บทที่3-4

6. สวิทช์ไฟฟา้ (Switch) ทาหนา้ ที่ในการ ตัด- ต่อ วงจรไฟฟา้ โดยท่วั ไปจะใช้กับวงจรแสงสวา่ ง ภายใน บา้ นพกั หรือในฟาร์มทวั่ ไป มีหลายประเภทและหลายราคาขน้ึ อยู่กับความเหมาะสมการใชง้ าน เชน่ สวิทชท์ างเดีย, สวิทช์ 2 ทาง, สวิทช์ 3 ทาง รูปท่ี 4.35 แสดงสวทิ ชไ์ ฟฟา้ 7. ปลัก๊ (Plug) เปน็ อุปกรณ์ท่ีใชต้ อ่ กระแสไฟฟ้าไปยงั อุปกรณไ์ ฟฟ้า โดยท่วั ไปจะมี 2 ลักษณะ คอื ปล๊กั ตัวผู้ หรือเตา้ เสยี บ ลักษณะเป็นเดือย มขี าเสียบ 2-3 ขา และปลก๊ั ตัวเมยี หรอื เตา้ รับ ลกั ษณะเปน็ รู มี 2-3 รู เพ่ือรองรับเตา้ เสยี บ ปล๊กั มหี ลายชนิด สามารถเลือกใชไ้ ด้ตามความเหมาะสมของงาน รปู ที่ 4.36 แสดงปลก๊ั ประเภทต่าง ๆ 8. หลอดไฟฟา้ (Lamp) ทาหน้าทใ่ี หแ้ สงสวา่ งสาหรบั สถานที่ปฏิบัติงาน หรือที่อยู่อาศัย การติดตัง้ ระบบ ส่องสว่างควรคานงึ ถึงปจั จยั ต่าง ๆ ในการจัดแสง และส่ิงท่ีจาเป็นอยา่ งย่ิงน้ันกค็ ือการเลือกประเภทและชนดิ ของ หลอดไฟฟา้ โดยปกติทั่วหลอดไฟฟ้าไปแบง่ ออกไดเ้ ป็น 3 ประเภทคือ 8.1 หลอดไฟฟ้าชนดิ มีไส้ (Filament Lamp) เปน็ หลอดไฟฟ้าท่นี ิยมใชใ้ นรุน่ แรก ๆ หรือบางท่ีก็ เรียกว่าหลอดธรรมดา องค์ประกอบของหลอดประกอบด้วย หลอดแกว้ , ไส้หลอด, (ส่วนไสห้ ลอดทาจากทังสเตน) เส้นลวดทตี่ ่อเขา้ กับขั้วหลอด, ลวดยดึ ไสห้ ลอด,และกา้ นหลอดยึดไส้, ปัจจบุ ันนิยมใชไ้ มม่ ากนักเพราะใหก้ าลังส่อง สวา่ งน้อยกว่าหลอดประเภทอนื่ ในกรณีกาลงั วตั ตเ์ ท่ากนั มีจาหน่วยในทอ้ งตลาดมีหลายขนาด เช่น 40วัตต์ 60 วตั ต์ 80วตั ต์ 100วตั ต์ ฯลฯ อายกุ ารใชง้ านประมาณ 1000 ชว่ั โมง หลอดประเภทนีม้ อี ยู่ 2 ลกั ษณะ คือชนิด แบบเขยี้ ว และชนดิ แบบเกลียว

รปู ที่ 4.37 แสดงหลอดไฟฟ้าชนิดมีไส้ 8.2 หลอดไฟฟา้ ชนิดเรืองแสง (Fluorescent Lamp) หรอื เรียกว่า หลอดฟลูออเรสเซนต์หลอดไฟฟ้า ประเภทนี้มีประสิทธภิ าพสงู กวา่ หลอดไฟฟ้าธรรมดาถงึ 4 เท่า ใหแ้ สงสว่างทีเ่ ยน็ ตามากกว่า รวมทั้งอุณหภูมคิ วาม รอ้ นทเ่ี กิดข้นึ จากหลอดน้อยกว่า สว่ นประกอบที่สาคัญของหลอดประกอบดว้ ย 1) ตัวหลอด 2) ขว้ั หลอด 3) ไส้หลอด 4) สารบรรจภุ ายในหลอด เชน่ อารก์ อน และไอปรอท หลอดไฟฟ้าชนิดฟลูออเรสเซนตท์ ่ีจาหนว่ ยในท้องตลาดมีหลายลกั ษณะ เช่น หลอดฟลอู อเรสเซนต์ธรรมดา หลอดฟลอู อเรสเซนต์แบบวงกลม (32 วัตต)์ แบบยาวตรง (18,36 วัตต์) และหลอดฟลูออเรสเซนต์ แบบคอมแพค (Compact) หรอื หลอดตะเกยี บ รูปท่ี 4.38 แสดงหลอดไฟฟา้ ชนิดฟลูออเรสเซนต์ 8.3 หลอดไฟฟ้าชนิดอาศัยการอาร์ค หรอื หลอดไฟชนดิ คายประจุ หลอดประเภทนใี้ ชก้ ระแสไฟฟ้า มากในการทางานไมน่ ยิ มใชใ้ นบา้ นเรอื นทว่ั ไป ส่วนใหญจ่ ะใช้เฉพาะจุดหรือพื้นทีต่ ้องการแสงสวา่ งมาก ๆ หลอด ไฟฟา้ ชนดิ นมี้ หี ลายแบบ เช่น หลอดไอปรอท หลอดฮาโลเจน หลอดโซเดียม หรอื หลอดแสงจันทร์

รปู ที่ 4.39 แสดงหลอดไฟฟ้าชนดิ อาศัยการอารค์ 9. สตาร์ทเตอร์ ทาหนา้ ที่คล้ายเปน็ สวิทชอ์ ัตโนมัติ เพอ่ื เปดิ และปิดวงจรของหลอด ฟลูออเรสเซนต์ เม่ือ เร่มิ ตน้ ทางานสตาร์ทเตอร์ทาหน้าทีเ่ ปดิ วงจรเพื่ออ่นุ ไสห้ ลอดใหพ้ ร้อมทีจ่ ะทางาน เมื่อไส้หลอดทางานเรยี บร้อยแล้ว สตารท์ เตอร์กป็ ดิ วงจร รูปที่ 4.40 แสดงสตารท์ เตอร์ 10. บัลลาส ทาหนา้ ท่ีแปลงแรงดันไฟฟ้าให้เหมาะสมกับหลอดซ่ึงแรงดนั ไฟฟ้าในตอนเร่มิ ต้นจะสูงมาก เพื่อจุดไส้หลอดให้ปลดปล่อยอเิ ลคตรอนออกมา หลังจากหลอดทางานแลว้ บัลลาสจะเปล่ยี นหน้าท่โี ดยจะเปน็ ตัว จากัดปรมิ าณของกระแสไฟฟ้าทไี่ หลเขา้ หลอด รูปที่ 4.41 แสดงบัลลาสก์ 11. ตลับแยกสาย มลี ักษณะกลมมฝี าเกลยี วปดิ หรอื เป็นกล่องพลาสตคิ สีเ่ หลีย่ มจัตุรัส สามารถเจาะรูออ กรอบ ๆ ได้ 4 รู ตลบั แยกสายมีไวส้ าหรับต่อสายภายในตลบั เพอ่ื ให้ดเู รยี บร้อยสวยงาม ในการต่อแยกสายไปใช้ หลายจุด เช่น ปลกั๊ สวทิ ช์ ดวงโคม ฯลฯ แต่ในปจั จุบนั ตลบั แยกสายไม่เป็นท่นี ยิ มในการต่อจดุ แยก สว่ นใหญ่จะ นยิ มเชอื่ มต่อวงจรภายในแผงสวทิ ชห์ รือปลกั๊ แทน

รูปท่ี 4.42 แสดงตลับแยกสาย 12. แปน้ ไม้, แปน้ พลาสติค ทาด้วยไม้หรอื พลาสติค ทรงสเ่ี หลย่ี มมีหลายขนาด เชน่ 8 นิว้ x 10นวิ้ , 10 นว้ิ x 12น้ิว , 6 นิ้ว x 8 น้วิ , ฯลฯ ใช้สาหรับติดตงั้ หรอื รองอุปกรณ์ไฟฟ้า เชน่ สวิทช์ ปล๊กั เบรกเกอร์ คัทเอาท์ ฯลฯ ในบางกรณแี ปน้ ไม้ หรือ พลาสตคิ สามารถใชแ้ ทนตลับแยกสาย รปู ที่ 4.43 แสดงแปน้ ไม้, แปน้ พลาสตคิ 13. บ๊อกสวทิ ช์,ปลั๊ก สาหรับตดิ ต้ังหนา้ กากสวทิ ช์และปลั๊ก แยกได้เปน็ 2 ลกั ษณะคือ บอ๊ กใช้สาหรับ ฝังในผนังปูน อาจทาดว้ ยเหล็กหรอื พลาสติค และอกี ประเภทหนง่ึ คอื บ๊อกติดภายนอกผนังปูน (บอ๊ กลอย) สว่ น ใหญท่ าดว้ ยพลาสติค รูปท่ี 4.44 แสดงบ๊อกสวิทช์-ปลั๊ก

14. หนา้ กาก สวิทช์-ปลกั๊ สาหรับติดต้ังสวทิ ชแ์ ละปลั๊ก ปัจจบุ ันเป็นทีน่ ิยมเพราะตดิ ตั้งไดง้ ่าย เรียบร้อย กวา่ สวทิ ช์-ปล๊กั รนุ่ แรก ๆ แยกได้ 3 ลักษณะ คอื หนา้ กาก 1 ชอ่ ง, หนา้ กาก 2 ช่อง และหน้ากาก 3 ช่อง ใน 1 ช่องน้ัน สามารถตดิ ปล๊ักหรอื สวิทช์ไดเ้ พยี ง 1 ตวั เท่านั้น รูปท่ี 4.45 แสดงหนา้ กาก สวิทช์ – ปลั๊ก 15. เทปพนั สายไฟ เป็นเทปพลาสตคิ หรือผู้ทาหน้าทเี่ ปน็ ฉนวนใชพ้ นั สายไฟบรเิ วณจดุ ต่อของสายเพอื่ ปอ้ งกนั ไฟฟ้าลดั วงจร ซ่ึงเทปที่ดีควรเปน็ ฉนวนทีด่ ี อ่อน เหนยี ว และกาวของเทปมีความเหนยี วคงทน เมื่อพัน สายไฟแลว้ แนบกบั สายได้ดี รูปท่ี 4.46 แสดงเทปพนั สายไฟ 16. ท่อสาหรบั เดินสายไฟเป็นทอ่ P.V.C สาหรบั ใส่สายไฟเขา้ ไปภายใน ปจั จบุ ันนิยมใช้ทอ่ เดินสายไฟ ภายในอาคารเพราะสะดวกในการติดตงั้ และสามารถซ่อมแซมระบบสายไฟไดง้ ่าย มหี ลายขนาด ทีน่ ยิ มใช้ คือ ขนาด 20 มิลลเิ มตร 25 มิลลิเมตร และ 30 มิลลเิ มตร ลักษณะของท่อ P.V.C ทีใ่ ช้สาหรบั งานไฟฟา้ มี 2 สี คอื ทอ่ สีขาว สาหรับเดินสายไฟภายในอาคารท่ัวไป ท่อสีเหลือง เหมาะสาหรบั เดนิ สายไฟฟ้าฝังดินหรือเดินสายไฟ ภายในโรงงาน รูปท่ี 4.47 แสดงท่อสาหรับเดนิ สายไฟ

17. อุปกรณส์ าหรบั ท่อเดินสายไฟ อุปกรณท์ ี่กล่าวถงึ ในทน่ี เี้ ป็นอุปกรณ์ทั่วไป สาหรับการติดตัง้ ระบบ การเดนิ สายไฟฟ้าแบบปดิ (ร้อยท่อ) ทาหนา้ ทใ่ี นการยึด-ต่อ อุปกรณ์และท่อเขา้ ด้วยกัน เพอ่ื ให้แขง็ แรงและสวยงาม เช่น 17.1 ขอ้ ต่อตรง สาหรบั ต่อทอ่ เข้าดว้ ยกนั 17.2 คอนเนกเตอร์ สาหรบั ต่ออปุ กรณแ์ ละท่อเขา้ ด้วยกนั 17.3 ข้อต่ออ่อน สาหรบั ต่อท่อท่เี ย้ืองหรืออยู่คนละแนวกัน 17.4 ขอ้ งอ สาหรับต่อท่อท่ีหักเลยี้ วเป็นมุมฉาก 17.5 สามทาง สาหรับตอ่ แยกทอ่ ได้ 3 ทาง 17.6 เข็มขัดรดั ทอ่ สาหรับยึดท่อ รปู ท่ี 4.48 แสดงอุปกรณ์สาหรับทอ่ เดนิ สายไฟ สรปุ เนอื้ หา การตดิ ต้งั ระบบไฟฟ้าในฟาร์ม หรือในอาคารนน้ั ผู้ติดต้ังจะต้องคานึงถึงความเหมาะสมตา่ ง ๆ เป็น องคป์ ระกอบในการเลือกใช้เครอ่ื งมืองานไฟฟา้ เลอื กใช้วัสดอุ ปุ กรณไ์ ฟฟ้าในฟารม์ และในอาคาร เพ่ือใหเ้ กดิ ความ ปลอดภัยสูงสดุ ในการปฏิบัติงาน นอกจากนนั้ วสั ดอุ ปุ กรณ์ไฟฟ้าตา่ ง ๆ ที่เลอื กมาใชใ้ นการติดตง้ั ในงานฟารม์ หรือในอาคาร ผตู้ ดิ ต้ังตอ้ งเลือก วสั ดอุ ปุ กรณใ์ นการตดิ ต้ังตามหลกั วชิ าการ คอื ประหยดั เรยี บร้อยสวยงาม ตรงตามวัตถปุ ระสงค์ เหมาะสมและ มีความปลอดภยั