบางแพ จังหวดั ราชบรุ ี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ : ศนู ย์เรียนรูโ้ ครงการอนั เนื่องมาจากพระราชดาริ บา้ นสะพานดา ขอ้ มูลพ้ืนฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปญั ญำท้องถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญำ ชอ่ื นายบญุ มา นำมสกุล ธรรมารักษากุล วนั เดอื นปเี กิด 23 กรกฎาคม 2507 ทอ่ี ยู่ปัจจุบนั (ที่สำมำรถตดิ ต่อได)้ : บา้ นเลขท่ี 121/1 หมู่ท่ี 11 ตาบล/แขวง วดั แก้ว อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70160 โทรศพั ท์ 089-5221901 โทรสำร- Line ID:- E-mail:- Facebook: บา้ นสะพานดา ควำมเปน็ มำของภมู ิปัญญำ เนื่องจากนายบุญมา ธรรมารักษา คือเกษตรกรในหมู่ 11 ตาบลวัดแก้ว เป็นวิทยากร และมีความ ต้ังใจท่ีจะน้อมนาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในชีวิตประจาวัน และยังสมารถนามาใช้กับคนใน หมู่บ้านและสมารถขายผลไม้ยังหมู่อ่ืนๆในตาบลวัดแก้วและยังสร้าง ศูนย์เรียนรู้โครงการอันเน่ืองมาจาก พระราชดาริ บ้านสะพานดา เพื่อให้ประชาชนท่ัวไปสามรถเข้ามาเรียนรู้ ยังฐานต่างๆ เช่น การเผาถ่านจาก ผลไม้ น้าส้มควันไม้ การทาสบู่จากฝักข้าว มะขาม การเรียนรู้ปลูกกระเจ๊ียบปลอดสารส่งออกนอก การแปรรูปผลไม้ในชุมชน (ฝรั่งแช่อิ่มอบแห้ง) และยังมีผกั ผลไม้ในชุมชนท่ีเป็นสินค้าจากชาวบ้านหมู่ 11 มา ขายดว้ ย เชน่ มะพรา้ วน้าหอม ฝรั่ง ชมพู่ และมะนาว เป็นตน้ จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญำ - เป็นสถานทถ่ี า่ ยทอดความรู้ - เปน็ แหล่งศกึ ษาดงู าน - เป็นแหล่งฝึกทดลองทางานด้านเศรษฐกิจพอเพียง วตั ถุดบิ ท่ีใช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑ์ทเ่ี กิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซึง่ พ้นื ทอี่ ืน่ ไม่มี - การแปรรปู ฝร่งั แช่อิ่มอบแห้ง - การแปรรูปกล้วยฉาบ - การใช้ปุย๋ น้าชวี ภาพ แทนการใช้สารเคมที มี่ ีอนั ตราย - การทาปุย๋ จากไสเ้ ดือน รำยละเอียดของภูมิปญั ญำท้องถิ่น - รปู แบบในการถา่ ยทอดความรู้ ด้านการศกึ ษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝกึ ปฏบิ ัติในพื้นท่ี จริงประโยชน์ทีไ่ ดจ้ ากภมู ิปัญญาคือสามารถนาไปปฏิบัตจิ ริงได้ รปู แบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มีการเผยแพรผ่ ่านสือ่ มวลชนและสอื่ อื่นอยา่ งแพร่หลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน .......คร้ัง จานวน............คน  มีการนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบ)ุ

8 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ิใจ  ภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่น/นวัตกรรมที่คิดคน้ ขนึ้ มาใหม่  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ินด้ังเดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ  ภูมิปญั ญาท้องถิน่ ทไี่ ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคอื การนาผลไมใ้ นหมูบ่ า้ น ทข่ี ายไม้ได้ และราคาถกู ทีไ่ ม่ได้ส่งออก นามาแปรรปู เพอ่ื เพ่มิ มูลคา่ กำรพฒั นำตอ่ ยอดคือ การนาผลไม้ทีม่ อี ยู่ในฤดกู าล อยูใ่ นทอ้ งถิ่น ที่มีราคาถูก หรือไม่สามารถนาไปขายได้ จึงไดน้ ามาเพ่ิม มลู ค่า และสามารถเก็บไวไ้ ดน้ านข้นึ - การทากล้วยฉาบ - สวนเกษตรผสมผสาน

9 รูปภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ นายบุญมา ธรรมารกั ษากลุ ภมู ปิ ัญญาศูนยเ์ รียนรู้โครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดารบิ า้ นสะพานดา ผลผลติ มกี ารวางจาหนา่ ย เปน็ วทิ ยากรใหค้ วามรู้

10 ท่ปี รกึ ษำ คณะผจู้ ดั ทำ นายสัจจา จนั ทรวเิ ชียร นางอรพร ผลกิจ ผู้อานวยการ กศน.อาเภอบางแพ ครชู านาญการพเิ ศษ ะผู้จัดทำ นางสาววรีย์ กลิ่นราพึง ครู กศน.ตาบลวดั แกว้ บรรณำธิกำร/จดั ทำรปู เล่ม บรรณารักษ์ชานาญการพิเศษ นางมิง่ ขวญั คอยชื่น บรรณารักษ์อตั ราจ้าง นางสาวทฤฒมน ชินณบดี