ยคุ สมัยของปรชั ญาการศกึ ษาสมยั ปัจจบุ นั ปรชั ญาการศึกษาปฏิรปู นิยม (Recontructionism) นักเรียน จะต้องมีควำมรู้สึกสำนึกในหน้ำที่ของกำรสร้ำงสังคมใหม่ โดยเหตุน้ีผู้เรียน จำเป็นจะต้องหำประสบกำรณ์ด้วยตนเองให้มำกท่ีสุด เพ่ือจะได้รู้จักตนเองและรู้ว่ำจะทำ อะไรใน สังคมในอนำคต และนักเรียนมีเสรีภำพในกำรทำสิ่งต่ำงๆที่เหน็ ว่ำเป็นประโยชน์ต่อ สว่ นรวมได้มำกท่ีสุด ครู นักปรัชญำกลุ่มปฏิรูปนิยมถือว่ำครูจะต้องเป็นผู้นำในสังคม สร้ำงระเบียบแบบแผน ท่ีเหมำะสมให้เกิดข้ึน ครูมีหน้ำที่สอนกระบวนกำรประชำธิปไตยให้นักเรียน สำมำรถนำ กระบวนกำร นไ้ี ปใชท้ ้ังอย่ใู นโรงเรยี นและในสังคม 51
ยคุ สมยั ของปรัชญาการศกึ ษาสมัยปจั จบุ ัน ปรัชญาการศกึ ษาปฏริ ูปนยิ ม (Recontructionism) หลักสูตร ยึดเอำอนำคตเป็นศูนย์กลำง จัดให้เหมำะสมกับควำมต้องกำรของผู้เรียน หลักสูตรจะเก่ียวข้องกับสภำพและปัญหำของสังคมปัจจุบันเป็นส่วนใหญ่ เน้นหนักในวิชำ สังคมศึกษำ ยึดเอำภำระหน้ำที่ภำยในสังคมเป็นหลัก กำรสอนมีควำมยืดหยุ่นได้มำก ครูให้ เสรีภำพแกผ่ ้เู รยี น เพอ่ื ให้ผ้เู รียนได้ทำในส่งิ ท่ีดที ี่สดุ เพื่อสว่ นรวม ข้อวิจารณ์ กลุ่มปรัชญำปฏิรูปนิยม มุ่งสร้ำง กำรเปลี่ยนแปลงและปฏิรูปสังคม ไปสู่ สังคมใหม่ท่ีมีประชำธิปไตย มีควำมทัดเทียมของบุคคลในสังคม และเป็นสังคมที่มำจำก ประชำชนโดยแท้จรงิ กำรศึกษำจึงมงุ่ ฝกึ ให้ ผู้เรยี นมีเสรภี ำพในกำรคดิ ยดึ หยนุ่ มีหลักใน กำรทำงำน เพ่อื ควำมเจรญิ รุ่งเรืองของสงั คมท่ตี นอำศยั 52
แนวคดิ ใหม่ทางปรชั ญา การศกึ ษา
แนวคดิ ใหมท่ างปรัชญาการศึกษา ปรัชญาการศึกษากลมุ่ อตั ถภิ าวะนยิ ม (Existentialism) นโยบายสังคม กลุ่มภำวะนิยมมีควำมเชื่อว่ำมนุษย์เกิดมำบนโลกพร้อมควำมว่ำง เปล่ำไม่มีสำระอะไรติดมำ ดังนั้นจึงเป็นหน้ำท่ีของตัวมนุษย์เองที่จะต้องพยำยำมค้นหำ ตนเอง และเลือกสร้ำงลักษณะของตนเอง ท่ีตนอยำกจะเป็นอำทิเป็นครู แพทย์ วิศวกร ชำวนำ ผู้เสียสละ เป็นต้น ในกำรเลือกบุคคลมีสิทธิ เสรีภำพปรำศจำกเง่ือนไขและกฎเกณฑ์ ของสงั คมบบี บงั คบั 54
แนวคดิ ใหมท่ างปรชั ญาการศึกษา ปรชั ญาการศึกษากลมุ่ อตั ถภิ าวะนิยม (Existentialism) เป้าหมายการศึกษา มุ่งให้ผู้เรียนได้ค้นพบและรจู้ ักตนเองโดยกำรทบทวนพิจำรณำใครค่ รวญและตรวจสอบ ตนเองอยเู่ สมอๆ เพ่ือใหเ้ กิดสำนกึ ทถ่ี ูกตอ้ งกำรศกึ ษำชว่ ยใหผ้ ้เู รียนรศู้ กั ยภำพของตนเอง นักเรียน มีเสรีภำพอย่ำงมำกในกำรท่ีจะเลือกเรียนรู้ในส่ิงท่ีตนเองสนใจในประเทศไทยได้มีกำรทดลองจัดตั้ง โรงเรียนตำมแนว ควำมคิดของปรัชญำกรุงภำวะนิยมคือ โรงเรียนหมู่บ้ำนเด็ก ซ่ึงเป็นโรงเรียนที่จะสอนตำม ควำมสำมำรถของผเู้ รยี นตำมควำมชอบของผ้เู รียนเป็นหลกั หรือ Summer Hill,Non-grade School เป็นตน้ ครู จะทำหน้ำท่ีเป็นตัวกระตุ้นเร่งเร้ำให้ผู้เรียนรับผิดชอบต่อกำรกระทำของตนเองครูควรพยำยำมทำให้ ผู้เรียนเข้ำใจว่ำชีวิตเป็นของตัวนักเรียนเองดังน้ันผู้เรียนควรเป็นผู้กำหนดแนวทำงชีวิตเอง หลังจำกได้ศึกษำข้อมูล ต่ำงๆและได้รับคำแนะนำจำกครูหรือผู้มีประสบกำรณ์แล้วผู้สอนควรมีควำมเป็นกันเองและร่วมคิดร่วมทำกับ ผู้เรียน 55
แนวคิดใหมท่ างปรชั ญาการศกึ ษา ปรชั ญาการศึกษากลมุ่ อตั ถภิ าวะนิยม (Existentialism) หลักสูตร ให้ควำมสำคัญกับทุกรำยวิชำทุกเน้ือหำเสมอภำคกันหำกผู้เรียนเห็นว่ำวิชำใด เหมำะกับตนท่ีจะทำให้ตนเข้ำใจสังคมและตัวเองได้ย่อมถือว่ำวิชำนั้นเหมำะกับผู้เรียนเนื้อหำใน หลกั สูตรจะม่งุ เน้นกำรเจรญิ เตบิ โตและพัฒนำกำรของผู้เรียน ดังน้ัน วิชำที่สอนจึงมีควำมโน้มเอียง ไปทำงหมวดมนุษยศำสตรแ์ ละสงั คมศำสตร์ การจัดการศึกษา ตำมแนวคิดของปรัชญำกลุ่มน้ีสะท้อนให้เห็นได้อย่ำงหลำกหลำยรูปแบบ เช่น กำรศึกษำในรูปแบบเปิด มนุษยธรรมในกำรศึกษำ กำรสอนแบบไม่มีชั้นเรียน กำรจัดกลุ่ม ผเู้ รยี นหลำยกล่มุ อำยุ เปน็ ต้น 56
แนวคดิ ใหม่ทางปรัชญาการศึกษา ปรชั ญาการศึกษากลมุ่ อตั ถภิ าวะนิยม (Existentialism) ข้อวิจารณ์ เก่ียวกับกำรจัดกำรศึกษำตำมแนวคิดของปรัชญำกลุ่มอัตถิภำวะนิยมก็คือ มักจะถูกวิพำกษ์วิจำรณ์กับกำรลงทุนทำงกำรศึกษำทั้งนี้เพรำะว่ำกำรจัดกำรศึกษำเพ่ือสนอง ควำมต้องกำรของแตล่ ะคนนัน้ จะต้องเสียคำ่ ใช้จ่ำยมำกกวำ่ กำรจดั กำรเรียนกำรสอนเปน็ กลุ่ม 57
แนวคิดใหม่ทางปรัชญาการศึกษา ปรัชญาวิเคราะห์มีช่ือเรียกอีกอย่างหนึ่งคือ Analysis Philosopy, Scientific Empiricism ปรัชญำกลุ่มนี้ เป็นแนวควำมคิดท่ีเกิดขึ้นใหม่ซ่ึงเน้นวิธีกำรวิทยำศำสตร์ ให้ ควำมสำคัญแก่ข้อมูลทั้งหมดและจะต้องอำศัยวิธีกำรวิเครำะห์ซ่ึงตรวจสอบภำษำด้วยควำม ระมัดระวังดังนั้นปรัชญำกลุ่มนี้จึงเก่ียวข้องกับญำนวิทยำ มำกกว่ำอภิปรัชญำ และคุณวิทยำ ปรัชญำวิเครำะห์ จะอำศัยหลักกำรของอภิปรัชญำและคุณวิทยำมำเก่ียวข้องกับกำรวิเครำะห์ ในแต่ละเรือ่ งเท่ำน้ันเอง 58
6.ปรชั ญา การศึกษาไทย EAD 611 หลกั การบรหิ ารการศกึ ษา ดร.ละมุล รอดขวญั 59
ปรชั ญาการศกึ ษาไทย พุทธปรชั ญา ความเป็นมาของพทุ ธปรัชญา พุทธศำสนำเป็นศำสนำประจำชำติ และได้หล่อหลอม เป็นวิถีดำเนินชีวิตของคนไทย จึงเห็นควรให้พุทธปรัชญำกำรศึกษำเป็นปรัชญำกำรศึกษำที่มี พื้นฐำน อยบู่ นควำมเปน็ ไทย 60
ปรชั ญาการศึกษาไทย พุทธปรชั ญา พทุ ธปรัชญา หมำยถึง ควำมรูอ้ ันประเสรฐิ ท่ีพระพทุ ธเจำ้ ได้ตรัสรแู้ ลว้ หรอื พทุ ธธรรม พระพุทธเจำ้ ชใ้ี ห้เห็นถึงควำมจรงิ หรือสัจธรรมในหลกั ไตรลกั ษณ์ ได้แก่ 1) อนจิ จงั คอื ควำมเป็นของไมเ่ ทีย่ ง 2) ทุกขงั คือ ควำมเป็นทกุ ข์ 3) อนตั ตา คอื ควำมเปน็ ของไมใ่ ช่ตน พทุ ธปรัชญำ เช่อื ว่ำ กำรศกึ ษำ คอื กำรพฒั นำบคุ คลให้ถงึ พร้อมดว้ ยปญั ญำ และ ดำเนินชีวติ อยใู่ นสังคมได้อย่ำงมีควำมสขุ ตลอดจนรจู้ ักแก้ปัญหำไดอ้ ยำ่ งมีประสิทธิภำพ 61
ปรชั ญาการศกึ ษาไทย พุทธปรชั ญาการศกึ ษา พทุ ธปรชั ญาการศกึ ษา คอื กำรพัฒนำขนั ธ์ 5 เพื่อให้ควำมโงเ่ ขลำของผ้เู รียนลดนอ้ ยลง และหมดไปในที่สดุ ใหอ้ ย่ใู นสงั คมอยำ่ งเปน็ คนแก่ง คนดี และคนมคี วำมสุขในโลกปัจจบุ นั และ อนำคตได้ ขนั ธ์ 5 ไดแ้ ก่ 1) รูป คือ รำ่ งกำย 2) เวทนา คือ อำรมณ์ทกุ ขแ์ ละสขุ ของมนษุ ย์ 3) สญั ญา คือ กำรเรียนรู้ ควำมจำ 4) สังขาร คือ องคป์ ระกอบทำงจติ 5) วิญญาณ คือ กำรรบั รูเ้ กดิ จำกประสำทสัมผสั โดยตรง 62
ปรัชญาการศึกษาไทย ตามแนวพทุ ธธรรมโดยพระธรรมปฎิ ก (จิตรกร ตัง้ เกษมสุข, 2526) จากพระธรรมปฎิ ก ตงั้ แต่ครั้งยงั ดำรงสมณศักดิ์เปน็ พระรำชวรมนุ ี ไดอ้ ธิบำยว่ำชวี ติ เกิดจำกกำรรวมตวั ขององค์ประกอบต่ำงๆ จำนวนมำกจึงได้ จดั เปน็ 2 ประเภท คือ 1) องคป์ ระกอบทางรา่ งกาย 2) องค์ประกอบทางจิตใจ ซึง่ ทกุ สว่ นจะมีกำรเปลีย่ นแปลงตลอดเวลำไปตำมสมั พันธแ์ ห่งเหตุปัจจยั ต่ำง ๆ 63
ปรัชญาการศึกษาไทย ตามแนวพระราชดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดลุ ยเดช ความหมายของการศึกษา จำกกระแสพระรำชดำรัสและพระรำชกรณียกิจ ต่ำงๆ กำรศึกษำเป็น เสมอื นเคร่ืองมือในกำรพัฒนำมนุษย์ทุกด้ำน ท้ังด้ำนร่ำงกำย จิตใจ และ สติปัญญำ เพื่อช่วยให้เป็นพลเมืองดีมี คุณภำพและมปี ระสิทธิภำพ จดุ มงุ่ หมายของการศกึ ษา กำรศึกษำต้องมุ่งพฒั นำและเพิม่ พนู องค์ควำมรู้ใหม่ พฒั นำ ศักยภำพของ ผเู้ รียน มุ่งสร้ำงปญั ญำ และคณุ ธรรมของชีวติ เพือ่ ช่วยใหผ้ เู้ รยี นสำมำรถดำรงชีวิตเพอ่ื ตนเอง พ่ึงพำตนเองได้ แนวทางการจัดการศึกษา เพ่ือให้บรรลุจดุ มุ่งหมำยของกำรศึกษำกำรจัดกำรศึกษำด้ำนวิชำกำรโดย กำรต่อยอดควำมรู้ควบคู่ไปกับกำรฝึกฝน ขัดเกลำทำงควำมคิด ควำมประพฤติและคุณธรรมโดยให้มีควำม เขำ้ ใจในหลกั เหตุผล มีควำมซือ่ สตั ย์สุจริต รู้จกั รับผดิ ขอบ และตดั สนิ ใจในทำงทถ่ี ูกต้อง 64
ปรัชญาการศึกษาไทย ตามแนวพุทธธรรมของศาสตราจารย์ ดร.สาโรช บวั ศรี วิธีการของการศึกษา กระบวนกำรตำมหลักพุทธธรรมท่ีสำมำรถช่วยให้กำรจัด กำรเรียนกำรสอนเป็นไปอย่ำงเหมำะสม ไดแ้ ก่ กำรสอนตำมขน้ั ทง้ั 4 ของอริยสัจสี่ ซงึ่ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นโิ รธ มรรค ความเป็นมาของวิธสี อนตามข้นั ทั้งส่ีของอรยิ สจั ส่ี ศำสตรำจำรย์ ดร.สำโรช บัวศรี ได้นำเสนอแนวคิดเก่ียวกับวิธีสอนของไทย ควำมเป็นมำของวิธี สอนตำมขน้ั ทง้ั สข่ี องอริยสัจสี่ เนื่องจำก อริยสัจสี่ เป็นคำสอนที่ถือได้ว่ำเป็นหัวใจของพระพุทธศำสนำประกำร หน่ึง เรำจึงพยำยำมทำกำรคำดหมำยหรืออนุมำนเอำวิธีสอนมำจำกอริยสัจสี่ และจำกกำรอนุมำนก็พอจะ มองเห็นหรือ พอที่จะอนุโลมได้ว่ำ วิธีกำรแห่งปัญญำ หรือวิธีกำรคิดแบบ Reflective Thinking น้ัน คล้ำยกับ วธิ กี ำรอรยิ สจั สี่อยำ่ งทส่ี ุด 65
ปรัชญาการศึกษาไทย ตามแนวพุทธธรรมของศาสตราจารย์ ดร.สาโรช บัวศรี กำรศึกษำตำมควำมหมำยในนัยทำงพระพุทธศำสนำ คือ กำรพัฒนำขันธ์ 5 ของบุคคล ท้ังทำง รำ่ งกำยและจติ ใจเพอื่ ให้บรรลุชวี ิตท่รี ่มเยน็ กค็ อื ชวี ติ ทม่ี อี กศุ ลมลู คือ ควำมโลภ โกรธ หลง นอ้ ยที่สดุ แนวทำงตำมหลักพุทธธรรมที่จะนำไปสู่จุดหมำยของกำรศึกษำ ดังกล่ำวได้ก็คือ มรรค 8 ซ่ึงย่อได้ เป็น ศีล สมำธิ และปัญญำ นอกจำกน้ันผูเ้ รยี นไดศ้ ึกษำเรยี นรเู้ กี่ยวกับ 1) ตนเอง 2) สงิ่ แวดล้อม 3) การปฏิสมั พันธ์ระหว่างตนเองกับสงิ่ แวดลอ้ ม 66
บทสรปุ ปรัชญาการศกึ ษา ปรัชญาการศกึ ษาท่ีกลา่ วมาจะมแี นวทางปฏบิ ัติท่ีแตกตา่ งกนั การนาไปปฏิบัติเพือ่ ใหเ้ กิดประโยชนต์ อ่ การจดั การศกึ ษาตอ้ งสอดคล้องกับ - สภาพสังคม - เศรษฐกจิ - การเมืองการ ปกครอง แนวความคิดแต่ละปรัชญาตา่ งกม็ ีแนวคิดพ้นื ฐานท่ไี ม่เหมือนกนั แตท่ ุกปรัชญาล้วนมีจุดยนื อนั เดียวกนั ในเรอื่ งชวี ติ การดารงชวี ิตให้ดี และพฒั นาชวี ติ ใหส้ มบูรณ์มากข้ึน 67
บทสรปุ ปรชั ญาการศกึ ษา การศกึ ษาเปน็ ปัจจยั ทส่ี าคัญยิง่ ในการพฒั นาประเทศ ทั้งในด้านเศรษฐกจิ สงั คม และการเมืองการ ปกครอง เคร่อื งมือในการเตรยี มประชากรใหม้ ีคณุ ภาพ ปรชั ญาและการศึกษามีจุดสนใจร่วมกนั อยอู่ ยา่ งหน่งึ คอื การจดั การศึกษาต้องอาศัยปรัชญาในการก้าหนดจุดมงุ่ หมายและหาค้าตอบทางการศึกษา - การจดั การศึกษาของประเทศใดถา้ ไม่ยึดการศึกษาท่ถี ูกตอ้ งประเทศก็จะพัฒนาไปส่เู ปา้ หมายท่ี ตอ้ งการ ปรชั ญาการศกึ ษา จงึ เปน็ สิ่งส้าคญั ในการกา้ หนดแนวทางในการพัฒนาประเทศ - ประยุกตใ์ ชใ้ นการจัดการเรยี นรู้ เปรยี บเสมอื นเครอื่ งมือทีส่ ง่ เสริมใหผ้ เู้ รียน รักการเรียน ตงั ใจเรยี น และเกดิ การเรยี นร้ขู นึ เพม่ิ มากขึน ส่งผลให้ผูเ้ รียนประสบความสาเรจ็ ในชีวติ 68
บทสรุปปรัชญาการศกึ ษา ปรชั ญาการศึกษาต้องรับรอู้ ยู่เสมอว่า “เราไม่สามารถนาปรัชญาใดปรัชญาหน่ึงมาพัฒนาให้ได้ผลทางการศึกษาได้แน่นอนชัดเจน เพราะในแต่ละ ทฤษฎีทางการศึกษาท่ีคิดและปฏิบัตกิ ันข้นึ นั้น ล้วนมปี รัชญาพวกอืน่ แทรกไปเสมอ” ยงิ่ ถ้าสรปุ วา่ “การศกึ ษานั้น ๆ มาจากปรัชญาลทั ธิใดลทั ธิหนึง่ เพยี งเดยี ว ถือว่าเปน็ การสรุปท่ขี าดวิจารณญาณ และแสดง วา่ ยังไม่เขา้ ใจในทฤษฎีการศกึ ษาน้ัน ๆ ดีพอ” ปรชั ญาการศกึ ษาเปน็ เร่อื งท่ีเกยี่ วขอ้ งกบั แนวคิดความเชื่อในการจัดการศึกษา ดังนั้นปรชั ญา การศึกษาจึงมีอทิ ธิพล ต่อการพัฒนาหลักสูตรโดยตรง สังคมใดท่ีมีแนวความคิดเก่ียวกับปรัชญาการศึกษาใน ลักษณะใดลักษณะหน่ึง แนวคิดอันน้ันก็จะสะท้อนให้เหน็ ได้จากการจดั หลักสูตร การจดั การเรียนการสอนตาม ลัทธิปรัชญาการศึกษาดังได้ กล่าวมาแลว้ ดงั นั้นอาจกลา่ วได้ว่า ปรัชญาการศกึ ษาเปน็ รากฐานท่สี า้ คัญหนึง่ ของ การพฒั นาหลักสูตร 69
บทสรุปปรชั ญาการศึกษา แนวทางการจัดการศึกษาของไทยที่มีอยู่ตามนโยบายของรัฐบาล หรือกฎหมายการศึกษา หรือหลักสูตร การศึกษา ประเทศไทยไม่ได้จัดการศึกษาองิ แนวปรัชญาใดปรัชญาหนึ่ง ใช้แนวทางปรัชญาบูรณาการนิยม หรือ ปฏิรูป นยิ ม (Reconstructionslism) และ ปรัชญาพิพัฒนาการนิยม (Progressivelism) มาเปน็ หลกั พร้อมท้ังนาผลการวิจยั จากทฤษฎีทางจติ วิทยามาสร้างเป็นหลักสูตร หรอื วิธกี ารจดั การเรียนรู้ แนวการจดั การศกึ ษาตามขอ้ เสนอการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง เนน้ การปฏิรปู 3 ประเดน็ คือ - พัฒนาคณุ ภาพและมาตรฐานการศกึ ษา - โอกาสทางการศึกษาและเรยี นรู้ - สง่ เสรมิ การมีสว่ นรว่ มทกุ ภาคส่วนในการจดั การศกึ ษา สาหรับปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งเป็นปรชั ญาการดารงชวี ติ ในทางสายกลาง ซึ่งนามาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการ พัฒนาการศึกษา 70
THANKS จบการน้าเสนอ 72
Search
