บทที่3-4

มรูเ้ ร่ืองการบาํ รุงรกั ษา ะการเดนิ สายฯ 50

Prevention is be การบาํ รุงรกั ษาคอื อะไร? คอื การกระทาํ ท่ผี สมผสานกนั ทงั้ ด จดั การ ในอนั ทจ่ี ะคงไวซ้ ่ึงสภาพข ฟ้ื นฟูสภาพของอุปกรณ์ ใหอ้ ยู่ใน ตามทต่ี อ้ งการ และมคี วามปลอดภ สายไฟฟ้ าและก

etter than cure ดา้ นเทคนิคและการ ของอุปกรณ์ หรือเพ่ือ นสภาพทจ่ี ะทาํ งานได ้ ภยั เทคนิ ค การ จดั การ การเดินสายฯ การบาํ รุงรกั ษา 51

Produ Environment ประโยชน จากการบาํ Morale Safety การตรวจสอบและบาํ รุงรกั ษาระบ

uction Quality Delivery นท์ ่ไี ด ้ ารุงรกั ษา Cost 52 บบไฟฟ้ า โดย...ลอื ชยั ทองนิล

เทคนิคการ Preventive Maintenance Breakdown ชนิ ดข Maintenance บาํ รุง การตรวจสอบและบาํ รุงรกั ษาระบ

รบาํ รุงรกั ษา Maintenance Prevention ของการ Total งรกั ษา Productive Maintenance บบไฟฟ้ า โดย...ลอื ชยั ทองนลิ 53

Preventive Mai การตรวจสอบและบาํ รุงรกั ษาระบ

intenance (PM) บบไฟฟ้ า โดย...ลอื ชยั ทองนิล 54

PM ตอ้ งเต การเตรียมการแล เตรยี มการ หาขอ้ ม วางแผน วธิ ี ตรวจสอบ Visual In Measu สายไฟฟ้ าและก

ตรียมการ ละวธิ ตี รวจสอบ มูล และ ทาํ การตรวจสอบ นตรวจสอบ ตรวจสอบตาม nspection ตาราง urement การเดนิ สายฯ 55

การเตรียมการ...ขอ้ มูลท ขอ้ มูลท่ตี อ้ งมเี กบ็ ไวท้ ่หี น่ว วธิ ตี รวจสอบและทดสอบอุปกร สาํ เนารายงานการตรวจสอบ Single Line & Schem บนั ทกึ Name Plate ทส่ี สายไฟฟ้ าและก

ท่จี าํ เป็ น 56 วยตรวจสอบ รณท์ งั้ หมด บครงั้ ก่อน matic Diagram สมบูรณท์ งั้ หมด การเดนิ สายฯ

ประวตั เิ คร่อื งจกั ร ช่ือ/ชนิด ………………………. หมายเลข………...… ขอ้ มูลบน Name plate ……………………………………………… บาํ รงุ รกั ษาทกุ …………...…..เดอื น เคร่อื งมือท่ใี ช้ 1……………………………..……….………………... 2………………………………………………….……. ขอ้ ปฏบิ ตั เิ ก่ยี วกบั ความปลอดภยั …………………………………… ………………………………………………………………………………… เงอ่ื นไขเชิงปรมิ าณ (คา่ ท่วี ดั ไดต้ อ้ งไม่ตาํ่ กวา่ 30 kV) ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ าน………………………………………………… ………………………………………………………………..……………… ………………………………………………………………..……………… ประวตั กิ าร วนั เดือน ปี รายกา สายไฟฟ้ าและก

รหรอื อปุ กรณ์ต่างๆ สถานท่ตี ง้ั ……………….…………วนั ท่ตี ดิ ตง้ั …….……….. ………………………………………………………………………. จาํ นวนคน-ชวั่ โมงท่ใี ช้ ………………M.H อะไหลท่ ่ใี ช้ 1……………………………………………… 2…………………………….……………..…. ………………………………………….……………………….. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………….. ……………………………………………….……..………………… ………………………………………………..……..…………..…… รบาํ รงุ รกั ษา ารบาํ รุงรกั ษา ผูบ้ าํ รงุ รกั ษา การเดินสายฯ 57

ทาํ การตรวจสอบ…ขนั้ ตอนก 1. สาํ รวจและจดั ทาํ รายช่ืออุปกรณ เช่น แบบไฟฟ้ า และคู่มอื การบาํ ร 2. แบง่ กลุ่มและเรียงลาํ ดบั ความส 3. จดั ทาํ วธิ กี ารตรวจสอบฯ จุดสาํ ค (Critical) ท่ตี อ้ งตรวจสอบฯ รวม 4. จดั ทาํ ใบรายการบาํ รุงรกั ษา ตา ...คาํ แนะนําของผูผ้ ลติ และจากค ระดมสมอง) สายไฟฟ้ าและก

การตรวจสอบและทดสอบ ณท์ งั้ หมด และจดั เตรียมขอ้ มูล รุงรกั ษา สาํ คญั ของอุปกรณ์ คญั และอุปกรณส์ าํ คญั มทงั้ อุปกรณท์ ่มี ผี ลต่อระบบอ่นื ารางเวลาการบาํ รุงรกั ษา (ไดจ้ าก ความชาํ นาญ ประสบการณ์ การเดนิ สายฯ 58

ขนั้ ตอนการตรวจสอบและท 5. เตรียมความรูใ้ หพ้ นกั งาน (วธิ ตี ตดิ ต่อกรณีฉุ กเฉิน) 6. จดั เตรียมอุปกรณแ์ ละเคร่ืองม 7. ทาํ การตรวจสอบและทดสอบ โ 8. สรุปผล วเิ คราะห ์ และรายงาน 9. บาํ รุงรกั ษาตามความจาํ เป็ น สายไฟฟ้ าและก

ทดสอบ ตรวจสอบ Safety, บุคคลท่ี มอื โดยใช ้ Check List น รวมทงั้ แกไ้ ขปรบั ปรุง การเดนิ สายฯ 59

การจดั การหลงั การต บนั ทกึ ผล วเิ คราะ การตรวจสอบ 60 สายไฟฟ้ าและการเดนิ สายฯ

ตรวจสอบและทดสอบ ะหผ์ ล • ทาํ การบาํ รุงรกั ษา • หรือเมอ่ื พบส่ งิ ผดิ ปกติ 0 แต่ยงั ใชง้ านไดอ้ ยู่ให ้ ตดิ ตามการใชง้ าน หรือ ใชเ้ คร่ืองมอื วดั เพ่ ิมเตมิ

ตวั อย่างการวดั และก ทดสอบฉนวนไฟฟ้ า (แหง้ ข Insulation power factor ตรวจวดั ความรอ้ น ตรวจวดั ความตา้ นทานการตอ่ Contact Resistance ตรวจวดั Gas ในน้ํามนั สายไฟฟ้ าและก

การทดสอบทางไฟฟ้ า ของเหลว) อลงดิน 61 การเดนิ สายฯ

ตวั อย่างตารางการบนั ทกึ ค่า

Insulation resistance 62

ตวั อย่าง ตารางการตรวจสอบและบาํ  รายการ สภาพสถานท่ตี ดิ ตง้ั มีสง่ อน่ พ้นื ท่วี า่ งเพอ่ื ปฏบิ ตั งิ าน กรณี ต ใชไ้ ดด้ พ้นื ท่วี การระบายอากาศในตู ้ ตรวจช และช่องระบายแรงดนั ว่ายงั อ สายไฟฟว้ า่าแทลาํ ะงก

ารุงรกั ษาตู ้ LV & MV Switchgear การดาํ เนินการ นื ท่ไี ม่เก่ยี วขอ้ งอยู่หรอื ไม่ ฐานเอยี งหรอื ทรุด ตดิ ตง้ั ในหอ้ งตอ้ งตรวจการระบายอากาศว่า ดีหรอื ไม่ วา่ งโดยรอบเป็ นไปตามมาตรฐาน ช่องระบายอากาศ การระบายอากาศในตวั ตู ้ อยู่ในปกตหิ รอื ไม่ ตรวจช่องระบายความดนั งกาารนเดไนิ ดสด้ ายีหฯรอื ไม่ 63

พ้ืนท่วี ่างเพ่ือปฏบิ ตั งิ าน เช้ือเพลงิ สายไฟฟ้ าและก

การเดินสายฯ 64

โครงสรา้ งและสภาพ ตรวจส ทวั่ ไปของตู ้ กญุ แจ ความช ขว้ั ต่อสาย จุดตอ่ สาย อน่ื ๆ หลงั คา Cable terminator ตรวจจ รอ่ งรอ อกี ครง้ั รอ่ งรอ ความส สายไฟฟ้ า ตรวจส สายใน สายไฟฟ้ าและก

สภาพตวั ตู ้ ภายนอกและในตู ้ ฝาตูแ้ ละ จ ตรวจเสยี ง ควนั กล่นิ การสนั่ สะเทอื น ช้ ืน ความสะอาด สนิม ฝ่ นุ หยากไย่ และ ตูท้ ่ตี ดิ ตง้ั ภายนอกอาคาร ตรวจสภาพ า ผนงั ยงั กนั ฝนไดด้ ีและไม่เป็ นสนิม จุดตอ่ สายทง้ั หมดวา่ หลดุ หลวม และมี อยของความรอ้ นสูงหรอื ไม่ และขนั ใหแ้ น่น ง (ตรวจวดั อณุ หภมู ิขณะจา่ ยไฟ) อยการเกดิ corona การหลดุ หลวมของเทป สะอาด รอยรา้ ว การต่อลงดินของชิลด์ิ สภาพสายไฟฟ้ า และอปุ กรณ์การเดิน นตูแ้ ละสว่ นท่เี ขา้ ตู ้ 65 การเดินสายฯ

สายไฟฟ้ าและก

การเดินสายฯ 66

สภาพภายนอก และภายในตู ้ สายไฟฟ้ าและก

การเดนิ สายฯ 67

ดว้ ยความ ลอื ชยั ท สายไฟฟ้ าและก

THE END มปรารถนาดี ทองนิล การเดนิ สายฯ 68

รปู ท่ี 4.1 แสดงค้อนเดนิ สายไฟ วิธกี ารใชแ้ ละบารุงรักษา 1. ดแู ลบารงุ รักษาใหส้ ะอาดอยเู่ สมอ 2. รกั ษาหวั ค้อนใหเ้ รยี บสม่าเสมอกนั 3. ค้อนทีช่ ารุดหา้ มนามาใชง้ านอีก 4. อยา่ ใช้คอ้ นงดั เกินกาลงั จะทาให้ด้ามค้อนหักได้ 2. คอ้ นหงอน (Hammer) ใช้สาหรบั ตอกตะปูทว่ั ไปทไ่ี มส่ ามารถใช้ค้อนเดินสายไฟได้ ทาดว้ ยเหลก็ ดา้ นหน้าเรยี บ ดา้ นบนเป็นหงอนใช้สาหรบั ถอนตะปู ด้ามจับเปน็ ไมห้ รือ PVC. รูปท่ี 4.2 แสดงค้อนหงอน วิธกี ารใชแ้ ละบารงุ รกั ษา 1. ดูแลบารุงรักษาให้สะอาดอยู่เสมอ 2. รักษาหัวค้อนให้เรยี บสม่าเสมอกนั 3. ค้อนท่ีชารุดหา้ มนามาใชง้ านอีก 4. อย่าใช้ค้อนงัด เกนิ กาลังจะทาใหด้ ้ามค้อนหักได้ 3. คีม (Plier) เป็นเครื่องมือทชี่ า่ งไฟฟา้ มคี วามจาเป็นต้องใชใ้ นการปฏบิ ัตงิ านทางไฟฟ้า ลกั ษณะของคมี ที่ ดีจะตอ้ งมฉี นวนหุม้ ที่หนาและมดิ ชิดเพื่อความปลอดภยั ในการปฏิบตั งิ าน คมี สาหรับงานไฟฟ้าสามารถแบ่งออกได้ เป็น 4 ลกั ษณะ คือ 3.1 คีมตัดและปอกสายไฟใช้สาหรับตดั สายไฟ,ปอกสายไฟ มีขนาดไม่ใหญ่มากนัก การ เลือกใช้งานควรเลอื กให้เหมาะสมกบั ลักษณะของงานจะมีจาหนว่ ยในทอ้ งตลาดทวั่ ไปมีทั้งราคาต่าสุดจนถึงราคาสูง ซง่ึ จะขนึ้ อย่กู ับยห่ี ้อและคุณภาพ

รูปที่ 4.3 แสดงคีมตดั และปอกสายไฟ 3.2 คมี ปากจระเข้ เป็นคมี ท่สี าคญั สาหรับช่างไฟฟา้ เพราะมปี ระโยชนห์ ลายอย่าง เช่น ตดั สายไฟ, จับ สายไฟ, ขันน๊อต, บดิ สายสาหรบั การต่อสายไฟฟา้ จับหัวนอ๊ ต ฯลฯ รูปที่ 4.4 แสดงคีมปากจระเข้ 3.3 คมี ปากยาว ลกั ษณะของคมี ปากจะยนื่ ยาวเรียวแหลม เหมาะสาหรบั การใชง้ านจับวัสดุและอุปกรณท์ ่ี แคบ ๆ ได้ดี คีมปากยาว สามารถตัดสายไฟจับน็อตตวั เล็ก ๆ จับสายไฟหรือบิดสายไฟได้เหมือนกบั คมี ปากจระเข้ แต่ควรคานงึ ถงึ ลักษณะของงานที่ปฏบิ ตั ดิ ว้ ย รูปท่ี 4.5 แสดงคมี ปากยาว 3.4 คมี ตดั , ปอกสายและยา้ หวั ใช้สาหรบั ตดั สายไฟ ปอกสายไฟ และยา้ สายไฟ ลักษณะของคมี จะใช้งาน กบั สายไฟชนดิ ที่มีขนาดไม่ใหญ่มากนัก เช่น สายสาหรบั งานอเิ ลคทรอนิกส์ และงานเดินสายไฟยานยนต์ แต่คีม ชนดิ น้ีสามารถใช้กับงานไฟฟา้ ในฟารม์ ได้ซงึ่ ขึ้นอยู่กบั ลกั ษณะของงาน รูปที่ 4.6 แสดงคมี ตดั , ปอกสายไฟและยา้ หัว

วธิ กี ารใชแ้ ละบารงุ รกั ษา 1. เมือ่ เลกิ ใช้งานต้องทาความสะอาดเสมอ 2. กอ่ นเกบ็ ควรชโลมน้ามันกันสนมิ 3. อย่าเก็บไวใ้ นทช่ี ืน้ จะทาให้เกิดสนมิ ได้ง่าย 4. ก่อนใช้ควรตรวจดฉู นวนหุ้มให้เรยี บรอ้ ย ถ้าชารดุ รีบซอ่ มทันที ถา้ ไมแ่ น่ใจไม่ควรใช้งาน จะทา ให้เกิดอันตรายได้ 5. เลือกใชค้ มี ใหเ้ หมาะสมกับงาน 4. ไขควง (Screw Driver) เป็นเคร่อื งมอื ทจี่ าเปน็ สาหรบั ช่างไฟฟา้ อีกประเภทหนึ่ง ใช้สาหรบั ถอด ประกอบตดิ ตงั้ อุปกรณ์ไฟฟา้ ภายในฟารม์ หรือบา้ นพัก เชน่ ตอ่ ฟิวส์, ประกอบดวงโคม, ซ่อมแซมสวิทซ์ปลก๊ั ถอดตะปูเกลียว ฯลฯ ไขควงส่วนมากจะทาดว้ ยเหล็กเหนียว สว่ นปลายหรือปากจะชุบแขง็ ด้ามเปน็ พลาสติก หรอื ยาง สามารถแบ่งได้หลายประเภทตามลักษณะท่ีใชง้ านคอื 4.1 แบบใชง้ านไฟฟา้ ท่ัวไป (Standard type) เป็นแบบธรรมดาทั่วไป มหี ลายขนาดตั้งแต่ขนาดเล็กถงึ ขนาดใหญ่ สนั้ ยาว แตกต่างกนั ตามลกั ษณะของงาน ส่วนด้านปลาย (ปาก) ของไขควงมี 2 ลักษณะ คือ ปลายแบน (ปากแบน) หรอื ปลายแฉก (ปากแฉก) รูปท่ี 4.7 แสดงไขควบแบบใชง้ านไฟฟ้าท่วั ไป (ธรรมดา) 4.2 ไขควงแบบออฟเซต (Offset type) มีลกั ษณะงอเปน็ มมุ ฉากมีท่จี ับตรงกลาง เหมาะในการใช้งาน ที่จากดั ซ่งึ ไขควงธรรมดาใชไ้ ม่ได้ รปู ที่ 4.8 แสดงไขควงแบบออฟเซต 4.3 ไขควงวดั ไฟ เป็นไขควงสาหรับทดสอบวงจรไฟฟา้ หรือ ใชถ้ อด-ประกอบวัสดุอุปกรณไ์ ฟฟา้ ทม่ี ี ขนาดเล็กใช้แรงขันไม่มาก จะมีอยู่ 2 ลกั ษณะ คอื แบบธรรมดามีหลอดไฟอยู่ทดี่ า้ ม และแบบตัวเลขหรอื แบบ ดิจติ อล

รปู ท่ี 4.9 แสดงไขควงวดั ไฟ วิธกี ารใช้และบารงุ รักษา 1. อย่าใชไ้ ขควงงัดแทนสกดั อาจทาใหห้ ักงอได้ง่าย 2. อยา่ ใช้ด้ามไขควงแทนค้อน 3. เมอื่ ชารดุ ควรซ่อมทันที 4. เลอื กใช้ให้ถูกหรือเหมาะสมกบั งานที่ปฏิบัติ 5. ควรเลอื กใชไ้ ขควงทีม่ ีฉนวนหุม้ หนาแขง็ แรงเหมาะกับงานไฟฟา้ 6. เมือเลอื กใชง้ านควรทาความสะอาด เก็บเขา้ ที่ใหเ้ รยี บร้อย 5. มีดคดั เตอร์ (Cutter) ใชส้ าหรบั ปอกฉนวนของสายไฟฟ้า ตัด หรือบากวสั ดอุ ปุ กรณ์ไฟฟา้ หรอื ทา ความสะอาดสายไฟฟา้ รูปท่ี 4.10 แสดงมีดคัดเตอร์ วธิ ีการใช้และบารุงรักษา 1. หลังใชง้ านเสรจ็ เชด็ ทาความสะอาด เก็บในทไี่ มช่ ื้นเพ่ือปอ้ งกนั การเกิดสนิม 2. การใชม้ ีดปอกสายไฟควรทามมุ 45 องศา กบั สายไฟลกั ษณะเดียวกบั การเหลาดินสอ 3. อยา่ กดมดี ใหล้ ึกมากจนเกินไปเพราะใบมดี อาจตดั ลวดทองแดงภายในเสียหายได้ 6. เครื่องเจาะ สาหรับเจาะรูเพอื่ ยึดวัสดุอปุ กรณ์ไฟฟ้าด้วยน๊อตหรอื สกรู หรือเจาะรวู สั ดอุ ุปกรณ์ไฟฟา้ ต่าง ๆ ทไี่ ม่สามารถเจาะด้วยเครอ่ื งมือทว่ั ไปได้เครือ่ งเจาะสามารถแบง่ ได้หลายชนิด แต่ละชนิดจะเหมาะสมกับการ ใช้งานท่ตี ่างกัน ดังน้ี

6.1 เหลก็ หมาด หรือ เหลก็ แหลม ใชส้ าหรบั เจาะวสั ดุอ่อน ๆ บาง ๆ รูปท่ี 4.11 แสดงเหลก็ หมาด 6.2 เหล็กสกดั มีลกั ษณะเหมือนสิ่ว ใชส้ าหรบั สกดั ปูน,หรือเหลก็ เพอื่ ตดิ ตง้ั วสั ดุอปุ กรณ์ไฟฟา้ รปู ที่ 4.12 แสดงเหล็กสกัด 6.3 บดิ หลา่ ใช้สาหรบั เจาะงานที่สว่านไฟฟา้ เจาะไมส่ ะดวก หรอื เจาะงานที่ไมแ่ ขง็ แรงมากนัก เช่น แผงไม้ หรอื แปน้ ไม้ รปู ที่ 4.13 แสดงบิดหลา่ 6.4 สวา่ นไร้สาย ลักษณะการทางานเหมือนกับสว่านไฟฟา้ ท่วั ไปไม่มสี ายไฟใช้ไฟฟ้าจากแบตเตอรี่ (สามารถชาร์จระบบไฟฟา้ ได้)ใชส้ าหรับเจาะวสั ดอุ ุปกรณ,์ ขนั นอ๊ ตตะปเู กลยี ว เหมาะกบั งานเจาะทใ่ี ช้กาลังเจาะไม่ มาก รปู ท่ี 4.14 แสดงสว่านไร้สาย

6.5 สว่านไฟฟา้ สาหรับงานเจาะทั่วฯไป เชน่ เจาะวสั ดุอุปกรณ,์ เจาะผนงั ปนู -ไม้ ใช้ไฟฟา้ 220 โวลต์ กระแสสลับ บางรนุ่ สามารถปรบั ระดับหรือเลือกการใชง้ านได้ รปู ท่ี 4.15 แสดงสว่านไฟฟา้ วิธีการใช้และบารงุ รกั ษา 1. เลอื กใช้เครอื่ งเจาะใหถ้ ูกชนิดและลักษณะของงาน 2. ใชเ้ สรจ็ แล้วทาความสะอาดชโลมน้ามันกันสนิมก่อนเกบ็ 3. ขันดอกสว่านใหแ้ นน่ กอ่ นใช้งาน 4. เลอื กดอกสว่านใหถ้ ูกต้องกับลกั ษณะของงาน 5. ขณะเจาะอย่าให้ดอกสวา่ นร้อนเกินไป 6. การเจาะดว้ ยสวา่ นไฟฟ้าไม่ควรล๊อกปุ่มกดสวทิ ซ์และต้องระมดั ระวงั เป็นพิเศษ 7. กอ่ นทาการเจาะปรับสวิทซ์เลือกใชง้ านให้ถูกต้อง 7. ตลบั เมตร (Measurements tape) ใช้สาหรบั การวดั ระยะต่าง ๆ ในการติดตัง้ วสั ดุอุปกรณ์ไฟฟา้ หรือ วัดระยะเพื่อคานวณหาปริมาณจานวนสายไฟ รูปท่ี 4.16 แสดงตลบั เมตร วิธกี ารใช้และบารงุ รกั ษา 1. ทาความสะอาดหลังใชง้ าน 2. ระวงั อย่าให้ตกหล่น 3. อย่าดึงตลบั เมตรเกดิ ความยาวที่กาหนด

8. เล่อื ย (Saw) เลือ่ ยมหี ลายแบบหลายชนดิ ทั้งขนาดและรปู ร่างสาหรบั งานช่างไฟฟ้า เลอื่ ยที่เหมาะสม ควรเป็นเล่ือยฟนั ละเอยี ด สาหรับการเลื่อยหรอื บากวสั ดอุ ุปกรณ์ เชน่ เล่อื ยเหลก็ รปู ที่ 4.17 แสดงเลื่อย วธิ กี ารใชแ้ ละบารงุ รักษา 1. อย่าปล่อยให้ฟันเล่อื ยเปยี กน้า 2. เก็บไว้ในที่แหง้ ไม่ชนื้ เลกิ ใชง้ านชโลมนา้ มันกนั สนมิ 3. อย่างวางเลื่อยท่ีมแี ดดร้อนจดั หรือใกลค้ วามร้อน 4. ใช้เล่อื ยให้ถูกต้องกับลักษณะของงาน 9. หัวแรง้ บดั กรี ใชส้ าหรับบัดกรสี ายไฟตรงรอยต่อให้เรยี บสมา่ เสมอหวั แรง้ บัดกรมี ี 2 ชนิด คอื หัวแร้งธรรมดา (เผาด้วยเตา) ใช้สาหรับงานบดั กรขี นาดใหญ่ เชน่ รางนา้ ฝน เป็นต้นและอีกประเภท คือ หวั แรง้ ไฟฟา้ เหมาะสาหรบั งานไฟฟา้ ใช้ความร้อนไม่มาก เพราะมีความสะดวกและใช้สาหรบั งานเลก็ ๆ ในการ ซอ่ มแซมวัสดุอปุ กรณ์ไฟฟ้า รูปท่ี 4.18 แสดงหัวแรง้ บัดกรี รปู ท่ี 4.19 แสดงตะก่วั บดั กรี วธิ ีการใช้และบารุงรกั ษา 1. สว่ นท่จี ะบดั กรีตอ้ งขูดทาความสะอาดเสียก่อน 2. เวลาบดั กรีตอ้ งจบั หวั แรง้ ให้แน่นคงท่ี 3. ควบคมุ อย่าให้หัวแรง้ บัดกรรี อ้ นจดั เกนิ ไป 4. รักษาปลายของหวั แร้งให้สะอาดอย่เู สมอ 5. เมอื่ ใชง้ านเสร็จแลว้ ตอ้ งจุ่มน้ากรดเจือจางแล้วจึงเกบ็ เข้าท่ี

10. บกั เตา้ ตีเส้น ใช้สาหรบั วางแนวตีเสน้ ในการเดินสายไฟฟ้าซง่ึ ช่างไฟฟ้าใชง้ านได้สะดวกรวดเร็ว กวา่ เคร่อื งมอื ตเี สน้ ประเภทอืน่ ๆ และเสน้ ที่ได้มีความคม ตรง สวยงาม รูปท่ี 4.20 แสดงบักเต้าตีเส้น วิธีการใชแ้ ละบารงุ รักษา 1. เกบ็ บักเตา้ ไว้ในท่แี หง้ ไมช่ ื้นเพราะความชนื้ มผี ลตอ่ ผงฝุ่นสี 2. ระวงั อย่างให้บักเต้าตก หล่น 3. เปลี่ยนผงฝุ่นสเี ป็นประจากรณีเส้นไมค่ มชดั 11. สปรงิ ดัดท่อ ใชท้ าหรบั ดดั ท่อ PVC. สาหรบั รอ้ ยสายไฟ กรณีการเดินสายไฟฟา้ แบบใช้ท่อรอ้ ยสายไฟ (แบบปดิ ) จะมหี ลายขนาดตามขนาดของทอ่ ร้อยสายไฟ เช่น 20 มลิ ลิเมตร 25 มลิ ลเิ มตร รปู ท่ี 4.21 แสดงสปริงดัดท่อ วธิ ีการใชแ้ ละบารงุ รักษา 1. เลือกใชข้ นาดสปริงดดั ทอ่ ใหเ้ หมาะสมกบั ขนาดของท่อ 2. ใชง้ านเสร็จแล้วทาความสะอาดชโลมนา้ มันกันสนมิ 3. ไมค่ วรวางสปริงดัดทาในที่ชนื้ 12. เครอ่ื งมือวัดไฟฟา้ ใช้สาหรบั วดั ค่าทางไฟฟา้ ตา่ ง ๆ มหี ลายชนิด เชน่ โวลต์มเิ ตอร์ แอมมิเตอร์ มลั ติ มิเตอร์ แตเ่ ครื่องมือทเี่ หมาะสมกับงานชา่ งไฟฟา้ มากทสี่ ุด คอื มัลติมเิ ตอร์ เพราะ ผใู้ ช้สามารถเลอื กวดั ค่าทางไฟฟา้ ได้หลายอยา่ ง เชน่ ค่ากระแสไฟฟ้า ค่าแรงดันไฟฟา้ คา่ ความตา้ นทานไฟฟ้า มัลติ มเิ ตอร์ประกอบเปน็ เคร่ืองมือชนิ้ เดยี วกนั โดยสามารถปรับปุม่ เลอื กใช้งานได้

รูปท่ี 4.22 แสดงมลั ตมิ ิเตอร์ (Millimeter) วสั ดอุ ุปกรณไ์ ฟฟา้ ในฟารม์ การติดตง้ั ระบบไฟฟา้ ในงานฟาร์ม หรอื ที่พกั อาศัยน้นั ผู้ปฏิบตั งิ านจะต้องมีความรู้ และทักษะในการ เลอื กใช้ จาแนกชนดิ ลกั ษณะการใช้งานและบารงุ รกั ษาของวสั ดอุ ปุ กรณ์ไฟฟา้ พน้ื ฐาน ซึง่ มีอยหู่ ลายรปู แบบ หลาย ราคาแล้วแต่จะเลือกมาใชง้ านตามสภาพกาลงั เงิน วัสดอุ ุปกรณ์พน้ื ฐานของไฟฟา้ ในงานฟาร์ม หรือท่ัวไปทีส่ าคญั จาแนกไดด้ ังน้ี 1. สายไฟฟ้า เปน็ ตัวนากระแสไฟฟา้ ให้ไหลไปยังอุปกรณ์ไฟฟ้าโดยทั่วไปจะมอี ยู่ 2 ประเภท คือ สายไฟฟา้ ชนิดสายเปลอื ย และสายไฟฟา้ ชนดิ หุม้ ฉนวน แต่สาหรบั ไฟฟา้ ในงานฟาร์ม หรอื ท่พี ักอาศัยจะใชเ้ ฉพาะสายไฟฟ้า ประเภทหุ้มฉนวนและสามารถแยกประเภทตามลักษณะการใชง้ านดงั นี้ 1.1 สายไฟฟ้าชนิด VAF เป็นสายไฟฟา้ ชนิดหุ้มฉนวนP.V.C. (poly Vinyl chloride) 2 ช้นั ภายนอกเป็นฉนวนสขี าว ภายในมีลวดตัวนา 2 หรอื 3 เสน้ หุ้มด้วยฉนวน P.V.C. อกี ช้ันหน่งึ มีขนาดมาตรฐานที่ใช้ ทัว่ ไปหลายขนาดดว้ ยกนั ขึน้ อยูก่ บั ความเหมาะสมกับการใชง้ าน เช่น 2 x1.0 mm2 , 2 x 1.5 mm2, 2 x 4 mm2 , 2 x 6 mm2 , 3 x 1.5 mm2, 3 x 2.5 mm2 สายไฟฟ้าประเภทน้ีเหมาะสาหรบั การเดินสายไฟฟา้ ในอาคารแบบ เปดิ (ใช้เข็มขดั รดั สาย) รูปท่ี 4.23 แสดงสายไฟฟ้า VAF 1.2 สายไฟฟา้ ชนิด THW เป็นสายไฟฟ้าชนดิ หุม้ ฉนวนดว้ ย P.V.C. ช้นั เดยี ว ภายในมลี วดตวั นา ทองแดงเสน้ เดียวเหมาะสาหรบั การเดนิ สายไฟในอาคารแบบปิด (เดินภายในท่อ) มหี ลายขนาดและมีหลายสี สามารถเลอื กใช้ใหเ้ หมาะสมกับการใช้งาน เช่น

รูปท่ี 4.24 แสดงสายไฟฟ้า THW 1.3 สายไฟชนิด VFF เปน็ สายไฟฟา้ ชนิดห้มุ ฉนวนดว้ ย P.V.C. ลักษณะภายใน มีลวดทองแดง ขนาดเล็กหลายเส้นแยก 2 ชดุ หุ้มดว้ ยฉนวน P.V.C. ช้นั เดียว สามารถมว้ นเก็บได้ง่ายเหมาะสาหรับการใช้งาน ชัว่ คราว มหี ลายขนาด ตามลักษณะการใช้งาน เช่น 2 x 1.0 mm2, 2 x 1.5 mm2, 2 x 2.5 mm2 รปู ท่ี 4.25 แสดงสายไฟฟา้ VFF 1.4 สายไฟฟ้าชนดิ VCT เปน็ สายไฟฟ้าชนดิ ห้มุ ฉนวน P.V.C. ลกั ษณะภายในมีลวดตวั นาทองแดง ขนาดเลก็ ๆ รวมกันแลว้ หุ้มฉนวน P.V.C. ช้นั แรก (ภายในอาจจะเป็นลวดทองแดง 2 ชดุ 3 ชดุ หรอื 4 ชดุ ) ชั้นนอกหุ้มด้วยฉนวน P.V.C. อีกชน้ั หนึง่ มหี ลายขนาดข้ึนอยูก่ บั ลักษณะการใช้งาน เช่น 2 x 1.5 mm2, 3 x 1.5 mm2, 2 x 2.5 mm2 , 2 x 4 mm2 , 3 x 1.5 mm2, 3 x 2.5 mm2 , 3 x 4 mm2 , 4 x 2.5 mm2 , 4 x 1.5 mm2 ฯลฯ รูปที่ 4.26 แสดงสายไฟฟ้า VCT 2. เข็มขดั รัดสายไฟ ใชส้ าหรับการเดนิ สายไฟฟ้าในอาคารแบบเปิด ปัจจุบันนิยมใชม้ าก เพราะเรียบสนิท เป็นระเบยี บมีความสวยงาม เขม็ ขัดรัดสายทาดว้ ยอลูมิเนียม ตรงกลางมีรู อาจจะมี 1 – 2 รู ข้ึนอยู่กับขนาดของเข็ม ขดั เขม็ ขดั รัดสายไฟมีขนาดเบอรแ์ ตกตา่ งกนั มตี งั้ แต่เบอร์ 0 ถึงเบอร์ 6 สามารถเลือกใช้งานได้ใหเ้ หมาะสมกบั ขนาด ของสายไฟฟ้าชนิด VAF

รปู ท่ี 4.27 แสดงเข็มขัดรัดสายไฟ 3. ตะปู ใช้สาหรับตอกยึดเข็มขัดกบั ผนงั เพื่อเดินสายไฟฟา้ ตะปูท่ีใชส้ าหรบั การเดนิ สายไฟฟา้ มีอยู่ 2 ชนิด คอื 3.1 ตะปู ตอกผนังไม้ เปน็ ตะปคู วามยาว 1/2 นว้ิ ทาดว้ ยเหลก็ ออ่ น 3.2 ตะปู ตอกผนงั คอนกรีต เป็นตะปู ความยาว 3/4 นิว้ ทาดว้ ยเหลก็ แขง็ รูปท่ี 4.28 แสดงตะปูสาหรับเดนิ สายไฟฟา้ 4. สวิทช์ตดั ตอน (Cut- out ) หรือสะพานไฟ ทาหน้าที่ตัดต่อกระแสไฟฟ้าและในบางประเภทสามารถ เปน็ อุปกรณ์ปอ้ งกันความบกพรอ่ งในการทางานของระบบไฟฟา้ ในวงจรได้ สะพานไฟทีใ่ ชใ้ นฟาร์ม หรืออาคาร บ้านเรอื นจะติดตั้งบนแผงควบคุมระบบไฟฟา้ หรือบางลักษณะงานอาจจะใชส้ าหรบั การควบคมุ วงจรกาลงั เช่น ปมั๊ น้า แอร์ เครื่องทานา้ อุน่ ฯ ลฯ สวิทชต์ ัดตอนมหี ลายประเภทและลักษณะ สามารถเลอื กใช้ใหเ้ หมาะสมกับการใช้ งานดงั น้ี 4.1 สวิทชต์ ดั ตอนแบบธรรมดา ทาดว้ ยกระเบื้องเคลือบ ภายในติดต้ังฟิวสก์ า้ มปูหรือ ฟวิ ส์เสน้ ลวด เพ่ือป้องกนั ระบบไฟฟา้ บกพร่องหรือลดั วงจร การทางานโดยวิธกี ารยกขน้ึ -ยกลง 4.2 สวทิ ช์ตดั ตอนแบบก่ึงอัตโนมัติ โครงสรา้ งทาดว้ ยกระเบ้ืองเคลือบมฝี าปดิ พลาสติกแข็งครอบ ภายในมีวงจรควบคุม มีป่มุ กดทาใหต้ ่อวงจรไฟฟา้ ได้ กรณีไฟฟ้าลัดวงจรปุม่ ถูกดนั ข้นึ โดยอัตโนมัติ 4.3 สวทิ ช์ตดั ตอนแบบอัตโนมัติ โครงสร้างภายในประกอบดว้ ย วงจรอเิ ลคทรอนิกส์ ควบคมุ การ ทางานทเ่ี รยี กว่า เซอร์กติ (Circuit) มหี ลายลักษณะให้เลือกใช้งาน เช่น เบรกเกอร์ เซอรก์ ติ เบรกเกอร์ ปจั จุบันเปน็ ท่นี ิยมใชม้ ากท่ีสุดเพราะระบบการทางาน มคี วามปลอดภยั มากท่ีสุดกรณเี กดิ ความบกพร่องของระบบ ไฟฟ้าการทางานโดยวิธีการโยกปุม่ on เพือ่ ตอ่ วงจรและ off เพือ่ ตัดวงจร

รปู ท่ี 4.29 แสดงสวทิ ชต์ ดั ตอนประเภทต่าง ๆ 5. ฟวิ ส์ (Fuse) เป็นอปุ กรณป์ ้องกนั ตดั กระแสไฟฟ้าจากระบบกรณีเกดิ ความบกพรอ่ งของระบบไฟฟา้ เชน่ ไฟฟ้าลดั วงจร หรอื กระแสไฟฟา้ เกินกาลังของระบบ ฟวิ ส์เป็นตวั นาไฟฟ้าจะขาดหรอื ละลายทันทเี ม่ือมี กระแสไฟฟ้าไหลผ่านเกนิ กว่าขนาดของกระแสที่กาหนดตามพิกัดของฟวิ ส์ ฟวิ ส์เปน็ วัสดทุ ที่ ามาจากตะกั่วผสมกับ ดบี ุกซง่ึ มจี ดุ หลอมละลายต่า คุณสมบัติของฟิวสท์ ่ดี ี 1. เมือ่ มกี ระแสไหลเกิน 2.5 เทา่ ของฟวิ ส์ ฟวิ สจ์ ะขาดในเวลาจากดั โดยหวั -ท้ายของฟิวส์ไม่ขาดไป ด้วย 2. สามารถทนกระแสไหลผ่านตวั มนั ได้ 1.1 เทา่ ของขนาดทนกระแสของฟิวส์ เชน่ ฟิวส์ 10 แอมป์แปร์ ตอ้ งสามารถทนกระแสได้ 11 แอมป์แปร์ 3. การหลอมละลายของฟิวสต์ ้องไม่ทาใหเ้ กดิ ประกายไฟ หรือเปลวไฟซึ่งทาให้อุปกรณเ์ สียหายได้ ฟวิ ส์ท่ีมใี ชอ้ ยู่ในงานไฟฟ้าในบ้าน หรอื ในฟาร์มทว่ั ไปมหี ลายชนิดดังนี้ 5.1 ฟิวสเ์ ส้นลวด ลักษณะเหมือนเสน้ ลวดเปลอื ยใช้กับสิวทช์ตัดตอนแบบธรรมดาโดย ใชน้ ๊อตยึดหวั ท้ายของฟิวส์ ฟิวส์มขี นาดหลายขนาด เช่น 10A 15A 20A 25A ฯลฯ สามารถเลอื ก ใช้ให้เหมาะสมกบั ลักษณะของงาน รูปที่ 4.30 แสดงฟวิ สเ์ สน้ ลวด 5.2 ฟวิ ส์ก้ามปู ลักษณะคลา้ ยกับกา้ มปู ประกอบหรอื ตดิ ต้ังอยู่ในสวทิ ชต์ ัดตอนแบบธรรมดาเหมอื นกบั ฟวิ ส์เส้นลวด มขี นาดหลายขนาดเหมอื นกบั ฟิวส์เส้น

รปู ท่ี 4.31 แสดงฟวิ ส์กา้ มปู 5.3 ฟวิ สป์ ลก๊ั (Plug Fuse) มลี ักษณะคล้ายจุกกอ๊ ก ทรงกระบอก จะมเี สน้ ฟิวสบ์ รรจอุ ย่ภู ายใน กระบอกเคลือบเซรามิค (Ceramic) ปลายดา้ นหนึง่ ใหญก่ ว่าปลายอกี ดา้ นหนึง่ ภายในจะบรรจทุ ราย เวลาใชฟ้ วิ ส์ ตอ้ งใส่ลงในตลับฟิวส์ โดยวิธกี ารหมุนฝาครอบให้แน่น ตรงฝาครอบฟิวสจ์ ะมีชอ่ งดสู ภาพภายในของฟวิ สถ์ ้าเสน้ ฟวิ สข์ าด ป่มุ บอกสภาพของฟิวสจ์ ะหลดุ ออกจากหลอดฟิวส์ และสามารถมองเห็นได้ รูปที่ 4.32 แสดงฟิวส์ปลกั๊ 5.4 ฟิวสก์ ระบอก ลักษณะเปน็ รูปทรงกระบอกใชก้ ับสวิทชต์ ัดตอนก่อนเข้าแผงควบคมุ มหี ลายขนาด เชน่ 30A 60A 100A รปู ท่ี 4.33 แสดงฟิวสก์ ระบอก 5.5 ฟิวส์หลอด ลักษณะรูปทรงกระบอก เป็นหลอดไฟเบอร์ หรอื หลอดแก้วตรง หวั ทา้ ยเป็นโลหะปิด ภายในบรรจุเส้นฟิวส์ ส่วนใหญ่จะใช้สาหรับฟิวส์ของอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟา้ มหี ลายขนาด ข้ึนอยู่กบั ลักษณะของ อุปกรณ์ไฟฟ้า รูปท่ี 4.34 แสดงฟวิ สห์ ลอด