เนื้อในท้องไม่พร้อม

แนวทาง คมู่ ือสำ� หรบั ทพอ้ งร้อม ผูป้ ฏิบตั งิ ำน และผ้ทู ี่สนใจ ปทไ้อมง่ กพารรอ้ มไม่แนวทาง รพกึ ษรา้อม แนวทาง ท้อง ทางเลอื กแนวทางการปรกึ ษาทางเลือก ไม่ผู้จัดท�ำ มลู นิธิสร้ำงควำมเขำ้ ใจเรือ่ งสุขภำพผูห้ ญิง (สคส.)



“†Ñ†““†···üś »m»mm££»£ðÍŒŒÍŒÍôĈ¯¹¹¹¯¯æ§§§¬¬¬āäääÖÏÏ´´´Ï éÁÁÁ­­­òò¾‹‹¾‹¾¥¥¥âœ³œ³œ³ÃÃÃā茌͌Í͞žžÐć ÁÁÁòn»nn»»ð”””ё‘‘üáá᜶œ¶¶œÖù¹¹¹āʗ³—³—³ èÇÇlj¶¶‰¶‰Āз··ú´´´üÒÒқ››ù§§§ðćã¡¡¡ÃÃÃȧ§§ÒÒÒú²²²ÖŚÃÃÃٞžž»»»āä™n»n™™»n»ÃÃÃă ֡֡֡ʷʬ··Ê¬¬›››ÉÉÉÒÒÒÅÅŊŠŠ···ÒÒÒ§§§àààÅÅÅ×××ÍÍÍ¡¡¡ Ó*/İİ/Ñ**Ñ/İ444æææśśüüBBBâ###üśüüśśUUUðð/J/J/JPPPÖÖÖÿĈĈôôďďďOOOæææðððBBBùùùāāŚíí파MMMĄêēúúúĈĈäääĈÖÖ---òòòèèèòéé÷ăă÷ă÷JJJüśśüśüCCCąÐśśāāāśòòāāāðððSSSòòùùùBBBøıııââSSSäääZZZāČČČòòòāāèèèPPPŞŞŞèèGGGöööććÐÐ555æææòòIIIāāāððÐÐÐBBBÖÖÖÑÑJJJāāāÐÐÐMMMüüBBBòòòāāāOOOÖÖÓÓÓòòòEEEùùôôôêêêĘĘāāüüü$$$òòòèèÐąąąÐÐãããBBBĀÐĀÐøøøUUUBBBúúāāāČMMMPPPüüæææòHHHùùāāāðJJJÓÓÓððOOOÖÖÖòòòòċċċHHHćããć ôôôćśÖòòòČČJJJüüüĆĆĆïïïOOOùúúÐÐÐŞŞŞ111éćÖŚÖŚ ÙÙVVVò***āāCCCòääMMMÙÙÙJJJâÐÐÐDDDăă üēüēĆĆĆüēòòòBBBċćÖććÖÖċċċUUUùòòòJJJċċċPPPæææĆüüēĆēĆüē èOOOíííÖÖÖĄñ%%%þþþŞ BBB×UUUBBBäăðððäôĈĈôĈôăðèèèāăăçăççăăăùùùïòòòśśāśāāāÖÖÖâÓÓÓöööćċäāāāðððÙċċċÿÑÑÑ āśśāāś ĎĎĎù×××ćðċċċòòòāĆĆēüüüēĆē ôÖÖÖùùùĄ čćÑćÑÑć äïïïÐāāāíííæëëëüśúśĈśúĈúĈ ÖÜÜÜăăÖăÖÖ  éċüÓċ×íÓíéċü×í×üéพòòòãĀãĀãĀââüüüòòòăăððăðิมĄññĄĄñòòòæææÐÐÐíííพéééÿÿâââČČČāāĘāĘĘææċċċŞŞčŞččคčččòòòéééãããāāāĄêêēĄēรãããñĄñĄĄñçççñññéééัง้òòñññÖÖÖăÐÐÐăăท÷÷÷ąąÐÐāāāี่ăôăăôôøø1òòòêêêāāÐÐÐòòòòòòðððùòæòùæČùðČòčðčðčæ8โแhเตWéééæææมทĀÙÙĀĀÙòòtăèăèèă6ฟĈôĈôĈôööö.òòòtoตððษòòòãããร/p÷Ą÷ĄĄ÷èèèøøăăăøíĄĄííĄก5m÷÷÷ลศòòāāāา:ĀÐÐÐĀĀăçăççăææĀæĀĀซòòò/8íííĀĀĀććśÖśÖาพัยe/ãããùùăăùă:çççwดnðððนæææåååทซïïïùùăėăėėăòòòòòò0ข’wüüüóóóอŞŞŞāśāśśāāāāćéćé:āāās2ċċċว2ćòòćòćÖÖÖæææÓÓÓïïïwíííย0òòญั5HÿÿÿÓÓÓ5íííòò÷÷÷āāā2.ííí5èèèw5eööö2ââÓÓÓéééæăææăă8ăðăððăอa5āāā5ĀèĀèèĀhāāāหċċÐĀĀÐÐĀlðððííí2.taæææùùôôôเ4høøøม5ċċċfมŞŞŞèèŞŞŞÑÑÑ.ùùù9×××บู ŞŞŞ oAือ4śśāāśāñĄñĄ3ÖÖÖĂĂĂríííาdงĎĎĎċċċ98.Ş Ş ÐÐÐtÓÓÓ×××นนvÖÖÖ2h××ĀãĀãĀãċċċoòòò÷÷÷ว2นòòòääăăāāācิชççç-üüēēĆĆēüĆทääÿÿÿ a2òòòนั่ÖÖÖบúúúcðăăð3ùùùùùùy ุรสŞŞŞāāÑćÑććÑ×××čččีมFòòòïïïจXXXïïäääo×××า.āāāāāć×ć××ćXXXนuรçççíííââĀÐÐĀÐĀทnXXXèèèนëëëòòòdซćċċćāāāทääĈśúĈúśĈúśXXXaöööติÐÐÐบtÙÙÜÜÜIIIćááćáćี้æææiรุoÿÿถBBBðððีăÖÖăăÖnăăă GGG.1นPPPùù 1(ùùùWคSSSðććð0ÓÓÓรUUU0āāHIIIùùùอ0ôôAนิ ĄĄ Fččทää) รÐÐ ææüüÖÖ พมิ พค รัง้ ที่ 2 มนี าคม 2562 พิมพโ ดย บริษทั ภาพพมิ พ จำกัด 45/12-14,33 หมู 4 ต.บางขนุน อ.บางกรวย จ.นนทบรุ ี 11130



ค�ำนำ� กำรปรึกษำทำงเลือก (Option Counseling) เปน็ รูปแบบหน่ึง ในการให้คา� ปรึกษาแกผ่ ู้ประสบปัญหา โดยเฉพาะการตั้งทอ้ ง โดยไมพ่ รอ้ ม ผใู้ หก้ ารปรึกษาจะท�าหนา้ ทีส่ นับสนนุ ให้ผูใ้ ช้บรกิ ารได้ทบทวน ถึงสถานการณ์ปัญหา น�าเสนอข้อมูลทีเ่ ป็นทางเลือกในการ แกไ้ ขปญั หา ตลอดจนชกั ชวนใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารวเิ คราะหถ์ งึ ขอ้ ดี และข้อเสยี ของทางเลอื กต่างๆ และท้ายท่สี ุด ผใู้ ชบ้ ริการจะตดั สินใจเลอื กทางออกที่ เหมาะสมกับตนเองมากท่ีสุด

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก การปรึกษาทางเลือก ท้าทายทัง้ ผู้ให้และผู้ใช้บริการ เพราะ กระบวนการท�างานจะน�าไปสู่การตัดสินใจทีม่ ีความส�าคัญ และ เป็นจุดพลิกผันในชีวิตของผู้ทีเ่ ผชิญปัญหา ท่ามกลางค่านิยม ของสังคมทีค่ นส่วนใหญ่มักรู้สึกคลางแคลงใจและตั้งค�าถามกับ พฤติกรรมของผู้หญิงทีต่ ั้งท้องโดยไม่พร้อม รวมไปถึงวิธีการแก้ ปัญหา ซง่ึ หลายเรอ่ื งยงั เปน็ ขอ้ ถกเถียงทยี่ ังไมม่ ีข้อยุติ หนงั สือ “ท้องไม่พร้อม ค่มู อื การปรึกษาทางเลือก ทางโทรศพั ท์” จัดท�าขึ้นโดยความร่วมมือระหว่าง ศูนย์ช่วยเหลือสังคม 1300 กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ และ มลู นธิ ิ สรา้ งความเขา้ ใจเรอ่ื งสขุ ภาพผหู้ ญงิ (สคส.) โดยการสนบั สนนุ จาก แผนงานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาวะทางเพศ สา� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การ สร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.) เนอื้ หาส่วนหน่งึ ไดจ้ าก “การอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเรอ่ื งการปรกึ ษาทางเลอื กเพ่อื ใหบ้ รกิ ารแกเ่ ดก็ และผหู้ ญงิ ทที่ อ้ งไมพ่ รอ้ ม” ซงึ่ จดั ขน้ึ ในชว่ งเดอื นเมษายน ถงึ พฤษภาคม 2557 6

วตั ถปุ ระสงคเ์ พ่อื ส่อื สารแนวคดิ และแนวทางการปรกึ ษาทางเลอื ก มูลนิธิส ้รางความเข้าใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 7 แกผ่ ปู้ ระสบปญั หาการตง้ั ครรภโ์ ดยไมพ่ รอ้ ม สา� หรบั ผอู้ า่ นซงึ่ เปน็ ผู้ให้บรกิ ารปรกึ ษาทางเลอื ก รวมท้ังประชาชนท่วั ไป นอกจากจะสร้างความเข้าใจถึงวิธีการปรึกษาทางเลือกแล้ว ท่ี ส�าคัญ ยังเนน้ การเปดิ มมุ มองตอ่ ประเด็นปัญหาการตัง้ ครรภ์โดย ไมพ่ รอ้ ม ซ่งึ พจิ ารณาลกึ ไปถงึ เหตปุ จั จยั ตา่ งๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เฉพาะ อยา่ งยิ่ง ทัศนคตเิ ร่อื งเพศของสังคมไทย การปรึกษาทางเลือก นอกจากจะเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ใหก้ ับผู้หญงิ ทท่ี ้องไมพ่ รอ้ มแล้ว ในเวลาเดยี วกัน กเ็ ปน็ กระบวน การทใ่ี หค้ วามสา� คญั กบั การเปลยี่ นแปลงความคดิ ความเชอื่ และ คุณค่าเรือ่ งเพศ ซึ่งจะมีส่วนในการสร้างเสริมความตระหนักถึง ศักยภาพและความสามารถในตนเองของผู้หญิง อันจะมีผลสืบ เนอ่ื งไปตลอดช่วงเวลาในการดา� เนนิ ชวี ิต

สำรบญั

013 “ท้องไมพ่ รอ้ ม” มองอย่างมืออาชีพ 019 เขำ้ ใจและเทำ่ ทันเรื่อง \"ท้องไม่พรอ้ ม\" ในสงั คมไทย 041 การปรึกษาทางเลือก

079ทำงเลือกเพื่อกำรแกไ้ ขปญั หำ รำยนำมสมำชกิ เครือขำ่ ย 097ท่ีใหบ้ ริกำรเพื่อชว่ ยเหลอื ผหู้ ญิง ทท่ี อ้ งไมพ่ ร้อม





“ทอ้ งไมพ่ ร้อม” มองอยา่ ง “มืออาชพี ” “ทอ้ งไมพ่ รอ้ ม” เปน็ ประเดน็ ทำงสงั คมทผ่ี ใู้ หบ้ รกิ ำรปรกึ ษำตอ้ ง ใหค้ วามสา� คญั เนอ่ื งจากเปน็ ปญั หาทม่ี คี วามละเอยี ดออ่ น ซบั ซอ้ น และเกย่ี วข้องกบั เร่ืองเพศ ซง่ึ เช่อื มโยงกับวัฒนธรรมและ ค่านยิ มหลักของสงั คม สงั คมไทยมองเรอื่ งเพศเปน็ เรอื่ งสว่ นตวั ไมค่ วรนา� มาเปดิ เผย หรอื พดู คยุ กนั ในทสี่ าธารณะ การรบั รแู้ ละเรยี นรใู้ นเรอื่ งนจี้ งึ ขาดความชดั เจนเป็นระบบ แตเ่ ตม็ ไปด้วยอคติ และบ่อย ครั้งนา� ไปสคู่ วามเขา้ ใจทผี่ ดิ พลาดคลาดเคลอ่ื น

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ขณะเดียวกัน เรือ่ งเพศก็เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ในมิติต่างๆ อีกทงั้ เป็นส่วนหนงึ่ ของวิถีชวี ิต และเป็นสญั ชาตญาณของมนุษย์ คนจา� นวนไมน่ อ้ ยเมอ่ื เก่ยี วขอ้ งกบั เรอ่ื งเพศโดยขาดความรเู้ ทา่ ทนั ความผิดพลาดจึงเกดิ ขนึ้ ได้ รวมถงึ การตั้งท้องโดยไมพ่ ร้อม ผลกระทบตามมาทร่ี นุ แรงจากเสยี งประณามของสงั คมและคนรอบ ข้าง ผูห้ ญงิ มักเปน็ ฝา่ ยทตี่ ้องแบกรบั โดยล�าพงั เสยี เป็นส่วนใหญ่ คา่ นยิ มและวฒั นธรรมทเ่ี นน้ การควบคมุ พฤตกิ รรมทางเพศ ทา� ให้ เพศกลายเป็นเรอ่ื งที่ถกู ปดิ กั้น และเม่ือความผดิ พลาดเกดิ ขนึ้ ผูท้ ่ี ประสบปัญหายากจะรับมือกับสถานการณ์ในชีวิตได้ ต้องกลาย เป็นคนท่เี ผชญิ กบั แรงกดดันจากรอบด้านเพยี งลา� พงั 14

ผหู้ ญงิ ทท่ี อ้ งไมพ่ รอ้ มมกั รสู้ กึ วา่ ตนเองทา� ส่งิ ทผ่ี ดิ พลาดจนเกนิ กวา่ จะ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 15 แกไ้ ข ไดร้ บั การใหอ้ ภัย และกลายเปน็ คนไรค้ ณุ คา่ สญู เสยี ความม่นั ใจ ไม่สามารถหาทางออกใหก้ บั ตนเองได้ บางคนตอ้ งการฆ่าตวั ตาย เพราะไมส่ ามารถรับสภาพถูกดดนั ทีเ่ กดิ ขนึ้ อยา่ งรอบดา้ นได้ ผ้ใู หบ้ รกิ ารปรึกษาทางเลือก จงึ ตอ้ งตระหนกั ถงึ ความส�าคัญของ ภารกจิ ในความรบั ผดิ ชอบวา่ เกย่ี วพนั กบั ชวี ติ และความเปน็ ความ ตายของผู้มาใชบ้ รกิ าร ย่งิ ไปกวา่ นน้ั ผใู้ หบ้ รกิ ารจะตอ้ งเขา้ ใจถงึ คา่ นยิ ม วฒั นธรรม ตลอด จน “อคติ” ของสังคม และแม้กระท่ังในตัวผู้ให้บริการเอง และ ต้องระมัดระวังที่จะไม่ปล่อยให้อคติน้ันกลายเป็นอุปสรรคต่อ การปฏิบตั ิหนา้ ท่ี

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ส่งิ หนึง่ ท่ผี ู้ใหบ้ รกิ ารควรตระหนักก็คอื การปรึกษาทางเลอื กไมใ่ ช่ การแกไ้ ขทกุ ปญั หาทเี่ กดิ ขนึ้ ในชวี ติ ของผใู้ ชบ้ รกิ าร แตม่ เี ปา้ หมาย เพอ่ื สนบั สนนุ ใหผ้ ทู้ ปี่ ระสบปญั หาไดท้ บทวน ใครค่ รวญ และตดั สนิ ใจเลอื กทางออกท่ดี ีทีส่ ุดส�าหรับการตง้ั ทอ้ งโดยไม่พรอ้ มท่เี กดิ ข้นึ ท้งั นี้ ต้องม่นั ใจด้วยวา่ การตดั สนิ ใจดงั กลา่ ว จะทา� ใหผ้ ู้ใชบ้ ริการ สามารถแก้ไขและคลคี่ ลายสถานการณป์ ัญหาในวันนี้ และส่งผล ดีต่อชีวิตของตนในภายภาคหน้า 16





เขำ้ ใจและเท่ำทัน เรือ่ ง “ทอ้ งไมพ่ ร้อม” ในสงั คมไทย กำรให้บรกิ ำรปรึกษำอยำ่ ง “มืออำชพี ” นอกจำกผู้ใหบ้ ริกำรจะตอ้ ง เข้าใจสถานการณ์ปัญหาและบรบิ ทของผใู้ ชบ้ ริการแตล่ ะคนแล้ว ที่ สา� คญั ไมแ่ พก้ นั คอื การเขา้ ใจและเทา่ ทนั ตนเอง วา่ มคี วามคดิ และความเชอ่ื ซ่ึงเก่ียวข้องกับปัญหาทอ้ งไมพ่ รอ้ มอย่างไร เพราะหากความคิดเชิงลบเกิดขึ้นขณะปฏิบัติงาน ย่อมจะส่งผล ต่อการแสดงออกผ่านท่าทีและค�าพูด ซึ่งจะกลายเป็นอุปสรรค ต่อการปฏบิ ัตหิ น้าที่ การเข้าใจและเท่าทันตนเอง จึงเป็นจุดเริ่มต้น ในการกา้ วพน้ จากการครอบงา� ทางความคดิ เปน็ การเทา่ ทนั ต่ออคตทิ ่แี ฝงอยูใ่ นตนเอง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก เขำ้ ใจตนเอง เพือ่ กำรเข้ำใจผูอ้ ่นื เม่ือได้ยนิ คา� วา่ “ท้องไมพ่ ร้อม” คนส่วนใหญ่มกั เกิดความรสู้ กึ เชงิ ลบ และคดิ ทนั ทวี า่ ปญั หาทเ่ี กดิ ขน้ึ จะตอ้ งมสี าเหตจุ ากพฤตกิ รรม นอกลู่นอกทางอยา่ งใดอย่างหนึ่ง เราสามารถท�าความเข้าใจและอธิบายขอบข่ายของการท้องไม่ พร้อมน้ันได้ว่าหมายถงึ “การท้องโดยไมไ่ ด้ตงั้ ใจ ไม่ไดว้ างแผน ไมเ่ คยคิดไว้ หรือการถูก ละเมดิ ทางเพศ รวมไปถงึ กรณที มี่ กี ารวางแผนหรอื ตง้ั ใจทจี่ ะทอ้ ง แตต่ อ่ มาเกดิ เหตกุ ารณไ์ มค่ าดฝนั ขน้ึ ในชวี ติ ความไมพ่ รอ้ มกเ็ กดิ ข้นึ ได้” 20

การท้องไม่พร้อม จึงมีความซับซ้อน และเกิดขน้ึ ได้จากหลายเหตุ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 21 ปจั จัย ไดแ้ ก่ ปจั จัยด้านสุขภาพ ผู้หญิงท้องท่ีพิการ ทุพพลภาพ มีโรคหรืออาการทางจิต ผูห้ ญิงทอ้ งท่ตี ิดเชื้อเอชไอวี การต้งั ทอ้ งนน้ั สง่ ผลตอ่ สขุ ภาพของผหู้ ญงิ หรอื สง่ ผลตอ่ สขุ ภาพ ของตัวอ่อนในทอ้ ง การตั้งทอ้ งเมือ่ อายุมากเกินไป หรือนอ้ ยเกนิ ไป

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ปจั จยั ดา้ นครอบครวั มีความรุนแรงเกิดขึน้ ในครอบครัว ไม่พร้อมที่จะท้องตอนนี้ สมั พันธภาพของคสู่ มรสไมด่ ี มโี อกาสที่จะแยกทางกนั หรือ ผ้หู ญิงทีแ่ ยกทางกับสามีแลว้ การตัง้ ท้องนอกสมรส ครอบครวั มีปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ มลี ูกจ�านวนมาก หรือ ก�าลังตกงาน ไม่สามารถเลี้ยงเด็กทีจ่ ะเกิดขึน้ มาได้ ไม่มีผู้มาช่วยรองรับ ภาระ 22

หำกควำมคิดเชงิ ลบเกดิ ขนึ้ ขณะปฏบิ ตั ิงำน ย่อมจะสง่ ผลต่อกำรแสดงออก ผ่ำนทำ่ ทีและค�ำพูด ซึ่งจะกลำยเปน็ อปุ สรรค ต่อกำรปฏบิ ตั หิ นำ้ ท่ี

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ปัจจยั ดา้ นสังคม-เศรษฐกิจ ตงั้ ทอ้ งจากการถกู บงั คบั ไมส่ ามารถปฏเิ สธการมเี พศสมั พนั ธ์ ได้ มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้เตรียมพร้อม ฝ่ายชายไม่ยอมสวม ถุงยางอนามยั ขาดการคุมกา� เนดิ ฝ่ายชายไมร่ บั ผิดชอบ และทอดทงิ้ เม่ือฝ่ายหญิงตงั้ ทอ้ ง ผู้หญิงท้องต้องการเรียนหนังสือต่อ ไม่ต้องการลาออกจาก โรงเรยี น หรือมหาวทิ ยาลยั ผู้หญิงต้องการท�างานต่อ ไม่ต้องการถูกให้ออกจากงาน ไมส่ ามารถเปดิ เผยการต้งั ทอ้ งตอ่ ครอบครัว หรอื สงั คมได้ 24

ปัจจัยด้านความล้มเหลวในการคมุ กา� เนิด มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 25 ใชว้ ธิ กี ารคมุ กา� เนดิ ทไี่ มถ่ กู ตอ้ ง กนิ ยาไมต่ รงเวลา หรอื ถงุ ยาง อนามยั แตกรั่ว ใชว้ ธิ ีการคมุ กา� เนดิ ที่ไม่มีประสทิ ธิภาพ จะเห็นได้ว่า ภาวะท้องไม่พร้อมมีความซับซ้อน เกิดขึ้นได้จาก หลายสาเหตุ และมีความแตกต่างกันออกไปส�าหรับผู้ประสบ ปญั หาแต่ละราย การตงั้ ทอ้ งโดยไม่พรอ้ มหาได้เกย่ี วข้องกบั เรือ่ ง พฤตกิ รรมทีไ่ ม่เหมาะสมแต่อยา่ งใด

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก แล้วทา� ไม จึงมแี นวโน้มทีค่ นท่ัวไปจะมองวา่ ท้องไมพ่ รอ้ มเกิดจาก พฤตกิ รรมนอกลนู่ อกทาง? ที่เปน็ เชน่ นี้ กเ็ นอ่ื งมาจากการที่สงั คมไทยยงั มีการกา� หนดกรอบ ความคิด ความเช่อื และความคาดหวงั ตอ่ ความเป็นผู้ชายและผู้ หญงิ ไวต้ า่ งกนั อยา่ งชดั เจน และปลกู ฝงั ถา่ ยทอดจากรนุ่ สรู่ นุ่ ผา่ น สภาพแวดล้อมท่ีทุกคนเติบโตขนึ้ มา เช่น ครอบครวั สถานศึกษา วัฒนธรรม ประเพณใี นชมุ ชน และกฎหมาย เปน็ ต้น 26

ตวั อย่าง: ความคิด ความเช่ือ และความคาดหวงั ต่อบทบาท มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 27 ความเปน็ ผชู้ ายและผหู้ ญงิ ทแ่ี ตกต่างกนั ผหู้ ญิง ถูกสอนวา่ ... ต้องเล่นตุก๊ ตา เรียบร้อย อ่อนโยน อ่อนหวาน รักสวยรัก งาม ไว้ผมยาว สวมกระโปรง ตอ้ งรกั นวลสงวนตัว ไม่ชงิ สุกกอ่ นหา่ ม ห้ามเทย่ี วกลางคนื ไม่ยุ่งเกยี่ วกับอบายมุข ไมส่ รา้ งความอับอาย/เสื่อมเสียตอ่ ครอบครัว เป็นเมียที่ดี เป็นคนที่ถูกเลือก อยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือน ปรนนบิ ัตสิ ามี อดทน เป็นผู้ตาม ไม่ต้องเรยี นสูง เพราะสามีเป็นฝ่ายหาเลีย้ ง เป็นแม่ทด่ี ี มีหน้าที่เลีย้ งดูลูก

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ผู้ชาย ถกู สอนวา่ ... เด็กผู้ชายต้องเล่นปืน เล่นกีฬากลางแจ้ง สมบุกสมบัน ต้องแข็งแรง ปกป้องคนอ่อนแอกวา่ เขม้ แขง็ ห้ามรอ้ งไห้ มอี ิสระ กลา้ เสยี่ ง กลา้ ไดก้ ล้าเสีย ตอ้ งบวช แต่งงานกบั ผู้หญงิ ตอ้ งเปน็ ผสู้ บื สกุล กล้าตดั สนิ ใจ มีความรบั ผดิ ชอบ รกั ษาศกั ดศ์ิ รี สนใจเรื่องใหญ่ๆ มีความส�าคัญ ไม่หยุมหยิม เรื่องมาก ตอ้ งมหี นา้ ท่กี ารงานมนั่ คง ตอ้ งเป็นฝ่ายเริ่ม เปน็ ผู้เลือก ต้องเปน็ ผนู้ า� หาเลยี้ งครอบครัว การเจ้าชู้ มเี มียหลายคนเปน็ เรอ่ื งธรรมดา 28

ความคิดและการประพฤติปฏิบัติดังที่กล่าวมา เป็นส่ิงท่ีสืบทอด มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 29 ในสงั คมไทยต้งั แตอ่ ดีตจนกลายเป็น คา่ นยิ มหลกั อยา่ งไรก็ตาม เมอื่ สงั คมมกี ารเปล่ียนแปลงผา่ นยุคสมยั คนกลุ่ม ต่างๆ เริ่มมีการรับรู้ เรียนรู้ และความคิดท่ีแตกต่างตามบริบท จังหวะเวลา และสภาพแวดลอ้ มทีแ่ ตกต่างกนั เช่น คนที่ใช้ชีวิตในชนบทได้รับอิทธิพลจากศาสนาและความคิด ความเชื่อของคนในชุมชน ขณะทีค่ นในเมืองสามารถใช้ชีวิตได้ อยา่ งมอี สิ ระมากกวา่ หรอื การอยใู่ นส่งิ แวดลอ้ มเดยี วกนั แตม่ รี ะดบั การศกึ ษา หรือการรับรขู้ อ้ มลู ขา่ วสารผา่ นส่ือแตกตา่ งกนั เป็นต้น ปจั จยั เหลา่ นส้ี ง่ ผลใหค้ า่ นยิ มและพฤตกิ รรมบางอยา่ งเปลย่ี นแปลง ไปจากในอดีต

ผใู้ หบ้ ริกำร จะตอ้ งไม่ด่วนตดั สนิ ควำมคดิ และกำรกระทำ� ของ ผู้ใชบ้ รกิ ำรวำ่ ถูกหรือผิด ดีหรอื เลว ซงึ่ จะท�ำให้เกดิ อคตติ ่อบคุ คล โดยไมร่ ู้ตวั

กระนัน้ ค่านิยมหลัก ยังคงมีอิทธิพลต่อการตัดสินคุณค่าของ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 31 พฤติกรรม โดยเฉพาะเรือ่ งเพศ ส่งผลให้คนจ�านวนหนึง่ ต้องใช้ ชีวติ ทา่ มกลางความลักล่ันขัดแยง้ กันทางความคิด เชน่ วยั รนุ่ ปจั จบุ นั เรม่ิ มองวา่ การมแี ฟนไปจนถงึ การมเี พศสมั พนั ธ์ เปน็ เรอ่ื งธรรมดา ขณะทผี่ ใู้ หญใ่ นครอบครวั และสงั คมยงั คงยนื ยนั ค่านิยมเรือ่ งรักนวลสงวนตัวและการมีเพศสัมพันธ์หลังแต่งงาน เป็นตน้ เมื่อภารกิจส�าคัญของผู้ให้บริการ คือการน�าพาให้ผู้ใช้บริการไป สู่การมีทางเลือกที่หลากหลายในการจัดการปัญหา ผู้ให้บริการ ย่อมต้องตระหนักถึงความเป็นไปได้ที่ ค่านิยม พฤติกรรม และบรบิ ทแวดลอ้ มของผใู้ ชบ้ รกิ าร อาจมคี วามเหมอื นหรอื แตกตา่ งไปจากคา่ นิยมหลกั ของสงั คม

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก สิง่ เหลา่ น้ีจะเป็นขอ้ มลู สา� คัญท่ีต้องอาศัยทกั ษะในการค้นหาและ พจิ ารณารว่ มกบั ผใู้ ชบ้ รกิ าร เพอื่ ชว่ ยใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารสามารถประเมนิ ทางเลือกต่างๆ และตัดสินใจได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ ของตนมากทีส่ ดุ ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งตระหนกั ถงึ สถานะทีแ่ ตกตา่ ง รวมถงึ ความเหลอ่ื ม ลา้� ระหวา่ งผู้ใหบ้ รกิ ารกบั ผใู้ ช้บรกิ าร เพราะดว้ ยความตระหนักดัง กล่าว จะชว่ ยลดการใช้อ�านาจเหนอื กวา่ และสามารถเขา้ ใจความ คดิ และการกระทา� ของผใู้ ชบ้ รกิ ารบคุ คลแวดลอ้ ม ซง่ึ จะเออ้ื ตอ่ การ ปฏิบตั งิ านไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ให้บริการ จะต้องไม่ด่วนตัดสนิ ความคิดและการกระทา� ของ ผใู้ ชบ้ ริการวา่ ถูกหรอื ผิด ดีหรือเลว ซงึ่ จะทา� ให้เกิดอคติตอ่ บคุ คล โดยไมร่ ตู้ วั 32

น�ำผู้ใช้บริกำรออกจำกวงั วนปญั หำ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 33 สงั คมไทยใหค้ ณุ คา่ อยา่ งสงู กบั สถาบนั ครอบครวั และความเปน็ แม่ รวมถงึ มคี วามคาดหวงั หลายประการตอ่ บทบาทของความเปน็ ผหู้ ญงิ การตง้ั ทอ้ งโดยไมพ่ รอ้ มจงึ กลายเปน็ สง่ิ ทถ่ี กู มองแบบ “เหมารวม” ว่าเป็นการกระท�าที่ละเมิดกรอบกติกาและค่านิยมหลักที่สังคม ยดึ ถอื รว่ มกัน ผู้หญิงทีป่ ระสบปัญหาท้องไม่พร้อมจึงต้องเผชิญกับแรงกดดัน จากรอบด้าน และขาดผู้ที่พร้อมรับฟังอย่างเข้าใจ ไม่ตัดสินการ กระท�า จงึ มแี นวโนม้ สงู ทีผ่ ใู้ ชบ้ รกิ ารจะมาด้วยสภาพจิตใจทยี่ �า่ แย่ หรือกลา่ วไดว้ ่าอย่ใู นภาวะ “จนมุม”

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก กระบวนการปรึกษาทางเลือก จึงไม่ใช่การตระเตรียมประโยค มาตรฐาน เพ่อื ทักทายหรือใหบ้ รกิ ารแก่ผ้ปู ระสบปญั หา แตเ่ ปน็ กระบวนการทา� งานรว่ มกนั ระหวา่ งผใู้ หบ้ รกิ ารและผใู้ ชบ้ รกิ าร ทจ่ี ะ ต้องทา� ความเขา้ ใจกับสถานการณป์ ัญหา และพิจารณาทางเลอื ก ตา่ งๆ ทจี่ ะเป็นทางออก โดยผ้ใู ช้บริการจะเปน็ ผู้ตดั สินใจเลือกสิ่ง ทีด่ ที ี่สุดเพอื่ ตอบโจทยข์ องตนเองในทา้ ยทส่ี ุด ปัญหา ทางเลือก การแก้ปัญหา รว่ มกนั ทา� ความเขา้ ใจ ตัดสินใจ วิเคราะห์ และ ผลกระทบ ถึงผลกระทบ วางแผน ของ ของแต่ละ ด�าเนนิ ชวี ติ เลา่ เรื่อง ทางเลอื ก ทางเลือก อย่าง ฟงั ทวนความ รอบคอบ 34 กระบวนการปรึกษาทางเลือก ผใู้ ห้บรกิ าร ผใู้ ชบ้ ริการ

ในสถานการณป์ ญั หาการตง้ั ทอ้ งโดยไมพ่ รอ้ ม ผใู้ ชบ้ รกิ ารสว่ นใหญ่ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 35 จมอยู่กบั ความทุกข์ ความรสู้ ึกเสียใจ อบั อาย ไร้คุณค่า สญู เสยี ความเชื่อมั่นและขวัญก�าลังใจ ในภาวะเช่นนี้ การใช้สติปัญญา และสมาธิในการไตร่ตรองถึงสถานการณ์ปัญหาและใคร่ครวญ เพ่อื ตัดสนิ ใจแก้ปญั หาเป็นสง่ิ ท่ีทา� ไดย้ าก กระนน้ั ผ้ใู หบ้ รกิ ารต้องเชือ่ มนั่ วา่ ผทู้ ่ที ้องไม่พรอ้ มเป็นผู้ทีร่ ู้เรื่อง ราวในชีวิตของตนเองดีทีส่ ุด และมีสติปัญญาเต็มทีใ่ นการเลือก สิง่ ทีด่ ีที่สุดให้กับตนเอง เพียงแต่สถานการณ์ปัญหาที่เผชิญอยู่ ส่งผลต่อจิตใจและอาจท�าให้สูญเสียวิจารณญาณและความเชื่อ ม่ันท่เี พียงพอ จึงเป็นหน้าท่ขี องผ้ใู ห้บริการ ในการเสรมิ สร้างความเชอ่ื ม่ันและ พลังของผ้ใู ชบ้ ริการใหก้ ลับคืนมา เพ่อื จะมีความพร้อมเพยี งพอ ที่จะทบทวนและพิจารณาทางเลือกต่างๆ ด้วยตนเอง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก “การเลา่ เร่ือง” ของผใู้ ช้บริการ เป็นส่งิ สา� คญั ที่จะท�าให้ผู้ที่ทอ้ ง ไม่พร้อมได้ปล่อยความกดดันทีแ่ บกรับอยู่ เพราะการพูดถึงสิ่ง ที่ก่อให้เกิดความทุกข์ ความไม่สบายใจ จะท�าให้เรื่องราวต่างๆ ถกู ทบทวนและเรยี บเรยี ง ซง่ึ จะชว่ ยให้ผ้ใู ชบ้ รกิ ารเกิดความเขา้ ใจ ท่ีชดั เจนต่อสถานการณ์ปัญหาของตนเองเพมิ่ มากขนึ้ การพูดถึงปัญหาท่เี กิดขนึ้ ยังมผี ลใหผ้ ทู้ ีป่ ระสบปญั หาแยกตวั เอง ออกจากปมปัญหาเหล่านั้น โดยไม่จมอยู่ในห้วงความทุกข์ จนมองไมเ่ หน็ ทางออก ในจังหวะเดียวกันนี้ เป็นโอกาสทีผ่ ู้ให้บริการสามารถชักชวน ให้ผู้ใช้บริการ มองปัญหาและสถานการณ์ด้วยมุมมอง ทแ่ี ตกตา่ งไปจากเดมิ เพ่อื ใหเ้ หน็ แงม่ มุ เชงิ บวกของส่งิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ รวมถงึ เร่อื งราวในชวี ติ และความสมั พนั ธก์ บั คนรอบขา้ ง เพ่อื บรรเทา ความร้สู กึ ด้านลบและเสรมิ สรา้ งกา� ลังใจไปพรอ้ มกนั 36

การชี้ชวนให้ผู้ใช้บริการมองสถานการณ์ด้วยมุมมองที่แตกต่าง มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 37 ออกไป ท�าไดด้ งั นี้ การช้ชี วนใหเ้ หน็ วา่ ปญั หาทเ่ี กดิ ข้นึ ผใู้ ชบ้ รกิ ารไมใ่ ช่ “ตวั ปญั หา” แตเ่ ปน็ ผทู้ ก่ี า� ลงั ประสบปญั หา และยงั มผี อู้ น่ื ทต่ี อ้ งเผชญิ ปญั หาท่ี คล้ายคลึงกันน้ดี ว้ ยเช่นกนั การชีช้ วนให้ผู้ใช้บริการท�าความเข้าใจถงึ วัฒนธรรมและ ความคดิ ความเช่อื เรอื่ งเพศในสงั คม ซงึ่ เปน็ สิ่งท่ีทา� ให้ผูซ้ งึ่ ทอ้ งไมพ่ รอ้ มร้สู ึกผิดและอับอาย การชีช้ วนใหเ้ หน็ วา่ สิ่งท่เี กดิ ขึ้นมีความซับซ้อน และมีหลาย ปัจจัย บางเรื่องเป็นสิ่งท่ีอยู่นอกเหนือการก�าหนดควบคุมระดับ บคุ คล เชน่ การขาดความรู้เรอื่ งการคุมกา� เนิด การขาดทกั ษะการ สอ่ื สารเพอ่ื บอกความตอ้ งการของตนเองและทกั ษะการตอ่ รองใน ความสัมพันธ์ เปน็ ต้น

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก นอกจากนี้ การให้ข้อมูลที่เป็นทางเลือกเพ่ือเป็นทางออกของ ปัญหาอย่างรอบด้าน มีส่วนส�าคัญที่ช่วยให้ผู้ใช้บริการมองเห็น 38 ว่า ปัญหาเช่นทีต่ นก�าลังเผชิญอยนู่ ัน้ เปน็ ความพลงั้ พลาดที่เกิด ข้ึนไดก้ บั ทุกคน เนอื่ งจากหลายสาเหตเุ กดิ จากสงิ่ ทไี่ มใ่ ชค่ วามรบั ผดิ ชอบของบคุ คล เพยี งลา� พงั อาทิ เพศศกึ ษาทข่ี าดประสทิ ธภิ าพ หรอื คา่ นยิ ม ของสังคมทที่ �าให้ผูห้ ญิงไมก่ ลา้ หาความรู้ หรอื สามารถ เข้าถงึ วธิ ีการคมุ กา� เนดิ ทีเ่ หมาะสม และเมอื่ ตน้ เหตเุ หลา่ นเ้ี ปน็ ปญั หาของสงั คมทยี่ งั ไมไ่ ดร้ บั การแกไ้ ข อย่างเหมาะสม ส่งผลให้ผู้หญิงจ�านวนหนึง่ ต้องตกเป็น “เหยื่อ” ของสถานการณ์ สังคมโดยหน่วยงานต่างๆ จึงมีการสร้างกลไก และระบบบรกิ าร เพอื่ ชว่ ยเหลอื ใหผ้ ปู้ ระสบปญั หาสามารถผา่ นพน้ ชว่ งเวลาวกิ ฤตในชวี ติ ไปได้ ผใู้ ชบ้ รกิ ารกเ็ ปน็ หนงึ่ ในนนั้ และจะตอ้ ง กา้ วขา้ มวกิ ฤตการณน์ ้ใี หไ้ ด้ เพอ่ื กลบั ไปมชี วี ติ ท่เี ปน็ ปกตสิ ขุ อกี คร้งั

รบั มือ “คำ� ลวง” มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 39 การบอกเลา่ ถงึ ปญั หาและสถานการณใ์ นชวี ติ เปน็ ไปไดท้ ผ่ี ใู้ ชบ้ รกิ าร อาจไม่พร้อมท่ีจะเปิดเผยเรื่องราวท้ังหมดแก่ผู้ให้บริการ และ อาจเลา่ เรอ่ื งไมต่ รงกบั ความเปน็ จรงิ เพอ่ื ปอ้ งกนั การถกู มองใน แง่ลบ หรือดว้ ยเหตุผลอนื่ หรอื แมแ้ ต่ทา� ไปโดยไม่รูต้ ัว ส่ิงสา� คัญที่จะไดจ้ ากการฟัง คอื การไดพ้ บรอ่ งรอยบางอย่างท่ี สะทอ้ นความเชอ่ื และส่งิ ท่ผี ใู้ ชบ้ รกิ ารเหน็ วา่ มคี ณุ คา่ หรอื สรา้ ง แรงกดดันในสถานการณท์ ีเ่ ป็นอยู่ ดงั นนั้ การฟงั อยา่ งตง้ั ใจ โดยไมม่ อี คติ จะทา� ใหผ้ ใู้ หบ้ รกิ าร เข้าใจสถานการณ์ปญั หาได้ดยี ิง่ ข้ึน



การปรกึ ษาทางเลือก กำรปรกึ ษำทำงเลอื ก (Options Counseling) เปน็ หนงึ่ ในรปู แบบของ การบรกิ ารปรกึ ษาแกผ่ ทู้ ปี่ ระสบปญั หา เปน็ วธิ กี ารทม่ี งุ่ เนน้ การชว่ ย เสรมิ สรา้ งพลงั และความมน่ั ใจใหแ้ กผ่ ใู้ ชบ้ รกิ าร โดยเชอ่ื มนั่ วา่ เมอ่ื ผู้ ใชบ้ รกิ ารพน้ จากสภาวะจติ ใจท่ยี ่า� แยแ่ ลว้ จะสามารถใชส้ ตแิ ละปญั ญา ในการไตรต่ รองเพอ่ื เลอื กทางออกทส่ี อดคลอ้ งกบั สถานการณใ์ นชวี ติ ของตนเองไดม้ ากทสี่ ดุ และตอ้ งเปน็ ทางออกทสี่ ง่ ผลดใี นระยะยาว โดยจะไมท่ า� ใหผ้ ปู้ ระสบปญั หาหรอื คนรอบขา้ งรสู้ กึ เสยี ใจภายหลงั กระบวนการปรึกษาทางเลือกอยู่บนพ้ืนฐานของความเข้าใจ บริบททางสังคมและวัฒนธรรมความเป็นเพศ ที่ผู้หญิงและ ผชู้ ายผา่ นการเลยี้ งดู กลอ่ มเกลาทางสงั คม และถกู คาดหวงั เชงิ พฤตกิ รรม ความเชอื่ และความคาดหวังบางอยา่ ง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก และบรบิ ทดงั กลา่ ว สง่ ผลใหผ้ หู้ ญงิ อยใู่ นสถานะทด่ี อ้ ยกวา่ ทง้ั ดา้ น การเข้าถึงข้อมูล ความรู้ ทักษะความสัมพันธ์ การก�าหนดเรื่อง เพศสมั พนั ธ์ ไปจนถงึ ความเชอ่ื มน่ั ในการตดั สนิ ใจและแกไ้ ขปญั หา ดว้ ยพนื้ ฐานความคดิ เชน่ น้ี ในการใหค้ า� ปรกึ ษา ผใู้ หบ้ รกิ ารจงึ ตอ้ ง ใชค้ วามระมดั ระวงั อยา่ งย่งิ ท่จี ะไมต่ อกยา้� วา่ ผทู้ ก่ี า� ลงั ประสบปญั หา ทอ้ งไมพ่ ร้อมเปน็ คนผิด และตอ้ งเขา้ ใจตอ่ ประเด็นปญั หาท่วี า่ “ไมม่ ผี หู้ ญิงคนใดตง้ั ใจตง้ั ทอ้ งเพือ่ ไปท�าแท้ง” 42

หัวใจของกำรใหค้ �ำปรึกษำทำงเลือก คือ มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 43 1. เชอ่ื มน่ั ว่า ผูใ้ ช้บริการมีศักยภาพ และรเู้ รอ่ื งราวในชวี ิตของ ตนเองดที ่ีสดุ เพยี งแตใ่ นภาวะวิกฤต จ�าเปน็ ต้องมผี ทู้ ่ีเขา้ มาดึง ศักยภาพเหลา่ นน้ั ให้ปรากฏอีกคร้งั 2. เคารพและปฏิบัติต่อกันและกันในฐานะ “เพื่อนมนุษย์” ผรู้ ว่ มทกุ ขใ์ นสงั คมเดียวกนั 3. ผปู้ ระสบปญั หาตอ้ งตดั สนิ ใจเลอื กทางออก เพราะเปน็ ความ รบั ชอบตอ่ ชีวติ ของตนเอง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก “แนวทำง” และ “ทักษะ” กำรให้ค�ำปรกึ ษำทำงเลือก แนวทางและทกั ษะในการปรกึ ษาทางเลอื ก มรี ปู แบบเฉพาะ ดงั นน้ั เพอ่ื ใหก้ ารบรกิ ารปรกึ ษาทางเลอื กเปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและ เปน็ มืออาชีพ ผใู้ ห้บรกิ ารปรึกษาทางเลือกควรยดึ หลกั การและมี ทักษะในการปฏบิ ตั ิงานดงั ตอ่ ไปน้ี 44

ผใู้ หบ้ ริกำรต้องมีบทบำท ในกำรสรำ้ งกระบวนกำร ให้ผ้ใู ชบ้ ริกำรได้ประเมนิ วำ่ ทำงเลือกนั้น จะสง่ ผลกระทบเชิงบวกและลบอยำ่ งไร และผใู้ ชบ้ รกิ ำรมคี วำมพร้อม ในกำรรบั ผลกระทบท่จี ะเกดิ ขึ้น อยา่ งไร

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก แนวทำงและทกั ษะกำรสร้ำงควำมสัมพนั ธ์ การสรา้ งสมั พนั ธภาพทดี่ เี ปน็ การทา� ใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ ารปรกึ ษาทางเลอื ก รสู้ กึ ผอ่ นคลาย ไวว้ างใจท่จี ะเปดิ เผยเรอ่ื งราวและใหค้ วามรว่ มมอื ตอ่ กระบวนการใหค้ า� ปรกึ ษา และใชใ้ นการหาขอ้ เทจ็ จรงิ นา� ไปสกู่ าร ชว่ ยเหลอื ไดต้ รงตามความตอ้ งการอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพมากทสี่ ดุ การสร้างความคุน้ เคย ไว้วางใจ ความคุ้นเคย และไว้วางใจ จึงมี ความสา� คญั และตอ้ งเร่มิ ตน้ ต้งั แตใ่ นการเร่มิ สนทนากนั เปน็ คร้งั แรก ผใู้ หบ้ รกิ ารปรกึ ษาทางเลอื กสามารถแสดงออกผา่ นการใชน้ ้า� เสยี ง ท่เี ปน็ มิตร เปิดเผย จริงใจ สรา้ งความค้นุ เคยและไว้วางใจแก่ผู้ใช้ บริการ รวมท้งั การบอกกล่าวแกผ่ ู้ใช้บริการถึงสถานะและภารกิจ ของหน่วยงาน เพอื่ ให้ข้อมลู ว่าจะชว่ ยคลค่ี ลายปัญหาไดอ้ ย่างไร 46

ผใู้ หบ้ รกิ ารควรใหค้ วามสา� คญั กบั อารมณค์ วามรสู้ กึ ของผใู้ ชบ้ รกิ าร มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 47 ดว้ ยว่าอยใู่ นภาวะเช่นไร เช่น ก�าลังรู้สึกกงั วล โกรธ เศรา้ หรอื ไม่ แสดงความรูส้ ึก การรับรู้อารมณ์ของผู้ใช้บริการจะท�าให้ผู้ให้บริการสามารถ ประเมินสถานการณ์ท่ีเกิดขึ้นได้ชัดเจนย่ิงข้ึน รวมท้ังผู้ให้บริการ ตอ้ งมบี ทบาทในการชว่ ยผอ่ นคลายความรสู้ กึ เหลา่ น้นั เพ่อื ใหผ้ ใู้ ช้ บริการสามารถบอกเลา่ และทา� ความเข้าใจกบั สถานการณ์ปัญหา ของตนเองไดด้ ียงิ่ ข้ึน

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก ข้อตกลงรว่ มกัน 48 สัมพันธภาพทีด่ ีระหว่างผู้ให้บริการและผู้ใช้บริการ ยังรวมถึง การทา� ความเขา้ ใจขอ้ ตกลงรว่ มกนั ตงั้ แตต่ น้ โดยผใู้ หบ้ รกิ ารควร อธิบายโดยสงั เขปเกย่ี วกบั การให้บริการปรกึ ษาทางเลือก เพื่อ ให้เกิดความเข้าใจตรงกันถึงเป้าหมาย บทบาทของแต่ละฝ่าย รวมทัง้ ขอ้ ตกลงอื่นๆ ท่ีผใู้ ชบ้ รกิ ารควรทราบ ประเดน็ หนงึ่ ทจี่ ะชว่ ยเสรมิ การทา� งานใหค้ า� ปรกึ ษาทางเลอื ก คอื การตรวจสอบสถานะการตัดสินใจของผู้ใช้บริการต้ังแต่เริ่มต้น วา่ เป็นอยา่ งไร ตอ้ งก1า0ร0ท%อ้ งตอ่ แบบทดสอบเพ่อื เริม่ ตน้ การปรกึ ษาทางเลอื ก ตอ้ งการย1ตุ00กิ %ารตง้ั ครรภ์

ผใู้ หบ้ รกิ ารตอ้ งมบี ทบาทในการสรา้ งกระบวนการใหผ้ ใู้ ชบ้ รกิ าร มูลนิธิส ้รางความเ ้ขาใจเร่ืองสุขภาพ ้ผูหญิง (สคส.) 49 ได้ประเมินว่า ทางเลือกนั้นจะส่งผลกระทบเชิงบวกและลบ อยา่ งไร และผูใ้ ชบ้ รกิ ารมคี วามพรอ้ มในการรับผลกระทบท่จี ะ เกิดข้ึนอย่างไร รวมทั้งมีทางเลือกอื่นใดบ้างซึ่งอาจสอดคล้อง กับปัญหามากกว่าที่คิดไว้ กระบวนการปรึกษาทางเลือกจึง เปน็ กระบวนการในการใครค่ รวญอยา่ งรอบดา้ นในการตดั สนิ ใจ นอกจากนี้ ผใู้ หบ้ รกิ ารจะตอ้ งแสดงออกดว้ ยคา� พดู เพอ่ื ใหข้ อ้ มลู และสรา้ งความไวว้ างใจใหก้ บั ผใู้ ชบ้ รกิ ารวา่ เรอื่ งทพ่ี ดู คยุ ปรกึ ษา ท่จี ะเกิดขน้ึ ตอ่ ไปน้ี มกี ระบวนการจดั การอยา่ งไร เชน่ ขอ้ มลู จะ ถกู เกบ็ ไวเ้ ปน็ ความลบั ถกู บนั ทกึ ในรปู แบบใด หรอื นา� ไปใชเ้ พอ่ื การปฏิบตั งิ านในขัน้ ตอนต่อไปอย่างไรบ้าง

้ทอง ไม่ พร้อม แนวทางการป ึรกษาทางเลือก แนวทำงและทักษะกำรฟงั อยำ่ งต้ังใจ การใหค้ วามสา� คญั กบั การฟงั และสนใจตอ่ ทกุ ถอ้ ยคา� ตลอดจนการ สงั เกตนา้� เสยี งและทา่ ทขี องผปู้ ระสบปญั หา จะชว่ ยใหผ้ ใู้ หบ้ รกิ าร เข้าถึงอารมณ์ ความรสู้ กึ ความวิตกกงั วล สงสัย ไม่แน่ใจ รวมไป ถึงเกิดความเข้าใจถึงคา่ นยิ ม ความคิด และความเชอ่ื ท่ีแวดล้อม และมอี ทิ ธิพลตอ่ ความรสู้ ึกนกึ คดิ และการกระทา� ของผใู้ ชบ้ รกิ าร การสงั เกตยงั มคี วามสา� คญั ควบคกู่ บั การฟงั เพราะเปน็ ไปไดท้ บ่ี างคร้งั ผใู้ ชบ้ รกิ ารอาจพดู ไมต่ รงกบั ความรสู้ กึ หรอื ความตอ้ งการทแี่ ทจ้ รงิ ของตนเอง ดว้ ยความใสใ่ จประกอบกบั ทกั ษะการสงั เกตจะชว่ ยให้ ผใู้ หบ้ รกิ ารสามารถซกั ถาม หรอื ตอบสนองตอ่ คา� พดู และการกระทา� ของผใู้ ช้บริการไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 50