ม.๖ ห้อง ๙ ขัตติยพันธกรณี

ในพระรำชนิพนธส์ ว่ นท่ีสองซึ่งแตง่ ด้วย อินทรวเิ ชยี รฉันท์ พระบำทสำมเด็จพระจลุ จอมเกล้ำ เจำ้ อยู่หัวทรงบรรยำยควำมรสู้ กึ เหนื่อยหนำ่ ย หมด กำลังพระทัยทจี่ ะทรงรักษำพระองคอ์ นั เปน็ ผลมำจำก พระอำกำรประชวร ท่ดี ำเนนิ ตอ่ เนอื่ งมำยำวนำน และท่ีทำใหท้ รง “กลัด กลุม้ ” มำกขน้ึ ไปอกี กค็ อื ทรงทรำบดีวำ่ แม้จะหำยจำก พระอำกำรประชวรและกลับมำทรงงำนได้อยำ่ ง เตม็ ที่ ก็มใิ ชว่ ำ่ จะทรงสำมำรถแก้ปญั หำ“ศริ ะกลุ้มอุรำ ตึง” ลงได้

เพรำะกำรหำทำงปอ้ งกันรกั ษำบำ้ นเมอื งให้รอดพ้นจำกเงอ้ื ม มือของฝรงั่ เศสเปน็ เรื่องยำกย่ิง ดงั ทที่ รงพรรณนำว่ำ “ลำบำกฤทยั ” ยิ่งนกั เพรำะเมื่อทรง “ตร”ิ อยำ่ งไร กด็ จู ะถกู “ตรงึ ” “รงึ ” “รดั ” คอื ติดขดุ ไปโดยตลอดท้งั หมด คดิ จะทรง “เกย่ี งแก้” อยำ่ งไร ก็มิทรงมองเหน็ “เงอ่ื นสำย” กำรท่ที รง มองไมเ่ หน็ ทำงออกในกำรแกป้ ญั หำนีก้ อ่ ใหเ้ กดิ ควำมกงั วลอัน ใหญห่ ลวงท่ีสุดขน้ึ ในพระทัย คือทรงหวน่ั ไหววำ่ หำกทรง รกั ษำชำติไวไ้ ม่ไดแ้ ละต้อง “เสียเมอื ง” ไป

พระองคก์ ็จะทรงเป็นเชน่ เดยี วกับ “ทวิรำช” คือสมเด็จพระมหนิ ทรำธิ รำชและสมเด็จพระเจำ้ เอกทัศนใ์ นครำวเสยี กรุงศรอี ยุธยำท้ังสองครง้ั และจะต้อง ทรงถูกติฉินตลอดไปว่ำไมส่ ำมำรถประกอบพระรำชกรณยี กจิ ท่สี ำคัญทส่ี ดุ ของ พระมหำกษตั รยิ ค์ ือกำรปกปอ้ งรกั ษำชำตบิ ำ้ นเมอื งเอำไว้ หลงั จำกถวำยกำลัง พระทยั แล้ว สมเดจ็ พระเจำ้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยำดำรงรำชำนุภำพก็ถวำย ขอ้ คดิ ว่ำ คนไทยทกุ คนซง่ึ เปรียบเสมอื นลูกเรือของเรอื สยำมกำลงั ตกอยู่ในภำวะ สบั สน

เน้ือเรอ่ื งเตม็ (เฉพำะตอนทเี่ รยี น) เริม่ ตั้งแต่ “วะเหว่วำ้ ” “ฉงน” “คลำงแคลง” “แหนง” “ระแวง” “อึดอดั ” จนเกิด “ทกุ ขท์ วีทกุ วันวำร” ท้ังนี้ เพรำะต้องอยู่ “หำ่ งบดยี ำน” คอื พระองคผ์ ู้ทรงเปน็ ใหญ่ในเรือ จึงจะตอ้ งทรงบรรยำยต่อไปวำ่ หำกเรอื ขำด “กะปติ นั ” ท่ีทรง เป็นผู้นำและศนู ย์รวมจติ ใจของชำติ ลกู เรือหรือประชำชนจะ ตกอยใู่ นสภำวะเช่นไร จำกนัน้ พระองค์ได้กรำบทูลพระบำทพระ สมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยหู่ วั ใหท้ รงตระหนกั ในสัจธรรม ทวี่ ่ำ กำรดำเนินกจิ กำรงำนใดๆ ยอ่ มมีอุปสรรคทั้งสน้ิ

โดยทรงใชภ้ ำพพจน์แบบอุปมำ เปรยี บเทยี บ “บรรดำ กจิ ” กบั เรือที่แลน่ ไปในทะเล ซงึ่ ย่อมตอ้ งเผชิญกบั พำยเุ ป็นธรรมดำ กำรจะผำ่ นพำยไุ ปใหพ้ น้ กต็ ้องได้ “แรงระดม” จำกทัง้ กปั ตนั และลกู เรอื ทกุ คน คอื ตอ้ งมี ควำมรว่ มมอื และควำมอตุ สำหะพยำยำม เม่ือไดท้ ำ แล้วแมเ้ รอื จะจมลง ทกุ คนกย็ ังมคี วำมภมู ใิ จและยอ่ ม ไดร้ บั คำสรรเสรญิ เร่ืองควำมมำนะกลำ้ หำญ กำรทีจ่ ะ “ทอดธรุ ะนิง่ บ วนุ่ ว่งิ เยียวยำทำ” ไมก่ ่อผลดเี พรำะ เรอื ยอ่ มจะจมลงแนน่ อน ท้งั ยังจะถกู ตำหนดิ ว้ ยวำ่ “ขำดเขลำและเมำเมนิ ” ต่อจำกกำรถวำยขอ้ คดิ

เน้อื เรอ่ื งเตม็ (เฉพำะตอนทเ่ี รยี น) สมเด็จพระเจ้ำบรมวงศเ์ ธอกรมพระยำดำรงรำชำนุภำพไดท้ รงอำสำทจ่ี ะถวำยชวี ติ รบั ใช้ ปฏิบัติหน้ำที่ตำมพระรำช บญั ชำของพระบำทสมเดจ็ พระเจำ้ อยหู่ วั จนสดุ กำลงั สอดคล้องกับคติโบรำณทว่ี ่ำ “อำสำเจ้ำจนตัวตำย” และยัง ทรงขยำยควำมตอ่ ไปด้วยว่ำ แมช้ วี ติ จะสูญไปก็จะ “ตำยให้ตำหลบั ด้วยชอ่ื นับว่ำชำยชำญ” เพรำะได้ประกอบกจิ ที่ พงึ กระทำโดยเต็มกำลงั แลว้ เหน็ ไดช้ ัดว่ำองคผ์ ู้ทรงพระนพิ นธ์มพี ระประสงคจ์ ะใช้ภำพพจนน์ เ้ี ปน็ เครอ่ื งกระตุน้ ให้ พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยหู่ วั เกดิ พระขตั ติยมำนะทีจ่ ะตอ่ ส้กู บั อุปสรรคอยำ่ งเต็มที่

หำกมใิ ช่เพ่ือให้สมกับที่ทรงเปน็ พระมหำกษตั ริย์ อยำ่ งนอ้ ยก็ เพือ่ ให้สมกับท่ีทรงเปน็ “ชำยชำญ” ผู้หนงึ่ พระนิพนธจ์ บลง ดว้ ยกำรถวำยพระพรใหพ้ ระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยู่หวั ทรงฟน้ื จำกพระอำกำรประชวรโดยเร็ว และมี พระรำชหฤทัยท่ผี อ่ งแผ้ว ปลอดโปร่งจำก “เหตทุ ี่ขนุ่ ขดั ” อันจะทำให้ “วบิ ัตพิ ระขนั ตี” กับมพี ระชนมำยยุ นื ยำวเพอ่ื “สยำมรฐั พิพัฒน์ผล” เหน็ ไดช้ ดั ว่ำ

ในฉันทถ์ วำยตอนน้ี สมเด็จพระเจำ้ บรมวงศ์เธอกรมพระยำ ดำรงรำชำนภุ ำพตงั้ พระทัยทจี่ ะถวำยทั้งคำปลอบประโลมให้ คลำยควำมทุกข์ คำยืนยนั ถึงควำมจงรักภักดีท่พี ระองคแ์ ละ คนไทยมีตอ่ พระบำทสมเดจ็ พระเจ้ำอยหู่ ัว คำเตอื นใจอันเปน็ สจั ธรรม คำปลกุ ใจใหล้ ุกขน้ึ ตอ่ สู้โดยไมย่ อมแพต้ อ่ อปุ สรรค รวมถงึ คำอวยพรที่แฝงดว้ ยกำรฝำกควำมหวงั ของ ประเทศชำตไิ ว้

วเิ ครำะหค์ ณุ คำ่ 1. ดำ้ นเน้ือหำ - กำรใช้คำในช่วงยคุ สมยั ของรัชกำลท่ี 5 ดงั เชน่ คำวำ่ ตะโพก ทใ่ี นปจั จุบนั คือคำ ว่ำ สะโพก, กะปิตัน คือ กปั ตนั (Capain) และกระหยับ ท่แี ปลวำ่ ขยบั เปน็ ตน้ ทำ ใหท้ รำบว่ำมคี ำหลำยคำท่มี กี ำรอ่ำนออกเสยี งและกำรสะกดที่แตกต่ำงไปจำกใน อดตี รวมถึงเรมิ่ มีคำทีน่ ำมำจำกชำวตำ่ งชำตแิ ละมีกำรออกเสยี งทเี่ พย้ี นไปตำม วฒั นธรรม - กำรใช้คำรำชำศัพท์ กลำ่ วคือ พระรำชนพิ นธ์ ใช้กบั พระมหำกษตั ริย์, พระ รำชนิ ี, พระบรมรำชกุมำร, พระบรมรำชกมุ ำรี, พระรำชชนก, พระรำชชนนี แต่ พระนพิ นธ์น้นั ใช้กับ พระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจำ้ ฟ้ำ-พระอนวุ งศช์ นั้ พระองคเ์ จำ้ ซง่ึ ในเนอ้ื เร่ืองก็คอื รัชกำลที่ 5 กับกรมพระยำดำรงรำชำนุภำพ ผู้เป็นนอ้ งชำย

วเิ ครำะหค์ ณุ คำ่ ดำ้ นเนอื้ หำ - ในเรื่องไดก้ ลำ่ วถงึ ทวิรำช ซง่ึ กค็ อื สมเดจ็ พระมหนิ ท รำธิรำชและสมเดจ็ พระเจำ้ เอกทศ ที่ถกู เรียกวำ่ เป็นทวิ รำชน้นั เป็นเพรำะเปน็ สองกษัตรยิ ์ทป่ี กครองบำ้ นเมอื งใน ยำมท่เี สียงกรุงศรีอยุธยำท้งั สองครงั้ - เม่ือขึ้นชอ่ื ว่ำเป็นมนุษย์ไมว่ ำ่ จะเปน็ ผูใ้ ด มี ยศถำบรรดำศักด์ิมำกมำยเพยี งไหน ก็ยอ่ มที่จะผดิ พลำด ได้ ไม่มีผ้ใู ดทเ่ี พียบพร้อมไปหมดทุกสิ่งทกุ อย่ำง - กำรเสียดินแดนในชว่ งยคุ สมัยปลำยคริสต์ศตวรรษท่ี 19 ให้แกฝ่ รั่งเศส ได้แก่ ดินแดนทำงฝง่ั ซำ้ ยแม่นำ้ โขง

วเิ ครำะหค์ ณุ คำ่ ดำ้ นเนอ้ื หำ - กำลงั ใจ คอื น้ำด่มื ให้คุณหำยเหนือ่ ยระหวำ่ งว่ิง มำรำธอน คอื ทมี แพทยค์ อยซัพพอร์ตยำมทค่ี ณุ ไดร้ บั บำดเจบ็ จำกอบุ ัตเิ หตุ และคือหลำยๆอย่ำงทคี่ อยซพั พอรต์ คุณตลอดทำง - บทขัตตยิ พันธกรณีมเี นอื้ ควำมทไ่ี มซ่ ับซ้อน ทำให้ ผอู้ ำ่ นเขำ้ ถงึ อำรมณข์ องผปู้ ระพนั ธ์ - แสดงใหเ้ ห็นถึงควำมไมแ่ นน่ อนของชวี ติ ดังเชน่ เรือ กลำงทะเล หำกวันใดตอ้ งเจอพำยอุ ำจจะสญู ส้นิ ไป ท้ังลำ แตห่ ำกวนั ใดยนื หยัดไหวกใ็ ช่วำ่ วนั ต่อไปจะไม่ เจอพำยลุ กู ใหมอ่ ีก ถึงกระนั้นชวี ติ กค็ ือชวี ติ ที่ ข้ำพเจำ้ หวังเปน็ อยำ่ งย่งิ วำ่ จะยังคงอยกู่ ลำงทะเล ตอ่ ไปได้

วิเครำะหค์ ณุ คำ่ 2. ด้ำนวรรณศลิ ป์ - มีกำรใช้อินทรวิเชียรฉันทโ์ ดยทไ่ี ม่ไดเ้ ครง่ ครดั ในฉนั ทลักษณ์ แสดงใหเ้ ห็นถงึ ควำม ใกล้ชิดและควำมสบำยใจของผู้ประพนั ธ์ท้งั สอง เช่น ประสำแตอ่ ยใู่ กล้ ทัง้ รใู้ ช่ว่ำหนกั หนำ เลือดเนื้อผเิ จือยำ ใหห้ ำยไดจ้ ะชงิ ถวำย - กำรกล่ำวปิดบทด้วยกำรอวยพรโดยกำรใช้คำว่ำ ขอจง ทำให้บทพระนิพนธ์น้ันมีควำมสะเทอื น ใจ หนกั แนน่ และทรงพลงั - ในพระรำชนิพนธข์ องรัชกำลท่ี 5 มกี ำรใชโ้ คลงส่ีสภุ ำพควบคู่ไปกบั อนิ ทรวเิ ชยี รฉนั ท์ ได้อย่ำงสวยงำม - ในเนอ้ื เรื่องมีกำรใชโ้ วหำรภำพพจนท์ แี่ สดงใหเ้ หน็ ถึงควำมเจ็บปวดไดอ้ ยำ่ งประณตี

อตพิ จน์ ดงั ตวั อยำ่ ง เลอื ดเนอ้ื ผเิ จอื ยำ ใหห้ ำยได้จะชงิ ถวำย อปุ ลกั ษณ์ ดังตัวอย่ำง ตะปดู อกใหญ่ตรึง้ บำทำ อยเู่ ฮย จึงบอำจลลี ำ คล่องได้ เชญิ ผูท้ ่เี มตตำ แกส่ ัตว์ ปวงแฮ ชักตะปนู ้ใี ห้ ส่งขำ้ อัญขยม ทีเ่ ปรียบภำระหนำ้ ทีข่ องตนเหมือนตะปทู ่ีตรึงเทำ้ ไว้ วเิ ครำะหค์ ณุ คำ่ วิเครำะหค์ ณุ คำ่ วเิ ครำะหค์ ณุ คำ่ วิเครำะหค์ ณุ คำ่

วิเครำะหค์ ณุ คำ่ อุปมำ ดังตวั อย่ำง เปรยี บตวั เหมอื นอย่ำงม้ำ ที่เปน็ พำหนยำน ผกู เครื่องบังเหียนอำน ประจำหน้ำพลบั พลำชัย ทีก่ รมพระยำดำรงรำชำนภุ ำพเปรยี บตวั เองเหมอื นม้ำทจ่ี ะเปน็ พำหนะของรชั กำลที่ 5 นำมนยั ดังตวั อยำ่ ง ทกุ ขท์ วที กุ วนั วำร อดึ อัดทกุ หนำ้ ท่ี อนั เคยไว้น้ำใจชน เหตหุ ำ่ งบดียำน ทแ่ี ทน บดียำน คือ รชั กำลท่ี 5

สัญลกั ษณ์ ดงั ตัวอย่ำง วะเหวว่ ำ้ กะปิตัน ทิศทำงกค็ ลำงแคลง ดจุ เหล่ำพละนำ- นำยทำ้ ยก็ฉงนงัน ชำวเรือกย็ ่อมรู้ ฉะนีอ้ ยทู่ ุกจติ ใจ แตล่ อยอยู่ตรำบใด ตอ้ งจำแกด้ ้วยแรงระดม ที่ใชค้ ำว่ำ กะปิตนั แทน รชั กำลท่ี 5 และ ชำวเรือ แทน เหลำ่ ประชำชนชำวไทย ปฏิปจุ ฉำ ดังตวั อย่ำง ฉะนีอ้ ยทู่ กุ จติ ใจ วเิ คราะหค์ ณุ คา่ ชำวเรือกย็ อ่ มรู้ ตอ้ งจำแก้ด้วยแรงระดม แตล่ อยอยูต่ รำบใด ปฏพิ ำกย์ ดังตัวอย่ำง จะกระเดอื กเตม็ ประดำ ไกลใกล้ บ ไดเ้ ลอื ก

เทศนำโวหำร ดงั ตัวอย่ำง ชีวิตมนุษยน์ ้ี เปลี่ยนแปลง จรงิ นอ ทุกขแ์ ละสขุ พลกิ แพลง มำกครัง้ โบรำณทำ่ นจึงแสดง เป็นเยีย่ ง อยำ่ งนำ ชัว่ นับเจด็ ทีทง้ั เจ็ดข้ำงฝ่ำยดี ที่ชีแ้ นะให้เห็นถึงสัจธรรมของชีวิต ท่มี ที ุกข์สขุ ปะปนกนั ไป - กำรเล่นคำอพั ภำส เช่น วะเหวว่ ้ำกะปิตัน ดจุ เหล่ำพละนำ- - กำรเล่นคำซำ้ เช่น ละอย่ำงละอย่ำงพำล หย่อนเพรำะ เผลอแฮ คล้ำยกบั ผู้จวนม้วย ชีพส้นิ สติสูญ

- กำรเลน่ สัมผสั สระและอกั ษร เช่น ชวี ิตมนุษยน์ ้ี เปลยี่ นแปลง จรงิ นอ ทกุ ขแ์ ละสขุ พลิกแพลง มำกคร้ัง - จินตภำพด้ำนภำพ, สี และรสชำติ เช่น กลว้ ยเผำเหลอื งแกก่ ำ้ เกินพระ ลกั ษณน์ ำ แรกก็ออกอร่อยจะ ใครก่ ล้ำ นำนวนั ย่ิงเครอะคระ กลืนยำก ทนตอ่ ซอ่ มจ้ิมจำ้ แดกสน้ิ สุดใบ

3. ดำ้ นสังคม - แสดงให้เห็นถงึ อำนำจของพระมหำกษตั ริย์ทเี่ ปรยี บเสมอื นเทพกไ็ มป่ ำน เปน็ ผูท้ ่ไี ด้รับควำมนบั ถอื ควำมเชอ่ื ม่ัน และควำมรกั จำกประชำชน - ควำมเพียบพรอ้ มของพระมหำกษัตริยใ์ นสำยตำประชำชน - หนำ้ ทีข่ องพระมหำกษัตริยใ์ นอดีตทเ่ี ปรียบเสมือน กัปตันเรือ แมท่ ัพ ทเ่ี ปน็ ดง่ั หยำดฝนในใจประชำชน - ภำระหนำ้ ทีท่ ี่รชั กำลท่ี 5 ตอ้ งแบกรับที่ร้สู ึกเหมอื นจะตำยแต่กต็ ำยไมไ่ ด้ เพรำะในอดีตเมือ่ ขน้ึ ชอื่ ว่ำเป็นกษัตริย์ก็ เทำ่ กับผู้กำหนดชช้ี ะตำควำมเปน็ ควำมตำยของประเทศ

บรรณำนกุ รม ควำมเปน็ มำ (ออนไลน์) : เขำ้ ถงึ ไดจ้ ำก https://kingkarnk288.wordpress.com/2015/08/15/ขตั ตยิ พนั ธกรณี/ (วันทีส่ ืบคน้ ขอ้ มลู : ๑๙ มถิ ุนำยน ๒๕๖๔ ) ประวตั ผิ แู้ ตง่ - พระบำทสมเด็จพระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยู่หวั (ออนไลน์) : เข้ำถึงได้ จำก http://kingchulalongkorn.car.chula.ac.th/th/history/rama5_bio - สมเด็จพระเจ้ำบรมวงศ์เธอกรมพระยำดำรงรำชำนภุ ำพ (ออนไลน์) : เข้ำถึงได้ จำก http://www.moi.go.th/portal/page?_pageid=235,804615,235_804633&_dad=portal&_s chema=PORTAL (วนั ทส่ี ืบค้นข้อมลู : ๑๙ มิถนุ ำยน ๒๕๖๔ )

บรรณำนกุ รม เน้ือเรอื่ งเตม็ (หนังสอื ) : เขำ้ ถึงได้จำก หนังสอื เรยี นวรรณคดีวิจกั ษ์ช้นั มัธยมศึกษำปที ่ี ๖ หน้ำ ๑๔๙ (วันทสี่ ืบคน้ ขอ้ มูล : ๑๙ มิถนุ ำยน ๒๕๖๔ ) ลกั ษณะคำประพนั ธ์ - (ออนไลน์) : เขำ้ ถึงได้จำก http://noinuay.blogspot.com/2016/12/blog-post.html - (หนงั สือ) : เข้ำถงึ ไดจ้ ำก หนงั สอื เรียนวรรณคดวี จิ กั ษ์ช้ันมัธยมศึกษำปที ่ี ๖ หนำ้ ๑๔๙ (วนั ทส่ี ืบคน้ ขอ้ มลู : ๑๙ มถิ ุนำยน ๒๕๖๔ ) เนอ้ื เรอื่ งเตม็ (แบบยอ่ ) (ออนไลน์) : เขำ้ ถงึ ไดจ้ ำก 1.https://sites.google.com/site/httpwwwskktutorcom/ 2.https://tharinsaelow.weebly.com/uploads/4/5/9/8/ (วันทสี่ บื คน้ ขอ้ มูล : ๑๙ มิถนุ ำยน ๒๕๖๔ ) วิเครำะหค์ ณุ คำ่ (ออนไลน์) : เขำ้ ถึงได้จำก http://spiritofwowbyme.blogspot.com/2017/06/blogpost.html (วนั ที่สืบคน้ ขอ้ มลู : ๑๙ มถิ นุ ำยน ๒๕๖๔ )

ขตั ตยิ พนั ธกรณี ขตั ตยิ พนั ธกรณี ขัตตยิ พนั ธกรณี ขตั ตยิ พนั ธกรณี