2016 Kasım BEBKA Ekonomi Gostergeleri

EGÖKSOTENRGOELMERİİ KASIM 2016

Ekonomi Göstergeleri Bülteni 2016-11 www.bebka.org.tr

ENFLASYON GÖSTERGELERİ Ekim ayında TÜFE’de Türkiye geneli yıllık enflasyon %7,16, TR41 Bölgesinde ise %6,79 olarak gerçekleştiÂÂ TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) TR41 Türkiye Aylık en fazla düşüş gösteren grup %1,03 ile eğlence ve kültür oldu. Ana harcama grupları itibariyle 201612% 10 7 6,8 yılı Ekim ayında endekste yer alan gruplardan konutta 9,6 6,6 7,2 %0,24, haberleşmede %0,06 ve alkollü içecekler ve tü-10% 8,3 tünde %0,01 düşüş gerçekleşti.8%6% 7,6 Aylık en yüksek artış %10,43 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 20164% yılı Ekim ayında endekste yer alan gruplardan ulaştır- mada %2, gıda ve alkolsüz içeceklerde %1,76, lokanta ve 2% otellerde %0,70 ve ev eşyasında %0,59 artış gerçekleşti.0% Aylık en yüksek artış %2,03 ile TR63’de (Hatay, Kah-Ekim 15 ramanmaraş, Osmaniye) oldu. İstatistiki Bölge Birim Kasım 15 Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey’de bulunan 26 bölge içinde, Aralık 15 bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %7,33 Ocak 16 ile TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde, bir önceki yılın Şubat 16 aynı ayına göre en yüksek artış %9,12 ile TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en Mart 16 yüksek artış %9,25 ile TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde Nisan 16 gerçekleşti. Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 162016 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi bir önceki aya göreülke genelinde %1,44, TR41 Bölgesinde ise %1,29 artış yaşamıştır.Ülke geneli yıllık en fazla artış %22,61 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda ger-çekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre eğitim %9,58, sağlık %9,39, çeşitlimal ve hizmetler %9,34,lokanta ve oteller %8,34 ile artışın yüksek olduğu diğer anaharcama gruplarıdır.ÂÂ TÜFE ANA HARCAMA GRUPLARI Türkiye TR41 Bölgesinde ana harcama gruplarında bir TR41 önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %22,43 ile alkollü 25% içecekler ve tütün grubunda 20% 15% gerçekleşti 10% 5%0% TR41 Bölgesinde endekste yer alan diğer gruplardan çe- şitli mal ve hizmetler grubunda %10,65, sağlıkta %9,68,-5% lokanta ve oteller grubunda %9,56, eğitimde %8,30, ulaştırmada %7,82, ev eşyasında %6,15, konut, su, elekt- rik, gaz ve diğer yakıtlar grubunda %5,52, gıda ve alkol- süz içeceklerde %5,05, haberleşmede %2,66, giyim ve ayakkabıda %1,73 artış yaşanırken eğlence ve kültürde %2,48 düşüş yaşandı. Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2016Gıda ve Alkolsüz İçecekler Alkollü İçecekler ve Tütün Giyim ve Ayakkabı Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve Kültür Eğitim Lokanta ve Oteller Çeşitli Mal ve Hizmetler BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 3

ENFLASYON GÖSTERGELERİ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi aylık %0,84 arttıÂÂ Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Ekim 2016Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2016 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %0,84 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,66 artış, bir öncekiyılın aynı ayına göre %2,84 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %3,83 artış gösterdi.Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Ekim 2016SEKTÖRLER Yİ-ÜFE ENDEKS AYLIK ÖNCEKI YILIN ÖNCEKI YILIN ON İKI AYLIK (NACE REV.2) B-Madencilik ve Taşocakçılığı DEĞIŞIM ARALIK AYINA AYNI AYINA GÖRE ORTALAMALARA C-İmalat Sanayi 260,94 GÖRE DEĞIŞIM (%) GÖRE DEĞIŞIM (%) D-Elektrik, Gaz 351,59 (%) DEĞIŞIM (%) E-Su temini 261,40 4,66 3,83 212,50 0,84 5,68 2,84 0,72 268,82 0,79 5,98 3,28 4,90 0,93 -10,12 4,37 -6,63 -0,31 5,75 -13,88 10,14 0,58 8,05Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları (2003=100), Ekim 2016ANA SANAYI Yurt İçi ÜFE 260,94 0,84 4,66 2,84 3,83 GRUPLARI Ara malı 262,52 1,14 5,45 3,65 4,70 Dayanıklı Tüketim Malı 202,48 0,24 10,02 8,42 11,71 Dayanıksız Tüketim Malı 244,30 -0,13 4,16 3,86 4,41 Enerji 319,45 2,35 0,39 -5,25 -6,59 Sermaye Malı 225,58 0,67 4,99 4,36 7,93 Aylık en fazla artış kok ve rafine petrol 2016 2015 ürünlerinde gerçekleşti.10% Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış; %9,83 ile kok ve rafine8% petrol ürünleri, %2,87 ile ham petrol ve doğal gaz ve %2,21 ile ana 5,9 6,9 metaller alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık diğer mamul eşyalar6% %2,89, gıda ürünleri %0,43, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme %0,31 4,5 5,7 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu.4% 3,3 3,1 4 Ana sanayi gruplarında aylık en fazla 2,8 artış enerji mallarında gerçekleşti. 2% 1,8Ocak Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2016 yılı Ekim Şubat ayında aylık en fazla artış enerji mallarında ve yıllık en Mart fazla artış dayanıklı tüketim mallarında gerçekleşti. Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Kaynak: TÜİK Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 4

İHRACAT GÖSTERGELERİÂÂ İHRACAT (ABD DOLARI, Kanuni Merkez Bazında) EKIM 2016 OCAK-EKIM (2016) OCAK-EKIM (2015) ARTIŞ-AZALIŞ 1.011.646.000 $Bursa 1.176.888.000 $ 10.591.219.000 $ 9.579.573.000 $Eskişehir 73.383.000 $ 707.248.000 $ 692.039.000 $ 15.209.000 $Bilecik 7.252.000 $ 81.502.000 $ 106.816.000 $ -25.314.000 $TR41 Bölgesi illerinden Bursa’da 2016 yılı Ekim ayında 1 milyar doları Not: Rakamlar yuvarlamaya tabi tutulmuşturaşan bir ihracat gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı ile kıyaslandığında 2016yılında aynı dönemde Bursa’dan yapılan toplam ihracatta 1 milyar do- receli olarak Bursa ve Eskişehir illerine göre daha az ihracata sahip olanların üzerinde bir artış yaşanmıştır. Yine ilgili dönem kıyaslandığında, Bilecik’te ise, 2016 yılının Ekim ayında ihracat 7.2 milyon dolar dolayla-Eskişehir ihracatında da 15 milyon doları aşan bir artış yaşanmıştır. Gö- rında bir değere sahip olmuştur. 2015 yılı ile kıyaslandığında, Bilecik’te Ocak-Ekim döneminde 25 milyon doları aşan bir azalış yaşandığı orta- ya çıkmaktadır.ÂÂ BURSA ÂÂ ESKİŞEHİR ÂÂ BİLECİK Milyon Dolar Milyon Dolar Milyon Dolar1400 85 161200 80 141000 75 12800 70 10600 65 8400 60 6 200 55 4 50 0 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 5

İHRACAT GÖSTERGELERİ 2016 yılı Ocak - Ekim döneminde TR41 Bölgesinde en fazla ihracat yapılan 5 ülke arasında Almanya, İtalya ve Fransa önde gelmektedirÂÂ ÜLKELER BAZINDA İHRACATÂÂ BURSA 1.648.729.000 $ OCAK - EKIM 2015 1.530.705.000 $ 1.440.612.000 $ Almanya 1.005.676.000 $ OCAK - EKIM 2016 1.115.222.000 $ Fransa Almanya İtalya 887.579.000 $ İtalya 627.574.000 $ ABD 669.220.000 $ Fransa 603.708.000 $ Birleşik Krallık 659.924.000 $ İspanya ABDÂÂ ESKİŞEHİR 219.973.000 $ OCAK - EKIM 2015 206.959.000 $ 75.508.000 $ ABD 73.844.000 $ OCAK - EKIM 2016 61.638.000 $ Almanya 64.744.000 $ ABD 32.284.000 $ Fransa 28.328.000 $ Almanya 26.603.000 $ Avusturya 26.307.000 $ Fransa Romanya Avusturya RomanyaÂÂ BİLECİK 10.015.000 $ OCAK - EKIM 2015 13.322.000 $ 7.942.000 $ İspanya 10.483.000 $ OCAK - EKIM 2016 6.681.000 $ Brezilya 7.954.000 $ Birleşik Krallık 5.568.000 $ İsveç 6.412.000 $ Çin 4.981.000 $ Norveç 6.164.000 $ Romanya İtalya İtalya FilipinlerBu dönemde, bir önceki yıla göre Bursa ilinden Almanya, İtalya ve turya ve Romanya’ya ihracatın kısmen de olsa arttığı görülmektedir.Fransa’ya yapılan ihracat miktarlarında artışlar yaşanırken Birleşik Bilecik ilinin ihracat rakamları incelendiğinde özellikle İspanya’ya olanKrallık’a ihracat azalmıştır. Eskişehir ilinde de 2016 yılının Ocak-Ekim ihracatta önemli bir azalış yaşandığı ve Birleşik Krallık’a olan ihracatındöneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre ABD, Almanya, Avus- önemli derecede arttığı ortaya çıkmaktadır. Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 6

İHRACAT GÖSTERGELERİ SanayiÂÂ 2016 OCAK - EKİM DÖNEMİ 10.003.655.284 $ÂÂ BURSA Tarım, Hayvancılık ve OrmancılıkBursa’dan yapılan ihracatın%94’ünü sanayi sektörü 505.645.547 $oluşturmaktadır. MadencilikTarım, hayvancılık ve ormancılık ürünleri ihracatı toplamihracatın %5 dolayındadır. Madencilik sektöründen yapılan 81.919.050 $ihracat ise %1 düzeyinde pay almaktadır. TOPLAMÂÂ ESKİŞEHİR 10.591.219.881 $Sanayi sektörü Eskişehir’detoplam ihracatın %86’sını Sanayioluşturmaktadır. 609.089.876 $Tarım, hayvancılık ve ormancılık sektöründe bu oran%6 olarak gerçekleşmiş iken madencilik sektörüne ait Tarım, Hayvancılık veolan ihracat da toplam ihracatın %8’i dolaylarındadır. Ormancılık 43.757.690 $ Madencilik 54.401.402 $ TOPLAM 707.248.968 $ÂÂ BİLECİK Sanayi%66’lik pay ile sanayi 53.914.486 $sektörü Bilecik ilinde önplana çıkmaktadır. Tarım, Hayvancılık ve OrmancılıkBilecik ilinde %66’lik ihracat payına sahip olansanayi sektörünü %20 ile madencilik sektörü 11.402.879 $takip etmektedir. Tarım, hayvancılık ve ormancılıksektöründen bu dönemde yapılan ihracatın toplam Madencilikihracat içindeki payı da %14 dolaylarındadır. 16.185.091 $ TOPLAM 81.502.456 $ Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 7

DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİDış Ticaret, OCAK-EYLÜL Milyon $170.000160.000150.000140.000 156.352130.000 146.254120.000110.000 İthalat100.00090.000 107.166 104.22780.00070.00060.00050.00040.000 201630.000 201520.00010.000 2016 0 2015 İhracatDış Ticaret, AĞUSTOS İhracat %5,6, ithalat %0,7 azaldı Dış ticaret açığı %14,1 arttı Milyon $25.000 Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Ba- kanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret veri-20.000 lerine göre; ihracat 2016 yılı Eylül ayında, 2015 yılının aynı ayına göre %5,6 azalarak 10 milyar 935 milyon15.000 15.403 15.296 dolar, ithalat %0,7 azalarak 15 milyar 296 milyon10.000 dolar olarak gerçekleşti. Eylül ayında dış ticaret açı-5.000 11.582 10.935 ğı %14,1 artarak 4 milyar 362 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2015 Eylül ayında %75,2 iken, 2016 Eylül ayında %71,5’e düştü. 0 İthalat İhracatMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %3 azaldıMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2016 Eylül ayın- lerinden arındırılmış seriye göre ise; 2016 yılı Eylül ayında önceki yılında bir önceki aya göre ihracat %3 azaldı, ithalat %3,1 arttı. Takvim etki- aynı ayına göre ihracat %6,6 azaldı, ithalat %1,4 arttı.AYLARA GÖRE DIŞ TICARET, EYLÜL 2016 (MILYON ABD $)   İHRACAT (FOB) İTHALAT (CIF) DIŞ TICARET DENGESI İHRACATIN İTHALATI DEĞER DEĞIŞIM (%) KARŞILAMA ORANIAYLAR YIL DEĞER DEĞIŞIM (%) DEĞER DEĞIŞIM (%) 68,5Ocak- 2015 107.166 156.352 -49.186 71,3 75,2Eylül 2016 104.227 -2,7 146.254 -6,5 -42.027 -14,6 71,5Eylül 2015 11.582 15.403 -3.821 2016 10.935 15.296 -5,6 -0,7 -4.362 14,1 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 8

DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİÂÂ Avrupa Birliği’ne ÂÂ En fazla ihracat ÂÂ İthalatta ilk ihracat %0,4 arttı yapılan ülke sırayı Çin aldı Almanya olduAvrupa Birliği’nin (AB-28) ihracattaki Çin’den yapılan ithalat, 2016 yılı Eylülpayı 2015 Eylül ayında %47,1 iken, 2016 Almanya’ya yapılan ihracat 2016 Eylül ayında 2 milyar 221 milyon dolar oldu.Eylül ayında %50,2 oldu. AB’ye yapılan ayında 1 milyar 137 milyon dolar olurken, Bu ülkeyi sırasıyla Almanya (1 milyarihracat, 2015 yılının aynı ayına göre bu ülkeyi sırasıyla İngiltere (784 milyon 668 milyon dolar), Rusya (1 milyar 47%0,4 artarak 5 milyar 484 milyon dolar dolar), İtalya (653 milyon dolar) ve Irak milyon dolar) ve İtalya (699 milyonolarak gerçekleşti. (575 milyon dolar) takip etti. dolar) izledi.ÂÂ Yüksek teknolojili ürünlerin ÂÂ Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı imalat sanayi ithalatı içindeki payı %3,4 oldu içindeki payı %16 olduTeknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payıiçinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Eylül ayında ISIC %85,2’dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin 2016 EylülRev.3’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %94’tür. ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %16,Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %45,4’tür.%3,4, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %34,6’dır.Teknoloji Yoğunluğuna Göre Dış Ticaret, Eylül 2016 (Milyon ABD $) EYLÜL OCAK-EYLÜL 2015 2016 2015 2016 İHRACAT (FOB) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER %Toplam 10.924 100,0 10.275 100,0 100.518 100,0 98.198 100,0Yüksek teknolojili ürünlerOrta yüksek teknolojili ürünler 472 4,3 349 3,4 3.429 3,4 3.347 3,4Orta düşük teknolojili ürünlerDüşük teknolojili ürünler 3.545 32,4 3.559 34,6 31.268 31,1 32.111 32,7Toplam 3.140 28,7 2.668 26,0 31.095 30,9 28.173 28,7Yüksek teknolojili ürünlerOrta yüksek teknolojili ürünler 3.767 34,5 3.699 36,0 34.727 34.5 34.568 35,2Orta düşük teknolojili ürünlerDüşük teknolojili ürünler İTHALAT (CIF) DEĞER % DEĞER % DEĞER % DEĞER % 12.594 100,0 13.032 100,0 125.240 100,0 123.399 100,0 2.207 17,5 2.089 16,0 19.377 15,5 21.112 17,2 5.428 43,1 5.922 45,4 54.990 43,9 55.673 45,1 3.360 26,7 3.383 26,0 33.990 27,1 30.758 24,9 1.599 12,7 1.639 12,6 16.882 13,5 15.856 12,8Tablodaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016Teknoloji yoğunluğuna göre ürün grupları sınıflaması OECDtarafından ISIC Rev.3 sınıflaması baz alınarak hazırlanmıştır. BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 9

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİÂÂ Dış Ticaret Endeksleri, Eylül 2016 İhracat birim değer endeksi %2 azaldı İhracat birim değer endeksi Eylül ayında bir önceki yı- lın aynı ayına göre %2 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, ‘’gıda, içecek ve tütün’’de %4,5, ‘’ham maddeler’’de %2,3, ‘’yakıtlar’’da %6,9 ve ‘’imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi’’nde %2,4 azaldı.İhracat bi- rim değer endeksi 2016 yılı üçüncü çeyrekte bir önceki yılın üçüncü çeyreğine göre %3 azaldı. İthalat birim değer endeksi %4,8 azaldı İthalat birim değer endeksi Eylül ayında bir önceki yı- İhracat birim değer endeksi %2,6 azaldı lın aynı ayına göre %4,8 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, ‘’gıda, içecek ve tütün’’de %2,9, ‘’ham İthalat birim değer endeksi %7,1 azaldı maddeler’’de %5,5, ‘’yakıtlar’’da %19,1 ve ‘’imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi’nde %2,4 azaldı. İthalat bi- rim değer endeksi 2016 yılı üçüncü çeyrekte bir önceki yılın üçüncü çeyreğine göre %6,7 azaldı. İhracat Miktar Endeksi Dış Ticaret Miktar Endeksleri (2010=100), Ağustos 2016 İthalat Miktar Endeksi160150 149 150,7140 123,9130 127,7 111,8120 119,9110 111,1 111,810090 Ocak 15 Şubat 15 Mart 15 Nisan 15 Mayıs 15 Haziran 15 Temmuz 15 Ağustos 15 Eylül 15 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16İhracat miktar endeksi %3,6 arttı İthalat miktar endeksi %4,3 arttıİhracat miktar endeksi Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3,6 azal- İthalat miktar endeksi Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %4,3 art-dı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, ‘’gıda, içecek ve tütün’’de %2,5, tı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, ‘’gıda, içecek ve tütün’’de %22,6,‘’ham maddeler’’de (yakıt hariç) %18,8 ve ‘’imalat (gıda, içecek, tütün hariç) ‘’ham maddeler’’de (yakıt hariç) %26 ve ‘’imalat (gıda, içecek, tütün hariç)sanayi’’nde %0,1 artarken, ‘’yakıtlar’’da %13,6 azaldı. sanayi’’nde %3,8 artarken, ‘’yakıtlar’’da %10,2 azaldı. BEBKA • Ekonomi Göstergeleri Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 10

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİÂÂ Mevsim ve takvim ÂÂ Mevsim ve takvim ÂÂ Dış ticaret etkilerinden etkilerinden haddi 2016 yılı arındırılmış ihracat arındırılmış ithalat Eylül ayında miktar endeksi miktar endeksi 112,7 olarak %1,4 arttı %1,7 arttı gerçekleştiMevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Mevsim ve takvim etkilerinden arındı- İhracat birim değer endeksinin it-seriye göre; 2016 Temmuz ayında 123,5 olan rılmış seriye göre; 2016 Ağustos ayında halat birim değer endeksine bölün-ihracat miktar endeksi %9,3 artarak, 2016 131,8 olan ithalat miktar endeksi %1,7 mesiyle hesaplanan ve 2015 yılı Ey-Ağustos ayında 135 oldu. Takvim etkilerin- azalarak, 2016 Eylül ayında 129,5 oldu. lül ayında 109,5 olarak elde edilmişden arındırılmış seriye göre ise; 2015 Ağustos Takvim etkilerinden arındırılmış seriye olan dış ticaret haddi, 2016 yılı Eylülayında 121,3 olan ihracat miktar endeksi %7 göre ise; 2015 Eylül ayında 118,8 olan it- ayında 112,7 oldu.artarak, 2016 Ağustos ayında 129,7 oldu. halat miktar endeksi %7,6 artarak, 2016 Eylül ayında 127,8 oldu.Dış Ticaret Endeksleri (2010=100), Ağustos 2016 İHRACAT İTHALAT ENDEKS 2015 Eylül 2016 Eylül DEĞIŞIM (%) ENDEKS DEĞIŞIM (%) 2016 Eylül 95,0 93,0 2016 Eylül 2015 Eylül 2016 Eylül /2015 Eylül 107,8 102,9 /2015 Eylül 96,5 94,3 -4,8 67,6 62,9 BİRİM DEĞER ENDEKSLERİ -2,9 95,0 92,7 -5,5Genel -2,0 86,7 82,5 -19,1Gıda, içecek ve tütün 97,5 114,1 -2,4Hammaddeler -4,5 94,4 91,7Yakıtlar 128,6 123,9 25,1İmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) 114,3 117,2 -2,3 80,1 75,7SITC'de başka yerde 103,4 122,9 4,3sınıflandırılmayan mallar 122,5 105,9 -6,9 67,0 54,2 22,6 124,4 124,4 26,0Genel -2,4 96,1 93,8 -10,2Gıda, içecek ve tütün 407,5 154,7 3,8Hammaddeler 17,0 77,1 96,4Yakıtlar 96,7İmalat (Gıda, içecek ve tütün hariç) MIKTAR ENDEKSLERI 119,9SITC'de başka yerde -3,6 114,9 143,5sınıflandırılmayan mallar 2,5 117,1 97,0 18,8 77,0 121,6 -13,6 135,5 116,0 0,1 111,8 -62,0 108,2 212,8 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 11

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİÂÂ KASIM 2016 Perakende Sektörü Güven Endeksi İnşaat Sektörü Güven Endeksi Hizmet Sektörü Güven Endeksi 120 110100 90 80 70 60Ocak 15 Şubat 15 Mart 15 Nisan 15 Mayıs 15 Haziran 15 Temmuz 15 Ağustos 15 Eylül 15 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 Mart 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16Hizmet sektörü güven endeksi 96,8 oldu Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Sektörel Güven Endeksleri, Alt KalemleriMevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Ekim ve Değişim Oranları, Ekim 2016ayında 94,49 iken, Kasım ayında %2,4 oranında artarak 96,78 değerineyükseldi. Hizmet sektörü güven endeksindeki bu artış; son üç aylık ENDEKS BIR ÖNCEKIdönemde “iş durumunun” iyileştiğini, “hizmetlere olan talebin” arttığını AYA GÖREdeğerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde “hizmetlere olan talebin” DEĞIŞIM (%)artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının artmasından kaynaklandı.Hizmet sektöründe bir önceki aya göre; iş durumu, hizmetlere olan talep 2016 2016 2016 2016ve hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla %1,2, %3,5 ve %2,6arttı. 10 11 10 11Perakende ticaret sektörü güven endeksi 96 oldu Hizmet Sektörü Güven Endeksi 94,49 96,78 -1,8 2,4Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi İş durumu (son 3 aylık dönemde) 88,34 89,37 -0,4 1,2Kasım ayında %0,2 oranında azalarak 96,03 değerine düştü. Güvenendeksindeki bu düşüş; son üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” arttığını Hizmetlere olan talep 86,71 89,78 -1,2 3,5değerlendiren girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. (son 3 aylık dönemde)“Mevcut mal stok seviyesinin” mevsim normallerinin altında olduğunudeğerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde “iş hacmi-satışların” artacağını Hizmetlere olan talep beklentisi 108,40 111,18 -3,4 2,6bekleyen girişim yöneticisi sayısı ise arttı. Perakende ticaret sektöründe (gelecek 3 aylık dönemde)bir önceki aya göre; iş hacmi-satışlar endeksi %2,7 azalırken, mevcut malstok seviyesi ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla %0,3 ve %1,5 Perakende Ticaret Sektörü 96,22 96,03 -1,8 -0,2arttı. Güven Endeksiİnşaat sektörü güven endeksi 75,7 oldu İş hacmi-satışlar (son 89,14 86,72 7,2 -2,7 3 aylık dönemde)Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir öncekiayda 81,32 iken, Kasım ayında %6,9 oranında azalarak 75,75 değerine Mevcut mal stok seviyesi (*) 99,36 99,66 -1,1 0,3düştü. İnşaat sektörü güven endeksindeki bu azalış; gelecek üç aylıkdönemde “toplam çalışan sayısında” artış bekleyen girişim yöneticisi İş hacmi-satışlar beklentisi 100,17 101,70 -9,2 1,5sayısının azalmasından kaynaklandı. “Alınan kayıtlı siparişlerin mevcut (gelecek 3 aylık dönemde)düzeyini” mevsim normalinin üzerinde değerlendiren girişim yöneticisisayısı ise arttı. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; toplam çalışan sayısı İnşaat Sektörü Güven Endeksi 81,32 75,75 -0,8 -6,9beklentisi endeksi %11,3 azalırken, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyiendeksi %0,2 arttı. Alınan kayıtlı siparişlerin 62,78 62,91 -2,8 0,2 mevcut düzeyi Toplam çalışan sayısı beklentisi 99,85 88,58 0,5 -11,3 (gelecek 3 aylık dönemde) (*) Mevcut mal stok seviyesi yayılma endeksinin artışı stok azalışını, azalışı ise stok artışını göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 12

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ Tüketici güven endeksi 68,9 oldu.ÂÂ Kasım 2016Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliğiile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici gü-ven endeksi, Kasım ayında bir önceki aya göre %6,9 oranında azaldı; Ekimayında 74,04 olan endeks değeri Kasım ayında 68,93 oldu. 2016 201585 77,1 Tasarruf etme ihtimali 74,4 endeksi 20,3 oldu78 71,6 68,9 73,6 Tasarruf etme ihtimali endeksi %12,7 ora- nında azaldı. Ekim ayında 23,27 olan en-71 deks, Kasım ayında 20,33 değerine düştü. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık64 67,7 dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir.57 58,5 Aylar50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12İşsiz sayısı beklentisi endeksi 71,3 oldu Tüketici Güven Endeksi, Alt Kalemleri ve Değişim Oranları, Kasım 2016İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %7,6 oranındaazalarak, Kasım ayında 71,3 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık ENDEKS BIR ÖNCEKI AYAdönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından GÖRE DEĞIŞIMkaynaklandı. ORANI (%)Hanenin maddi durum beklentisi 89 oldu 2016 2016 2016 2016 2016Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %5,4oranında azalarak Kasım ayında 89,01 oldu. Bu azalış, gelecek 09 10 11 10 1112 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağınıbekleyenlerin oranının düşmesinden kaynaklandı. Tüketici Güven 74,29 74,04 68,93 -0,3 -6,9 Endeksi (*)Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 95,1 oldu Hanenin maddi 92,07 94,09 89,01 2,2 -5,4Ekim ayında 101,62 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi durum beklentisi%6,5 oranında azalarak, Kasım ayında 95,06 oldu. Bu düşüş,gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi Genel ekonomik 102,92 101,62 95,06 -1,3 -6,5olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki durum beklentisiaya göre azaldığını göstermektedir. İşsiz sayısı 80,44 77,16 71,30 -4,1 -7,6 beklentisi (**) Tasarruf etme 21,72 23,27 20,33 7,2 -12,7 ihtimali (*) Beklentiler, gelecek 12 ay için sorgulanmaktadır. (**)İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması, işsiz sayısı beklentisinde azalışı, azalması ise işsiz sayısı beklentisinde artışı göstermektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 13

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre %3,8 azaldıÂÂ Eylül 2016 Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılınSanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2016 yılı aynı ayına göre %3,1 azaldıEylül ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü en-deksi %2,9, imalat sanayi sektörü endeksi %3,9 ve elektrik, gaz, buharve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %3,3 azaldı.Sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2016 yılıEylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığısektörü endeksi %2,3 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi %3,7 veelektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü en-deksi %1,2 azaldı.Sanayi Üretim Endeksi ve Değişim Oranları (2010=100), Eylül 2016 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞ MEVSIM VE TAKVIM ETKISINDEN ARINDIRILMIŞSektör Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%)Toplam Sanayi 114,2 124,4 -3,1 122,9 -3,8 107,1 114,1 2,3 107,9 -2,9Madencilik ve Taşocakçılığı 113,8 124,9 -3,7 123,4 -3,9İmalat Sanayi 120,9 126,1 -1,2 127,5 -3,3Elektrik, Gaz, Buhar veİklimlendirme Üretimi ve DağıtımıMevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (2010=100), Eylül 2016 Üretim Endeksi (2010=100), Eylül 2016 2016 2015 2016 2015150 150140 128,6 126,6 140 131,5 132,9130 127,6 130,2 124,4 126,8 119,9 121,1 122,9 130120 117,7 120 116,1 116110 Aylar 110100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 110,1 109,7 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 14

VSAENŞAİRYKİ EÜTRİESTTİAMTEİSNTDİKELKESRİİ Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek azalış dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleştiAna sanayi grupları (MIGs) sınıflamasına göre, 2016 yılı Eylül ayındabir önceki aya göre en yüksek azalış %14,2 ile dayanıklı tüketim malıimalatında gerçekleşti.Ana Sanayi Gruplarına Göre Endeks ve Değişim Oranları (2010=100), Eylül 2016 ARINDIRILMAMIŞ TAKVIM ETKISINDEN MEVSIM VE TAKVIM Endeks ARINDIRILMIŞ ETKISINDEN ARINDIRILMIŞSektör Endeks Yıllık Değişim (%) Endeks Aylık Değişim (%)Toplam Sanayi 114,2 124,4 -3,1 122,9 -3,8Ara malı imalatı 110,1 120,0 -1,6 120,2 -1,1Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı 111,2 123,3 -9,5 114,5 -14,2Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı 108,7 119,5 -6,5 118,6 -7,6Enerji 116,1 120,9 -0,3 120,3 -2,2Sermaye Malı İmalatı 130,7 145,6 -2,3 140,9 -2,4Mevsim ve takvim etkisinden Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmışarındırılmış imalat sanayiinde en imalat sanayiinde en yüksek artış kokyüksek azalış diğer mobilya imalatında kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerigerçekleşti imalatında gerçekleştiİmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir ön- İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir ön-ceki aya göre en yüksek azalış %20,4 ile mobilya imalatında gerçekleşti. ceki aya göre en yüksek artış %8,5 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrolBu azalışı, %16,9 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malze- ürünleri imalatında gerçekleşti. Bu artışı, %3,9 ile başka yerde sınıflandı-melerin imalatı ve %13,7 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı rılmamış makine ve ekipman imalatı ve %2,1 ile içeceklerin imalatı takiptakip etti. etti. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, 2016ÂÂ KURULAN VE KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ 2016 EKIM (BİR AYLIK) 2015 EKIM (BİR AYLIK)NUTS 3 KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANANKODU İL ADI Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl. Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Ger. Kişi Tic. İşl.TR411 BURSA 239 0 69 26 1 29 9 33 202 0 53 24 5 22 4 23TR412 ESKİŞEHİR 56 0 82 4 0 5 2 39 45 0 99 5 2 4 5 37TR413 BİLECİK 40 10 0 1 2 0 7 6 0 6 4 0 1 0 4TOPLAM 299 0 161 30 2 36 11 79 253 0 158 33 7 27 9 64 Kaynak: TOBB Kurulan/Kapanan Şirket İstatistikleri, 2016 BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 15

BİLİYOR ?MUYDUNUZ ÂÂ Bugünkü anlamıyla dünyadaki ilk standartlar 1502 yılında II.Beyazıt tarafından yürürlüğe sokulan Kanunname-i İhtisab-ı Bursa olduğunuÂÂ Ülkemizde İlk Eğitmen Kursu’nun 1936 yılında Eskişehir’de açıldığını ÂÂ Anadolu Selçuklu Devleti’nin ilk başkentinin Bursa (İznik) olduğunu ÂÂ İlk Yüksek Hızlı Tren seferlerinin 2009 yılında Eskişehir’de yapıldığını ÂÂ Osmanlı kubbe mimarisine ilk örnek olan Orhangazi Camisi’nin (Kurşunlu Camii) Bilecik’te bulunduğunuÂÂ Bazı TanımlarDış ticaret haddi: İhracat birim değer endek- olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki TÜFE: Halkın en fazla kullanmış olduğu malsinin İthalat birim değer endeksine bölünmesi oranıdır ve hizmetlerin ortalama fiyat artışıdırile bulunur İşsizlik oranı: İş bulamayan nüfusun toplam Tüketici güven endeksi: Tüketicilerin ekono-İhracat birim değer endeksi: İhracatın birim işgücüne oranıdır mideki bekleyişlerini belirleyen bir ölçüttürdeğerlerinde meydana gelen değişimdir İşveren girişim: Herhangi bir referans yılda en Sanayi üretim endeksi: Sanayi üretimindeİstihdam oranı: Çalışan insan sayısının, ça- az bir ücretli çalışanı ile aktif olan girişimleri meydana gelen artış ya da azalışı ifade ederlışabilir yaştaki insan sayısına bölünmesiyle ifade ederbulunan orandır ÜFE: Genel olarak üreticilerin girdilerindeki İthalat birim değer endeksi: İthalatın birim ortalama fiyat artışıdırİşgücüne katılma oranı: İşgücünün kurumsal değerlerinde meydana gelen değişimdir BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 16

NOTLAR BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 17

NOTLAR BEBKA • Ekonomi Göstergeleri 18

www.bebka.org.tr

www.bebka.org.trYeni Yalova Yolu 4.Km Buttim İş Merkezi ButtimPlaza Kat 6 16250 Osmangazi/Bursa TÜRKİYETelefon 0224 211 13 27 • Faks 0224 211 13 29