จดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

เนอ่ื งในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ บทท่ี ๕ การประชาสมั พันธง์ านเฉลมิ พระเกยี รติ คณะกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์ ได้ก�ำหนดจัดกิจกรรมประชาสัมพันธ์ เพ่ือเผยแพร่ข้อมูล ข่าวสาร และกิจกรรมต่างๆ ให้ประชาชนทั้งในประเทศและต่างประเทศได้รับทราบและมีส่วนร่วมในการแสดงความ จงรักภักดีโดยพร้อมเพรยี งกัน ดังน้ี ๑. การประชาสมั พนั ธ์ ๑.๑ ด้านสอื่ วิทยโุ ทรทัศน์ ด�ำเนินการผลิตและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ทางสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย และสถานีวิทยุ โทรทศั น์แหง่ ประเทศไทยส่วนภมู ภิ าค ในรปู แบบต่างๆ ดังนี้ ๑.๑.๑ การถา่ ยทอดสด ประกอบดว้ ย ๑) พิธีเจริญพระพุทธมนต์เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เม่ือวันเสาร์ ที่ ๑๒ พฤษภาคม วันศุกร์ ที่ ๑๓ กรกฎาคม วันเสาร์ ท่ี ๑๑ สงิ หาคม วันพธุ ที่ ๕ กันยายน วนั ศกุ ร์ ที่ ๕ ตลุ าคม วันจนั ทร์ ที่ ๕ พฤศจิกายน และวนั องั คาร ที่ ๔ ธนั วาคม พุทธศักราช ๒๕๕๕ ณ พระอโุ บสถวัดพระศรีรตั นศาสดาราม ๒) พธิ เี ปดิ โครงการประชาอาสาปลกู ปา่ ๘๐๐ ล้านกล้า ๘๐ พรรษา มหาราชนิ ี เฉลมิ พระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ เมื่อวนั พุธ ท่ี ๘ สิงหาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ ๓) พิธจี ุดเทียนถวายพระพรชัยมงคล เนื่องในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ เม่อื วันอาทิตย์ ที่ ๑๒ สงิ หาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ 101 101

จดหมายเหตุเฉลมิ พระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สิริกติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ๔) พิธีสวดพระปริตรมหากุศล เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เม่อื วนั ศกุ ร์ ที่ ๓๑ สงิ หาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ พระอุโบสถวดั พระศรีรตั นศาสดาราม ๕) พิธีเปิดงานตรานกยูงพระราชทาน สบื สานต�ำนานไหมไทย เฉลิมพระเกียรตสิ มเด็จพระนาง เจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ เมอื่ วนั พธุ ท่ี ๑๒ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ ศนู ยก์ ารประชมุ แหง่ ชาตสิ ริ กิ ติ ิ์ ๖) พิธีปฏิบตั ิบชู าธรรมยาตรา พธิ ีเจริญพระพทุ ธมนต์ถวายเปน็ พระราชกุศลแด่พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ และพิธีวางศิลาฤกษ์ ศนู ย์กลางทางพระพทุ ธศาสนาโลก เมื่อวนั เสาร์ ที่ ๒ มถิ ุนายน พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ พุทธมณฑล อำ� เภอพุทธ มณฑล จังหวัดนครปฐม ๗) พิธีเปิดนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติ ๘๐ พรรษา บรมราชินีนาถ สิริแห่งแผ่นดิน เมือ่ วันพฤหสั บดี ท่ี ๙ สิงหาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ ห้างสรรพสนิ ค้าเซน็ ทรัลเวลิ ด์ ๘) พธิ เี ปดิ งานเฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ และสมเดจ็ พระบรม โอรสาธริ าช เจา้ ฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ในโครงการอตุ สาหกรรมรวมใจภกั ดร์ิ กั ษแ์ มน่ ำ�้ เมอื่ วนั เสาร์ ท่ี ๑ ธนั วาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ เวลา ๙ นาฬิกา ๓๐ นาที ถงึ เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาที ณ ฮอลล์ ๙ อิมแพคเมอื งทองธานี จังหวัดนนทบุรี ๑.๑.๒ การเผยแพร่บทประชาสัมพันธ์ (Spot) เช่น ๑) ปปส. เพ่อื แมข่ องแผ่นดนิ ๒) กาชาดคอนเสริ ์ตกองทัพเรือเฉลิมพระเกียรติฯ ๓) รว่ มใจไกลเ่ กลีย่ เฉลิมพระเกยี รติ ๘๐ พรรษา ๔) ๘๐๐ ลา้ นกลา้ ๘๐ พรรษา มหาราชินี ๑.๑.๓ การเผยแพรข่ า่ วประชาสมั พนั ธ์ และอาศริ วาทสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ๑.๑.๔ การจัดรายการพเิ ศษ เชน่ รายการพิเศษวันแมแ่ หง่ ชาติ ๑.๑.๕ รายการสารคดีเฉลิมพระเกียรติฯ เช่น สารคดีความสุขของแผ่นดิน (Happiness of the Land) ตอน โครงการสง่ เสรมิ ศลิ ปาชพี ทงุ่ กระมงั โครงการอนรุ กั ษพ์ นั ธไ์ุ มป้ า่ ศนู ยส์ ง่ เสรมิ ศลิ ปาชพี กดุ นาขาม ๑.๑.๖ การแจ้งปฏิทินการจัดงานและเชิญชวนประดับธงชาติและธงตราสัญลักษณ์ ๘๐ พรรษา มหาราชนิ ี ทางหน้าจอโทรทศั น์และการประชาสมั พนั ธอ์ ักษรว่งิ ๑.๑.๗ การจดั ท�ำวดี ิทศั นป์ ระกอบเพลง “แม่แห่งแผ่นดิน” ๑.๒ ดา้ นส่ือวิทยุกระจายเสยี ง ดำ� เนนิ การผลติ และเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธท์ างสถานวี ทิ ยกุ ระจายเสยี งแหง่ ประเทศไทย และสถานี วทิ ยกุ ระจายเสยี งแหง่ ประเทศไทยสว่ นภมู ภิ าค ในรูปแบบตา่ งๆ ดงั น้ี ๑.๒.๑ การถ่ายทอดเสยี ง ประกอบด้วย ๑) พิธเี ดนิ เฉลิมพระเกยี รติ ๑๒ สงิ หาคม พระบรมราชินนี าถ ณ มณฑลพธิ ีท้องสนามหลวง 102 102

เนอ่ื งในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ การแสดงเฉลมิ พระเกยี รติฯ โดยสำ� นักประชาสัมพันธ์ เขต ๕ สุราษฎร์ธานี ๒) พธิ เี จรญิ พระพทุ ธมนต์ ถวายพระพร ๑๒ สงิ หา พระบรมราชนิ นี าถ ณ มณฑลพธิ ที อ้ งสนามหลวง ๓) งานวนั แมแ่ ห่งชาติ ประจำ� ปี ๒๕๕๕ ณ อาคารใหมส่ วนอัมพร กรุงเทพมหานคร ๔) พิธจี ุดเทยี นถวายพระพรชัยมงคลเฉลมิ พระเกยี รตฯิ ณ มณฑลพธิ ที อ้ งสนามหลวง ๑.๒.๒ การเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์ ประกอบดว้ ย ๑) บทประชาสัมพันธ์ (Spot) เช่น เรื่อง พระราชินี พระคุณแม่ วันแม่แห่งชาติ และค�ำขวัญ พระราชทานวันแม่แหง่ ชาติ ๒) ขา่ วการจดั กจิ กรรมเฉลมิ พระเกยี รติฯ ๓) อาศิรวาทบรมราชนิ ีนาถราชสดดุ ี ๔) สารคดีเฉลิมพระเกยี รติฯ เชน่ ตอน พระคูบ่ ารมีศรีแผน่ ดนิ และก�ำเนิดศิลปาชีพ ๕) บทเพลงเฉลิมพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระนางเจ้าสิริกติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ ๖) การประชาสมั พันธก์ ารจัดกิจกรรมเฉลมิ พระเกียรติฯ ของรัฐบาลในรายการตา่ งๆ ๑.๓ ดา้ นสอ่ื อนิ เทอรเ์ นต็ ๑.๓.๑ การประชาสมั พนั ธท์ างเวบ็ ไซต์ http://queen80.prd.go.th และ http://thailand.go.th สำ� หรบั สอ่ื มวลชนและประชาชนท่วั ไป โดยเปดิ ให้บรกิ ารระหว่างวนั ที่ ๑ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๕๕ ถงึ วนั ที่ ๓๑ ธนั วาคม ๒๕๕๕ ในเรอ่ื งพระราชประวตั ิ พระราชกรณยี กจิ พระมหากรณุ าธคิ ณุ ดา้ นตา่ งๆ และขอ้ มลู ขา่ วสาร การจดั งานพระราชพธิ ี งานรฐั พธิ ี การจดั กจิ กรรมเฉลมิ พระเกยี รตฯิ ภาพกจิ กรรมเฉลมิ พระเกยี รตฯิ และประมวล ภาพเหตกุ ารณส์ �ำคญั ๆ 103 103

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชินนี าถ ๑.๓.๒ การประชาสมั พนั ธท์ างสถานีวทิ ยโุ ทรทศั น์ผา่ นดาวเทยี มภาคภาษาองั กฤษ NBT WORLD เวบ็ ไซต์ http://thainews.prd.go.th โดยการถา่ ยทอดสดพิธีจุดเทยี นถวายพระพรชัยมงคลเฉลมิ พระเกียรติฯ ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง และเผยแพรส่ ารคดเี ทิดพระเกียรติ ๑.๔ ด้านสอื่ สง่ิ พมิ พ์ จัดพิมพ์หนังสือเฉลิมพระเกียรติสมเด็จ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ “By the Grace of Her Majesty Queen Sirikit” เพื่อเผยแพร่พระราช ประวัติและพระราชกรณียกิจเป็นภาษาองั กฤษ ๑.๕ ด้านส่ือประชาสัมพันธ์จากหน่วยงาน ภายนอก ๑.๕.๑ หน่วยงานภาครัฐ สถาบันการ ศึกษา ภาคเอกชน มูลนิธิ สมาคมต่างๆ จัดท�ำป้าย เฉลิมพระเกียรติฯ และการจัดวางส่ือประชาสัมพันธ์ เชอื่ มตอ่ (Banner link) ไปยงั เวบ็ ไซตข์ องแตล่ ะหนว่ ยงาน ๑.๕.๒ สถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสี ช่อง ๓ อ.ส.ม.ท. สถานวี ทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง ๕ สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง ๗ สถานีวิทยุโทรทัศน์ โมเดิร์นไนน์ สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส สถานีโทรทัศน์ ผ่านดาวเทียม สถานีเคเบ้ิลทีวี ข้ึนตราสัญลักษณ์บนหน้าจอโทรทัศน์และตราสัญลักษณ์บนโต๊ะผู้ประกาศ รวมถงึ การจัดรายการ สารคดี และละครเฉลมิ พระเกียรตฯิ ๑.๕.๓. สถานีวิทยุกระจายเสียงทั่วประเทศ วิทยุชุมชน ร่วมกันจัดรายการพิเศษ รายการถวาย พระพร และสารคดีเฉลิมพระเกียรติฯ พร้อมท้ังพูดแทรกเล่าเร่ืองราวน่าประทับใจเก่ียวกับสมเด็จพระนางเจ้า สิริกติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ ผา่ นรายการต่างๆ ๒. การจดั กิจกรรมพิเศษ การจัดงานแถลงขา่ วการจดั งานเฉลิมพระเกยี รตสิ มเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เน่ืองใน โอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ เม่ือวนั พุธ ท่ี ๑ สงิ หาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ ตกึ นารสี โมสร ทำ� เนยี บรฐั บาล ซงึ่ มนี ายนวิ ฒั นธ์ ำ� รง บญุ ทรงไพศาล รฐั มนตรปี ระจำ� สำ� นกั นายกรฐั มนตรี เปน็ ประธานแถลงขา่ ว รว่ มกบั ศาสตราจารยพ์ เิ ศษธงทอง จนั ทรางศุ ปลดั สำ� นกั นายกรฐั มนตรี เพอื่ ประชาสมั พนั ธใ์ หป้ ระชาชนไดร้ บั ทราบและมสี ว่ นรว่ มในการจดั กจิ กรรมทร่ี ฐั บาลจดั ขน้ึ เพอื่ เฉลมิ พระเกยี รตฯิ ประกอบด้วย 104 104

เน่อื งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ การแถลงขา่ วการจัดงานเฉลมิ พระเกยี รตฯิ ณ ตกึ นารสี โมสร ท�ำเนยี บรฐั บาล ๑) การจัดงานสโมสรสันนบิ าตและถวายพระกระยาหารค่ำ� ๒) โครงการประชาอาสาปลูกปา่ ๘๐๐ ลา้ นกล้า ๘๐ พรรษา มหาราชนิ ี ๓) โครงการหม่บู า้ นกองทุนแมข่ องแผน่ ดินเฉลิมพระเกียรติ ๘๐ พรรษา มหาราชนิ ี ๔) โครงการไม้มคี ่าท่เี ปน็ ของทางราชการเพ่อื กจิ กรรมเฉลมิ พระเกยี รตฯิ ๕) โครงการจัดแสดงทรัพยส์ ินมคี า่ ของแผน่ ดิน ๖) โครงการก่อสร้างอาคารเฉลิมพระเกยี รติในพื้นทีข่ องโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ๗) โครงการจัดนิทรรศการเฉลิมพระเกยี รติฯ ๘) โครงการจดั สร้างภาพยนตรส์ ารคดีเฉลมิ พระเกียรติฯ ๙) โครงการจดั แสดงคอนเสริ ต์ เฉลิมพระเกยี รติฯ 105 105

ดุสิตา เป็นดอกไม้ท่ีสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชทานชื่อไว้ อยู่ในวงศ์ LENTIBULARIACEAE เป็นไม้ล้มลุกกินแมลง อายุปีเดียว ข้ึนเป็นกอเล็ก สูง ๑๐–๒๐ ซม. มีใบท่ีเปล่ียนเป็นถุงส�ำหรับดักจับแมลงขนาดเล็ก ดอกสีม่วงเข้ม ออกเปน็ ชอ่ ผลเปน็ ผลแหง้ ชนิดแตกเมอ่ื แก่ พบในอนิ เดีย เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ และออสเตรเลยี ในประเทศไทยพบตามพืน้ ทีโ่ ล่งและ ชุ่มช้นื ในภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ตอนบน มณเี ทวา เปน็ ดอกไมท้ ส่ี มเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ ีนาถ พระราชทานช่ือไว้ อยู่ในวงศ์ ERIOCAULACEAE เป็นไมล้ ้มลกุ ลกั ษณะเป็นกอขนาดเลก็ คล้ายหญ้า สูง ๒–๖ ซม. ดอกสขี าวออกเปน็ ช่อ ตัง้ จากโคนกอสงู ๕–๑๕ ซม. ลกั ษณะเป็นกอ้ นกลมทป่ี ลายยอด ผลเปน็ ผลแหง้ ชนดิ เมอ่ื แกแ่ ลว้ ไมแ่ ตก ขน้ึ ตามพน้ื ทโ่ี ลง่ และชมุ่ ชนื้ หรอื ชายปา่ โปรง่ ในภาคตะวนั ออกและภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตอนบน ของไทย 106

๓ ภาคที่ ๓ พระราชพิธบี �ำเพญ็ พระราชกศุ ล เฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ 107

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ บทที่ ๑ หมายก�ำหนดการ และการลงนามถวายพระพร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา เมื่อวันที่ ๑๒ สงิ หาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ รฐั บาล หน่วยราชการ เอกชน และราษฎรทุกหมเู่ หล่าต่างเตรยี มงานเฉลิมฉลอง ในวาระดังกล่าว สำ� นักพระราชวงั ได้กราบบังคมทลู พระกรณุ าถวายร่างหมายก�ำหนดการพระราชพธิ ีมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ เพ่ือขอพระราชทานพระบรมราชวินิจฉัย เมื่อวันที่ ๑๔ มถิ ุนายน พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้า โปรดกระหมอ่ มให้ด�ำเนินการตามหมายก�ำหนดการ ดังนี้ 108 108

เนอื่ งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ท่ี ๑๘/๒๕๕๕ หมายกำ� หนดการ พระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ วนั เวลา รายการ ท ี่ แตง่ กาย อาทติ ยท์ ่ี ๑๒ ๐๙.๐๐ น. ถงึ ลงพระนามและลงนาม ในพระบรมมหาราชวงั ปกตขิ าว จนั ทรท์ ่ี ๑๓ ๑๗.๐๐ น. อาทติ ยท์ ี่ ๑๒ ๑๒.๐๐ น. ถวายพระพร เตม็ ยศ จกั รี ทหารบก ทหารเรอื เตม็ ยศ ๑๗.๐๐ น. จกั รี ทหารอากาศ ยงิ ปนื ใหญ่ เตม็ ยศ จกั รี เฉลมิ พระเกยี รติ บรรพชติ จนี และญวน วดั พระศรรี ตั นศาสดาราม จนั ทรท์ ่ี ๑๓ ๑๐.๓๐ น. ถวายพระพร สวดนพเคราะห์ เจรญิ พระพทุ ธมนตม์ หามงคล พระทน่ี งั่ อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั เฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา เลยี้ งพระ เทศน ์ พระทน่ี ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั พระสงฆถ์ วายพระพร เลขาธิการพระราชวัง รับพระบรมราชโองการเหนือเกล้า สั่งว่า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจรญิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ในวนั อาทติ ย์ ที่ ๑๒ สิงหาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ ตามราชประเพณีนิยมแต่โบราณมีการบ�ำเพ็ญพระราชกุศลเฉลิมฉลอง พระบรมวงศานุวงศ์ คณะรฐั มนตรี ขา้ ราชการทหาร พลเรอื น สมณชพี ราหมณ์ พสกนกิ รทกุ หมเู่ หลา่ ตา่ งปลม้ื ปตี ดิ ว้ ยความ จงรักภักดีและส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดการ พระราชพธิ อี นโุ ลมตามโบราณราชประเพณี และพระราชทานชอ่ื พระราชพธิ วี า่ “พระราชพธิ มี หามงคล เฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕” ชอ่ื การจดั งานเฉลมิ พระเกยี รตนิ ว้ี า่ “งาน เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนอื่ งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคล เฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕” ชอื่ การจัดงานเฉลมิ พระเกยี รติและชอ่ื พระราชพธิ ภี าษาองั กฤษวา่ “The Celebrations on the Auspicious Occasion of Her Majesty the Queen’s 80th Birthday Anniversary 12th August 2012” บดั น้ี การเตรยี มการจัดงานพระราชพธิ ี 109 109

จดหมายเหตุเฉลมิ พระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิรกิ ิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ ได้ด�ำเนินการพร้อมแล้ว ขอพระราชทานกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทและ ขอพระราชทานพระบรมราชานญุ าต จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหส้ �ำนักพระราชวัง ดำ� เนนิ การ มีรายการดงั นี้ วันอาทติ ย์ที่ ๑๒ สิงหาคม เจ้าพนักงานพระราชพธิ เี ตรยี มการตกแตง่ มณฑลพระราชพิธี ณ พระท่ีน่ังอมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั ในพระบรมมหาราชวัง เชญิ พระพุทธปฏิมาชัยวฒั น์รัชกาลท่ี ๕ และรัชกาล ปจั จุบัน พระพุทธนริ นั ตราย และพระพทุ ธรปู ประจำ� พระชนมวารของสมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรม ราชนิ ีนาถ ออกประดิษฐาน ณ พระแทน่ นพปฎลมหาเศวตฉตั ร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จ พระราชด�ำเนิน โดยรถยนต์พระท่ีนั่งจากโรงพยาบาลศิริราช ไปยังพระบรมมหาราชวังเข้าทางประตู วเิ ศษไชยศรี เทยี บรถยนต์พระที่นั่งทป่ี ระตูเกยหลังวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม เวลา ๑๗ นาฬกิ า เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปยงั มขุ หนา้ พระอโุ บสถ สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรม ราชนิ นี าถ ทรงประเคนพดั รอง ผา้ ไตรและยา่ มทรี่ ะลกึ งานพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา แดบ่ รรพชติ จนี และญวนทมี่ าถวายพระพรชยั มงคลแลว้ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จเข้าสู่พระอโุ บสถ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ทรงจุด ธูปเทียนทา้ ยท่นี งั่ บูชาพระพทุ ธมหามณีรตั นปฏมิ ากร พระสัมพุทธพรรณี พระพทุ ธยอดฟ้าจฬุ าโลกย์ พระพุทธเลิศหล้านภาไลย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงประเคนพัดรองท่ีระลึกงาน พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ถวายแด่พระราชาคณะ ๕ รูป ที่จะเจริญ พระพุทธมนตน์ วัคคหายสุ มธัมม์ แล้วเสด็จพระราชดำ� เนนิ ไป ทธ่ี รรมาสนศ์ ลิ า ทรงจดุ เทียนพระมหา มงคลเทยี นเทา่ พระองค์ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว และสมเดจ็ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชด�ำเนินไป ทรงจุดเทียนส�ำหรับพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ ทรงจุดเทียนท่ีแท่นมณฑลบูชา เทพดานพเคราะห์ โหรหลวงบูชาเทพดานพเคราะห์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จออกจากพระอุโบสถไปประทับรถยนต์พระที่น่ังที่ประตูเกย หลงั วัดพระศรรี ตั นศาสดาราม ไปเทยี บยังพระทวารเทเวศรรักษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จ พระราชด�ำเนินเข้าสู่พระท่ีนั่งอมรินทรวินิจฉัย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงจุด เทยี นพระมหามงคล เทยี นเท่าพระองค์ และธปู เทยี นบชู าพระพุทธรปู เทวรูปองคอ์ ภิบาล องค์แทรก พระชนมพรรษา แลว้ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ นี าถ ทรง จดุ ธปู เทยี นเครอื่ งนมสั การบชู าพระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั นแ์ ละพระพทุ ธรปู สำ� คญั ทห่ี นา้ พระแทน่ นพปฎล มหาเศวตฉัตร สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงประเคนพัดรองที่ระลึกงานพระราชพิธี มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ถวายแด่สมเด็จพระราชาคณะคณะผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทส่ี มเดจ็ 110 110

เน่อื งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ พระสังฆราช ประธานสงฆ์แล้ว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงประเคนพัดรองที่ระลึกฯ ถวายสมเด็จพระราชาคณะ พระราชาคณะ รวม ๘๑ รปู ทจ่ี ะเจรญิ พระพทุ ธมนตเ์ ฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา แลว้ เจา้ หนา้ ทก่ี รมการศาสนา อาราธนาศีล ประธานสงฆ์ถวายศีล จบ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์การพระราชพิธีมหามงคล เฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา จบแลว้ ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา เสด็จพระราชดำ� เนนิ ไป ประทับรถยนตพ์ ระทน่ี ่งั ที่พระทวารเทเวศรรักษา เสดจ็ พระราชด�ำเนินกลับ วนั นี้ เวลา ๑๒ นาฬกิ า ทหารบก ทหารเรอื ทหารอากาศ ยงิ ปนื ใหญเ่ ฉลมิ พระเกยี รตฝิ า่ ยละ ๒๑ นัด อนง่ึ ในวันน้ีตง้ั แตเ่ วลา ๙ นาฬกิ า ถึงเวลา ๑๗ นาฬิกา ส�ำนกั พระราชวังได้จดั ท่ีส�ำหรบั ลง พระนามและลงนามถวายพระพรไวท้ ใ่ี นพระบรมมหาราชวัง วันจันทร์ท่ี ๑๓ สิงหาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ โดยรถยนตพ์ ระทน่ี ง่ั จากโรงพยาบาลศริ ริ าชไปยงั พระบรม มหาราชวงั เขา้ ทางประตวู เิ ศษไชยศรี ประตูพิมานไชยศรี เทียบรถยนตพ์ ระทีน่ งั่ ทพี่ ระทวารเทเวศร รักษา เวลา ๑๐ นาฬิกา ๓๐ นาที เสด็จเข้าสู่พระท่ีนั่งอมรินทรวินิจฉัย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงจุดธูปเทียนบชู าพระพทุ ธรูป เทวรปู องค์อภิบาล องคแ์ ทรกพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั และสมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงจุดธูปเทียนเครื่อง นมัสการบูชาพระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั น์และพระพทุ ธรปู ส�ำคญั ท่ีหน้าพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉตั ร พระสงฆถ์ วายพรพระ จบ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหส้ มเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราช กุมาร ทรงประเคนภัตตาหาร พระสงฆ์รับพระราชทานฉนั เสรจ็ แลว้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินนี าถ ทรงจุดธูปเทยี นเคร่อื งทรงธรรม สมเด็จพระมหารัชมังคลา จารย์ วัดปากนำ�้ ถวายพระธรรมเทศนากณั ฑ์ ๑ จบแลว้ ประธานสงฆน์ ำ� ถวายพระพรคาถาพิเศษ เน่อื งในพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ขณะนี้ พระสงฆ์ทั่วราชอาณาจกั ร เจริญชยั มงคลคาถาย่�ำฆ้องกลองระฆัง พรอ้ มกบั ประกอบพิธีกรรมของศาสนาอ่ืนๆ จบแลว้ สมเดจ็ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ ีนาถ ทรงประเคนจตุปัจจยั ไทยธรรมบชู ากณั ฑเ์ ทศน์ และทรงประเคน ผ้าไตร ย่าม จตุปจั จยั ไทยธรรมแดป่ ระธานสงฆ์ แลว้ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ทรงประเคนผ้าไตร ย่าม และจตุปัจจัยไทยธรรม แด่พระสมเด็จพระราชาคณะ พระราชาคณะ รวม ๘๖ รูป แลว้ ทรงหลั่งทักษโิ ณทก พระสงฆ์ถวาย อนโุ มทนา ถวายอดเิ รก ถวายพระพรลา เสด็จพระราชด�ำเนนิ กลบั อน่ึง ในวนั น้ตี ง้ั แตเ่ วลา ๙ นาฬิกา ถึงเวลา ๑๗ นาฬิกา สำ� นักพระราชวงั ไดจ้ ดั ท่ีสำ� หรบั ลง พระนามและลงนามถวายพระพรไว้ท่ใี นพระบรมมหาราชวงั 111 111

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสริ กิ ิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ การแตง่ กาย วันอาทติ ยท์ ่ี ๑๒ สงิ หาคม ลงพระนามและลงนาม วันจนั ทรท์ ่ี ๑๓ สงิ หาคม ถวายพระพร แต่งเครื่องแบบปกตขิ าว วันอาทิตยท์ ี่ ๑๒ สงิ หาคม เย็น บรรพชิตจนี และญวนถวาย พระพร สวดนพเคราะห์ เจรญิ พระพุทธมนต์ แตง่ เครือ่ งแบบเต็มยศ สายสะพายมหาจกั รี วนั จันทรท์ ่ี ๑๓ สิงหาคม เชา้ เลยี้ งพระ เทศน์ แตง่ เคร่อื งแบบเตม็ ยศ สายสะพายมหาจกั รี ส�ำนักพระราชวัง วนั ท่ี ๖ สงิ หาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ 112 112

เน่ืองในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕  113 113

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกติ ์ิ พระบรมราชินีนาถ การลงนามถวายพระพร สำ� นกั พระราชวงั ไดจ้ ดั เตรยี มสถานทสี่ ำ� หรบั การลงพระนามและลงนามถวายพระพรสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ ระหวา่ งวนั ท่ี ๑๒ ถงึ วนั ท่ี ๑๓ สงิ หาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ณ พระทนี่ ง่ั จกั รมี หาปราสาท ศาลาวา่ การพระราชวัง และศาลาสหทยั สมาคม ต้งั แต่เวลา ๙ นาฬกิ า ถงึ เวลา ๑๗ นาฬกิ า ดังน้ี พระทีน่ ั่งจกั รมี หาปราสาท ห้องรับรองชั้นล่างทิศตะวันออก (ห้องบ่งหนาม) ส�ำหรับพระราชวงศ์ทรงลงพระนามและลงนาม ถวายพระพร และสำ� หรบั องคมนตรแี ละขา้ ราชการฝา่ ยในลงนามถวายพระพร ภายในหอ้ งจดั โตะ๊ หมปู่ ระดษิ ฐาน พระฉายาลกั ษณส์ มเด็จพระนางเจ้าสิริกติ ิ์ พระบรมราชนิ ีนาถ พร้อมเครอื่ งสักการะ ตงั้ โต๊ะวางสมุดลงนามถวาย พระพร ๔ ตวั ดงั น้ี โตะ๊ ที่ ๑ วางสมดุ ลงนามถวายพระพรสำ� หรบั พระบรมวงศานวุ งศฝ์ า่ ยในและพระบรมวงศานวุ งศ์ ฝ่ายหน้า โต๊ะที่ ๒ วางสมุดลงพระนามและลงนามถวายพระพรส�ำหรับราชสกุล โต๊ะที่ ๓ วางสมุดลงนาม ถวายพระพรสำ� หรบั องคมนตรี และโต๊ะท่ี ๔ วางสมุดลงนามถวายพระพรสำ� หรบั ขา้ ราชการฝา่ ยใน ศาลาวา่ การพระราชวงั หอ้ งแดงใหญ่ สำ� หรบั คณะรฐั มนตรี สมาชกิ จลุ จอมเกลา้ คณะทตู านทุ ตู ลงนามถวายพระพร ภายในหอ้ ง จัดโต๊ะหมู่ประดิษฐานพระสาทิสลักษณ์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พร้อมเคร่ืองสักการะ ตั้งโต๊ะวางสมุดลงนามถวายพระพร ๓ ตัว ดังนี้ โต๊ะที่ ๑ วางสมุดลงนามถวายพระพรส�ำหรับคณะรัฐมนตรี โตะ๊ ที่ ๒ วางสมุดลงนามถวายพระพรสำ� หรับสมาชกิ จลุ จอมเกล้า โตะ๊ ท่ี ๓ วางสมุดลงนามถวายพระพรสำ� หรับ คณะทตู านุทตู ห้องแดง ส�ำหรบั ข้าราชการชน้ั พเิ ศษ นายพล หรอื เทยี บเท่า สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร สมาชกิ วุฒิสภา และสมาชิกจุลจอมเกล้า ลงนามถวายพระพร ภายในห้องจัดโต๊ะหมู่ประดิษฐานพระฉายาลักษณ์สมเด็จ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ พรอ้ มเครอ่ื งสกั การะ และตงั้ โตะ๊ ปผู า้ ขาวเบอื้ งหนา้ สำ� หรบั วางแจกนั ดอกไม้ ของผทู้ ่ีนำ� มาถวายพระพร กลางหอ้ งตงั้ โตะ๊ ยาว ๑ ตัว วางสมดุ ลงนามถวายพระพรสำ� หรับข้าราชการชน้ั พเิ ศษ นายพลหรอื เทยี บเท่า สมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร สมาชกิ วฒุ สิ ภา และสมาชกิ จลุ จอมเกล้า ศาลาสหทยั สมาคม สำ� หรบั ข้าราชการทหาร ตำ� รวจ และพลเรือน ลงนามถวายพระพร บริเวณทางเขา้ ด้านหน้า ตงั้ โตะ๊ หมู่ ประดษิ ฐานพระฉายาลักษณ์สมเดจ็ พระนางเจ้าสิริกติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ พร้อมเครอ่ื งสักการะ ทิศตะวนั ออก ตัง้ โต๊ะ ๑ ตวั วางสมดุ ลงนามถวายพระพรส�ำหรับข้าราชการชั้นพเิ ศษ และนายพลหรอื เทียบเท่า และสมาชกิ จลุ จอมเกลา้ ทิศตะวนั ตกตั้งโตะ๊ ๑ ตัว วางสมุดลงนามถวายพระพรสำ� หรบั พ่อค้าคหบดลี งนาม ห้องรับรองทิศตะวันออก จัดโต๊ะวางสมุดส�ำหรับข้าราชการระดับ ๖ ลงมา และองค์กรต่างๆ ลงนามถวายพระพร ตามลำ� ดบั จากซา้ ยไปขวา ดังน้ี ส�ำนักพระราชวงั สำ� นกั ราชเลขาธกิ าร ส�ำนกั งานทรพั ยส์ ิน ส่วนพระมหากษตั ริย์ กระทรวงกลาโหม ส�ำนักงานเลขาธกิ ารรฐั สภา และส�ำนกั นายกรฐั มนตรี 114 114

เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ หอ้ งรบั รองกลาง จดั โตะ๊ วางสมดุ สำ� หรบั ขา้ ราชการระดบั ๖ ลงมา และองคก์ รตา่ งๆ ลงนามถวายพระพร ตามล�ำดับจากซา้ ยไปขวา ดังน้ี ราชบัณฑิตยสถาน ส�ำนักงานตรวจเงินแผ่นดนิ กระทรวงการคลัง กระทรวงการ ต่างประเทศ กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนุษย์ กระทรวงการทอ่ งเทีย่ วและกฬี า กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กระทรวงคมนาคม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม และกระทรวงเทคโนโลยี สารสนเทศและการสอื่ สาร หอ้ งรบั รองทศิ ตะวนั ตก จดั โตะ๊ วางสมดุ ส�ำหรบั ขา้ ราชการระดบั ๖ ลงมา และองคก์ รตา่ งๆ ลงนามถวาย พระพร ดังนี้ กระทรวงพลังงาน กระทรวงพาณชิ ย์ กระทรวงมหาดไทย ส�ำนักงานตำ� รวจแห่งชาติ สำ� นักงานศาล ยุติธรรม สำ� นกั งานศาลรฐั ธรรมนญู ส�ำนักงานศาลปกครอง กระทรวงแรงงาน กระทรวงวฒั นธรรม กระทรวง วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงอตุ สาหกรรม สนามหนา้ ศาลาสหทยั สมาคม ตงั้ ปะรำ� และตง้ั โตะ๊ ๔ ตวั วางสมดุ สำ� หรบั ประชาชนลงนามถวายพระพร 115 115

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ บทท่ี ๒ การพระราชพิธบี �ำเพ็ญพระราชกศุ ล เฉลมิ พระชนมพรรษา๘๐พรรษา๑๒สงิ หาคม๒๕๕๕ บรรพชติ จนี และญวนถวายพระพร สวดนวัคคหายุสมธมั ม์ ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม การตัง้ แต่งภายในพระอุโบสถ วัดพระศรรี ตั นศาสดาราม วนั อาทติ ย์ ที่ ๑๒ สงิ หาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ เวลาบ่าย การตั้งแต่งภายในพระอุโบสถวัดพระศรี รตั นศาสดาราม บนธรรมาสน์ศลิ า ตงั้ เทียนพระมหามงคล ทอง - เงนิ ๑ คู่ (เทยี นหนัก ๘ บาท หมายถึงมงคล ๘ สูง ๕๕ เซนตเิ มตร เท่ากบั ความยาวรอบพระเศยี รสมเด็จ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ไส้ ๓๒ เสน้ หมายถงึ อาการ ๓๒) ขา้ งธรรมาสนศ์ ลิ าดา้ นขวาและซา้ ย ตงั้ ตเู้ ทยี น เท่าพระองค์ (เทียนหนัก ๘๐ บาท เท่าพระชนมพรรษา สูง ๑๖๓ เซนตเิ มตร เท่ากบั ความสงู ของสมเดจ็ พระนาง เจ้าสริ ิกติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ ไส้ ๓๒ เสน้ หมายถึง อาการ ๓๒) ขา้ งละ ๑ ตู้ หนา้ ธรรมาสน์ศลิ าทอดเคร่ืองนมัสการ ทองใหญ่ พรอ้ มท่ที รงกราบ ริมผนังพระอุโบสถด้านเหนือ ต้ังอาสน์สงฆ์เก้าอ้ี พร้อมโต๊ะวางเทียนส�ำหรับบูชา พระสงฆ์ ๕ รูป สวด นวัคคหายสุ มธมั ม์ ซงึ่ เป็นราชประเพณีมมี าแต่รัชกาลที่ ๔ และต้องนิมนต์พระสงฆ์จากวัดราชประดิษฐสถิต มหาสีมาราม มี ตเู้ ทยี นเทา่ พระองค์ 116 116

เนอ่ื งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ เครื่องนมสั การทองใหญ่ พร้อมทีท่ รงกราบ ๑. พระราชวราภรณ์ ๒. พระมงคลภาณกาจารย์ ๓. พระครอู ุโฆษธรรมคุณ ๔. พระครูธรรมสารโกศล ๕. พระครธู รรมศาสนโฆษิต ริมผนังพระอุโบสถด้านใต้ ต้ังพระเก้าอ้ีท่ีประทับส�ำหรับสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรา ลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา และพระเจ้าหลานเธอ พระองคเ์ จา้ สิรวิ ัณณวรีนารีรัตน์ พรอ้ มเกา้ อ้ีผมู้ าเฝา้ ทูลละอองพระบาท หนา้ พระทวารกลาง ตงั้ แทน่ สเ่ี หลย่ี มปผู า้ ขาววางบตั รตงั้ มณฑปเทวดานพเคราะห์ มบี ตั รสเี หลอื ง หมายถงึ พระเกตุ (เทวดาทรงพญานาค) บตั รสแี ดง หมายถงึ พระอาทติ ย์ (เทวดาทรงสงิ ห)์ บตั รสขี าว หมายถงึ พระจนั ทร์ (เทวดาทรงม้า) บัตรสีชมพู หมายถึง พระอังคาร (เทวดาทรงกระบือ) บัตรสีเขียว หมายถึง พระพุธ (เทวดา ทรงชา้ ง) บัตรสดี �ำ หมายถงึ พระเสาร์ (เทวดาทรงเสอื ) บัตรสีแสด หมายถงึ พระพฤหัสบดี (เทวดาทรงกวาง) บตั รสมี ว่ ง หมายถงึ พระราหู (เทวดาทรงครฑุ ) บตั รสฟี า้ หมายถงึ พระศกุ ร์ (เทวดาทรงโค) และวางบตั รสามเหลยี่ ม ขา้ งซา้ ยของบตั รพระเกตเุ ปน็ บตั รพระภมู เิ จา้ ท่ี วางบตั รสเี่ หลยี่ มขา้ งขวาของพระเกตเุ ปน็ บตั รกรงุ พาลี แตล่ ะบตั ร 117 117

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ ปกั ธงประจำ� เทวดานพเคราะหต์ ามกำ� ลงั วนั รอบแทน่ ตั้งเชิงเทียนปักเทียน ๑๑ เล่ม ด้านขวาของแท่นต้ัง ฆ้องชัย หน้าแท่นต้ังขันสาครบรรจุน้�ำวงสายสิญจน์ และต้ังพานวางเทียนส�ำหรับโหรหลวงจุดบูชาเทวดา นพเคราะห์ ขณะพระสงฆส์ วดนวคั คหายุสมธมั ม์ ท่ีชานหน้าพระอุโบสถ ต้ังโต๊ะปูผ้าขาว วางเครื่องถวายพระพรของบรรพชิตจีนและญวน บรรพชิตจีนและญวนยืนหลังโต๊ะวางเคร่ืองถวาย พระพร ฝา่ ยละ ๑๐ รปู มี บัตรมณฑปเทวดานพเคราะห์ คณะสงฆ์จนี นิกาย ๑. พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธวิ ัตร (เย็นเต็ก) เจ้าคณะใหญ่จีนนิกาย ๒. พระคณาจารย์จีนธรรมปญั ญาจรยิ าภรณ์ (เยน็ เชี้ยว) รองเจ้าคณะใหญ่จีนนกิ าย ๓. พระอาจารยจ์ ีนวนิ ยานุกร (เยน็ อ)ี่ ผชู้ ว่ ยเจา้ คณะใหญ่ฝา่ ยขวาจนี นิกาย ๔. พระอาจารย์จนี ธรรมานกุ ร (เยน็ เฮ้า) ผชู้ ่วยเจา้ คณะใหญฝ่ ่ายซา้ ยจนี นกิ าย ๕. พระอาจารย์จนี คณาณตั จิ นี พรต (เย็นเกา) ปลดั ขวาจีนนิกาย ๖. พระอาจารยจ์ นี ธรรมรสจีนศาสน์ (เย็นจ)่ี ปลัดซา้ ยจีนนิกาย ๗. หลวงจนี ธรรมนนั ท์จีนประพทั ธ์ (เยน็ บุญ) รองปลดั ซา้ ยจีนนิกาย ๘. หลวงจนี ธรรมรตั จีนประจกั ษ์ (เย็นง้ี) ผชู้ ว่ ยปลดั ขวาจนี นกิ าย ๙. หลวงจนี ธรรมรกั ษ์จนี ประจิต (เยน็ อี) ผชู้ ่วยปลัดซ้ายจนี นิกาย ๑๐. หลวงจีนวินยั ธรเสี่ยชอ้ื คณานุกรมรองเจ้าคณะใหญ่จีนนิกาย 118 118

เน่ืองในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ คณะสงฆ์อนัมนิกาย ๑. พระมหาคณานัมธรรมปัญญาธวิ ตั ร เจ้าคณะใหญอ่ นัมนิกาย ๒. พระคณานัมธรรมเมธาจารย ์ รองเจา้ คณะใหญ่อนัมนกิ าย ๓. พระคณานมั ธรรมวธิ านาจารย์ ผู้ชว่ ยเจา้ คณะใหญฝ่ า่ ยขวาอนมั นกิ าย ๔. พระคณานัมธรรมวฒุ าจารย ์ ผชู้ ่วยเจา้ คณะใหญฝ่ ่ายซ้ายอนัมนิกาย ๕. พระสมณานัมธรี าจารย ์ ปลัดขวาอนัมนกิ าย ๖. พระบริหารอนมั พรต ปลัดซ้ายอนมั นิกาย ๗. องสรภาณมธุรส รองปลดั ขวาอนมั นิกาย ๘. องสุตบทบวร รองปลดั ซา้ ยอนัมนกิ าย ๙. องพจนกรโกศล ผ้ชู ว่ ยปลดั ซ้ายอนมั นกิ าย ๑๐. องอนนตสรภัญ เจ้าอาวาส เคร่อื งถวายพระพรของบรรพชิตจนี และญวณ พดั รองทีร่ ะลึก ผ้าไตร และยา่ ม พดั รองท่ีระลึกส�ำหรับถวายพระสงฆ์สวดนวัคคหายสุ มธมั ม์ สำ� หรับถวายบรรพชติ จีนและญวณ 119 119

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ิต์ิ พระบรมราชินีนาถ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎ ราชกมุ าร เสดจ็ พระราชดำ� เนินไปทรงปฏิบัตพิ ระราชกรณยี กิจแทนพระองค์ ณ วัดพระศรรี ัตนศาสดาราม เวลา ๑๖ นาฬกิ า ๕๐ นาที สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าช เจา้ ฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ โดยรถยนต์พระทีน่ ั่งพรอ้ มด้วย พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จ้าพัชรกิตยิ าภา และพระเจ้า หลานเธอ พระองค์เจา้ สริ ิวณั ณวรนี ารรี ตั น์ จากวังศุโขทัยไปยงั พระบรมมหาราชวงั เข้าทางประตวู เิ ศษไชยศรี ประตพู มิ านไชยศรี เทยี บรถยนตพ์ ระทน่ี งั่ ทปี่ ระตเู กยหลงั วดั พระศรรี ตั นศาสดาราม เสดจ็ ขน้ึ ชานหนา้ พระอโุ บสถ ทรงประเคนพัดรอง ผ้าไตร และย่ามที่ระลึกงานพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ แดบ่ รรพชติ จนี และญวน เสรจ็ แลว้ ทรงรบั การถวายพระพรชยั มงคลของบรรชติ จนี และญวน พระมหาคณาจารย์จีนธรรมสมาธวิ ตั ร พระมหาคณานัมธรรมปญั ญาธวิ ัตร เวลา ๑๗ นาฬกิ า ๑๕ นาที สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎราชกมุ าร เสดจ็ เขา้ สพู่ ระอโุ บสถ พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา และพระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ สริ วิ ณั ณวรี นารีรัตน์ ทรงยืนเฝา้ ทลู ละอองพระบาททหี่ นา้ พระเกา้ อ้ี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ ารทรงจดุ ธปู เทยี นทา้ ยทน่ี ง่ั บชู าพระพทุ ธมหามณรี ตั นปฏมิ ากร พระสมั พทุ ธพรรณี พระพทุ ธยอดฟา้ จุฬาโลกย์ พระพทุ ธเลิศหลา้ นภาไลย ทรงคม เสดจ็ ไปถวายพัดรองทร่ี ะลึกพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลิมพระชนม พรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ แดพ่ ระราชาคณะ ๕ รปู ทจ่ี ะสวดพระพทุ ธมนตน์ วคั คหายสุ มธมั ม์ แลว้ เสดจ็ ไปทรงจดุ เทยี นพระมหามงคล ๑ คู่ บนธรรมาสนศ์ ลิ า เทยี นเทา่ พระองคใ์ นตขู้ า้ งธรรมาสนศ์ ลิ าดา้ นพระพทุ ธ ยอดฟ้าจุฬาโลกย์ เทียนเท่าพระองค์ในตู้ข้างธรรมาสน์ศิลาด้านพระพุทธเลิศหล้านภาไลย ทรงจุดธูปเทียน เครอื่ งนมสั การบชู าพระรัตนตรยั ขณะนี้ ชาวพนักงานประโคมสังข์ แตรงอน แตรฝรง่ั ปพี่ าทยพ์ ิธบี รรเลงเพลง สาธุการ ทรงกราบ แลว้ เสดจ็ ไปทรงจุดเทยี นทีโ่ ตะ๊ หนา้ อาสน์สงฆ์ พระสงฆส์ วดพระพุทธมนตน์ วคั คหายสุ มธมั ม์ ทรงจดุ เทยี นทแ่ี ท่นมณฑลบชู าเทวดานพเคราะห์ แลว้ พระราชทานเงินแกโ่ หรหลวงที่บูชาเทวดานพเคราะห์ มี 120 120

เน่อื งในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ทรงจุดธปู เทยี นทา้ ยที่นง่ั บูชาพระพทุ ธมหามณีรัตนปฏิมากรและพระสมั พทุ ธพรรณี ทรงประเคนพัดรองทร่ี ะลกึ ทรงจุดธูปเทียนทแ่ี ท่นวางบตั รบชู าเทวดานพเคราะห์ พระราชทานเงนิ แก่โหรหลวงที่บชู านพเคราะห์ ๑. นายฉตั รชัย ปิน่ เงิน ๒. นายณัฐพงศ์ ปิ่นเงนิ ๓. นายประเสรฐิ วรวงศ์ ๔. นายสมชาย พฒุ พัก ๕. นายสมควร ศรีวงศ์ ๖. นายบญุ นาค นำ�้ ใจดี จากน้ัน เสด็จลงจากพระอุโบสถไปประทับ รถยนต์พระที่นั่งที่ประตูเกยหลังวัดพระศรีรัตน ศาสดาราม เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปยงั พระทนี่ งั่ อมรนิ ทร วินจิ ฉยั 121 121

จดหมายเหตุเฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ ิกิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนตม์ หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ณ พระทนี่ ัง่ อมรนิ ทรวนิ ิจฉัย การต้ังแต่งภายในพระท่นี งั่ อมรินทรวินิจฉัย เจา้ พนกั งานตง้ั แตง่ เครอื่ งประกอบพระราชพธิ ี ภายในพระทน่ี ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั บนพระแทน่ ราชบลั ลงั ก์ นพปฎลมหาเศวตฉตั ร ตง้ั มา้ หมปู่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั น์ ประจำ� รชั กาลท่ี ๕ และรชั กาลปจั จบุ นั พระพทุ ธ นิรนั ตราย และพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวารสมเดจ็ พระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ที่ฐานเขยี งพระแท่นตง้ั ครอบพระกริ่งส�ำหรับเสกน�ำ้ พระพุทธมนต์ เทียนพระมหามงคลทอง - เงนิ ๑ คู่ มุมพระแท่นด้านขวาต้ังเทวรูปชื่อพระราชบันฤาธารเชิญพระแสงขรรค์พิธี มุมพระแท่นด้านซ้ายต้ังเทวรูปชื่อ พระราชมทุ ธาธรเชญิ หบี พระลว่ ม สองขา้ งพระแทน่ ตงั้ ตเู้ ทยี นเทา่ พระองคข์ า้ งละ ๑ ตู้ แวดลอ้ มดว้ ยตน้ ไมท้ อง - เงนิ ดา้ นตะวนั ออกของพระแทน่ ตง้ั มา้ หมปู่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธรปู ปางสมาธแิ ละเทวดาทรงกวาง ซงึ่ เปน็ เทวดา นพเคราะห์องค์อภิบาลพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (พระเคราะห์พฤหัสบดี) ตกแต่งดว้ ยดอกไม้สีแสดพร้อมด้วยเทียนและธง จำ� นวน ๑๙ เล่ม ตามกำ� ลังวนั ดา้ นตะวนั ตกของพระแทน่ ตง้ั มา้ หมปู่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธรปู ปางสมาธแิ ละเทวดาทรงกวาง ซง่ึ เปน็ เทวดา นพเคราะห์องค์แทรกพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (พระเคราะห์พฤหัสบดี) ตกแตง่ ดว้ ยดอกไม้สแี สดพร้อมดว้ ยเทยี นและธง จำ� นวน ๑๙ เล่ม ตามก�ำลงั วนั หน้าพระแทน่ ทอดเคร่ืองนมสั การพร้อมทีท่ รงกราบ ชดิ เสาดา้ นตะวนั ออกทอดพระราชอาสนพ์ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช และสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ พรอ้ มดว้ ยโตะ๊ เคยี งทอดเครอ่ื งราชปู โภค ถดั ไปทอดพระเกา้ อส้ี ำ� หรบั สมเดจ็ พระบรมโอรสาธริ าช เจ้าฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ท่รี ะเบยี งหลงั พระราชอาสน์ต้ังเก้าอ้สี �ำหรับ ข้าราชบริพารและนายทหารราชองครักษ์ แนวเสาด้านตะวันออก ระเบยี งดา้ นตะวนั ออกและระเบียงดา้ นตะวันตก ต้งั อาสนส์ งฆส์ �ำหรบั พระสงฆ์ เจริญพระพทุ ธมนต์ ๘๑ รูป แนวเสาด้านตะวันตกทอดพระเก้าอี้และเก้าอ้ีส�ำหรับพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริวัณณวรีนารีรัตน์ และพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ พร้อมดว้ ยพระราชวงศฝ์ า่ ยหนา้ และฝ่ายใน กลางท้องพระโรงพระท่ีน่ังอมรินทรวินิจฉัยตั้งเก้าอ้ีส�ำหรับคณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี ข้าราชการ ทหารและพลเรือนเฝ้าทูลละอองพระบาท ถัดไปที่ท้ายท้องพระโรงตั้งโต๊ะวางพัดรองที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ 122 122

เนอ่ื งในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ พดั รองที่ระลึกพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ 123 123

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ แผนผังพระราชพธิ ีเฉลมิ พระชนมพรรษา ณ พระทน่ี ั่งอมรนิ ทรวนิ จิ ฉัย วนั อาทิตย์ ที่ ๑๒ สงิ หาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ เวลาบ่าย ค�ำอธบิ ายผงั ๑. พระแทน่ ราชบลั ลงั กภ์ ายใต้นพปฎลมหาเศวตฉัตร ๒. ตู้เทียนเทา่ พระองค์ ๓. โตะ๊ หมเู่ ทวดานพเคราะหอ์ งคอ์ ภบิ าลพระชนมพรรษา ๔. โต๊ะหม่เู ทวดานพเคราะหอ์ งค์แทรกพระชนมพรรษา ๕. เคร่ืองนมสั การพรอ้ มพระแท่นทรงกราบ ๖. พระราชอาสนพ์ ระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช และสมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ๗. พระเก้าอสี้ มเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ๘. พระเกา้ อพ้ี ระบรมวงศานวุ งศ์ ๙. เก้าอ้ีพระราชวงศ์ ๑๐. เก้าอี้ข้าราชบรพิ าร ๑๑. เก้าอผี้ ู้มาเฝา้ ทูลละอองพระบาท ๑๒. อาสนส์ งฆ์ ๑๓. โต๊ะวางพัดรองท่ีระลึก 124 124

เนือ่ งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ผูม้ าเฝ้าฯ ณ พระทีน่ ่งั อมรนิ ทรวินิจฉัย เวลา ๑๖ นาฬิกา พระบรมวงศานุวงศ์ คณะรฐั มนตรี องคมนตรี ข้าราชการชั้นผใู้ หญ่ฝ่ายทหาร ตำ� รวจ พลเรอื น การเมอื ง ผู้มตี ำ� แหนง่ เฝา้ ทูลละอองพระบาท รอรับเสดจ็ ณ พระทนี่ ง่ั อมรินทรวินิจฉัย เวลา ๑๗ นาฬกิ า เจา้ หนา้ ทก่ี รมการศาสนานมิ นตพ์ ระสงฆท์ จี่ ะเจรญิ พระพทุ ธมนตเ์ ฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา จ�ำนวน ๘๑ รปู ข้นึ นงั่ ยังอาสนส์ งฆ์ มี ๑. สมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ วัดปากน้�ำ ๑๕. พระพรหมมนุ ี วดั ราชบพิธสถติ มหาสีมาราม ๒. สมเดจ็ พระมหามนุ วี งศ์ วดั ราชบพธิ สถิต ๑๖. พระพรหมดลิ ก วัดสามพระยา มหาสีมาราม ๑๗. พระพรหมโมลี วัดปากน�ำ้ ๓. สมเด็จพระวันรตั วัดบวรนิเวศวิหาร ๑๘. พระพรหมสทิ ธิ วัดสระเกศ ๔. สมเดจ็ พระธรี ญาณมุนี วดั เทพศิรินทราวาส ๑๙. พระธรรมกติ ติวงศ์ วดั ราชโอรสาราม ๕. สมเดจ็ พระพุทธชินวงศ์ วดั พชิ ยญาติการาม ๒๐. พระธรรมกติ ติมนุ ี วดั เฉลมิ พระเกียรติ ๖. พระพรหมเวที วัดไตรมิตรวทิ ยาราม จงั หวัดนนทบรุ ี ๗. พระพรหมวชิรญาณ วัดยานนาวา ๒๑. พระธรรมกวี วัดราชาธวิ าส ๘. พระพรหมเมธาจารย์ วัดบุรณศิริมาตยาราม ๒๒. พระธรรมเจดีย์ วดั กลั ยาณมติ ร ๙. พระพรหมสุธี วัดสระเกศ ๒๓. พระธรรมวราภรณ์ วดั เครอื วลั ย์ ๑๐. พระวสิ ุทธวิ งศาจารย์ วัดปากน้ำ� ๒๔. พระธรรมปริยตั ิเวที วดั พระปฐมเจดยี ์ ๑๑. พระพรหมจรยิ าจารย์ วดั กะพงั สรุ นิ ทร์ จงั หวดั ตรงั จังหวดั นครปฐม ๑๒. พระธรรมวโรดม วัดทนิ กรนิมติ จังหวัดนนทบรุ ี ๒๕. พระธรรมปิฎก วัดพระพุทธบาท จงั หวดั สระบุรี ๑๓. พระสาสนโสภณ วดั โสมนสั วหิ าร ๒๖. พระธรรมเสนานุวตั ร วดั พระศรรี ตั นมหาธาตุ ๑๔. พระพรหมเมธี วดั สมั พนั ธวงศาราม จงั หวดั พษิ ณโุ ลก 125 125

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ๒๗. พระธรรมรัตนดลิ ก วดั สุทศั นเทพวราราม ๕๖. พระราชวชิรดลิ ก วัดเพชรสมุทร ๒๘. พระธรรมโกศาจารย์ วัดประยุรวงศาวาส จงั หวัดสมทุ รสงคราม ๒๙. พระธรรมไตรโลกาจารย์ ๕๗. พระราชจรยิ าภรณ์ วดั พระเชตพุ นวมิ ลมงั คลาราม วดั ราชประดิษฐสถติ มหาสมี าราม ๕๘. พระราชสารเวที วดั สมั พนั ธวงศาราม ๓๐. พระธรรมสธุ ี วดั มหาธาตุยุวราชรังสฤษฎ์ิ ๕๙. พระราชพทุ ธวิ ราภรณ์ วดั กวศิ ราราม จงั หวดั ลพบรุ ี ๓๑. พระธรรมรตั นากร วดั ปากนำ�้ ๖๐. พระราชพุทธมิ ุนี วัดบวรนเิ วศวิหาร ๓๒. พระธรรมเจตยิ าจารย์ วัดพระศรีมหาธาตุ ๖๑. พระราชวิริยาลงั การ วดั ไรข่ ิง จงั หวดั นครปฐม ๓๓. พระธรรมธีรราชมหามุนี วัดระฆังโฆสิตาราม ๖๒. พระราชวรเมธาจารย์ วดั โบสถ์ จงั หวดั ปทุมธานี ๓๔. พระธรรมธชั มุนี วดั ปทมุ วนาราม ๖๓. พระราชวสิ ทุ ธเิ วที วัดชนะสงคราม ๓๕. พระธรรมสทิ ธเิ วที วัดสงั เวชวิศยาราม ๖๔. พระศรีภัททยิ บดี วัดชนะสงคราม ๓๖. พระธรรมบัณฑติ วดั พระราม ๙ กาญจนาภเิ ษก ๖๕. พระโสภณธรรมเมธี วัดสุวรรณครี ี ๓๗. พระสริ ินันทเมธี วัดบพิตรพิมขุ ๖๖. พระปรยิ ตั โิ มลี วัดสารนาถธรรมาราม ๓๘. พระธรรมวมิ ลโมลี วัดชลประทานรงั สฤษฏ์ จังหวดั ระยอง จงั หวดั นนทบุ รี ๖๗. พระพทุ ธมนตว์ ราจารย์ วดั สุทัศนเทพวราราม ๓๙. พระธรรมคณุ าภรณ์ วัดปทุมคงคา ๖๘. พระวสิ ทุ ธิธรรมพลิ าส วัดตน้ ธงชัย จังหวดั ลำ� ปาง ๔๐. พระธรรมสทิ ธินายก วดั จันทาราม ๖๙. พระนภิ ากรกิตติพลิ าส วัดตรีทศเทพ ๔๑. พระธรรมภาวนาวิกรม วดั ไตรมิตรวิทยาราม ๗๐. พระพเิ ศษฏ์พัฒนพธิ าน วัดหนองหอย ๔๒. พระเทพปริยัตมิ ุนี วัดทองนพคณุ จงั หวัดราชบรุ ี ๔๓. พระเทพโสภณ วดั ราชบรู ณะ ๗๑. พระโสภณคุณาธาร วดั ทองดีประชาราม ๔๔. พระเทพคุณาภรณ์ วดั เทวราชกญุ ชร จงั หวัดนราธิวาส ๔๕. พระเทพมงคลรงั ษี วดั อรณุ ราชวราราม ๗๒. พระวินยั เวที วดั เสนาสนาราม ๔๖. พระเทพญาณวิเศษฏ์ วัดปทุมวนาราม จงั หวดั พระนครศรีอยธุ ยา ๔๗. พระเทพสิทธวิ ิมล วัดคลองวาฬ ๗๓. พระวินยั สธุ ี วัดธาตทุ อง จังหวดั ประจวบคีรขี นั ธ์ ๗๔. พระโสภณธรรมสาร วัดปา่ ดาราภริ มย์ ๔๘. พระเทพกติ ตเิ วที วดั เบญจมบพติ รดุสิตวนาราม จงั หวดั เชยี งใหม่ ๔๙. พระเทพรัตนากร วดั พนญั เชงิ ๗๕. พระสิทธิพัฒนาทร วดั ทรงธรรม จังหวดั พระนครศรอี ยุธยา จังหวดั สมทุ รปราการ ๕๐. พระเทพรัตนสุธี วดั เขยี นเขต จงั หวัดปทมุ ธานี ๗๖. พระสทิ ธิพฒั นาภรณ์ วัดไชโย จังหวัดอ่างทอง ๕๑ พระราชธรรมวาที วัดประยุรวงศาวาส ๗๗. พระมหาศาสนมุนี วัดปากนำ้� ๕๒. พระราชวชิรโสภณ วัดวชิรธรรมสาธติ ๗๘. พระโพธินันทมุนี วัดป่าธรรมชาติ จงั หวดั ชลบรุ ี ๕๓. พระราชวสิ ุทธิมงคล วัดดอนเมอื ง ๗๙. พระโสภณพฒั นากร วัดบางพลใี หญ่ ๕๔. พระราชปญั ญาเวที วดั ตากฟา้ จงั หวดั นครสวรรค์ จังหวดั สมทุ รปราการ ๕๕. พระราชมุนี วดั เทพศริ นิ ทราวาส ๘๐. พระภาวนากิจวมิ ล วัดจนั ทาราม จงั หวดั อทุ ยั ธานี ๘๑. พระมนุ ีสารโสภณ วดั ถาวรวราราม จงั หวดั ชุมพร 126 126

เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ ทรงจุดเทียนเทา่ พระองค์ ทรงจดุ ธปู เทยี นบูชาพระพทุ ธรปู เทวดานพเคราะหอ์ งค์อภบิ าลพระชนมายุ ทรงจุดธปู เทียนเครื่องนมัสการ ทรงถวายพัดรองท่ีระลกึ ที่หนา้ พระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉตั ร เวลา ๑๗ นาฬิกา ๓๗ นาที ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมใหส้ มเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปทรงปฏบิ ตั พิ ระราชกรณยี กจิ แทนพระองค์ โดยรถยนต์พระท่ีนั่ง พร้อมด้วยพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้า สิริวัณณวรีนารีรัตน์ และพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ ถึงพระที่น่ังอมรินทรวินิจฉัย รถยนต์ พระทนี่ งั่ เทยี บทห่ี นา้ พระทวารเทเวศรรกั ษา เสดจ็ เขา้ สพู่ ระทน่ี ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั ทรงพระดำ� เนนิ ผา่ นพระราชวงศ์ เฝ้าทูลละอองพระบาทไปยังพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงจุดเทียนพระมหามงคล เทียนเท่าพระองค์ และธูปเทียนบูชาพระพุทธรูป เทวดานพเคราะห์องค์อภิบาลพระชนมายุสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรม ราชินีนาถ แล้วเสด็จไปทรงจุดเทียนพระมหามงคล เทียนเท่าพระองค์ และธูปเทียนบูชาพระพุทธรูป เทวดา นพเคราะห์องค์แทรกพระชนมายุสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ขณะน้ันชาวพนักงานประโคม สงั ข์ แตรงอน แตรฝรัง่ ป่พี าทยพ์ ธิ ีบรรเลงเพลงสาธุการ เสดจ็ ไปทรงจุดธูปเทยี นเครื่องนมสั การท่ีหนา้ พระแทน่ นพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงกราบ แล้วเสด็จไปทรงประเคนพัดรองท่ีระลึกพระราชพิธีมหามงคลเฉลิม พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษาแด่สมเดจ็ พระมหารัชมงั คลาจารย์ ประธานคณะผู้ปฏบิ ัตหิ นา้ ท่สี มเด็จพระสงั ฆราช ประธานสงฆ์ และสมเดจ็ พระราชาคณะจากนั้น เจ้าหนา้ ท่กี รมการศาสนานิมนต์รองสมเดจ็ พระราชาคณะและ พระราชาคณะเข้ารบั พัดรองที่ระลกึ 127 127

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ สมเด็จพระบรมโอรสาธริ าช เจา้ ฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ทรงยืนถวายพัดรองทรี่ ะลึก พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา แด่รองสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะที่จะ เจรญิ พระพทุ ธมนตเ์ ฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ซงึ่ เดนิ เขา้ มารบั จนครบ ๘๑ รปู ปพ่ี าทยพ์ ธิ ยี ตุ กิ ารบรรเลง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ถวายความเคารพพระราช อาสน์ ทรงรับการถวายความเคารพของผมู้ าเฝ้าทลู ละอองพระบาท ประทับพระเก้าอ้ี เวลา ๑๗ นาฬิกา ๔๖ นาที เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหา วชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ทรงศลี สมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ ถวายศลี จบแลว้ พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนต์ เม่ือ พระสงฆ์เจริญพระพทุ ธมนตถ์ งึ บทเสกทำ� นำ�้ พระพทุ ธมนต์ สมเด็จพระบรมโอรสา ธิราช เจ้าฟา้ มหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร เสด็จไปทรงจุดเทียนท่ีครอบ พระกริ่ง ซึ่งเจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ไปตง้ั ท่โี ต๊ะหน้าสมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎ ราชกุมาร ทรงประเคนครอบพระกร่ิงแด่สมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ เสดจ็ กลบั มาประทบั พระเกา้ อท้ี ีเ่ ดมิ เมอ่ื พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนตจ์ บ ถวายอดเิ รก ออกจากพระทนี่ ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั ขณะนนั้ ชาวพนกั งาน ประโคมสังข์ แตรงอน แตรฝร่ัง ปี่พาทย์พิธีบรรเลงเพลงกราวร�ำสองช้ัน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้า มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร เสดจ็ ไปทรงกราบท่ีเครอ่ื งนมสั การหน้าพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ถวายความเคารพพระราชอาสน์ ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาท เสด็จออกจาก พระทน่ี งั่ อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั พรอ้ มดว้ ยพระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ สิริวัณณวรีนารีรัตน์และพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ ไปประทับรถยนต์พระท่ีนั่งท่ีพระทวาร เทเวศรรักษาเสดจ็ พระราชด�ำเนินกลบั การพระราชกุศลเลี้ยงพระ พระธรรมเทศนา พระสงฆถ์ วายพระพร วันจันทร์ ท่ี ๑๓ สิงหาคม เจ้าพนักงานพระราชพิธีเตรียมการตั้งแต่งและตรวจแต่งเคร่ืองประกอบ พระราชพิธีภายในพระท่นี ั่งอมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั และบริเวณรอบพระทน่ี ง่ั อมรินทรวนิ ิจฉัย ดงั น้ี การตง้ั แต่งภายในพระท่นี ง่ั อมรินทรวินจิ ฉัย บริเวณด้านทิศใต้ บนพระแท่นมหาเศวตฉัตรประดิษฐานพระพุทธรูป ๔ องค์ มีพระพุทธนิรันตราย ประดษิ ฐานตรงกลาง พระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั นป์ ระจำ� รชั กาลที่ ๕ ประดษิ ฐานอยเู่ บอื้ งซา้ ย พระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั น์ 128 128

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ สมเด็จพระบรมโอรสาธริ าช เจา้ ฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ทรงยืนถวายพัดรองทรี่ ะลึก พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา แด่รองสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะที่จะ เจรญิ พระพทุ ธมนตเ์ ฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ซงึ่ เดนิ เขา้ มารบั จนครบ ๘๑ รปู ปพ่ี าทยพ์ ธิ ยี ตุ กิ ารบรรเลง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟา้ มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร ถวายความเคารพพระราช อาสน์ ทรงรับการถวายความเคารพของผมู้ าเฝ้าทลู ละอองพระบาท ประทับพระเก้าอ้ี เวลา ๑๗ นาฬิกา ๔๖ นาที เจ้าหน้าที่กรมการศาสนาอาราธนาศีล สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหา วชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร ทรงศลี สมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ ถวายศลี จบแลว้ พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนต์ เม่ือ พระสงฆ์เจริญพระพทุ ธมนตถ์ งึ บทเสกทำ� นำ�้ พระพทุ ธมนต์ สมเด็จพระบรมโอรสา ธิราช เจ้าฟา้ มหาวชิราลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร เสด็จไปทรงจุดเทียนท่ีครอบ พระกริ่ง ซึ่งเจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญ พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ไปตง้ั ท่โี ต๊ะหน้าสมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชริ าลงกรณ สยามมกุฎ ราชกุมาร ทรงประเคนครอบพระกร่ิงแด่สมเด็จพระมหารัชมงั คลาจารย์ เสดจ็ กลบั มาประทบั พระเกา้ อท้ี ีเ่ ดมิ เมอ่ื พระสงฆเ์ จรญิ พระพทุ ธมนตจ์ บ ถวายอดเิ รก ออกจากพระทนี่ ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั ขณะนนั้ ชาวพนกั งาน ประโคมสังข์ แตรงอน แตรฝร่ัง ปี่พาทย์พิธีบรรเลงเพลงกราวร�ำสองช้ัน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้า มหาวชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกมุ าร เสดจ็ ไปทรงกราบท่ีเครอ่ื งนมสั การหน้าพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ถวายความเคารพพระราชอาสน์ ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาท เสด็จออกจาก พระทน่ี งั่ อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั พรอ้ มดว้ ยพระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ พชั รกติ ยิ าภา พระเจา้ หลานเธอ พระองคเ์ จา้ สิริวัณณวรีนารีรัตน์และพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ ไปประทับรถยนต์พระท่ีนั่งท่ีพระทวาร เทเวศรรักษาเสดจ็ พระราชด�ำเนินกลบั การพระราชกุศลเลี้ยงพระ พระธรรมเทศนา พระสงฆถ์ วายพระพร วันจันทร์ ท่ี ๑๓ สิงหาคม เจ้าพนักงานพระราชพิธีเตรียมการตั้งแต่งและตรวจแต่งเคร่ืองประกอบ พระราชพิธีภายในพระท่นี ั่งอมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั และบริเวณรอบพระทน่ี ง่ั อมรินทรวนิ ิจฉัย ดงั น้ี การตง้ั แต่งภายในพระท่นี ง่ั อมรินทรวินจิ ฉัย บริเวณด้านทิศใต้ บนพระแท่นมหาเศวตฉัตรประดิษฐานพระพุทธรูป ๔ องค์ มีพระพุทธนิรันตราย ประดษิ ฐานตรงกลาง พระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั นป์ ระจำ� รชั กาลที่ ๕ ประดษิ ฐานอยเู่ บอื้ งซา้ ย พระพทุ ธปฏมิ าชยั วฒั น์ 128 128

เน่ืองในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ประจ�ำรัชกาลปัจจุบันประดิษฐานอยู่เบ้ืองขวา และพระพุทธรูปประจ�ำพระชนมวารสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (ปางร�ำพงึ ) ประดิษฐานอยู่เบือ้ งหนา้ ตงั้ แจกันทองปกั ดอกคารเ์ นชั่นสีขาว และวางพานทอง รองพุ่มดอกรักไว้บูชาโดยรอบท่ีฐานเขียงหน้าพระแท่นมหาเศวตฉัตร ด้านซ้ายประดิษฐานพระราชบันฦาธาร เชิญพระแสงขรรค์พธิ ี ตรงกลางทอดพระกรัณฑ์บรรจุดวงพระราชสมภพ พระสพุ รรณปฏั รองเชิงทองปกั เทียน กระถางธูปปักธูป และพานทองรองพุ่มดอกรัก ด้านขวาประดิษฐานพระราชมุทธาธรเชิญหีบพระล่วม ท่ีข้าง พระแทน่ มหาเศวตฉตั รทงั้ ซา้ ยและขวาตง้ั ตเู้ ทยี นเทา่ พระองคข์ า้ งละตู้ แวดลอ้ มดว้ ยตน้ ไมท้ องเงนิ อยา่ งละ ๒ ตน้ มา้ หมู่ประดิษฐานพระพุทธรปู เทวรปู องค์อภบิ าลพระชนมพรรษา และเทวรปู องคแ์ ทรกพระชนมพรรษา ด้านหลงั พระแทน่ มหาเศวตฉัตรทีพ่ ระท่ีนั่งบษุ บกมาลามหาพิมาน ดา้ นซา้ ยและขวาประดบั พุ่มดอกไม้ สดข้างละ ๒ พุ่ม ด้านซ้ายและขวาพระแท่นมหาเศวตฉัตรตั้งม้าหมู่ประดิษฐานพระพุทธรูป (ปางสมาธิ) สว่ นเทวดานพเคราะหอ์ งคอ์ ภบิ าลพระชนมพรรษาเปน็ พระเคราะหพ์ ฤหสั บดปี ระดษิ ฐานบนมา้ หมดู่ า้ นซา้ ย และ เทวดานพเคราะหอ์ งคแ์ ทรกเปน็ พระเคราะหพ์ ฤหสั บดปี ระดษิ ฐานบนมา้ หมดู่ า้ นขวา ทม่ี า้ หมทู่ ง้ั สองขา้ งจดั ดอกไม้ สดสีสม้ พรอ้ มเทียนและธงตามก�ำลงั วนั เทวดา ใชบ้ ูชาพระพุทธรปู และเทวรูปที่ประดิษฐานอยู่ข้างบน และด้าน หนา้ พระแทน่ มหาเศวตฉตั รตงั้ เครอ่ื งนมสั การพานทองสองชน้ั ดา้ นบนตงั้ พานพมุ่ ดอกรกั พานพมุ่ ขา้ วตอก เทยี น และธูปด้านหนา้ เครอ่ื งนมัสการทอดพระแท่นทรงกราบ คลุมดว้ ยผา้ เยียรบับ ลาดพระสจุ หนี่ บรเิ วณดา้ นทศิ ตะวนั ออก ตง้ั พระราชอาสนพ์ ระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช คลมุ ดว้ ย ผ้าเยียรบับ ลาดพระสุจหน่ี ทอดเครื่องทรงธรรมเครื่องใหญ่บนโต๊ะกะไหล่ทอง มี ธูป เทียน แจกันดอกไม้สด พมุ่ ดอกรกั และดอกจำ� ปี รอบพระราชอาสน์ท้งั ด้านซ้าย ด้านหน้า และดา้ นขวา ทอดเคร่ืองอสิ ริยยศราชปู โภค มี พานพระขันหมากทองค�ำลงยาและพระสุพรรณศรีบัวแฉกตั้งอยู่ด้านซ้าย พระสุพรรณราชทองค�ำเฟือง ตั้งอยู่ด้านหน้าขวา และพระมณฑปรัตนกรัณฑ์ต้ังอยู่ด้านขวา ส่วนด้านหลังพระราชอาสน์ทอดพระแสงง้าว และพระแสงปืน 129 129

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ ิกติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ แผนผังการต้งั แตง่ ภายในพระทน่ี ัง่ อมรินทรวนิ ิจฉัย 130 130

เนอื่ งในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ พระเกา้ อส้ี มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ตง้ั อยทู่ างดา้ นขวา ของพระราชอาสน์ ด้านซ้ายต้ังโต๊ะปูผ้าเยียรบับ ทั้ง พระเกา้ อแ้ี ละโตะ๊ ตง้ั อยบู่ นพระสจุ หน่ี เกา้ อข้ี า้ ราชการ ชั้นผู้ใหญ่ข้าราชบริพาร และผู้มาร่วมในพระราชพิธี ต้ังอยู่ชิดแนวผนังพระที่น่ัง และอาสน์สงฆ์สมเด็จ พระราชาคณะรองสมเด็จพระราชาคณะ และพระ ราชาคณะ ตั้งอยู่ดา้ นหนา้ พระราชอาสนแ์ ละพระเกา้ อ้ี ด้านหน้าอาสน์สงฆ์สมเด็จพระราชาคณะ ๕ รูป ตั้ง อาสนส์ งฆท์ ่มี ารับพระราชทานฉันภตั ตาหารเพล ภตั ตาหารคาว หวาน ในชดุ ตะลมุ่ มกุ ๕ สำ� รบั บนโตะ๊ ปผู า้ ขาว สว่ นดา้ นหนา้ อาสนส์ งฆร์ องสมเดจ็ พระราชาคณะ และพระราชาคณะ ตงั้ ภัตตาหารคาว หวานในถาด บนโต๊ะปูผ้าขาว พานต้นเทียนบชู ากัณฑ์เทศน์ ธรรมาสนเ์ ทศน์ บรเิ วณกลางทอ้ งพระโรง ตงั้ พานแวน่ ฟา้ รองตน้ เทยี นบชู ากณั ฑเ์ ทศนต์ ดิ เหรยี ญกษาปณช์ นดิ ๒๐ บาท ออกแบบเฉพาะเน่ืองในการพระราชพิธี จ�ำนวน ๘,๘๐๐ บาท พานต้ังอยู่บนโต๊ะปูผ้าเยียรบับ ถัดมาด้านหลัง ต้ังเก้าอ้อี งคมนตรี นายกรัฐมนตรี คณะรฐั มนตรี ประธานองค์กรอสิ ระ ข้าราชการชัน้ ผใู้ หญ่ และคสู่ มรส น่งั เฝ้า ทลู ละอองพระบาทรบั เสดจ็ และรว่ มในการพระราชพธิ ี สว่ นธรรมาสนเ์ ทศนล์ ายกลบี บวั ตง้ั อยชู่ ดิ เสาพระทน่ี งั่ ทาง ทศิ ตะวันตก ดา้ นหนา้ ธรรมาสน์จัดแจกนั ปกั ดอกคาร์เนชน่ั สีขาวไว้ ๒ แจกัน บริเวณด้านทิศเหนือ จัดวางเครื่องจตุปัจจัยไทยธรรมไว้บนโต๊ะด้านซ้าย ๘๖ ชุด แต่ละชุดมี ผ้าไตร ใบปวารณา ๑,๘๐๐ บาท และยา่ มทร่ี ะลกึ สนี ำ้� เงนิ ปกั ตราสญั ลกั ษณพ์ ระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ส่วนเคร่ืองจตุปัจจัยไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์จัดวางไว้บนโต๊ะด้านขวา บนตะลมุ่ มกุ ๓ ตะลมุ่ ตะลมุ่ ดา้ นซา้ ยวางกญ๋ี วนใหญ่ (ชดุ นำ้� ชา) ตะลมุ่ กลางจดั วางปากกาพรอ้ มแทน่ รองและโคมไฟ สัมผสั และตะลุ่มดา้ นขวาจัดวางพานธปู เทยี นพนม พรอ้ มแจกนั ปกั ดอกคารเ์ นชั่นสีสม้ ๒ แจกัน 131 131

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชินีนาถ บริเวณด้านทิศตะวันตก จัดเก้าอ้ีสำ� หรับพระอนุวงศ์ ข้าราชบริพาร และคู่สมรส ท่ีมาเฝ้าทูลละออง พระบาท และตั้งอาสนส์ งฆพ์ ระราชาคณะ ท่ดี ้านหนา้ ตั้งภตั ตาหารคาว หวาน ในถาดบนโต๊ะปูผา้ ขาว เครือ่ งจตปุ ัจจัยไทยธรรม เคร่ืองจตปุ ัจจยั ไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์ การตง้ั แต่งบรเิ วณรอบพระท่ีนงั่ อมรนิ ทรวินจิ ฉยั บรเิ วณด้านทศิ ตะวนั ออก ตั้งปะรำ� ภัตตาหารและนำ้� ถวายพระสงฆ์ ๒ ปะร�ำ และปะรำ� ข้าราชการและ ผูม้ ารว่ มในพระราชพธิ ี ภายในปะร�ำจัดเตรียมภตั ตาหารคาว มี น�ำ้ พรกิ มะขาม ผักสด ปลาสลดิ ทอด ผัดสะตอ หมูกงุ้ ลาบหมู ไกต่ ม้ โค้ก แกงหมพู รกิ ขี้หนู ตม้ ยำ� กงุ้ เห็ดฟาง และข้าวสวย ภัตตาหารหวาน มี ส้มโอ ขนมช้ัน ฝอยทอง แอปเปิล มะม่วงสกุ เงาะสอดไสส้ ปั ปะรด และองนุ่ ไรเ้ มล็ด และนำ้� ถวายพระสงฆ์ มี น�ำ้ สม้ น�้ำเตา้ หู้ นำ�้ ชารอ้ น และนำ้� ชาเยน็ ทปี่ ะรำ� ขา้ ราชการและผมู้ ารว่ มในพระราชพธิ ี ภายในจดั เตรยี มเกา้ อ้ี โตะ๊ วางอาหารวา่ ง และเคร่ืองด่มื ส�ำหรับข้าราชการและผมู้ ารว่ มในพระราชพธิ ี ภัตตาหารคาว ภตั ตาหารหวาน บริเวณด้านทิศเหนือ จัดเตรียมสถานท่ีและเก้าอ้ีส�ำหรับแพทย์หลวง ชาวพนักงานประโคมและ ปี่พาทย์พิธี ชาวพนักงานประโคมเป็นเจ้าพนักงานเครื่องสูงและกลองชนะ กองพระราชพิธี ส�ำนักพระราชวัง เครือ่ งประโคม มี ฆอ้ งชัย สงั ข์ แตร และมโหระทึก ใชป้ ระโคมชว่ งประกอบพระราชพิธีตามหมายกำ� หนดการ 132 132

เนื่องในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ป่พี าทยพ์ ิธเี ปน็ วงปพี่ าทย์ สำ� นักการสงั คตี กรมศลิ ปากร เคร่อื งดนตรี มี ปี่ใน ระนาดเอก ระนาดทมุ้ ฆอ้ งวงใหญ่ ตะโพน และฉงิ่ ใชบ้ รรเลงประกอบพระราชพธิ ตี ามหมายกำ� หนดการ ๔ เพลง มี เพลงชา้ เพลงสาธกุ าร เพลงกราวรำ� ช้ันเดียว และเพลงกราวร�ำสองชั้น บรเิ วณด้านทศิ ตะวนั ตก ต้ังปะร�ำข้าราชการและผู้มารว่ มในพระราชพิธี ภายในปะร�ำจดั เตรียมเกา้ อี้ โต๊ะวางอาหารวา่ ง และเคร่อื งด่มื สำ� หรบั ข้าราชการและผูม้ ารว่ มในพระราชพธิ ี แผนผังการตัง้ แตง่ ภายในพระท่นี ัง่ อมรินทรวนิ ิจฉัย ครั้นใกล้เวลาประกอบพระราชพิธี พระอนุวงศ์ คณะองคมนตรี นายกรฐั มนตรี คณะรัฐมนตรี ประธาน องค์กรอิสระ ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ข้าราชบริพาร และคู่สมรส ทรงนั่งและนั่งยังพระเก้าอ้ีและเก้าอี้ที่เตรียมไว้ เจา้ พนกั งานพระราชพธิ เี ขา้ ประจำ� จดุ ตามหนา้ ที่ เสรจ็ แลว้ เจา้ หนา้ ทกี่ รมการศาสนานมิ นตส์ มเดจ็ พระราชาคณะ รองสมเดจ็ พระราชาคณะ และพระราชาคณะท่ีมาเจริญพระพุทธมนต์ รบั พระราชทานฉัน และถวายพระธรรม เทศนา จำ� นวน ๘๖ รปู ข้ึนน่ังยังอาสน์สงฆ์ มี 133 133

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ๑. สมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ วัดปากน�้ำ ๒๘. พระธรรมสธุ ี วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ๒. สมเดจ็ พระมหามนุ ีวงศ์ ๒๙. พระธรรมรตั นากร วดั ปากนำ้� วดั ราชบพธิ สถิตมหาสีมาราม ๓๐. พระธรรมเจติยาจารย์ วัดพระศรีมหาธาตุ ๓. สมเดจ็ พระวันรตั วัดบวรนิเวศวิหาร ๓๑. พระธรรมธรี ราชมหามนุ ี วดั ระฆงั โฆสติ าราม ๔. สมเดจ็ พระธรี ญาณมุนี วดั เทพศิรินทราวาส ๓๒. พระธรรมบณั ฑติ วัดพระราม ๙ กาญจนาภิเษก ๕. สมเดจ็ พระพุทธชนิ วงศ์ วัดพิชยญาติการาม ๓๓. พระสริ นิ นั ทเมธี วดั บพติ รพิมุข๑ ๖. พระพรหมเวที วัดไตรมิตรวทิ ยาราม ๓๔. พระธรรมวิมลโมลี วดั ชลประทานรงั สฤษฏ์ ๗. พระพรหมวชิรญาณ วดั ยานนาวา จงั หวดั นนทบรุ ี ๘. พระพรหมเมธาจารย์ วัดบุรณศริ ิมาตยาราม ๓๕. พระธรรมสทิ ธินายก วัดจันทาราม ๙. พระพรหมจรยิ าจารย์ วดั กะพงั สรุ นิ ทร์ จงั หวดั ตรงั ๓๖. พระธรรมภาวนาวกิ รม วัดไตรมิตรวทิ ยาราม ๑๐. พระธรรมวโรดม วัดทินกรนิมิต จังหวัดนนทบุรี ๓๗. พระเทพปริยตั มิ นุ ี วัดทองนพคณุ ๑๑. พระสาสนโสภณ วดั โสมนัสวหิ าร ๓๘. พระเทพโสภณ วัดราชบรู ณะ ๑๒. พระพรหมเมธี วดั สัมพนั ธวงศาราม ๓๙. พระเทพมงคลรังษี วดั อรณุ ราชวราราม ๑๓. พระพรหมมุนี วัดราชบพธิ สถติ มหาสมี าราม ๔๐. พระเทพญาณวิศษิ ฏ์ วัดปทมุ วนาราม ๑๔. พระพรหมดิลก วดั สามพระยา ๔๑. พระเทพสทิ ธวิ มิ ล วดั คลองวาฬ ๑๕. พระพรหมโมลี วัดปากนำ�้ จังหวัดประจวบคีรขี นั ธ์ ๑๖. พระพรหมสิทธิ วดั สระเกศ ๔๒. พระเทพกติ ติเวที ๑๗. พระธรรมกติ ตวิ งศ์ วดั ราชโอรสาราม วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ๑๘. พระธรรมกติ ตมิ ุนี วัดเฉลมิ พระเกยี รติ ๔๓. พระเทพรัตนากร วดั พนัญเชิง จงั หวัดนนทบุรี จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ๑๙. พระธรรมกวี วัดราชาธิวาส ๔๔. พระเทพดลิ ก วัดปทุมวนาราม ๒๐. พระธรรมเจดยี ์ วดั กัลยาณมิตร ๔๕. พระเทพรัตนสธุ ี วดั เขียนเขต จงั หวดั ปทุมธานี ๒๑. พระธรรมวราภรณ์ วัดเครอื วลั ย์ ๔๖. พระราชธรรมวาที วัดประยุรวงศาวาส ๒๒. พระธรรมปริยัติเวที วดั พระปฐมเจดีย์ ๔๗. พระราชวราภรณ์ วดั ราชประดษิ ฐสถิต จงั หวดั นครปฐม มหาสีมาราม ๒๓. พระธรรมปฎิ ก วัดพระพุทธบาท จังหวดั สระบุรี ๔๘. พระราชปัญญาโสภณ วดั สระเกศ ๒๔. พระธรรมเสนานุวัตร วัดพระศรรี ัตนมหาธาตุ ๔๙. พระราชมุนี วัดเทพศริ ินทราวาส จงั หวัดพษิ ณโุ ลก ๕๐. พระราชวชิรดิลก วดั เพชรสมทุ ร ๒๕. พระธรรมรตั นดิลก วดั สทุ ัศนเทพวราราม จงั หวดั สมุทรสงคราม ๒๖. พระธรรมโกศาจารย์ วดั ประยรุ วงศาวาส ๕๑. พระราชจริยาภรณ์ วดั พระเชตพุ น ๒๗. พระธรรมไตรโลกาจารย์ วมิ ลมังคลาราม วดั ราชประดิษฐสถิตมหาสมี าราม ๕๒. พระราชสารเวที วดั สัมพันธวงศาราม ๑ แทนพระธรรมปรยิ ัติโมลี วดั บพิตรพมิ ขุ 134 134

เน่ืองในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ๕๓. พระราชพทุ ธวิ ราภรณ์ วดั กวิศราราม ๗๑. พระวินัยเวที วัดเสนาสนาราม จังหวัดลพบรุ ี จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา ๕๔. พระราชพทุ ธมิ นุ ี วดั บวรนเิ วศวหิ าร ๗๒. พระวินัยสธุ ี วดั ธาตทุ อง ๕๕. พระราชวริ ยิ าลงั การ วัดไร่ขงิ จังหวัดนครปฐม ๗๓. พระโสภติ วริ ยิ าลงั การ วดั สงั เวชวศิ ยาราม ๕๖. พระราชวรเมธาจารย์ วดั โบสถ์ ๗๔. พระโสภณธรรมสาร วัดป่าดาราภิรมย์ จังหวัดปทุมธานี จังหวดั เชยี งใหม่ ๕๗. พระราชวสิ ุทธเิ วที วัดชนะสงคราม ๗๕. พระสทิ ธิพัฒนาทร วัดทรงธรรม ๕๘. พระปิฎกโกศล วดั ปากน้ำ� จงั หวัดสมทุ รปราการ ๕๙. พระศรีวราภรณ์ วดั ปทมุ คงคา ๗๖. พระสิทธิพฒั นาภรณ์ วดั ไชโย จังหวัดอ่างทอง ๖๐. พระศรีภัททยิ บดี วดั ชนะสงคราม ๗๗. พระสริ วิ ัฒโนดม วดั ราชบพธิ สถติ มหาสมี าราม ๖๑. พระอมรเมธี วดั ตากฟ้า จงั หวดั นครสวรรค์ ๗๘. พระมหาศาสนมนุ ี วดั ปากน้�ำ ๖๒. พระโสภณธรรมเมธี วัดสวุ รรณครี ี ๗๙. พระโพธนิ ันทมุนี วัดป่าธรรมชาติ จังหวัดชลบุรี ๖๓. พระปริยัติโมลี วัดสารนาถธรรมาราม ๘๐. พระโสภณพัฒนากร วดั บางพลใี หญ่ จังหวดั ระยอง จังหวัดสมุทรปราการ ๖๔. พระพิพฒั นกิจวธิ าน วดั วชิรธรรมสาธติ ๘๑. พระภาวนากจิ วมิ ล วดั จนั ทาราม จงั หวดั อทุ ยั ธานี ๖๕. พระพทุ ธมนตว์ ราจารย์ วัดสทุ ศั นเทพวราราม ๘๒. พระมุนสี ารโสภณ วดั ถาวรวราราม ๖๖. พระวสิ ุทธธิ รรมพิลาส วัดต้นธงชยั จังหวดั ลำ� ปาง จังหวดั ชมุ พร ๖๗. พระมงคลภาณกาจารย์ วดั ราชประดษิ ฐสถติ ๘๓. พระครูอุโฆษธรรมคุณ วดั ราชประดษิ ฐสถติ มหาสีมาราม มหาสีมาราม ๖๘. พระนิภากรกติ ติพลิ าส วดั ตรที ศเทพ ๘๔. พระครธู รรมสารโกศล วดั ราชประดิษฐสถิต ๖๙. พระพศิ ษิ ฏพ์ ฒั นพธิ าน วดั หนองหอย มหาสมี าราม จังหวัดราชบรุ ี ๘๕. พระราชวสิ ทุ ธิมงคล วัดดอนเมือง ๗๐. พระโสภณคณุ าธาร วดั ทองดีประชาราม ๘๖. พระครธู รรมศาสนโฆษิต วดั ราชประดิษฐสถติ จงั หวดั นราธิวาส มหาสีมาราม เวลา ๑๐ นาฬกิ า ๒๐ นาที พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช และสมเดจ็ พระนางเจา้ สิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้า มหาจักรสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงปฏบิ ัตพิ ระราชกรณยี กจิ แทนพระองคใ์ นการ พระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ เสด็จพระราชดำ� เนินโดยรถยนต์ พระทน่ี งั่ ถงึ พระบรมมหาราชวงั เขา้ ทางประตวู เิ ศษไชยศรี ประตพู มิ านไชยศรี เทยี บรถยนตพ์ ระทนี่ งั่ ทพ่ี ระทวาร เทเวศรรกั ษา เสดจ็ ลงจากรถยนตพ์ ระทนี่ ง่ั ทรงพระดำ� เนนิ ไปยงั พระทนี่ ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั พระอนวุ งศ์ องคมนตรี นายกรฐั มนตรี คณะรฐั มนตรี ประธานองคก์ รอสิ ระ ขา้ ราชการชน้ั ผใู้ หญ่ และคสู่ มรส ทมี่ าเฝา้ ทลู ละอองพระบาท ทรงยนื และยนื ถวายความเคารพ 135 135

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ กิ ิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ ทรงจุดธปู เทียนบชู าพระพุทธรปู เทวรูปองคอ์ ภิบาลพระชนมพรรษา พระสงฆถ์ วายพระพร คณะองคมนตรี นายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรี ขา้ ราชการชน้ั ผู้ใหญ่ และผู้ที่มาเฝา้ ทูลละอองพระบาท สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ ไปยงั พระแทน่ นพปฎลมหา เศวตฉัตร ชาวพนักงานล่นั ฆ้องชยั ประโคมสงั ข์ แตร มโหระทึก ปพี่ าทย์พธิ ีบรรเลงเพลงช้า ทรงจุดธปู เทยี นบชู า พระพุทธรปู เทวดานพเคราะห์องคอ์ ภบิ าลพระชนมพรรษา ท่ีโตะ๊ หมู่ดา้ นพระราชอาสน์ และพระพทุ ธรปู เทวดา นพเคราะห์องค์แทรกพระชนมพรรษา ที่โต๊ะหมู่บูชาด้านพระอนุวงศ์เฝ้าทูลละอองพระบาท แล้วเสด็จไปทรง จุดธูปเทยี นเครอ่ื งนมัสการพานทองสองชั้นทีห่ นา้ พระแทน่ นพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงกราบ ถวายความเคารพ พระราชอาสน์ ทรงรบั การถวายความเคารพจากผมู้ าเฝา้ ทลู ละอองพระบาท เสรจ็ แลว้ เสดจ็ ไปประทบั พระเกา้ อี้ ขา้ งพระราชอาสน์พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดชด้านทิศตะวันตก พระสงฆ์ถวายพระพร 136 136

เนอื่ งในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ ทรงประเคนภัตตาหาร เวลา ๑๐ นาฬกิ า ๓๓ นาที สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า เจ้าฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ ไปทรงประเคนสำ� รบั ภตั ตาหารแดส่ มเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ (ชว่ ง วรปญุ ญฺ เถร) วดั ปากนำ�้ ประธานคณะ ผู้ปฏบิ ตั หิ นา้ ท่สี มเดจ็ พระสงั ฆราช ประธานสงฆ์ แลว้ เสดจ็ กลบั ไปประทบั พระเกา้ อที้ เี่ ดมิ สำ� รบั ภตั ตาหารนอกนน้ั ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อมให้พระอนุวงศ์ มี พลเรือเอก นายแพทย์ หม่อมเจ้าปสุ าณ สวสั ดวิ ัตน์ หมอ่ มเจา้ ภศี เดช รชั นี เรอื อากาศโท หมอ่ มเจา้ ภรู พิ นั ธ์ุ ยคุ ล หมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิ ยคุ ล หมอ่ มเจา้ ชาตรเี ฉลมิ ยคุ ล พลตรี หม่อมเจ้าจุลเจิมยุคล ยุคล พลโท หม่อมเจ้าเฉลิมศึก ยุคล และหม่อมเจ้าฑิฆัมพร ยุคล องคมนตรี มี นายธานนิ ทร์ กรยั วเิ ชยี ร พลเอก สรุ ยทุ ธ์ จลุ านนท์ พลอากาศเอก กำ� ธน สนิ ธวานนท์ พลเอก พจิ ติ ร กลุ ละวณชิ ย์ และ นายอำ� พล เสนาณรงค์ และขา้ ราชการชน้ั ผใู้ หญ่ ทรงประเคนและประเคนถวายภตั ตาหารแดส่ มเดจ็ พระราชาคณะ รองสมเด็จพระราชาคณะ และพระราชาคณะ เสร็จแล้ว ทรงนั่งพระเก้าอี้และนั่งเก้าอ้ี ทรงปฏิบัติและปฏิบัติ พระสงฆ์ ณ ทน่ี นั้ ตามลำ� ดบั พระสงฆร์ บั พระราชทานฉนั เสรจ็ แลว้ เจา้ พนกั งานถอนสำ� รบั ภตั ตาหารออกทง้ั หมด พระอนุวงศ์ องคมนตรี และขา้ ราชการชั้นผใู้ หญก่ ลับไปนั่งพระเก้าอี้และเก้าอ้ีท่ีเดิม เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺญเถร) วัดปากน้�ำ ประธานคณะผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทสี่ มเดจ็ พระสงั ฆราช ประธานสงฆ์ ขน้ึ นง่ั บนธรรมาสน์ ขณะนนั้ ชาวพนกั งานลน่ั ฆอ้ งชยั ประโคมสังข์ แตร ปี่พาทยพ์ ิธีบรรเลงเพลงสาธุการ 137 137

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิรกิ ิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ เวลา ๑๑ นาฬกิ า ๑๘ นาที สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงจดุ เทยี นดหู นงั สอื เทศน์ พระราชทานแก่เจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญไปปักท่ีจงกลธรรมาสน์ พระอนุวงศ์ องคมนตรี นายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรี ประธานองค์กรอิสระ ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ และคู่สมรส ท่ีมาเฝ้า ทูลละอองพระบาททรงยืนและยืน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร สยามบรมราชกุมารี ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทรงธรรม เสร็จแล้ว ผู้มาเฝ้าทูลละอองพระบาททรงน่ังและนั่ง นายชวลิต ศิริภิรมย์ นักวิชาการศาสนา ช�ำนาญการพิเศษ กรมการศาสนา อาราธนาศีล สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ ถวายศีล สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจกั รีสิรินธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรงศีล นายชวลิต ศิรภิ ริ มย์ อาราธนา ธรรม สมเดจ็ พระมหารัชมงั คลาจารย์ ถวายพระธรรมเทศนารฏั ฐมาตุคณุ กถา ความวา่ ทรงจดุ เทยี นดูหนงั สือเทศน์ ทรงจุดธูปเทยี นเครอ่ื งทรงธรรมเคร่ืองใหญ่ ทรงศลี สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ ถวายพระธรรมเทศนารัฏฐมาตคุ ณุ กถา 138 138

เนือ่ งในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ พระธรรมเทศนา รัฏฐมาตคุ ุณกถา พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงบำ� เพ็ญพระราชกศุ ล พระราชพธิ ีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ และ งานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เน่อื งในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ ณ พระท่นี ่ังอมรนิ ทรวินจิ ฉยั ในพระบรมมหาราชวัง สมเด็จพระมหารชั มังคลาจารย์ วัดปากน�้ำ ภาษเี จรญิ กรุงเทพมหานคร ถวาย วนั ท่ี ๑๓ สงิ หาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๕ เวลา ๑๐.๓๐ นาฬกิ า .............................................. นโม ตสสฺ ภควโต อรหโต สมมฺ าสมฺพทุ ธฺ สสฺ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพทุ ฺธสสฺ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺธสฺส นคา นคคฺเคสุ สุสํวิรุฬฺหา อุทคฺคเมเฆน นเวน สติ ตฺ า วิเวกกามสสฺ อรญฺญสญฺญโิ น ชเนติ ภิยโฺ ย อสุ ภสฺส กลยฺ ตนฺต.ิ (ขุ.เถร.๒๖/๒๔๖/๒๘๔) บดั น้ี จกั รบั พระราชทานถวายวิสัชนาพระธรรมเทศนาในรฏั ฐมาตุคณุ กถาพรรณนาคุณแหง่ พระมารดา แหง่ แผน่ ดนิ ฉลองพระเดชพระคณุ ประดบั พระปญั ญาบารมี เปน็ ปสาทนยี กถา เพมิ่ พนู พระราชศรทั ธา อนโุ มทนา ในพระราชกุศลที่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรงปรารภมหามงคล สมยาภลิ กั ขติ กาล ดว้ ยสมเดจ็ บรมบพติ ร สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงเจรญิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ในวนั อาทติ ย์ ท่ี ๑๒ สงิ หาคมน้ี ตามราชประเพณนี ยิ มแตโ่ บราณ มกี ารบำ� เพญ็ พระราชกศุ ลเฉลมิ ฉลอง พระบรมวงศานุวงศ์ คณะรัฐมนตรี ข้าราชการทหาร พลเรือน สมณชีพราหมณ์ พสกนิกรทุกหมู่เหล่า ต่างปล้ืมปีติด้วยความจงรักภักดีและส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้จัดการพระราชพิธีอนุโลมตามโบราณราชประเพณี ทรงบ�ำเพ็ญพระราชกุศล ได้ทรงกระท�ำสักการบูชา พระพุทธาทิรัตนตรัยดว้ ยเครอื่ งสกั การภณั ฑ์ ทรงถวายจตปุ จั จยั ไทยธรรมแดพ่ ระสงฆ์ ทรงบำ� เพญ็ พระราชกศุ ล บญุ นธิ ทิ งั้ ปวงทกุ ประการ ใหไ้ พศาลอฬุ ารดเิ รกอุดม สรา้ งสมพระสปั ปุริสปฏบิ ตั ิให้สูงส่ง อนงึ่ บรรดาเทพเจ้าและ เหล่ามนุษยท์ กุ ถนิ่ ท่ีต่างโสมนสั ยินดีถวายอภิบาล อารกั ษส์ มเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าทง้ั สองพระองค์ พระผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐไพศาล ให้ทรงเบิกบานด้วยพระราชกัลยาณเกียรติคุณ เอกอดุลยวิจิตร สมดัง พระพุทธศาสนสุภาษิตในขุททกนกิ าย ธรรมบทวา่ 139 139

จดหมายเหตุเฉลมิ พระเกียรติ สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ กิ ิต์ิ พระบรมราชินนี าถ สีลทสฺสนสมฺปนนฺ ํ ธมมฺ ฏฺฐํ สจฺจวาทนิ ํ อตฺตโน กมฺมกุพฺพานํ ตํ ชโน กรุ เุ ต ปยิ .ํ แปลความว่า “ผู้ประพฤติดี มีความเห็นถูกต้อง ตั้งอยู่ในธรรม พูดความจริง ปฏิบัติหน้าท่ีของตน อย่างสมบรู ณ์ คนยอ่ มเทดิ ทนู ด้วยความรกั ฉะนั้น” สมเดจ็ บรมบพติ ร สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงเปน็ ขตั ตยิ นารอี ติ ถรี ตั นะของสมเดจ็ บรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ทไ่ี ด้ถวายงานสนองพระเดชพระคุณใตเ้ บ้ืองพระยุคลบาท มไิ ดข้ าดตกบกพรอ่ ง ท้ังด�ำรงพระองค์อยู่ในพระราชฐานะทั้งสอง คือ พระบรมราชินีในสมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ และพระราชมารดาของสมเด็จพระราชโอรสและพระราชธดิ าทุกพระองค์ อยา่ งงดงาม เป็นทรพั ยอ์ นั ล�ำ้ ค่าแห่ง บรมราชจกั รวี งศ์ ข้อนี้สมดว้ ยพระพุทธภาษิตในอิสสรสตู รวา่ วโส อสิ สฺ ริยํ โลเก อิตฺถี ภณฑฺ านมตุ ฺตมํ แปลความว่า อ�ำนาจเป็นใหญ่ในโลก สตรีเป็นสงู สุดของทรพั ยส์ ินท้งั หลาย และสมดงั พระพทุ ธภาษิตใน ธตี ุสตู รวา่ อิตฺถปี ิ หิ เอกจจฺ ยิ า เสยฺยา โปสชนาธิป เมธาวนิ ี สลี วตี สสสฺ ุเทวา ปติพฺพตา ตสฺสา โย ชายตี โปโส สูโร โหติ ทสิ มฺปติ ตาทิสา สภุ รยิ า ปุตโฺ ต รชฺชมปฺ ิ อนสุ าสต.ิ แทจ้ รงิ แมส้ ตรบี างคนกเ็ ปน็ ผปู้ ระเสรฐิ สตรที ม่ี ปี ญั ญา มศี ลี ปฏบิ ตั แิ มแ่ ละพอ่ ของสามดี งั เทวดา ซอื่ สตั ย์ ต่อสามี บุรุษท่ีเกิดจากสตรีนั้น ย่อมเป็นคนแกล้วกล้ารุ่งเรืองไปทั่วทุกทิศ บุตรของสตรีผู้เป็นภรรยาท่ีดีเช่นนี้ แมร้ าชสมบัติกค็ รอบครองได้ สมเดจ็ บรมบพติ ร สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ ิกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ แมจ้ ะทรงดำ� รงอย่ใู นอติ ถีภาวะ ขตั ตยิ นารีเพศ ก็มิได้ทรงแสดงความอ่อนแออ่อนไหว หากแต่ทรงใช้พระปัญญา ด�ำรงพระองค์อย่างบัณฑิต ข้อนี้ ต้องด้วยวัจนะประพนั ธ์ อรหนั ตภาษติ ในเถรคี าถาวา่ น หิ สพฺเพสุ ฐาเนส ุ ปุรโิ ส โหติ ปณฑฺ โิ ต อติ ถฺ ีปิ ปณฺฑติ า โหต ิ ตตฺถ ตตฺถ วจิ กขฺ ณา น หิ สพเฺ พสุ ฐาเนสุ ปรุ ิโส โหติ ปณฺฑิโต อิตฺถีปิ ปณฑฺ ติ า โหติ ลหํ อตฺถํ วจิ ินฺตติ า. แปลความว่า มิใชแ่ ต่บุรษุ จะเปน็ บณั ฑิตได้ในที่ทุกสถาน แมส้ ตรมี ีปัญญาเห็นประจักษ์ก็เป็นบณั ฑติ ได้ในทน่ี ้ันๆ มใิ ช่แตบ่ รุ ุษจะเปน็ บณั ฑิตไดใ้ นทท่ี ุกสถาน แม้สตรที คี่ ิดความไดร้ วดเร็วก็เปน็ บัณฑิตได้ ฉะนน้ั บัดนี้ จะถวายวิสัชนาพระธรรมเทศนา สนองพระเดชพระคุณประดับพระปัญญาบารมี โดยสมควร แก่พระกุศลบุญราศีธัมมัสสวนมัย ที่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรง 140 140

เน่ืองในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ พระมหากรุณาธิคุณโปรดพระราชทาน ให้เป็นไปด้วยอ�ำนาจพระเมตตาคุณ และพระกรุณาคุณ อันยอดย่ิง ด�ำเนินความตามพระบาลีธรรมภาษติ ซึ่งยกข้ึนเปน็ อกุ เขปบทว่า นคา นคคเฺ คสุ สสุ วํ ิรฬุ หฺ า อุทคคฺ เมเฆน นเวน สิตฺตา วเิ วกกามสฺส อรญญฺ สญญฺ ิโน ชเนติ ภยิ ฺโย อสุ ภสฺส กลฺยตํ. แปลความว่า ต้นไม้ในป่า เจริญงอกงามบนยอดเขา ถูกเมฆฝนจากฟ้าตกรดใหม่ๆ ย่อมงอกงาม จิตอันควรแก่การ ภาวนา ยอ่ มเกดิ แกบ่ คุ คลผ้ใู คร่ตอ่ วเิ วก ผ้เู หน็ ความสำ� คญั ในป่า ดงั น้ี ในพระบาลนี ี้ แสดงความสัมพันธข์ องต้นไม้และนำ�้ ท่ตี า่ งพึ่งพาอาศยั กนั และกนั ธรรมดาวา่ ตน้ ไมใ้ นปา่ เจรญิ เตบิ โตอยบู่ นยอดเขา ซง่ึ เปน็ หนา้ ผาสงู ชนั หรอื เปน็ ภเู ขาหนิ ยอ่ มขาดแคลนนำ้� ตามลกั ษณะภมู ปิ ระเทศนนั้ แต่ได้อาศัยน้�ำที่มาจากเมฆฝน ก็ท�ำให้เกิดความร่มเย็น และความงอกงามสดชื่นแก่ชาวโลกที่อยู่ในที่ราบได้ ป่ามิใช่เพียงแต่จะอ�ำนวยสุขทางกายให้กับชาวโลกเท่าน้ัน หากแต่ยังอ�ำนวยสุขทางใจแก่ผู้รักความสงบ และ ผู้เห็นความสำ� คัญของปา่ น้ันดว้ ย พระบาลนี ้ตี ้องด้วยพระราชจริยาวตั รของสมเด็จบรมบพติ ร พระราชสมภารเจ้าทง้ั สองพระองค์ ท่ีทรง บ�ำเพ็ญพระองค์เพื่อความสุข และความเจริญรุ่งเรืองแห่งพสกนิกร อาณาประชาราษฎร์ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าทั้งสองพระองค์ ไดบ้ ำ� เพญ็ พระองค์อุปมาดุจน้ำ� และปา่ ไม้ ท่อี ำ� นวยประโยชน์สุขแกพ่ สกนิกร ชาวไทยอย่างมิเว้นว่าง แม้จะเจริญด้วยพระชนมพรรษา หรือทรงพระประชวรด้วยอาพาธใดๆ ก็หาได้ท�ำให้ น�ำ้ พระทัยแหง่ พระมหากรณุ าธคิ ณุ ของสมเด็จบรมบพติ ร พระราชสมภารเจ้าท้ังสองพระองคแ์ ห้งเหอื ดไปไม่ สมเด็จบรมบพติ ร สมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกติ ิ์ พระบรมราชินนี าถ โดยเสด็จพระราชด�ำเนินตามพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวไปทั่วทุกหนแห่งในแผ่นดินไทยน้ี ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ บ�ำบัดทุกข์ บ�ำรุงสุขแก่ ประชาชนชาวไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งภารกิจในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต อาชีพ และความเป็นอยู่ของบุคคล ผยู้ ากไร้ และประชาชนในชนบทห่างไกล ทรงดำ� เนนิ โครงการสง่ เสรมิ ศลิ ปาชพี ตงั้ แตป่ ี พ.ศ.๒๕๑๘ และเจรญิ รงุ่ เรอื งมาถงึ ปจั จบุ นั ในนามมลู นธิ ิ สง่ เสรมิ ศลิ ปาชพี ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ ขณะเดยี วกนั กท็ รงอนรุ กั ษแ์ ละสง่ เสรมิ งาน ศิลปะพื้นบ้านท่ีมคี วามงดงามหลายสาขา ทรงเอาพระทยั ใสใ่ นกจิ การด้านสาธารณสขุ โดยไดท้ รงด�ำรงตำ� แหนง่ สภานายกิ า สภากาชาดไทย เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ไปทอดพระเนตรกิจการกาชาดของประเทศต่างๆ เพ่อื ทรงนำ� มาปรับปรุงกจิ การสภากาชาดไทยอยูเ่ สมอ ท้งั ยังทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหส้ ภากาชาดไทยให้ ความรว่ มมอื กบั กาชาดสากลในการชว่ ยเหลอื ผอู้ พยพเพอ่ื นบา้ นทล่ี ภี้ ยั เขา้ มายงั แผน่ ดนิ ไทย และพระราชทานครู ไปสอนวชิ าชีพใหแ้ ก่เขาเหลา่ นน้ั กิจการดังกล่าวไดด้ �ำเนนิ มาอยา่ งต่อเน่อื งเป็นเวลานาน เปน็ ทีย่ กยอ่ งเชิดชขู อง องค์กรระหวา่ งประเทศเป็นจำ� นวนมาก 141 141

จดหมายเหตุเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจา้ สิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ในดา้ นพระพทุ ธศาสนา สมเดจ็ บรมบพติ ร สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงรบั การปลกู ฝงั ด้านความเคารพนบนอบต่อพระรัตนตรัยมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ เม่ือทรงด�ำรงพระอิสริยยศในฐานะสมเด็จ พระบรมราชินีนาถ ก็มีพระราชหฤทัยใฝ่ในการพระศาสนามากมาย ปรากฏเป็นที่สรรเสริญ คือ ทรงศึกษา พระธรรมจากพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั จากการสดบั เทปธรรมะ และสนทนาธรรมกบั พระมหาเถระชน้ั ผใู้ หญ่ และจากหนงั สอื ธรรมะ นอกจากนย้ี งั ทรงบ�ำเพญ็ พระราชกศุ ล ดว้ ยการพระราชทานสังฆทาน ทกุ วนั จนั ทรแ์ ละ วันศุกร์ พระราชทานพระราชทรพั ยแ์ ก่โรงพยาบาลสงฆ์ เพ่ือเป็นคา่ รกั ษาพยาบาลพระภิกษุ สามเณรอาพาธ ทรงต้ังกองทุนสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ช่วยเหลือพระภิกษุ สามเณรอาพาธ โรงพยาบาล ศิริราช และทรงรับภิกษุอาพาธบางรูปไว้ในพระราชานุเคราะห์ด้วย พระราชทานธรรมทาน โดยทรงสอน ข้าราชบริพารให้ยึดม่ันในค�ำส่ังสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ให้เห็นคุณค่าของการเกิดเป็นมนุษย์ ให้มีสติ อยู่กับตัว คิดท�ำประโยชน์เพื่อผู้อื่น ทรงบันทึกเทปพระสุรเสียงของพระองค์เองโดยทรงอ่านหนังสือเร่ือง พระอานนทพ์ ทุ ธอนชุ า แลว้ พระราชทานแกข่ า้ ราชบรพิ าร แกผ่ ทู้ อี่ ยใู่ นความทกุ ข์ ผเู้ จบ็ ไขไ้ ดป้ ว่ ย หรอื ผทู้ สี่ ญู เสยี ผู้ใกล้ชิด ทรงโปรดเสด็จพระราชด�ำเนินเป็นการส่วนพระองค์ ไปบ�ำเพ็ญพระราชกุศล และทรงสดับพระธรรม เทศนาเนอื่ งในวนั สำ� คญั ทางพระพทุ ธศาสนาตามพระอารามตา่ งๆ ทรงรบั “สถาบนั แมช่ ไี ทย” และ “มลู นธิ สิ ง่ เสรมิ พระพุทธศาสนาวันอาทิตย์” และการสร้างหอสมุดมหาสิรินาถ ณ พุทธมณฑล ไว้ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ทรงรับอุปถัมภค์ ณะสงฆ์ที่อาสาสมคั รไปจ�ำพรรษาในพ้ืนที่ ๔ จงั หวดั ชายแดนภาคใต้ และพระราชทานถุงยังชพี แก่พระสงฆแ์ ละประชาชนทป่ี ระสบมหาอุทกภยั ทกุ ภูมิภาค เป็นต้น พระมหากรุณาธรรมของสมเด็จบรมบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ผู้เปรียบดุจ พระมารดาของแผน่ ดนิ ทไี่ ดท้ รงบำ� เพญ็ มาตลอดระยะเวลา ๖๒ ปนี ี้ ลว้ นเกดิ จากความรกั ความเมตตาตอ่ พสกนกิ ร ของพระองค์ โดยมิได้เห็นแก่เหน็ดเหนื่อย หรือทรงท้อพระทัย มุ่งบ�ำเพ็ญประโยชน์สุขแก่พสกนิกรเท่าน้ัน พระองค์จึงทรงประทับอยู่ในท่ามกลางจิตวิญญาณของพสกนิกรทั้งแผ่นดิน ทรงเป็นพระมารดาของแผ่นดิน พระบารมีแผไ่ พศาล เปน็ ความไมเ่ บยี ดเบียนกัน ก่อให้เกิดการอยรู่ ่วมกนั อยา่ งสันตใิ นโลก สมดังพระพุทธศาสน สภุ าษติ ในปญั ญาสชาดกว่า กรณุ า ปรมํ โลเก กรณุ า โลเก ปธานกํ ความกรณุ าเป็นประโยชนอ์ ยา่ งยง่ิ ในโลก ความกรณุ าเปน็ ประธานในโลก ดงั น้ี รตนตฺตยานุภาเวน รตนตฺตยเตชสา ด้วยเดชานุภาพแห่งคุณพระศรีรัตนตรัยและผลานิสงส์แห่ง พระราชกุศลท่ีทรงบ�ำเพ็ญมาท้ังปวงน้ี จงมารวมกันเป็นตบะเดชะพลวปัจจัย อภิบาลประทานพรให้สมเด็จ พระบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาธรรมิกราชเจา้ ผู้ทรงพระคุณอนั ประเสรฐิ พรอ้ มสมเดจ็ พระนางเจ้าสริ กิ ิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ ผ้ทู รงพระคุณอนั ประเสริฐ ทรงพระเจรญิ พระราชสริ สิ วสั ดิ พพิ ฒั นมงคลพระชนมสขุ ทกุ ประการ สถติ เปน็ พระมงิ่ ขวญั ของพสกนกิ รชาวไทยตลอดไป ขอทกุ ขภยั อปุ ทั วนั ตราย ทั้งหลายอย่าแผว้ พานพระบรมวงศานุวงศ์ มุขอำ� มาตยม์ นตรี ขา้ ราชบริพาร สมณชีพราหมณ์ ชาวประชาราษฎร ตลอดจริ ฐั ติ ิกาล สยามรฐั สีมาธำ� รงมัน่ ในสันติสุขทุกทพิ าราตรกี าล รับพระราชทานถวายวิสัชนาพระธรรมเทศนาในรัฏฐมาตุคุณกถา ฉลองพระเดชพระคุณ ประดับ พระปัญญาบารมี ขอยุติลงคงไว้แต่เพียงเทา่ นี้ เอวํ ก็มีดว้ ยประการฉะน้ี. ขอถวายพระพร 142 142

เน่ืองในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ อน่ึงขณะทสี่ มเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ ถวายพระธรรมเทศนา เจา้ พนักงานน�ำราวเทียนไปตง้ั ถวาย พระสงฆ์ท่ีถวายพระพรชัยมงคลคาถาจุดเทียนฟังธรรม เมื่อถวายพระธรรมเทศนาจบแล้ว สมเด็จพระมหารัช มังคลาจารย์ ลงจากธรรมาสน์ไปนั่งยังอาสน์สงฆ์ท่ีเดิม แล้วน�ำพระสงฆ์ท้ังน้ันเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระพร คาถาพเิ ศษเนอื่ งในพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา “ปรมราชนิ นี าถาภถิ ตุ ปิ สทิ ธฺ วิ รทาน คาถา” ความวา่ ปรมราชนิ นี าถาภิถุตปิ สทิ ธฺ ิวรทานคาถา .............................................. ปรมราชินีนาถา สิรกิ ิตตฺ ิ มหายสา ปญุ ฺญาธิการสมฺปนฺนา ทยฺยานํ สิรวิ ฑฺฒนา ธมมฺ กิ า ธิติสยํ ตุ ฺตา สพพฺ ทา ทฆี ทสสฺ ินี สมฺพทุ ธฺ สาสเนเยว วปิ ปฺ สนฺเนน เจตสา สมฺพุทฺธมามกา อคคฺ า ภิยฺโย ตํ อปุ ถมภฺ ติ ทกุ ฺขปปฺ ตฺเต จ นิทฺทกุ เฺ ข ภยปปฺ ตฺเต จ นพิ ฺภเย สพฺพทยฺเยปิ กาเรต ิ มหาการญุ ฺญเจตสา เมตฺโตทเกน โตเสต ิ ฆมเฺ ม เทโวว เมทนึ ยตถฺ อจฺโจทกํ โหติ ตํ กาเรติ สโมทกํ ยตถฺ อปโฺ ปทกํ โหต ิ ตํ กาเรติ ปโหนกํ ยํ ยํ ภชติ ภูมนิ ทฺ า ตํ ตํ สขุ ํ ปกพุ พฺ เต เย อปุ ายา กตา โหนฺติ ภาสิตา จาปิ จินตฺ ิตา สพฺเพ เต รฎฐฺ วาสนี ํ สุขตถฺ าย ปวตฺตเร สมฺมาอาชวี เมเตสํ วเิ นติ อปุ ถมฺภติ ภยิ โฺ ย ผาสวุ หิ าราย ธนาคมนํ พุ รูหติ ํ สปิ ฺปอาชวี เวมชฌฺ ํ กาเรติ อนุกมปฺ กา ตสฺมา สมภฺ าวิตา โหต ิ ปชาย มาตฐุ านิยา สพฺพทยยฺ า อิมาคมมฺ สนฺติมคฺคานสุ าสกํ เอกจิตฺตา สมคฺคา จ ทยฺยรฎฐฺ ววิ ฑฒฺ นา รฎฺฐสสฺ เอกรชชฺ ญฺจ ธมฺมนุญญฺ ญฺจ รกฺขเร ปรมราชินที าน ิ อสตี ิอายุวฑฺฒกา อีทิเส มงคฺ เล กาเล เทมสสฺ า วรมงคฺ ลํ รตนตฺตยานภุ าเวน รตนตตฺ ยเตชสา 143 143

จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ปรมราชนิ ี เสฏฐา ทยยฺ ิกานํ มหาคณุ า ทีฆายกุ า อโรคา จ นิททฺ ุกฺขา อกุโตภยา วณฺณูเปตา พลูเปตา สุขิตา โหตุ สพพฺ ทา จนิ ฺตติ า สพพฺ จินตฺ าป ิ ปรปิ เู รตุ สพพฺ โส จิรํ รชฺเช ปติฎฺฐาตุ ปตฎิ ฺฐา ทยยฺ วาสนิ ํ ทฆี ายุตาทิสมปฺ นฺโน ภมู ิพโล นริสสฺ โร เต ปุตฺตธีตุนตฺตาโร ญาตสิ าโลหิตา จ เต ทยยฺ กิ า จ มหามจฺจา สุขติ า โหนฺตุ นิพภฺ ยา อนตฺ รายปู สคฺเคห ิ ทยยฺ ชาติ วิมุจฺจตุ จริ ํ โลเก ปติฎฺฐาตุ สมฺมาสมพฺ ุทธฺ สาสนนตฺ ิฯ สนามหลวงแผนกบาลี แตง่ มหาเถรสมาคม ตรวจแก้ ค�ำแปลคาถาถวายพระพรชยั มงคล สมเด็จพระนางเจา้ สิรกิ ิต์ิ พระบรมราชินนี าถ เน่ืองในพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ผู้ทรงพระคุณ อนั ประเสรฐิ ทรงเจรญิ พระราชอสิ ริยยศย่งิ ทรงถงึ พรอ้ มดว้ ยพระบุญญาธกิ าร และทรงรงุ่ เรืองด้วยพระราชสิริ เปน็ มิ่งขวญั ของปวงประชา มีพระราชญาณทศั นะอนั กว้างไกลและมั่นคงในธรรม มีพระราชศรัทธาเล่ือมใสและ ได้ทรงท�ำนุบ�ำรุงพระบวรพุทธศาสนาด้วยดีตลอดมา โดยพระฐานะแห่งพุทธมามกาและศาสนูปถัมภิกาอันเลิศ ทรงปดั เปา่ ทกุ ขภ์ ยั ทบี่ งั เกดิ แกช่ าวไทยใหด้ บั สญู ไปไดด้ ว้ ยดี ทรงประคบั ประคองผทู้ ป่ี ระสบภยั พบิ ตั ิ ใหป้ ระสบสวสั ด์ิ สรา่ งพน้ จากทกุ ขภาวะดว้ ยอำ� นาจแหง่ พระมหากรณุ าธคิ ณุ พระเมตตาธรรมประดจุ สายฝนฉำ�่ อนั คำ้� จนุ เมทนดี ล ให้แช่มช่ืนได้แม้ในฤดูแล้งอันแห้งผาก ยังพสกนิกรเป็นอันมากให้ร่ืนเริงยินดี ทรงบันดาลดุลยภาพให้บังเกิด มีแก่แหล่งน�้ำล�ำธาร พระองค์เสด็จพระราชด�ำเนินไปยังสถานใดๆ ความสุขส�ำราญก็บังเกิดได้ ณ สถานนั้นๆ ดว้ ยบรรดาโครงการอนั เนอื่ งแตพ่ ระราชเสาวนยี แ์ ละพระราชดำ� ริ ทล่ี ว้ นเปน็ ไปเพอ่ื ความผาสกุ รม่ เยน็ ของมหาชน ทรงแนะแนวทางการประกอบสมั มาชพี พรอ้ มทง้ั พระราชทานพระบรมราชนิ ปู ถมั ภ์ ทรงเปน็ ผพู้ ระราชทานกำ� เนดิ กิจการศิลปาชีพ เพื่อเพ่ิมพูนธนสารสมบัติ เสริมสร้างความอยู่ดีกินดี เหตุฉะนี้ จึงทรงสถิตในพระราชสถานะ “แม่ของแผ่นดิน” 144 144

เนอื่ งในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕ สมเดจ็ บรมบพติ ร พระราชสมภารเจา้ ผทู้ รงพระคณุ อนั ประเสรฐิ พระองคน์ น้ั ทรงเปน็ ศนู ยร์ วมนำ�้ ใจภกั ด์ิ ในสมานสมัครเป็นหน่ึงเดียว ยังให้เกิดความกลมเกลียวพร้อมเพรียงกัน น�ำพาประเทศไทยให้วิวัฒนาสามารถ ดำ� รงเอกราช นิตธิ รรม และแบบแผนประเพณอี ันเหมาะควรแก่การอภิบาลรักษาประเทศชาติใหย้ ่งั ยนื สถาวร บัดน้ี บรรลุมหามงคลกาลท่ที รงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ปวงอาตมภาพขอถวายพระพรแด่ สมเดจ็ บรมบพติ ร พระราชสมภารเจา้ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ผทู้ รงพระคณุ พน้ ทพี่ รรณนา แก่มหาชนชาวไทย ดว้ ยเดชานภุ าพแห่งคุณพระรัตนตรัย ขอใหท้ รงเจรญิ พระชนมายุย่งิ ยนื นาน ทรงปราศจาก โรคนั ตราย นริ าศรา้ งหา่ งภยั พบิ ตั อิ ปุ ทั วทกุ ข์ ทรงเจรญิ พระพรรณ สขุ พล ทกุ ประการ มพี ระราชปณธิ านปรารถนา ในการใด ขอจงสัมฤทธไ์ิ ด้สมพระราชประสงค์ เสด็จสถติ เป็นม่งิ ขวัญอนั ม่ันคงในดวงใจไทยไปตราบกาลนาน อนงึ่ ขอสมเดจ็ บรมบพติ ร พระราชสมภารพระองคส์ มเดจ็ พระปรมนิ ทรธรรมกิ มหาราชาธริ าชเจา้ ผทู้ รง พระคุณอันประเสริฐ ตลอดจนพระบรมราชวงศประยูร ทรงบริบูรณ์ด้วยพระชนมสุขสิริโสตถิ์ ขอความผาสุก รงุ่ โรจนจ์ งบงั เกดิ มแี กส่ มณพราหมณาจารย์ มขุ อำ� มาตย์ ราชมนตรี และประชาชนทงั้ ปวง ขอประเทศชาตจิ งลว่ งพน้ ภยันตรายและความขัดข้องกีดขวางทางเจริญทั้งหลายได้โดยพลัน ขอพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระสัมมา สมั พทุ ธเจ้า จงจรี งั สถติ ประดิษฐานด�ำรงมนั่ บนโลกนี้ ส้นิ กาลนานเทอญ. เวลา ๑๑ นาฬิกา ๕๔ นาที นายไพโรจน์ หาดแกว้ หัวหน้าฝ่ายศุภรตั กราบบังคมทูลทรงพระราชอุทิศ ปล่อยปลา ความวา่ ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบฝา่ ละอองพระบาท ในการพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรม ราชินีนาถ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มให้ปลอ่ ยปลา ๒๐๐ ปลา เพอ่ื ทรงพระราชอทุ ศิ เป็นพระราช อภยั ทาน โดยทลู เชิญหมอ่ มเจา้ มงคลเฉลมิ ยุคล เสด็จไปทรงปล่อย ณ ท่าราชวรดฐิ ด้วยเกล้าด้วยกระหมอ่ ม เวลา ๑๑ นาฬกิ า ๕๕ นาที สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟา้ มหาจักรสี ิรนิ ธร สยามบรมราชกุมารี เสดจ็ ไปถวายจตปุ จั จยั ไทยธรรมบชู ากณั ฑเ์ ทศนแ์ ดส่ มเดจ็ พระมหารชั มงั คลาจารย์ ประธานสงฆ์ และถวายผา้ ไตร ยา่ ม พรอ้ มจตุปัจจัยไทยธรรมแดส่ มเดจ็ พระราชาคณะ ทรงยนื ถวายผ้าไตร ยา่ ม และจตปุ ัจจัยไทยธรรมแดร่ อง สมเด็จพระราชาคณะ และพระราชาคณะ ทเ่ี ดินเข้ามารบั จนครบทัง้ ๘๖ รูป เสร็จแลว้ ประทับพระเก้าอ้ีทีเ่ ดมิ 145 145

จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ ทรงประเคนจตุปัจจยั ไทยธรรมแด่สมเดจ็ พระมหารชั มังคลาจารย์ ประธานสงฆ์ ทรงถวายผา้ ไตร ยา่ ม และจตปุ ัจจัยไทยธรรมแดร่ องสมเดจ็ พระราชาคณะ และพระราชาคณะ 146 146

เน่ืองในโอกาสพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ทรงหล่ังทกั ษิโณทก เวลา ๑๒ นาฬกิ า ๕ นาที สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี ทรง หล่งั ทักษโิ ณทก พระสงฆถ์ วายอนุโมทนา ถวายอดิเรก เสรจ็ แล้ว พระสงฆท์ ั้งน้นั ลุกจากอาสน์สงฆ์ เดินออกจาก พระทน่ี งั่ อมรนิ ทรวนิ ิจฉัย ชาวพนกั งานลั่นฆ้องชัย ประโคมสังข์ แตร มโหระทกึ ปพ่ี าทย์พธิ บี รรเลงเพลงกราวร�ำ ชนั้ เดยี ว สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รสี ริ นิ ธร สยามบรมราชกมุ ารี เสดจ็ ไปทรงกราบพระพทุ ธรปู ทห่ี นา้ พระแทน่ นพปฎลมหาเศวตฉตั ร ถวายความเคารพพระราชอาสน์ ทรงรบั การถวายความเคารพของผมู้ าเฝา้ ทูลละอองพระบาท เสร็จแล้วเสดจ็ ออกจากพระทน่ี ง่ั อมรนิ ทรวนิ จิ ฉยั ไปประทบั รถยนตพ์ ระทน่ี ง่ั ทพ่ี ระทวารเทเวศร รกั ษา เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ กลบั เป็นอนั เสรจ็ การพระราชพิธี 147 147

สร้อยสุวรรณา เป็นดอกไม้ที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชทานชื่อไว้ อยู่ในวงศ์ LENTIBULARIACEAE เปน็ ไม้ลม้ ลุก กนิ แมลง ข้ึนเปน็ กอเล็กๆ สูง ๑๐–๑๕ ซม. อายุปีเดยี ว มีอวยั วะจบั แมลงเกดิ ตามข้อของไหลหรอื บนใบรูปกลมขนาดเลก็ มกี า้ นชสู น้ั ๆ ดอกสเี หลอื ง ออกเปน็ ชอ่ ผลเปน็ ผลแหง้ ชนดิ แตกเมอื่ แก่ พบในอนิ เดยี เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ และอนิ โดนเี ซยี ในประเทศไทย พบตามพ้นื ทโ่ี ล่งและช่มุ ช้นื ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ตอนบน ทิพเกสร เป็นดอกไม้ที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชทานชื่อไว้ อยู่ในวงศ์ LENTIBULARIACEAE เป็น ไมล้ ้มลกุ กินแมลง สงู ๑๐–๓๐ ซม. ล�ำต้นเล็กมากอยูใ่ ตด้ ิน ใบเด่ียว และมใี บที่เปล่ยี นเปน็ ถงุ สำ� หรบั ดักจบั แมลงเป็นอาหาร ดอกสีม่วงออ่ น แกมชมพู ผลเป็นผลแห้งชนิดแตกเมื่อแก่ พบในอินเดีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และออสเตรเลีย ข้ึนตามบริเวณพื้นที่โล่ง ชุ่มช้ืน ในประเทศไทยพบมากทางภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือตอนบน

๔ ภาคท่ี ๔ พิธีถวายพระพรชยั มงคล และมหรสพสมโภช