ต้นหูกระจง

ต้นหูกระจง หูกระจง หรือ แผบ่ ารมี (Terminalia ivorensis Chev.) มีถิ่นกาเนิดในป่ าแอฟริกาตะวนั ตก แถบเส้นศูนย์ สูตร ต้งั แตป่ ระเทศกินีไปจนถึงประเทศแคเมอรูน เป็นพืชเศรษฐกิจมีการปลูกเพอ่ื ใชเ้ น้ือไม้ ในแถบถ่ินกาเนิด เป็นไมท้ ่ีมีการเจริญเติบโตเร็ว และมีอายยุ นื สาหรับในประเทศไทยพบตน้ หูกระจงอยทู่ ้งั หมด 3 สายพนั ธุ์ คือ หู กระจงธรรมดา หูกระจงหนาม และหูกระจงแคระ ท้งั น้ี หูกระจงธรรมดาเป็นพนั ธุ์ที่ไดร้ ับความนิยม ในการซ้ือ ไปปลูกเป็นไมป้ ระดบั มากท่ีสุด ท้งั ๆที่หูกระจงหนามมีทรงพมุ่ ที่สวยกวา่ และใบของตน้ หูกระจงหนามจะเป็น เงา และแน่นกวา่ เหมาะที่จะปลูกเป็นไมก้ ระถาง เหตุผลท่ีสาคญั ท่ีคนสนใจปลูกตน้ หูกระจงหนามไมม่ าก เน่ืองจากความเช่ือเรื่องหนามที่ไมเ่ ป็นมงคลต่อผปู้ ลูก สาหรับหูกระจงแคระ เป็ นหูกระจงท่ีหายากกวา่ หูกระจง สายพนั ธุ์อื่น

ลกั ษณะ ตน้ หูกระจง เป็นไมป้ ระดบั ชนิดหน่ึง ท่ีมีการเจริญเติบโตเร็ว และมีอายยุ นื ท้งั ยงั เป็นไมท้ ี่มีทรงพุม่ สวยงามแตกกิ่งเป็นช้นั ๆ โดยในแต่ละช้นั จะห่างกนั ประมาณ 50 - 100 เซนติเมตร และใบของตน้ หูกระจงหนาม จะเป็นเงา และแน่นกวา่ เหมาะที่จะปลูกเป็นไม้ กระถาง นอกจากน้ี แมต้ น้ หูกระจงเป็นไมผ้ ลดั ใบ แต่จะผลดั ใบ นอ้ ยกวา่ หูกวาง สาหรับดอกของตน้ หูกระจง จะมีสีขาวคลา้ ยดอกกระถินณรงค์ ส่วนเมลด็ หูกระจงจะคลา้ ยกบั เมล็ดพทุ รา ลกั ษณะทางพฤกษาศาสตร์ ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Terminate ivorensis A. Chev. ชื่อวงศ์ COMBRETACEAE ช่ืออ่ืน หูกวางแคระ ถ่ินกาเนิด สาธารณรัฐโกตดิววั ร์ (ไอเวอร่ีโคสต)์ ในแอฟริกา

ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ ไมต้ น้ ขนาดใหญ่ สูง 15-20 ม. ขนาดทรงพุม่ 8-10 ม. ผลดั ใบ ทรงพมุ่ แผเ่ ป็น ช้นั ๆ หนาทึบ แตกกิ่งต้งั ฉากกบั ลาตน้ เมื่อตน้ โตเตม็ ที่ปลายก่ิงจะลู่ลง เปลือกตน้ สีน้าตาล มีรอยแตกเป็ นร่อง ตามแนวยาว สีน้าตาลอมเหลืองและมีรอยด่างขาวทว่ั ท้งั ลาตน้

ใบ ใบเดี่ยว เรียงเวยี นสลบั ถี่ที่ปลายก่ิง รูปไขก่ ลบั กวา้ ง 1 -1.5ซม. ยาว 1.5-3 ซม. ปลายใบเป็นติ่งแหลม โคนใบสอบแคบ เวา้ และมีต่อม 1 คู่ ขอบใบเรียบ แผน่ ใบหนาและเหนียว สีเขียวเรียบเป็นมนั ใบอ่อนสีน้าตาล อมเขียว กา้ นใบยาวประมาณ 0.4ซม. ดอก สีขาว ออกเป็ นช่อแบบช่อเชิงลดที่ซอกใบใกลป้ ลายกิ่ง ช่อดอกมีลกั ษณะเป็นแท่ง โคนกลีบเล้ียง เช่ือมติดกนั ปลายแยกเป็น5 แฉก รูปสามเหล่ียม ไม่มีกลีบดอก ดอกเพศผอู้ ยปู่ ลายช่อ ดอกสมบูรณ์เพศอยบู่ ริเวณ โคนช่อ เกสรเพศผู้ 10 อนั

ผล ผลสดแบบมีเน้ือเมลด็ เดียว รูปไขห่ รือรูปรีป้อมและแบนเล็กนอ้ ย กวา้ ง 2-5 ซม. ยาว 3-7 ซม. สีเขียว เมื่อสุกสีเหลืองอมเขียวมีเน้ือ และช้นั หุม้ เมลด็ คอ่ นขา้ งแข็งและเหนียว เมล็ดรูปรี สีน้าตาลออกดอกติดผลเกือบ ตลอดท้งั ปี ขยายพนั ธุ์โดยการเพาะเมล็ดและตอนก่ิง นิเวศวิทยา พบปลูกเล้ียงอยทู่ วั่ ไป การขยายพนั ธ์ุต้นหูกระจง สามารถขยายพนั ธุ์หูกระจงดว้ ยการตอนก่ิงและเพาะเมลด็ แตส่ ่วนใหญ่แลว้ วจะนิยมปลูกหูกระจงดว้ ย การเพาะเมลด็ มากกวา่ โดยการนาเอาเมลด็ หูกระจงไปแช่น้า จากน้นั แกะเปลือกออก โดยการเตรียมดินใส่ไวใ้ น หลุม เมื่อแกะเปลือกออกเรียบร้อยแลว้ ใหน้ าเมล็ดหูกระจงฝังลงไปในดินที่เตรียมไว้ รดน้า ใส่ป๋ ุยตามปกติ แต่ การจะเพาะเมลด็ ไดห้ รือไม่ ข้ึนอยกู่ บั ความสมบูรณ์ของเมลด็ น้นั ๆ ส่วนใหญ่แลว้ การเพาะตน้ หูกระจงค่อนขา้ ง ทาไดย้ าก จึงทาใหม้ ีราคาสูง ประมาณ 1,000-2,000 บาท

การดูแลต้นหูกระจง อยา่ งไรก็ตามหากคิดจะปลูกตน้ หูกระจง ก็ไม่ไดห้ มายความวา่ จะทาไม่ไดเ้ สียทีเดียว เพราะสามารถ ป้องกนั ไดโ้ ดยใชว้ ธิ ีสกั ราก วางแนวอิฐฉาบปูนลอ้ มโคนตน้ หรือปลูกใหห้ ่างในระยะท่ีเหมาะสม เพอื่ ไม่ใหร้ าก ทาลายโครงสร้างบา้ น อีกท้งั ควรตกแต่งตน้ หูกระจงดว้ ยการหมนั่ ตดั แต่งกิ่งไมบ้ ่อย ๆ ก็จะทาใหแ้ สงแดดส่อง ทะลุก่ิงกา้ นมายงั ตวั บา้ นไดโ้ ดยไม่ร้อนเกินไป นอกจากน้ียงั ไมส่ ร้างความราคาญให้แก่เพอื่ นบา้ นดว้ ย ส่วนท่ี เหลือกแ็ คห่ มนั่ รดน้าใหช้ ุ่มอยา่ งสม่าเสมอ กช็ ่วยเล้ียงดูใหเ้ ขามีอายยุ นื ยาวแลว้ คะ่ เพราะตน้ หูกระจงเป็นไมท้ ่ี ชอบน้ามากนนั่ เอง

ประโยชน์ของต้นหูกระจง ตน้ หูกระจงเป็นไมท้ ี่มีลกั ษณะเป็นทรงพุม่ อีกท้งั ยงั มีขนาดใหญ่แตกก่ิงกา้ นสาขาใหร้ ่มเงา ช่วยบงั แดดได้ ดี จึงนิยมนามาปลูกเพ่ือตกแต่งสวนมากกวา่ ปลูกหูกระจงในกระถาง หรือใชป้ ระดบั ริมถนน ตลอดจนเกาะกลาง ถนนเน่ืองจากเป็นไมท้ ี่ใหร้ ่มเงา นอกจากน้ียงั มีความเช่ือเรื่องการเสริมบารมีใหค้ นในบา้ นมีแตค่ วามสุขความ เจริญยงิ่ ข้ึนอีกดว้ ย

เกร็ดความรู้ : ตน้ หูกระจงควรปลูกใหห้ ่างจากตวั บา้ น เพราะ แมก้ ่ิงกา้ นของตน้ หูกระจงจะใหร้ ่มเงาเม่ือตน้ ไม้ เติบใหญ่ แต่หากคิดจะปลูกควรวางแผนใหด้ ี เนื่องจากรากของตน้ หูกระจงเป็นรากลอยและแผอ่ อกดา้ นขา้ ง ท่ี สาคญั ยงั มีความแขง็ แรงมาก ฉะน้นั หากดูแลไม่ถูกวธิ ีรากของตน้ หูกระจงกจ็ ะทาใหพ้ ้ืนแตกหรือโครงสร้างบา้ น เสียหายได้ นอกจากน้ีอาจจะมีกิ่งกา้ นขยายเขา้ มาในบา้ นพร้อมตวั บุง้ แมลงนอ้ ยพิษร้ายปัญหาใหญข่ องบา้ นท่ี ปลูกตน้ หูกระจง ท่ีสาคญั ตน้ หูกระจงเป็ นไมผ้ ลดั ใบ ดงั น้นั อาจตอ้ งทาใจเรื่องใบไมร้ ่วงเยอะในช่วงผลดั ใบซ่ึงจะ เกิดข้ึนประมาณ 2 คร้ังต่อปี