การใช้น้ำอย่างรู้คุณค่า

ค�ำนำ� ปัจจุบันสภาพภูมิอากาศ มีการเปล่ียนเเปลงอย่างรวดเร็ว จากกิจกรรมต่างๆ ท่ีมนุษย์ท�ำให้เกิดขึ้น ส่งผลกระทบต่อ ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสงิ่ มชี วี ติ และสง่ิ แวดลอ้ ม โดยเฉพาะเรอื่ ง “นำ้� ” ซึ่งเป็นสิ่งส�ำคัญต่อการด�ำรงชีพ นับวันจะมีปริมาณท่ีลดน้อยลง สวนทางกบั ความตอ้ งการใชน้ ำ้� ทม่ี ากขน้ึ หากใชน้ ำ้� อยา่ งไมร่ คู้ ณุ คา่ ใน อนาคตขา้ งหนา้ เราจะตอ้ งประสบ กบั ภาวะขาดแคลนนำ�้ อยา่ งแนน่ อน กรมทรัพยากรน�้ำจึงรวบรวม หลกั การใชน้ ำ้� อยา่ งมปี Sะสทิ ธภิ าพ เ พื่ อ เ ป ็ น แ น ว ท า ง ใ น ก า ร ใ ช ้ น้� ำ อย่างรู้คุณค่า ฝึกนิสัยการใช้น้�ำ อยา่ งประหยดั เเละเหน็ ความสำ� คญั ของนำ้� เพอ่ื เราจะไดม้ นี ำ้� ใชต้ ลอด ไป และหวงั วา่ หนงั สอื เลม่ นจี้ ะเปน็ ปSะโยชน์ต่อเยาวชนเเละผู้ใช้น้�ำ โดยท่วั ไป

สารบัญ 4 29 การใชน้ ำ�้ อย่างรูค้ ณุ คา่ 31 การใช้นำ�้ อยา่ งมีประสิทธิภาพ 32 วิธกี ารตรวจสอบท่อรวั่ ภายในบ้าน การตรวจสอบท่อแตกร่วั ใต้ผวิ ดิน

การใช้น�้ำอยา่ งรู้คณุ คา่ 01. การอาบน้ำน การอาบนำ�้ ไมค่ วรเปดิ กอ๊ กนำ�้ หรอื ฝกั บวั ทง้ิ ไวต้ ลอดเวลา ในขณะถสู บู่ ควรปดิ กอ๊ กนำ�้ แลว้ เปดิ อกี ครงั้ เมอ่ื ตอ้ งการใชน้ ำ�้ ลา้ งสบอู่ อก หลกี เลยี่ ง การอาบนำ้� หรอื นอนแชใ่ นอา่ งอาบนำ้� เพราะจะทำ� ใหส้ นิ้ เปลอื งนำ�้ มากกวา่ การอาบน�ำ้ ด้วยฝกั บัวหรือใชข้ นั ตกั อาบ ในยามขาดแคลน น้�ำทีอ่ าบแลว้ สามารถน�ำไปใช้ราดสว้ มหรือลา้ งหอ้ งน้�ำได้ จงึ ควรยืนอาบนำ�้ ในภาชนะ ทีส่ ามารถเก็บนำ้� ได้ (การอาบน้ำ� ฝกั บัวจะใช้น�ำ้ ประมาณ 20 ลิตรต่อคน) 4

02. การแปรงฟัน การแปรงฟนั ควรใช้แกว้ หรือขนั รองน้�ำขณะแปรงฟัน และใชน้ �้ำ เพียง 1-2 แก้วในการแปรงฟันแต่ละคร้ัง การใชน้ ้ำ� แปรงฟนั โดยตรงจาก ก๊อกน�้ำอาจท�ำให้เราเผลอเปิดน�้ำท้ิงไว้และเสียน้�ำโดยเปล่าประโยชน์ไป 9 ลติ รตอ่ 1 นาที 5

03. การโกนหนวด การโกนหนวดกเ็ ชน่ เดยี วกนั ถา้ ใชโ้ ฟมสำ� หรบั โกนหนวดแลว้ ควร ใชผ้ า้ หรอื กระดาษเชด็ ออก การลา้ งนำ้� ยาโกนหนวดใหร้ วบยอดไปลา้ งตอน อาบนำ�้ เลยทเี ดยี ว จะชว่ ยประหยดั นำ�้ ในการโกนหนวดไปไดค้ รง้ั ละครงึ่ ลติ ร ส่วนการลา้ งมดี โกนระหวา่ งการโกนหนวด ควรจมุ่ ลา้ งในขนั หรอื แกว้ แทน การเปดิ ก๊อกน้�ำท้งิ ไว้ตลอดเวลา 6

04. หอ้ งสุขา หอ้ งสุขาควรแยกโถปสั สาวะกับโถอจุ จาระออกจากกนั เพราะการ ราดสว้ มหลงั ปสั สาวะใช้น�้ำนอ้ ยกวา่ ตามสถานทีร่ าชการ โรงเรยี น หรอื ศูนย์การค้าที่มีส้วมไว้บริการหลายๆ ห้อง โดยเฉพาะห้องสุขาหญิง ควรแบ่งหอ้ งสว้ มเป็นสองกลุ่ม กล่มุ หนึง่ เป็นหอ้ งสขุ าสำ� หรบั อจุ จาระ อกี กลมุ่ หนงึ่ เปน็ หอ้ งสขุ าสำ� หรบั ปสั สาวะเพยี งอยา่ งเดยี ว หอ้ งปสั สาวะ ควรใช้ระบบขันตกั ราดหรือเปลยี่ นไปใช้ชักโครกทีม่ ี 2 ระบบ ซึง่ สามารถ เลอื กระดับน�ำ้ ทีเ่ หมาะสมในการช�ำระล้างได้ 7

05. การลา้ งอาหาร การลา้ งอาหาร เชน่ ผกั สดหรอื ผลไม้ ควรมภี าชนะรองรบั นำ�้ จากกอ๊ ก ปดิ ก๊อกเมือ่ มีปรมิ าณนำ้� เพยี งพอแล้ว ล้างอาหารในภาชนะน้นั แทนการ เปิดก๊อกล้างโดยตรง เราสามารถน�ำน�้ำที่ใช้แล้วไปรดน้�ำต้นไม้ได้ เช่น คนสมัยก่อนจะใชน้ �้ำซาวข้าวรดตน้ มะลิ เพราะจะท�ำให้ออกดอกงดงาม ส่วนน้ำ� ลา้ งปลาล้างเน้อื ก็น�ำไปรดตน้ กุหลาบ ถอื เป็นปุ๋ยไดอ้ ยา่ งหน่งึ 8

06. การลา้ งจานชามและภาชนะตา่ งๆ การลา้ งจานชามและภาชนะตา่ งๆ ควรรวบรวมไวใ้ หม้ ปี รมิ าณมากพอ แลว้ ลา้ งพรอ้ มกนั ในอา่ ง อยา่ ลา้ งโดยตรงจากกอ๊ ก เพราะโดยปกตทิ กุ ๆ 1 นาที ถา้ เรารองนำ้� โดยตรงจากก๊อกจะไดน้ ้�ำ 9 ลิตร ฉะน้นั อย่าปล่อย ใหน้ ำ้� ไหลทงิ้ ไปโดยเปลา่ ประโยชน์ และปดิ กอ๊ กนำ้� ทกุ ครงั้ เมอื่ ไดป้ รมิ าณนำ้� พอใช้ในอ่างแล้ว 9

07. การเชด็ ถพู ้ืน การเชด็ ถพู น้ื ควรใชถ้ งั หรอื ภาชนะรองนำ้� ไมซ่ กั อปุ กรณก์ ารเชด็ ถู โดยตรงจากกอ๊ กน�ำ้ และไมค่ วรใชส้ ายยางฉีดล้างพน้ื โดยตรง เพราะจะ ท�ำใหส้ ้ินเปลอื งนำ้� 10

08. การซักผ้า การซกั ผา้ ถา้ ซกั ผา้ ดว้ ยมอื เมอ่ื นำ้� เตม็ อา่ งหรอื ภาชนะรองรบั แลว้ ควรปดิ กอ๊ กนำ�้ นำ�้ ทใ่ี ชซ้ กั ผา้ แลว้ สามารถนำ� ไปใชล้ า้ งพนื้ หรอื รดนำ้� ตน้ ไมไ้ ด้ เช่นกัน จะช่วยประหยัดน้�ำได้ หากซักผ้าด้วยเคร่ืองก็ควรรวบรวมผ้า ให้พอดีกับความสามารถของเครื่องซักผ้า และควรปรับระบบควบคุม การทำ� งานให้พอเหมาะกบั ปรมิ าณผ้า 11

09. การรดน้ำน ต้นไม้ การรดน�้ำต้นไม้ ควรตักหรือใช้น�้ำจากถัง กระป๋อง หรือฝักบัว รดน�้ำจะท�ำให้ใช้น้�ำน้อยกว่าใช้สายยางต่อจากก๊อกโดยตรง เพราะไม่ สามารถควบคมุ ปรมิ าณนำ�้ ได้ ตามขอ้ เทจ็ จรงิ แลว้ ตน้ ไมส้ ว่ นใหญต่ อ้ งการ นำ้� พอดๆี การใหน้ ำ้� มากเกินไปนอกจากจะเปลืองน�ำ้ แลว้ ยังท�ำให้พ้นื ดนิ เฉอะแฉะอีกด้วย การเปิดท่ีรดน้�ำอัตโนมัติควรเปิดเท่าท่ีจ�ำเป็น ไม่ควร เปิดทิ้งไว้เป็นเวลานาน 12

10. การททำความสะอาดรถ การท�ำความสะอาดรถ ควรใช้ไม้ขนไก่ หรือผ้าแห้งเช็ดฝุ่นออก กอ่ นแลว้ ใชผ้ า้ ชบุ นำ�้ หมาดๆ เชด็ ใหส้ ะอาดอกี ครง้ั จงึ จะใชผ้ า้ เชด็ ใหแ้ หง้ วิธีนี้จะช่วยประหยัดน้�ำได้หลายเท่าทีเดียว เม่ือเปรียบเทียบกับการใช ้ สายยางฉีดลา้ งรถโดยตรง อยา่ ลืมว่าน�้ำจะไหลมากถงึ 9 ลิตร ตอ่ นาที 13

11. รองรบั น้ำน ฝน รองรับนำ�้ ฝนไวใ้ ชง้ านในบางส่วนของครัวเรอื น เชน่ ใชล้ ้างรถ รดน�ำ้ ตน้ ไม้ 14

12. รนิ น้ำน รนิ น�้ำทจ่ี ะด่มื ให้เพยี งพอต่อความตอ้ งการในแต่ละครัง้ โดยไม่ เหลอื ท้งิ ถ้ามแี ขกมาหาทบี่ า้ นใหเ้ สริ ฟ์ น�ำ้ แค่ 70% ของแกว้ หรือใชแ้ กว้ ใบเลก็ เสิรฟ์ แทน 15

13. กอ๊ กน้ำน ก๊อกน�้ำที่มีประสิทธิภาพสามารถช่วยประหยัดน�้ำได้ “30 ลบ.ม. ตอ่ ปี” 16

14. ปดิ กอ๊ กน้ำน ปิดก๊อกน้�ำทุกครั้งเมื่อเลิกใช้หรือขณะที่ก�ำลังท�ำกิจกรรมต่างๆ เช่น ขดั ถู โกนหนวด หรือแปรงฟัน 17

15. ซอ่ มแซม ซอ่ มแซมกอ๊ กนำ�้ ทช่ี ำ� รดุ เพอ่ื ปอ้ งกนั นำ�้ รวั่ ซมึ จะชว่ ยประหยดั นำ้� ได้ 10 ลบ.ม. ตอ่ ปี 18

16.ซ่อมแซมชกั โครก ซ่อมแซมชักโครกไม่ให้มีการร่ัวซึม จะช่วยประหยัดน้�ำได้ 100 ลบ.ม. ตอ่ ปี 19

วงแหวน ตัวควบคุม ตัวต่อ ตัวรองแกน รองขอ้ ต่อ การไหลของนำ้� ตะแกรงกรอง ตวั ครอบนอก ตวั AERATOR 17. ติดตง้ั Aerator ตดิ ตง้ั อปุ กรณป์ ระหยดั นำ้� หรอื ปากกรองนำ้� (Aerator) ตรงหวั กอ๊ ก เพ่อื ช่วยลดปริมาณการไหลของน�ำ้ 20

18. รกั ษาน้ำน รักษาน้�ำโดยการหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีที่เป็นกรดหรือด่าง เขม้ ข้นในการท�ำความสะอาดหอ้ งน้�ำและพนื้ ผวิ 21

19. การใชเ้ ครอื่ งซักผา้ ใช้เครื่องซักผ้าเมื่อมีปริมาณผ้าที่ต้องการซักมากพอและ เหมาะสมกบั สมรรถนะของเครือ่ งซกั ผ้า 22

20. เชด็ เศษอาหาร เช็ดเศษอาหารในจานหรือบนโต๊ะด้วยผ้าแทนการใช้น�้ำฉีด จะชว่ ยประหยดั น้ำ� ได้ 1 ลิตร 23

21. หา้ มทง้ิ เศษอาหารลงทางระบายนนำ้ ไมค่ วรทง้ิ เศษอาหารและขยะลงในทางระบายนำ้� เพราะจะทำ� ใหท้ าง ระบายน้�ำอดุ ตนั 24

22. กวาด กวาดขยะมูลฝอย เศษหิน หรือฝุ่นด้วยไม้กวาด แทนการใช้ น้ำ� ฉีด 25

23. เลอื กปลูกพืช เลือกปลูกพืชท่ีไม่ต้องการน�้ำมาก โดยศึกษารายละเอียดก่อนท่ี จะซ้อื หรือปลูกพืชชนิดนั้น 26

24. นนำนนำ้ ทผ่ี า่ นการใชแ้ ล้วกลับมาใชใ้ หม่ นำ� นำ้� ท่ผี ่านการใชแ้ ลว้ กลบั มาใชใ้ หม่ เช่น รดตน้ ไม้ หรอื รดหญ้า ในสนาม ควรรดน้ำ� ในตอนเชา้ หรือเย็น 27

25. ลา้ งพน้ื ผิว ลา้ งพ้ืนผิวสุขภัณฑ์ตา่ งๆ ด้วยการเชด็ ถูดว้ ยผ้าชบุ นำ้� แทนการใช้ น้ำ� ฉดี 28

การใช้นำ้� อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ 1 ควรรดนำ�้ สนามหญา้ ใหน้ อ้ ยลง 2 การขุดบ่อน้�ำตื้นน้ำ� ซึม หรือเปลยี่ นรปู แบบของสนาม หากบา้ นใดมพี นื้ ทเี่ พยี งพอ ใหม่ให้เปน็ แบบไมใ่ ชน้ ำ้� เชน่ ใหข้ ดุ บอ่ ใกลบ้ รเิ วณทคี่ ิดวา่ ใชไ้ มแ้ ละหนิ แต่งสนามแทน จะมีน�้ำซึมจากดิน เพื่อนำ� นำ้� การปลูกหญา้ ข้ึนมาใช้รดนำ้� ต้นไม้ 29

3 จดั เตรยี มภาชนะสำ� หรับ กักเกบ็ น�ำ้ ไวใ้ ช้ส�ำรองใหไ้ ด้ อย่างนอ้ ย 1 วนั เพือ่ ป้องกันกรณีเกิดวกิ ฤต น�ำ้ ไมไ่ หล นำ� นำ้� ทใ่ี ชแ้ ล้ว เชน่ น้ำ� 4 สดุ ทา้ ยในการซักผ้ากลบั มา ใชใ้ นการถบู า้ น ล้างหอ้ งนำ้� 5 สำ� รวจทอ่ นำ้� ภายในบา้ น ตรวจ กอ๊ กนำ้� และสขุ ภณั ฑต์ า่ งๆ ให้ อยู่ในสภาพการใช้งานได้ดี ไมม่ ีการรว่ั ซมึ ของน�้ำ เพ่ือป้องกันการสูญเสียน�้ำ โดยเปลา่ ประโยชน์ 30

วธิ ีการตรวจสอบทอ่ รัว่ ภายในบ้าน 1 ปดิ กอ๊ กน�ำ้ ทุกตวั ภายในบ้าน 2 ดูตวั เลขในมาตรวดั นำ้� 3 สังเกตการเคล่ือนไหวของ 4 ถ้าหากไมม่ ีท่อแตก/ร่วั ตวั เลข มาตรกจ็ ะไม่เดนิ และตัวเลข กจ็ ะอย่คู งทไ่ี ม่เคล่อื นไหว 31

การตรวจสอบทอ่ แตกร่ัวใตผ้ ิวดิน 1 พ้ืนดินในบริเวณที่มีท่อแตก 2 นำ้� ไหลออ่ นลงกว่าปกติ รั่วจะทรดุ ตำ่� กวา่ ทีอ่ ่นื และพนื้ ดนิ จะเปยี กตลอดเวลา 32

การใช้น้ำ� อย่างร้คู ณุ คา่ พิมพ์คร้งั ท่ี 5 : มิถนุ ายน 2562 จำ� นวน 10,000 เลม่ เรยี บเรยี งโดย สำ� นักสง่ เสรมิ และประสานมวลชน จัดทำ� โดย : สำ� นักสง่ เสรมิ และประสานมวลชน กรมทรัพยากรน�้ำ 180/3 ซอยพบิ ูลวัฒนา 34 ถนนพระรามท่ี 6 แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทรศพั ท์ / โทรสาร (02) 298-6610 ขอ้ มูล : การประปานครหลวง